Changes
Ռոջերը ծամում էր բուտերբրոդը, վայելում էր հակառիթմիկան եւ իր գիտակցությունից անջատում ռեկլամը՝ նա, ինչպես եւ ութսունական թվականների բոլոր մարդիկ, կատարելապես էր տիրապետում այդ արվեստին։ Այդ պատճառով էլ վերջին լուրերը, որոնք հաջորդեցին երաժշտական ծրագրին, շարունակում էին մտնել Ռոջերի մի ականջից եւ դուրս գալ մյուսից։ Եվ բավական ժամանակ անցավ, մինչեւ նա հասկացավ, որ բաց է թողնում բնավ էլ ոչ հերթական ներբողը սննդամթերքի պահածոյի մասին։ Իսկապես ասած, նրա ուշադրությունը գրավեց ծանոթ ձայնը, եւ արդեն երկու֊երեք նախադասությունից հետո չէր կասկածում, որ լսում է Միլտոն Հեյլին՝ հռչակավոր ֆիզիկոսին, որի նոր տեսությունը ինդետերմինանտյան սկզբունքի մասին՝ բուռն փոթորիկ էր առաջացրել գիտական շրջաններում։ Ըստ երեւույթին, պրոֆեսոր Հեյլը պատասխանում էր ռադիոմեկնաբանի հարցերին։
—… ևեւ, հետեւաբար, երկնային մարմինը կարող է օժտված լինել դիրքով կամ արագությամբ, բայց ո՛չ միանգամից եւ մեկով եւ մյուսով ժամանակի եւ տարածության տվյալ համակարգի սահմաններում։
— Դոկտոր Հեյլ, չէիք կարող դա բացատրել ավելի հասկանալի լեզվով,— մեղրաձայն հարցրեց ռադիոմեկնաբանը։
— Ինչու չէ։ Դժվարությունն այստեղ զուտ իմացաբանական բնույթ ունի։ Ելնելով զուտ պատճառականությունից, մակրոսկոպիկ ազդեցությունը…
«Իսկ գայլը կամաց֊կամաց գնում էր նրա հետևից հետեւից ու…»,— մտքում ասաց Ռոջեր Պֆլյուգերը։
— … էնտրոպիայի գրադիենտի պարալելիզմի…
— Մենք, ես կարծում եմ, դեռ Մարս մոլորակի վրա ենք, ասաց Գրոսը։
Բայց նավապետն արդեն ծանրութեթեւ էր արել և եւ մի կողմ էր նետել նման հնարավորությունը։
— Ոչ, կտրուկ ասաց նա։ Արեգակնային համակարգության ցանկացածդ մոլորակից համաստեղությունները գործնականում նույն տեսքը պիտի ունենան։
— Դո՞ւք եք պրոֆեսոր Հեյլը։
— Հաստատ չեմ կարող պնդել, բայց այդպես է ասված իմ անձնագրում ևեւ, հետեւաբար, մենք դա կարող ենք այդպես համարել։
— Երկո՞ւ չեք։
— Էհ, ինչ արած։ Եթե այդպաք հարկավոր են տեղեկագրքերը… Ցտեսություն, Միլտոն։
Պրոֆեսոր Հեյլը մտավ փոստային բաժանմունք։ Նա մանրեց քսանհինգ դոլարի չեքը։ Իսկ երկրորդը՝ յոթանասունհինգ դոլարի չեքը, դրեց ծրարի մեջ ու գցեց փոստարկղ։ Ծրարը ճեղքից ներս գցելիս նայեց իրիկնային երկնքին, ցնցվեց ու հայացքը ցած հառեց։ Հետո ամենակարճ ճանապարհով գնաց մոտակա բարը և եւ մի մեծ բաժակ վիսկի պատվիրեց։
— Վաղուց մեզ մոտ չէիք երեւացել, պրոֆեսոր,— ասաց Մայքլը, բարմենը։
Ճիշտ այդպես։ Համենայն դեպս, բավական մոտիկ է։ Մի քանի րոպեի տարբերությունը նշանակություն չուներ, այնպես որ ճշգրիտ հաշվարկների վրա ժամանակ կորցնելը իմաստ չուներ։ Այժմ ինքն ամեն ինչ գիտի։ Անհավանական է, բայց փաստ է։
