«Ուլենշպիգելի և Լամմե Գուդզակի լեգենդը»–ի խմբագրումների տարբերություն

Գրապահարան-ից
Տող 3. Տող 3.
 
|հեղինակ =[[Շառլ Թեոդոր Անրի դը Կոստեր]]
 
|հեղինակ =[[Շառլ Թեոդոր Անրի դը Կոստեր]]
 
|թարգմանիչ = Վահե Միքայելյան (ֆրանսերենից)
 
|թարգմանիչ = Վահե Միքայելյան (ֆրանսերենից)
|աղբյուր = «Ուլենշպիգելի և Լամմե Գուդզակի լեգենդը»
+
|աղբյուր = [[«Ուլենշպիգելի և Լամմե Գուդզակի լեգենդը»]]
 
}}
 
}}
 
[[Category: Արձակ]]
 
[[Category: Արձակ]]

13:59, 29 Մայիսի 2015-ի տարբերակ

Ուլենշպիգելի և Լամմե Գուդզակի լեգենդը

հեղինակ՝ Շառլ Թեոդոր Անրի դը Կոստեր
թարգմանիչ՝ Վահե Միքայելյան (ֆրանսերենից)
աղբյուր՝ «Ուլենշպիգելի և Լամմե Գուդզակի լեգենդը»

ԲՈՒԻ ԱՌԱՋԱԲԱՆ

Պարո՛ն նկարիչներ, տե՛ր հրատարակիչներ, պարո՛ն բանաստեղծ, ես մի քանի դիտողություն ունեմ ձեզ անելու ձեր առաջին հրատարակության առթիվ: Ինչպե՜ս. այս խոշոր գրքի, այս փղի մեջ, դուք, որ տասնութ հոգով փորձում եք այն մղել դեպի փառքը, չեք գտել ամենափոքրիկ մի տեղ Միներվայի թռչունի` իմաստուն բուի, խոհեմ բուի համար: Գերմանիայում և այս Ֆլանդրիայում, որ դուք այդքան սիրում եք, ես շարունակ ճամփորդում եմ Ուլենշպիգելի ուսի վրա, իսկ նա այդպես է կոչվում, որովհետև նրա անունը նշանակում է բու և հայելի` իմաստություն և կատակերգություն` uvl en spiegel: Իսկ Դամմեյի բնակիչները, ուր նա ծնվել է, ասում են, թե արտասանում են Ulenspiegel` սղելով և uv-ի փոխարեն u արտասանելու նրանց սովորությամբ: Դա նրանց գործն է: Դուք երևակայեցիք մեկ այլ մեկնություն Ulen (փոխանակ` Ulieden) Spiegel-ի` ձեր հայելին, ձեր, գեղջուկնե՛ր ու սեպուհնե՛ր, կառավարվողնե՛ր ու կառավարողնե՛ր, մի դրաշրջանի հիմարությունների, ծիծաղելի բաների և ոճրագործությունների հայելին: Դա հնարամիտ էր, բայց ոչ բանական: Ամենևին պետք չէ խզել կապը ավանդույթից:

Թերևս դուք արտառոց եք գտլ իմաստությունը մի թախիծոտ ու այլանդակ թռչունով սիմվոլացնելու միտքը` ձեր կարծիքով ակնոցավոր մի իմաստակի, տոնավաճառի խեղկատակի, խավարի բարեկամի միջոցով, որ լռիկ թռչում է և սպանում, երբ նրա գալը չես լսում, ինչպես և մահի: Այնուամենայնիվ դուք նման եք ինձ, կե՛ղծ միամիտներ, որ ծիծաղում եք ինձ վրա: Դուք էլ այնպիսի գիշերներ եք ունեցել, երբ արյունը առվի պես հոսել է ոտքերի թաղիք հագած ջարդարարի հարվածներից, որպեսզի նրա գալու ձայնն էլ չլսեին: Ձեր բոլորի պատմության ընթացքում չե՞ն ծագել արդյոք գունատ այգաբացներ, որոնք իրենց տշգույն շողերով լուսավորել են մարդկանց, կանանց ու երեխաների դիակներով ծածկված սալահատակներ: Ինչո՞վ է ապրում ձեր քաղաքականությունն սկսած այն օրվանից, որ դուք իշխում եք աշխարհումս. ջարդ ու կոտորածով: Ես` բուն, տգեղ բուն, սպանում եմ սնվելու համար, իմ ձագերին սնելու համար. ես երբեք չեմ սպանում հանուն սպանության: Եթե դուք ինձ կշտամբեք թռչունիկների որևէ բույն լափելու համար, միթե ես ձեզ չե՞մ կարող կշտամբել այն նախճիրի համար, որ անում եք ամեն մի շնչավորի նկատմամբ: Դուք գրել եք գրքեր, որոնց մեջ մեղրածոր լեզվով խոսելով թռչունի արագասլացության, սիրաբանության, գեղեցկության, բույնը շինելու վարպետության և մայրությանն սպառնացող վտանգների մասին` ավելացնում եք, թե ի՛նչ սոուսով այն պետք է մատուցել և տարվա ո՛ր ամսին ամենայուղալի տապակածը կարելի է պատրաստել: Ես գրքեր չեմ գրում, աստված չանի, ապա թե ոչ կգրեմ, որ երբ դուք չեք կարողնում ուտել թռչունը, ուտում եք բույնը, վախենալով ատամներն անգործ թողնելուց:

