Changes
{{Գլուխ|հիմնական=Հաղթական կամար|նախորդ=Հաղթական կամար - XVI գլուխ|հաջորդ=Հաղթական կամար - XVIII գլուխ}}
Ռավիկը գնաց կլինիկա։ Արդեն մի շաբաթ էր, ինչ ծովափից վերադարձել էր։ Հանկարծ նա տեղում քարացավ: քարացավ։ Նրա առաջ բացված տեսարանը ուղղակի մանկական խաղ էր հիշեցնում։ Նորակառույց շենքը արևի տակ այնպես էր փայլփլում, կարծես շինարարության մանկական հավաքածուի մասերից կառուցված լիներ։ Շենքի կմախքը բարձրանում էր տախտակամածների ցանցի միջից, որի արանքներից երևում էր կապույտ երկինքը... Հանկարծ մի տեղ տախտամածները ճոճվեցին, և նրանց միջից սահած գերանը, որի վրա մարդկային մի կերպարանք կար, սկսեց դանդաղորեն ընկնել, ինչպես վրան ճանճ նստած լուցկու հատիկն է ընկնում։ Գերանն ընկնում էր և ընկնում, նրա ընկնելը թվում էր ավերջանալի է։ Մարդկային կերպարանքը պոկվեց և սկսեց նմանվել փոքրիկ մի տիկնիկի, որը, թևերը տարածած, մի տեսակ անվարժ սավառնում էր օդում։ Թվում էր, թե աշխարհը մի վայրկյան սառել է գերեզմանային լռության մեջ։ Շուրջը ամեն ինչ անշարժացել էր — ոչ քամի կար, ոչ շնչառություն, ոչ ձայն։ Միայն տիկնիկային փոքրիկ կերպարանքն էր և մեկ էլ գերանը, որոնք անընդհատ ընկնում էին և ընկնում...
Հետո հանկարծ մի իրարանցռւմ սկսվեց, և աղմուկ բարձրացավ։ Ռավիկն զգաց, որ շունչը կտրվում է։ Նա վազեց։
Դժբախտության զոհը փռված էր սալարկին։ Փողոցը ընդամենը մի վայրկյան առաջ բոլորովին դատարկ էր։ Այժմ ասեղ գցելու տեղ չկար։ Մարդիկ վազում-գալիս էին բոլոր կողմերից, թվում էր տագնապի գանգ էին խփել։ Ռավիկը ճեղքում-անցնում էր բազմության միջով։ Նա տեսավ, որ երկու բանվոր աշխատաւմ են դժբախտության գոհին տեղից, բարձբացնել։բարձրացնել։
— Մի՛ վերկացրեք, թող մնա պառկած,— բղավեց նա։
— Նա լրիվ կմեռներ, եթե ես այստեղ չլինեի։
― Բա իմ ասածն ի՞նչ է,— վրա բերեց բանվորը առանց որեէ տրամաբանության։— Ուրեմն, պետք է մնաք;մնաք։
Լուսանկարչական ապարատի մի չրխկոց լսվեց։ Շլյապան դեպի ծոծրակը դրած մի մարդ ժպտաց։
— Պատասխանեք,— բղավեց Ֆերնանը։
Թղթի կտոր։ Ամեն ինչ դրան է հանգեցվում — ունե՞ս այդ թղթի կտորը թե չէ։ Ցույց տուր այդ թղթի կտորը, և այդ անասունը կսկսի հազար ներողություններ խնդրել, խոնարհվել քո առաջ, պատիվներ տալով ճանապարհ կդնի քեզ, բոլորովին անտարբեր, եթե դու անգամ մի ամբողջ ընտանիք ես սրի քաշել կամ թալանել որևէ բանկ։ Մեր օրերում, եթե նույնիսկ իրեն Քրիստոսին էլ բռնացն են բռնացնեն առանց անձնագրի, իսկույն ծակը կխրեն։ Ասենք նա չէր էլ ապրի մինչև իր երեսուներեք տարին, մեր ժամանակներում նրան ավելի շուտ կսպանեին։
— Դուք կմնաք այստեղ, քանի դեռ չի պարզված, թե ով եք դուք,— ասաց Ֆերնանը։— Այդ հոգսը ես կվերցնեմ ինձ վրա։
— Սատանան տանի։
— Այո, աշխարհը օրըստօրե ավելի ու ավելի մարդասեր է դառնում։ Ապրիր վտանգի մեջ, ասել է Նիցշեն։ Էմիգրանտներն այդպես էլ անում են — հակառակ իրենց կամքին:կամքին։
— Իսկ եթե ոստիկանությունր ոչինչ չիմանա՞։
Լևալը ոտից գլուխ զննեց նրան։ Ըստ երևույթին ժամանակ ուներ և չէր շտապում։
— Իհարկե, ձեր անունր անունը Վոցեկ չէ,— քթի տակ փնթփնթաց Լևալը։
― Ոչ։
— Դա ճիշտ չէ։
