«Խեղճ մարդիկ»–ի խմբագրումների տարբերություն

22:55, 11 Օգոստոսի 2015-ի տարբերակ

Ոհ, այդ հեքիաթաբաննե՜րը։

Փոխանակ վորևե ոգտակար, հաճելի, անուշ բան գրելու, հողն են շուռ տալիս և տակեհան անում․․․ Ինձ մնար, կարգելեյի նրանց գրել։ Դե, ինչի՞ նման ե այդ․ կարդում ես․․․ ակամա միտք ես անում և ամեն տեսակ ափեղ֊ցփեղ բաներ են անցնում գլխովդ․ հավատացնում եմ՝ կարգելեյի նրանց գրել, հենց ուղղակի կարգելեյի։

Իշխ. Վ. Ֆ. Ոդոյևսկի

Ապրիլ 8.

Իմ անգին Վարվառա Ալեքսեևնա։

Յերեկ յես բախտավոր եյի, չափազանց բախտավոր, անչափ բախտավոր։ Դուք գեթ մի անգամ, համառ աղջիկ, լսեցիք ինձ։ Յերեկոյան ժամը ութին զարթնում եմ (դուք գիտեք, ջանիկս, վոր յես ծառայությունից հետո սիրում եմ մի յերկու ժամ քնել), մոմը հանում, թդթերը պատրաստում, գրչիս ծայրը սրում, հանկարծ, պատահմունքով, բարձրացնում եմ աչքերս ու, հավատացեք, սիրտս վեր ու վեր թռավ։ Դուք ուրեմն այնուամենայնիվ հասկացել եք, թե իմ ուզածն ինչ ե, սիրտս ինչ եր ուզում։ Տեսնում եմ, ձեր պատուհանի վարագույրի անկյունը ծալած և հինածաղկի ծաղկամանին ամրացրած, ճիշտ այնպես, ինչպես յես այն ժամանակ ակնարկել եյի։ Միևնույն ժամանակ ինձ թվաց, վոր ձեր դեմքն ել յերևաց պատուհանի մոտ, վոր դուք ել ձեր սենյակից նայում եյիք ինձ, վոր դուք ել մտածում եյիք իմ մասին։ Յեվ վորքան ցավեցի, իմ աղավնյակ, վոր ձեր սիրուն դեմքը չկարողացա լավ տեսնել։ Կար ժամանակ, վոր մենք ել պարզ եյինք տեսնում, ջանիկս։ Ե՜հ, ծերությունն ել մի բան չե, բալիկս։ Ահա հիմա ել աչքերիս շարունակ մի տեսակ մութ ե կապում․ յերեկոյան վոր մի քիչ աշխատում եմ, վորևե բան եմ գրում, տեսնում եմ՝ առավոտյան աչքերս կարմրել են և ջրակալել, այնպես վոր մինչև անգամ ամաչում եմ ուրիշների առջև։ Բայց և այնպես, յերևակայությանս մեջ ցոլաց ձեր ժպիտը, իմ հրեշտակ, ձեր բարի, սիրալիր ժպիտն ու սրտիս մեջ ճիշտ այնպիսի զգացողություն կար, ինչպիսին այն ժամանակ, յերբ յես համբուրեցի ձեզ, Վարինկա,― հիշո՞ւմ եք արդյոք, իմ հրեշտակ։ Գիտե՞ք, իմ աղավնյակ, ինձ նույնիսկ թվաց, թե դուք մատ թափ տվիք ինձ վրա։ Այդպե՞ս է, թե վոչ, չարաճճի։ Այս բոլորն անպատճառ մանրամասնորեն նկարագրեք ձեր նամակի մեջ։

Իսկ ձեր վարագույրի մասին իմ հնարածն ինչպե՞ս եք հավանում, Վարինկա։ Շատ լավ ե, չե՞։ Աշխատանքի յեմ նստած, թե պառկում եմ քնելու կամ քնից զարթնում՝ գիտեմ արդեն, վոր դուք ել մտածում եք իմ մասին, հիշում եք ինձ և ինքներդ ել առողջ եք և ուրախ։ Վարագույրը վոր իջեցնում եք նշանակում ե՝ բարի գիշեր։ Մակար Ալեքսեևիչ, ժամանակ ե քնելու։ Իսկ վոր բարձրացնում եք, նշանակում ե՝ բարի լույս, Մակար Ալեքսեևիչ, լավ քնեցիք կամ՝ ինչպես ե ձեր առողջությունը, Մակար Ալեքսեևիչ։ Իսկ ինչ վերաբերում ե ինձ, Մակար Ալեքսեևիչ, յես, փառք ստեղծողին, առողջ եմ և լավ։ Տեսնո՞ւմ եք, հոգյակս, թե ինչ ճարպիկ, խորամանկ ե հնարված, նամակ ել պետք չե։ Խորամանկ բան ե, այնպես չե՞։ Իսկ հնարողը յես եմ, ե՜, յես։ Հը՜, վոնց եմ յես այսպիսի բաներում, Վարվառա Ալեքսեևնա։