Պրոֆեսոր Հեյլը մեկ անգամ էլ շիշը մոտեցրեց բերանին եւ մռայլ հայացքը սևեռեց սեւեռեց քարտեզին։ Հետո մտավ գրադարան, վերցրեց տեղեկագիրքը և եւ ստացավ անհրաժեշտ տեղեկությունը։ Հասցեն։
Այս պահից սկսվում է պրոֆեսոր Հեյլի դեգերումների էպոպեան։ Ճիշտ է, ինչպես պարզվեց՝ անօգուտ, բայց և եւ այնպես ինչ֊որ բանով Ոդիսևսի Ոդիսեւսի թափառումներին նմանվող։ Պրոֆեսոր Հեյլը սկսեց այն բանից, որ մի կում էլ խմեց։ Հետո կողոպտեց ռեկտորի աշխատասենյակը սեյֆը (լավ է, որ թվերի կոմբինացիան հայտնի էր նրան)։ Երկտողը, որ նա թողեց սեյֆում, կարող էր ծառայել հակիրճության նմուշ։
«Փողերը վերցրել եմ։ Կբացատրեմ հետո»։
Դրանից հետո մի կում էլ խմեց, շիշը խոթեց գրպանը, դուրս եկավ փողոց ու տաքսի կանչեց։
— Ո՞ւր, սըր,— հարցրեց վարորդը, երբ ուղևորը ուղեւորը նստեց։ Պրոֆեսոր Հեյլը ասաց հասցեն։
— Ֆրեմոնտ֊ստրի՞թ։ Ներեցեք, սըր, բայց ես չգիտեմ որտեղ է այդ փողոցը։
— Դա որ… Մասաչուսեթս նահանգո՞ւմ է։ Ոնց որ մի քիչ հեռու է այստեղից։
— Առավել ևս եւս չարժե ժամանակ կորցնել պարապ խոսելու վրա, — խելամտորեն նկատեց պրոֆեսոր Հեյլը։
Ռեկտորի սեյֆից հանած փողերի շրշյունի տակ տևած տեւած կարճ բանակցությունները ցրեցին վարորդի տարակուսանքը, և եւ նրանք առաջ սլացան։
Գիշերը մարտ ամսի համար հազվադեպ ցուրտ էր, իսկ տաքսիի ջեռուցիչը այնքան էլ լավ չէր աշխատում։ Դրա փոխարեն «տարտանի պլեդը» հրաշալի տաքացնում էր և եւ պրոֆեսորին, և եւ վարորդին, այնպես որ Նյու Հեյվենով սլանալիս նրանք երգում էին հինավուրց կովբոյական երգեր։
— «Մենք սլանում ենք, մենք սլանում ենք վայրենի կապույտ հեռուն»։
Ըստ լուրերի, որոնք կարող են եւ չհամապատասխանել իրականությանը, Հարտֆորդում պրոֆեսոր Հեյլը իբր թե փայլուն ժպիտ էր պարգեւել մի տիկնոջ, որը սպասում էր վերջին տրամվային, և եւ հարցրել էր, թե արդյոք Բոստո՞ն չի ուզում գնալ։ Բայց, ըստ երեւույթին, կինը Բոստոն չէր գնում, որովհետև որովհետեւ առավոտյան ժամը հինգին, երբ տաքսին կանգ առավ Բոստոնում, Ֆրեմոնտ֊ստրիթի №614 տան առջևառջեւ, այնտեղ նստած էին միասին պրոֆեսոր Հեյլը եւ վարորդը։
Պրոֆեսոր Հեյլը դուրս եկավ մեքենայից և եւ նայեց տանը։ Դա միլիոնատիրոջ տիպիկ առանձնատուն էր՝ շրջապատված չուգունե ցանկապատով և եւ փշալարով։ Դարպասը փակ էր, ևեւ, ըստ երեւույթին, զանգ չկար։
Բայց տունը մայթից հեռու էր մի քար նետելու չափ, և եւ պրոֆեսոր Հեյլը որոշեց օգտվել այդ պարագայից։ Նա մի քար նետեց։ Հետո նորից։ Վերջապես նրան հաջողվեց ջարդել պատուհանի ապակին։
