Changes
/* Երգ տասնիններորդ։ Ոդիսևսի և Պենելոպեի տեսակցությունը. Ոտնլվա */
== Երգ տասնիններորդ։ Ոդիսևսի և Պենելոպեի տեսակցությունը. Ոտնլվա ==
<poem style='margin:0ex 5ex'>
{{տող|1}}Անդ, մնալով տան մեջ մենակ, Ոդիսևսը աստվածակերպ
Աթենասի հետ, մտահույզ, սեղեխերի մահն էր հյուսում իր սրտի մեջ:
Եվ արդ, այնժամ Տելեմաքին փութանակի իր խոսքն ասաց նա թևավոր.
«Անհրաժեշտ է, Տելեմաքոս, արեսական բոլոր զենքերը դուրս տանել։
Եթե հանկարծ խոսնայրները հարցմունք անեն քեզ այդ մասին,
Դու համոզիր նրանց մի կերպ, խոսքեր խոսիր քաղցր ու մեղմ,
Այսպես ասա. «Տարել, դրել եմ ծխից դուրս, զի այնպիսին չեն այժ դրանք,
Ինչպիսին որ Ոդիսևսը թողեց Տրոյա հեռանալիս,
Այլ ժանգոտել են լիովին՝ գտնվելով կրակի մոտ, գոլորշու տակ։
{{տող|10}}Նամանավանդ, որ իմ սրտին այժմ ներշնչեց ինքը աստված, որպեսզի ես
Զգույշ լինեմ, որ մի գուցե դուք, գինովցած, կագ ու կռիվ բորբոքեք աստ
Եվ արյունը թափեք միմյանց՝ զուր պղծելով խրախճանքը,
Այլև ձեր այս խնամությունն, քանզի երկաթն ինքն է իր կողմ քաշում մարդուն»։
Ասաց` այդպես, հնազանդվեց Տելեմաքոսն իր սիրելի հոր պատվերին,
Եվրիկիա իր դայակին մոտ կանչելով՝ նրան այսպես նա խոսք ասաց.
«Մայրիկ, պահիր սենյակի մեջ մեր այդ նաժիշտ բոլոր կանանg,
Մինչև որ ես անդ, վերնատուն տեղափոխեմ իմ նոր զենքերը գեղապանծ,
Քանզի իմ հոր գնալուց ետ, տան մեջ անհոգ մրճոտել են դրսնք ծխից:
Իսկ ես, իրավ, այն ժամանակ շատ փոքր էի, իբրև մանուկ,
{{տող|20}}Այժմ ուզում եմ դրանք պահել, որպեսզի զուր չծխոտվեն կրակի մոտ»:
Պատասխանեց իսկույն նրան սիրած դայակ Եվրիկլիան.
«Ո՜հ, երանի՛ զգոնության հասնես, որդյակ, դու վերջապես
Եվ լինես քո տանն հոգատար, որ քո գույքը գեթ պահպանես:
Սակայն հիմա ո՞վ պիտի գա, որ լույս տա քեզ գործիդ համար,
Քանի որ դու պատվիրում ես, որ դուրս չգան ստրկուհիք»։
Պատասխանեց իսկույն նրան և խոսք ասաց Տելեաքոսը խորիմաց.
«Արդ, այս եկվորն օտարական, քանզի բնավ չեմ հանդուրժի ևս, իսկապես,
Որ մեկն այսստեղ իմ հացն ուտի, պարապ նստի, թեկուզ լինի եկած հեռվից»:
Ասաց այդպես նա բարձրաձայն և համոզեց նրան խոսքով.
{{տող|30}}Գնաց իսկույն դայակն ավսարդ, փակեց դուռը գեղեցկաշեն նա սենյակի:
Ու վեր կացան փութանակի Ոդիսևսը և իր որդին մեծահռչակ,
Վերցրին, տարան սաղավարտներն ու վահանները բոլորշի
Եվ այրասուր նիզակները, իսկ առջևից անցավ Պալլաս Աթենոասը,
Որը, բռնած ոսկի ճրագը իր ձեռքին, լույս էր տալիս շքեղափայլ։
Մինչ Տելեմաքը փութապես իր հորն ասաց այդ ժամանակ.
«Հայր իմ, մի տե՛ս, հրաշք է սա, որ իմ աչքով տեսնում եմ ես.
Ապարանքի պատերն ամբողջ, կամարները շքեղազարդ,
Եղևնակերտ պերճ պահանգներն և բարձրաբերձ սյուները այս
Շողշողում են իմ աչքերին, կարծես սուզված են բոցավառ կրակի մեջ,
{{տող|40}}Անշուշտ այստեղ կա մեկնումեկն լայնատարած երկնքի տեր աստվածներից»։
Պատասխանեց իսկույն նրան և խոսք ասաց Ոդիսևսը ամենիմաց.
«Սո՜ւս կաց, լռիր և քո սրտում դու այդ պահիր, հարցեր մի տա.
Այդպիսին է սովորույթը օլիմպակյաց աստվածների։
Իսկ դու հիմա գնա, պարկիր, որ քնես անդ, իսկ և այստեղ կմնամ դեռ,
Որպեսզի գեթ նորից փորձեմ հոգին քո մոր և այլ բոլոր ստրուկների:
Կարծեմ հիմա ինձ մանրամասն հարցմունք կանի մայրդ վշտոտ»։
Ասաց այդպես, և սենյակից Տելեմաքոսը դուրս եկավ
Ու ճրագի շողյունի տակ գնաց դեպի իր ննջարան,
Ուր պառկում էր նաև առաջ, երբ իր աչքին իջնում էր քունը քաղցրաբույր:
{{տող|50}}Եվ նա այդպես պառկեց այնտեղ՝ սպասելով Արշալույսին։
Տանը այնժամ մնաց միայն Ոդիսևսը աստվածային՝
Սեղեխների կործանումը հորինելով Աթենասի հետ միասին:
Այնժամ իջավ ննջարանից Պենելոպեն խոհեմամիտ,
Որ նման էր Արտեմիսին, այլև չքնաղ Ափրոդիտին ոսկեղնիկ։
Եվ դահլիճում, օջախի մոտ, ուր նստում էր նա մշտապես,
Իսկույն դրին մի պերճ բազմոց արծաթազարդ և փղոսկրով նրբադրվագ:
Շինել էր այն Իկմալիոս մեծ վարպետը գերահռչակ և կցել էր
Ոտքի համա րմի պատվանդան։ Արդ, փռեցին դրա վրա մեծ օդենին,
Եվ բազմոցին նստեց ապա խոհեմամիտ Պենելոպեն։
{{տող|60}}Մինչ վերևից եկան իսկույն ստրկուհիք լուսաթևիկ,
Որոնք հապճեպ հավաքեցին հացը առատ, պերճ սեղաններն ու գավաթներն,
Որոնցով անդ խմել էին մարդիկ նպերտ և չափազանց ամբարտավան:
Օջախներից կրակն իսկույն դուրս թափեցին ու դարսեցին
Նոր դրանց մեջ փայտ լիուլի, որ տաքանա և լույս լինի:
Մինչդեռ նորից լիրբ Մելանթոն Ոդիսևսին անարգեց ու աղաղակեց
«Հե՜յ, ծեր շրջիկ, օտարական, այստե՞ղ ես դեռ, գիշերն անգամ
Չես հեռանում դու այս տնից և կանանց ես այստեղ նայում դու հետախույգ:
Հայդա՜, կորի՛ր, թշվառական, բա՜վ է, որքան աստ լափելով դու օգտվեցիր.
Կորի՛ր, թե ոչ՝ խանձողով այս կհարվածեմ, որ դու այդպես դուրս շպրտվես»։
{{տող|70}}Խեթ նայելով՝ նրան այնժամ իր խոսքն ասաց Ոդիսևսը ամենիմաց.
«Ինչո՞ւ ես դու, չարագլուխ, ցասումնալի վարվում ինձ հետ,
Նրա՜ համար, որ մաքուր չեմ, որ հագուստն է իմ ցնցոտի, գազիր ու վատ,
Որ մուրում եմ այս քաղաքում ես դռնեդուռ։ Բայց կարիքն է ստիպում ինձ,
Եվ աշխարհն է լցված ամբողջ խեղճ մարդկանցով ինձ պես մուրիկ և տարաբախտ.
