Changes
===Էրկու ախպեր===
Մին վըերսկան քյ ̈ասիբ քյա̈սիբ մարթ ա ին ̇ո ̇ւմ։ ինո̇ւ̇մ։ Ուրերեն մին օրը տատ ̇ո ̇ւս տատո̇ւ̇ս ա կյամ վըերսի։ Շատ ա վըերսու շոռ կյամ թա խրեգյ, բ ̇ո ̇ւրդ ̈ան բո̇ւ̇րդա̈ն մին ծառու յր ̈ա յրա̈ հավք ա տեսնում, ընդըհենց մի հավք, վար ̇ո ̇ւր ̈ան վարո̇ւ̇րա̈ն գյանքումը հ ̈ալ ̈ա հա̈լա̈ տեսած չի ին ̇ո ̇ւմ։ ինո̇ւ̇մ։ Ղիմիշ չի անում, թա թվ ̈անգյ ̈ավ յր ̈ա թվա̈նգյա̈վ յրա̈ անե, վեր քցի։ Մին խիլլ ̈ա խիլլա̈ վախտ ըտեղ կընալանը ետը յր ̈ա յրա̈ յա անում վեր քց ̇ո ̇ւմքցո̇ւ̇մ, ծեռքն օնում, քյն ̈ամ բիդ ̈ա քյնա̈մ բիդա̈ շենը։ Հղեցը նրան մի վաճառական ա պըտահում։ Էտ վաճառականը զարմանըմ ա։ Վըրսկանեն ծեռքին հավքեն կլխեն էրկու պ ̈ան պա̈ն ա ին ̇ո ̇ւմ ինո̇ւ̇մ կյիրված, վար թոքն օտողը վըեսկե պիտի թքե, իսկ կըլոխն օտողը՝ թաքավըեր պիտի տ ̈առնա։տա̈ռնա։
— Վըերսկան ախպեր, թա էտ հավքը ծախըմ ըս, պեր ինքյ օնեմ, — հըրցնում ա վաճառականը։
Վըերսկան ախպպերը վըեչ մին պ ̈ան գյուղ ̇ո ̇ւմ պա̈ն գյուղո̇ւ̇մ չի ուրան ըսպանած հավքեն անա, միյամիդ ասըմ ա․
— Հինչ կըտա՞ս…
— Տասսը վըեսկե յըմ տամ, համաձայն ը՞ս։
— Ա՛յ մարթ, պա ես խաղ եմ՞ անըմ, վար տու ընձ ̈ան ̈ավ ընձա̈նա̈վ տնազ ըս անըմ, վըերսիս հախը տո, հախը։
Վաճառականն էլ գյ ̇ո ̇ւդ ̇ո ̇ւմ գյո̇ւ̇դո̇ւ̇մ ա թա խրեգյ ա հախն ասալ, պիրըմ ա իծծուն վըեսկե տամ։ Էտ վըսկենետ յոր ա օնըմ, քյն ̈ամ քյնա̈մ տոն։ Վըերսկանը ուրխանըմ ա ըշխարքես մըչընք, էլ գյ ̇ո ̇ւդ ̇ո ̇ւմ գյո̇ւ̇դո̇ւ̇մ չի թա հունց հըսավ տոն։ Կնեգյն էլ ա ուրխանըմ, ըսկսում ըն ̇ո ̇ւր ̇ո ̇ւր ո̇ւ̇րո̇ւ̇ր նհետ սերավ ապրելը, հըրուստանըմ ըն, ̇ո ̇ւր ̈անց ո̇ւ̇րա̈նց հետե լ ̈աւ լա̈ւ տներ ըն շին ̇ո ̇ւմ։ շինո̇ւ̇մ։ Վաճառականն էլ ա շատ ուրխանըմ, ըխշարքավըս մին տ ̈առնում։ տա̈ռնում։ Ասըմ ա․
— Դե հինչ կա՞, թռչունին կլ ̈ոխը կլո̈խը ես կօտեմ, թաքավըեր կըտ ̈առնամկըտա̈ռնամ, թոքն էլ կնեգյըս կօտե, վըեր վատ օզիմ, ինձ համար վըեսկե կըթքե։ Սրանա ետն էլ հի՜նչ բախտավորություն…
Վաճառականը տոն ա հըսնում թա չէ, կնգանը կարքադըրում ա, վար իփի էտ թռչունը։ Բայց մննան ընգնում ա, վար ասե թոքեն ան կլխեն մասին։ Հունցը վար մարթը պատվիրալ ար, նհենց էլ իփում ա, տն ̇ո ̇ւմ տնո̇ւ̇մ մին ըմանում, վար հուվանա։ Հա՛, ասեմ, վար էտ կնեգյը յըտվակին ա ին ̇ո ̇ւմինո̇ւ̇մ, հետան էրկու տղա խոխա յա ին ̇ո ̇ւմ ինո̇ւ̇մ պիրա ̈ծ։ Վար տանան տ ̇ո ̇ւս տո̇ւ̇ս ըն կյամ մըրթըկնեգյ, ըզբաղվում օրիշ գուրծերավ, կնգանը էրկու տղան կյամ ըն, մինը կլ ̈ոխն կլո̈խն ա օտըմ, մինն էլ՝ թոքը։
Վաճառականը միամիդ կյամ ա տոն, կնգանն ասըմ․
— Ա՛ կնեգյ, պա թոքն ան կլ ̈ոխը կլո̈խը հինչ ըրե՞ր, պեր օտենքյ։
Կնեգյը գյ ̇ո ̇ւդում գյո̇ւ̇դում չի, թա հինչ ա կըդարվում ̇ո ̇ւր ̈անց ո̇ւ̇րա̈նց տանը։ Քյն ̈ամ Քյնա̈մ ա տեսնում վըեչ կլ ̈ոխ կլո̈խ կա, վըեչ էլ թոք։ Մարթին ասըմ ա, վար խոխեքյը կերալ ըն։ Փրփըրում ա վաճառականը, էլ գյ ̇ո ̇ւդումգյո̇ւ̇դում, չի թա հինչ անե։ Կատաղությունան աշխերը ըռնավ լըցնում ա, կլ ̈ոխը կլո̈խը էս պատավն ա տամ, էն պատավն ա տամ, պ ̈ան պա̈ն չի տ ̈առնըմ։ տա̈ռնըմ։ Ըսկսում ա ճղճղալ կնգանը յր ̈ա։յրա̈։