Գալով քեզ, ո՜վ ծանծաղամիտ բանաստեղծ, քո շահը պահանջում էր, որ ինձ վերականգնես քո գրքում, որի առնվազն քսան գլուխը ինձ է պատկանում, մյուսները ամբողջովին թողնում եմ քեզ որպես սեփականություն: Սա նվազագույնն է տպագրվող հիմարությունների բացարձակ տերը լինելու համար: Աղմկասե՛ր բանաստեղծ, դու աչ ու ահյակ հարվածում ես նրանց, որոնց անվանում ես քո հայրենիքի դահիճ, Կառլոս Հինգերորդին և Ֆիլիպ Երկրորդին գամում ես պատմության նշավակության սյունին, ի՞նչ գիտես, որ աշխարհումս այլևս Կառլոս Հինգերորդներ և Ֆիլիպ Երկրորդներ չկան: Չե՞ս վախենում, որ մի ուշադիր գրաքննիչ քո փղի փորի մեջ ակնարկներ կարող է փնտրել նշանավոր ժամանակակիցների հասցեին: Ինչո՞ւ չես թողնում, որ այդ կայսրն ու այդ թագավորը հանգչեն իրենց տապանների մեջ: Ինչո՞ւ ես հաչում նորին վսեմությունների վրա: Հարված փնտրողը հարվածից կմեռնի: Կան մարդիկ, որոնք քեզ բնավ չեն ների, ես էլ չեմ ներում, դու խանգարում ես իմ քաղքենիական մարսողությունը:

Ի՞նչ ես շարունակ հակադրում մանկությունից դաժան մի ատելի թագավորի (հենց դրա համար էլ նա մարդ է) ֆլամանդական ժողովրդին, որին ուզում ես նենց ներկայացնել որպես հերոսական, ուրախ-զվարթ, ազնիվ ու աշխատասեր: Ո՞վ քեզ ասաց, որ այդ ժողովուրդը բարի էր, իսկ արքան` չար: Ես կարող էի խելամտորեն հակառակն ապացուցել քեզ: Քո գլխավոր գործող անձինք կամ տխմար են, կամ հիմար` առանց որևէ բացառության. քո չարաճճի Ուլենշպիգելը զենք է վերցնում խղճի ազատության համար. նրա հայր Կլաասը ողջ-ողջ այրվում է` իր կրոնական համոզմունքների վրա պնդելու համար. նրա մայր Սոոտկինը կրծում է իրեն և ապա մեռնում խոշտանգումենրից, որովհետև ուզում էր մի գումար պահել որդու համար. քո Լամմե Գուդզակը շիփ-շտակ է գնում կյանքում, կարծես թե աշխարհում միայն բարի ու ազնիվ լինելու հանգամանքը կա. քո փոքրիկ Նելեն, որ բավականին լավիկն է, կյանքում միայն մի մարդու է սիրում... Ու՞ր է հիմա այսպիսի բան տեսնվում: Ես կխղճայի քեզ` եթե չծիծաղեցնեիր ինձ:

Այնուամենայնիվ պետք է խոստովանեմ, որ այս անհեթեթ անձանց կողքին կան մի քանի ուրիշներ, որոնց հաճոյությամբ կբարեկամանամ ես. քո իսպանական գուգազներին, ժողովրդին խարույկ բարձրացնող վանականներին, քո Ժիլինին` ինկվիզիցիայի լրտեսուհուն, քո ընչաքաղց ձկնավաճառին` մատնիչ ու մարդագելին, քո ազնվականին, որ դև է դառնում որևէ ամիտ կնոջ գայթակղելու համար, մանավանդ այդ խոհեմ Ֆիլիպ Երկրորդին, որ դրամի կարիք ունենալով ջարդել է տալիս եկեղեցիների սրբապատկերները, որպեսզի ճնշի այդ ընդվզումը, որի իմաստուն հրահրողն էր: Սա, իհարկե, նվազագույնն է, որ անում ես, երբ կոչված ես ժառանգելու ունեցվացքն այն մարդկանց, ում սպանում ես:

Բայց ինձ թվում է, որ ընդ ունայն եմ խոսում: Դու թերևս չգիտես, թե ինչ բան է բուն: Հիմա բացատրեմ քեզ:

Բուն նա՛ է, որ կամացուկ բանսարկություն է սփռում այն մարդկանց վրա, որոնք նեղում են իրեն և երբ նրանից պահանջում են, որ պատասխանատու լինի իր ասածների համար, նա խոհեմաբար գոչում է. — Ես ոչինչ չեմ հավատում, ինձ ասել են: Նա գիտե, որ ասել են-ը անգնահատելի է:

Բուն նա՛ է, որ մտնում է մի պարկեշտ ընտանիքի գիրկը, ներկայանում է որպես փեսացու, անվանարկում է դեռահաս աղջկան, դրամ է փոխ առնում, երբեմն վճարում է իր պարտքը և գնում է այդտեղից միայն այն ժամանակ, երբ այլևս անելու բան չկա:

Բուն այն քաղաքական գործիչն է, որ դնելով ազատասիրության, անբծության, մարդասիրության դիմակ, հարմար րոպեին, առանց նախազգուշացնելու, կամացուկ խեղդում է մի մարդու կամ մի ազգի:

Բուն այն առևտրականն է, որ խարդախում է իր գինին, կեղծում է ուտելեղենը, սննդահյութի փոխարեն անմարսություն է մտցնում, ուրախության տեղ` զայրույթ:

Բուն նա է, որ ճարպկորեն գողանում է, և ոչ ոք չի կարողանում ծոծրակից բռնել, պաշտպանում է կեղխիքը իսկականի դեմ, կործանում է այրի կնոջ, կողոպտում որբին և հաղթանակ տանում յուղի մեջ, ինչպես որ ուրիշները հաղթանակ են տանում արյան մեջ:

«Բուուհին» կամ էգ բուն, ինչպես կուզես, առանց բառախաղի, այն կինն է, որ վաճառում է իր հրապույրները, պղծում է երիտասարդների անարատ սրտերը, դա անվանում է «մարդ դարձնել նրանց», ապա առանց մի սուի թողնում տիղմի մեջ, ուր նրանց քաշել էր:

Եթե նա տխուր է երբեմնբ, եթե հիշում է, որ կին է ինքը, որ կարող էր մայր լինել, ես ժխտում եմ դա: Եթե այդ ապրելակերպից հոգնած` նա նետվում է ջուրը, ապա ապրելու արժան խենթ է:

Շուրջդ նայիր, գավառակա՛ն բանաստեղծ և, եթե կարող ես, համրիր աշխարհիս բուերը. մտածի՛ր, թե խոհե՞մ բան է հարձակվել, ինչպես դու ես անում, ուշի և խորամանկության այ թագակիր էգ բուերի վրա: Քաշվիր ինքդ քո մեջ, ասա քո mea culpa-ն և ծնկաչոք թողություն հայցիր:

Այնուամենայնիվ դու հետաքրքրում ես ինձ քո վստահող անխոհեմությամբ. ուստի հակառակ իմ հանրածանոթ սովորություններին` ես քեզ նախազգուշացնում եմ, որ քո ոճի անվայելությունն ու լկտիությունը կհայտնեմ գրական եղբայրակիցներին, որոնք փետուրով, կտուցով ու ակնոցով ուժեղ են, խոհեմ ու իմաստակ են և ամենասիրալիր, ամենապատշաճ ձևով, բազում սնդուսով ու թևնոցով սքողելով կարող են երիտասարդ անձանց պատմել սիրային պատմություններ, որոնք միայն Կիթերայից չեն գալիս, և մեկ ժամվա մեջ, աննկատելի կերպով, կարող են ամենախև Ագնեսը ստեղծել: Օ՜ հանդուգն բանաստեղծ, որ այդքան սիրում ես Ռաբլեին և հին վարպետներին, այդ մարդիկ այն առավելությունն ունեն քեզնից, որ այնքան կհղկեն ֆրանսական լեզուն, որ ի վերջո կմաշեն այն:

                                                                                                                                      ԲՈՒԲՈՒԼՈՍ ԲՈՒԲ