Changes
Գրեթե մինչև ժամը երեքը Մերի Ջեյնը փնտրում էր Էլոիզայի տունը։ Ու երբ սա ընդառաջ դուրս եկավ Մերիին, աղջիկը բացատրրեցբացատրեց, որ ամեն ինչ հրաշալի էր գնում, որ միանգամայն ճիշտ էր հիշում ճանապարհը մինչև Մերիկ֊Փարկուեյից թեքվելը։
― Ոչ թե Մերիկ, այլ՝ Մերիտ, փոքրիկս, ― ասաց Էլոիզան ու անմիջապես էլ Մերի Ջեյնին հիշեցրեց, որ նա երկու անգամ եկել է այստեղ, բայց Մերի Ջեյնը ինչ֊որ անհասկանալի բան քրթմնջաց անձեռոցիկների մասին ու նետվեց դեպի իր մեքենան։ Էլոիզան բարձրացրեց ուղտի բրդից կարված վերարկուի օձիքը, թիկունքը դարձրեց քամու կողմն ու սպասեց։ Մերի Ջեյնը անմիջապես վերադարձավ, դեմքը մաքրելով թղթե անձեռոցիկով, բայց դա չօգնեց, միևնույն է, նա մի տեսակ գզգզված տեսք ուներ, նույնիսկ կեղտոտ։ Էլոիզան ուրախ հայտնեց, որ նախաճաշը վառվել է, ― և քաղցրը, և միսը, և առհասարակ ամեն ինչ գրողի ծոցն է գնացել, ― բայց պարզվեց, որ Մերի Ջեյնը ճանապարհին արդեն կերել է։ Նրանք գնացին դեպի տուն, և Էլոիզան հետաքրքրվեց, թե այդ օրն ինչո՞ւ է հանգստանում Մերի Ջեյնը։ Սա ասաց, որ ամբողջ օրը չէ հանգիստ, պարզապես միստր Վայնբուրգը ճողվածք ունի և մնացել է տանը, Լարչմոնտում։ Իսկ իր գործն այն է, որ երեկոյան փոստը տանի նրան և նրա թելադրանքով նամակներ գրի։
― Հա՛, ճիշտ է։ Ուրեմն այդպես, ես լավ եմ հիշում։ Նա երեկոյան ներկեց մազերը, հարսանիքի նախորդ օրը։ Նա ախր այդ Ֆրենկ Հենկեի հետ ամուսնացավ։ Հիշո՞ւմ ես Հենկեին։
― Դե, ինչպես չհիշեմ, իհարկե, հիշում եմ։ Այսպիսի մի քնձռոտ զինվորիկ էր։ Սոսկալի տգեղ, չէ՞։
― Տգե՞ղ։ Աստված իմ։ Նա նման էր անլվա Բել Լուգոզիկին։
Մերի Ջեյնը մեկնեց իր տուփը և կրկնեց․
― Ողղակի Ուղղակի մեռնում եմ, այնպես եմ ուզում տեսնել։ Ո՞ւմ է նման։
Էլոիզան վառեց լուցկին․ ― Ակիմ Թամիրովին։
Մերի Ջեյնը բարձր փռթկացրեց։ Նա երեսի վրա պառկել էր բազմոցին, ծնոտը հենել բարձին, որպեսզի լավ տեսնի Էլոիզային։ Կոկտեյլով լի բաժակը դրված էր կողքին, հատակի վրա։
― Ա՛յ, նա էր կարողանում ինձ ծիծաղեցնել, ― ասաց Էլոիզան։ ― Ծիծաղեցնում էր խոսելիս։ Ծիծաղեցնում էր հեռախոսով։ Նույնիսկ նամակներով այնպես էր ծիծաղեցնում, որ ուշքս գնում էր։ Եվ որ գլխավորն է, նա չանք ջանք էլ չէր թափում, պարզապես նրա հետ միշտ այնքան ուրախ էր, այնքա՜ն զվարթ։ ― Բարի եղիր, մի սիգարետ գցիր ինձ։
― Ոչ մի կերպ ձեռքս չի հասնում, ― ասաց Մերի Ջեյնը։
― Հը՞, ― ասաց Մերի Ջեյնը։
― Գնացքով Տորոնտոյից Նյու֊Յորք էինք գնում․ նրան նոր էին բանակ կանչել։ Վագունում Վագոնում այնպես անտանելի ցուրտ էր, մենք երկուսով ծածկվել էինք իմ վերարկուով։ Հիշում եմ, իմ հագին դեռ ջեմպր կար, Ջոյս Մորոուից էի վերցրել, հիշո՞ւմ ես, սքանչելի ջեմպր էր, կապույտ գույնի։
