Changes
/* Գլուխ տասներորդ */
Չիպոլինոն ուզում էր ընկերներին աշխուժացնել, բայց նրա բոլոր ջանքերը իզուր անցան։ Դե, ասենք, նրա տրամադրությունն էլ բանի նման չէր։
==Գլուխ տասնմեկերորդ==
Որտեղ հայտնի է դառնում, որ ասպետ Պոմիդորը գուլպաներով քնելու սովորություն ունի
Հասկանալի է, որ Պոմիդորը բոլորից թաքցրեց Չիպոլինոյի փախուստը։ Նկուղում իր հետ եղած Լիմոնուկներին նա կարգադրեց, որ լռեն, և եթե մեկն ու մեկը հարցնի, ասեն թե հանցագործին ընդհանուր խուց են տեղափոխել։ Եվ որպեսզի ոչ ոք չտեսնի նրա քթի ուռուցքը, նա անկողնուց չէր ելնում, ոչ ոքի չէր ընդունում։ Մորին ուշադիր հետևում էր նրան, բայց այդպես էլ չէր հաջողվում իմանալ, թե Պոմիդորը նկուղների բանալին որտեղ է պահում։ Վերջապես նա որոշեց խորհուրդ հարցնել Բալուկից, որը, ինչպես ձեզ հայտնի է, դեռ հիվանդ էր և անընդհատ լաց էր լինում։ Բայց Մորին դեռ ամբողջ եղածը չէր պատմել, երբ Բալուկն արցունքները սրբեց և ոտքի թռավ․
― Չիպոլինոն բանտո՞ւմն է։ Նա ո՛չ մի րոպե չպետք է մնա այնտեղ․․․ Շուտ այստեղ տուր ակնոցս։
― Ի՞նչ ես ուզում անել։
― Ես նրան կազատեմ, ― վճռականորեն ասաց Բալուկը, ― Չիպոլինոյին և մնացած բոլորին։
― Բայց ինչպե՞ս Պոմիդորի մոտից բանալիները կվերցնես։
― Կթռցնեմ։ Միայն դու պատրաստիր շոկոլադի լավ տորտ և վրան քնելու դեղ ցանիր։ Իմ հորաքույրների մոտ այդ փոշուց կա։ Սինյոր Պոմիդորը շոկոլադ շատ է սիրում, և հենց որ քնի, ինձ իմաց տուր։ Իսկ առայժմ ես գնամ տեսնեմ՝ գործերը ոնց են ընթանում։
Մորին իր աչքերին չէր հավատում։ Փխրուն ու քնքուշ Բալուկը որտեղի՞ց էր այդքան համարձակություն ու վճռականություն ձեռք բերել։
― Ինչպե՜ս է փոխվել, աստված իմ, ինչպե՜ս է փոխվել, ― շշնջում էր Մորին։
Այդ օրը ով տեսնում էր Բալուկին, նույն բանն էր ասում։ Կոմսուհիները, սինյոր Մաղդանոսը և հերցոգ Մանդարինը զարմացած նայում էին տղային։
― Նա բոլորովին առողջացել է, ― տեսնելով, թե ինչպես են փայլում տղայի աչքերն ու ինչպես են այտերը վառվում, բացականչեց սինյորա կոմսուհի Ավագը։
― Ես ձեզ ասում էի, չէ՞, որ նա բոլորովին էլ հիվանդ չէ, ― հայտարարեց հերցոգը։ ― Նա ուղղակի ձևացնում էր։
Կոմսուհի Կրտսերն իսկույն համաձայնեց իր կամակոր ազգականի հետ, թե չէ, ո՞վ գիտե, նա կարող էր նորից բարձրանալ պահարանի վրա և սպառնալ, թե իր կյանքին վերջ կտա, եթե նրան որևէ նվիրաբերումով չգթան։
Իսկ այդ ժամանակ Բալուկը Լիմոնուկներից մեկից իմացավ, որ Չիպոլինոն բանտից փախել է։ Նրան այդ շատ ուրախացրեց։ Սակայն նա որոշեց, ինչ գնով էլ լինի, մյուս գերիներին էլ ազատել։
― Չիպոլինոյի բարեկամները նաև իմ բարեկամներն են, ― ասաց նա և անմիջապես գործի անցավ։
Բանտապանների հետ խոսելով, նա իմացավ, որ սինյոր Պոմիդորը նկուղի բանալիները պահում է գուլպայի ներսի կողմում կարած հատուկ գրպանում։
«Գործերը վատ են, ― մտածեց Բալուկը։ Բոլորին հայտնի է, որ Պոմիդորը միշտ գուլպաներով է քնում։ Ուրեմն հարկավոր է նրան այնպես քնեցնել, որ գուլպաները հանելիս չզարթնի»։
Եվ նա Մորուն խնդրեց, որ տորտի մեջ քնելու փաշի շատ լցնի։
Երբ գիշերը եկավ, աղախինը ասպետին մի հրաշալի շոկոլադե տորտ բերեց։ Սինյոր Պոմիդորն ուրախությունից ամբողջ տորտը միանգամից կերավ։
― Դու չպետք է քո տիրոջից բողոքես, ― ասաց նա Մորուն, ― երբ ես առողջանամ, անպայման քեզ կնվիրեմ անցյալ տարվա իմ կերած շոկոլադի թուղթը, շատ բուրավետ ու քաղցր է այդ թուղթը։
Մորին ի նշան շնորհակալության ասպետին խոր գլուխ տվեց, և երբ մեջքն ուղղեց, Պոմիդորն արդեն խռմփացնում էր, կարծես կոնտրաբասից և սրնգից կազմված մի ամբողջ նվագախումբ էր նվագում։
Մորին վազեց Բալուկին կանչելու։ Ձեռք ձեռքի տված նրանք ոտների թաթերի վրա ամրոցի միջանցքներով վազեցին դեպի ասպետի ննջարանը։
Նրանք անցան Մանդարինի սենյակի մոտով․ հերցոգը մինչև ուշ գիշեր թռիչքի վարժություններ էր անում։ Որպեսզի կարողանար սինյորա կոմսուհի Կրտսերից որևէ բան պոկել, նա թռիչքների համար պետք է վարժվեր։
Իրար հետևից բանալու անցքից նայելով, Մորին ու Բալուկը տեսան, թե ինչպես հերցոգը երես տված կատվի նման պահարանից թռչում է ջահի վրա, մահճակալի գլխից՝ հայելու գլխին, և զարմանալիորեն արագ մագլցում է դռան վարագույրներն ի վեր։ Կարճ ժամանակում նա իսկական լարախաղաց էր դարձել։
Աինյոր Պոմիդորի սենյակը բավական լուսավոր էր։ Մորին դիտմամբ պատուհանները բաց էր թողել, այնպես որ լուսամուտից լուսնի առատ լույս էր թափանցում։
Ասպետն առաջվա նման ուժեղ խռմփում էր։ Այդ րոպեին նա երազում տեսնում էր, թե ինչպես Մորին նրա համար հեծանիվի անվի մեծության մի ուրիշ տորտ է բերում։ Բայց հենց որ ուզեց ուտել, սենյակ մտավ բարոն Նարինջը և պահանջեց, որ Պոմիդորը տորտի կեսը իրեն տա։ Ասպետը սուրը հանեց, որ իր իրավունքները պաշտպանի։ Վերջ ի վերջո բարոնը նահանջեց՝ անխնա մտրակելով ձորձահավաքին, որը սայլակի ծանրությունից քրտնքի մեջ կորել էր։ Սինյոր Պոմիդորը դեռ չէր սկսել ուտել, երբ այս անգամ հայտնվեց հերցոգ Մանդարինը, որը բարձրանալով բարձր բարդու կատարը, ճչաց․ «Տվե՛ք, տվե՛ք ինձ տորտի կեսը, թե չէ ես այստեղից ինձ գլխիվայր ցած կգցեմ»։
Մի խոսքով Պոմիդորի քունը շատ անհանգիստ էր․ ծանոթ թե անծանոթ ուզում էր նրանից չարաբաստիկ տորտը խլել․ հետո այդ տորտը ասպետին դառնորեն հիասթափեցրեց։ Չգիտես ինչու, նա շոկոլադից ստվարաթղթի վերածվեց։
Սինյոր Պոմիդորը ոչինչ չկասկածելով, ատամները խրեց տորտի մեջ, և նրա բերանը լցվեց ստվարաթղթով, կոշտ, կպչուն և անհամ ստվարաթղթով։
Այն ժամանակ, երբ սինյոր Պոմիդորը հաղթահարում էր այդ ծանր երազները, Մորին զգուշությամբ նրա ոտքից գուլպան հանեց, իսկ Բալուկը գուլպայի միջից հանեց բանալիները։
