Changes

— Վտանգավո՜ր է, իհարկե,— քմծիծաղեց Գենդալֆը: — Ես էլ եմ վտանգավոր, շատ ավելի վտանգավոր , քան դու պատկերացնում ես: Ինձանից վտանգավոր ոչ մեկի դու չես հանդիպի քո ճանապարհին, եթե, իհարկե ձեզ պատանդ գերի չվերցնեն և չտանեն Սև Տիրակալի գահի մոտ: Արագորնն էլ է վտանգավոր, Լեգոլասն էլ: Դու հիմա բոլոր կողմերից շրջապատված ես վտանգավոր, հզոր ռազմիկներով գումարած ես՝ հրաշագործսանձանցով: Եվ դու ինքդ էլ ես վտանգավոր , Ջի՛մլի, որդի Գլոյնի: Իհարկե , Ֆենգորնը վտանգավոր է , և հատկապես վտանգավոր է ամեն տեսակ կացնավորների համար: Ծառմորուսն էլ է սարսափելի վտանգավոր, բայց միևնույն ժամանակ նա իր անտառի բարի և իմաստուն հովիվն է: Նա երկար ժամանակ զսպել է իր զայրույթը, կուլ տվել վիրավորանքը, բայց հիմա նրա համբերության բաժակը լցվել է , և, թափվելով պռունկներից , խորտակել, ողջ անտառը: Հոբիթների հայտնվելը և այն, ինչ նրանք պատմել են, նրանց պատմությունը դարձել է վերջին կաթիլը: Գետը դուրս է եկել իր ափերից և հիմա նրա հզոր ջրերը սրընթաց սլանում են դեպի Իզենգարդ՝ Սարումանին ու նրա փայտահատներին ջրասույզ անելու: Տեղի է ունենալու այն, ինչը ինչ տեղի չի ունեցել Ավագ Դարաշրջանի ժամանակից ի վեր՝ էնտերն արթնացել են դարավոր քնից և ու հայտնաբերել, որ իրենք ուժեղ են:

— Եվ Իսկ ի՞նչ կարող են նրանք պատրաստվում անել,— զարմացած հարցրեց Լեգոլասը:

— Չգիտեմ,— պատասխանեց Գենդալֆը: — Կարծում եմ նրանք էլ դեռ պարզ չգիտեն, թե ինչի են ընդունակ: — Նա լռեց, գլուխը կախեց ու խորասուզվեց մտքերի մեջ:

Նա լռեց, գլուխը կախեց ու խորասուզվեց մտքերի մեջ:  Մյուսները լուռ նայում էին նրան: Ամպի ճեղքից ընկած արևի ճառագայթը լուսավորել էր նրա ձեռքերը , և բուռ արած ափերն ասես կենդանի գավաթներ լինեին՝ լցված լույսով: Վերջապես նա հրաշագործը բարձրացրեց աչքերը և նայեց արևին:

— Մենք գնում Գնում ենք փնտրելու հոբիթներին և ու Ծառմորուսի՞ն,— հարցրեց Արագորնը:

—Ո՛չ— Ո՛չ,— պատասխանեց Գենգալֆը,— մեր ճանապարհն այլ է: Ես ձեզ հույս տվեցի, բայց հույսը դեռ հաղթանակ չէ: Մեզ և մեր բոլոր բարեկամներին ճակատամարտ է սպասվումսպասում, և այդ ճակատամարտում միայն մատանին Մատանին կարող է մեզ հաղթանակի վստահություն ներշնչել: Սիրտս լցված է թախիծով ու մեծ վախով, քանզի առջևում սպասվում են մեծ կորուստներ: Շատ բան կոչնչանա պատերազմի կրակի մեջ, և հնարավոր է, որ մենք կորցնենք կկորցնենք այն ամենը, ինչ ունենք: Ես Գենդալֆն եմ, այժմ՝ Գենդալֆ Ճերմակը, բայց Սև ուժերը դեռ հզոր են:

Նա վեր կացավ և , ձեռքի ափով աչքերն արևից պաշտպանելով , նայեց արևելք: Թվում էր, թե նա մյուսների հայացքին անհասանելի ինչ-որ բան է տեսնում: Հետո գլուխն օրօրեց և օրորեց ու ցածրաձայն ասաց.

