«Հնդկական ժողովրդական հեքիաթներ»–ի խմբագրումների տարբերություն

16:50, 22 Հուլիսի 2016-ի տարբերակ

Անավարտ Այս ստեղծագործությունը դեռ ամբողջովին տեղադրված չէ Գրապահարանում

Երկու խոսք

Հիմսուքա

Ժամանակով Ուդև քաղաքում մի թագավոր էր ապրում։ Նա երեք որդի ուներ, երեքն էլ կրթված, երեքն էլ ուշիմ ու խելացի։ Մի օր թագավորը կանչեց որդիներին, որպեսզի փորձի նրանց։

— Ենթադրենք,― ասաց,― ես իմ պատիվն ու կյանքը վստահել եմ մեկին, բայց նա անհավատարիմ է գտնվել։ Ի՞նչ պատիժ կտայիք նրան։

Ավագ որդին ասաց.

― Այդպիսի մարդուն պետք է տեղնուտեղը գլխւստել։

Միջնեկ որդին ասաց.

― Ես էլ համաձայն եմ, այդպիսի մարդուն պետք է մահվան դատապարտել։ Նրան գթալ պետք չէ։

Կրտսեր որդին լուռ էր։

― Դե, որդիս,― դիմեց նրան թագավորը։― Դու ի՞նչ կասես։

― Հայր,— ասաց կրտսեր արքայազնը,― ճշմարիտ է, որ նման հանցանքի պատիժը մահն է։ Բայց մինչև մարդուն մահվան դատապարտելը պետք է ապացուցել, որ նա, իրոք, մեղավոր է։

― Ի՞նչ, անմեղ մարդուն էլ կարող է մահվան դատապարտեն։

― Այո,― պատասխանեց կրտսեր որդին,― կարող է պատահել։ Այդպիսի մի պատմություն ես հիմա կպատմեմ ձեզ։

Եվ արքայազնը սկսեց իր պատմությունը։

Վիդարբայի թագավորը ժամանակին մի հրաշալի թութակ ուներ։ Թութակը, որի անունը Հիմսուքա էր, առոք-փառոք ապրում էր պալատում։ Նա շատ խելացի էր, կարողանում էր խոսել և բազմաթիվ լեզուներ գիտեր։ Ու նաև շատ իմաստուն էր, և թագավորը հաճախ էր նրանից խորհուրդ հարցնում։

Հիմսուքային վանդակում չէին պահում։ Նա ազատ էր և կարող էր թռչել ուր սիրտն ուզեր։

Մի առավոտ էլ նա պալատից ուղիղ ջունգլի թռավ։ եվ պատահեց այնպես, որ հենց ջունգլիում հանդիպեց իր հարազատ հորը։

― Շատ ուրախ եմ, որ տեսա քեզ, որդիս,― ասաց հայրը։― Մայրդ ոնց կուրախանա։ Չէի՞ր ուզենա մի քանի օրով տուն գալ։

― Ուրախությամբ կգայի,― պատասխանեց Հիմսուքան,― բայց նախ պետք է թույլտվություն խնդրեմ թագավորից։

Հիմսուքան նորից թռավ պալատ և թագավորից թույլտվություն խնդրեց։

Մկզբում թագավորը մերժեց։ Նա անչափ սիրում էր Հիմսուքային և շատ դժվար էր սիրելի թութակից բաժանվելը։ Բայց վերջապես համաձայնեց։ Այսպիսով Հիմսուքան վերադարձավ հոր մոտ, և նրանք միասին թռան տուն։ Հիմսուքայի մայրը շատ ուրախացավ՝ երկար տարիների բաժանումից հետո տեսնելով սիրասուն որդուն։

երկու շաբաթ ծնողՆհրի մոտ մնալուց հետո Հիմսուքան ասաց-

― Թանկագին ծնողներ, ես հրաշալի ժամանակ անցկացրի ձեզ հետ, բայց արդեն իմ գնալու ժամանակն է։ Թագավորն սպասում է ինձ։

Հայր և մայր թութակները շատ տխրեցին, որ Հիմսուքան պետք է վերադառնա։ Բայց ի՞նչ կարող էին անել․ որդին խոսք էր տվել թագավորին։

― Մենք շատ կուզենայինք որնէ նվեր ուղարկել թագավորին,― ասաց հայրը,― բայց չգիտենք, թե ինչ։

Նրանք երկար միտք արին, թե ինչ հարմար նվեր գտնեն... Վերջապես հայր թութակն ասաց.