Առաջացած անցքի մեջ շուտով սողոսկեց մի գլուխ։ Սպասավորն է, մտածեց պրոֆեսոր Հեյլը։
— Ես պրոֆեսոր Միլտոն Հեյլն եմ, գոռաց նա։— Ես պետք է անհապաղ տեսնեմ միսթր Ռեզերֆորդ Սնիվելիին։ Հույժ կարևոր կարեւոր գործով։
— Միսթր Սնիվելին քաղաքում չէ, սըր,— ասաց սպասավորը։— Իսկ այ պատուհանը…
— Ես ոնց որ չեմ տեսնում նրան․
— Ուրեմն կտեսնեք, ասաց Հեյլը և եւ նորից խցկվեց տաքսու մեջ։ Վարորդը քնած էր, և եւ պրոֆեսորը ցնցեց նրա ուսը։
— Սպիտակ տուն,— ասաց պրոֆեսոր Հեյլը։
— Վաշինգթոն, Սպիտակ տուն, — բացատրեց պրոֆեսոր Հեյլը։ — Եվ արա՛գ։
Նա գրպանից հանեց հարյուր դոլարանոց թղթադրամը։ Վարորդը նայեց նրան եւ տնքաց։ Բայց հետո մտցրեց գրպանը և եւ միացրեց շարժիչը։
Մեղմ ձյուն էր գալիս։
Երբ տաքսին թեքվեց անկյունում, Ռեզերֆորդ Ռ․ Սնվերլին քթի տակ ծիծաղեց, եւ գլուխը ներս մտցրեց։ Միսթեր Սնիվելին սպասավոր չէր պահում։
Եթե պրոֆեսոր Հեյլը ավելի լավ ծանոթ լիներ էքսցենտրիկ միսթր Սնիվելիի սովորություններին, նա կիմանար, որ Ֆրեմոնթ֊սթրիթ 614 տան բոլոր սպասավորները ցերեկվա ժամը տասներկուսին արդեն դուրս էին գալիս առանձնատնից, ուր գալիս էին ժամը տասին։ Եթե չհաշվենք այդ երկու ժամը, միսթր Սնիվելին մշտապես գտնվում էր վեհապանծ միայնության մեջ։ Նա ոչ ընկերներ ուներ, ոչ էլ բարձրաշխարհիկ ծանոթներ։ Ամբողջ ազատ ժամանակը, որ մնում էր երկրի առաջատար գալանտերիային ընկերություններից մեկի գործերը վարելուց, նա անց էր կացնում իր տնային արհեստանոցում հազար ու մի սարքեր և եւ ապարատներ պատրաստելով։
Սնիվելին ուներ մի մոխրաման, որը ամեն անգամ հնազանդորեն ծայրը վառված սիգարեթ էր տալիս նրան, հենց որ ձեռքը մեկնում էր դեպի մոխրամանը։ Սնիվելիի ռադիոկոմբայնը ավտոմատ կերպով միանում էր այն ծրագրերի ժամանակ, որոնք վճարում էր «Սնիվելի» ընկերությունը, և եւ անջատվում էր, հենց որ ծրագրերը վերջանում էին։ Սնիվելիի վաննան մեղմորեն նվագակցում էր, երբ նա ջրի մեջ սկսում էր երգել, և եւ հետո նա ուներ մի մեքենա, որը գիշերը, քնելուց առաջ, նրա համար կարդում էր իր մեջ դրված գիրքը։
Սնիվելիի կյանքը գուցե միօրինակ էր, բայց զուրկ չէր կոմֆորտից։ Իհարկե, նա տարօրինակ մարդ էր, սակայն տարեկան չորս միլիոն եկամուտ ունեցող մարդու համար դա միանգամայն հարմար էր։ Իսկ եթե դու կյանքդ սկսել ես որպես փոքր նավագնացության գանձապահի որդի, ապա դա արդեն բոլորովին վատ չէ։
Միսթր Սնիվելին ինքնագոհ քմծիծաղով ճանապարհ դրեց տաքսին, վերադարձավ իր անկողինը և եւ քնեց առաքյալի քնով։
«Ուրեմն, ինչ֊որ մեկը գլխի է ընկել ինչ է կատարվում, ժամկետից տասնիննը ժամ առաջ,— մտածեց նա քնելիս։— Էհ, հաջողություն նրանց»։