Երբեմն և ես մարդկության մեջ տուն ունեի գեղեցկաշեն,
Հարուստ էի ու երջանիկ, և ես հաճախ ողորմություն էի տալիս
Այսպիսի խեղճ շրջիկներին, ով որ լինել, ինչ կարիքով էլ ինձ մոտ գար:
Եվ ես այնժամ շատ ունեի լավ ստրուկներ և այն ամենը գերազանց,
Որով մարդիկ ապրում են ճոխ և գերապանծ են այդ փառքով հարստության։
{{տող|80}}Զևսը սակայն ոչնչացրեց ամենը այդ, քանզի այդպես էր կամքը յուր։
Եվ դու, ա՜յ կին, զգո՜ւյշ եղիր, որ չզրկվե՜ս պաճուճանքից,
Որով դու այժմ գերազանցում ես մյուս կանանց սրտկուհի,
Կամ մի գուցե տանտիրուհին այժմ քո վրա խիստ զայրանա և պատժի քեզ:
Գուցե նույնիսկ Ոդիսևսը վերադառնա, և դեռ հույս կա, որ նա կգա,
Իսկ եթե նա մահացել է արդեն վաղուց կամ կորած է անվերադարձ,
Այդուհանդերձ, ողորմությամբ Ապոլլոնի, կա Տելեմաքը՝ իր որդին,
Եվ նրանից ու սրատես նրա աչքից չար գործերը ստրուկ կանանց
Բնավ ծածուկ, գաղտ չեն մնա, քանզի արդեն անչափահաս չէ նա հիմա»:
Ասաց այդպես, և խոսքերն այդ լսեց հանկարծ Պենելոպեն խոհեմամիտ
{{տող|90}}Ու չարաչար նա կշտամբեց չար նաժիշտին, անվամբ կոչեց և խոսք ասաց.
«Ո՜հ, լրբենիդ հանդգնագույն, դո՛ւ անզգամ, անամոթ շուն,
Քո արարմունքն և վատ գործերն ես լավ գիտեմ, այդ ամենը գլխիդ կգա.
Մինչ ամեն ինչ քաջատեղյակ դու գիտեիր, լսել էիր ինձնից անգամ,
Որ միտք ունեմ հարցմունք անել ես շրջիկին, որ իմ տանն է՝
Իմ ամուսին քաջի մասին, որի համար տանջվում են միշտ ու չարաչար»։
Ասաց այդպես, ապա դիմեց Եվրիմոնե տնօրենին և այն ասաց.
«Եվրիմոնե, մի բազմոց բեր, նրա վրա նաև փռիր դու օդենի,
Որ հյուր եկվորն վրան նստի և խոսք ասի ու ինձ պատմի,
Այլև լսի ասելիքն իմ։ Ես ուզում եմ հարցմո՜ւնք անել հիմա նրան»։
{{տող|100}}Ասաց, այդպես, հնազանդվեց տնօրենը, հապճեպ բերեց, դրեց այնտեղ
Պերճ բազմոցը հղկված ու կոկ, մորթի փռեց, ինչպես հարկն էր,
Նրա վրա բազմեց իսկույն բազմաչարչար Ոդիսևսը աստվածասուն,
Եվ սկսեց խոսքն իր այնժամ Պենելոպեն խոհեմամիտ.
«Եկվո՜ր շրջիկ, ահավասիկ հարց կտամ քեզ նախ և առաջ.
Ի՞նչ մարդ ես դու և ո՞ր ցեղից կամ որտե՞ղ են քո քաղաքն ու ծնողներդ»։
Պատասխանեց այնժամ նրան և խոսք ասաց Ոդիսևսը ամենիմաց.
«Ա՜յ կին, իրավ մահկանացու մարդկանց մեջ այժմ, երկրի վրա անծայրածիր,
Էլ ոչ մի մարդ չի հանդգնի քեզ կշտամբել. փառքդ երկինք է այժմ հասել,
Ինչպես փառքը գերահռչակ մի արքայի, որն իշխում է աստըծու պես
{{տող|110}}Իր քաջարի ու բազմամարդ ազգի վրա արդարադատ ու ճշմարիտ,
Որ սև երկիրն իր ձեռքի տակ առատ ու լի բերում է միշտ ցորեն, գարի.
Ծանրաբեռնված են բյուր ծառեր պտուղներով փարթամ ու լի և ակաղձուն,
Բազմաբեղուն են նախիրներն, հոտն ու խաշինքն, ծովը առատ ձուկ է տալիս,
Եվ իր արդար իշխանությամբ ազգն է աճում միշտ երջանիկ ու բարգավաճ:
Բայց բարվոք է, որ ինձ այստեղ, քո հարկի տակ, այլ բան հարցնես դու բարեհաճ,
Սակայն ազգիս, հայրենիքիս մասին բնավ, աղաչում եմ, հարց մի տուր ինձ,
Քանզի սիրտս լցնելու են վիշտն ու ցավը, եթե հիշեմ ես ամեն ինչ:
Ես վատաբա՜խտ մարդ եմ, իրավ, և կրել եմ բյուր տառապանք,
Եվ վայել չէ տանն ուրիշի ջայլանք անել ու հեկեկալ արտոսրալիր:
{{տող|120}}Լա՜վ չէ, երբ մարդ, վշտերով լի, միշտ տոչորվում է շարունակ և անընդհատ։
Թերևս այդպես ես հարուցեմ վրդովմունքը ստրուկների, նույնպես և քո.
Պիտի ասեն՝ լող եմ տալիս արցունքի մեջ, և գինով է միտքս գերված»:
Պատասխանեց այնժամ նրան և խոսք ասաց Պենելոպեն խոհեմամիտ.
«Օտարական, իմ պերճությունն, իմ տեսքն ու շուքն և արժանիքն
Անմահները կործանեցին, երբ դեպ Իլիոն արշավեցին արգիացիք,
Իսկ նրանց հետ գնաց նաև իմ ամուսին Ոդիսևսը:
Ավա՜ղ, եթե նա ետ դառնար և իմ կյանքը պահպաներ հեշտ ու հոգատար,
Փառքս ավելի մեծ կլիներ, և ամեն ինչ ավելի լավ ու գեղեցիկ։
Այժմ ես անվերջ ցավի մեջ եմ, ինձ այսպիսի տանջանքի մեջ գցեց աստված։
{{տող|130}}Ինչքան որ կան իշխանազոր և մեծանուն դյուցազուններ կղզիներում՝
Դուլիքիոնում և Սամեում, Զաքինթոսում անտառախիտ,
Իթակեում ապառաժուտ՝ խոսնայրներ են և իմ ձեռքն են խնդրում հիմա,
Բայց հակառակ իմ ցանկության և կողոպտում ու վատնում են գույքերը մեր։
Էլ ես բնավ հոգատար չեմ ոչ հյուրերի, ոչ աղերսող մարդկանց հանդեպ,
Ոչ էլ նույնիսկ ժողովրդյան գործ կատարող բանբերների:
Վշտահար եմ ես չափազանց, Ոդիսևսի ցավն է մաշում սիրտս անվերջ։
Նրանք շտապ պահանջում են ամուսնություն, իսկ ես դիմում եմ նենգանքի,
Եվ ինձ աստված նախ ներշնչեց մանածագործ ու մեծագույն հաստոց սարքել
Մեր տանն, այստեղ և գործել պերճ, չքնաղագեղ մի մեծ սավան՝
{{տող|140}}Անչափելի լայն ու երկար, ուստի նրանց ես դիմեցի և ասացի.
