Changes
― Ձեզ կզանգահարեն, ― ասաց նա։ ― Ամեն ուրբաթ առավոտ իննից մինչև ինն անց կես զանգի սպասեք։ Ձեզ բարև կհաղորդեն Ֆիլ Խյուից ու տեսակցություն կնշանակեն։
― Ես կուզեի, որ դուք հասկանաք, ― շարունակեց նա։ ― Այս բոլորը լավ է, շատ լավ է և այլն, և այլն, իսկ «օղակն» ուղղակի հրաշալի է, բայց ամենից առաջ մեզ երկու բան է պետք՝ լուսանկար և լրիվ կոնտեյներ։ Վերադարձրեք մեր ֆոտոապարատը, միայն թե լուսանկարած ժապավենով, ու մեր ճենապակյա կոնտեյները, բայց ոչ թե դատարկ, այլ լիքը, ու դուք էլ երբեք Գոտի գնալու կարիք չեք ունենա։
Ռեդրիկը ուսը ցնցեց, իր վրայից գցեց նրա ձեռքը, դուռը բացեց և դուրս եկավ։ Առանց շրջվելու, քայլեց փափուկ գորգի վրայով, ծոծրակին զգալով կապույտ հրեշտակային աչքերի անթարթ հայացքը։ Նա չսպասեց վերելակին ու ոտքով իջավ ութերորդ հարկից։
Դուրս գալով «Մետրոպոլ» հյուրանոցից, նա տաքսի վերցրեց ու գնաց քաղաքի մյուս ծայրը։ Վարորդն անծանոթ էր, նորեկներից՝ մեծքթանի ու պզուկոտ մի ջահել, մեկը նրանցից, ովքեր վերջերս խելակորույս լցվում են Հարմոնտ՝ անպատմելի արկածներ, անհաշիվ հարստություն, համաշխարհային փառք ու ինչ֊որ հատուկ կրոն գտնելու հույսով։ Լցվելը լցվում էին, բայց դե այդպես էլ մնում էին տաքսու վարորդ, մատուցող, շինարարության բանվոր, դռնպան՝ դռնապան՝ ընչաքաղց, ագահ, անորոշ ցանկություններով բռնված, աշխարհիս երեսին ամեն ինչից դժգոհ, սոսկալի հուսախաբված և համոզված, որ այստեղ էլ իրենց խաբեցին։ Նրանց կեսը մի երկու ամիս հետո, անիծելով ամեն ինչ ու ամենքին, վերադառնում էր հայրենի տները, իրենց հետ տանելով ու աշխարհով մեկ տարածելով մեծագույն հուսախաբությունը։ Նրանցից միայն շատ քչերն էին դառնում ստալկեր ու շուտով զոհվում էին, այդպես էլ չհասցնելով գլխի ընկնել ինչն ինչոց է։ Իսկ մյուսները իրենց բոլոր երեկոներն անց էին կացնում պանդոկներում, իրար հետ կռվում էին տարբեր հայացքներ ունենալու պատճառով, աղջիկների պատճառով, հենց այնպես, կոնծելուց, լրիվ խելագարեցնելով քաղաքի ոստիկանությանը և հնաբնակներին։
Պզուկոտ վարորդից սոսկալի օղու հոտ էր փչում, աչքերը կարմիր էին, ոնց որ ճագարի աչքեր, նա անասելի գրգռված էր ու միանգամից Ռեդրիկին սկսեց պատմել, որ այսօր առավոտյան իրենց փողոցում մի մեռել է հայտնվել գերեզմանոցից։ Եկել է, ուրեմն, իր տուն, իսկ տունն արդեն մի քանի տարի է փակ է, տնեցիք բոլորը այնտեղից գնացել են․ և՛ նրա պառավ այրին, և՛ աղջիկն ու փեսան, և՛ թոռները։ Հարևաններն ասում են, որ նա մահացել է մի երեսուն տարի առաջ, Այցելությունից առաջ, իսկ հիմա՝ բարև ձեզ, վեր է կացել, եկել։ Ման եկավ, պտտվեց, պտտվեց տան չորս կողմը, հետո նստեց ցանկապատի տակ ու մնաց։ Ամբողջ թաղի ժողովուրդը այդտեղ էր թափվել՝ նայում են նրան, բայց դե վախենում են մոտենալ։ Հետո ինչ֊որ մեկը գլխի ընկավ, ջարդեց նրա տան դուռը, ուրեմն դուռը բացեցին, որ նա մտնի իր տունը։ Ու ի՞նչ եք կարծում։ Նա վերցրեց ու ներս մտավ, դուռն էլ փակեց հետևից։ Ես աշխատանքից ուշանում էի, ու հիմա չգիտեմ, թե ինչով այդ ամենը վերջացավ, միայն մի բան գիտեմ, ուզում էին ինստիտուտ զանգ տալ, որ գան տանեն մեր թաղից, գրողի ծոցը տանեն։
