Դեմքիդ ժըպիտ զըվարթ, անուշ Հայաստան։
Որդիներրդ Որդիներըդ անվախ, կըռվում անվեհեր,
Հայրենական պատերազմում անձնվեր,
Քանի տասնյակ գեներալներ, հերոսներ
Հոտըդ փըռվել է սարն ի՛ վեր կանաչ,
Արոտիդ չորս դին բացվել է կակաչ,
Քեզ պես դուրեկան, կոլխոզի չոբան.
Արևնամուտին տուն արի, յար ջան,
Կոլխոզի չոբան, արևիդ ղուրբան։
Ալվան-ալվան կարմիր կլոր.
::Ճարի ղրկած ընծա խնձոր,
::Մայլամ գրի Մահլամ դրի վերքերիս խոր։
Էդ քո ծառը դալար մնա,
Ջահել եմ ես ինձ մի խփիր սիրո հարված,
Դու ծաղկավառ Զանգեզուրի բարի ծնունդ,
Հազար տեսակ վարգերից վարդերից ես առել սնունդ։
::Ինձ ասում են. «Աշուղ Աշոտ, յարըդ ո՞ւր է».
Լույսի նըման, հույսի նըման կենսատու,
Կյանքի նըման թանկագին է մոր սերը,(2)
Որդու համար միշտ էլ պայծառ լուսատու,
Հավերժական սրտագին է մոր սերը։ (2)
Զեփյուռը փչեց իմ Հայաստանի
Սիրո ջահելիս խանձված երեսին,
Փչեց բույր հոտը հանդ-անդաստանիցհանդաստանից,
Բերեց, հասցրեց իմ վառ մեջլիսին։
::Իմ Հայաստանի վառ սիրուններից
Ինձ կաթ է տվել յուր կաթնաղբյուրից,
Պահել, փայփայել, մեծացրել է ինձ,
Ես ո՞նց մոռանամ ամագ տրվողիստըվողիս,
Քյամանչան ձեռքիս երգիչ եմ դարձել։
::Իմ Հայաստանի վառ սիրողներից
Բերանըդ աղբյուր, ատամըդ զարդ է,
Այտերդ մարմար, կարծես թե վարդ է,
Քեզ առնողն բախտավոր մարդ է,.
::Ոչ մի ծաղիկ, քո բուրմունքը չունի,
::Ոչ մի մայր քեզ պես գյոզալ չի ծընի։
Էն սարերը ձյուն են հագել,
Մի հարցրեք հալիցս,
Հագել են ու ճամփեն ճամբեն փակել։
Խաբար չունեմ յարիցս։
::Մի հայացքով սիրտս առավ,
::Յարի հազար նազը տանող,
::Քեզ պես սիրահար չտեսա,
::Մեջնունն ինչ է, դու ես վառվեվառվել,
::Քեզ պես սիրող սիրտ չտեսա.
::Արևելքի երգի արքա,
Յարից էրված դու էլ սիրո
Երգիչ դառար աշուղ Աշոտ
Մեծ աշուղի խաղ ու տազիտաղի
Շունչն առար աշուղ Աշոտ,
Սրտիդ պահիր մեծ վարպետին,
Աշուղ Շահեն, գեղեցկատես,
Գովական սիրունըդ տեսար,
Միշտ ծաղկած գարունքդ գարունըդ տեսար,
Ձմեռ չեկած՝ ձյունը տեսար,
Ամառ ու աշունը տեսար,
Ասի՝ նազելիս, սիրելիս,
Ալ ես հագել ու զարդարվեզարդարվել.
Ասավ՝ ազիզ ջան, իմ հոգիս,
Քեզանով եմ մխիթարվել.