Մերի Ջեյնը գլխով արեց, բայց Էլոիզան նույնիսկ չնայեց էլ նրան։
― Ուրեմն նրա ձեռքը, չգիտեմ ինչպես, հայտնվեց իմ փորի վրա։ Հասկանում ես, հենց այնպես։ Ու մեկ էլ նա ինձ ասում է․ քո փորն այնքան սիրունիկ է, որ լավ կլիներ հիմա մի որևէ սպա ինձ հրամայեր մյուս ձեռքս պատուհանից դուրս հանել։ Ասում է՝ ուզում եմ, որ ամեն ինչ արադարացիորեն արդարացիորեն լինի։ Ու ձեռքը ետ քաշեց և ուղեկցողին ասաց․ «Մի՛ կռացեք․ կռացեք։ Տանել չեմ կարող այն մարդկանց, ովքեր համազգեստը արժանապատվությամբ չեն կրում»։ Իսկ ուղեկցորդն ասաց․ «Քնեցեք, խնդրեմ»։
Էլոիզան լռեց, հետո ասաց․ ― Կարևորը ոչ թե այն էր, ինչ֊որ նա ասում էր, այլ այն, թե ինչպես էր ասում։
Մերի Ջեյնը, որ ակնհայտ հուզված էր, գլուխը բարձրացրեց մութաքայից և հենվեց արմունկների վրա, ծնոտը խրելով ափի մեջ։ Երևում է, կշռադատում էր Էլոիզայի խորհուրդները։
― Բայց հե հո չե՞ս կարող ժխտել, որ Լյուն խելացի է, ― ասաց նա բարձրաձայն։
― Այդ ինչպե՞ս չեմ կարող։
― Հապա էլ ինչո՞ւ էիր ամուսնանում նրա հետ, ― հարցրեց Մերի Ջեյնը։
― Մայր աստվածաի՜ն։ աստվածածի՜ն։ Ես ի՜նչ իմանամ։ Ասում էր, թե սիրում է Ջեյն Օստինի վեպերը։ Ասում էր, այդ գրքերը մեծ դեր են խաղացել իր կյանքում։ Այո՛, այո՛, այդպես էլ ասում էր։ Բայց երբ ամուսնացանք, ամեն ինչ իմացա, պարզվեց, որ նա այդ հեղինակի ոչ մի վեպը նույնիսկ չի բացել։ Գիտե՞ս, ով է նրա սիրելի գրողը։
Մերի Ջեյնը տարուբերեց գլուխը։
― Դու հենց սիրում ես ամեն ինչ քննադատել, ― ասաց Մերի Ջեյնը։ ― Հասկանո՞ւմ ես, չափից ավելի ես քննադատում ամեն ինչ։ Իսկ գուցեև գիրքն իսկապե՞ս լավն է։
― Դրա մեջ ոչ մի լավ բան չկա, հավատա ինձ, ― ասաց Էլոիզան, հետո մտածեց ու ավելացրեց․ ― Դու գոնե աշխատանքս աշխատանք ունես, հասկանո՞ւմ ես, աշխատանք․․․
― Չէ, հապա մի լսիր, ― ասաց Մերի Ջեյնը։ ― Գուցե դու երբևէ կպատմե՞ս նրան, որ Ուոլթը զոհվել է։ Հասկանո՞ւմ ես, նա հո չի խանդի, երբ իմանա, որ Ուոլթը, դե դու էլ գիտես։ Դե մի խոսքով, որ նա սպանվել է։
― Ա՜խ դու, սիրելիս, իմ միամի՜տ հիամարիկհիմարիկ, և դու կարիերա ես անում, իմ խե՜ղճ, ― ասաց Էլոիզան։ ― Այո, այդ դեպքում հազար անգամ ավելի վատ կլինի։ Նա իմ արյունը կխմի։ Հասկացիր։ Հիմա նա գիտե, որ ես երբևէ ընկերություն եմ արել մի ինչ֊որ Ուոլթի հետ, մի ինչ֊որ սրամիտ զինվորիկի հետ։ Ես ոչ մի դեպքում չեմ ասի նրան, որ Ուոլթը սպանվել է։ Ո՛չ մի դեպքում։ Իսկ եթե ասեմ, ― հազիվ թե, ― ապա կասեմ, որ սպանվել է մարտում։
Մերի Ջեյնը քիչ բարձրացրեց գլուխը, ծնոտը քսեց ձեռքին։
― Ի՜նչ ես ասում։ Այսինքն՝ ես ուզում էի ասել, որ երբեք ոչ մեկին չեմ ասի․․․