― Կանգնիր, ― ասաց Ռեդրիկը։ ― Հենց այստեղ։
Նա ձեռքը տարավ գրպանը։ Մանր չկար, ստիպված եղավ մանրել նոր ստացած թղթադրամը։ Հետո սպասեց դարպասի մոտ, մինչև որ տաքսին գնաց։ Գիշակերի տունը վատը չէր․ երկու հարկ, ապակեպատ կցաշենք՝ բիլիարդանոցով, լավ մշակված այգի, ծաղկանոց, խնձորենիների մեջ՝ սպիտակ տաղավար։ Ու այս բոլորի շուրջը՝ նախշազարդ երկաթե ճաղեր, որոնք ներկված էին բաց կանաչ յուղաներկով։ Ռեդրիկը մի քանի անգամ սեղմեց զանգի կոճակը։ Դարպասը թեթև ճռռոցով բացվեց, ու Ռեդրիկը դանդաղ քայլեց ավազե շավիղով, որը երկու կողմից եզերված էր վարդի թփերով, իսկ տան առաջ արդեն կանգնած էր Փորսուղը՝ ծռմռված, սև ու կարմիր, և ամբոցջ ամբողջ մարմնով դողում էր ծառայելու ցանկությունից։ Անհամբերությունից նա շրջվեց կողքի, ջղաձգորեն հենարան փնտրելով, ոտքը դրեց աստիճանին, ապա սկսեց ձգել երկրորդ ոտքը, և այդ ընթացքում առողջ ձեռքը անընդհատ թափահարում էր Ռեդրիկի կողմը, իբր հիմա գալիս եմ, հիմա․․․
― Հե՜յ, Շեկ, ― այգուց կանչեց նրան կանացի մի ձայն։
Դինան ցած դրեց բաժակը ու մազերը հեռացրեց դեմքից։ Նա այլևս չէր ժպտում։
― Ափսոս, ― ասաց նա։ ― Ւսկ Իսկ դու, ուրեմն․․․
Ռեդրիկը հենց նրան՝ Դինա Բարբրիջին, կարող էր մանրամասն պատմել, թե դա ինչպես է եղել և ինչ էր պատահել։ Երևի նա կարող էր Դինային պատմել նույնիսկ, թե ինքը ինչպես վերադարձել էր մեքենայի մոտ, ձեռքում պահած կաստետը, ու ինչպես Բարբրիջը աղաչեց ոչ այնքան իր կյանքի համար, որքան հանուն իր զավակների՝ հանուն Դինայի և Արչիի, չթողնել իրեն, և նույնիսկ խոստացավ Ոսկե գունդը։ Բայց նա ոչ մի բան չպատմեց։ Առանց խոսելու ձեռքը տարավ ծոցը, մի կապուկ թղթադրամ հանեց ու նետեց կարմիր ներքնակի վրա, ուղիղ Դինայի երկար ու մերկ ոտքերի տակ։ Թղթադրամները ծիածանագույն հովհարի պես շաղ եկան։ Դինան ցրված վերցրեց մի քանի հատ ու սկսեց ուշադիր նայել, ասես առաջին անգամ է տեսնում, բայց առանձնապես չի հետաքրքրվում։
Էռնեստը վհատ շարժեց հոնքերն ու վեր քաշեց մի ուսը։ Ամեն ինչ պարզ էր։ Դռների մեջ արդեն կանգնած էին երկու ներգրերը ու քթների տակ ծիծաղում էին, ուրիշ դուռ չկար, իսկ պատուհանը փակ էր և դրսից պատված էր պինդ ճաղերով։
Զզվանքից ծամածռելով դեմքը, կապիտան Քվոտերբլադը երկու ձեռքը մտցնում էր պայուսակի մեջ ու այնտեղից հանածը դնում սեղանին․ երկու հատ փոքր «փուչիկ», ինը հատ «մարտկոց», տարբեր չափերի տասնվեց հատ «սև ցայտ», պոլիէթիլենի տոպրակով երկու հատ հրաշալի պահպանված «սպսունգ»«սպունգ», մի բանկա «գազով կավ»․․․
― Գրպաններումդ բան կա՞, ― կամացուկ հարցրեց կապիտանը։ ― Հանիր․․․