Ասեմ ձեզ, ջանիկս, Վարվառա Ալեքսեևնա, վոր այս, գիշեր, հակառակ սպասածիս, քնած եյի փառավորապես, որով և շատ գոհ եմ, թեև նոր բնակարանում, նոր տեղափոխված ժամանակ, մարդ կարգին չի կարողանում քնել։ Ասես՝ ամեն ինչ տեղն ե, բայց մի բան պակաս ե։ Այս առավոտ վերկացա կայտառ, ուրախ տրամադրության մեջ։ Այս ի՜նչ լավ առավոտ ե այսոր, ջանիկս։ Մեզնում բաց են արել պատուհանը․ արևը շողշողում ե, ծտերը ծլվլում են, ոդը գարուն ե բուրում և ամբողջ բնությունը կենդանանում ե․ դե, բոլոր մնացածն ել նույնպես համապատասխան եր, ամեն ինչ կարգին, ինչպես վայել ե գարնանը։ Այսոր յես մինչև անգամ բավական հաճելի յերազեցի և յերազներս միշտ ձեր մասին եյին, Վարինկա։ Համեմատում եյի յես ձեզ յերկնքի թռչնակի հետ, վոր ստեղծված ե մարդկանց հաճույքի և բնությունը զարդարելու համար։ Միաժամանակ յես մտածեցի, Վարինկա, վոր մենք ել, հոգսերի և հուզումների մեջ ապրող մարդիկս, պետք ե նույնպես նախանձենք յերկնային թռչունների անհոգ ու անմեղ բախտավորությանը,― դե մնացածն ել բոլորն այսպիսի և սրա նման բաներ, այսինքն՝ յես միշտ այսպիսի հեռավոր համեմատություններ եյի անում։ Յես մի գրքույկ ունեմ, Վարինկա, նրա մեջ ել նույնն ե, բոլոր այսպիսի բաները խիստ մանրամասն կևրպով նկարագրված են։ Ասելս այն ե, վոր չե՞ վոր յերազները զանազան տեսակ են լինում, ջանիկս։ Ա՜յ, հիմա գարուն ե, ուստի մտքերն ել բոլորն այնպիսի հաճելի, սուր, ճարպիկ և յերազները քնքույշ են լինում, բոլորը վարդագույն։ Հենց այդ բանի համար ել գրեցի այս բոլորը․ ասենք այս բոլորը յես գրքից եմ քաղել։ Այնտեղ հեղինակը նույնպիսի ցանկություն ե դրսևորում վոտանավորների մեջ և գրում ե―

Ինչո՞ւ յես թռչուն չեմ, գիշակեր թռչուն։

Յեվ այլն։ Այնտեղ ուրիշ զանազան մտքեր ել կան, բայց աստված նրանց հետ։ Ա՜յ, դուք ինձ այն ասեք, այս առավոտ այդ ո՞ւր եյիք գնում, Վարվառա Ալեքսեևնա։ Յես ծառայության գնալու դեռ չեյի ել պատրաստվել, իսկ դուք արգեն՝ ի՛սկ վոր գարնանային թռչնակի պես դուրս թռաք սենյակից և անցաք բակով այնքան ուրախ։ Յես ինչպե՜ս ուրախ եյի ձեզ տեսնելով։ Ա՜խ, Վարինկա, Վարինկա, մի տխրեք, արցունքը դարդին դարման չե․ այդ եu գիտեմ, ջանիկս, այդ յես փորձովս գիտեմ։ Իսկ այժմ դուք այնպե՜ս հանգստացել եք, մի քիչ ել ապաքինվել եք հիվանդությունից։ Հա, ի՞նչ ե անում ձեր Ֆեդորան։ Ախ, ի՜նչ բարի կին ե նա։ Դուք, Վարինկա, գրեցեք ինձ՝ ինչպե՞ս եք ապրում այժմ նրա հետ և գո՞հ եք արդյոք ամեն բանից։ Ֆեդորան մի քիչ քրթմնջող ե, բայց դուք ուշ մի՛ք դարձնի դրան, Վարինկա։ Աստված նրա հետ։ Նա այնքա՜ն բարի յե։