::Ես քեզի հեյրան։
Շատ մի ատի, դիտե՞սգիտե՞ս, վերջում սիրել կա,
Ասի՝ շատ մի՛ սիրի, վերջում ատել կա,
Աշուղ Շահենի հետ քեզ պատահել կա,
Ալմաստը շողում է գըլխիդ շալի վըրա,
Թուխ մազերդ փըռվել են երեսիդ խաչի խալի վըրա,
Երկու սիրուն աղավնի քո կըրծքի յալի վըրա,
Թառել են դըրախտ ծոցըդ, բաղ կըրծքիդ շալի վըրա։
Մեկ անթառամ ծաղիկ է բուսել սիրուն չոլի մեջ,
Քո նըմանը չեմ տեսել, աշխարհի գոլի մեջ,
Տահենի Շահենի սըրտի գյոզալ, իմ սըրտի խալի վըրա։
::Աշխարհը եկել է, կուզե քեզ
::Սեյր անի, սեյր անի,
::Յար ջան, սարի եղնիկ ես։ես,
::Ինչպես հըպարտ ջեյրանի։
</poem>
::Միայն մեկ անգամ եմ տեսել խաս ալով,
::Իմ աննման գյոզալի հետ խոսալով,
::::Ինչպես մարմանդ հով,
::::Թուխ աչքերդ ծով,
::::Մաղ ես անում, իմ ջեյրան,
Հայաստանից եկա իմ ոսկե սազով,
Իմ ոսկե սաղով սազով վառ Ալագյազով,
Աշուղ Շահեն երգեց քեզի հավեսով,
Դու ինչքան չքնաղ ես սիբիրյան գյոզալ։
Մի պահ վեր քնից ով մեծ Լոռեցի,
Տես հայրենիքրսհայրենիքըս, անմահ Թումանյան,
Ազգերը բոլոր եղբայր դրացի,
Ապրում են խաղաղ, անմահ Թումանյան։
Ամեն մի գիշեր ունի լուսաբաց,
Յար զոր ու գիշեր սիրովդ եմ տարված,
Իմ ջահել սիրտը միշտ յար է կանչում,
Քո գալիք ճամբին աչքս միշտ հառած։
::Մոտեցիր յար ջան ճամփիդ եմ նայում,
::Մոտեցիր յար ջան...
Այս լուսնակ պիշեր գիշեր մեր այգին արի,
Սիրով, կարոտով իմ կրծքին, փարվի,
Վառ շուրթերից, շուրթերիցդ իմ մարալ աղջիկ,
Համբույրով սրտիս վառ հուրը մարի։
::Մոտեցիր յար ջան...
Խինդը դեմքիդ սազով աղջիկ։
::Ծամերդ գուրգուրեմ,
::Նա զերդ Նազերդ փայփայեմ,
::Վարդից քնքուշ աղջիկ,
::Այտերդ համբուրեմ։
Սոխակի պես երգում եմ քեզ,
Քո սերդ միշտ գովում եմ ես,
Իգիթը կյանքը կը տա կըտա քեզ,
Հազար ու մի նազով աղջիկ,
Խինդը դեմքիդ սազով աղջիկ։
Գովքըդ երգով մի ծով,
Էլի սիրտրս սիրտըս չի կըշտանում,
Ամեն օր, ամեն տարի
Մեր նոր կյանքն է հեշտանում,
Կյանք են քաշում ծերերը,
Սեր առնում ջահելները,
Ամեն սըրտի աշխույժ տրվողտըվող,
Եռանդ տվող, Հայրենիք։
Աշխուժ, հոգուս առջև սիրուններ պես-պես։
Հանդես, եկան վառ դեմքերով հրակեզ,
Հոգուս ասաղը աստղը կրկին դարձավ դեպի քեզ,
Լուսաշող հայ աղջիկ, արի, մեկ տեսնեմ.
::Արի, մեկ տեսնեմ, կարոտս առնեմ,
::Համբույրս,անուշ յար, համբույրիդ խաոնեմ։խառնեմ։
</poem>
Գյուղերդ շեն, լուսավոր ու մարդաշատ,
Այգիներդ բարձրաստվեր, մրգառատ,
Խտղողի Խաղողի վազ, ծիրան, ընկույզ ու փշատ,
Առատ ունես դու, այգիներ, Ղարաբաղ։
Բոյ ես քաշում ազատ, անուշ Հայաստան,
Վերածնված, ծաղկած այգի, անուշիկ,
Դեմքիդ ժըպիտ զըվաըթզըվարթ, անուշ Հայաստան։
Որդիներդ անվախ, կըռվում անվեհեր,
Մխիթար է անուշ լեզուդ,
Դու նման ես կարմիր վարդի,
Վարդազար է անուշ ՜լեզուդ։լեզուդ։
Ով որ լեզուդ լսեց, գընաց,
Գըլխովդ ման գամ, էշխի դիվանա,
Դու սարի մարալ, իսկ ես մի որսորդ,
Դուն ես ինձ խփեի խփել, ես ի՞նչ եմ քեզ մոտ։
::Մայրդ բուրմունքով խաս վարդի ծառ,
Լեզուդ անուշ, բադամ ու նուշ,
Բադամ ու նուշ, դու մեղրանուշ,
::Արի, սեյրան, չոլի ջեչրանջեյրան,
::Չոլի ջեյրան, ես քեզ ղուրբան։
Դուն էն գըլխեն իմաստուն իս, խելքըդ հիմարին բաբ մի անի,
Էրազումըն տեսածի հիդ միզի մե հեսաթ հեսաբ մի՛ անի.
