«Խոզուկ Կսավերի պատմությունը»–ի խմբագրումների տարբերություն

23:04, 9 Հունիսի 2013-ի տարբերակ

   Խոզուկ Կսավերին պահում էին մելասսային կերպով։ Կսավեր անունը նրան տվել էր կառավարիչը՝ ի պատիվ պետական խորհրդառու պորֆեսոր մեկերցի Կսավոր Քելների, որ խոշորագույն հեղինակություն էր կերերին վերաբերող գիտության ասպարեզում։ Սրան էր պատկանում հետևյալ փայլուն ասացվածքը․ «Քանի որ մելասսան, ինչպես ցույց են տալիս համակողմանի դիտարկումները, անչափ հոյակապ ներգործություն է ունենում, հետևաբար ոչ մի տեսակ կեր այնքան ուշադրության արժանի չէ, որքան տնական այս միջոցը»։

   Խոզուկ կսավերին մելասսան շատ օգտակար էր։ Գիրանում էր օր֊օրի և փիլիփսայում իր շքեղ կացարանում կյանքի հաճույքների շուրջը՝ մռութը մելասսայով լիքը կերակրամանի մեջ մտցնելով և կերածի վրա հոյակապ կաթ խմելով։ Ժամանակ առ ժամանակ նրան այցելում էր տերը՝ Ռամմը և ասում․

   ― Տղաս, դու ցուցահանդես ես գնալու։ Խելոք բալիկ եղիր, ոնց որ հարկն է կեր, որ ինձ խայտառակ չանես հանկարծ։

   Երբեմն էլ կոմսուհին էր գալիս։

   ― Ա՜խ, ինչ խոշոր է ոււ սիրուն։ Իմ սիրելի Կսավեր,― փայլատակող հայացքով բացականչում էր կոմսուհին։

   Հրաժեշտ տալու ժամանակ երկուսն էլ ասում էին․

   ― Բարի գիշեր, փոքրիկ բարեկամ։ Քնիր հանգիստ․․․

   Իսկ խոզուկ Կսավերը քնքշորեն կկոցում էր աչքերը նրանց հետևից ու այնպես երաժշտական խռխռացնում, որ կոմսուհին ասում էր ամուսնուն․

   ― Մեր Կսավերին լսելով, սկսում եմ հավատալ հոգու վերաբնակեցման երևույթին։

   Խոզուկին այցի էին գալիս նաև տիրոջ հյուրերը։ Սրանք իրենց հիացմունքը արտահայտում էին ֆրանսերեն, գերմաներեն, անգլերեն, հիշատակի համար լուսանկարում նրան։

   Խոզուկը վարդագույն էր, հենց նոր լողացրած մանկիկի պես, իսկ վզին շողշողում էր կոկետորեն կապված թավշյա մեծ ժապավենը։

   ― Ձեր Կսավերը, սիրելի կոմս, ցուցահանդեսում կստանա առաջին մրցանակը,― գուշակություններ էին անում ջենտլմենները, ազնվականները, կոմսի մտերիմները։

   Սիրասուն ամուսինը Կսավերին ի թիվս ուրիշ նվերների ծննդյան օրվա առթիվ նվիրեց կոմսուհուն։ Այնպես որ Կսավերը այնուհետև պատկանում էր միայն նրան՝ անբաժան ու մշտական։ Եվ կոմսը խոզուկին պարտական էր այնպիսի կրակոտ համբույրի համար, որ կարծես դա ոչ թե հաստ, խաղաղ, դանդալոշ խոզուկ էր, այլ գեղեցիկ վայրի վարազ։

   Հենց որ Կսավերը դարձավ կոմսուհու սեփականությունը ձեռնարկվեցին ավելի խիստ միջոցառումներ՝ նրա առողջությունը պահապնելու ուղղությամբ։ Խոզուկին տեղափոխեցին ահտուկ շինություն, ուր կար օդափոխության ստուգված համակարգ, որն ապահովում էր օդի իդեալական մաքրությունը։ նա ուներ իր վաննան, իր վատերկլոզետը, որ հարդարված էր կոմսական ողջ գերդաստանին բնորոշ ճաշակով։ Ամենուր ջերմաչափեր էին կախված, և կառավարիչ Մարտինը հրահանգ էր ստացել Կսավերի համար նախատեսված ջրի ու կաթի ջերմությունը չափելու, որպեսզի հետևեր, թե հանկարծ անասնաբույժի նշվածից շեղումներ չլինեն։ Դե, ինչպե՞ս կարելի էր թույլ տալ, որ այդքան փխրուն էակի ստամոքսը մրսեր։ Չէ՞ որ դրանից կարող էր հիվանդանալ խրոնիկական կատարով և խղճուկը ողորմելի տեսք կստանար, իսկ կոմսուհին լաց կլիներ։