Նա արդեն ծնկաչոք էր սողում մեկ֊մեկ հավաքելով փողերը, ավելի ու ավելի մոտենալով պղնձե մուգ օղակին, որը հանգիստ ընկած էր պարկետի կեղտոտ փորվածքում։ Նա անընդհատ գոռգոռում էր ու թունդ հայհոյանքներ թափում բերանից, գոռում էր իր հիշած բոլոր հայհոյանքները, տեղնուտեղը հորինում նորերը, իսկ երբ վրա հասավ ցանկալի պահը, լռեց, լարվեց, բռնեց օղակից, ամբողջ ուժով վեր նետեց, ու լյուկի բացված կափարիչը դեռ չէր հասցրել շրխկալ հատակին, երբ նա, ձեռքերն առաջ պարզած, գլխիվայր սուզվեց մառանի խոնավ ու սառը խավարի մեջ։
Նա ընկավ ձեռքերի վրա, գլուխկոնծի տվեց, վեր թռավ ու, կռանալով, առաջ նետվեց՝ ոչ մի բան չտեսնելով, հույսը դնելով սոսկ հիշողության վրա, ցնցելով ու շարժելով իրար վրա շարված արկղերը, որոնք աղմուկով շուռ էին գալիս նրա անցնելուց հետո, սայթաքելով ու խարխափելով վեր բարձրացավ անտեսաներլի անտեսանելի աստիճաններով, մարմնի ուժգին հարվածով տեղից հանեց թիթեղով պատված դուռը ու հայտնվեց Էռնեստի գարաժում։ Նա ամբողջ մարմնով դողում էր ու հեվիհև շնչում, աչքերի առջև լողում էին արյունոտ օղակներ, սիրտը ծանր ու ցավոտ թպրտում էր կոկորդի մոտ, բայց նա ոչ մի վայրկյան կանգ չէր առնում։ Նա իսկույն նետվեց գարաժի ծայրի անկյունը և, ձեռքերը քերծելով, սկսեց դեսուդեն թափել հին ու ջարդված իրերի կույտը, որի հետևի պատի մի քանի տախտակները վաղուց ջարդված էին։ Հետո պառկեց փորի վրա ու դուրս սողաց այդ անցքով, լսելով ինչպես է ճտճտալով պատռվում պիջակը, և արդեն բակում, որ նեղ էր ջրհորի պես, նստեց աղբարկղերի արանքում, հանեց պիջակը, վզից պոկեց փողկապը, արագ տնտղեց իրեն, թափ տվեց շալվարի փոշին, ուղղվեց և, վազելով բակի միջով, մտավ հարևան բակը տանող ցածր ու գարշահոտ թունելը։ Վազելու ընթացքում նա անընդհատ ականջ էր դնում, բայց պարեկային շչակների ոռնոցը չէր լսվում, ու ավելի արագ վազեց, վախեցնելով երեխաներին, սուզվելով պարաններից կախված լվացքի տակ, խցկվելով փտած ցանկապատերի արանքով, ճգնելով ավելի շուտ դուրս գալ այս թաղամասից, քան կապիտան Քվոտերբլադը կհասցներ շրջապատել։ Նա շատ լավ գիտեր այս տեղերը։ Երբ դեռ փոքր տղա էր, իր հասակակիցների հետ խաղում էր այս բակերում, նկուղներում, նախկին լվացքատներում, ածխի պահեստներում, ու նա ամեն տեղ ծանոթներ ուներ ու նույնիսկ ընկերներ, մի ուրիշ դեպքում նա շատ հեշտությամբ կարող էր թաքնվել այստեղ թեկուզ մի ամբողջ շաբաթ, բայց նա դրա համար այսպես հանդգնաբար չփախավ կապիտան Քվոտերբլադի քթի տակից, միանգամից վաստակելով նաև հավելյալ տասներկու ամիս։ Բախտը ժպտում էր նրան։ Յոթերորդ փողոցում աղմուկով֊աղաղակով և փոշու ամպեր բարձրացնելով առաջ էր գնում ինչ֊որ թափոր, մոտ երկու հարյուր մարդ, բզկտված ու ճմրթված, ինչպես ինքը, ու նույնիսկ ավելի վատ տեսքով, ասես նրանք բոլորը նույնպես մտել էին ցանկապատների արանքներն ու իրենց վրա շրջել աղբարկղերը, կամ էլ գիշերն անց էին կացրել ածխի պահեստում։ Նա դուրս եկավ բակից, միանգամից խռնվեց ամբոխին և, հրմշտելով, տրորելով սրա֊նրա ոտքերը, վզակոթին հարված ստանալով ու ինքն էր հասցնելով, դուրս եկավ փողոցի մյուս կողմը և նորից մտավ բակ հենց այն պահին, երբ առջևում լսվեց պարեկային մեքենայի նողկալի ու ծանոթ ոռնոցը, ու թափորը կանգ առավ՝ հարմոնի պես սեղմվելով։ Բայց հիմա նա ուրիշ թաղում էր, ու կապիտան Քվոտերբլադը չէր կարող իմանալ, թե հատկապես որ թաղում։