Ոչ մի քրեական կոդեքս պատիժ չէր նախատեսում այն բանի համար, ինչ նա էր արել։
Այդ օրը գրախանութների աստղագիտական բաժինները սրընթաց դատարկվեցին։ Լայն հասարակությունը հանկարծ ջերմ հետաքրքրություն ցուցաբերեց երկնային երևույթների երեւույթների նկատմամբ եւ նույնիսկ նյուտոնյան «Principia»֊ի հին, փոշոտ հատորները ձեռքից ձեռք էին խլում անհավատալի գներով։
Եթերը լցրել էին երկնային հրաշքների վերաբերյալ հաղորդումներով։ Սակայն դրանց մեջ ոչ միայն շատ քիչ գիտություն կար, այլև այլեւ հասարակ առողջ դատողություն, քանզի գրեթե բոլոր աստղագետները այդ օրը խոր քնած էին։ Երկու օր նրանք աչք չէին փակել, բայց երրորդ օրը՝ հոգեպես ու մարմնապես անջված, ձեռքերը թափ տվին աստղերի վրա, համարելով, որ իրենց (աստղագետներին, և եւ ոչ թե աստղերին) հարկավոր է մի քիչ քնել, իսկ երկնային լուսատունները թող իրենց հոգսը իրենք հոգան։
Առասպելական հոնորարները, որ առաջարկում էին հեռուստատեսային և եւ ռադիո ընկերությունները, գայթակղեցին նրանցից երկուսին֊երեքին, և եւ նրանք փորձեցին դասախություններով հանդես գալ, բայց ինչքան քիչ ասենք այդ տխուր փորձերի մասին, այնքան՝ լավ։ Պրոֆեսոր Կարվեր Բլեյքը, բազմաթիվ հեռուստադիտողներին բացատրելով ապոգեյի և եւ պերիգեյի տարբերությունը, ընկավ կատալեպտիկ վիճակի մեջ։
Մեծ պահանջարկ կար նաեւ ֆիզիկոսների նկատմամբ։ Սակայն նրանցից ամենահռչակավորի հետ կապվելու ջանքերը օգուտ չտվին։ Կարճ երկտողը՝ «Փողը վերցրի։ Կբացատրել հետո»,— պրոֆեսոր Միլտոն Հեյլի անհետացման միակ բանալին, ոչինչ չտվեց։ Նրա քույրը՝ Ագաթան, վախենում էր վատթարագույնից։
Ատլանտիական ափում առավոտյան սկսած ձյունը ավելի ու ավելի էր սաստկանում։ Ուոտերբերի (Կոնեկտիկուտ նահանգ) մտնելուց առաջ պրոֆեսոր Հեյլի վարորդը զգաց, որ ամեն ինչ իր սահմանն ունի։ Ինչ է, ինքը հո երկաթից չի, որ առանց շունչ առնելու քշի մեկ Բոստոն, մեկ Վաշինգտոն։ Միթե թեկուզ հարյուր դոլարով կարելի է այդպիիսի բան պահանջել մարդուց։
Գոնե այնպիսի բուք չլիներ։ Ոչ մի բան չի երեւում, նույնիսկ երբ հնարավոր է լինում կոպերը իրարից անջատել։ Իսկ հետևում հետեւում նստած ուղեւորը խռմփացնում է իր համար։ Ինչու ինքը չքշի ճանապարհի եզրը ու մի ժամ քնի։ Ընդամենը մի ժամ։ Չէ որ ուղևորը ուղեւորը ոչ մի բան չի զգա։ Եվ ընդհանրապես, նա իսկապես խենթ է, հո կարող էր գնացք կամ ինքնաթիռ նստել։
