Changes
— Ճշմարիտ է, Թոմ,— ասաց նա,— ճշմարիտ է։ Հեռագրատան վարիչը ժպտաց իր ծերունի ընկերոջը և խփեց նրա ուսին։ Ապա գնաց լույսը հանգցնելու և գրասենյակը փակելու։
==Գլուխ քսաներեքերորդ. ՄԱ՜Հ, ԻԹԱՔԱ ՄԻ ԳՆԱ==
Հոմեր Մաքոլին վերջապես պառկեց, բայց անկողնում անհանգիստ շուռումուռ էր գալիս։ Երազում տեսավ, որ ինքը նորից վազում էր ցածր արգելքներով երկու հարյուր քսան յարդ արգելավազքը, բայց ամեն անգամ արգելքին մոտենալիս Բայֆիլդը դեմն էր ելնում և ուզում էր կանգնեցնել։ Այնուամենայնիվ, նա փորձում էր թռչել, և երկուսով ընկնում էին։ Հաջորդ թռիչքին Բայֆիլդը դարձյալ այդտեղ էր։ Ի վերջո, Հոմերի ոտքը այնպես ցավեց, որ երբ նորից փորձեց թռչել, ընկավ։ Նա վեր կացավ, խփեց Բայֆիլդի դնչին ու գոռաց.
— Բայֆիլդ, դուք չեք կարող ինձ կանգնեցնել։ Երբեք չեք կարող ինձ կանգնեցնել, ինչ տեսակ վազք էլ որ լինի՝ ցածր արգելքներով, թե բարձր։
Նա նորից սկսեց վազել, սկզբում կաղալով, հետո ավելի ու ավելի թեթև, բայց հաջորդ արգելքը շատ բարձր էր, գրեթե ութ ոտնաչափ։ Այնուամենայնիվ, Հոմեր Մաքոլին, Իթաքայի, գուցեև ամբողջ Կալիֆոռնիայի ամենամեծ մարդը, հրաշալի կերպով հաղթահարեց այդ արգելքը։
Մյուս երազում նա հեռագրիչի համազգեստ էր հագել և հեծանիվը արագ քշում էր փողոցն ի վար։ Հանկարծ Բայֆիլդը հայտնվեց նրա ճանապարհին։ Բայց Հոմերը նրան թափով մի կողմ հրեց։
— Բայֆիլդ,— բղավեց նա,— ես ձեզ ասացի, որ դուք չեք կարող ինձ կանգնեցնել։— Նա բարձրացրեց ղեկը, և հեծանիվը գետնից բարձրանալով թռավ Բայֆիլդի գլխի վրայով ու թեթև ցած իջավ մյուս կողմում։ Սակայն հենց որ հասավ գետնին, Բայֆիլդը նորից կտրեց նրա ճանապարհը։ Հեծանիվը նորից բարձրացավ գետնից և սկսեց պտտվել նրա գլխի վերև։ Բայց այս անգամ այն մնաց վերևում։ Բայֆիլդի գլխից քսան ոտք բարձր։ Նա կանգնեց փողոցում զարմացած և դժգոհ.
— Դու իրավունք չունես, դու խախտում ես ձգողականության օրենքը։
— Իմ ի՞նչ գործն է ձգողականության կամ միջին հավասարության, պահանջի ու հատուցման օրենքները և կամ մեկ այլ որևէ օրենք։ Դուք ինձ կանգնեցնել չեք կարող։ Դուք չեք կարող ինձ կանգնեցնել, հասկացա՞ք։ Ճիճու, փոշի, կեղտ, ահա թե ինչ եք դուք, ես ձեզ հետ գործ չունեմ։— Ցրիչը շարունակեց իր թռիչքը՝ փողոցում մենակ թողնելով այդ խայտառակ և ստոր մարդուն։
Այնուհետև Հոմերը հեծանիվով թռավ բարձր, սև ամպերի միջով։ Երբ ցրիչը թռչում էր երկնքով, նա տեսավ ցրիչի համազգեստով մի ուրիշ հեծանվորդի, որը սև ամպերի մեջ ավելի արագ էր սլանում, քան ինքը։ Երկրորդ ցրիչը զարմանալիորեն նման էր Հոմերին, կարծես նա հենց ինքն էր, բայց միևնույն ժամանակ Հոմերը վախենում էր նրանից։ Հոմերը սուրաց նրա ետևից, որպեսզի պարզի նրա ով լինելը։
Երկու հեծանվորդները երկար տարածություն անցան, մինչև որ Հոմերը բավական մոտեցավ նրան։ Հանկարծ մյուս ցրիչը շուռ եկավ Հոմերին նայելու, և Հոմերը զարմանքով նկատեց, թե ինչպես մյուս ցրիչը հար և նման էր իրեն։ Ոչ այնքան արտաքին նմանությունը, որքան ինչ֊որ ներքին նախազգացում Հոմերին ասում էր, թե իր ախոյանը Մահվան սուրհանդակն է։ Հեծանվորդները արագ մոտենում էին Իթաքային։ Հոմերը արշավեց Մահվան սուրհանդակի ետևից, ավելի արագ շարժվելով, քան երբևէ։ Հեռվում նա տեսնում էր քաղաքի հատուկենտ լույսերը և գեղեցիկ, դատարկ փողոցները։ Հոմերը վճռեց անցնել այդ ախոյանից ու թույլ չտալ, որ նա մտնի Իթաքա։ Աշխարհում ոչ մի բան ավելի կարևոր չէր, քան թույլ չտալ, որ Մահվան սուրհանդակը Իթաքա մտնի։
Երկու հեծանվորդները արշավում էին ուժգնորեն և պատշաճության սահմաններում, առանց որևէ խարդախության։ Արդեն երկուսն էլ հոգնած էին, բայց, ի վերջո, Հոմերը հասավ մյուս հեծանվորդին և սկսեց նրան Իթաքայից հեռու վանել։ Սակայն հանկարծական արագությամբ Մահվան սուրհանդակը վերադարձավ քաղաք։ Խորապես հուսախաբված, բայց դեռևս ամբողջ ուժգնությամբ քշելով հեծանիվը, Հոմերը տեսավ, թե ինչպես մյուս համբավաբերը հասավ Իթաքա։ Այնուհետև Հոմերն այլևս չկարողացավ առաջանալ։ Մահվան սուրհանդակին վանելու համար ուժ չէր մնացել նրա մեջ: Տղան համարյա ընկավ հեծանիվի վրա և դառն արտասվեց։ Հեծանիվն սկսեց սրընթաց ցած ընկնել, և Հոմերը գոռաց մյուսին։
— Ետ վերադարձի՛ր, Իթաքա մի՛ գնա, նրանց հանգիստ թող, ետ դարձի՛ր։
Ահավոր վշտից տղան լաց եղավ։
Սանթա Կլարա փողոցի տանը փոքրիկ Յուլիսիսը կանգնած էր Հոմերի կողքին և լսում էր նրա երազի մեջ արտասվելը։ Մութ սենյակի միջով նա գնաց մոր անկողնի մոտ և արթնացրեց նրան։ Երբ մայրը վեր կացավ, տղան բռնեց նրա ձեռքից և նրանք լռությամբ եկան Հոմերի մահճակալի մոտ։ Միսիս Մաքոլին մի պահ լսեց որդուն, Յուլիսիսին պառկեցրեց, վերմակով ծածկեց, ապա նստեց արտասվող որդու կողքին։ Շատ քնքշությամբ նա խոսեց որդու հետ։
— Հանգստացիր, Հոմեր,— ասաց նա,— հանգստացիր։ Շատ ես հոգնել, պետք է հանգստանալ։ Դե, քնիր, հանգիստ քնիր։
Ցրիչը դադարեց արտասվելուց, և շուտով նրա դեմքի հուզված արտահայտությունը չքացավ։
— Դե, քնիր,— ասաց մայրը նրան,— խաղաղ քնիր։
Տղան քնեց։ Մայրը նայեց կրտսեր որդուն, որը նույնպես քնել էր։ Եվ հանկարծ սենյակի անկյունում տեսավ Մաթյու Մաքոլիին, որը նայում էր նրան ու ժպտում։ Կինը կամացուկ վեր կացավ, վերցրեց զարթուցիչը և վերադարձավ իր սենյակը։
Քունը ցրիչին սարսափի տիրապետությունից փոխադրեց ջերմության, լույսի և հանգստի թագավորություն։ Հոմեր Մաքոլին այս անգամ իրեն գտավ մի աղբյուրի մոտ, թզենու տակ մեջքի վրա պառկած։
— Այս վայրը,— երազում ասաց նա ինքն իրեն,— պետք է Ռիվերդեյլում լինի, որտեղ առվակի մոտ տեսել եմ թզենին և արևը, որն այնպես հրճվագին այրում էր, և որտեղ ամեն ինչ ժպտում էր շուրջը։ Հիշում եմ այս վայրը։ Անցյալ ամառ Մարկուսն ու ես եկանք այստեղ լողալու, որից հետո նստեցինք առվակի մոտ և զրուցեցինք, թե ինչ ենք անելու, երբ մեծանանք։— Եվ այժմ, գիտակցելով այդ վայրի հաճելիությունը և հիշողությամբ զգալով այդ ջերմությունը, Հոմերը հանգիստ մեկնվեց ծառի տակի կանաչին և լրիվ մոռացավ, որ ինքը քնած է։
Նրա հագին նորից այն հնամաշ կոստյումն էր, որը հագել էր այն ամառ՝ Մարկուսի հետ այդտեղ եղած ժամանակ։ Իր առջև, փխրուն հողի մեջ խրված, նա տեսավ ձկնորսական ձողը, բայց այղ ձողը ամառվա այդ օրվա հետ ոչ մի կապ չուներ և այստեղ գտնվում էր շատ հին ժամանակներից։ Այժմ, առատորեն աճած խոտի մեջ, Հոմեր Մաքոլին տեսավ հրաշագեղ Հելեն Էլիոթին, իր նման բոբիկ և թեթև հագնված, որը մի նեղ կածանով դեպի իր կողմն էր գալիս։ «Դա Հելեն Էլիոթն է,— ասաց Հոմերը ինքն իրեն,— դա իմ սիրած աղջիկն է»։
Նա ժպտաց, ապա վեր կացավ ու գնաց նրան ընդառաջ։ Առանց մի բառ արտասանելու և հանդիսավորությամբ Հոմերը բռնեց աղջկա ձեռքը և նրանք միասին քայլեցին դեպի թզենին։ Այստեղ նա հանեց իր շապիկն ու տաբատը և սուզվեց առվի մեջ։ Աղջիկը գնաց ծառի բնի ետև ու հանեց զգեստը։ Հոմերը դիտեց, թե նա ինչպես գնաց դեպի առուն, մի պահ կանգ առավ և հետո սուզվեց ջրի մեջ։ Նույն հանդիսավորությամբ նրանք լող տվեցին և, կարճ ժամանակ անց դուրս գալով, պառկեցին ավազի վրա՝ արևի տակ, ու քնեցին։