― Ես գտա, թե որն է ամենալավ նվերը։ Այնտեղ, լեռան գագաթին մի ծառ կա, որն անմահական պտուղներ է տալիս։ Ով այդ պտուղն ուտի՝ չի մահանա ու միշտ ջահել կմնա։

Հայր թութակը թռավ և քիչ անց վերադարձավ կախարդական ոսկեգույն միրգը կտուցին։ Հիմսուքան վերցրեց նվերն ու ճանապարհ ընկավ պալատ։

Երեկո էր, երբ նա հեռացավ հայրական տնից։ Շուտով արևը մայր մտավ, և մութը պատեց ամենուրեք։ Հիմսուքան որոշեց գիշերը ծառի վրա անցկացնել։ Բայց նախ պետք էր ապահով տեղ գտնել թանկագին նվերի համար։ Բարեբախտաբար, ծառին փչակ կար. նա պտուղը դրեց այնտեղ, ինքն էլ թառեց մոտիկ մի ճյուղի ու քնեց։

Արի տես, որ այդ փչակում թունավոր մի օձ էր ապրում։ Երբ օձը վերադարձավ, նկատեց ոսկեգույն պտուղն ու չհամբերեց, ուզեց համը տեսնի։

Օձին դուր չեկավ մրգի համը և դժգոհ քաշվեց իր բույնը։ Բայց պտուղն արդեն թունավորված էր։

Հաջորդ առավոտյան Հիմսուքան վերցրեց միրգը և շարունակեց ճանապարհը։ Հասավ պալատ, թագավորին հանձնեց ծնողների ուղարկած նվերը։ Թագավորը շատ ուրախացավ և ընտանիքի անդամների ու պալատականների ներկայությամբ ձեռքն առավ պտուղը, որ ուտի, երբ լսեց մի ձայն։

― Սպասիր, տեր արքա,― ասաց գլխավոր խորհրդականը։― Նախքան ուտելը, լավ կլինի այդ պտուղը փորձել, տուր որևէ կենդանու։ Եթե ոչինչ չպատահեց, ուրեմն ամեն ինչ կարգին է։

― Լավ միտք է,― համաձայնեց թագավորը և մրգից մի փոքրիկ կտոր նետեց ագռավին։ Ագռավը կերավ թե չէ՝ տեղնուտեղը սատկեց։

― Տեր արքա,― ասաց խորհրդականը,― դու հրաշքով փրկվեցիր։ Պտուղը թունավոր է։ Դա անմահական պտուղ չէ։ Հիմսուքան ուզում էր քեզ թունավորել։

Թագավորը սաստիկ զայրացավ և սպանեց Հիմսուքային։ Հետո հրամայեց, որ թունավոր պտուղը տանեն ու թաղեն մի խոր փոսում։

Այդպես էլ արեցին։ Բայց շուտով պտուղը ծիլ տվեց ու ծառ դարձավ, ոսկեգույն պտուղներով մի հրաշալի ծառ։

― Այդ պտուղները թունավոր են,― ասաց թագավորը, երբ լսեց ծառի մասին։― Դրանք մահաբեր պտուղներ են։

Թագավորն իր մարդկանց հրամայեց ցանկապատել ծառը և հսկել, որ ոչ ոք չկարողանա պոկել թունավոր պտուղը։

Ծառի մասին լուրը տարածվեց ամբողջ քաղաքով մեկ։ Մարդիկ վախենում էին նույնիսկ մոտենալ ծառին։

Այդ նույն ժամանակ քաղաքում մի ծեր մարդ ու կին էին ապրում։ Նրանք միայնակ էին և անչափ աղքատ։ Ապրում էին ողորմությամբ։ Եվ արդեն այնքան էին ծերացել, որ ի վիճակի չէին տնից դուրս գալ։ Ուտելու ոչինչ չունեին այլևս, և կյանքը բեռ էր դարձել նրանց համար։ Ու որոշեցին մեռնել, իսկ մեռնելու ամենահեշտ ձևը մահաբեր պտուղն ուտելն էր։