Յես արդեն գրել եմ ձեզ այստեղի Թերեզայի մասին,― նույնպես թե՛ բարի, թե՛ հավատարիմ կին ե։ Իսկ ինչքա՜ն յես անհանգստանում եյի մեր նամակների մասին։ Ինչպե՞ս պետք ե նրանք տեղ հասնեյին։ Բայց ահա մեր բախտից տերն ուղարկեց մեզ Թերեզային։ Բարի, համեստ, սուս ու փուս կին ե։ Բայց մեր տիրուհին պարզապես անխիղճ ե։ Ինչ բանի ասես չի դնում, կարծես փալաս լինի։

Հապա մի տեսնեք՝ ի՛նչ վորջի մեջ եմ ընկել յես, Վարվառա Ալեքսեևնա։ Բնակարան եմ ասում, ե՜։ Առաջ, խո գիտեք, ինչպես փակ եյի ապրում,― հանգիստ, խաղաղ, ճանճը վոր թռչեր, ձայնը կլսվեր։ Իսկ այստեղ աղմուկ, ճիչ, աղաղակ։ Դուք դեռ չգիտեք ել, թե այս բոլորն ինչպես ե սարքված այստեղ։ Յերևակայեցեք, որինակ, մի յերկար միջանցք, բոլորովին մութ և անմաքուր։ Աջ կողմը խուլ պատ ե, իսկ ձախ կողմը՝ դռներ ու դռներ, բոլորը մի շարքի վրա ձգված, ինչպես հյուրանոցում։ Ամեն մի դուռ մի սենյակ յե, և ամեն մի սենյակում յերկու-յերեք հոգի յեն ապրում։ Կարգապահություն ասած բանը մի հարցնեք ― Նոյան տապան։ Ասենք՝ կարծես լավ մարդիկ են, բոլորն ել այնպես կրթված, գիտնական։ Կա մի աստիճանավոր (նա ինչ վոր մի տեղ գրական մասումն ե) կարդացած մարդ ե․ խոսում ե հա՛մ Հոմերոսի, հա՛մ Բրամբեուսի, համ ել զանազան հեղինակների մասին․― խելոք մարդ ե։ Յերկու սպա յեն կենում և շարունակ թուղթ են խաղում։ Մի միչման ե կենում, մի անգլիացի ուսուցիչ ե կենում։— Կացեք, յես ձեզ կզվարճացնեմ, ջանիկս․ ապագա նամակիս մեջ կնկարագրեմ նրանց զավեշտական կերպով, այսինքն, ինչ են նրանք ըստինքյան, ամենայն մանրամասնությամբ։ Մեր տիրուհին շատ փոքրիկ և անմաքուր պառավ ե, ամբողջ որը ման ե գալիս չուստերով ու խալաթով, և ամբողջ օրը բղավում ե Թերեզայի վրա։ Յես ապրում եմ խոզանոցում, կամ ավելի ճիշտ կլինի՝ ասեմ ահա, թե ինչպես․ այստեղ խոհանոցի կողքին մի սենյակ կա (իսկ մեզ մոտ, պետք ե ձեզ նկատեմ, խոհանոցը մաքուր ե, լուսավոր, շատ լավը), փոքր սենյակ, մի տեսակ համեստ անկյուն... այսինքն՝ կամ ավելի լավ ասեմ, խոհանոցը մեծ ե, յերեք պատուհանով. ինձ համար պատի յերկայնքով միջնորմ կա, այնպես վոր դուրս ե գալիս դարձյալ մի հավելյալ սենյակ, ընդարձակ, հարմար. պատուհան ել կա և ամեն բան,- մի խոսքով՝ բոլոր հարմարությունները։ Ահա այս ե իմ անկյունը։ Մի՛ մտածեք, ջանիկս, թե այստեղ վորևե ուրիշ բան և խորհրդավոր իմաստ լիներ, թե ահա, իբր թե, խոհանոց ե, այսինքն՝ յես գուցե և հենց այս սենյակում միջնորմի հետևն եմ կենում, բայց այդ վնաս չունի. յես ինձ համար ամենքից առանձին եմ ապրում, կամաց-կամաց և ականջս դինջ։ Դրել եմ ինձ համար մահճակալ, սեղան, կամոդ, մի զույգ աթոռ, սրբի պատկեր եմ կախել։ Ճիշտ ե՝ կան սրանից ել լավ բնակարաններ, գուցե ավելի լավերն ել կան, բայց հարմարությունն ե գլխավորը. չե՞ որ յես այս բոլորը հարմարության համար եմ արել, և դուք մի կարծեք, թե ուրիշ վորևե բանի համար։ Ձեր պատուհանը դիմացս ե, բակով բաժանված. բակն ել նեղլիկ ե, ձեզ անցնելիս տեսնում եմ և ուրախանում իմ խեղճ ու կրակ մենակությանս մեջ, համ ել եժան ե։ Մեզանում, այստեղ, ամենահետին սենյակը՝ ճաշով արժե 35 ռուբլի ասիգնացիայով։ Գրպանիս չի գալիս։ Իսկ իմ բնակարանն արժե յոթ ռուբլի ասիգնացիայով, ճաշն ել հինգ ռուբլի, բոլորը՝ 24 ու կես, իսկ առաջ ուղիղ 30 եյի վճարում և այդ պատճառով շատ բանից զրկում եյի ինձ. թեյ խմում եյի վոչ միշտ, իսկ հիմի ահա թե՛ թեյի, թե՛ շաքարի փող եմ շահում։ Գիտեք, հարազատս, թեյ չխմելը մի տեսակ ամոթ ե. այստեղ բոլորն ել ունևոր մարդիկ են, այնպես վոր՝ ամոթ ե։ Ուրիշների աչքին յերևալու համար ե վոր խմում եմ, Վարինկա, յերևալու, տոնը պահպանելու համար, իսկ ինձ վոր մնա՝ մեկ ե ինձ համար, յես պահանջկոտ չեմ։ Հաշիվ արեք՝ գրպանի փող - շատից քչից հո պետք ե —— ասենք՝ հենց կոշիկների համար, վերարկուի համար, տակը շա՞տ բան կմնա։ Ահա և իմ ամբողջ ռոճիկը։ Յես չեմ ել տրտնջում և գոհ եմ։ Բավական ե։ Ահա արդեն միքանի տարի բավական ե. պարգևներ ել լինում են։- Դե, մնաք բարով, իմ հրեշտակիկս։ Յես ձեզ համար գնեցի մի զույգ ծաղկաման, մեկի մեջ՝ հինածաղիկ, մյուսի մեջ՝ խորդենի։ Թանգ չեր։ Իսկ դուք, գուցե, հափրուկ ել եք սիրում։ Հափրուկ ել կա, դուք գրեցեք, բայց գիտե՞ք, վորքան կարելի յե ամեն ինչ մանրամասն գրեցեք։ Ասենք՝ դուք ուրիշ բան չկարծեք և չկասկածեք, ջանիկս, իմ մասին, վոր յես այսպիսի սենյակ եմ վարձել։ Վոչ, այս հարմարությունն ե ստիպել և մենակ հարմարությունն ե հրապուրել ինձ։ Չե՞ վոր յես, ջանիկս, փող եմ հավաքում, հետ եմ գցում, յես փող ունեմ։ Դուք մի նայեք, վոր յես այսպես սուսուփուս մարդ եմ, վոր կարծես թե ճանճը թևով վոր խփի ինձ, վեր կգցի։ Վոչ, ջանիկս, յես ինձ գիտեմ պահել և բոլորովին այնպիսի բնավորություն ունեմ, վորպիսին վայել ե հաստատակամ և անխռով հոգու տեր մարդուն։ Մնաք բարով, իմ հրեշտակիկս։ Նամակս համարյա թե յերկու թերթ բռնեց, այնինչ վաղուց ժամանակ ե ծառայության գնալու։ Համբուրում եմ ձեր մատիկները, ջանիկս և մնում եմ՝

Ձեր ամենախոնարհ ծառա և ամենահավատարիմ բարեկամ

Մակար Դեվուշկին։

Հ. Գ. Մի բան եմ խնդրում, պատասխանեցեք ինձ, իմ հրեշտակիկս, վորքան կարելի յե մանրամասն։ Ընդսմին ուղարկում եմ ձեզ, Վարինկա, մի ֆունտ կոնֆետ. անուշ արեք և, ի սեր աստծու, իմ մասին մի հոգաք և ինձնից չնեղանաք։ Այսպես ուրեմն մնաք բարով, ջանիկս։