Կասկած չկա, որ պրոֆեսոր Հեյլը կարող էր օգտվել տրանսպորտի այդ տեսակներից, եթե հիշեր դրանց մասին։ Բայց նա շատ քիչ էր ճանապարհորդում, և եւ հետո «Տարտանի պլեդն» էլ էր իր գործը արել։ Պրոֆեսոր Հեյլը սովոր էր տաքսիից օգտվելուն, ոչ տոմս ես առնում, ոչ էլ տեղդ ես փոխում։ Նա փողի պակաս չէր զգում, «Տարտանի պլեդով» պարուրված նրա գլուխը չէր աշխատում և եւ չէր մտածում այն մասին, որ տաքսիով երկար ճանապարհորդելիս գործ ունի մարդկային գործոնի հետ։
Բայց երբ լրիվ սառած արթնացավ անշարժ մեքենայի մեջ, ստիպված եղավ, այնուամենայնիվ, մտածել այդ մասին։ Վարորդը խոր քնած էր, և եւ ինչքան էլ գիտնականը արթնացնում էր նրան՝ շարունակում էր խռմփացնել։ Ի լրումն ամենի՝ պրոֆեսոր Հեյլի ժամացույցը կանգ էր առել, և եւ նա ոչ մի պատկերացում չուներ ոչ ժամանակի մասին, ոչ էլ իրենց գտնվելու տեղի մասին։
Դժբախտաբար, նա այդպես էլ չէր սովորել մեքենա վարել, ու եռանդով մի կում անելուց հետո, որ մի քիչ տաքանա, նա դուրս եկավ տաքսիից, բայց հենց այդ ժամանակ նրա կողքը կանգ առավ մի ուրիշ մեքենա։
— Այո։
— Ես կարդացել եմ ձեր բոլոր գրքերը, պրոֆեսոր,— ասաց ոստիկանը։— Պաշտում եմ ֆիզիկան և եւ միշտ երազել եմ ծանոթանալ ձեզ հետ։ Ես կուզենայի ձեր կարծիքն իմանալ քվանտի վերանայված մեծության մասին։
— Խոսքը վերաբերում է կենաց ու մահուն,— ասաց պրոֆեսոր Հեյլը։— Դուք չէի՞ք կարող ինձ հասցնել մոտակա օդանավակայանը։
— Օդանավակայանն է, սըր։
Նա չհասցրեց խոսքը վերջացնել, երբ պրոֆեսորն արդեն դուրս թռավ մեքենայից ևեւ, սայթաքելով, մտավ տոմսարկղների սրահը։ Նա ուսի վրայից գոռաց «շնորհակալություն» եւ քիչ մնաց փռվեր շեմին։
Սուպերստրատոլայների տաքացող շարժիչների ոռնոցը զգոնացրեց նրան, ոտքերին ասես թևեր թեւեր բուսնեցին, և եւ նա մի ակնթարթում հայտնվեց տոմսարկղի առաջ։
— Սա ինչ ինքնաթիռ է։
Պրոֆեսոր Հեյլը տոմսավաճառին մեկնեց հարյուր դոլարանոց թղթադրամը։
— Տո՛մս,— խրպոտ գոռաց նա։— Մանրը ձեզ պահեք։ Հափշտակելով տոմսը, պրոֆեսորը սանդուղքով վեր սլացավ դեպի ստրատոլայների դուռը հենց այն պահին, երբ այն արդեն փակվում էր։ Նա ընկավ բազկաթոռին, հազիվ շունչը տեղը բերելով։ Երբ ստուարդեսան մոտեցավ տոմսը վերցնելու, նա քնած էր մեռելի պես, և եւ աղջիկը ստիպված եղավ ինքը կապելու նրա գոտիները։
Շուտով նա արթնացրեց պրոֆեսորին․ գրեթե բոլոր ուղևորները ուղեւորները իջել էին։
Պրոֆեսոր Հեյլը գլխապատառ ցած գցեց իրեն և եւ դաշտի միջով վազեց դեպի օդանավակայան։ Նա մի հայացք գցեց վիթխարի ժամացույցին։ Ժամը դեռ ինն էր ևեւ, մի քիչ հանգստանալով, պրոֆեսոր Հեյլը ներս մտավ «Տաքսի» ցուցանակով դռնից։
— Սպիտակ տուն,— ասաց նա վարորդին։— Շա՞տ պիտի գնանք։
— Տասը րոպե։
Պրոֆեսոր Հեյլը գոհ փնչացրեց և եւ ետ ընկավ նստատեղին։ Այս անգամ չքնեց։ Քնել բոլորովին չէր ուզում։ Բայց նա աչքերը փակեց, որ մտածի թե ինչպես ավելի լավ բացատրի պրեզիդենտին իրադրությունը։