— Ոչ, նա Այն դուրս է եկել մեր հասանելիության սահմաններից: Մենք պետք է ուրախ լինենք: Համենայն դեպս մատանին Մատանին այլևս չի կարող մեզ գայթակղել: Ստիպված ենք գնալ վտանգին ընդառաջ, և հավանականությունը քիչ է, որ կհաղթենք, բայց մենք պետք է ուրախ լինենք, որ ազատվեցինք ավելի մահացու վտանգից, որի հանդեպ մենք անզոր էինք: — Նա շրջվեց: — Դե, ինչ, Արագո՛րն, Արաթհորնի որդի: Մի՛ զղջա Էմին Մուիլի լանջերին քո կատարած ընտրության համար, ձեր հետապնդումն ապարդուն չէր: Դու հաղթահարել ճիշտ ճանապարհ ես սիրտդ կրծող կասկածներըընտրել, լսել խղճիդ ձայնին և ճիշտ ընտրություն կատարել: Ահա և պարգևը. մեր հանդիպումը կայացավ ճիշտ ժամանակին: Մի քիչ էլ էլ՝ և ուշ կլիներ: Քո ընկերները Դու կատարել են իրենց պարտքըես հոբիթների նկատմամբ ունեցած պարտքդ: Այժմ դու պետք է կատարես Էոմերին տված խոստումդ: Հարկավոր է շտապել Էդորաս, Թեոդենին օգնության: Ռոհանը քո կարիքն ունի, և թող քո Անդուրիլը կայծակից էլ վա՛ռ փայլատակի մարտի դաշտում: Ռոհանը պատերազմի մեջ շեմին է հիմա, բայց Թեոդենի թուլությունը թուլությունն ավելի սարսափելի է, քան պատերազմը:

— Ես այդպիսի բան չասացի,— պատասխանեց Գենդալֆը: — Ինչ իմանաս իմանաս՝ ի՞նչ է սպասվում մեզ առջևում: Գնացեք այնտեղ, որտեղ դուք պետք եք, լցվեք համբերությամբ և մի կորցրեք հույսը: Գնում ենք Դեպի Էդորա՛ս: Ես Ի դեպ, ես էլ եմ գալիս ձեզ հետ: — Էդորասը հեռու է, և ոտքով գնալը դժվար կլինի՝ ծեր լինե՛ս, թե՛ երիտասարդ,— գլուխն օրորեց Արագորնը: — Վախենում եմ՝ մինչև մենք հասնենք այնտեղ, պատերազմն ավարտված կլինի:

— Էդորասը հեռու է, և ոտքով գնալը դժվար կլինի՝ ծեր լինե՛ս, թե՛ երիտասարդԿտեսնե՛նք,— գլուխն օրօրեց Արագորնըասաց Գենդալֆը: — Վախենում եմ, որ մինչ մենք հասնենք այնտեղԴե, պատերազմը ավարտված կլինիդուք գալի՞ս եք ինձ հետ:

— Տեսնե՛նքԱյո՛, տեսնե՛նքգալի՛ս ենք,— ասաց Գենդալֆըպատասխանեց Արագորնը: — ԴեԲայց կարծում եմ դու մեզանից շուտ կհասնես այնտեղ, դուք գալի՞ս եք ինձ հետեթե ուզես:

— Այո՛Նա վեր կացավ ու երկար նայեց Գենդալֆին: Մյուսները լուռ նայում էին նրանց: Արագորնը՝ Արաթհորնի որդին, գալի՛ս ենքբարձրահասակ և խստադեմ,— պատասխանեց Արագորնըինչպես մի ժայռ, կանգնել էր ձեռքը դրած թրին՝ նման հնագույն արքայի, որը եկել էր ծովային մշուշի այն կողմից ու հանգրվանել Միջերկրի ափերին, որ իշխի մարդկային ցեղին: — Բայց կարծում եմ դու այնտեղ մեզանից շուտ կհասնեսնրա դիմաց կանգնած, գավազանին հենված, տարիների ծանրությունից կորացած, ճերմակ լույս ճառագող ծերունին օժտված էր այնպիսի զորությամբ, եթե ուզեսորի առաջ երկրային արքայի իշխանությունն անզոր էր:

Նա վեր կացավ և երկար նայեց Գենդալֆին: Մյուսները լուռ նայում էին նրանց: Արագորնը՝ Արաթհորնի որդին— Մ՞իթե ճշմարտությունը չեմ ասում Գենդալֆ, բարձրահասակ և խստադեմոր դու մեզանից շուտ կհասնես այնտեղ, ինչպես — վերջապես խոսեց Արագորնը: — Եվ մի ժայռ, կանգնած էր ձեռքը դրած սրին, նման հնագույն արքայի, որը եկել էր ծովային մշուշի այն կողմից բան էլ կասեմ քեզ. դու մեր առաջնորդն ես և հանգրվանել Միջերկրի ափերինմեր ոգու դրոշը: Սև Տիրակալը Ինն ունի, որ իշխի մարդկային ցեղինիսկ մենք միայն մեկը: Բայց մեր Ճերմակ Հեծյալը զորեղ է նրա դիմաց կանգնածԻննյակից: Նա անցել է կրակի միջով, գավազանին հենվածվերադարձել Սև անդունդից, տարիների ծանրությունից կորացածև Մատանեկիր Ուրվականներն անզոր են նրա առջև: Մենք կգանք քո հետևից, ճերմակ լույս ճառագող ծերունին օժտված էր այնպիսի զորությամբ, որի առաջ երկրային արքայի իշխանությունը անզոր էրուր էլ որ մեզ առաջնորդես:

— Մ՞իթե ես ճշմարտությունը չեմ ասում ԳենդալֆԱյո՛, որ դու ամեն դեպքում ավելի արագ կգտնվես ինձանիցայդպես էլ կլինի,— վերջապես ասաց Արագորնըհաստատեց Լեգոլասը: — Եվ Բայց Գենդա՛լֆ, մի բան հանելուկ էլ կասեմ բացահայտիր մեզ համար, ասա, ի՞նչ կատարվեց քեզ. դու՝ մեր առաջնորդն ես և մեր ոգու դրոշըհետ Մորիայում: Սև Տիրակալը Իննյակ ունի, իսկ մենք միայն մեկըՄի՞թե դու այդպես էլ ոչինչ չես ասի: Բայց մեր Ճերմակ Հեծյալը զորեղ է նրա Իննյակից: Նա անցել է կրակի միջովՄի քանի բառով պատմիր, վերադարձել Սև անդունդից, և Մատանեկիր Ուրվականները անզոր են նրա առջև: Մենք կգանք քո հետևից, ուր էլ որ մեզ առաջնորդեսթե ինչպես փրկվեցիր:

— Այո՛, այդպես Մենք առանց այն էլ կլինիշատ ուշացանք,— հաստատեց Լեգոլասը,ասաց Գենդալֆը: — բայց Գենդա՛լֆՀարկավոր է շտապել: Բայց եթե նույնիսկ մի տարի ժամանակ էլ ունենայի, ես ուզում եմ իմանալ, թե ձեզ ամեն ինչ կատարվեց քեզ հետ Մորիայում: Մի՞թե դու այդպես էլ ոչինչ չես չէի պատմի: Մի քանի րոպե տրամադրիր մեզ և պատմիր, թե ինչպես փրկվեցիր:

— Ես առանց Այդ դեպքում պատմիր գոնե այն էլ շատ ուշացա, ինչը կարող ես,— ասաց ԳենդալֆըԼեգոլասին միացավ Գիմլին: — Ժամանակը քիչ էԴե՛, բայց եթե նույնիսկ մի տարի ժամանակ էլ ունենայիպատմի՛ր, ես ձեզ ամեն ինչ չէի պատմիԳենդալֆ, ինչպե՞ս կարողացար ազատվել Բալրոգից:

— Այդ դեպքում համառոտ պատմիր գոնե այն, ինչ կարող եսՄի՛ տուր ինձ մոտ դրա անունը,— Լեգոլասին միացավ Գիմլինմթագնեց հրաշագործը: — Դե՛, պատմի՛ր, ԳենդալֆՆրա դեմքի վրայով տառապանքի ստվեր անցավ, ինչպե՞ս կարողացար Բալրոգից ազատվելու նա լռեց:

— Դրա անունը մի՛ տուր,— մթագնեց հրաշագործը: — Նրա դեմքի վրայով տառապանքի ստվեր անցավ, և նա երկար լռեց: — Ես երկար ընկա,— վերջապես դանդաղ և ու դժկամորեն խոսեց նա: , — Չափազանց չափազանց երկար: Նա ընկնում էր ինձ հետ, և նրա կրակը կրակն այրում էր ինձ: Ի վերջո նա կմոխրացներ ինձ, բայց մենք հասանք հատակին և մեզ կուլ տվեցին ընդերքի սև ջրերը: Խավարը շրջապատեց մեզ, իսկ ջուրը : Ջուրը մահու չափ սառն էր , և իմ սիրտը քիչ էր մնում հավիտյան սառցակալեր:

— Խորն է անդունդը Դուրինի կամրջի տակ,և ոչ ոք դեռ չի չափել նրա խորությունը,— կիսաձայն հանդիսավոր ասաց Գիմլին:

— Այնուամենայնիվ այդ անդունդը հատակ ունի՝ լույսի և ու երևակայության սահմաններից դուրս,— ասաց հրաշագործը: — Եվ Ու ես հայտնվեցի այնտեղ՝ աշխարհի քարե հիմքում, որտեղ ժամանակ գոյություն չունի: Նա դեռ ինձ հետ էր, և , զրկվելով կրակից , պատվել էր սառը լորձով ու նմանվել լպրծուն ու զորեղ վիշապ օձի: Եվ այնտեղ՝ շնչավոր աշխարհի ընդերքումՉգիտեմ, որտեղ թե որքան ժամանակ գոյություն չունի, ենք մենք շարունակում էինք կռվելայնտեղ՝ ապրող աշխարհի ընդերքում: Նա սեղմում խեղդում էր ինձ իր օղակների մեջ, իսկ ես թրով հարվածներ էի հասցնում նրան, մինչև որ վերջապես նա փախավ և ինձանից ու փորձեց թաքնվել մթին թունելներում: Այդ թունելները և թունելներն ու անցումները Դուրինի թզուկները չեն փորել օ՛ , Գիմլի, Գլոյնի որդի: Թզուկների փորած ամենախորը թունելներից էլ խորն է այդ ընդերքը, և այդ հավերժական խավարում, լեռների քարե արմատների մեջ անանուն արարածներ են բնակվում, որոնց որոնք կրծում են լեռների արմատները: Նրանց մասին նույնիսկ Սաուրոնը չգիտիչգիտե, քանզի նրանք Սև Տիրակալից էլ հին են: Ես եղել եմ այնտեղ, բայց այդ ահասարսուռ վայրի մասին չեմ պատմի, որովհետև չեմ ուզում այդ մասին պատմություններով մթագնել արևի լույսը: Այդ հուսահատության մեջ միակ հույսս իմ թշնամին թշնամիս էր, և ես կրնկակոխ հետապնդում էի նրան: Եվ ընդերքի ՉարքըԻ վերջո Ընդերքի Սարսափը, ուզեր թե չուզեր, դուրս բերեց ինձ Քազադ-Դումի ստորգետնյա ստորերկրյա անցումները, որոնք նա շատ լավ գիտեր, ինչպես ոչ ոք: Մենք անընդհատ բարձրանում էինք վեր, մինչև որ հասանք Անվերջանալի Սանդուղքին: