Changes
— Մի բաժակ խմեմ ու անմիջապես ետ գամ,— ասաց Սփանգլերը։
==Գլուխ տասնհինգերորդ. ԱՆԿՅՈԻՆԻ ԱՂՋԻԿԸ==
Սփանգլերը շրջվեց, որ գնա, բայց կանգ առավ հեռագրային գործիքի ձայնից, այն ազդանշանից, որը հնչեց և անմիջապես նշանները սկսեցին տպագրվել ժապավենի վրա։ Սփանգլերը մոտեցավ գործիքին և սկսեց տպագրված նշանագրերը կարդալ։
— Իթաքա գինու ընկերությունից են կանչում,— ասաց նա Գրոգանին,— անտառի մեջ կորած այդ վայրից։ Եթե Հոմերը գա, թող սպասի, մինչև որ «Բնական չամիչ» ընկերությունից էլ կանչ լինի, ինչպես ամեն երեկո կանչում են։ Հոմերը արևմտյան ընկերությանը հաղթեց երկու անգամ։ Եթե կարողանա այսօր նորից հաղթել, այս ամիս շատ լավ գործ արած կլինենք։ Երեկ քանի՞ հեռագիր ստացանք նրանցից։
— Վաթսունյոթ,— ասաց Գրոգանը։
— Վաթսունութ հեռագրից վաթսունյոթը,— ասաց Սփանգլերը։— Առաջինը հասնող տղան ստանում է բոլոր հեռագրերը, բացի մեկից։ Երկրորդ հասնողը՝ միայն մեկը։ Լավ, ես գնամ մի բաժակ խմեմ։
Բայց այդ պահին մի ուրիշ ազդանշան տրվեց. կետ... կետ... գիծ... կետ... կետ... կետ... Երբ հեռագրատան վարիչը լսեց առաջին երկու կետերը, հասկացավ, որ «Բնական չամիչից» է, և որովհետև Հոմերը գրասենյակում չէր, բղավեց Գրոգանին։
— Ես կգնամ պատվերը բերելու, առաջինը այնտեղ ես պիտի հասնեմ։
Մինչ ազդանշանը կրկնվում էր երրորդ անգամ, Սփանգլերը վազելով, ինչպես ֆուտբոլիստը դաշտում, արդեն հասել էր հաջորդ թաղամասի կեսին։ Դիմացի անկյունում, երեսուն յարդ հեռավորության վրա, կանգնել էր ամոթխած, տխուր տեսքով տասնութ կամ տասնինը տարեկան մի աղջիկ։ Սիրուն էր նա, հոգնած, լուռ և հրաշալի։ Նա ավտոբուսի էր սպասում՝ աշխատանքից տուն գնալու համար։ Թեև Սփանգլերը շտապում էր, բայց, միևնույն է, չէր կարող չնկատել միայնակ աղջկան, որը նրան թվաց, մենության մարմնացում է աշխարհի վրա։ Առանց կանխամտածության, առանց կոտրատվելու, նա արագ հասավ աղջկան, մի պահ կանգ առավ և համբուրեց նրա այտը։ Հեռանալուց առաջ նա աղջկան ասաց միակ բանը, որ հնարավոր էր ասել այդ պահին։
— Դուք աշխարհի ամենասիրուն կինն եք։
Ու շարունակեց վազել։ Երբ «Բնական չամիչ» ընկերության սանդուղքով վեր էր բարձրանում, միանգամից թռչելով երեքական աստիճան, Արևմտյան ընկերության ցրիչը ուշացած, որովհետև առաքման քարտուղարը ազդանշանները անգիր չգիտեր ինչպես Սփանգլերը, նոր էր հեծանիվից իջնում շենքի առաջ։ Երբ Սփանգլերը արդեն գրասենյակ էր մտնում, Արևմտյան ընկերության ցրիչը սպասում էր վերելակի իջնելուն։
Կարծես դեռևս ցրիչ լիներ, Սփանգլերը մոտեցավ սեղանի առաջ նստած կնոջը.
— Փոսթալ թելեգրաֆ,— հայտարարեց նա։
— Թոմ,— ասաց ձեր կինը ուրախացած և զարմացած,– մի՞թե դու հիմա նորից ցրիչ ես։
— Ով ժամանակին ցրիչ է եղել, միշտ էլ ցրիչ կմնա,— ասաց Սփանգլերը, բոլորովին չշփոթվելով այս անիմաստ խոսքերից։ Նա ժպտաց ծեր կնոջը և ասաց։— Բայց ամենից շատ ես ցանկանամ էի ձեզ տեսնել, տիկին Բրոքինգտոն։
Արևմտյան ընկերության ցրիչը գրասենյակ մտավ։
— Արևմտյան ընկերությունը,— հայտարարեց նա։
— Ցավում եմ, որ նորից պարտվեցիր, Հարի,— ասաց միսիս Բրոքինգտոնը և ցրիչին մի հեռագիր մեկնեց։— Գուցե հաջորդ անգամ բախտդ բերի,— ասաց նա։
Արևմտյան ընկերության տղան նոր պարտությունից փոքր֊ինչ շփոթված, թեև այս անգամ պարտվել էր ոչ թե ուրիշ ցրիչից, այլ Փոսթալ թելեգրաֆի վարիչից, վերցրեց հեռագիրը և ասաց.