— Հասանք, սըր։
Պրոֆեսոր Հեյլը վճարեց վարորդին, շտապ֊շտապ դուրս եկավ տաքսիից ու վեր վազեց աստիճաններով։ Շենքը բոլորովին այնպիսին չէր, ինչպիսին նա պատկերացնում էր, սակայն պարապ մտքերի վրա ժամանակ կորցնելու տեղը չէր։ Նա տեսավ մի դուռ և եւ նետվեց այդ կողմը։
— Ես պետք է անհապաղ տեսնեմ պրեզիդենտին։ Պետական կարևորության կարեւորության գործ է։
Այնտեղ նստած մարդը մռայլվեց։
— Սա «Սպիտակ տուն» հյուրանոցն է,— պատասխանեց նա։— Վաշինգթոնի նահանգի Սիեթլ քաղաքում։
Հեյլն ուշակորույս վայր ընկավ։ Նա ուշքի եկավ միայն երեք ժամ հետո, հիվանդանոցում։ Կես գիշեր էր՝ Խաղաղ օվկիանոսյան ժամանակով։ Հետեւաբար երկրի ատլանտիկական ափում առավոտյան ժամը չորսն էր։ Այլ կերպ ասած, երբ նա դուրս էր գալիս ինքնաթիռից Վաշինգտոն նահանգի Սիեթլ քաղաքում, Վաշինգտոն քաղաքում, Երկրի մայրաքաղաքում, և եւ Բոստոնում հենց կեսգիշեր էր։
Պրոֆեսոր Հեյլը նետվեց դեպի պատուհանը և եւ բռունցքը սպառնալից թափահարեց երկնքի վրա։ Անօգուտ արարք։
Սակայն ատլանտիկական ափում երեկոյան դեմ բուքը հանդարտվեց, ու օդում կախված էր միայն թեթև թեթեւ մշուշ։ Օդերեւութաբանական բյուրոների հեռախոսները անդադար զնգում էին, բոլորին, ով տենչում էր նայել աստղազարդ երկնքին, հետաքրքրում էր՝ արդյոք մառախուղը կցրվի՞։
— Օվկիանոսային քամի է բարձրանում,— պատասխանում էին նրանց։— Քամին արդեն բավական ուժեղ է և եւ մի֊երկու ժամվա ընթացքում կցրի մառախուղը։
Տասնմեկն անց տասնհինգ Բոստոնի երկինքը լրիվ պարզվեց։ Չնայած սոսկալի ցրտին, փողոցները լեփ֊լեցուն էին մարդկանց բազմությամբ, որոնք, գլուխները վեր տնկած, հետևում հետեւում էին աստղային կարուսելին։ Եվ ոչ մեկը չէր ուզում հավատալ իր աչքերին։ Չի՛ կարող պատահել։
Քաղաքում տարածվում էր հարաճուն խուլ գվվոց։ Տասներկուսից քառորդ պակաս արդեն ոչ մի կասկած չկար, և եւ գվվոցը հանկարծակի դադարեց․ միայն նրա համար, որ կեսգիշերին նախորդող վերջին րոպեներին վերածվի խլացուցիչ հռնդյունի։ Տարբեր մարդիկ տարբեր կերպ էին ընկալում տեղի ունեցածը․ մեկը զայրանում էր, մյուսը՝ ծիծաղում, մեկը քարանում էր սարսափից, իսկ մյուսն էլ արհամարհանքով ծռում շրթունքները։ Իսկ ոմանք էլ նույնիսկ հիանում էին։
Շուտով քաղաքի բոլոր կողմերից մարդիկ շարժվեցին դեպի Ֆրեմոնթ֊ստրիթ։ Նրանք գնում էին ոտքով, մեքենաներով և եւ քաղաքային տրանսպորտով, և եւ նրանց բոլորի երթուղին վերջանում էր մի կետում։