Երիտասարդ իմ խոսնայրներ, երբ մեռած է Ոդիսևսը աստվածազարմ,
Երբ աշխարհում նա էլ չկա, մի՛ շտապեք, հետաձգե՛ք մեր հարսանիքն,
Մինչև սավանն ես ավարտեմ, թող հյուսվածքը և թելերն իմ զուր չկորչեն,
Պատանքն է դա հերոսասիրտ ծեր Լաերտի։ Երբ նրան բախտը դժընդակ,
Ճակատագիրն հանձնի մահվան հավերժավիշտ ժանտ վիճակին,
Պիտ ավարտեմ ես այդ գործը, որ ինձ կանայք աքեացոց չկշտամբեն,
Թե պառկած է այդ ունևոր, հարուստ մարդը իր դագաղում, բայց անպատանք։
Այնժամ այդպես ես ասացի, հնազանդվեց նրանց հոգին ամբարտավան,
Եվ սավանն այդ հաստոցի մոտ գործում էի միշտ ցերեկով,
{{տող|150}}Իսկ գիշերը հյուսվածքն ամբողջ քանդում էի՝ վառ ճրագը դեմս դրած։
Այդպես ուղիղ երեք տարի, համոզելով, խաբխբեցի ես աքեյանց,
Բայց երբ եկավ չորրորդ տարին, պտտվեցին ժամանակներն,
Անցան, կորան շատ ամիսներ, և սլացան բազմաբազում շատ-շատ օրեր,
Իմ շնացած ու դավաճան ստրկուհիք, անկարեկից իմ վիճակին,
Գործն հայտնեցին, և , ներս գալով, խոսնայրները գաղտնի գործում ինձ բռնեցին,
Ստիպեցին ու, հակառակ իմ ցանկության, ավարտեցի գործն ակամա:
Ես այդպիսով ո՛չ կարող եմ ամուսնության գործից մի կերպ խույս տալ հիմա,
Ո՛չ էլ մի այլ հնարք գտնել։ Ծնողներս հորդորում են ամուսնանալ,
Իսկ իմ որդին, երբ տեսնում է, որ իր գույքը վատնում, լափում են անխնա,
{{տող|160}}Վրդովված է ցասումնալի։ Նա կարող է տունն իր հիմա լավ խնամել,
Քանզի արդեն չափահաս է, և տալիս է Զևսը նրան փառք ու պատիվ,
Բայց դու հիմա քո ծագումը ճիշտ ինձ ասա. որտեղի՞ց ես դու իսկապես,
Քանզի չէ՞ որ մի հին կաղնուց և կամ ժայռից դու չես ծնված»։
Պատասխանեց նրան այնժամ և խոսք ասաց Ոդիսևսը ամենիմաց.
«Ո՜հ, գերազնիվ դու թագուհիդ Լաերտածին Ոդիսևսի,
Իմ տարաբախտ ծագման մասին չես դադարում հարցմունք անել դու տակավին.
Արդ, կպատմեմ, թեպետ այդպես դու ցավերն իմ միայն պիտի բազմապատկես,
Քանզի այդպես է ամեն մարդ սովորաբար, ով մշտապես, ինչպես որ ես,
Հայրենիքից իր հեռացած, թափառել է աղետալի և վշտահար,
{{տող|170}}Ով շրջել է բյուր մարդկանց մեջ, բյուր քաղաքներ ու երկիրներ։
Այո՜, պատմեմ, երբ հարցնում ես, որ իմանաս քաջատեղյակ:
Անդ, մթագույն լայն ծովի մեջ կա մի երկիր՝ Կրետե կղզին չքնաղագեղ.
Շրջակայքով իր ծովածիր հարուստ է այն, հողը՝ բերրի ու պտղավետ,
Եվ կան այնտեղ անթիվ ազգեր, կա իննսուն քաղաք այնտեղ՝
Այլաբարբառ, ամեն տեսակ լեզուներով խոսում են անդ:
Շատ կան այնտեղ աքեացիք քաջամարտիկ, կրետացիք արիասիրտ,
Կիդոններ ու դորիացիք իրենց երեք ցեղախմբով և պելասգներ։
Քաղաքներից մեծագույնն է չքնաղ Կնոսոսն, ուր իշխում էր մեծ Մինոսը՝
Խոսակիցը Զևս-զգոնի, որ այդ երկրում թագավորեց ինը տարի։
{{տող|180}}Դա էր ահա ծնող հայրը իմ ազնիվ հոր՝ մեծահոգի Դևկալիոնի,
Եվ ծնունդն ենք Դևկալիոնի մենք երկուսով, ես և արքա Իդոմենևսն:
Նա կորակոր նավերի մեջ, Ատրիդների հետ միասին, շարժվեց, գնաց
Դեպ սրբազան Իլիոն քաղաք։ Հայտնի անունն իմ՝ Էթոն է,
Կրտսերն եմ ես, իսկ նա մեծն էր և զորավոր էր ինձանից:
Այնտեղ տեսա Ոդիսևսին, որպես հյուրի, ընդունեցի այն ժամանակ:
Նրան այնտեղ, դեպ Կրետե, քշել էին քամիները սաստկաշունչ,
Դեպի Տրոյա արշավելիս Մալիայի մոտ շեղվել էին ճանապարհից,
Եկել էին դեպ Ամնիսոս, ուր գտնվում է քարանձավը Իլիթիայի:
Վտանգավոր նավակայան, այնտեղ հազիվ էր խուսափել նա փոթորկից:
{{տող|190}}Ժամանելով այդ քաղաքը՝ նա փնտրում էր Իդոմենևս թագավորին,
Որն, ասում էր, իր սիրելի հյուրն է եղել և ծանոթը գերամեծար:
Մինչ տասներորդ, տասնմեկերորդ առավոտն էր անգամ արդեն,
Երբ եղբայրն իմ իր գոգավոր նավերի մեջ արշավել էր դեպի Իլիոն:
Ոդիսևսին, որպես հյուրի, իմ ապարանքը ես տարա սիրահոժար,
Նրան սրտանց մեծարեցի լավ ուտեստով, որ կար իմ տանն իբրև պաշար:
Եվ բացի այդ՝ նրան և իր ընկերներին, աջակցությամբ իմ անձնական,.
Ժողովրդի մեջ հավաքված հաց և ալյուր, կարմիր գինի նվիրեցի,
Այլև եզներ զենման համար, որ հագենա սիրտը նրա կորովալիր։
Այդպես ահա տասներկու օր անդ մնացին աքեացիք աստվածազարմ.
{{տող|200}}Արգելում էր Բորեասի շունչն ուժգնագույն, որի առաջ
Երկրի վրա կանգնել անգամ չէր կարելի։ Աստվածն հուզեց այդ ժանտ քամին։
Երբ տասներկու օր լրացավ, հողմն հանդարտվեց, և մեկնեցին նրանք իսկույն»։
Այդպես իր կեղծ պատմությանը Ոդիսևսը ձևեր տվեց ճշմարտության:
Այդ լսելով՝ Պենելոպեն, դեմքն հալումաշ, հեղում էր դառն արտասուք:
Ինչպես ձյունը բարձր լերանց կատարներին, դիզված ուժով Զեփյուռ քամու,
Հանկարծ հալվում է շատ արագ՝ հոսանքի տակ Եվրոս հողմի
Ու, հալվելիս, լի լցնում է գետերը հորդ, որ հոսում են արագորեն.
Այդպես նրա պերճ այտերով հորդ հոսում էր դառն արտասուքը աղեխարշ:
Նա լալիս էր հանուն սիրած իր ամուսնու, որ բազմած էր հենց իր դիմաց:
{{տող|210}}Ռդիսևսը, կականալիր իր կնոջը անդ նայելով, խղճաց հոգով,
Բայց աչքերն իր, ինչպես եղջյուր, ինչպես երկաթ, թարթիչների միջև այնժամ
Անշարժ էին և անդեդև. այդքան հմուտ թաքցնում էր նա արտասուքն իր։
Իսկ երբ արդեն Պենելոպեն բազմաարտոսր հառաչանքով իր հագեցավ,
Նորից նրան պատասխանեց և թևավոր այս խոսքն ասաց.
«Այժմ, ո՜վ շրջիկ օտարական, ես ուզում եմ աստ քեզ փորձել, որ իմանամ՝
Ճի՞շտ է արդյոք, որ իմ մարդուն, աստվածակերպ ընկերների հետ միասին,
Անդ, քո տան մեջ, հյուրամեծար պատվել ես դու, ինչպես այստեղ ինձ պատմեցիր։
Արդ, ինձ ասա, ի՞նչ հագուստ կար այնժամ նրա մարմնի վրա,
Կամ ինչպիսի՞ տեսք ուներ նա. նաև նրա ընկերները անդ ուղեկից»:
{{տող|220}}Պատասխանեց նրան իսկույն և խոսք ասաց Ոդիսևսը ամենիմաց.