Մի գիշեր ծերունին դժվարությամբ դուրս եկավ տնից, գնաց, աննկատ ներս սողաց ցանկապատից։ Նա երկու պտուղ պոկեց ծառից, տարավ տուն, մեկն ինքը կերավ, մյուսը կինը։ Հետո պառկեցին մահճակալին, մտածելով, որ կմեռնեն ու կազատվեն իրենց վիճակից։

Բայց հաջորդ առավոտյան նրանք արթնացան սովորականի պես։ Ու զարմացան, որ չեն մեռել։ Պարզվեց, որ շատ լավ են զգում, մինչև անգամ՝ ջահելացել են։

Թագավորը լսեց այդ հրաշքի մասին ու այցի գնաց նրանց։ Շատ զարմացավ՝ տեսնելով ծերունուն ու պառավին այդպես ջահելացած։ Թագավորը նոր միայն հասկացավ, որ Հիմսուքայի բերած պտուղը, իրոք, անմահական էր։ եվ շատ զղջաց ու ափսոսաց, որ սպանել էր սիրելի թութակին։

― Ահա թե ինչու եմ ասում,― շարունակեց կրտսեր որդին,― հանցանք գործած մարդը պետք է պատժվի այն դեպքում, երբ պարզվի, որ նա իրոք մեղավոր է։

Թագավորը շատ գոհ մնաց կրտսեր որդուց և վճռեց, որ իրենից հետո նա կդառնա Ուդև քաղաքի թագավոր։



Փերիումը և Քեչբան

Փերիումը Քիթիգարի Թհաքոր արքայի մինուճար դուստրն էր։ Նա անչափ գեղեցիկ էր։ Նրա գեղեցկության համբավը տարածվել էր աշխարհով մեկ։ Բայց Փերիումը որքան գեղեցիկ, նույնքան էլ ամբարտավան ու գոռոզ էր։

Մի օր, երբ նա ընկերուհիների հետ խաղում էր պալատի այգում, աղջիկներից մեկն ասաց.

― Փերիում, լսել եմ, դու ամուսնանում ես Քեչբայի հետ։ Ճի՞շտ է։

Իսկ քեչբա գուջարաթցիների լեզվով նշանակում է կրիա։ Փերիումը մտածեց, թե Քեչբա անուն ունեցողը կրիայի նման կլինի։

― Քեչբա,— բարկացած ու զզվանքով գոչեց նա։― Հիմա՞ր ես, ինչ է։ Ո՞վ ասաց, թե ես կամուսնանամ այդպիսի գարշելի արարածի հետ։

Փերիումը հասկացավ, որ ընկերուհին ակնարկում է Ջունագարի արքայազնին։ Նրա անունը Համիր էր, իսկ Քեչբան մականունն էր։ Փերիումը համոզված էր, որ այդ Քեչբան շատ գարշելի պիտի լինի, թե չէ ինչու պիտի Քեչբա ասեին։

Փերիումի ընկերուհիները փորձեցին ուրիշ բաներ էլ ասել փեսացուի մասին, բայց նա չցանկացավ լսել։ Քեչբան քեչբա է, և այդպիսի անուն ունեցողը կրիայի նման էլ պիտի լինի։ Փերիումը հասկանում էր, որ ընկերուհիները կատակում են։ Բայց մի բան պարզ է. ինքը Քեչբայի հետ ամուսնացողը չէ։

― Նրա անունը չտաք,— ասաց նա։― Ես չեմ ուզում այդ անունը լսել այլևս։

Մի քանի օր անց մայրը կանչեց Փերիումին ու ասաց քնքշորեն.