   Այդ պատճառով կառավարիչ Մարտիը ուշի֊ուշով հետևում էր խոզուկի խմելիքի ջերմությանը, ստիպելով, որպեսզի նախատեսվածին համապատասխան տաքացնեն կամ պաղեցնեն։

   Վերջ ի վերջո Կսավերի կացարանում էլեկտրական լուսավորություն անցկացրին և նրան սովորեցրին մազից պատրաստված ներքնակներին քնել, որոնք, անտարակույս նախապես հականեխված էին։ Խոզուկն այս ամենը հավանությամբ էր ընդունում և օր ըստ օրե գիրանում։

   Մի անգամ կոմսուհին ամուսնու հետ այցի եկավ իր սիրելի Լակին։ Կսավերը հենց այդ պահին սքանչելի ջուր էր խմում, որ վերցրել էին մի ջրհորից, որի մանրէաբանական վերլուծությունը ցույց էր տվել, որ վնասակար մանրէների առկայությունն այնտեղ կազմում էր զրո տոկոս, իսկ քիմիական վերլուծությունը վկայում էր, որ ջրի մեջ բավարար քանակությամբ ածխաջրածինների հետ միացած երկաթի օքսիդ կար, իսկ սա անչափ անհրաժեշտ բան է խոզերի համար։

   Կոմսը, սովարականի պես, ջրի մեջ մտցրեց ջերմաչաթը և չհավատաց աչքերին։ Ջերմությունը նախատեսված 8 աստիճանի փոխարեն հազիվ 7,5 էր։ Կոմսուհին գունատվեց։ Չի կարող պատահել։ Մի՞թե այդ սրիկա կառավարիչը չի փոխել ջերմությունը։

   Միացյալ ուժերով կոմսն ու կոմսուհին կարողացան ջրից հետ քաշել Կսավերին։ Նրանք բացատրեցին խոզուկին, որ այդպես կարող է մրսեցնել իր ներքին օրգանները։ Հետո փակեցին ամանի բերանն ու, ափերից դուրս եկած, նետվեցին դեպի կառավարչի բնակարանը։

   ―Դու, սրիկա, չափե՞լ ես Կսավերի համար բերած ջրի ջերմությունը,― որոտաց կոմսը։

   Մարտինը ցույց տվեց լուսամուտի մոտ գտնվող անկողինը։

   ― Տղաս ծանր հիվանդ է, ձերդ բարեծնություն։ Ջերմություն ունի։

   ― Է֊է, քեզ եմ հարցնում, չափե՞լ ես Կսավերի համար բերված ջրի ջերմությունը։

   ― Մոռացել եմ, ձերդ բարեծնություն։ Տղաս է հիվանդացել։ Ծարավ էր, խմելու բան պիտի տայի։ Ինձ կորցրել եմ․․․

   ― Ի՞նչ,― կատաղած գոռաց կոմսը։― ՈՒրմեն, այդպե՞ս ես վերաբերվում պատրականություններիդ, ավազակ։ Ուրեմն, ես քո տերը չե՞մ, անպետք արարած։ Անում ես ինչ ուզո՞ւմ ես։ Հենց հիմա հավաքիր փասա֊փուսադ։ Դու այլևս ինձ մոտ չես ծառայում։ Մինչև երեկո քո հետքն անգամ այստեղ չլինի։ Թե չէ կկարգադրեմ քեզ ու տղայիդ փողոց շպրտեն։

   ― Ախ, այս հասարակ խավը,― ամուսնուն պաշտպանեց կոմսուհին։

   Նույն այդ օրը կառավարիչ Մարտինը մորթեց Կսավերին։ Շտապ կանչված անասնաբույժը կարողացավ միայն արձանարգել մահը։ Կոմսուհին քիչ էր մնաց վշտից խելագարվեր և երկար ժամանակ պառկած էր անզգա։ Կառավարիչ Մարտինին կապկպեցին ժանդարմները, խոզասպանի հիվանդ որդուն վռնդեցին կալվածատնից։