Տասներկուսից հինգ րոպե պակաս Ռեզերֆորդ Սնիվելին դեռեւս նստած էր իր աշխատասենյակում, որի վարագույրները փակ էին։ Նա այդպես էլ չենթարկվեց պատուհանին մոտենալու եւ երկնքին նայելու գայթակղությանը։ Ոչ, նա կնայի, երբ ամեն ինչ ավարտած լինի։
Ըստ երեւույթին, ամեն ինչ հրաշալի էր գնում։ Այդ մասին էր վկայում ձայների, անկասկած, զայրացած ձայները բվվոցը, որն հետզհետե ուժգնանում էր նրա տան շուրջը։ Նա լսում էր, որ ամբոխը գոռում է իր ազգանունը։
Եվ այնուամենայնիվ, նա սպասեց մինչեւ ժամացույցի վերջին զարկը և եւ միայն այդ ժամանակ դուրս եկավ պատշգամբ։ Որքան էլ որ ուզում էր նայել վեր, երկնքին, նա իրեն ստիպեց նախ նայել ցած, փողոցին։ Այնտեղ ալեկոծվում էր ամբոխը, կատաղած ամբոխը։ Բայց նա արհամարհում էր ամբոխին։
Բազմությունը ճեղքելով տանն էին մոտենում ավտոմեքենաները։ Նրանցից դուրս եկավ Բոստոնի քաղաքագլուխը՝ քաղաքի ոստիկանության պետի ուղեկցությամբ։ Հետո ի՞՜նչ։ Ինքը ոչ մի օրենք չի խախտել։
Եվ ահա հասավ բաղձալի պահը։ Նրա հաղթանակի պահը։ Սնիվելին աչքերը բարձրացրեց դեպի անմռունչ երկինքը և եւ տեսավ… չորս հարյուր վաթսունութ ամենապայծառ աստղերը լռելյայն գոռում էին․
:::«Լվացվեք Սնիվլիի օժառով»։
Հրճվանքը տևեց տեւեց ուղիղ չորս վայրկյան։ Հետո նրա դեմքը կապտեց, աչքերը չռվեցին։
— Աստվա՜ծ իմ,— խռպոտ մրմնջաց Սնիվելին։— Ազգանունս աղավաղվել է։
Նրա դեքմն արդեն լրիվ մանուշակագույն էր դարձել։ Արմատից կտրված ծառի պես նա փլվեց պատշգամբի բազրիքին և եւ գլորվեց ներքև։ներքեւ։
Շտապ օգնության մեքենան անշունչ միլիոնատիրոջը իսկույն հասցրեց մոտակա հիվանդանոցը, որտեղ բժիշկը հավաստեց ուղեղի արյունազեղումից առաջացած մահ։
Բայց նրա ազգանունը, թեև թեեւ աղավաղված, շարունակում էր փայլել երկնքում։ Աստղերը դադարել էին շարժվելուց, նրանք դարձյալ քարացել էին անփոփոխ դիրքով, որպեսզի ավետեն՝
:::«Լվացվեք Սնիվլիի օճառով»։
Աստղագիտության կամ ֆիզիկայի (ինչպես նաև սև նաեւ սեւ մոգության) ասպարեզում քիչ թե շատ իրեն գիտակ համարող մարդկանց անհամար բացատրություններից առավել պարզ ու տրամաբանական (և եւ ճշմարտությանը մոտ) բացատրությունը եղավ Ուենդել Մեյնի՝ Նյու Յորքի աստղագիտական ընկերության պատվավոր նախագահի առաջադրածը։
— Միանգամայն ակնհայտ է,— հայտարարեց պրոֆեսոր Մեյենը,— որ դա լուսաբեկման միջոցով ստեղծած օպտիկական պատրանք է։ Հասկանալի է, մարդուն ենթակա և եւ ոչ մի ուժ չի կարող ազդել աստղի վրա։ ՀետևաբարՀետեւաբար, իրականում բոլոր աստղերը երկնակամարում զբաղեցնում են իրենց նախկին դիրքերը։ Ես համոզված եմ, որ Սնիվելին գտել է մթնոլորտի վերին շերտերում աստղերի լույսը բեկելու այնպիսի եղանակ, որ տպավորություն ստեղծվի, թե աստղերը տեղաշարժվում են։ Ինչ֊որ տեղ հիմա էլ աշխատում են նրա հաղորդիչները, ուղարկելով որոշակի հաճախականության ալիքներ։ Թեև Թեեւ մենք առայժմ չգիտենք, թե ինչպես է նա դրան հասել, բայց և եւ այնպես դաշտի ստեղծման գաղափարը, որը ընդունակ է ոսպնյակի կամ ձգողության ուժի պես լուսային ալիքները շեղել իրենց ուղուց՝ ինքնին վերցրած անհնարին բան չէ։