«Ո՜հ, թագուհիդ, այդքան երկա՜ր, մեծ ժամանակ անցնելուց ետ, դժվար է , հույժ
Մի բան ասել, քանզի չէ որ արդեն անցել է քսան տարի,
Երբ հեռացավ նա ինձանից և երբ մեկնեց հայրենավանդ նա իմ երկրից։
Սակայն ես քեզ կպատմեմ այն, ինչ իմ սրտում դեռ մնում է, որպես մի հուշ:
Դյուցազնն այդ հագած ուներ կրկնակի լայն, ծիրանագույն բրդե թիկնոց,
Որ կոճկվում էր ճարմանդներով երկկեռանի ու ոսկեկուռ,
Իսկ առջևից նրա վրակար ձեռագործ, ոսկեշողիկ մի զարդարանք:
Ճարմանդների վրա կերտված էր ժանտ մի շուն՝ իր առաջին թաթերի մեջ
Բռնած եղնիկ մի դողդոջուն։ Եվ զարմանում էր տեսնողը, թե շունն ինչպե՞ս,
{{տող|230}}Թեպետ ոսկուց էր այն շինված, դաժան խեղդում է եղնորթին,
Իսկ եղնիկը, գալարելով ոտքերը իր, ճիգ էր թափում խույս տալ մի կերպ։
Ես, բացի այդ, տեսա նրա մարմնի վրա մի նուրբ բաճկոն շողշողենի,
Պերճ մի հյուսվածք, որը, կարծես, մի չոր սոխի գոս կճեպին էր նմանվում,
Նրբագույն էր դա և բարակ ու փայլում էր շողշող, ինչպես վառ արեգակ
Հրաշալիք էր բաճկոնն այդ, որին նայող բազում կանայք
Սքանչանում էին սրտանց։ Բայց քեզ ասեմ, և քո սրտում թող մնա այդ.
Լավ չգիտեմ, ա՞յդ զգեստով էր Ոդիսևսը, երբ հեռացավ նա իր տնից,
Թե՞ նավի մեջ ընկերներից մեկնումեկը նրան նվերն այդ ընծայեց
Կամ որևէ հյուր դյուցազուն, զի Ոդիսևսն հարգելի էր շատ շատերին։
{{տող|240}}Եվ հիրավի, աքեյանց մեջ քչերն էին նրան նման ու հավասար:
Նրան և ե՛ս նվիրեցի պղնձակուռ մի սուրսայր սուր, մի պատմուճան
Ծիրանագույն, կրկնակի լայն, չքնաղագեղ ու երփներանգ,
Եվ դեպի նավն իր ամրակուռ ես ճամփեցի մեծարանքով արժանագով։
Ողեկցում էր նրան բանբերն, որ նրանից փոքր-ինչ մեծ էր իր հասակով։
Արդ, կարող եմ հայտնել նաև, թե որպիսի՛ մարդ էր բանբերն այդ իսկապես.
Ուսերն էին կոր, թիկնավետ, թխագույն էր նա արտաքուստ և գանգրահեր,
Երիբատես էր անունն իր և հարգված էր Ոդիսևսից ավելի շատ
Իր մյուս բոլոր ընկերներից, քանզի իրեն համախոհ էր նա իր հոգով»:
Այդպես ասաց, էլ առավել ուժգին ջայլեց ու հեկեկաց Պենելոպեն.
{{տող|250}}Նա ճանաչեց նշանները, որ Ոդիսևսը թվարկեց:
Երբ, վերջապես, նա հագեցավ լաց ու կոծով բազմարտասուք,
Այնժամ իսկույն պատասխանեց Ոդիսևսին և այս ասաց.
«Օտարակա՜ն, կարեկցաբար էի ես քեզ նայում առաջ,
Սակայն հիմա դու իմ տան մեջ լինելու ես գերամեծար ու սիրելի։
Ավա՜ղ, նրան ե՛ս հանձնեցի այն հագուստը, որի մասին դու հիշեցիր՝
Ծալված ու պերճ, դուրս բերելու ննջարանից, նաև ճարմանդն այն լուսալիր
Ես կցեցի, հանց զարդարանք: Վա՜յ ինձ, նրան Էլ չեմ տեսնի այս հարկի տակ.
Երբեք, երբեք ետ չի գա նա հայրենավանդ իր երկիրը սիրանվեր:
Ինչո՜ւ, ավաղ, ճակատագրի կամքով դաժան Ոդիսևսը նավով իր լայն
{{տող|260}}Շարժվեց, գնաց դեպի դժբախտ,, նույնիսկ անվամբ իր անիծյալ, Իլիոն քաղաքն»։
Պատասխանեց այնժամ նրան և խոսք ասաց Ռդիսևսը ամենիմաց.
«Ազնվամեծար դու թագուհիդ Լաերտածին Ոդիսևսի,
Մի՛ խորտակիր պերճ մարմինդ, զուր հալումաշ մի անիր քեզ և քո հոգին,
Թեպետ, հարկավ, դրա համար դատապարտել չեմ կարող քեզ.
Բնակա՜ն է, երբ ողբում է կինն ամուսնուն իր կործանված, որքան էլ նա
Նվաստ լինի, որ զավակներ ունի արդեն, իբրև սիրո քաղցր պտուղ։
Մինչ, ասում են, Ոդիսևսն էր աստվածակերպ և գերհրաշ:
Բայց դու վե՛րջ տուր լացուկոծին և ականջ դիր այժմ իմ խոսքին.
Ճշմարիտը քեզ կասեմ ես, քեզնից ոչինչ ամենևին ես չեմ ծածկի,
{{տող|270}}Ինչ որ իրոք և արդար ես լսել եմ դարձի մասին Ոդիսևսի։
Կենդանի է նա տակավին, գտնվում է թեսպրոտական ազգերի մեջ,
Այդ մերձակա բերրի երկրում, և բերում է իր հետ նա բյուր գույքեր, գանձեր,
Որ ստացել է հանց նվեր: Բայց զրկված է նա սիրելի ընկերներից
Ու խորափոր իր նավերից, որ մթագույն սև ծովի խորքը սուզվեցին,
Թրինակիե կղզու կողքին, երբ զայրացան ահագնակի Զևսն ու Հելիոսն,
Որի չքնաղ արջառները այնտեղ նրա ըններները փողոտեցին։
Ուստի նրանք բոլորն այդպես կործանվեցին խորքում ծովի հավերժագոչ:
Ոդիսևսին, նավափայտի վրա նստած, ալիքները դուրս նետեցին
Այնտեղ, երկրում փեակների, որ ծագումով ազգակից են աստվածներին:
{{տող|280}}Դրանք նրան աստվածապես, բազմամեծար և սրտառուչ ընդունեցին,
Շնորհեցին բյուր ընծաներ և կամեցան իրենք նրան ողջ և առողջ
Ու անվտանգ տուն բերել աստ, և Ոդիսևսն վաղուց արդեն աստ կլիներ։
Սակայն նրա խոհուն սրտին ավելի լավ և օգտավետ թվաց այնժամ
Շրջել բազում դեռ երկրներ և հավաքել ամենուրեք գույքեր, գանձեր.
Ոդիսևսի պես՝ սեփական շահն իմացող և չափազանց օգտախնդիր
Եվ այդ գործի մեջ մրցակից՝ մահկանացու մարդկանց մեջ ոչ մի մարդ չկա։
Ահավասիկ, ինձ ինչ ասաց նրա մասին թեսպրոտացի Փիդոն արքան։
Նա ջերմ երդվեց, զոհեր զոհեց ապարանքում իր լուսալիր,
Ինձ համոզեց, որ պատրաստ է նավը արդեն, հավաքված են նավորդները,
{{տող|290}}Որպեսզի շուտ Ոդիսևսին տանեն երկիրն իր հայրենի և սիրասուն։
Բայց նախ նա ինձ ճանապարհեց, քանզի նավը թեսպրոտացոց
Այդ միջոցին ի դեպ մեկնում և գնում էր դեպ Դուլիքիոն բազմացորյան։
Նա ցույց տվեց նաև ամբողջ գույքն ու գանձը, որ հավաքել էր Ոդիսևսն,
Եվ այնքա՜ն շատ ու բազմաթիվ, որ մեկ մարդուն հերիք կանի տասը սերունդ:
Այդքան ահա թանկարժեք գույք հավաքված էր այնտեղ, տան մեջ թագավորի։
Ոդիսևսը ինքը անձամբ այդ ժամանակ գնացել էր դեպ Դոդոնե,
Որ անդ լսի բարձրակատար կաղնի ծառից, ինչպես պատմեց արքա Փիդոնն,
Զևս աստըծո խորհուրդն անթյուր՝ ինչպե՞ս ինքը, երկարամյա մի տարագիր,
Պիտ ետ դառնա իր հայրենի սիրած երկիր. գաղտնածածո՞ւկ, թե՞ բացահայտ:
{{տող|300}}Պարզ է, որ նա կենդանի է, ողջ և առողջ, որ մոտ է նա և պիտի գա:
Հայրենիքից և մարդկանցից իր սիրելի՝ զրկված, հեռու, տարաշխարհիկ
Այլևս երկար նա չի մնա, այլ պիտի գա։ Արդ, երդվում եմ քեզ այդ մաին,
Վկա է Զևս աստվածներից լավագագույնն, ամենազորն ու բարձրագույնն,
Վկա է վեհ Ոդիսևսի օջախը այս, որտեղ ահա գտել եմ ես ինձ ապավեն,
Որ այդ ամենն, ինչպես արդեն քեզ հայտնեցի, կկատարվի.