― Հասկանում ես, նրա գունդը ինչ֊որ տեղ կանգնած հանգստանում է, ― ասաց Էլոիզան։ ― Միջգրոհային ընդմիջում է, ինչ է, այդպես էր գրված նամակում․ նրա ընկերն էր գրել ինձ։ Ուոլթը մի տղայի հետ ճապոնական սալոջախ սալօջախ է փաթաթում։ Նրանց գնդապետն ուզեցել է այն իր տուն ուղարկել։ Իսկ գուցե քանդել են փաթեթը, հանել են արկցիցարկղից, որպեսզի ավելի լավ փաթաթեն, ճիշտը չգիտեմ։ Մի խոսքով մեջը լիքն է եղել բենզինով ու ամեն տիպի բաներով, և հենց ձեռքերի մեջ պայթել է։ Այն մյուսի՝ երկրորդի միայն աչքն է դուրս եկել։ ― Էլոիզան հանկարծ լաց եղավ և ամուր բռնեց դատարկ բաժակը, որպեսզի շուռ չտա կրծքին։
Բազմոցի վրայից ցած սահելով՝ Մերի Ջեյնը ծնկաչոք սողաց Էլոիզայի մոտ ու սկսեց շոյել նրա գլուխը․ ― Լաց մի՛ լինի, Էլ, պետք չէ, լաց մի՛ լինի։
― Ընկել է մեքենայի տակ, ― ասաց Մերի Ջեյնը։ ― Ի՜նչ սարսափելի է, ճի՞շտ է։
― Իսկ ես տեսա Բույանին, որսկորը ոսկորը բերանին, ― ասաց Ռամոնան։
― Ինչ է, այնտե՞ղ, քո Ջիմմիի մո՞տ, ― հարցրեց Էլոիզան։
Յոթն անց հինգ հեռախոսը զնգաց։ Էլոիզան վեր կացավ թախտի վրայից և մթության մեջ որոնեց իր կոշիկները։ Չկարողացավ գտնել։ Գուլպաներով նա դանդաղ, հոգնած քայլերով մոտեցավ հեռախոսին։ Զանգը չարթնացրեց Մերի Ջեյնին․ դեմքը բարձի մեջ թաղած՝ նա քնած էր բազմոցի վրա։
― Ալլո՛, ― ասաց Էլոիզան լսափողի մեջ, վերևի լուսը նա չէր միացնում։ ― Լսիր, ես քո ետևից չեմ գա։ Մերի Ջեյնը ինձ մոտ է։ Նա իր մեքենայով փակել է ելքը, իսկ բանալին չի կարողանում գտնել։ Հնարավոր չէ դուրս գալ։ Մենք քսան րոպե բանալին էինք փնտրում, այդ բանում, ձյան մեջ, ցեխի։ Գուցե Դիկն ու Միլդրեդը քեզ կբերե՞ն։ ― Նա լսեց, հետո ասաց․ ― Ախ, այդպե՜ս։ Ափսո՜ս, ափսո՜ս, բարեկմս։ Իսկ դուք՝ տղաներդ, շարք կանգնգնեիք կանգնեցեք ու մարշ դեպի տուն։ Միայն հրաման տուր՝ ձա՛խ֊աջ, ձա՛խ֊աջ։ Քեզ՝ հրամանատարիդ։ ― Նա կրկին ունկնդրեց․ ― Բոլորովին ել չեմ սրամտում, ― ասաց նա։ ― Աստված վկա, մտքովս էլ չի անցնում։ Դա ինձ մոտ զուտ նյարդային բան է։ ― Եվ կախեց լսափողը։
Հյուրասենյակ վերադառնալիս նա այնքան էլ վստահորեն չէր քայլում։ Մոտենալով պատուհանի մոտի թախտին՝ վիսկու մնացորդը լցրեց բաժակը, մոտավորապես կես մատ ստացվեց, գուցեև ավելի։ Նա խմեց միանգամից, ցնցվեց ու նստեց։
― Ոչ, Գրեյս, նրան չի կարելի այստեղ գիշերել։ Սա հյուրանոց չէ։
Գրեյսը մի պահ քարացավ, ապա ասաց․ ― Լում Լսում եմ, մեմ, ― և գնաց խոհանոց։
Էլոիզան անցավ ճաշասենյակ և աստիճաններով բարձրացավ վեր, որտեղ ճաշասենյակից աղոտ լույս էր ընկնում։ Ճանապարհին ընկած էր Ռամոնայի բոտիկը։ Էլոիզան վերցրեց այն և ուժգին ցած նետեց բազիրքի վրայով։ Բոտիկը խուլ թրմփոցով ընկավ հատակին։
