Changes

[[Category: Արձակ]]

:Ռիչարդ Գրեգըրը նստած էր իր փոշոտ գրասեղանի առջեւ ԱԱԱ Առաջնակարգ Միջմոլորակային Դեզակտիվացիոն ծառայության գրասենյակում։ Համարյա կեսօր էր, բայց Արնոլդը՝ նրա գործընկերը, դեռ չէր հայտնվել։ Գրեգըրը փասիանս էր բացում, խաղն անսովոր բարդ էր ստացվել։

:    ԱԱԱ Առաջնակարգի դուռը բացվեց եւ Արնոլդը գլուխը ներս խոթեց։

:    — Շուտ ես գալիս, խոսք չկա,— ասաց Գրեգըրը։

:    — Դու լսել ես Մելջե մոլորակի մասին, այնպես չէ՞։

:    Գրեգըրը գլխով արեց։ Մելջեն գալակտիկայի հյուսիսային ծայրամասում գտնվող մի երրորդ կարգի մոլորակ էր, առեւտրական երթուղիներից բավական հեռու։ Մի ժամանակ Մելջեն վերին աստիճանի առաջադեմ քաղաքակրթություն էր ունեցել, որը հնարավոր էր դարձել այսպես կոչված մելջեական Հին գիտության շնորհիվ։ Հին գիտության արգասիքները դարեր առաջ կորել էին, թեեւ մերթ այստեղ, մերթ այնտեղ անցյալի որեւէ վկայություն էր հայտնվում։

:    — Ճիշտ այդպես։ Սա մելջեական Ձրի արտադրիչ է։ Կասկածում եմ, որ ամբողջ տիեզերքում սրանից հինգ կամ վեց հատից ավելի լինի։ Այս մեքենան կրկնօրինակել հնարավոր չէ։

:    — Ի՞նչ է արտադրում,— հարցրեց Գրեգըրը։

:    Հաղթական ժպտալով, Արնոլդը փորձանոթի մեջ մի քիչ փոշի հավաքեց եւ շտապեց դեպի իր գրասեղանը։

:    Գրեգըրը մնաց կանգնած արտադրիչի առջեւ, դիտելով, թե գորշ փոշին ինչպես է հորդում։ Ի վերջո նա ասաց․

:    — Իհարկե ոչ,— ասաց Արնոլդը։— Ինչ էլ լինի, փող կարժենա։— Նա վառեց իր բունզանյան այրիչը, փորձանոթի մեջ թորած ջում լցրեց ու գնաց աշխատելու։

:    Գրեգըրն ուսերը թոթվեց։ Նա սովոր էր Արնոլդի խելապտույտ արարքներին։ Այն պահից, երբ ստեղծվել էին ԱԱԱ Առաջնակարգը, Արնոլդը արագ հարստանալու ուղի էր որոնում։ Նրա հնարքների հետեւանքով սովորաբար աշխատանքն ավելի էր շատանում, քան եթե հնաոճ եղանակներով գործեին, բայց Արնոլդն այդ շուտ էր մոռանում։

:    Էհ, մտածեց Գրեգըրը, գոնե այդպես կյանքն ավելի աշխույժ է դառնում։ Նա նստեց գրասեղանի առջեւ եւ սկսեց մի բարդ փասիանս բացել։

:    Հաջորդ մի քանի ժամվա ընթացքում գրասենյակում լռություն էր տիրում։ Արնոլդը քրտնաջան աշխատում էր, ավելացնելով քիմիկատներ, ռեակտիվներ եւ ստուգելով արդյունքները գրասեղանին դրված մի քանի հաստափոր գրքերի միջոցով։

:    Արտադրիչի դռռոցը ուժեղացավ եւ փոշին սկսեց թափվել հաստ շիթով։

:    Ուտելուց մի ժամ անց Արնոլդը ոտքի ելավ։

:    — Այդ դեպքում գուցե բարի լինես ասել, թե ի՞նչ է այդ թանգրիսը,— բղավեց Գրեգըրը։