Կասկած չկա, ետ կդառնա հենց այս տարի Ոդիսևսը,
Երբ որ ամիսն այս վերջանա, կամ մյուս ամիսը սկսվի»։
Այնժամ նորից նրան դիմեց և խոսք ասաց Պենելոպեն խոհեմամիտ.
«Ա՜խ, երանի՜ կատարվեին խոսքերը քո, օտարական դու շրջմոլիկ,
{{տող|310}}Եվ դու շուտով կտեսնեիր իմ ջերմ հարգանքն և այնպիսի՜ ընծաներ բյուր,
Որ ամեն մարդ քեզ, ամենուր հանդիպելիս, պիտ անվաներ գերերջանիկ։
Սակայն սիրտս նախազգում է, ահավասիկ, որ այդ բնավ գլուխ չի գա,
Ո՛չ Ոդիսևսն ետ կդառնա, և ո՛չ էլ քեզ ետ կուղարկենք մենք այստեղից,
Քանզի չկան այլևս այստեղ, այս մեր տան մեջ, խոհեմամիտ, քաջ իշխողներ,
Որպիսին էր Ոդիսևսը մարդկության մեջ... ա՜խ, ո՞ւր էր թե նա լիներ այժմ,
Որ հյուրերին ընդունում էր սիրահոժար և հարգանքով ճամփա գցում։
Հե՜յ, նաժիշտնե՜ր, շուտ լվացեք սրա ոտքերն, պատրաստեցեք սրա համար
Փափուկ մահիճ, փռե՛ք ծածկոց և դոշակները մաքրափայլ,
Որ սա պառկի ու տաքանա, մինչև ծագի վառ Արշալույսը ոսկեգահ։
{{տող|320}}Առավոտյան՝ վաղվաղակի, լավ լողացրեք և մարմինն իր օծեք յուղով,
Որպեսզի աստ, մեր տանը, նա ճաշի նստի Տելեմաքի հետ միասին,
Եվ վա՜յ նրան, ով մեր ներկա ծառաներից գեթ հանդգնի
Լկտիաբար վիրավորել որևէ կերպ, վիշտ պատճառել սրան այստեղ,
Էլ նա իմ տանը ոչ մի գործ չի ունենա, թեկուզ անչափ իսկ զայրանա:
Եվ կամ ինչպե՞ս դու, եկվորդ օտարական, պիտ կարենաս դատել անթյուր,
Թե ես իրոք գերազանց եմ այլ կանացից իմաստությամբ ու հեզ խելքով,
Եթե լինես դու իմ տանը, ճաշկերույթին՝ կեղտոտ հագնված ու անմաքուր:
Մինչդեռ մարդկանց կյանքն է այստեղ, երկրի վրա, շուտանցողիկ ու կարճատև.
Ով դաժանէ ու չարասիրտ կամ մտածում է չարամիտ,
{{տող|330}}Նրան կյանքում, դեռ կենդանի, կնզովեն բոլոր մարդիկ,
Այնուհետ էլ, մահից հետո, ծաղրելու են նրան կծու հայհոյանքով,
Իսկ ով կյանքում բարեգործ է և անբասիր, այլև միտքն է յուր անաղարտ,
Նրա փառքը շրջիկները կհռչակեն երկրե երկիր ու մարդկանց մեջ,
Եվ բյուր բյուրերը կանվանեն նրան վսեմ ու ազնվագույն»։
Նրան իսկույն պատասխանեց և խոսք ասաց Ոդիսևսը ամենիմաց.
«Գերամեծար դու թագուհի Լաերտածին Ոդիսևսի,
Փայլուն բարձերն ու վերմակներն այժմ ատելի են իմ սրտին
Այն օրվանից, երբ Կրետեի սեգ լեռներից ձյունապաճույճ
Ես հեռացա, և ճանապարհն իմ ընթացավ երկայնաթի նավի վրա:
{{տող|340}}Ես կպառկեմ, այնպես, ինչպես անցկացրել եմ առաջ անքուն գիշերներն իմ.
Քանի՞, քանի՞ բյուր գիշերներ տառապել եմ անկողնու մեջ անվայելուչ՝
Ապասելով գեղեցկագահ, աստվածային Արշալույսին։
Նույնպես սրտանց չեմ ուզում ես, որ լվանան ոտքերը իմ,
Ամենևին թող ձեռք չտա իմ ոտքերին այստեղ ոչ ոք
Եվ ոչ մեկը այս կանանցից, որոնք քո տան ծառաներն են, ահավասիկ:
Եթե տանդ կա խելացի պառավ մի կին, որը լինի այնքան վշտոտ,
Աղետակիր ու ցավագար, որքան ես եմ կրել ցավեր ու տառապանք,
Միայն նրան ես չեմ մերժի, որ մոտենա իմ ոտքերին»։
Նրան կրկին պատասխանեց և խոսք ասաց Պենելոպեն խոհեմամիտ
{{տող|350}}«Ո՜հ, սիրելիդ օտարական, մինչև հիմա մեր տան եղած բյուր այլազգի
Եկվորներից և ոչ մեկը դեռ չի եղել այնքան խելոք ու սիրալիր,
Որքան որ դու ես խորիմաց ու խոսում ես իմաստալիր:
Այո, ունեմ ես մի ավսարդ, ծերունի կին, խոհեմ ու հեզ, բարեհոգի,
Որը սնել է իսկապես և մեծացրել չարաբաստիկ այն թշվառին
Եվ իր ձեռքով իսկ ընդունել, երբ, ծնվելով նա իր մորից, աշխարհ եկավ։
Արդ, նա, թեպետ ուժասպառ է և զառամյալ, թող քո ոտքերը լվանա:
Վեր կաց շուտով և այստեղ եկ, Եվրիկլիա խոհեմամիտ
Եվ աստ լվա դու ոտքերը քո արքային հասակակից եկվոր մարդու,
Գուցե նաև Ոդիսևսը յուր ձեռքերով ու ոտքերով այսպես է այժմ,
{{տող|360}}Քանզի մարդիկ մահկանացու ցավերի մեջ շուտ ծերանում են վաղաժամ»։
Ասաց այդպես, իսկույն դեմքը իր ձեռքերով ծածկեց պառավն,
Ապա նա ջերմ արցունք թափեց և խոսքն ասաց այս սրտառուչ.
«Ա՜խ, որդյակ իմ դու տարաբախտ. քո ցավն է ինձ այսպես մաշում։ ինչո՞ւ, ավա՜ղ,
Մարդկության մեջ ամենից շա՛տ Զևսն ատեց քեզ, սիրտդ բարի, աստվածավախ.
Մինչ մարդկանցից մահկանացու կայծակնացոլ Զևսի համար ոչ ոք այնքան
Պարարտ ազդրեր դեռ չի այրել և չի բերել հարյուրաեզ զոհեր այնքան,
Որքան դու ես զոհ կատարել՝ աղոթելով աղերսանքով ու ջերմեռանդ,
Որպեսզի դու հասնես անդորր ծերությանը և կրթես պերճ քո զավակին,
Բայց նա քեզնից, միայն քեզնից խլեց օրը վերադարձի:
{{տող|370}}Եվ ո՞վ գիտի, գուցե նաև նրան հիմա օտար երկրում, հանց պանդուխտի,
Երբ մեծաշուք, հարուստ մարդու տուն նա գնա, ահա այսպես ծաղրեն կանայք,
Ինչպես այստեղ քեզ են ծաղրում և նախատում այս անամոթ, շուն լրբենիք:
Ուստի և դու, խուսափելով հայհոյանքից, թույլ չես տալիս որ աստ նրանք
Քո ոտքերը այժմ լվանան, իսկ ես պատրաստ եմ կատարել
Հրամանը խոհեմամիտ Պենելոպի՝ Իկարիոսի վեհ դստրիկի։
Կլվանամ ես քո ոտքերն հանուն տիկնոջն, այլև հանուն
Քեզ, ո՛վ եկվոր, սակայն ներքուստ իմ վշտակիր սիրտը հուզված է սաստկապես:
Լսիր, ա՜յ մարդ. ես քեզ հիմա մի խոսք կասեմ, որ պատճառն է իմ հուզմունքի.
