Վիշապը
հեղինակ՝ Եվգենի Շվարց |
Յեվգենի Շվարց
Վիշապը
Գործող անձիք
Վիշապ։ Լանցելոտ։ Շարլեման — արխիվարիուս։ Բուրգոմիստր։ Հենրիխ — նրա որդին։ Կատու։ Ավանակ։ Առաջին ջուլհակ Երկրորդ ջուլհակ Գլխարկագործ֊վարպետ։ Երաժշտական գործերի վարպետ։ Դարբին։ Էլզայի առաջին ընկերուհին։ Էլզայի երկրորդ ընկերուհին։ Էլզայի երրորդ ընկերուհին։ Ժամապահ։ Այգեպան։ Առաջին քաղաքացին։ Երկրորդ քաղաքացին։ Առաջին քաղաքացուհին։ Երկրորդ քաղաքացուհին։ Տղա։ Ցրիչ։ Բանտապահ։ Ծառաներ, հսկողներ, քաղաքացիներ։
Գործողություն առաջին։
Ընդարձակ, հարմար խոհանոց, շատ մաքուր, խորքում մեծ օջախ։ Քարե հատակը փայլում է։ Օջախի դիմաց, ճոճաթոռի մեջ նիրհում է կատուն։
Լանցելոտ (ներս է գալիս, շուրջն է նայում, բացականչում է)։ Պարո՜ն տանուտեր։ Տիկի՜ն տանտիրուհի։ Ո՞վ կա ողջ, արձագանքի՛ր։ Ոչ ոք… Տունը դատարկ է, դարպասները բաց են, դռները կողպված չեն, պատուհանները կրնկի վրա բաց են։ Ինչ լավ է, որ ես ազնիվ մարդ եմ, թե չէ հիմա ստիպված էի դողալ, շուրջս նայել, ընտրել ամենաթանկ իրերը ու ամբողջ ուժով փախչել, երբ այդքան հանգստանալ եմ ուզում։ (Նստում է)։ Կսպասենք։ Պարո՛ն կատու։ Ձեր տերերը շո՞ւ են վերադառնալու։ Հմ՞։ Դուք լռո՞ւմ եք։
Կատու։ Լռում եմ։ Լանցելոտ։ Իսկ ինչո՞ւ, թույլ տվեք հարցնել։ Կատու։ Երբ դու տաք ու փափուկ տեղում ես, ավելի խելամիտ է ննջելն ու լռելը, թանկագինս։ Լանցելոտ։ Իսկ որտե՞ղ են, այնուամենայնիվ, տերերդ։ Կատու։ Նրանք հեռացել են, եւ դա ծայրահեղ հաճելի է։ Լանցելոտ։ Դու նրանց չե՞ս սիրում։ Կատու։ Սիրում եմ մորթուս ամեն մի մազիկով, թե՛ թաթերով, թե՛ բեղերով, բայց նրանց սպառնում է մեծ ողբերգություն։ Հոգիս հանգստանում է, միայն երբ նրանք հեռանում են։ Լանցելոտ։ Ահա թե ինչ։ Ուրեմն նրանց չարի՞ք է սպառնում։ Իսկ ի՞նչ չարիք։ Լռո՞ւմ ես։ Կատու։ Լռում եմ։ Լանցելոտ։ Ինչո՞ւ։ Կատու։ Երբ դու տաք ու փափուկ տեղում ես, ավելի խելասիտ է ննջել ու լռել, քան փորփրել տհաճ ապագան։ Մյաո՜ւ։ Լանցելոտ։ Կատու, դու ինձ վախեցնում ես։ Խոհանոցում այնքան հարմար է, այնքան հոգատար է վառած կրակը օջախում։ Ես պարզապես չեմ ուզում հավատալ, որ այս հաճելի ու ընդարձակ տանը չարիք է սպառնում։ Կատո՛ւ։ Ի՞նչ է պատահել։ Պատասխանի՛ր ինձ։ Դե՛։ Կատու։ Թույլ տվեք ինձ մոռացության մատնվել, անցո՛րդ։ Լանցելոտ։ Լսիր, կատու, դու ինձ չգիտես։ Ես այնքան թեթեւ մարդ եմ, որ ինձ փետուրի պես ամբողջ աշխարհով տանում է։ Ու ես շատ հեշտ եմ ուրիշի գործերին խառնվում։ Այդ պատճառով ես տասնինը անգամ վնասվել եմ թեթեւ, հինգ անգամ՝ ծանր, եւ երեք անգամ՝ մահացու։ Բայց ես դեռ ողջ եմ, որորհետեւ ես ոչ միայն փետուրի պես թեթեւ եմ, այլեւ էշի պես համառ։ Դե խոսի՛ր, կատու, ի՞նչ է պատահել։ Մեկ էլ տեսար փրկեմ տերերիդ։ Ինձ հետ հետ այդպես պատահել է։ Դե՞։ Դե՞ դե՛։ Ինչ է անունդ։ Կատու։ Մաշենկա։ Լանցելոտ։ Ես կարծում էի՝ դու տղա ես։ Կատու։ Այո, ես տղա եմ, բայց մարդիկ երբեմն այնքա՜ն անուշադիր են։ Տերերս մինչեւ հիմա զարմանում են, ոչ դեռ ոչ մի անգամ ձագեր չեմ ունեցել։ Ասում են՝ բա ինչո՞ւ այդպես, Մաշենկա ջան։ Բարի մարդիկ, խեղճ մարդիկ։ Ու էլ ոչ մի բառ չեմ ասի։ Լանցելոտ։ Ասա գոնե՝ ո՞վ են նրանք, քո տերերը։ Կատու։ Պարոն արխիվարիուս Շարլեմանը, ու նրա միակ դուստր Էլզան, ում թաթիկները այնքան փափուկ են, նուրբ, բարի, սուսիկ֊փուսիկ Էլզան։ Լանցելոտ։ Իսկ նրանցից ո՞ւմ է սպառնում չարիք։ Կատու։ Ահ, Էլզային, ու հետեւաբար՝ մեզ բոլորիս։ Լանցելոտ։ Իսկ ի՞նչ է նրան սպառնում։ Դե՞։ Կատու։ Մյաո՜ւ։ Ահա արդեն չորս հարյուր տարի է, որ մեր քաղաքից վեր բնակություն է հաստատել վիշապը։ Լանցելոտ։ Վիշա՞պ։ Հիասքանչ է։ Կատու։ Նա մեր քաղաքի վրա տուրք է պարտադրել։ Ամեն տարի վիշապը իրեն աղջիկ է ընտրում։ Եւ մենք, առանց մլավելու, նրան տալիս ենք վիշապին։ Ու նա տանում է աղջկան իր քարանձավը։ Ու մենք այլեւս երբեք չենք տեսնում աղջկան։ Ասում են, որ նրանք այնտեղ մահանում են զզվանքից։ Ֆռռ։ Կորի՛ր, կորի՞ր այստեղից։ Պշտ։ Լացնելոտ։ Այդ ո՞ւմ հետ ես։ Կատու։ Վիշապի։ Նա ընտրել է մեր Էլզային։ Անիծվա՜ծ մողեսը։ Ֆ֊ֆֆֆ՜։ Լանցելոտ։ Քանի՞ գլուխ ունի նա։ Կատու։ Երեք։ Լանցելոտ։ Կարգին է։ Իսկ քանի թա՞թ։ Կատու։ Չորս։ Լանցելոտ։ Դե, դա տանելի է։ Ճանկերո՞վ։ Կատու։ Այո։ Հինգ ճանկ ամեն թաթին։ Ամեն մի ճանկը եղջերվի պոչի չափ։ Լանցելոտ։ Լո՞ւրջ։ Իսկ սո՞ւր են ճանկերը։ Կատու։ Դաշույնների պես։ Լանցելոտ։ Այսպես։ Դե, իսկ բոց արտաշնչո՞ւմ է։ Կատու։ Այո։ Լանցելոտ։ Իսկակա՞ն։ Կատու։ Անտառներ են վառվում։ Լանցելոտ։ Ահա։ Թեփոո՞ւկավոր է։ Կատու։ Թեփուկավոր։ Լացնելոտ։ Ու, չլինի՞ թեփուկն էլ ամուր է։ Կատու։ Հիմնավոր է։ Լանցելոտ։ Բայց եւ այնպե՞ս։ Կատու։ Ալմաստը չի կտրում։ Լացնելոտ։ Ահա։ Պատեկերացնում եմ։ Բոյը՞։ Կատու։ Եկեղեցու չափ։ Լանցելոտ։ Ահա, ամեն ինչ պարզ է։ Դե, շնորհակալ եմ, կատու։ Կատու։ Դուք կռվելո՞ւ եք նրա հետ։ Լանցելոտ։ Տեսնենք։ Կատու։ Աղաչում եմ ձեզ — նրան մարտի կանչեք։ Նա, իհարկե, կսպանի ձեզ, բայց մինչեւ բանը դրան հասնի, կարելի է երազել, օջախի առաջ փռված, այն մասին, ինչպես պատահաբար, կամ հրաշքով, կամ սենց, կամ նենց, եթե ոչ սրանով, ապա նրանով, գուցե եւ, ինչ֊որ մի կերպ, մեկ էլ տեսար, դուք էլ իրեն սպանեք։ Լացնելոտ։ Շնորհակալ եմ, կատու։ Կատու։ Ոտքի՛ կանգնեք։ Լացնելոտ։ Ի՞նչ պատահեց։ Կատու։ Նրանք գալիս են։ Լանցելոտ։ Գոնե նա ինձ դուր գար, ահ, եթե նա ինձ դուր գա՜ր։ Դա այնպե՜ս օգնում է… (նայում է պատուհանից) Դո՜ւր է գալիս։ Կատու, նա հավես աղջիկ է։ Ի՞նչ է։ Կատո՜ւ։ Նա ժպտո՞ւմ է։ Նա