― Ամեն ինչ արված է, ― շշնջաց նա Մորուն։
Աղջիկը նայեց իր քնած տիրոջն ու ասաց․
― Ա՛յ թե կկատաղի Պոմիդորը, երբ արթնանա ու տեսնի թե ինչ են արել իր հետ։
― Փախչենք, քանի չի արթնացել։
― Չէ՛, վախենալու բան չկա․ ես այնքան քնափոշի եմ ցանել, որ ամենաքիչը մի տասը մարդու կբավականացներ։
Նրանք կամաց դուրս եկան սենյակից, դուռը ծածկեցին և աստիճաններով շնչակտուր ցած իջան։
Հանկարծ Բալուկը կանգ առավ և կամացուկ ասաց․
― Իսկ պահակնե՞րը։
Իսկապես, նրանք այդ մասին չէին մտածել։
Մորին մատը դրեց բերանը․ դժվար պահերին նա միշտ այդպես էր անում։ Մատը ծծում էր, և գլխում միշտ լավ մտքեր էին ծագում։
― Գտա, ― վերջապես ասաց նա, ― ես կգնամ տան հետևը և կսկսեմ օգնություն կանչել, իբր թե ավազակներ են հարձակվել վրաս։ Իսկ դու բանտի պահակներին կանչիր և ուղարկիր ինձ օգնության։ Հենց որ մենակ մնաս, երկու անգամ պտտեցրու․ այ այս բանալին, և խցի դուռը կբացվի։
Այդպես էլ արեցին։ Մորին այնպես էր «օգնեցե՛ք» կանչում, որ քիչ էր մնում ծառերն էլ օգնության հասնելու համար արմատներից պոկվեին։ Բանտապաններն իրար անցան և, ինչպես բարակներն են գազանի հետևից վազում, նետվեցին աղմուկի կողմը։
― Շտապե՜ք, աստված կսիրեք, շտապեք, բանդիտնե՛ր են, բանդիտնե՛ր, ― նրանց հետևից կանչում էր Բալուկը։
Մենակ մնալով, նա բանալին անցքի մեջ մտցրեց, բաց արեց ծանր դուռը և մտավ նկուղ։ Ինչքա՜ն նա զարմացավ, երբ բանտարկյալների մեջ տեսավ իր բարեկամ Չիպոլինոյին։
― Դու այստե՞ղ ես, Չիպոլինո, ուրեմն չե՞ս փախել։
― Բալուկ, քեզ հետո ամեն ինչ կպատմեմ։ Իսկ հիմա պետք չէ ժամանակ կորցնել։
Եվ իսկապես, փախստականները պետք է շտապեին։
― Այստե՛ղ, այստե՛ղ, ― բարեկամներին ցույց տալով դեպի անտառ տանող շավիղը, շնչահատվելով ասում էր Բալուկը։ ― Մի՛ անհանգստացեք, բանտապանները ձեզ չեն տեսնի, նրանք վազեցին հակառակ կողմը։
Սանամեր Դդումին, որը չափից դուրս հաստ էր և չէր կարող արագ վազել, իսկական դդումի նման ճանապարհով գլորեցին։
Չիպոլինոն մի րոպեով ընկերներից ետ ընկավ և ջերմորեն շնորհակալություն հայտնեց Բալուկին, որի աչքերը արցունքից փայլում էին։
― Ապրե՛ս, ― ասաց Չիպոլինոն, ― ես չէի հավատում, թե դու իսկականից հիվանդ ես։ Եվ քանի դեռ ազատ էի, միշտ ուզում էի քեզ մոտ գալ։
― Փախի՛ր, շուտ փախի՛ր, թե չէ կբռնեն։
― Լավ, փախչում եմ, բայց շուտով կտեսնվենք։ Խոսք եմ տալիս քեզ, որ դեռ Պոմիդորի հախից կգանք։
Նա շտապ հասավ իր բարեկամներին և օգնեց, որ սանամեր Դդումին գլորեն։ Իսկ Բալուկը շտապեց ամրոց, որ բանալիները տեղը դնի, այսինքն՝ սինյոր Պոմիդորի աջ գուլպայի մեջ։
Բայց ի՞նչ եղավ պահակների հետ, որոնք վազեցին Մորուն բանդիտներից ազատելու։
Բանտապանները հասան Մորուն և տեսան, որ նա լաց է լինում։ Մինչև նրանց գալը, Մորին գոգնոցը պատառոտեց և դեմքը ճանկռոտեց, որպեսզի պահակները հավատային, թե իրոք նրա վրա բանդիտներ են հարձակվել։