― Սիրելի դստրիկս, պատրաստվիր, շուտով դու ամուսնանալու ես Քեչբայի հետ։

― Ո՛չ, ոչ, մայրիկ,— պատասխանեց Փերիումը։― Ես երբեք չեմ ամուսնանա նրա հետ։

― Բայց, սիրելիս, դու պարտավոր ես։ Մի՞թե չգիտես, որ ձեր ամուսնությունը տարիներ առաջ է որոշված։ Այլևս հրաժարվել չես կարող։

― Հետո ինչ։ Ես չեմ ուզում ամուսնանալ նրա հետ և վերջ։ խնդրում եմ, հայրիկին ասես, որ չստիպի ինձ։

― Բայց հասկացիր, անուշս,— ասաց մայրը,— մենք նրա ծնողների հետ պայման ենք կապել։

― Ուրեմն էլ ինչո՞ւ եք ինձ հարցնում,— լաց եղավ Փերիումը։

Ծնողները վախեցան իրենց մինուճարին դժբախտացնել։

Թհաքորը ստիպված եղավ սուրհանդակ ուղարկել Ջունագարի ռաջային՝ հայտնելու, որ իր դուստրը չի ցանկանում ամուսնանալ Քեչբայի հետ։

Ջունագարի ռաջան կատաղությունից փրփրեց։ Նա գաղտնի տեղեկություններ հավաքեց ու պարզեց, որ արքայադստեր մերժման միակ պատճառը իր որդու մականունն է։ Եվ որոշեց, ինչ գնով էլ լինի, հասնել նպատակին։ Նա համառ մարդ էր, ավելի համառ, քան Փերիումը։

― Ես այնպես կանեմ,— երդվեց նա,— որ այդ գոռոզ աղջիկն ամուսնանա որդուս հետ։

Ու անմիջապես էլ սկսեց հարսանիքի պատրաստություն տեսնել։

Մի քանի օր անց շքեղ զարդարված հարսանեկան թափորը դուրս եկավ քաղաքից ու ճանապարհ ընկավ դեպի Սորաթ՝ Քիթիգարի մայրաքաղաքը։ Թմբուկների ու շեփորների նվագակցությամբ նրանք մտան Սորաթ։ Մարդիկ, գործը թողած, դուրս էին վազում դիտելու հարսանքավորներին։ Այսպիսի հարսանիք դեռ ոչ ոք չէր տեսել։

Այդ ժամանակ Փերիումը ընկերուհիների հետ պալատի այգում զբոսնում էր։ Նա չգիտեր քաղաքում տիրող իրարանցման մասին։ հանկարծ մի աղջիկ վազելով եկավ ու ասաց.

― Փերիում, լսե՞լ ես նորությունը։

― Ոչ,— ասաց Փերիումը,— ինչ նորություն։

― Դու չուզեցիր ամուսնանալ Քեչբայի հետ, հայրը նրան ուրիշի հետ է ամուսնացնում։

― Ինձ ինչ,— պատասխանեց Փերիումը,— ինչ ուզում են, թող անեն։

― Դե, գոնե, գնանք նայենք,— ասացին աղջիկները։

Փերիումը համաձայնեց։ Վտանգն անցած էր, այլևս ստիպված չէր լինի ամուսնանալ այդ զզվանքի հետ, կարելի էր գնալ տեսնել։ Եվ ընկերուհիների հետ նա դուրս Եկավ պատշգամբ։

Հարսանեկան թափորն անցնում էր իենց պատշգամբի մոտով։ Զարդարված սպիտակ ձիու վրա նստած էր մի բարձրահասակ, սիրունատես երիտասարդ, այնպես շքեղ հագնված, որ բոլորը նրան էին նայում։

― Ի՜նչ գեղեցիկն է,— ասում էին այս ու այն կողմից։― Ոնց որ աստված լինի։

― Ո՞րն է Քեչբան,— հարցրեց Փերիումը։

― Ահա այն սպիտակ ձիավորը,— ասացին ընկերուհիները։

Փերիումը աչքերին չհավատաց։ «Նա Քեչբան լինել չի կարող,— ասաց Փերիումն ինքն իրեն,— բոլորովին էլ կրիայի նման չէ։ Նա զզվելի չէ։ Եվ իմ տեսած տղամարդկանցից ամենագեղեցիկն է»։

Փերիումը սաստիկ հուզված էր։ Նա փոշմանել էր իր արարքի համար և զղջում էր, որ վիրավորել էր այդ հրաշալի մարդուն։ Ինչպես ուղղել սխալը։ Նա որոշեց չուշացնել, անմիջապես գնալ և ամեն ինչ պատմել նրան։