Առհասարակ այստեղ գալիս են բազմաթիվ հեգ շրջիկներ,
{{տող|380}}Բայց չեմ տեսել ես ոչ ոքի, որն իր տեսքով, ձայնով, այլև իր քայլվածքով
Իրոք այնքան նման լիներ Ոդիսևսին, որքան դու ես նրան նման»։
Իսկույն նրան պատասխանեց և խոսք ասաց Ոդիսևսը ամենիմաց,
«Ո՜հ, պառավդ գերամեծար, ճիշտ է, այո, և բոլորն են ասում այդպես,
Ով տեսել է մեզ երկուսիս, գտնում է, որ շատ նման ենք մենք իրարու,
Ինչպես և դու ինքդ հիմա արդարացի այդ ասացիր»:
Ասաց այդպես, և պառավը բերեց կոնքը շողշողենի,
Այն, որի մեջ ոտքեր էին լվանում միշտ, և պաղ ջուրը լցրեց շտապ,
Ապա բերեց, ավելացրեց նա տաք ջուրը։ Ոդիսևսը,
Որ նստած էր օջախի մոտ, շուտով դեպի մթամած կողմը շուռ կավ,
{{տող|390}}Քանզի հոգով իսկույն զգաց, որ գուցե իր ոտքի վրա եղած սպին
Տեսնի պառավն ու ճանաչի, և գործն այդպես բացվի հանկարծ։
Նա մոտեցավ և սկսեց տիրոջ ոտքերը լվանալ, ապա հանկարծ
Ճանաչեց նա ոտքի սպին։ Մի ժամանակ կինճն էր նրան վիրավորել
Ճերմակագույն իր ժանիքով, երբ նա գնաց Ավտոլիկի մոտ, դեպ Պառնաս:
Ավտոլիկը՝ նրա մոր հայրն հռչականուն, գերազանցում էր միշտ մարդկանց
Որպես քաջ գող, երդմնազանց։ Ձիրքն այդ նրան շնորհել էր Հերմես աստվածն,
Որին նա միշտ հաճոյական զոհ էր բերում և այրում էր ոչխարների
Ու այծերի պարարտ ազդրեր, ուստի Հերմեսն ուղեկցում էր նրան սրտանց։
Ավտոլիկն այդ մի ժամանակ հարուստ Իթակե ժամանեց։
{{տող|400}}Ահավասիկ, այնտեղ տեսավ իր դստրիկի նորածնունդ նա զավակին:
Երբ որ ընթրիքը վերջացավ, իսկույն դայակ Եվրիկլիան
Դրեց նրա ծնկան վրա նոր մանկիկին, անվամբ կոչեց և այս ասաց.
«Դու ինքդ, հապա, ով Ավտոլիկ, ինչպես սիրտդ կցանկանա, մի լավ անուն
Գտիր հիմա թոռիդ համար, որի մասին աղոթել ես դու եռանդուն»։
Եվ Ավտոլիկը բարձրաձայն ասաց իսկույն ի պատասխան.
«Դո՜ւք, իմ դստրիկ և իմ փեսա, այն անունը տվեք նրան, որ կասեմ ես:
Երբ որ այստեղ էի գալիս, ծանրացասում ես զայրացա տղամարդկանց,
Կանանց վրա, որ ապրում են բազմասնունդ այս աշխարհում,
Ուստի կոչեք այս մանուկին դուք Ոդիսևս, որ ասել է «ծանրացասում»։
{{տող|410}}Իսկ երբ արդեն հասակն առնի, դառնա արբուն երիտասարդ,
Թող տունը գա իր մայրական, որտեղ ունեմ ես գանձ ու գույք:
Շատ ընծաներ կտամ նրան, որ ետ դառնա՝ սրտի մեջ լի խինդ ու հաճույք»:
Եվ Ոդիսևսն այցի գնաց, որ ստանա ընծաները այդ գեղեցիկ։
Ահավասիկ, Ավտոլիկոսն, այլև որդիք Ավտոլիկի, նրան սրտանց
Ընդունեցին, ձեռնատարած ողջունեցին, գորովանքի խոսք ասացին.
Այնժամ տատը Ոդիսևսի՝ Ամփիթեեն սիրատենչիկ,
Նրան գրկեց և համբուրեց նրա գլուխն ու գեղեցիկ աչքերը զույգ,
Իսկ Ավտոլիկն այն ժամանակ պատվեր տվեց զավակներին իր փառաշուք՝
Ճաշկերույթը սարքել հապճեպ։ Հնազանդված հրամանին՝
{{տող|420}}Նրանք շուտով եզ բերեցին, մի հնգամյա պարարուն եզ,
Որին իսկույն անդ քերթեցին, պատրաստեցին. ամբողջ միսը շերտակոտոր,
Ճարտարակի կտրատեցին ու զարկեցին շամփուրներին,
Զգուշորեն և խնամքով խորովեցին, բաժինների բաժանեցին,
Եվ ամբողջ օրն, մինչև մայր մտավ, վայելեցին խնջույքի մեջ։
Այդպես բոլորը լիացան, և վայելքից ոչ ոք այնտեղ զուրկ չմնաց։
Իսկ երբ արևը մայր մտավ, ու տարածվեց խավարը մութ,
Այնտեղ բոլորը քնեցին և մեղմ քնի հմայքներով հրճվեցին:
Մինչ երբ ծագեց ճանանչագեղ Արշալույսը վարդամատն,
Ավտոլիկի զավակները շուտ դուրս եկան ու գնացին շների հետ
{{տող|430}}Գազանների որս անելու, և նրանց հետ՝ Ոդիսևսը աստվածային։
Այդպես նրանք վեր բարձրացան Պառնաս լեռը անտառախիտ
Եվ շատ շուտով նրանք եկան, հասան մի տեղ, մի հողմաշունչ գողտրիկ հովիտ:
Արեգակը, դուրս ելնելով հանդարտահոս ու խորախոր օվկիանոսից,
Իր առաջին ու նորածագ ճաճանչներն էր նետում դեպի դաշտ ու արոտ,
Երբ որսորդներն, ընթանալով, հովիտն հասան: Մինչ բարակները առջևից
Վազում էին հոտոտելով ու հետախույզ, զավակները Ավտոլիկի
Դրանց հետքով Էին գնում, բայց շներին ավելի մոտ
Ընթանում էր Ոդիսևսը։ Նա ճոճում էր նիզակը իր երկայնաստվեր,
Իսկ թանձրախիտ ճյուղերի մեջ անդ պառկած էր մի մեծ վարազ,
{{տող|440}}Որտեղ բնավ չէր թափանցում շունչն հողմերի խոնավարար,
Նույնպես այնտեղ չէին ընկնում և շողշողուն ճառագայթները արևի,
Այնտեղ նույնիսկ չէր թափանցում հեղեղն անդուլ, տեղատարափ հորդ անձրևի,
Քանզի խիտ էր անտառաթուփն այդ ամեհի, ծածկված էր բյուր տերևներով։
Երբ մոտեցան որսորդները և շները, ոտքի դոփյունն հասավ նրան.