Ռեդրիկն իր գարաժի մոտ դուրս եկավ ռադիոապրանքների պահեստի կողմից, ու ստիպված եղավ սպասել, մինչև որ բանվորները բեռնատարից իջեցրին հսկայական ստվարաթղթե տուփերով հեռուստացույցները։ Նա տեղավորվեց հարևան տան պատի տակ աճած եղրևանու չորացած թփերի ստվերում, շունչը տեղը բերեց ու մի սիգարետ վառեց։ Նա ագահորեն ծխում էր, պատի տակ պպզած, մերթ ընդ մերթ շփելով դեմքը, որ մեղմացնի ջղային ցնցումը, ու մտածում էր, մտածում։ Իսկ երբ վիթխարի բեռնատարը բանվորների հետ միասին դուրս եկավ դարպասից, նա ծիծաղեց ու կամաց ասաց․ «Շնորհակալություն տղերք, տխմարիս պահեցիկ․․․ թողեցիկ, որ մտածեմ»։ Այդ պահից նա սկսեց արագ գործել, բայց առանց հապճեպության, ճարպկորեն, կշռադատված, ասես Գոտում լիներ։ Ծածուկ անցքի միջով նա մտավ իր գարաժը, անաղմուկ տեղից վերցրեց մեքենայի հին նստատեղը, ձեռքը մտցրեց զամբյուղի մեջ ու այնտեղից փաթեթը հանեց ու դրեց ծոցը։ Հետո վերցրեց մեխից կախված հնամաշ կաշվե բաճկոնը, անկյունում գտավ հին գլխարկը ու երկու ձեռքով դրեց գլխին և քաշեց մինչև ճակատը։ Դռան ճեղքերից արևի բարակ շողերն ընկնում էին կիսամութ գարաժը, բակում ուրախ խաղում ու ճվճվում էին երեխաները և, երբ արդեն պատրաստվում էր գնալ, հանկարծ լսեց աղջկա ձայնը։ Ռեդրիկը աչքը կպցրեց ամենալայն ճեղքին ու տեսավ, ինչպես Կապիկը, թափահարելով երկու փուչիկները, վազվզում էր նոր ճոճանակի շուրջը, իսկ երեք պառավ հարևանուհիները նստել էին նստարանին և, ծնկներին դրած թելի կծիկներն ու շյուղերը, դժգոհ տեսքով նայում են նրան։ Մտքեր են փոխանակում պառավ վհուկները։ Իսկ երեխաները ոչինչ, խաղում են նրա հետ, ասես ոչինչ չի եղել, հո իզուր չէ ինքն այդքան քծնում՝ էլ ինչ ասես, որ չի սարքել նրանց համար՝ և փայտե բլրակ, և տիկնիկի տնակ, և ճոճանակ․․․ և այս նստարանը, որի վրա հիմա նստած են պառավ վհուկները։ «Լավ», ― ասաց նա, հազիվ շարժելով շրթունքները, հեռացավ ճեղքից, վերջին անգամ նայեց գարաժին ու դուրս եկավ գաղտնի անցքից։
― Ստացվել է նոր խումբ․․․
― Այո, ես արդեն գիտեմ։ Միստր Նունան, ես Շատ շատ կարճ ժամկետով եմ եկել։ Մի քանի հարց կա, որոնք պետք է քննարկենք անձնական հանդիպման ժամանակ։ Նկատի ունենք «Միցուբիսի դենսիի» վերջին պայմանագիրը։ Իրավաբանական կողմը։
― Ձեր տրամադրության տակ եմ։
― Ինչի աչքի՞․․․
― Խեցգետնի։ Խեցգետին։ Գիտե՞ք դա ինչ բան է։ ― Պարոն Լեմխենը երկու մատով չրխկացրեց օդում։ ― Ճանկեր ունի․․․
― Ինչո՞ւ։
― Ինչպես դուք հիշում եք, նրանք գնում էին Գոտուց բերված առարկաները, և Գուտալինը դրանք նորից հետ էր տանում Գոտի։ Սատանայինը՝ սատանային։ Հիմա էլ առնելու բան չկա ու, բացի դրանից, մասնաճյուղի նոր տնորենը տնօրենը նրանց գցեց ոստիկանների ճանկը։
― Հասկանում եմ, ― ասաց պարոն Լեմխենը։ ― Դե, իսկ ջահելնե՞րը։