— Ուրեմն, ինչո՞ւ եք հարցնում, եթե դուք ինձանից ավելի լավ գիտեք,— ասաց Ռավիկը, որին այդ խոսա կցությունը խոսակցությունը սկսել էր ձանձրույթ պատճառել։
Լևալը զայրույթով ձեռքի ափով խփեց սեղանին։
— Դուք չե՞ք զգում, որ ձեզ պահում եք չափազանց ամբարտավան,— հանկարծ հարցրեց նա այն մարդու հանդարտությամբ, որի համար դժվար չէ տիրապետել իրեն, քանի որ նրա խոսակիցը ամբողջությամբ իր իշխանության տակ է գտնվում։
— Ամբարտավա՞ն եմ պահում։— Ռավիկր Ռավիկը զարմացած նայեց Լևալին։— Դուք դա ամբարտավանությո՞ւն եք համարում։ Բայց չէ որ այստեղ ոչ տարրական դպրոց է և ոչ էլ զղջացող ոճրագործների ապաստարան։ Ես ստիպված եմ ինձ պաշտպանել, իսկ դուք ուզում եք, որ ես ինձ զգամ որպես ժուլիկ, որն ավելի գթասիրտ պատիժ է աղերսում։ Եվ դա սոսկ այն պատճառով, որ ես նացիստ չեմ և փաստաթուղթ չունե՞մ։ Ոչ, մենք մեզ ոճրագործներ չենք համարում, թեև ճաշակել ենք և բանտ, և ոստիկանական դաժանություն, և ամեն կարգի ստորացումներ։ Մենք ուզում ենք դիմանալ, ուզում ենք չմեռնել — ահա այն միակ բանը, որ պահպանում է մեր արիությունը, որ ուժ է տալիս մեզ կռվելու, մի՞թե դուք այդ չեք հասկանում։ Աստված իմ, մի՞թե դա ամբարտավանություն է։
Լևալը Ռավիկի այդ խոսքերին ոչինչ չպատասխանեց։
— Այո, ամենամեծ վտանգը,— կրկնեց Լևալը։— Դուք բժշկական պրակտիկայի իրավունք չեք ունեցել, մինչդեռ ձեռքներդ գցել եք ամեն տեղ, ինչ պատահել է, դա միանգամայն պարզ է։ Ես այդ մասին խոսել եմ մեր հեղինակավոր մասնագետներից մեկի հետ, և այդ հարցում նա նույն կարծիքին է, ինչ որ ես։ Եթե դուք որևէ գաղափար ունեք բժշկությունից, ապա պետք է որ նրա անունը ձեզ հայտնի լինի։
Ոչ, մտածեց Ռա վիկը։ Ռավիկը։ Դա անհնար է։ Նա Դյուրանի անունը չի տա։ Կյանքը այդպիսի կատակներ չի հանդուրժի։
— Դա պրոֆեսոր Դյուրանն է,— արժանապատվոր են արտասանեց Լևալը։— Նա բացատրեց ինձ բոլոր այդ գաղտնիքները։ Սանիտարները, սովորելու անկարող ուսանողները, մասաժիստները, ասիստենտները — բոլորը այստեղ իրենց խոշոր գերմանական բժիշկներ են հայտարարել։ Ո՞վ կարող է այդ բոլորին հսկել։ Վիրաբուժական անթույլատրելի միջամտություններ, գաղտնի աբորտներ, մանկաբարձուհիների հետ բռնած մութ գործեր, խալտուրաներ — մի խոսքով, երկնքին է հայտնի, թե էլ ինչերի մեջ չեն մտնում նրանք։ Այդ բոլորից հետո մենք ինչքան էլ ուզում է խիստ լինենք, միևնույն է, դա քիչ է լինելու։
— Ոչ։
— Եթե նորից վերադառնաք, վեց ամիս բանա կնստեցնենէ Ղա բանտ կնստեցնեն։ Դա ձեզ հայտնի՞ է։
— Այո։
Լեհն ու գրողը անսահման ուրախացան կոնյակի համար։ Մոնտյորը ոգելից խմիչքներ չէր գործածում։ Նա գարեջրի սիրահար էր և հավատացնում էր, որ Բեռլինի գարեջրին գարեջուր չի հասնի։ Ռավիկը պառկել էր մահճակալի վրա և թերթ էր կարդում։ Լեհը չէր ընթերցում, նա ֆրանսերեն բոլորովին չգիտեր։ Բայց ծխում էր և երջանիկ էր սիգարետի համար։ Մոնտյորը գիշերն սկսեց լաց լինել։ Ռավիկն արթուն էր։ Նա լսում էր մոնտյորի խուլ հեկեկոցները և անքթիթ նայում փոքրիկ լուսամուտին, որի հետևում առկայծում էր գունատ երկինքը։ Քունը մոտ չէր դալիս նրա աչքերին։ Նա չկարողացավ քնել նույնիսկ այն ժամանակ, երբ մոնտյորն արդեն հանդարտվել էր։ Երևի, առաջ շատ լավ է ապրել, մտածեց Ռավիկը։ Ամեն ինչ ունեցել է, իսկ հիմա ոչինչ չունի, ահա և ցավ է զգում։
