Changes
{{Գլուխ|հիմնական=Հաղթական կամար|նախորդ=Հաղթական կամար - III գլուխ|հաջորդ=Հաղթական կամար - V գլուխ}}
Մահճակալի վերևից կախված ջերմության թերթիկը նոր էր և դատարկ, Գրված գրված էր միայն անունը, ազգանունը և հասցեն։ Լյուսիեննա Մարտինե։ Բյոլտտ Շոմոն։ Փողոց Կլավել։
Աղջկա մի տեսակ գորշագույն դեմքը հանգչում էր սպիտակ բարձի վրա։ Անցած երեկո նրան վիրահատել էին։ Ռավիկը զգուշորեն լսեց նրա սիրտը։ Հետո ուղղվեց։
— Հյուրանոցում ապրող մարդը, Վեբեր, մեծ մասամբ երեկոները որևէ տեղ է գնում։ Համարում մենակ նստելը, մանավանդ նոյեմբերին, այնքան էլ հաճելի չէ։
— Պատկերացնում ես։ եմ։ Բայց ձեզ ո՞վ է ասում անընդհատ հյուրանոցում ապրեք։
— Ապրում եմ, որովհետև հարմար է և ոչ մի բանի չի պարտավորեցնում։
— Իսկ դա ձեզ դո՞ւր է գալիս։
— Այո,Այո։
— Բայց չէ՞ որ այդ նույնը կարելի է նաև ուրիշ տեղում։ Եթե փոքրիկ մի բնակարան վարձեք, մի՞թե նույնը չի լինելու։
— Մեսյո Ռավիկը երբեք դա չի անի,— ասաց նա սառնորեն։
— Բժիշկ Ռավիկը, Էժենի,— ուղղեց նրան Վեբերը։— Գերմանիայում նա շատ մեծ հիվանդանոցի գլխավոր վիրաբույժ է եղել։ Դիրքով ինձանից շատ ավելի բարձր;բարձր։
— Այստեղ... — սկսեց քույրը, ուղղելով ակնոցը։
— Դուք ճիշ նշանին եք խփել, Էժենի։ Բայց եթե մեկի համար այլևս սրբազան ոչինչ չի մնում, նրա համար ամեն ինչ նորից և շատ ավելի մարդկայնորեն է դառնում սրբազան, Նա սկսում է հարգել նույնիսկ կյանքի այն կայծը, որը նշողվում է անձրևաորդի մեջ, հարկադրելով նրան ժամանակ առ ժամանակ դուրս գալ լույս աշխարհ։ Չընդունեք այս որպես համեմատություն։
— Դուք չեք կարոդ կարող ինձ խոցել։ Ձեր մեջ ոչ մի հավատ չկա,— Էժենին եռանդով խալաթը ուղղեց կրծքին։— Իսկ ես, փառք աստծո, հավատ ունեմ։
Ռավիկը վերցրեց իր վերարկուն։
Վեբերի ընդունարանը լցված էր ամպիր ոճի կահույքով — սպիտակ, ոսկեգույն և նուրբ։ Գրասեղանի վերևում կախված էին նրա տան և պարտեզի լուսանկարները։ Պատի երկարւսթյամբ երկարությամբ դրված էր մի լայն, մոդայիկ շեզլոնգ։ Վեբերը գիշերները կլինիկայում մնալիս դրա վրա էր քնում։ Կլինիկան պատկանում էր նրան։
— Ի՞նչ եք ուզում խմել, Ռավիկ։ Կոնյա՞կ թե «դյուբոնե»։
— Ամենևին։ Ես ոչ մի անելիք չունեմ։
— Շատ լավ։ Այդ դեպքում ես ստիպված չեմ լինի ավելորդ անգամ քաղաք վերադառնալ։ Պարտեզում մի քիչ կաշխատեմ։ Ես Ֆոշոնին կխնդրեի, բայց նա արձակուրդում է։
— Դատարկ բան է,— ասաց Ռավիկը։— Առաջին անգա՞մն է, ինչ է, ես հաճախ եմ այնտեղ աշխատել։
Ռավիկը ժպտաց։
— Փորձ ունենալու դեպքում, բանը չի հասնում մինչև երկրորդ բանտարկության։ Մարդու արտաքսում են մի անվան տակ, վերադառնում է մի ուրիշ անվամբ։ Եվ սահմանն էլ աշխատում է անցնել հնարավորին չափ ուրիշ տեղով։ Այդ ձևով է մարդ խուսափում երկրորդ բանտարկությունից։ Քանի որ մեր ձեռքին ոչ մի փաստաթուղթ չկա, ոչինչ ապա ցուցել ապացուցել չի կարելի։ Միակ վտանգն այն է, որ դեմքից կարող են ճանաչել։ Իսկ դա էլ շատ հազվադեպ է պատահում։ Ռավիկն արդեն իմ երրորդ անունն է։ Մոտ երկու տարի է, ինչ ես այդ անվան տերն եմ։ Եվ այդ ընթացքում դեռ ոչինչ չի պատահել։ Ինչպես երևում է, դա ինձ բախտավորություն է բերում։ Օրըստօրե այդ անունն ինձ համար ավելի ու ավելի սիրելի է դառնում։ Իսկ իմ իսկական անունը ես համարյա թե արդեն մոռացել եմ։
Վեբերը գլուխն օրորեց։
— Վեց շաբա՞թ։ Վեց շաբաթ առանց վաստակի՞։ Հիվանդանոցո՞ւմ։ Ես հիվանդանոցո՞ւմ պետք է բուժվեմ։
— Տսնենք։ Տեսնենք։ Գուցե հնարավոր լինի բուժման մի մասն էլ հետագայում տանը անցկացնել, եթե դու խոսք տաս, որ...
— Ես խոստանում եմ ամեն ինչ, միայն թե ոչ հիվանդանոցում։
«Ինտերնացիոնալ» հյուրանոցի ճաշարանը գտնվում էր գետնի տակ։ Այդ պատճառով էլ հյուրանոցում բնակվողները դա անվանում էին «կատակոմբա»։ Ցերեկը կաթնագույն ապակու մի քանի հաստ սալերի միջով, որոնցով սալարկված էր բակի կեսը, ճաշարան էր թափանցում խավար մի լույս, լույս։ Ձմեռը զրկված լինելով նույնիսկ դրանից, ամբողջ օրը լուսավորվում էր էլեկտրականությամբ։ Ճաշարանը միաժամանակ ծխարան էր, գրելու սենյակ, հյուրասրահ, ժողովարան և փրկարար ապաստարան՝ անձնագիր չունեցող էմիգրանտների համար։ Ոստիկանական ստուգումների ժամանակ նրանք կարող էին այդտեղից դուրս գալ բակ, բակից՝ գարաժ, իսկ գարաժից՝ հարևան փողոցը։
Ռավիկն ու գիշերային «Շեհերազադե» ակումբի դռնապան Բորիս Մորոզովը նստել էին «կատակոմբային այն անկյունում, որը տիրուհին կոչում էր «Արմավենու սրահ»։ Այդտեղ մայոլիկայի մի մեծ թաղարի մեջ, որը դրված էր բարալիկ ոտքերով սեղանի վրա, նվազ մի արմավենի քարշ էր տալիս իր միապաղապ միապաղաղ կյանքը։ Մորոզովն արդեն տասնհինգ տարի էր, ինչ ապրում էր Փարիզում։ Նա առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակվանից մնացած այն սակավաթիվ ռուս էմիգրանտներից էր, որոնք իրենց չէին ներկայացնում որպես գվարդիական սպաներ և չէին պարծենում իրենց ազնվական ծագումով։
Նրանք շախմատ էին խաղում։ «Կատակոմբան» դատարկ էր։ Միայն սեղաններից մեկի շուրջն էր, որ մի քանի հոգի նստել էին և, բարձր-բարձր խոսելով, րոպեն մի անգամ կենացներ էին խմում։
Մորոզովը քմծիծաղեց։
— Լավ,— ասաց նա,— էլ չեմ ուզում հարցեր տալ։ Թե չէ նորից կասես, որ ես իմ շուրջը ոչինչ չեմ նկատում։ Ինձ համար է, թող դրանք այս հորում ծնված լինեն։ Միայն թե մի քիչ կամաց խոսեին։ Ահա քեզ... հին, բարի թագուհու գամբիտ։
Ռավիկն իր քայլն սկսեց զինվորով։ Առաջին մի քանի քայլերը նրանք արագ խաղացին։ Հետո Մորոզովն սկսեց մտածել։
— Ուրեմն, դուք...
— Ավելի չավ լավ է, եկեք չխորանանք,— ընդհատեց նրան Մորոզովը։— Դա կհանգեցնի ավելորդ վեճերի։
Գոմեսն իրեն ավելի կորցրեց։
— Ձեզ ծիծաղելի դրության մեջ մի՛ դրեք,— ասաց նա։— Դուք բոլորդ հարբած եք։ Ամենաչնչին հեռանկար անգամ չունեք։ Երկու րոպե էլ չի քաշի մենք ձեր ոսկորները կփշրենք։ Եթե հարբած էլ չլինեիք, միևնույն է, ոչնչի չէիք հասնի։
Նա տեղից վեր թռավ, վայրկենապես բռնեց Նավառոյի արմունկներից, պտտեց և, վեր բարձրացնելով, անպես դցեց այնպես գցեց գետնին, որ գնդապետ Գոմեսը նույնիսկ ետ-ետ գնաց։
— Իսկ հիմա մեզ հանգիստ թողեք։ Մենք ձեզանից չէինք պահանջել մեր օձիքից կպչել։— Նա սեղանից վերցրեց հինգֆրանկանոց դրամը և դրեց մատուցարանի վրա։— Սա ձեզ համար է, Կլարիսսե։ Այս պարոնայք են տվել։
— Ոչ սրանց հետ։ Բայց կան այնպիսիները, որոնց կուզեի ձեռքս գցել։
Նորից լսվեց անկյունում նստած իսպանացիների ձայնը։ Նրանք հինգով էլ տեղներից կանգնեցին։ Լսվեց երեք անդամ անգամ իրար հետևից կրկնվող «viva»-ն։ Իսպանացիները զրնգոցով գավաթները դրին սեղանին, և ամբողջ խումբը մարտնչող տեսքով դուրս եկավ դահլիճից։
— Քիչ էր մնացել այս սքանչելի կալվադոսը շփեի երեսին,— Մորոզովը վերցրեց բաժակը և խմեց։— Ահա թե հիմա ով է ղեկավարում Եվրոպայում։ Մի՞թե մի ժամանակ մենք էլ ենք այդպիսի ապուշներ եղել։
— Ռո՞ւս կին է,— հարցրեց Մորոզովը։
— Ոչ։ Սկզբում ես էլ էի այդպես կարծում։— Ռավիկը նկատեց, որ մա դոննայի մադոննայի վրայի շրթաներկը այլևս չկա։
— Ես սա ի՞նչ եմ անելու։