— Բոլոր դեպքերում շնորհակալ եմ, տիկին Բրոքինգտոն,— և գրասենյակից դուրս եկավ։
Ծեր կինը Սփանգլերին տվեց մի տրցակ հեռագիր։
— Այս բոլորը ձեզ, Թոմ,— ասաց նա,— հարյուր քսանինը գիշերային հեռագիր֊նամակներ են, երկրի բոլոր ծայրերը ուղարկելու համար, բոլորն էլ կանխիկ վճարված։
— Հարյուր քսանի՞նը,— ասաց Սփանգլերը,— այդ նշանակում է, որ այս ամիս գործերս վատ չեն։ Նա կռացավ վանդակորմին և համբուրեց ծեր կնոջը։
— Դե, խելոք, Թոմ,— ասաց միսիս Բրոքինգտոնը։
— Մի ընդդիմացեք,— ասաց Սփանգլերը,— դուք չպետք է վատ զգաք։ Ես ձեզ համբուրել եմ ցանկացել դեռ այն օրվանից, երբ առաջին անգամ եկա այստեղ և ձեզ տեսա, հիշո՞ւմ եք։ Քսան տարի է անցել, և դուք ամեն տարի գնալով ավելի եք գեղեցկանում։
— Օ՜, ի՞նչ եք ասում, Թոմ,— ասաց ծեր կինը,— ծեր կնոջը ձեռ առնելը լավ չէ։
— Ծեր,— ասաց Սփանգլերը,— դուք ծեր չեք։
— Դու ազնիվ ես, Թոմ,— ասաց տիկին Բրոքինգտոնը,— այդպես են քո բոլոր ցրիչները։ Որտե՞ղ է այն նորեկը։
— Հոմե՞րը,— ասաց Սփանգլերը։— Ուզում եք ասել Հոմեր Մաքոլի՞ն։ Դուք նրան ամեն օր կտեսնեք, և միշտ առաջինը։ Այսօր ցերեկը մենք մի քիչ դանդաղեցրինք մի միջադեպի պատճառով, որ պատահել էր նրա փոքր եղբորը՝ Յուլիսիսին։ Նա ընկել էր ինչ-որ թակարդի մեջ՝ Քովինգտոնի խանութում։ Հոմերը ստիպված էր գնալ և նրան դուրս հանել այնտեղից։ Բայց դուք սրանից հետո նրան հաճախ կտեսնեք։— Նա լռեց և ժպտաց ծեր կնոջը։— Ցտեսություն, Էմիլի,— ասաց նա։
— Ի՜նչ լավ է, որ հիշում եք իմ անունը,— ասաց ծեր կինը։
Փողոցում Սփանգլերը թեթևություն զգաց։ Նա գոհ էր Հոմերից, որ Յուլիսիսին դուրս էր հանել թակարդից, Գրոգանից, որ հակառակ թոշակի տարիքը վաղուց անցած լինելուն, իր գործը հրաշալի էր կատարում, Յուլիսիսից, որը հափշտակվում էր հեռագրատան ամեն ինչով, Օգիից, որն ուզում էր արագ մեծանալ և ցրիչ դառնալ, և նույնիսկ Դիանա Սթիդից։ Բայց ամենից ավելի ուրախանում էր այն աղջկա մասին մտածելով, որ քիչ առաջ, փողոցի անկյունում կանգնած, ավտոբուսի էր սպասում։ Երբ հասավ փողոցի անկյունը, նա մի պահ կանգ առավ ու ինքն իրեն ասաց.