   Լրագրերում հայտարարություն տպագրվեց/ «Գազանային դաժանություն։ Հայտնի ազնվական կոմս Ռամմի կառավարիչ Մարտինը վտարվել էր ցուցաբերած անփութության պատճառով։ Վերջինս վրեժխնդիր լինելու համար մորթել է տոհմիկ խոզի մի արժեքավոր նմուշ։ Մեզ հասած որոշ տեղեկությունների համաձայն նա ոչ մի կրոնի չի հետևում։ Եթե այս փաստն հաստատվի, ուրեմն սա ևս մեկ ապացույց է այն բանի, որ ով աստծուն չի հավատում, ընդունակ է ամենասարսափելի արարքների»։

   Երեք ամիս Մարտինը գտնվում էր նախնական կալանքի տակ։ Հարցաքննությունների ժամանակ համառություն էր անում, չէր հաճախում բանտի մատուռը։ Հետաքննության ընթացքում հայտնաբերվեցին նրա կենսագրությունում տեղ գտած որոշ աննպաստ փաստեր։ Տասնհինգ տարի առաջ երկու շաբաթով նստած էր եղել փողոցային հավաքներն արգելով օրենքը խախտելու համար։ Սրիկան չէր ցանկացել «ցրվել»՝ անտեսելով նույնիսկ ավագ դատական կատարածուի պահանջը։ Այդտեղ արդեն նշմարվում էին այն հանցագործությունների սաղմերը, որոնք հետագայում ի հայտ եկան նրա հոռի վարքում։ Հետագայում երկու օր նստած է եղել ոստիկանության հասցեին վիրավորական «Հեյ դուք կատարավորներ» բղավելու համար, իսկ սա անբարիշտ, վրեժխնդիր բնավորության ապացույց է։ Մեղադրողը այդ երեք մանրամասներն էլ օգտագործեց մեղադրյալին մեղադրելու ժամանակ։ Համառոտակի նշելով այն հանցավոր հակումները, որ դրսևորել են անցյալում, մեղադրողը հաստատ համոզվածություն արտահայտեց՝ մոլուցքի պահին Կսավերի փոխարեն, եթե կոմսն ընկներ ձեռքը, նրան էլ ինչպես խոզի պիտի մորթեր։

   Պաշտպանողի առաջ դժվարին խնդիր էր կնգնած։ Անցյալը չես կարող թաքցնել, իսկ հիվանդ երեխան չափազանց ռոմանտիկ բան է և մազերից քաշելըէ մեղմացուցիչ հանգամանք։

   Անհնարին էր առանց խղճահարության նայել որպես վկա հանդես եկող խեղճ կոմսուհուն, որը դառնալի արցունքներ էր թափում, երբ հայացքն ընկնում էր դատարանի նախագահի առջև դրված թավշյա ժապավենին։

   ― Այո, այո, այն ժապավենն է,― պատասխանեց նա նախագահի հարցին։― Ժապավենը, իմ սիրելի Կսավերի, որի աճյունը հիմա թաղված է դղյակի այգում՝ շուշանների թմբի տակ։

   Կառավարիչը, զղջման ոչ մի նշան չցուցաբերելով, իրեն մեղավոր ճանաչեց գործած հանցաքնի մեջ և դատապարտվեց խիստ մեկուսացված վեց ամսյա բանտարկության՝ ուրիշի ունեցվածքը դիտավորյալ փչացնելու համար։ Եվ դրանով չպրծավ։ Արդարության հաղթանակաը լիակատար դարձավ, երբ այդ ժամանակ մեռավ նրա որդին։ Դե, աստծո պատիժը կարող է ուշանալ, բայց դրանից խուսափել հնարավոր չէ։ Իսկ խոզուկ Կսավերը խաղաղ ննջում է ճերմակ շուշանների թմբի տակ, որտեղ հուշարձան է կանգնեցված՝ հետևյալ մակարգությունով․

   «Այստեղ հանգչում է մեր սիրելի Կսավերի աճյունը, մեր սիրելի Կսավերի՝ մորթված հանցագործ Մարտինի ձեռքով։ Թղված է 1907 թվականի մայիսի 8-ին, մեկ ու կես տարեկան հասակում։ Հողը թող քեզ վրա թեթև լինի»։

   Կոմս Ռամմը դժբախտ խոզուկի ժապավենից իրեն փողկապ կարել տվեց, որ կրում է այդ ազնվական խոզուկի մահվան յուրաքանչյուրտարելիցին։