Նա պատշգամբից իջավ ու վազեց փողոց։ Ժողովուրդը զարմացած նայում էր, թե հպարտ արքայադուստրը ինչպես է վազում։ Նրան ճանապարհ էին տալիս, իսկ նա վազում էր ու կանչում պրքայազնին։

― Ո՞վ ես դու, սիրուն աղջիկ,— հարցրեց Քեչբան, երբ Փերիումը վերջապես հասավ նրան։

― Ես Փերիումն եմ, Քիթիգարի արքայադուստրը,— պատասխանեց նա։

― Ահա թե ինչ, ուրեմն դու ես Փերիումը։ Մի կողմ քաշվիր ճանապարհից, ձիերը կարող են տրորել քեզ։ Այսօր իմ հարսանիքն է, ես շտապում եմ։

― Հարսանիք։ Ո՞ւմ հետ։ Ինչպե՞ս թե։ Չէ՞ որ մենք նշանված ենք դեռ մանկուց։ Ես եմ քո հարսնացուն։

― Ո՛չ, դու հրաժարվել ես, չե՞ս հիշում,— ասաց Քեչբան քմծիծաղով։

― Ես սխալվել եմ,— գոչեց Փերիումը։― Ես մերժեցի, որովհետև կարծում էի... կարծում էի... — աղջիկը չկարողացավ շարունակել, նա լաց էր լինում։

― Ես գիտեմ, ինչու ես մերժել,— ասաց Քեչբան։― Իմ մականվան պատճառով։ Բայց ինչ կա դրա մեջ...

Նա հաճույք էր զգում Փերիումի հոգու հետ խաղալուց և ներքուստ ուրախանում, որ աղջիկը վերջապես ընդունել էր իր սխալը։

― Շատ, շատ բան կա,— հեկեկում էր Փերիումը։― Քեչբան մեծ, սև, գարշելի սողացող արարած է, մինչդեռ Համիրն ուրիշ է։ Հա֊միր, Հա-միր։ Ինչ քաղցր անուն է։— Արցունքները հոսում էին ու ողողում նրա այտերը։

Ջունագարի ռաջան ուշիուշով հետևում էր Փերիումի և որդու խոսակցությանը։ Նա գլխի ընկավ, որ կամակոր աղջկան լավ դաս է տվել, ու Փերիումը հիմա արդեն կամուսնանա Քեչբայի հետ։

Եվ հարսանեկան երջանիկ թափորը շարժվեց դեպի պալատ։ Ի՜նչ փառահեղ հարսանիք եղավ։ Ե՛վ Սորաթում, և՛ Ջունագարում մի քանի օր շարունակ քեֆ ու ուրախություն էր։

Յոթ հարսնացու յոթ արքայազնի համար

Երախտամոռ առյուծը

Բանյան եղջերուն

Լեռնային լճակը

Ոսկե նետը

Փորձություն

Գոռոզ թագավորը

Ժլատ Բալու Շահը

Յոթ աստղեր

Արքայազն Շամշեր Ջունգը

Ոսկե սագը

Անմաքուր խիղճ

Ժլատ Քանայա լալը

Արծաթե զամբյուղը

Անապատի ծաղիկներ

Բանիան և ջաթը

Գողը

Քաջ Սրիդաթան

Կապույտ շնագայլը

Հիմարի դատողությունը

Աքբար թագավորի իմաստությունը

Թեջիմալա

Հնարամիտ Ռոհինին

Մեծահոգի կապիկը

Հիրայի և Լալի բարեկամությունը

Կեղծիք

Կոկորդիլոսը և շնագայլը

Փրաթափ թագավորն ու Ռամդասը

Ոգին

Ազնիվ եղջերուն

Լակշմին և տիկնիկը

Խրատ թագավորներին

Երեք մատանի

Սպիսսսկ փիղը

Վիքրամ արքան և յոգը

Հիմալայների ճգնավորը

Խելք ընդդեմ ճակատագրի

Ոսկեգույն եղջերուն

Դաքշինան

Հրաշալի նվերը

Աշոքի արկածները

Սիվի արքան

Լավ արարք

Ոսկե պոչով օձը

Խորամանկ կրիան

Ոսկե առնետը

Իննսունինը

Օձ թագավորը

Լացող արձանը

Կախարդական խեցին

Հաշտություն

Աղե օժիտը

Եզը, որ կատարեց իր խոստումը

 Շատ ժամանակ առաջ մի փոքրիկ գյուղում Դեմափալ անունով մի մարդ էր ապրում։ Նա մի ուժեղ եզ ուներ և միշտ պարծենում էր նրանով։

Մի օր նա ասաց ընկերներին.