Նա խոսում էր շատ երկար, բայց բավական է բերել միայն նրա ելույթի վերջին մասը։
— Այդ էֆեկտը չի կարող հավերժական լինել, ինչպես հավերժական չէ այն ստեղծող հաղորդիչը։ Վաղ թե ուշ Սնիվելիի մեքենան կգտնվի ու կանջատվի, կամ էլ ինքն իրեն կփչանա, մի որևէ որեւէ մասը շարքից դուրս կգա…
Պրոֆեսոր Մեյենի եզրակացությունների ճշտությունը հաստատվեց, երբ այս իրադարձություններից երկու ամիս և եւ ութ օր հետո Բոստոնի էլեկտրական ընկերությունը էլեկտրական վարձը չվճարելու համար դադարեց հոսանք մատուցել Ուեսթ֊Ռոջերստրիթի 901 տանը, որը գտնվում էր տասը թաղամաս հեռու Սնիվելիի առանձնատնից։
Հետաքննությունը ցույց տվեց, որ կես տարի առաջ այս տունը գնած Էլմեր Սմիթը ջրի երկու կաթիլի պես նման է եղել Ռեզերֆորդ Սնիվելիին, և եւ կարելի էր բնավ չկասկածել, որ Էլմերը եւ Սնիվելին՝ միևնույն միեւնույն անձնավորությունն են։
Տան տանիքում հայտնաբերեցին մի բարդ լաբիրինթոս, որը բաղկացած էր տարբեր կողմեր ուղղված և եւ տարբեր երկարության չորս հարյուր վաթսունութ անտենաներից։ Հաղորդիչը, որին նրանք միացված էին, իր չափերով մեծ չէր սովորական ռադիոհաղորդիչից։ Զարմանալի է, բայց փաստ է։ Եվ, համաձայն էլեկտոաընկերության տվյալների, հոսանք էլ շատ չէր ծախսում։ Սակայն երբ փորձեցին բացել՝ այն վերածվեց փոշու։
Որքան էլ որ տարօրինակ թվա, կատարվածը գրեթե ոչ մի լուրջ հետեւանք չունեցավ։
Մարդիկ ավելի քնքշորեն էին վերաբերվոում աստղերին, բայց ավելի քիչ էին վստահում։
Ռոջեր Պֆլյուգերը դուրս եկավ բանտից և եւ ամուսնացավ Էլսիի հետ, Սիեթլը պրոֆեսոր Միլտոն Հեյլի վրա թողեց չափազանց լավ տպավորություն, և եւ նա ընդմիշտ բնակվեց այնտեղ։ Երկու հազար մղոն հեռավորությունից նա առաջին անգամ սիրտ արեց լեզու ցույց տալ իր ավագ քույր Ագաթային։ Նրա կյանքը դարձավ շատ ավելի հաճելի, բայց վտանգ կա, որ նրա նոր գրքերը այժմ ավելի ուշ֊ուշ լույս աշխարհ կգան։
Մնում է հիշատակել մի վշտալի փաստի մասին, որը տխուր խորհրդածությունների է մղում։ Այդ փաստը նույնքան նվաստացուցիչ է մեր հպարտության համար, որքան եւ բազմանշանակ։
Այն երկու ամիս և եւ ութ օրվա ընթացքում, երբ գործում էր Սնիվելի հաղորդիչը, Սնիվելի օճառի պահանջարկը աճեց 915 տոկոսով։
<references/>