— Ճիշտ այստեղ էր սպասում։ Շատ հավանական է նրան այլես չեմ տեսնի այնպես, ինչպես տեսա այսօր, կեսօրից հետո։
Նա սուլելով քայլեց փողոցն ի վար։ Երբ հասավ Կորբետի խորտկարան, դաշնամուրի ձայն լսեց։ Նվագում էին «Իմ միակ ուզածը դու ես» հին վալսը։ Նա առաջացավ դեպի դահլիճի պտտվող դուռը, մի րոպե ականջ դրեց, ապա ներս մտավ։ Կորբետը կանգնած էր բուֆետի առաջ։ Սփանգլերին նկատելով, նա անմիջապես գործի անցավ, բերեց նրա սովորական խմիչքը՝ շոտլանդական վիսկի և ջուր։
— Հելլո, Ռալֆ,— ասաց Սփանգլերը,— ինչպե՞ս են գործերը,— նա նայեց երաժշտություն լսող երեք զինվորներին։
— Ոչ լավ, ոչ վատ,— ասաց Կորբետը։— Զինվորներ են գալիս, որոնք վատնելու շատ ժամանակ ունեն, բայց ծախսելու՝ քիչ փող։ Նրանց մեկ դոլարի դիմաց ես երեքն եմ դնում, և երբ նրանց փողը վերջանում է և պատրաստվում են գնալու, փողը վերադարձնում եմ իրենց։ Ինչ արած։
— Կարո՞ղ ես այդքան շռայլություն թույլ տալ,— հարցրեց Սփանգլերը։
— Ոչ,— ասաց Կորբետը,— բայց ինչ արած։ Պատերազմից հետո գուցե դրա մի մասը վերադարձնեն։ Խորտկարանում աշխատելը պարզապես իմ բանը չէ։ Միշտ մնում եմ նույն երիտասարդ Կորբետը։— Նա մի րոպե լռեց՝ ինչ֊որ մտահոգող մի բան հիշելով։
— Երեկ գիշեր, Թոմ,— ասաց նա,— ըմպելարանի առջև աշխատում էի, երբ ինքն իրեն մեծ բանի տեղ դնող մի տղա բղավեց վրաս. «Հեյ, հաստագլուխ մի բաժակ էլ խմիչք բեր»։ Նա զինվոր չէր։ Ինչ֊որ տեղացի էր, Իթաքայից։ Նայեցի շուրջս, ինձնից բացի ուրիշ սպասարկոը չկար։ «Հաստագլո՞ւխ։ Դու ի՞նձ հետ ես այդպես խոսում»,— ասում եմ նրան։ «Հո ես ինձ հետ չեմ խոսում, հաստագլուխ»,— պատասխանում է լակոտը։ Լավ, ի՞նչ պետք է անեի։ Չէի կարող նրան խփել, որովհետև բռնցքամարտիկ եմ եղել։ Գնացի մոտը և նրան այսպես բռնեցի։— Կորբետը մի ձեռքով բռնեց Ափանգլերի օձիքից, իսկ մյուս ձեոքը բարձր պահած, սպասեց մի պահ, որ ցասումն անցնի, հետո ասաց այն, ինչ ասել էր նախորդ գիշեր այն խմած մարդուն։
— Դու երիտասարդ Կորբետի հետ ես խոսում։ Եթե քեզ խփեմ, շունչդ կփչես, իսկ ես չեմ ուզում, որ որևէ մեկը մեռնի իմ խորտկարանում։ Հիմա կորիր այստեղից և այլևս չերևաս։ Քանի դեռ ապրում ես, էլ չհամարձակվես ոտքդ այստեղ դնել։ Ու երբ կորչես-գնաս, ուրախ եղիր, որ ողջ ես մնացել։
Կորբետը թողեց Սփանգլերի օձիքը։ Նա կատաղությունից դողում էր։
— Դրանից հետո ձեռքերս ամբողջ գիշեր դողում էին,— ասաց նա,— բայց երեկ գիշերվա դեպքը միակը չէ։ Համարյա ամեն գիշեր պատահում է։ Եվ ամեն անգամ ես ինձ ասում եմ. հերիք է, պետք է փակել սա ու հեռանալ։ Սկսում եմ վախենալ։ Վախենում եմ, որ մի գիշեր կկորցնեմ գլուխս և մեկին կսպանեմ։ Խորտկարան պահելը հեշտ գործ չէ։ Խորտկարանատերը պետք է մի քիչ կոշտ մարդ լինի, իսկ ես չափից դուրս լավ սիրտ ունեմ։
Հեռագրատան վարիչն ու մրցանակ շահած նախկին բռնցքամարտիկը մի հինգ րոպե էլ խոսեցին, որից հետո Սփանգլերը վերադարձավ գրասենյակ։ Երբ նա հեռանում էր խորտկարանից, երեք զինվորները սկսեցին դաշնամուրը ավելի բարձր նվագել։ Այժմ նվագում էին «Սպիտակ կոկոն» երգը։ Զինվորները կարդում էին նոտայի տակի բառերը և փորձում էին դաշնամուրի նվագակցությամբ երգել։ Սփանգլերը մի րոպե լսեց։ Նրանք այնքան լավ չէին երգում, բայց երգում էին մի զգացմունքով, որ բոլորովին վատը չէր։