Թփի տակից նա դուրս թռավ արագապես ու կանգ առավ նրանց մոտիկ,
Դեմ-հանդիման՝ մազերը հույժ քըստըմնափուշ և աչքերը հանց բորբ կրակ։
Եվ Ոդիսևսն աստվածազարմ փութանակի, տեղնուտեղը
Կորովալիր ձեռքով իր հաստ վեր բարձրացրեց տեգ-նիզակը ու կամեցավ
Խիստ հարվածել ու սպանել, բայց նախապես կանխեց նրան կինճը դաժան
{{տող|450}}Ու ժանիքով իր շեղակի զարկեց նրան, ծնկից վերև,
Եվ միս պոկեց մի մեծ կտոր, բայց ոսկորին քաջ հերոսի նա չհասավ:
Մինչ Ոդիսևսն տեգով հուժկու, հաղթ հարվածեց աջ ուսին այդ մեծ գազանի,
Եվ նիզակի շողշողուն սայրն ուղիղ վարսվեց միջաթափանց,
Խանչեց գազանն ահագնաձայն ու տապալվեց, և իր մարմնից թռավ հոգին։
Հավաքվեցին նրա շուրջը Ավտոլիկի պերճ զավակները սիրալիր,
Մեծահմուտ, լավ կապեցին վերքն անբասիր, աստվածազարմ Ոդիսևսի,
Եվ արյունն Էլ՝ սև, ապաժույժ, շուտ, կտրեցին հմայանքով։
Այնուհետև նրանք հապճեպ վերադարձան, տունը եկան սիրելի հոր,
Եվ Ավտոլիկն ու զավակներն Ավտոլիկի նրան այնտեղ բժշկեցին,
{{տող|460}}Ապա սրտանց շնորհեցին նրան հարուստ շատ ընծաներ գեղեցկափայլ։
Այդպես ուրախ սրտով նրանք Ոդիսևսին, որը նույնպես ուրախ էր խիստ,
Առաքեցին դեպ Իթակե, և տեսնելով վերադարձը սիրած որդու,
Ուրախացան հայրն ու մայրը մեծապատիվ ու մանրամասն հարցմունք արին ոտքի մասին,
Թե ինչպե՞ս էր, որ պատահեց։ Ոդիսևսը պատմեց նրանց, ինչպես վարազն
Կծեց ճերմակ իր ժանիքով այն ժամանակ, երբ որդոց հետ Ավտոլիկի
Գնացել էր նա դեպ Պառնաս գազանների որս անելու:
Ահա սպին այդ հին վերքի պառավն այնժամ ձեռքի ափով
Լավ շոշափեց ու ճանաչեց: Նա իր ձեռքից ոտքը գցեց իսկույնևեթ.
Սրունքն ամուր դիպավ կոնքին, շաչեց պղինձը մեծաձայն,
{{տող|470}}Եվ շուռ եկավ ամանն հանկարծ, ջուրը գետնին թափվեց իսկույն,
Մինչ պառավի հոգու խորքը թափանցեցին վիշտն ու բերկրանքը միասին,
Ու լցվեցին նրա աչքերն հորդ արցունքով, խեղդվեց նրա ձայնը փարթամ:
Ձեռքով բռնեց նա կզակը Ոդիսևսի և խոսքն ասաց այս սրտագին.
«Ա՜խ, զավակս, դո՜ւ ես անշուշտ, Ոդիսևսը, և ինչպե՞ս դա ես նախօրոք
Չհասկացա, մինչև որ այժմ շոշափեցի ամբողջովին տիրոջը իմ»։
Ասաց այդպես և իր հայացքն ու աչքերը ուղղեց դեպի Պենելոպեն՝
Փափագելով հայտնել նրան, որ այստեղ է ամուսինը իր սիրատենչ,
Բայց թագուհին չնկատեց ու չտեսավ, չէր էլ կարող նա հասկանալ,
Քանզի այնժամ նրա միտքը խառնակել էր Աթենասը։ Մինչ Ոդիսևսն
{{տող|480}}Իր աջ ձեռքով իսկույն ևեթ սեղմեց կոկորդը պառավի,
Իսկ ձախ ձեռքով իր կողմ քաշեց նրան իսկույն ու ձայն տվեց և այս ասաց.
«Մայրիկ, մի՞թե ուզում ես ինձ դու կործանել, դու, որ սնել ես ինձ իրոք,
Ծիծ ես տվել ինձ քո կրծքով։ Մինչ, կրելով բյուր աղետներ ու տառապանք,
Քսան տարուց ետ, ահավասիկ, վերադարձել եմ սիրելի իմ հայրենիք,
Իսկ դու այժմ ինձ ճանաչեցիր, քանզի աստվածը ներշնչեց այդ քո սրտին։
Սակայն լռիր, որ այս տան մեջ այդ չիմանա բնավ ոչ ոք,
Թե ոչ՝ ահա հայտնում եմ քեզ, և այդ անշուշտ կկատարվի.
Եթե Զևսն ինձ օժանդակի ոչնչացնել խոսնայրներին ամբարտավան,
Չեմ խնայի ես նաև քեզ, թեպետ և դու իմ դայակն ես շատ սիրելի,
{{տող|490}}Այնժամ, երբ որ իմ տանն, այստեղ, ես կործանեմ այլ անարժան ստրուկ կանանց»:
Եվ խելացի Եվրիկլիան նրան այսպես իր խոսքն ասաց և առարկեց.
«Ո՛հ, զավակս, ի՞նչ խոսքէր այդ, որ դուրս թռավ քո շուրթերից.
Դու լավ գիտես, թե որպիսի՜ ոգի ունեմ ես անդեդև ու հաստատուն
Եվ գաղտնիքն այդ ես կպահեմ ամուր, ինչպես քար կամ երկաթ:
Սակայն կասեմ ես քեզ մի բան, և քո սրտում այդ թող մնա.
Եթե օգնի քեզ ինքն աստված, և կործանեմ սեղեխներին ամբարտավան,
Ես քեզ ապա կթվարկեմ, թե կանանցից այս հարկի տակ
Ո՞վ էր քեզ միշտ անարգում, կամ ո՞վ է իրոք անբասիր և արդարամիտ»։
Իսկույն նրան ի պատասխան իր խոսքն ասաց Ոդիսևսը ամենիմաց.
{{տող|500}}«Ինչո՞ւ, մայրիկ, դու պիտ պատմես նրանց մասին, կարիք չկա.
Ես ինքս լավ այդ կփորձեմ և կիմանամ ամեն մեկին,
Իսկ դու լռիր, խոսք մի խոսիր, և մնացյալն աստվածների գործն է միայն»։
Ասաց այդպես, և դուրս գնաց տնից այնժամ պառավն հաճեպ
Ու ջուր բերեց, քանզի թափվել էր նախկինը ամբողջովին։
Իսկ երբ լվաց նա իր տիրոջ ոտքերն այդպես և երբ օծեց պարարտ յուղով,
Քաշեց աթոռն Ոդիսևսը օջախի մոտ, որ տաքանա
Եվ ցնցոտի հագուստով իր ծածկեց ծնկան սպին իսկույն:
Մինչ սկսեց նորից խոսել այդ ժամանակ Պենելոպեն խոհեմամիտ.
«Օտարական, քեզ վերըստին հարց պիտի տամ ես մի փոքրիկ,
{{տող|510}}Թեպետ ահա մոտենում է քուն մտնելու ուրախառիթ ժամը արդեն։
Ամեն մի մարդ, որքան էլ նա տխուր լինի, փափագում է քունն անուշիկ,
Իսկ ինձ աստված շնորհել է միայն տանջանք և անչափ վիշտ,
Ցերեկները ինձ սփոփանք տալիս են դեռ լացն ու կոծը կականալիր,
Երբ անընդհատ հետևում եմ ես տան գործին, ծառաների աշխատանքին,
Բայց երբ գալիս է լուռ գիշերն, և ամեն մարդ վայելում է մահիճն անդորր,
Պառկում եմ ես անկողնու մեջ, ինձ մաշում են սրակոտոր ցավերն անվերջ,
Եվ տոչորում, տանջում են ինձ մանր հոգսերը դառնակսկիծ։
Ինչպես դուստրը Պանդարևսի, դալարասեր երգիչ սոխակ Աեդոնը,
Նոր գարունքը սկսվելիս՝ երգն է հնչում գեղեցկաձայն ու սքանչելի,
{{տող|520}}Նստում է նա սաղարթախիտ ծառերի բյուր տերևներին և անընդհատ
Օրորվում է այս ու այն կողմ, ողբում է միշտ սիրատենչիկ իր զավակին՝ Իտիլոսին,
Որդուն Զեթի, որին սպանեց ինքը, ավա՜ղ, սուր պղինձով, անակնկալ,
Այդպես և ես հուզված եմ միշտ՝ մտքերով իմ խիստ երկակի.
Արդյոք մնա՞մ իմ որդու մոտ և պահպանե՞մ ես ամեն ինչ աստ հոգատար.