— Քյն ̈ա Քյնա̈ խոխեքյը պեր, մուրթոտում ըմ, նահանց փորան տ ̇ո ̇ւս տո̇ւ̇ս օնեմ թոքն էլ, կլ ̈ոխն կլո̈խն էլ։ Կնեգյը լ ̈աց լա̈ց ու շիվան ա անըմ, ամմա վըեչ մին պ ̈անավ պա̈նավ կարըմ չի մարթին ջղայնությունը քըշըցնե։ Էլ մին ճար չի գյ ̇ո ̇ւդ ̇ո ̇ւմգյո̇ւ̇դո̇ւ̇մ, էրկու տղեն փըխճըցնում ա, հըռըցնում, վար էլ ̇ո ̇ւր ̈ան ո̇ւ̇րա̈ն մարթը տեսնա հուչ։
Դե մհենգյ վաճառականն ան ̇ո ̇ւր ̈ան ո̇ւ̇րա̈ն կնեգյը թողենքյ ըստեղ, տեսնանք էն երկու տղան հինչ ճանապարհով ըն քյն ̈ամքյնա̈մ, նահանց վերչը հինչ ա տ ̈առնըմ։ տա̈ռնըմ։ Ըխպըրք֊ախպերք քշեր֊ցիրեկ քյըն ̈ամ քյընա̈մ ըն, հըսնըմ մին շեն։ Մըեծ ախպերը չոբան ա տ ̈առնըմտա̈ռնըմ, կուճուրը՝ թուռնու մոխեր կտրող։ Վար կլխավը մին քանի տարե անց ա կենըմ, ախպերքն ̇ո ̇ւր ̇ո ̇ւր ո̇ւ̇րո̇ւ̇ր անա պժ ̈անվում պժա̈նվում ըն։
Ժուկ ա ընցնում, ժամանակ ա ընցնում, կուճուր ախպերը ճղորտած շուրերավ կյամ ա տ ̇ո ̇ւս տո̇ւ̇ս կյամ մին քաղաք։ Քըղաքեն ղրաղըմը մին պառավ ա ին ̇ո ̇ւմ ինո̇ւ̇մ կընալիս, տրա տանը կենըմ ա, քշըրհանան քյն ̈ամ քյնա̈մ մոտի ծմական մին շ ̈ալակ շա̈լակ վադ պիր ̇ո ̇ւմպիրո̇ւ̇մ, բզարըմը ծախըմ, ̇ո ̇ւր ̇ո ̇ւգյ ̇ո ̇ւնը ո̇ւ̇րո̇ւ̇գյո̇ւ̇նը նորից կյամ պըռավեն կոխկը։
Ուրերեն մին օրը էտ տղան հ ̈ազըմ հա̈զըմ ա, թքըմ։ Ա՛յ քեզ արմանք֊զարմանք, բ ̇ո ̇ւրդ ̈ան բո̇ւ̇րդա̈ն եշըմ ա, տեսնըմ թքենքյը վըեսկե։ Էլ վեչ մինին ասըմ չի։ Հ ̈ազըմ Հա̈զըմ ա, թքըմ, վըեսկեն յոր օնըմ։ Տա ըսկսում ա պըռավեն հողե տանը տեղը մին պալատ շինիլը։ Մին քանի վախտ անց կընալանը ետը եշըմ ա, տեսնըմ մին պալատ ա վըետ կացալ, վար թաքավըերեն պըլատեն յր ̈աշոք յրա̈շոք ա անըմ։ Էտ պենը հետաքրքիր ա տ ̈առնըմ տա̈ռնըմ թաքավըերեն մըեծ ըխճկանը հետի։ Էտ ախճիգյը շատ ա քյն ̈ամ֊կյամքյնա̈մ֊կյամ, մին օր էտ տղեն վար տեսնըմ ա, խրեգյ ա մընամ խելքը կուրցնե։ Տյեր֊տուվեր մըտըծելան ետը թաքավըերեն ախճիգյն օզում ա ծանոթանա տրա նհետ։ Նա մին օր ղոնաղ ա պիրում էտ տղեն, մին լ ̈ավ լա̈վ խմըցնում։ Տղան վար խմում ա, ̇ո ̇ւր ̈ան ո̇ւ̇րա̈ն կուրցնում, բ ̇ո ̇ւրդ ̈ան ս ̈աբր բո̇ւ̇րդա̈ն սա̈բր ա կյամ։ Ս ̈աբրին Սա̈բրին նհետ թոքը տ ̇ո ̇ւս տո̇ւ̇ս ա պրծնում։ Թաքավըերեն ախճիգյը թոքը կոլ ա տամ, ինքյը տ ̈առնըմ տա̈ռնըմ վըեսկե թքող։ Իսկ էտ տղան էլ մ ̈ալ ̇ո ̇ւր֊մ ̈աշկյ ̇ո ̇ւն տ ̇ո ̇ւս մա̈լո̇ւ̇ր֊մա̈շկյո̇ւ̇ն տո̇ւ̇ս ա կյամ, նհենց հ ̈արփ ̈ած կլ ̈ոխ հա̈րփա̈ծ կլո̈խ յոր օնըմ, քյն ̈ամ։ Ո ̇ւր ̈ան քյնա̈մ։ Ու̇րա̈ն կուրցրած, մին տեղ վըեր ա ըյն ̇ո ̇ւմ։ ըյնո̇ւ̇մ։ Վար օշը կլ ̈ոխն կլո̈խն ա հըվաքում, եշըմ ա, տեսնըմ ̇ո ̇ւր ̈ան ո̇ւ̇րա̈ն չորս ̈անգյ ̇ո ̇ւնը խնձ ̈որնի ա̈նգյո̇ւ̇նը խնձո̈րնի յա, մինն օտըմ ա, խոզ տ ̈առնըմտա̈ռնըմ, միննել օտըմ ա, ծի տ ̈առնըմտա̈ռնըմ, մին խնձ ̈որ խնձո̈ր էլ օտըմ ա, մարթ տ ̈առնըմ։տա̈ռնըմ։
Էտ կ ̈արմ ̇ո ̇ւր խնձ ̈որներան կա̈րմո̇ւ̇ր խնձո̈րներան մինը ճոկում ա, տանըմ տամ թաքավըերեն ըխճըկանը։ Թաքավըերեն ախճիգյը խնձ ̈որը խնձո̈րը վար օտըմ ա, մին լ ̈ավ լա̈վ ծի յա տառնըմ։ Էտ տղան եր ա ին ̇ո ̇ւմինո̇ւ̇մ, քշ ̇ո ̇ւմ։ քշո̇ւ̇մ։ Վար շատ քշ ̇ո ̇ւմ քշո̇ւ̇մ ա, ծին փռնչցնում ա, փռնչցընելնը բ ̈աստ բա̈ստ թոքը վըեր ա ըյն ̇ո ̇ւմ։ ըյնո̇ւ̇մ։ Էտ տղան էլ տրա յա մ ̈աթ ̈ալ ըն ̇ո ̇ւմմա̈թա̈լ ընո̇ւ̇մ, յոր ա օնըմ, կոլ տամ։