― Ես հարյուր արծաթ կբաժանեմ աղքատներին, թե որ իմ եզը միանգամից հարյուր սայլ չկարողանա քաշել։

Ընկերները մտածեցին, որ Դեմափալը խելքը թռցրել է, և մի կուշտ ծիծաղեցին։

― Շատ լավ, թեր Փորձենք եզիդ,― ասացին նրանք։

Հաջորդ օրը վաղ առավոտյան Դեմափալը եզին գյուղամեջ բերեց։ Հարյուր սայլ կցեցին իրար, և եզին լծեցին առջևի սայլին։ Մեծ բազմություն էր հավաքվել դիտելու այդ տեսարանը։ Դեմափալը վստահ իր հաղթանակին, վերցրեց մտրակն ու սկսեց հարվածել եզին։

― Դե գնա, անպիտան, դե քաշիր, թշվառական,― ասում էր նա։

Բայց եզը տեղից չէր շարժվում։ Նա սովոր չէր այդպիսի բառերի, ոչ էլ նման վերաբերմունքի։ Եվ որոշեց տեղից չշարժվել։ Տեսնելով եզի համառությունը՝ Դեմափալը ստիպված հարյուր արծաթ վճարեց գյուղացիներին։

Հետո դժբախտ մարդը տուն հասավ և իրեն գցեց մահճակալին։

«Ախր, իմ եզը ավելի ծանր բեռների է սովոր, այսօր ինչու համառեց։ Ինչու ինձ խայտառակեց գյուղացիների մոտ»,― հարցնում էր նա ինքն իրեն։

Որոշ ժամանակ անց Դեմափալը սովորականի նման իր գործին անցավ։ Երբ կերակրում էր եզին, վերջինս դարձավ նրան ու ասաց.

― Ինչո՞ւ այսօր էդպես վատ վարվեցիր ինձ հետ։ Առաջ դու ինձ երբեք չէիր մտրակել ու ոչ էլ էդպիսի վատ բառեր էիր ասել։

Դեմափալը հասկացավ, և շատ զղջաց իր արարքի համար ու խոստացավ այլևս երբեք այդպիսի բան չանել։ Եզը խղճաց տիրոջն ու ասաց.

― Վաղը ինձ նորից գյուղամեջ տար։ Ես կքաշեմ հարյուր սայլը, և դու ետ կբերես կորցրածդ հարյուր արծաթը։

Մյուս օրը, առավոտ վաղ նրանք գնացին գյուղամեջ։ Հենց որ գյուղացիները տեսան նրանց, սկսեցին աղմկել և ձեռ առնել։ Նրանք հարցրեցին Դեմափալին, թե նորից փող տարվելու միտք չունի արդյոք։

Դեմափալը հպարտ պատասխանեց.

― Այսօր ես պատրաստ եմ վճարելու երկու հարյուր արծաթ, եթե իմ Եզը չկարողանա հարյուր սայլ քաշել։

Եվ եզին նորից լծեցին։ եվ դարձյալ մեծ բազմություն էր հավաքվել։ Այս անգամ Դեմափալը շատ քնքշորեն էր վարվում եզի հետ։

― Անուշի՛կս, քաշիր, ինչքան որ ուժ ունես։

Այդ խոսքերի վրա եզը շարժվեց, իսկ նրա հետևից՝ հարյուր սայլը։ Նա գնաց այնքան, մինչև վերջին սայլը հասավ առաջինի տեղը։

Մարդիկ զարմացան և ստիպված եղան վճարել ամբողջ գումարը, որը երկու անգամ ավեի էր Դեմափալի նախորդ օրվա կորցրածից։

Եզը և նրա տերը, փողն առած, ուրախ-ուրախտունվերադարձան։