Յիս խոմ էն գըլխեն էրած իմ, նուր մեկանք քաբաբ մի՛ անի,
Թե վուր գիդիմ՝ բեզարիլ իս, ուրիշին սաբաբ մի՛ անի։
Դոստիրըս դուշման շինեցիր, յադերուն ի՞նչպես դոստ անիմ.
Անցկացած օրըս չիմ տեսնում, քանի գուզե վուր ղաստ անիմ,
Աստված վըկա,խիստ դըժվար է, գըլուխըս ինչպես դուս տանիմ,
Յիս մե փուքըր նավի նըման, քու էշխեն է ծով, աչկի լուս։
Գո՛ւզիմ, բերանըս բաց անիմ, գովքըդ ասիմ թարիփի պես.
Տաս տարի է, ման իմ գալիս փադիշահի շարիփի պես,
Օխտըն տարի էլ ման գուքամ սազղըն սազըն ձեռիս Ղարիբի պես.
Բութա Շահսանամըս դուն իս, էլ չունիմ օչ ով, աչկի լուս։
<poem>
Արի, համով ղու՛լուդ ղո՛ւլուղ արա՛, խալխի նոքար Սայաթ-Նովա.Ամեն մարդ չի՛ կանա ճանգի շահով շաքարշըքար, Սայաթ-Նովա.Ով քիզի պարքիվե, դուն տո՛ւ շաքար, ՍալաթՍայաթ-Նովա.Ղասա արա՛, շուշետ չըկոտրին, չըխեփին չըխըփին քար, Սայաթ-Նովա։
Թեգուզ դըպրատանըն պահ տաս, ծեծով չի խըրատվի խիվըն,
Ինչրու անձնեն չը դուս էհա անախտելի էն չար դիվրնդիվըն.Բեդասլըն ասրլ ասըլ չի՛ դառնա, թոլով իէ չի սիպտակի սիվըն.Ծուռըն թետըն փետըն չի դըրեստի դըրըստի ռանդան, դուրգար Սայաթ-Նովա։
Թե դուզ իմանաս, գիդենաս աստղերու համբարքեն սիրուն.
Մո՛ւտ բաղչեն նազով, քիզ գովիմ սազով, յար, իլթիմազով։
Շուռ գանք հանգամով, երկնային նամով թուփըն բացվիլ թացվիլ է.
Խաղ կանչենք հանգով, լալեքըն ռանգով, վարթըն բացվիլ է.
Սուսան սըմբուլով, ղարիբ բըլբուլով բաղըն լըցվիլ է.
Մո՛ւտ բաղչեն նազով, քիզ գովիմ սազով, լարյար, իլթիմազով։
Պատվական շինած, նըման նմանած Լեյլու դիդարին.
::ջավահիր քարին նըման իս.