Մին խիլլ ̈ա խիլլա̈ վախն անց կընալանը ետը թաքավըերը շոռ ա կյամ ̇ո ̇ւր ̈ան ո̇ւ̇րա̈ն ըխճըկանը։ Ամմա դե էս էլ ասեմ, էտ ախճիգյն էն ա ըն ̇ո ̇ւմ ընո̇ւ̇մ մին կյումում կապած։ Թաքավերեն ըխճկանը ծի շինող տղան քյն ̈ամ քյնա̈մ ա մին օրիշ խնձ ̈որ խնձո̈ր տամ էտ ծիյին, օտելնը բ ̈աստ տ ̈առնըմ բա̈ստ տա̈ռնըմ ա հ ̈ամ ̈ան հա̈մա̈ն ախճիգյը։ Պ ̈աց Պա̈ց ա թողում, տա քյն ̈ամ քյնա̈մ ա տոն թա չէ, լ ̈աղ լա̈ղ ա անըմ ̇ո ̇ւր ̈ան ո̇ւ̇րա̈ն հորն ասըմ, վար ̇ ̇ո ̇ւր ̈ան ̇ո̇ւ̇րա̈ն ծի յա շին ̈ալ շինա̈լ էսհինչ պռավեն տղան։ Թաքավըերը հրաման ա տամ, վար կախաղանը պըդրաստեն։
Կախաղանը պըդրաստըմ ըն։ Էտ վըեսկե թքող տղեն պիր ̇ո ̇ւմ պիրո̇ւ̇մ ըն, վար կախ տան։ Ընթունված օրենքյ ա, թաքավըերնեն էտ վախտը մին տեսակ խըղճըմտանքավ տ ̈առնըմ։ տա̈ռնըմ։ Թաքավըերն էս դ ̈ոնըմն դո̈նըմն էլ ա խըճղըմտանքավ տառնըմ, թողըմ ա, վար կախ ընողն ̇ո ̇ւր ̈ան ո̇ւ̇րա̈ն վերչին խոսկն ասե։ Կախըն ̈ողն Կախընո̈ղն ըսկսում ա, պատմըմ ա էն, հինչ ես ծեզ պըտմեցե։ Թաքավըերը վար տա ըսկանըմ ա, կլխուվա ինգյն ̇ո ̇ւմինգյնո̇ւ̇մ, վար նա ̇ո ̇ւր ̈ան ո̇ւ̇րա̈ն ախպերն ա, կյամ ա տրան խտետը քց ̇ո ̇ւմքցո̇ւ̇մ, ըսկսում ըն ̇ո ̇ւր ̇ո ̇ւր լ ̇ո ̇ւզ ո̇ւ̇րո̇ւ̇ր լո̇ւ̇զ տալը։
===Օվչի Փիրումը===
Ուրերեն մին օրը Փիրումը քյն ̈ամ քյնա̈մ ա վըերսու։ Շատ ա շոռ կյամ թա խրեգյ, տա ինքյն ա գյ ̇ո ̇ւդ ̇ո ̇ւմգյո̇ւ̇դո̇ւ̇մ, մին շ ̈ամբու շա̈մբու միչավ ընցնելիս աշկը նի յա ընգյն ̇ո ̇ւմ ընգյնո̇ւ̇մ էրկու չըթլակած օցու։ Էտ անդար օցերան մինը շատ ղ ̈աշ ̈անգյ ղա̈շա̈նգյ ա ըն ̇ո ̇ւմընո̇ւ̇մ, մինն էլ՝ կյեշ։ Օվչի Փիրումեն նամուսը յոր չօնում, վար էն ղ ̈աշ ̈անգյ ղա̈շա̈նգյ օցեն նհետ կյեշը չըթլակվալ ա։ Թվ ̈անգյը լհ ̈ա Թվա̈նգյը լհա̈ նհետ ա պիր ̇ո ̇ւմպիրո̇ւ̇մ, վար էն կյեշ օցեն ըսպանե, գյ ̇ո ̇ւլլ ̈ան գյո̇ւ̇լլա̈ն նա յա կյամ նախշուն օցեն, հ ̈աքյին հա̈քյին կտրվում ա։ Օցերն ̇ո ̇ւր ̇ո ̇ւրան ̈ա ընն ̇ո ̇ւմ ո̇ւ̇րո̇ւ̇րանա̈ ըննո̇ւ̇մ ըն, փախճում։
Օվչի Փիրումը վար տասնըմ ա նախշուն օցեն հ ̈աքյին հա̈քյին կըտըրված, էնքան ափսոսում ա, վար էլ կարող չըմ ասեմ։ Ս ̈ոքյավ֊շվանավ ընգյ ̈ած Սո̈քյավ֊շվանավ ընգյա̈ծ մարթու նման կյամ ա տոն։ Վըեչ օտում ա, վըեչ խմում ա, վըեչ խոսում ա։ Կնեգյն ասում ա․
— Ա՛յ մարթ, քեզ հինչ ա՞ պըտահալ, խե՞յըս քեզ կորցրալ, ասե մին տեսնամ։
— Է՜, ա՛ կնեգյ,— թառանչ քշելավ ասում ա Փիրումը,— պա ըսօրե մին ̈ար ̇ո ̇ւն ա̈րո̇ւ̇ն ըմ ըրալ։
Հի՞նչ ̈ար ̇ո ̇ւն ա̈րո̇ւ̇ն ըս ըրալ,— աշկերը չռելավ հըրցնում ա կընեգյը։
— Պա էրկու օց ըմ տեսալ չըթլակված, մինը ղ ̈աշ ̈անգյ ղա̈շա̈նգյ ա ըլ ̈ալ ըլա̈լ մինը՝ կյեշ, ուզեցալ ըմ վար էն կյեշին վըեր քցիմ, ղըշ ̈անգյին ղըշա̈նգյին ա նի եկալ։
— Տոնըտ աստված շինի, տրա դ ̈արդ ̈ան դա̈րդա̈ն էլ մըտածում ը՞ս, — սերտ ա տնըմ կնեգյը։
Տու հինչ, տահանց զր ̇ո ̇ւցին զրո̇ւ̇ցին վախտն էրկու օցն ըն ըն ̇ո ̇ւմ ընո̇ւ̇մ եկած նի մըտած օվչի Փիրումեն չմըշկնեն, վար կյ ̈ա կյա̈ թա կյեն ̈ափ կյենա̈փ կծեն, ըսպանեն։ Էտ զր ̇ո ̇ւցին զրո̇ւ̇ցին վար ըսկանում ըն, օցերը եր ըն կենում, քյն ̈ամ ̇ո ̇ւր ̈անց քյնա̈մ ո̇ւ̇րա̈նց թաքավըերեն պատմըմ, վար էն մարթը ղասիդ չի յր ̈ա յրա̈ ըրալ, նամուսը եր չի կալար, վար էն ղ ̈աշ ̈անգյ ղա̈շա̈նգյ օցեն նհետ մին կյեշ օց ա իլ ̈ալ իլա̈լ չըթլակված։
Էտ պ ̈անը պա̈նը վար ըսկանըմ ա օցերեն թաքավըերը, էրկու շահմար օցու ասում ա․
— Քյն ̈ացեքյ Քյնա̈ցեքյ էն մարթին սաղ֊սալամաթ եր կալիքյ, պիրաք իմ կոշտըս։ Շահմար օցերը եր ըն կենում, քյն ̈ամ տ ̇ո ̇ւս քյնա̈մ տո̇ւ̇ս կյամ օվչի Փիրումեն տոնը։ Նահանց լ ̇ո ̇ւզի լո̇ւ̇զի յա ընում, ըսկսում ըն խոսելը։
— Օվչի Փիրում,— ասըմ ըն օցերը,— վըեչ մին անքամ վախես հուչ, եկալ ընք քեզ տանենքյ մըեր թաքավըերեն կոշտը։
Տու նրա ըխճըկանն ըս յարալու ըրալ։ Վար նա քեզ ասե հինչ ը՞ս օժըմ քու էտ նըմուսետ հետի, կասես վըեչ մին պ ̈անպա̈ն, մին դ ̈ոն ̇ո ̇ւմ պըր ̈ան ̇ո ̇ւմըս դո̈նո̇ւ̇մ պըրա̈նո̇ւ̇մըս թքե։ Նա վար պըր ̈ան ̇ո ̇ւմըտ պըրա̈նո̇ւ̇մըտ թքեց, իմաստուն ըս տըռնըլական։
Օվչի Փիրումն էն ուցերեն նհետ քյն ̈ամ քյնա̈մ ա տ ̇ո ̇ւս տո̇ւ̇ս կյամ թաքավըերեն կոշտը։ Ուցերեն թաքավըերը Փիրումեն տեսնալնը բ ̈աստ բա̈ստ ասըմ ա․
— Տու հո՞ւնց իմ ըխճկանըս յարալու ըրեր, մին ասե տեսնամ
Ըստեղ օվչի Փիրումը վախան նհետ ̇ո ̇ւր ̈ան ո̇ւ̇րա̈ն կուրցնում ա, օզում ա թա լղեն պըտառե։ Ուցերեն թաքավըերը տըսնալավ, վար օվչի Փիրումը վախում ա, ըսկսում ա դինջ խոսելը․
— Վըեչ մին պ ̈անա պա̈նա տու վախիլ միր, ասե տեսնամ իմ ըխճկանըս հի՞նչ տեսակ ըս տեսալ, վար յր ̈ա յրա̈ ըս ըրալ։
Օվչի Փիրումը հինչ վար իլ ̈ալ իլա̈լ ար, վար ես ըսեցի ծեզ, դ ̇ո ̇ւզդո̇ւ̇զ, առանց ծըռըցնելու, պատմում ա թաքավըերեն։
— Վար օցերը լոխ պիրիմ կոշտըտ, կըկարե՞ս ինձ նշանց տաս էն կյեշ օցը,— հըրցնում ա թաքավըերը։
— Հա՛, կըկարեմ,— ասըմ ա Փիրումը։
Թաքավըերը հրաման ա տամ, վար օցերը լոխ կյ ̈ան ̇ո ̇ւր ̈անց կյա̈ն ո̇ւ̇րա̈նց ըռաշկավն անց կենան։ Ըշխարքես տակեն հինչ օցեր ա ըն ̇ո ̇ւմընո̇ւ̇մ, լոխ կյամ ըն թաքավըերեն ան օվչի Փիրումեն ըռաշկավն անց կենում։ Օվչի Փիրումն աշկերը չորս ըրած, եշըմ ա, թա տեսնա կարըմ ա՞ ճըն ̈անչի ճընա̈նչի ծմակումը պըտահած օցեն։ Լհ ̈ա Լհա̈ վար օցերը կյամ ըն անց կենում, օվչի Փիրումը եշում ա, տեսնում հ ̈ամին հա̈մին օցը մին քանի օցու քըմակե կյաղլու կացած, օզում ա վար անց կենա։
— Թաքավըերն ապրած կենա,— օվչի Փիրումը ծեռքը մեկնում ա բդ ̈ա բդա̈ էն օցը,— հես է՜, էս օցն ա ըլ ̈ալ։ըլա̈լ։
— Հա՛, վըեչինչ,— ասըմ ա թաքավըերը,— ըրեւում ա, վար նըմուսավուր մարթ ըս, քու էտ նըմուսետ դ ̈արդ ̈ան դա̈րդա̈ն քեզ պիտի մին լիվոթուն անեմ, ասե տեսնամ ինձ ̈անա ինձա̈նա հի՞նչ ըս օզըմ։
Օվչի Փիրումը ծեռքը տանում ա խըզ ̈ատակը խըզա̈տակը քորում, այսինքն նհենց մին պ ̈անպա̈ն, վար վըեչ մին պ ̈ան պա̈ն էլա օզում չի։ Ուցերեն թաքավըերը արա մին լիվոթուն ընելի հետի էլհա ասըմ ա․
— Հինչ լիվո՞թուն ըս օզըմ, օվչի Փիրում, ասե առանց վըխելի։
— Դե վար շատ ըս ըստիբում,— ասըմ ա օվչի Փիրումը,— քըզանա վըեչ մին պ ̈ան պա̈ն օզըմ չըմ, լհ ̈ա լհա̈ մին դ ̈ոն ̇ո ̇ւմ պըր ̈ան ̇ո ̇ւմըս դո̈նո̇ւ̇մ պըրա̈նո̇ւ̇մըս թքե, քյն ̈ամ։քյնա̈մ։
— Հա՛, էտ էլ պակաս պ ̈ան պա̈ն չի,— ասըմ ա ուցերեն թաքավըերը, օվչի Փիրումեն պըր ̈ան ̇ո ̇ւմը պըրա̈նո̇ւ̇մը թքում։
Օվչի Փիրումը եր ա կենում, կյամ ̇ո ̇ւր ̈անց ո̇ւ̇րա̈նց տոն։ Էտ օրանց վըեչ մին դ ̈ոն ̇ո ̇ւմ դո̈նո̇ւ̇մ Փիրումը վըերսի չի քյն ̈ամ։ քյնա̈մ։ Ուրերեն մին օրը Փիրումն ̇ո ̇ւր ̈ան ո̇ւ̇րա̈ն կնգանն ու խուխոցը եր կալած քյն ̈ամ քյնա̈մ ա հըներանց տոն։ Վար մին խիլլ ̈ա քյն ̈ամ խիլլա̈ քյնա̈մ ըն, ծիյին քոռակը մորը հետան խրխնջամ ա։ Ասըմ ա․
— Մա՛մա, վըեննը կաց կյամ։
Մարն էլ էս ղոլաս ա խրխնջամ, էն էլ ասըմ ա․
— Կլ ̈ոխըտ Կլո̈խըտ թաղեմ, մին֊մենակ ջանըտ ա, եք ըլի, պա ես հունց ը՞մ անում, մինը շըլ ̈ակեսշըլա̈կես, մինը խըտտես, մինը փորումը, մինն էլ իմ փորումըս, մհենգյ էլ ես, հենգյ հոքի յըմ տանում, հ ̈ալ ̈ա հա̈լա̈ վըետ կենամ տու վել կյ ̈ա՞ս։կյա̈՞ս։
Էտքանը մինակ օվչի Փիրումն ա ըսկանում։ Ըսկանում ա, մին լ ̈ավ լա̈վ ծիծաղում։
— Էտ հինչ ̈ա՞վ հինչա̈՞վ ծիծըղեցիր,— հըրցնըմ ա կնեգյը։
— Վըեչ մին պ ̈անավպա̈նավ,— պատասխանում ա Փիրումը։
Կնեգյը Փիրումեն դինջ թողըմ չի, մըչընք հըրցնում ա, վար խեղճ մարթին կլ ̈ոխը դ ̈անգյ կլո̈խը դա̈նգյ ա տ ̈առնըմ։ տա̈ռնըմ։ Օվչի Փիրումը վար ասե, թա ինքյը հինչ ̈ավ հինչա̈վ ա ծիծաղում, դ ̈աստի դա̈ստի մըռնըլական ա։ Կնգանն ասըմ ա, վար ̇ո ̇ւր ̈անք քյն ̈ան ո̇ւ̇րա̈նք քյնա̈ն հըսնեն տոն, էն վախտը ինքյը կասե, թա հինչ ̈ավ հինչա̈վ ա ծիծաղում։
Վար քյն ̈ամ քյնա̈մ ըն հըսնըմ հըներանց տոն, կնեգյն էլհա յա պ ̇ո ̇ւտնը պո̇ւ̇տնը պըկեն հարում, թա՝ ասե տեսնամ հինչա՞վ ըս ծիծաղալ։ Օվչի Փիրումը հենց մարթ ա ին ̇ո ̇ւմինո̇ւ̇մ, վա ̇ո ̇ւր ̈ան ո̇ւ̇րա̈ն կնգանը հետի օզում ա թա հոքին տ ̇ո ̇ւս կյ ̈ա։ տո̇ւ̇ս կյա̈։ Օզում չի, վար կնգանը նգյ ̈ար ̈ան նգյա̈րա̈ն թողե։ Կնգանը նհետ պայման ա կապում, վար հիբը քյն ̈ան ̇ո ̇ւր ̈անց քյնա̈ն ո̇ւ̇րա̈նց տոն, էն վախտը ինքյը կասե, թա հինչավ ա ծիծաղալ ու դ ̈աստի դա̈ստի մեռնե։ Կնեգյը համաձայնվում ա էտ պայմանեն։
Կանուխ ̇ո ̇ւր ̈ան հ ̈ար ̈անց ո̇ւ̇րա̈ն հա̈րա̈նց տանան ետ ըն տ ̈առնըմտա̈ռնըմ, կյամ։ Տես հինչ կնեգյ ա յե՜, մին խոսկ գյիդ ̈ալի դ ̈արդ ̈ա գյիդա̈լի դա̈րդա̈ օզում ա, վար մարթը մըեռնե։ Վերչը, վար օվչի Փիրումը կնգանը նհետ հըներանց տանան կյամ ա տոն, քյն ̈ամ քյնա̈մ ա ճաղացը, ալիր անըմ, մին եզնը մորթում, վար էն ծիծաղեն պատճառը ասեր, պիտի դ ̈աստի դա̈ստի մըեռնե, բադարաքյ անեն։ Լհ ̈ա Լհա̈ էն վախտն ա ին ̇ո ̇ւմինո̇ւ̇մ, օվչի Փիրումեն վըերցակը թեւերը թափ ա տամ, չըփարեն յր ̈ա յրա̈ վըետ կենում, կանչում։ Օվչի Փիրումը մըհենգյ էլ ա ծիծ ̈աղում։ ծիծա̈ղում։ Նա հըսկացալ ար, թա վըերցակն ̇ո ̇ւր ̈ան ո̇ւ̇րա̈ն կընչիլավը հինչ ասեց։ Ասըմ ա թա՝ յա օվչի Փիրումեն խելքը, յա իմ խելքը, օվչի Փիրումը մին խոսկու դ ̈արդ ̈ա դա̈րդա̈ օզում ա թա մըեռնե։
— Էտ մըհե՞նգյ հինչ ̈ավ հինչա̈վ ծիծըղեցիր,— հըրցնում ա օվչի Փիրումեն կնեգյը,— ասե տեսնամ հինչ ̈ա՞վ հինչա̈՞վ ծիծըղեցիր։
— Ես իմ խելքավը ծիծըղեցի, — պատասխանըմ ա օվչի Փիրումը,— վար մին խոսկու դ ̈արդ ̈ա դա̈րդա̈ օզըմ ըմ թա մըեռնեմ։ Դե վար տու օզում ըս ես մին խոսկու դ ̈արդ ̈ա դա̈րդա̈ մըեռնեմ, ես էլ մըեռնըմ չըմ, քյն ̈աքյնա̈, տու էլ իմ կնեգյը չըս, տու քըզետե, ես՝ ինձետե։
Ըստեղ օվչի Փիրումը ըզադըմ ա վըերցակը։ Մինչեւ օվչի Փիրումը ̈ադ ̈աթ չըլ ̈ալա̈դա̈թ չըլա̈լ, վար մարթը կնեգյ տ ̇ո ̇ւս տո̇ւ̇ս քցի։ Կնեգյ տ ̇ո ̇ւս տո̇ւ̇ս քցիլը տրանա ետն ա ̈ադ ̈աթ ընգյ ̈ալ։ա̈դա̈թ ընգյա̈լ։
===Մըրթակեր ախճիգյը===
Էտ տղան փախճում ա, քյն ̈ամ քյնա̈մ մին հեռու տըեղ, տըեսնում՝ մին քըերծու ղաթում մին կարան, երկու պառավ էծերը քթած, կաթնը մին ըմանում փրթ ̈ածփրթա̈ծ, օտում ըն։ Թաքուն քյին ̈ամ քյինա̈մ ա տահանց կոշտը, կուխկըրներեն նստում, ըսկսում նհըտնեն օտելը։ Վըեր պըրծնում ըն, մարթն ընդըեղան ա ասում՝ ա՛ կնեգյ, ախեր քուշտացեվուչ, կնեգյն էլ ընդեղան ա ասում՝ ա՛ մարթ, ախեր իսկի ես էլ չի քուշտացե։
Մին քանի օր վըեր էտ տղան տահանց նհետ թաքուն օտում ա, տահանք միշտ մնամ ին սոված, մին օր էլ մարթը թա՝ ա՛ կնեգյ, հենց ա մըեր քշտին օրիշ մարթ էլ ինի՞ մըզնհետ ուտելիս, թա չէ, սոված չընք մնալ, եք ծըռքըրնես ̇ո ̇ւր ̇ո ̇ւր ո̇ւ̇րո̇ւ̇ր անա փռնենքյ, տըփտըփենքյ, քթենանք։ Ո ̇ւր ̇ո ̇ւր Ու̇րո̇ւ̇ր ծեռքա փռնում ըն, ղալ անում, տըփտըփելավ էտ տղեն քթեն ̇ո ̇ւմքթենո̇ւ̇մ, հըրցնում, թա՝ տու հինչ իլլըթմիի՞լլաթ ըս, ըստեղ հինչ օ՞նես։ Էտ տղան թա՝ ես էհսինչ շենան ըմ, իստի մին մըրթակեր քուր օնեմ, շենին կեսը կերալ ա, ուզեցալ ա ինձ էլ օտե, փախալ ըմ։ Տահանք թա՝ դե լ ̈ավլա̈վ, մըեր քշտին կաց, մունք կըտեռնանք քըզետե համ հ ̈արհա̈ր, համ մար, տու վըել տար էծերը պահե, հղըցեն ծ ̈ախ ընգյ ̇ո ̇ւն ̈ան ծա̈խ ընգյո̇ւ̇նա̈ն վըեր չի հընցնես։
Էտ տղան ամմեն օր տանում ա էծերը պահում, ̇ո ̇ւր ̇ո ̇ւգյ ̇ո ̇ւնը ո̇ւ̇րո̇ւ̇գյո̇ւ̇նը պիրում տոն։ Մին օր էլ վըեր էծերն առաչն ըրած տանում ա հ ̈անդհա̈նդ, ասում ա․ «Էս հղըցեն ծ ̈ախ ̈անգյ ̇ո ̇ւնն ծա̈խ ա̈նգյո̇ւ̇նն անց ըմ կըննական, տըեսնամ ընդեղ հի՞նչ կա, վըեր էս պըռըվնեն ինդի յըն ասում»։ Էծերը հղըցեն տիյերն ա անում, ինքյն անց կենում էն ̈անգյ ̇ո ̇ւնը։ ա̈նգյո̇ւ̇նը։ Մին խիլլ ̈ա խիլլա̈ վըեր քյին ̈ամ քյինա̈մ ա, եշում ա, տըեսնում հեռու տեղա մին ծոխ ա պիցր ̈անում։ պիցրա̈նում։ Թուշը յոր ա օնում, քյին ̈ամ։ քյինա̈մ։ Հըսնում ա ըտեղ, տըեսնում մին տոն, մաչին մին քանի սադանեքյ ըն ապրում։ Էտ սադանեքյը տրան փռնում ըն, մին քանի օր պինըցնում։ Մին օր էլ էտ տղեն մին մըեծ փադ ըն տամ, թա՝ կըտորե։ Տա կացնավը վըեր ա թակում, օզում ա ճղե, կարում չի։ Սադանոցն ասում ա․ «Սըեմ չի կա՞, մին քանի սըեպ տուվեքյ, տինիմ փադին ղաթումը, ճղեմ»։ Սադանեքյն էլ ասում ըն․ «Սըեպ չօնենք, լոխ կըհըվաքվենքյ, ծըռքըրնըես տինինքյ փադին ղաթումը, բիր ̈ադի բիրա̈դի ծիքյ տանք, ճղենքյ»։
Սադանեյքը լոխ հըվաքվում ըն, էտ տղան կացնավը փադին թըխում ա, մին մըեծ ճեղ ա պեց ին ̇ո ̇ւմ։ ինո̇ւ̇մ։ Սադանոցն ասում ա․ «Դե, ծըռքըրնետ բիր ̈ադի բիրա̈դի քցեցեքյ ղաթը, ծիքյ տուվեքյ ճղեցեքյ»։ Տահանք վըեր մըննըրնեն քց ̇ո ̇ւմ քցո̇ւ̇մ ըն փադին ճեղը, էտ տղան ծիքյ ա տամ կացենը ղաթան տ ̇ո ̇ւս տո̇ւ̇ս օնում, ճղված տըեղը հոփ ա կյամ, սադանոցը մննըրնեն մնամ ա փադին ղաթումը, ուրանք էլ մըշկրներան կըռացած։ Սադանեքյը լոխ բիր ̈ադի բիրա̈դի էտ տղեն ղաչանք֊պըզատանք ըն անում, թա մըեզ ըզադե, հինչ լիվոթուն ասես, կանենքյ։ Էտ տղան թա՝ ըսեցեքյ տեսնամ էն պըռըվներեն աշկերը հի՞շտեղ ա, ծըեզ ըզադեմ։ Տահանք թա՝ էն ա էսհինչ ութաղեն ուրուրուցեն պերցին տակեն։ Կացնավը թխում ա տահանց լոխ ճինին կըլխընեն կտորում, քյին ̈ամ քյինա̈մ պըռըվներեն աշկերը յոր օնում, սադանոցը իլըծ֊չիլ ̈ածն իլըծ֊չիլա̈ծն էլ հըվաքում, տանում։ Պըռըվներեն աշկերը տանում ա քց ̇ո ̇ւմ ̇ո ̇ւր ̈անց քցո̇ւ̇մ ո̇ւ̇րա̈նց տըեղը, լ ̇ո ̇ւվըցնումլո̇ւ̇վըցնում, ետնան թա՝ քյինն ̈ական քյիննա̈կան ըմ մըեր շենը, տըեսնամ իմ հ ̈արհա̈ր, իմ մար հո՞ւնց ըն ապրում։ Էտ տղեն էլ էրկու լ ̈ավ լա̈վ շոն ա ին ̇ո ̇ւմինո̇ւ̇մ, մինին անումը Զ ̈անգյիԶա̈նգյի, մինինն էլ՝ Զր ̈անգյի։ Զրա̈նգյի։ Տա պըռըվներեն ասում ա․ «Կաթնը տիրիքյ կրակեն, թուղեցեքյ կենա, վըեր պրտ ̈ողեցպրտո̈ղեց, Զ ̈անգյին Զա̈նգյին ան Զր ̈անգյին Զրա̈նգյին պեց կը թողեքյ կյ ̈ան»։կյա̈ն»։
Ինքյը ծին նստում ա, հղե ին ̇ո ̇ւմինո̇ւ̇մ, քյին ̈ամ։ քյինա̈մ։ Վըեր հըսնում ա ̇ո ̇ւր ̈անց ո̇ւ̇րա̈նց շենը, եշուա ա, տըեսնում մարթ, հեյվան, հավ, շոն, կատու չի մնացալ, տու մի ասել, քուրը լոխ կերալ ա, սաղ շենումը թողալ մին վըերցակ, վըեր նոր մարթ յա օրիշ պեն կյ ̈ալիս կյա̈լիս կանչի, դույուղ անե, մին շոն, վըեր հաչի, դույուղ անե, մինգյել մին դ ̈ամ ̇ո ̇ւրչիդա̈մո̇ւ̇րչի, վըեր կըռքընեն սըրե։
Տանում ա ծին սըհարան կապում, ինքյը խուրջինը ծըեռքն օնում, պիցր ̈անում պիցրա̈նում տոն։ Քուրը վըեր ախպորը տըեսնում ա, շատ ա ուրխանում, կոլավն ա ինգյ ̇ո ̇ւմինգյո̇ւ̇մ, թա՝ վա՜յ, ա՛ ախպեր, եկալ ը՞ս։ Ախպերը թա՝ հա՛։ Քյին ̈ամ Քյինա̈մ ա տուվըեր, ծիյին մին վըեննը պուկում օտում, կյամ թա՝ այ ախպեր, ծիտ իրեք վըննանե յա՞ եկալ։ Ախպերը վըեր արտեն գյիդ ̈ացալ գյիդա̈ցալ ա պենը հինչումն ա, ասում ա՝ հա՛։ Մինգյել քյին ̈ամ քյինա̈մ ա ծիյին էն մին վըեննը պուկում օտում, կյամ թա՝ ա՛յ ախպեր, ծիտ էրկու վըննանե յա՞ եկալ։ Ախպերը թա՝ հա՛։ Էն մինն էլ վըեր պուկում ա օտում, հըրցնում ա թա՝ ծիտ մին վընանե յա՞ եկալ, ախպերը էլլա յա ասում՝ հա՛։ Վերչին վըենն էլ վըեր պուկում ա օտում, ախպորն անա հըրցնում ա, թա՝ ծիտ առանց վըեններ ա՞ իլ ̈ալիլա̈լ, ախպերը էլլա ասում ա՝ հա՛։ Վերչը ծիյին մնացած ջ ̈անդ ̈ակն ջա̈նդա̈կն ան կլ ̈ոխն կլո̈խն էլ ա օտում, ետնան կյամ ասում․ «Այ ախպեր, դե տու տանը կաց, ես քյին ̈ամ քյինա̈մ հըրվանան հաց փոխ օնեմ պիրիմ, սոված կինիս, հանցու հաց օտես»։
Քուրը վըեր տանան տուս ա կյամ, մին ղուշ տիյերան ծեն ա տամ, թա՝ ա՛յ տղա, քու քուր քյին ̈աց քյինա̈ց կըռքընեն սըրե, վըեր կյ ̈ա կյա̈ քեզ օտե, ճելլի ըստեղաս փախե, կլ ̈ոխըտ կլո̈խըտ պրծըցրու։
Էտ տղան շալվարը հանում ա, փոխկեքրը կըպոտում, մոխրավ լըսնում հ ̇ո ̇ւրթ ̈ան հո̇ւ̇րթա̈ն կախ տամ, ինքյը փախճում։ Քուրը կըռքընեն սըրած կյամ ա կլխըյեր եշում, տըեսնում «ախպերը» հ ̇ո ̇ւրթ ̈ան հո̇ւ̇րթա̈ն կախ իլ ̈ածիլա̈ծ, լոք ա տամ փռնում, ծիքյ տամ, ասում․ «Հոր ը՞ս օզում հ ̇ո ̇ւրթ ̈ավը տ ̇ո ̇ւս կյ ̈աս հո̇ւ̇րթա̈վը տո̇ւ̇ս կյա̈ս փախճիս, քյեցալ ըմ կըռքընես սըրալ, վըեր կյամ քեզ օտեմ»։ Վըեր շըլվարան ծիքյ ա տամ, պտառվում ա, մոխերն աշկերը տըեռնում, շաղվում, ըշկերավն ին ̇ո ̇ւմինո̇ւ̇մ, աշկերը հղլըղորում, ախպերը մին խիլլ ̈ա խիլլա̈ տըեղ էլ ա փախճում։
Քվորը աշկերեն ցավը վըեր անց ա կենում, վազ ա տամ, քյին ̈ամ քյինա̈մ ախպորը հըսնում, ախպերն էլ վազ ա տամ, տըեսնում ըռաչին իրեք ծիր ̈անի ծիրա̈նի ծառ։ Պիցր ̈անում Պիցրա̈նում ա էտ ծըռերան մինը, քուրը կյամ ա տրա տակռեն կուրծկործում, վըեր մազ ա մնամ թա ծառը պուք կյ ̈ա կյա̈ վըեր ինգյի, լոք ա տամ, եր ին ̇ո ̇ւմ ինո̇ւ̇մ էն մին ծառը։ Քուրն էտ մին ծառն էլ վըեր կուրծկործում ա, օզում ա թա վըեր ինգիյ, կաթնը պրտ ̈ողում պրտո̈ղում ա, պըռըվնեն Զ ̈անգյին Զա̈նգյին ան Զր ̈անգյին Զրա̈նգյին պեց ըն թողում, փրփըրած կյամ ըն հըսնում, տղան թա՝ Զ ̈անգյի֊Զր ̈անգյիԶա̈նգյի֊Զրա̈նգյի, տրան հունց հոփ տուվեքյ, հունց կոլ տուվեքյ, վըեր մին տոպ ̈ար ̇ո ̇ւն կ ̈աթի։ ա̈րո̇ւ̇ն կա̈թի։ Էրկու շները յիր ̈ա յիրա̈ յըն տըեռնում, էտ ըխճըկանը հունց հոմ տամ, հունց կոլ տամ, վըեր մին տիրեւու յիր ̈ա յիրա̈ մենակ մին տոպ ̈ար ̇ո ̇ւն ա̈րո̇ւ̇ն ա կ ̈աթում։ կա̈թում։ Տղան էտ տիրեւը յոր ա օնում տինում ծուցումը, շները հետան քց ̇ո ̇ւմքցո̇ւ̇մ, հղե ին ̇ո ̇ւմ։ինո̇ւ̇մ։