միանգամայն հանգի՛ստ է։ Ու նրա հայրն էլ զվարթ ժպտում է։ Դու ի՞նչ է, խաբե՞լ ես ինձ։ Կատու։ Ոչ։ Այս պատմության ամենատխուր մասն էլ հենց այն է, որ նրանք ժպտում են։ Սուս։ Բարեւ ձեզ։ Եկեք ընտրենք, իմ թանկագին ընկերներ։ Ներս են գալիս Էլզան եւ Շարլեմանը։ Լանցելոտ։ Ոջո՜ոյն, բարի պարոն եւ սքանչելի օրիորդ։ Շարլեման։ Ողջույն, երիտասարդ։ Լանցելոտը։ Ձեր տունը այնպես հյուրընկալ էր նայում ինձ, ու դարպասնեը բաց էին, ու խոհանոցում էլ կրակ էր վառած, որ ես եկա առանց հրավերի։ Ներեցեք։ Շարլեման։ Պետք չէ ներողություն խնդրել։ Մեր դռները բոլորի համար բաց են։ Էլզա։ Նստեք, խնդրեմ։ Տվեք ինձ ձեր գլխարկը, ես այն կկախեմ դռան հետեւում։ Հիմա սեղան կգցեմ… Ի՞նչ է ձեզ հետ։ Լանցելոտ։ Ոչինչ։ Էլզա։ Ինձ թվաց, թե դուք… վախեցաք ինձից։ Լանցելոտ։ Ոչ ոչ… Դա ես հենց այնպես։ Շարլեման։ Նստեք, ընկեր իմ։ Ես սիրում եմ շրջիկներին։ Դա, գուցե նրանից է, որ ամբողջ կյանքս քաղաքից դուրս չեմ եկել։ Որտեղի՞ց եք գալիս։ Լանցելոտ։ Հարավից։ Շարլեման։ Եւ շա՞տ արկածներ եք ունեցել ճանապարհին։ Լացնելոտ։ Ահ, նույնիսկ ավելին, քան կուզեի։ Էլզա։ Դուք երեւի հոգնած կլինեք։ Դե նստեք, ի՞նչ եք կանգնած մնացել։ Լանցելոտ։ Շնորհակալություն։ Շարլեման։ Մեզ մոտ դուք կարող եք լավ հանգստանալ։ Մեր քաղաքը շատ հանգիստ է, այստեղ երբեք եւ ոչինչ տեղի չի ունենում։ Լացնելոտ։ Երբեք֊երբե՞ք։ Շարլեման։ Երբեք֊երբեք։ Անցյալ շաբաթ, ճիշտ է, շատ ուժեղ քամի էր։ Քիչ էր մնում մի տան կտուրը տաներ։ Բայց դա այնքան էլ մեծ իրադարձություն չէ։ Էլզա։ Ահա եւ ընթրիքը։ Խնդրեմ։ Մի քաշվեք։ Լացնելոտ։ Ներեք ինձ, բայց… Դուք ասում եք, որ քաղաքը շատ հանգի՞ստ է։ Էլզա։ Իհարկե։ Լացնելոտ։ Իսկ… իսկ վիշա՞պը։ Շարլեման։ Ահ, նա… Դե, մենք այնքան ենք սովորել նրան։ Նա արդեն չորս հայրուր տարի է մեզ մոտ է ապրում։ Լացնելոտ։ Բայց… ինձ ասել են, որ ձեր աղջիկը… Էլզա։ Պարոն անցորդ… Լացնելոտ։ Իմ անունը Լանցելոտ է։ Էլզա։ Պարոն Լացնելոտ, ներեցեք, ես ձեզ նկատողություն չեմ անում, բայց այնուամենայնիվ խնրդում եմ ձեզ․ ոչ մի խոսք այդ մասին։ Լացնելոտ։ Ինչո՞ւ։ Էլզա։ Որովհետեւ էլ ոչինչ չես փոխի։ Լանցելոտ։ Ահա՞ թե ինչ։ Շարլեման։ Այո, ոչինչ չես կարող անել։ Մենք նոր զբոսնում էինք անտառում, ու ամեն ինչի մասին այնքան լավ, այնքան մանրամասն խոսեցինք։ Վաղը, հենց որ վիշապը տանի նրան, ես նույնպես կմեռնեմ։ Էլզա։ Հայրիկ, պետք չէ այդ մասին։ Շարլեման։ Ահա եւ վերջ, ահա եւ վերջ։ Լացնելոտ։ Ներեցեք, միայն մի հարց էլ։ Մի՞թե ոչ ոք չի փորձել կռվել նրա հետ։ Շարլեման։ Վերջին երկու հարյուր տարում՝ ոչ։ Մինչ այդ նրա հետ հաճախ էին մենամարտում, բայց նա սպանում էր բոլոր հակառակորդներին։ Նա զարմանահրաշ ստրատեգ է եւ վեհ մարտավար է։ Նա թշնամու վրա