:    — Կարծում էի գիտես։ Թանգրիսը մելջեցիների հիմնական կերակուրն է։ Մեծահասակ մելջենցին տարվա ընթացքում մի քանի տոննա թանգրիս է օգտագործում։

:    Արնոլդն արդեն բացել էր հեռախոսագիրքը։

:    Նա շրջվեց դեպի Գրեգըրը։

:    — Այս կորպորացիաները կարծում են, թե կարող են… այո՞ այո, այո, ճիշտ այդպես։ Դուք զբաղվում եք թանգրիսի վաճառքով, այնպես չէ՞… Հիանալի է, հրաշալի։

:    — Շատ բարի,— ասաց ՕʼԹուլը։— Դուք մեր գործարանի տեղը գիտեք, երբ սիրտներդ ուզի, ապրանքը բերեք։

:    — Մենք բերե՞նք։ Ես կարծում էի, որ դուք…

:    — Վատ է,— ասաց Արնոլդը, երբ Գրեգըրը լսափողը կախեց,— տեղափոխելու գինը…

:    — Շատ ավելի է, քան տոննայի համար տասնհինգ սենթը,— ասաց Գրեգըրը։— Ավելի լավ է այդ բանն անջատես, մինչեւ որոշենք, թե ինչ պետք է անել։

:    Արնոլդը ճանապարհ հարթեց դեպի արտադրիչը։

:    — Հիմա, տեսնեմ,— ասաց նա։— Անաջատելու համար ես պետք է օգտագործեմ Լաքզյան բանալի։— Նա սկսեց զննել մեքենայի առաջամասը։

:    — Անջատելո՞ւ ես, թե՞ ոչ։

:    Արնոլդն ուղղվեց եւ շփոթված քմծիծաղեց։

:    Եկավ առավոտը, եւ արեւն ուրախ շողաց մկնագույն փոշիով պատած ապակիների միջով։ Արնոլդը ոտքի ելավ ու հորանջեց։

:    — Լավ նորություն չկա՞,— հարցրեց Գրեգըրը։

:    Գրեգըրը մի կերպ գնաց սուրճ բերելու։ Երբ վերադարձավ, շենքի կառավարիչը եւ երկու հաղթահասակ կարմրադեմ ոստիկան գոռգոռում էին Արնոլդի վրա։

:    — Դուք միջանցքը պիտի մաքրե՛ք այդ ավազից, մի բուռ անգամ չպիտի մնա,— ճչում էր կառավարիչը։

:    — Ասում եմ գործարան է,— ասաց ոստիկանը։— Եվ ասում եմ՝ անմիջապես կանգնեցրեք աշխատանքը։

:    — Դա էլ հենց խնդիրն է,— ասաց Արնոլդը։— Մենք ոնց որ թե չենք կարողանում անջատել։

:    — Պարոն սպա, երդվում եմ ձեզ…

:    — Լսի, խելոք, ես մի ժամից ետ կգամ։ Այդ բանը կանջատես եւ այս կեղտը կմաքրես, թե չէ ծանուցագիր կտամ դատարան։

:    — Եվ կարծես թե ինձ բերել է այնտեղ, որտեղ պետք է,— ասաց մարդը։— Ես միստր Գարսթերզն եմ։— Նա Գրեգըրի գրասեղանի վրայից մաքրեց փոշին, մի վերջին անգամ նայեց իր հոսքաչափին եւ սկսեց մի տպված բլանկ լրացնել։

:    — Ի՞նչ է պատահել,— հարցրեց Արնոլդը։

:    — Այստեղի՞ց էր,— հարցրեց Գրեգըրը։

:    — Ձեր այդ մեքենայից, — ասաց Գարսթերզը։

:    Նա լրացրեց բլանկը, ծալեց ու դրեց գրպանը։

:    — Երեւի դա ինչ֊որ վերին աստիճանի թանկարժեք բան է սարքում,— ասաց նա, —որպեսզի արդարացնի էներգիայի այդքան ծախսը։— Ի՞նչն է։ Պծատինի փոշի՞։