===Առյուծ ըսպանող տղան===
Էտ քըղաքըմը մին պառավ կնեգյ ա ին ̇ո ̇ւմ։ ինո̇ւ̇մ։ Տա ̇ո ̇ւր ̈ան ո̇ւ̇րա̈ն տանը մին փոս ա ք ̈անդըմքա̈նդըմ, կյինին ընդեղ կյեղըմ։ Էտ պըռավեն մին մադար տղա յա ին ̇ո ̇ւմինո̇ւ̇մ, իրեք տըրեկան։ Տղան վըեր կյամ ա տըեռնըմ տասը տըրեկան, պառավը կյինուն ռեխը պեց ա անըմ, խրեգյ֊խրեգյ․ տամ տղեն։ Ս ̇ո ̇ւրթ ̈ա Սո̇ւ̇րթա̈ խրեգյ ա տամ, ամմա տղան քանի մըծանըմ ա, էնքան կյինին շատ ա տամ, ամեն հաց ուտելավ մին գրուշկա կյինի յա տամ։ Էս տղան կյամ ա տըեռնըմ տասնըօթ տըրեկան։
Մին օր էլ էս տղան քըղաքավը շոռ ա կյամ։ Շահեն պըլատեն դըրբըզեն կոխկեն էրկու առյուծ ա ին ̇ո ̇ւմ ինո̇ւ̇մ կապած, մինը էքյ, մինը՝ վըերց։ Էս տղան վըեր քյին ̈ամ քյինա̈մ ա թա պըլատեն դըրբըզեն կոկավն անց կենա, վըերց առյուծն ըռաշկե վըեննավը թխում ա տրա մաշկեն, չոխան ճըղում։ Էտ ղոչճաղ տղան ետ կըտեռնա առյուծեն փռնե, տինի տակեն, մին ծեռքավը երե չին ̈ան չինա̈ն փռնե, մին ̈ավը՝ մինա̈վը՝ ներքե, ծիքյ տա մաչան կես անե, ընդեղ վըեր քցի, ինքյը քյին ̈ա։քյինա̈։
Շահեն ծառանեն վըեր տեսնըմ ըն առյուծն էտ հ ̈ալըմըհա̈լըմը, քյինամ ըն շահեն խաբար տամ։ Շահը ծեն ա տամ ̇ո ̇ւր ̈ան ո̇ւ̇րա̈ն իմաստուններեն, վըեր քթեն ̈ան քթենա̈ն առյուծն ըսպընողեն։ Տրանք էլ հիշքան չրչարվում ըն, կարըմ չըն քթենան։ Ետնան էլ ն ̈ազիր֊վեզիրներան նա̈զիր֊վեզիրներան ամեն մինին ղարկըմ ա մին շեն, մին քաղաք։ Տրանք էլ շիբըթներավ շոռ ըն կյամ, շոռ, փոխ ու փեշման ետ տըեռնըմ կյամ։ Շահը հինչ անըմ ա, անըմ չի, կարըմ չի քթեն ̈աքթենա̈, ճարը կտրած, յիրգյիրավը մին ա անըմ, թա հու վըեր առյուծն ըսպընողեն քթեն ̈աքթենա̈, թըքըվըրութունին կեսը տըլական ա ̇ո ̇ւր ̈ան։ո̇ւ̇րա̈ն։
Մին քանե օրանը ետն էս պառավ կնեգյը քյին ̈ամ քյինա̈մ ա շահեն կոխկը, թա․ «Շահն ապրած կենա, ես կըքթենամ առյուծ ըսպընողեն, մենակ մին պըյմանավ։ Պայմանըս էն ա, վըեր տու քու ասածիտ մին թուխտու յիր ̈ա յիրա̈ կյիրիս, ինձ տաս, հանցու ետնան քու ասածետ դաղմիշ չինիս»։ Շահը ճարը կտրած, յոր ա օնում կյիրըմ, թա՝ հու վըեր առյուծ ըսպընողեն քթեն ̈աքթենա̈, թըքըվըրութունիս կեսը տըլական ըմ ̇ո ̇ւր ̈անո̇ւ̇րա̈ն, տակավը ծեռք ա քաշըմ, տամ էտ կնգանը։
Էս պառավը քյին ̈ամ քյինա̈մ ա, էքյսը ̇ո ̇ւր ̈ան ո̇ւ̇րա̈ն տղան յոր օնում, տանըմ շահեն կոխկը, թա՝ շահն ապրած կենա, էտ ա առյուծին ըսպանողը։ Շահը հըվատըմ չի, թա՝ տի կիճի տղան կըկարե՞ առյուծին մաչան կես անե։ Տրա հետե յել պիրըմ ա էքյ առյուծը պեց թողըմ տղեն յիր ̈այիրա̈, թա վըեր կարից ըսպանե, գյիդ ̈ա գյիդա̈ վըեր էն մինն էլ ա ինքյն ըսպանալ։ Էս տղան հոռ ա անըմ, առյուծին տինըմ տակեն, ծեռքը քցըմ ռեխը, մաչան ճըղըմ, էրկու կես անըմ։ Էս վըեր տեսնըմ ըն, մնամ ըն պլըշած։ Շահը պըռավեն անա հըրցնըմ ա, թա էտ կիճի տղեն էտքան օժը ըշտըղա՞ն ա։ Պառավը մին֊մին պատմըմ ա շահեն վըերսի քյին ̈ալըքյինա̈լը, մըեռաը տղեն քթեն ̈ալըքթենա̈լը, ընդրա մըթանալը, առյուծ ըսպանելը։
Շահը պիրըմ ա թըքըվըրութ ̇ո ̇ւնին թըքըվըրութո̇ւ̇նին կեսը տամ էտ տղեն, ախճիգյը փսակըմ նհետը, մին թ ̈ազ ̈ա թա̈զա̈ հրաման տամ, թա․ «Ա՛ ժուղովուրթ, խմիշքը քըշեցեքյ, ամմա խմեցեքյ վըեչ թա վըեր ընգելի մըռնելի հետե, այլ առյուծ ըսպընելի հետե»։