Տեսնողին Մեջլում կու շինիս,
::Լեյլի դիդերի դիդարի նըման իս։ (2)
Աշխարումըս իմըս դուն իս,
Բեմուրվաթ իս, մուրվաֆ մուրվաթ չունիս,
Պռոշներըդ նաբաթ ունիս,
Ղանդ ու շաքարի նըման իս։ (2)
Մազիրըդ նըման ռեհանի,
Դուն ուրիշ խեալ խիալ մի անի,
Ռահմ արա, հոգիս մի՛ հանի,
Մուրվաթով յարի նըման իս։
::::::::<FONT SIZE="-1">'''Սայաթ-Նովա'''</FONT>
===ՈՒՍՏԻ ՈՒՍՏԻ՞ ԳՈՒՔԱՍ, ՂԱՐԻԲ ԲԸԼԲՈՒԼ===
<poem>
Ուստի՞ գուքաս, զարիբ բըլբուլ,
Դու մի, մի՛ լաց լի, յիս իմ լալու,
Դու վարթ պըտրե, յիս գոզալին,
Դու մի՛ լաց լի, յիս իմ լալու։
Արի՛, բըլբուլ, խոսի՛ բառըն,
Օխնըվի քու էկած սարըն,
Քի վարթն էրից, ինձ իմ, յարը,
Դու մի՛ լաց լի, յիս իմ լալու։
Վունց ղարիբ բըլբուլ խարի հիդ,
Դու վարթի հիդ, յիս յարի հիդ,
Դու մի, մի՛ լաց լի, յիս իմ լալու։
Սալբուի նըման կանանչ իմ,
Ե՛կ, խոսի, ձայնից ճանանչիմ,
Դու վարթ կանչե, յիս յար կանչիմ,
Դու մի՛ լաց լի, լիս յիս իմ լալու։
Ղարիբ բըլբուլ, ձայնըդ մալում,
<poem>
Առանց քիզ ի՞նչ կոնիմ սոյրաթըն սոյբաթըն ու սազըն,
Ձեռնեմես վեր կոծիմ չանգիրըն մեմեկ.
Չունքի ուշկ ու միտկըս իրար շաղեցիր,
Բըլքամ մե մարդ ռաստ գա, վուր ինձ խըրատե,
Գո՛զալ, քու էշխեմեն սիրտըս ազատե,.Կանց յոթըն իմաստասիրացըն իմաստնասիրացըն շատ է՝
Էս քու, Սայաթ-Նովա, բանքիրըն մեմեկ։
</poem>
Քիզ ինձնից ո՞վ կանա խըլի՛, աշուղի բա՛սն իս, քամանչա։
Անգաճըդ. էրծաթեն պիտի, գրլուխըդ գըլուխըդ ջավահիր քարած,
Կութըդ շիրմայեմեն պիտի, փուրըդ սադափով նախշ արած,
Սիմըդ օսկեն քաշած պիտի, էրկաթըդ փանջարա արած,
Շատ տըխուր սիրտ կու խընդացնիս, կու կըտրիս հիվընդի դողըն,
Յիփ քաղցըր ձայնրդ ձայնըդ վիր կոնիս, բաց կուլի հիտըդ խաղողըն
Խալխին էս իլթիմազն արա, ասին.— «Ապրի քու ածողըն»,
Քանի սաղ է Սայաթ-Նովեն, շատ բան կուտեսնիս, քամանչա։
Տեսնողին կու շինես մաս-մաս,
Դոշիդ պիտի լալ ու ալմաս,
::ՇարերովդՇարերով,
::Շարերով.
Բարով տեսա, իմ սիրեկան։
Սայաթ-Նովեն վունց դընջանա,
Աչկիրըդ օսկե փընջան ա.
Դուշմանի լիզուն մընջշանամընջանա
::Չարերով,
::Չարերով.
Էրվում իմ, կանչում իմ՝ աման,
Ծուցըդ բաղ, ունքիրըդ քաման յանա, յանա.
Աշխարիս մեչըն քիզ նըման՚նըման
Չի՛մ տիսած, ման իմ գալի յանա, յանա, յանա, յանա։
Վարթի նըման բաց իս էլի,
Վարթաջըրով թաց իս էլի,
::Թաց իս էլի.
Չըկա քիզի նման, չըկա քիզի նման,
::Քիզ նման, քիզ նման,::Դո՛ւն իս աննըման։
Սիրունութինդ էլավ արբաբ,
Մազիր ունիս սիմ ու շարբաբ,
Քիզ սազ գուքա ղուշլու զարբաբ,
Ղոշլու ::Ղուշլու զարբաբ.
Չըկա քիզի նման, չըկա քիզի նման,
::Քիզ նման, քիզ նման,::Դուն իս աննըման։
Էրեսըդ է շամս ու ղամար,
Ջանըս դուրս գուքա քիզ ամար,
Մեչկիդ ունիս օսկե քամար,
::Օսկե քամար.
Չըկա քիզի նման, չըկա քիզի նման,
::Քիզ նման, քիզ նման,::Դո՛ւն իս աննըման։
Հաքիդ զարըն ալ իս արի,
Բըլբուլի հիդ լալ իս արի,
Բարկ էրեսիդ խալ իս արի,
::Խալ իս արի.
Չըկա քիզի նման, չըկա քիզի նման,
::Քիզ նման, քիզ նման,::Դո՛ւն իս աննըման։
Դարդըս ասիմ, կուլան սարիր,
Էս ի՞նչ բան էր, վուր դուն արիր,
Սայաթ-Նովուն ջունուն արիր,
::Ջունուն արիր.
Չըկա քիզի նման, չըկա քիզի նման,
::Քիզ նման, քիզ նման,::Դո՛ւն իս աննըման։
</poem>
Թամամ աշխար պըտուտ էկա, չըթողի Հաբաշ, նազանի.
Չըտեսա քու դիդարի պես, դուն դիփունին բաշ, նազանի.
Թե խամ հաքնիս, թե զար հաքնիս, կու շինիս ղումաշ, նազանքինազանի.
Էնդու համա քո տեսնողըն ասում է. վա՜շ, վա՜շ, նազանի։
Ապրիլ էր, մեկ էլ էր բերի քիզի պես նաղաշ, նազանի։
Դուն էն է՛ն գըլխեն ջուհարդար իս, վըրեդ զարնըշան է քաշած.
Դաստամազիդ թելի մեչըն մե շադա մարջան է քաշած,
Աշկիրըդ օսկե փիալա, չարխեմ են փընջան է քաշած.
Զարթի՛ր, նազելի՛ իմ, զարթիր։
Պատկեր սիրողնսիրուն, տիպ բոլորակ,
Լրացելո լուսնույն քադակ.
Ոչ գտանի քեզ օրինակ,
Այդ քո տեսիլդ, զոր դու ունիս,
Արար ծառա քեզ ըզդերիսըզգերիս.
Արևակեզ գուցե՛ լինիս,
Զարթի՛ր, նազելի՛ իմ, զարթիր։
Վրացտանա գոզալներըն։
Կարմիր երես՝ նման վարդի,
Ինչպես ծաղիկ ծաղկազարդի,
Ուշ ու խելք կու տանին մարդի
Վրացտանա գոզալներըն։
Գովեմ, սրտիվ ուրախանանքուրախանան,
Թիֆլիս քաղաքըն պատվական,
Հույժ գեղեցիկ են, սիրական
<poem>
Ով Ո՛վ իմ սիրելի, մեկ մոտս արի՛,
Հարգամ քու դուռըն գալս իմացիր.
Երկու աչքիցս արուն ա կաթում,
::Յա՛ր, հերիք է, մուրվաթ արա՛,
::Նահախ տեղան մի՛ չարչարիր,
::Մեկ ոահմ ռահմ արա, յար, քեզի ղուրթան։ղուրբան։
Սրտիս դարդերն չո՞ւմ չես իմանըմ,
Ագռավին շուշի միջում պահես շաքար ու նաբաթով,
Վատաբախտ բյուբյուլի բյուլբյուլի պես վարդի սիրաբան չի լինի,
Մանկական ուսումն ունի միլիոնի չափ արժողություն,
Ապտակով սընված տըղեն առանց աստիճան չի լինի։
Արյան ծարավի սերըդ է ահարկու խոնարհիս, ներհակ կա ավարիս։
Ե՛ս Ես իմ ժամանակիս գումարըն բաշխեցի սիրույդ գրավ եդի անփույթ.
Է՛ այսուհետև ի՞նչ է պակաս մահվան հոժարիս, բախտով ապիկարիս.
Այսքան բողոքը իմ սիրելոյս սիրելույս կարդացի ես ողջ, ականջ դըրավ ամբողջ.
Ասավ.— Շիրին, դու պե՛տք է սիրույս մեջ չի դադարիս, մինչ ինձ հավասարիս։ (2)
</poem>
Կոշիկ հագավ, տակը ոսկե նալ գըցեց,
Հարսը դառավ, գլխին քիրման շալ գըցեց,
Հենց մեծացավ, հետըս ղալմաղալ դըրեց։գըրեց։
::Աղջի՛ արի, քո խոստանասիդ մատաղ...
Կանգնել ես բալկոնումը, համաշա ես,
Զուգվել ես, զարդարվել, ես, թամաշա ես,
Դուն ինձ համար, վարդ, մանուշակ, փաշա ես,
Ո՞ր տունը քանդվածը քեզ կասի՝ ալաշա ես։