:    Նա ժպտաց, բարեկամաբար գլխով արեց եւ հեռացավ։

:    Գրեգըրը դուռը փակեց։ Արնոլդը մի քանի րոպե եւս մտածեց, հետո ոտքի կանգնեց։

:    — Ոչինչ կորած չէ,— ասաց նա։— Մենք, այնուամենայնիվ, կարողություն կվաստակենք այս մեքենայի միջոցով։

:    — Ոչ։ Ես հիմա գիտեմ։ Արի, ես տիեզերանավը գործի դնենք, որ տաքանա։

:    Հաջորդ երեք օրերը ԱԱԱ Առաջնակարգում տենդագին էին ու անհանգիստ։ Գրեգըրն ու Արնոլդը ստիպված էին անասելի թանկ գնով մարդիկ վարձել, որպեսզի նրանք շենքը մաքրեն թանգրիսից։ Հետո առաջ եկավ շարունակ մկնագույն փոշի ժայթող մեքենան տիեզերանավ տեղափոխելու հարցը։ Բայց ի վերջո, ամեն ինչ արված էր։ Ձրի արտադրիչը տեղ ստացավ նավամբարում եւ սկսեց արագորեն լցնել այն թանգրիսով, իսկ նավը դուրս եկավ արեգակնային համակարգից եւ սկսեց արագացում ստանալ։

:    — Ինձ ինչ֊որ դուր չի գալիս,— ասում էր Գրեգըրը։

:    — Իմ ծրագիրը չի կարող ձախողվել։ Թանգրիսը Մելջե տեղափոխելը չափազանց թանկ արժի։ Բայց չէ՞ որ մենք Մելջե ենք փոխադրում մեր ամբողջ գործարանը։ Ապրանքը կարտադրվի անընդմեջ։

:    — Ինչքա՞ն ցածր կարող է լինել։ Սա մելջեցիների համար հացի պես բան է։ Հիմնական կերակրատեսակ։ Անհաջողություն լինել չի կարող։

:    Ուստի, երբ սպիրալաձեւ վայրէջք կատարեցին, տիեզերանավում մի մատնաչափ ազատ տեղ չկար (ամեն ինչ լեփ֊լեցուն էր թանգրիսով), թթվածինը հազիվ էր հերիքում եւ ահավոր ցուրտ էր։

:    Վայրէջքն ավարտելուն պես նավ բարձրացավ նարնջագույն մաշկով մի հաղթամարմին մաքսավոր։

:    — Մի րոպե, լսեք,— ասաց Գրեգըրը,— այս մոլորակի վրա պետք է որ ազատ նախաձեռնություն լինի։

:    — Ոչ, թանգրիսի արտադրության համար չկա։

:    — Սպասե՛ք,— հուսահատ գոչեց Գրեգըրը։— Երեւի վախենում եք անհավասար մրցակցությունից։ Ուրեմն վերցրեք Ձրի արտադրիչը որպես նվեր։

:    — Ո՛չ,— բղավեց Արնոլդը։

:    — Այո՛։ Միայն փորեք֊հանեք եւ վերցրեք ձեզ։ Ձեր աղքատներին կերակրեք դրանով։ Մի օր մեզ համար արձան կկանգնեցնեք։

:    — Գնացե՛ք այս մոլորակից,— գոռաց մաքսավորը։ Մի՞թե լուրջ կարծում եք, որ կարող եք Մելջեում թանգրիս վաճառել։ Նայեք ձեր շուրջը։

:    Նրանք նայեցին։ Վայրէջքի հրապարակը գորշ էր ու փոշոտ, շինությունները նույն գունաթափ գորշությունն ունեին։ Ետեւում տարածվել էին մկնագույն դաշտերը, որոնք ձգվում֊հասնում էին մինչեւ ցածր գորշ սարերը։