Բարձրակտուր, մեծ ապարանքն, ստրուկներին, գանձն ու գույքը՝
Մեծարելով անկողինը իմ ամուսնու, այլև շշուկն ամբողջ ազգի,
Թե՞ հետևեմ խոսնայրներից մեկն ու մեկին, ով լավագույն քաջքն է իրոք
Եվ իմ ձեռքն է խնդրում սրտանց ու տալիս է անթիվ ընծա:
Մինչ իմ որդին, քանի դեռ նա մանուկ էր լոկ, մտքով տհաս ու աղքատիկ,
{{տող|530}}Թույլ չէր տալիս, որ ես, իրավ, մարդու գնամ, ամուսնանամ:
Սակայն հիմա մեծ Է արդեն և հասել է նա չափահաս իր հասակին,
Ու ցանկանում է ինքն արդեն, որ ես տնից այս հեռանամ։
Նա զայրացած է չափազանց գույքի համար, որ լափում են աքեացիք:
Սակայն լսի՛ր, օտարական, այս երազն իմ և այն մեկնի՛ր հիմա դու ինձ
Սագերն իմ տան, թվով քըսան, ուտում էին աստ ջրի մեջ թափված ցորենն։
Հանկարծակի սեգ լեռներից թռավ, եկավ կորամագիլ մի մեծ արծիվ.
Նա ջախջախեց վզերն ամբողջ այդ սագերիս և բոլորին էլ սպանեց,
Ու թափվեցին դրանք տան մեջ, իսկ արծիվը սավառնեց վեր, դեպի եթեր:
Հեծում էի ես լալագին, թեպետ երազ էր այդ միայն ու քնի մեջ,
{{տող|540}}Եվ իմ շուրջը հավաքվեցին աքեացի գեղագանգուր բազում կանայք
Ու ջայլեցին սրտանց ինձ հետ, քանզի արծիվը կոտորեց իմ սագերին:
Սակայն արծիվն եկավ կրկին, ապա նստեց մեր բարձրաբերձ տան կտուրին
Ու մարդկային ձայնով խոսեց և սփոփելով այս ինձ ասաց.
«Քաջալերվիր դու, դստրիկդ հռչակավոր Իկարիոսի,
Երազ չէր այդ, այլ մեծասքանչ իրողություն, որն և անշուշտ կկատարվի
Սագերն էին քո սեղեխներն, իսկ ես, արծիվն, ամուսինն եմ քո դյուցազուն,
Թեպետ առաջ թռչուն էի, քո ամուսինն եմ ես, այո՜, իմ տուն եկա,
Եվ այժմ նպերտ խոսնայրներն մատնելու եմ ես խայտառակ, ժանտ օրհասի.
Այդպես ասաց, մինչ հեռացավ իմ աչքերից քունն անուշիկ,
{{տող|550}}Ես նայեցի շուրջս իսկույն և բակի մեջ առողջ տեսա մեր սագերին,
Որոնք այնտեղ, տաշտին ընթեր, կտցում էին ցորենի կուտն»։
Նրան իսկույն պատասխանեց ու խոսք ասաց Ոդիսևսը ամենիմաց.
«Ո՜հ, թագուհիդ, պետք չէ բնավ այլ կերպ մեկնել երազը այդ,
Այլ մեկնելի է նա այնպես, ինչպես ինքը, Ոդիսևսը, ցույց տվեց քեզ,
Եվ այդ անշուշտ կկատարվի, կգա բոլոր խոսնայրների մահը դաժան,
Ու նրանցից աստ ոչ մեկը չի խուսափի կործանումից»։
Այնժամ նրան ի պատասխան այսպես ասաց Պենելոպեն խոհեմամիտ.
«Օտարական, երազները լինում են միշտ սին, անպտուղ.
Դրանք բոլորն ամենևին չեն կատարվում մարդկանց համար։
{{տող|560}}Կա երկու դուռ, ուստեք գալիս են այս աշխարհ այդ երազները անմարմին,
Մեկն եղջյուրից է կառուցված, իսկ երկրորդը փղոսկրից է.
Նրանք, որոնք դուրս են գալիս փղոսկրակերտ, ողորկ դռնից,
Խաբուսիկ են, անիրական և մնում են միշտ անկատար,
Սակայն նրանք, որ ելնում են կոկ դռներից եղջյուրակերտ,
Կատարվում են ճշմարտացի, եթե տեսնի դրանց մի մարդ մահկանացու:
Բայց այնտեղից, կարծում եմ ես, չի դուրս եկել այս իմ երազը ծանրագին.
Որքա՜ն հաճույք պիտ զգայինք ես և որդիս, եթե իրոք կատարվեր այդ,
Բայց այլ մի բան ես քեզ կասեմ, և քո սրտում դու այդ պահիր։
{{տող|570}}Մոտ է արդեն օրն անիծյալ, որը պետք է ինձ անջատի
Ապարանքից Ոդիսնսի, բայց ուզում եմ առաջարկել ես մի մրցանք:
Հաճախակի նա ցցում էր բակի գետնին տասներկու հատ մեծ տապարներ
Միմյանց կողքի ու մերձընդմերձ, ուղիղ ինչպես նավակողեր։
Ինքն էլ ապա, հեռուն կանգնած, անցկացնում էր դրանց միջով սլաքը իր:
Ահավասիկ, այդ մրցանքը կառաջարկեմ ես իմ ներկա սեղեխներին.
Ով առավել հաջող ձգի իր աղեղով ու հաղթ ձեռքով և սրընթաց
Սլացող նետն անցկացնի տասնևերկու տապարների անցքի միջով,
Ես հենց նրան կհետևեմ՝ դուրս գնալով ապարանքից այս պերճագոյն,
Ուր անցել է կյանքն իմ ջահել ու խանդավառ՝ լի բերկրանքով ու սիրատենչ,
Որը, կարծեմ, դեռ շա՜տ հաճախ ես կհիշեմ, թեկուզ նույնիսկ երազի մեջ»։
Նրան իսկույն ի պատասխան այսպես ասաց Ոդիսևսը ամենիմաց.
«Գերամեծար դու թագուհիդ Լաերտածին Ոդիսևսի.
Մի՛ դանդաղիր դու այլևս, առաջարկիր այդ մրցանքը դու քո տան մեջ,
Քանզի նախքան կարողանան նրանք ձեռք տալ, ապա շարժել հղկված աղեղն,
Նախքան ձգեն նրանք լարը, որ սլաքը թռչի անցքով երկաթների,
Գերիմաստուն Ոդիսևսը ետ կդառնա, կգա այստեղ»։
Կրկին նրան ի պատասխան այսպես ասաց Պենելոպեն խոհեմամիտ.
«Ա՜խ, եթե դու, օտարական, ցանկանայիր այսպես նստած մնալ այստեղ
Եվ ինձ այսպես զվարճացնել, էլ չէր իջնի քունը երբեք իմ աչքերի,
Բայց չեն կարող մարդիկ, ավա՜ղ, անքուն մնալ միշտ ու անվերջ.
{{տող|590}}Մահկանացու մարդկանց համար, ամեն մեկին երկրի վրա այս կենարար,
Հավերժակյաց աստվածները սահմանել են չափ ու սահման,
Իսկ ես, ավա՜ղ, արդեն պիտի վեր բարձրանամ ննջարանը իմ վերնատան,
Որ պառկեմ անդ իմ անկողնում, այդ վշտալի ապաստանում հառաչանքիս,
Ուր արցունքով միշտ ոռոգված ջայլում եմ ես այն օրվանից, երբ Ոդիսևսն
Թողեց, գնաց դեպ նողկ Իլիոն՝ անունով իր միշտ անիծված։
Այնտեղ, այո, ես կպառկեմ, իսկ դու քնիր սենյակի մեջ, ուր ցանկանաս
Կամ աստ, գետնին պառկիր մի կերպ, կամ թող սարքեն քեզ այլ մահիճ»։
Այդ ասելով՝ նա բարձրացավ դեպ վերնատան իր ննջարանը շողշողուն,
Բայց ոչ մենակ, այլ նաժիշտները գնացին անդ նրա հետ։
{{տող|600}}Երբ բարձրացավ, ծառաների հետ միասին, սենյակը իր, երկար այնտեղ
Նա լաց եղավ, խորունկ ողբաց սիրատենչիկ իր ամուսին Ոդիսևսին,
Մինչև խաժակն Աթենասը անուշ քնով փակեց աչքերն իր նրբագեղ»:
</poem>
== Երգ քսաներորդ։ Նախքան կոտորածը Սեղեխների: Զևսը քաջալերում է Ոդիսևսին ==