― Ո՞ր կողմը փախան, ― արագ վազելուց շնչահատվելով հարցրին Լիմոնուկները։
― Ահա՛, այն կողմը, ― գյուղի կողմը ցույց տալով, պատասխանեց Մորին։
Բանտապանները սլացան այդ ուղղությամբ։ Երկու թե երեք անգամ պտտվեցին գյուղում և, փողոցներում ոչ ոքի չգտնելով, նրանք ձերբակալեցին միայն գյուղական Կատվին, թեև սա վճռական կերպով բողոքում էր։
― Չեմ հասկանում, ― զայրույթով մլավում էր Կատուն, ― կարծեմ մենք ապրում ենք ազատ երկրում, և դուք ինձ ձերբակալելու ոչ մի իրավունք չունեք։ Բացի այդ, դուք վրա հասաք հենց այն ժամանակ, երբ երկու ժամ անընդհատ ինձ սպասեցնող մուկը, վերջապես, իր բնից պիտի դուրս գար։
― Բանտում դուք ինչքան ասես մուկ կգտնեք, ― պատասխանեց պահակապետը։
Կես ժամ հետո Լիմոնուկները ամրոց վերադարձան։ Պատկերացնո՞ւմ եք, թե ինչ արեցին նրանք, երբ բանտը դատարկ գտան։ Նրանք Կատվին շտապ փակեցին խցում, և Պոմիդորի զայրույթից վախենալով՝ հրացաններն ու սրերը այս ու այն կողմ նետեցին, փախան։
Ասպետն առավոտյան արթնացավ և առաջին հերթին նայեց հայելու մեջ։
«Քիթս լավացել է, ― ինքն իրեն ասաց նա, ― կարելի է լաթը պոկել և գնալ նկուղ բանտարկյալներին հարցաքննելու»։
Ճանապարհին նա հետը տարավ սինյոր Սիսեռիկին, որպես իշխանական քրեական օրենքները լավ իմացողի, և սինյոր Մաղդանոսին, որպեսզի բանտարկյալների ցուցմունքները գրի առնի։
Երեքն էլ օրենքի ներկայացուցիչներին վայել հպարտ կեցվածքով խմբով իջան նկուղ։ Պոմիդորն աջ գուլպայի միջից բանալիները հանեց, բաց արեց ծանր դուռը, բայց այնքան արագ ետ ընկրկեց, որ իր ետևում կանգնած սինյոր Մաղդանոսին ցած գլորեց։ Խցից խղճալի տնքոց էր լսվում՝ ― «Մյա՛ու, մյա՛ու», ― անտանելի տանջանքներից կծկվելով մլավում էր գյուղական Կատուն։
― Դուք ի՞նչ եք անում այստեղ, ― վախից դողալով հարցրեց Պոմիդորը Կատվին։
― Ա՜խ, փորս ցավում է, ― դառնորեն բողոքեց Կատուն, ― խնդրում եմ ինձ ամբու֊լա֊տո՜րիա տանեք, կամ բժիշկ ուղարկեք այստեղ։
Բանից պարզվեց, որ Կատուն ամբողջ գիշեր մուկ է բռնել ու այնքան է կերել, որ նրա բերանից ոչ պակաս երկու հարյուր մկան պոչ էր դուրս ցցվել։
Ասպետը կատվին դուրս թողեց և թույլատրեց մեկ֊մեկ մկներ բռնելու համար բանտ գալ։ Հրաժեշտ տալով, նա Կատվին ասաց․
― Եթե դուք այնքան սիրալիր կլինեք, որ իբրև իրեղեն ապացույց ձեր օգտակար գործունեության՝ պահեք ձեր կերած մկների պոչերը, ապա ամրոցի ղեկավարությունը որոշ քանակությամբ պոչի համար ձեզ մի փոքրիկ թոշակ կնշանակի։
Դրանից հետո Պոմիդորն անմիջապես հեռագիր տվեց թագավորության տեր ու տիրական իշխան Լիմոնին, որտեղ ասում էր․
«Կոմսուհիներ Բալերի ամրոցում անկարգություն է տիրում, բարեհաճեցեք Լիմոնուկների մի գումարտակ գործուղել։ Ցանկալի է ձերդ մեծության անձնական ներկայությունը։ Պոմիդոր»։
