Changes
|վերնագիր = Գուգարք
|հեղինակ = [[Սեյմուր Բեյջան]]
|աղբյուր = [[http://gugark.epress.am/]]
|թարգմանիչ =
}}
''Նվիրվում է մեղուներին''
Այժմ էլ հաճախ եմ հիշում «Գուգարք» ամառային ճամբարը։ Հատկապես, երբ ծառաշատ վայր, աղբյուր, ջրամբար, մաքրած ձու, քնած սպիտակ սագ, սարեր եմ տեսնում։ «Գուգարքում» անցկացրած օրերը կյանքիս ամենաերջանիկ օրերն էին։ Ես դա գիտակցում էի դեռ այնտեղ գտնվելու ընթացքում։ Գիտեի, որ շատ հաճախ եմ հիշելու այդ տեղերը։ Դրա համար փորձում էի հիշողությանս մեջ դրոշմել բոլոր զրույցները, այնտեղ տեսած բնապատկերները։ Ընդհանրապես, ողջ կյանքս կարելի է բաժանել երկու փուլի՝ Գուգարքից առաջ և հետո։
Աղմուկ-աղաղակը չէր դադարում մինչև ժամը 4-ը։ Իսկ իմ ուղեկիցը քնած էր։ Վերադարձա կուպե։ Մի շնչով կես լիտրանոց չգազավորված ջրի շիշը գլուխս քաշեցի։ Նորից պառկեցի։ Փորձում էի քնել, բայց դա այդքան էլ հեշտ չէր։
Մեքենայից վերցրեցի «կախարդական պայուսակս» ու ուղևորվեցի դեպի հանրակացարան։ Ճամբարի հրապարակում ոչ ոք չկար։ Երեխաները ցրվել էին։ Արթուրը ցույց տվեց սենյակս։ Թիկնապահներն էլ գնացին հանգստանալու։ Հանվեցի ու միանգամից լոգասենյակ մտա։ Ատամներս մաքրեցի։ Մի քանի անգամ սապոնվեցի: Ջրի ուժեղ շիթի տակ մարմնիս հոգնածությունը հանեցի։ Հագնելով կարմիր ներքնազգեստը՝ պառկեցի դիվանին։ Հիմա արդեն քնելու համար բոլոր պայմանները կային։ Ինչպես ասում էր Վոտրենը՝ քնիր, գառնուկս, երբեմն երջանկությունը մարդուն քնի մեջ է այցելում։
Ու հիմա ես թշնամի երկրում խմում եմ օղի, որը պատրաստվել է թթից, որն աճում է այնտեղ, որտեղ ես ծնվել ու մեծացել եմ։ Մարմինս տաքանում է։ Ճակատս քրտինքով է պատվում։ Հարբում եմ։ Արմենն օղին բաժակների մեջ լցրեց։ Օղին խմելուց հետո մի կտոր ձմերուկ կերա, որպեսզի ազատվեմ բերանիս դառը համից։ Սիգարետ կպցրեցի։ Ով գիտի, գուցե այդ օղին մեր բակում հավաքված թթի՞ց է պատրաստվել։ Բարձրացա։ Աղբյուրից լողավազանի մեջ հոսող սառույցի պես սառը ջրով լվացվեցի ու վերադարձա սեղանի մոտ՝ թթի օղի խմելու։
Աղբյուրի ջրով լվացվելով ու մարմինս թրջելով՝ թիկնապահներիս ուղեկցությամբ սենյակ բարձրացա։ Հանեցի շալվարս ու բացեցի պատուհանը։ Սենյակս լցվեց զով, մաքուր լեռնային օդով։ Նայելով մթության մեջ ճամբարին մոտեցող լեռներին՝ ծխեցի օրվա վերջին սիգարետը։ Ինչ-որ մեկը հեռվում լսում էր Մուրատ Նասիրովի «Ես դու եմ, դու ես ես» երգը։
- Կարդա՛, պետք է անպայման անընդհատ կարդալ։ Գիրքը միակ բանն է, որից ես հաճույք եմ ստանում, անգամ եթե այն ուրիշն է կարդում։ Գրողի կողմից երկար տարիների ընթացքում տեսածի ու լսածի արդյունքում տանջանքով գրվածը մի շաբաթում կարդալուց լավ բան կա՞։ Հարցիս չպատասխանեց։ Անուշն ավելի շատ ուզում էր, որ ես խոսեմ։ Հերթական անգամ կուրծքս առաջ գցելով, ձգվելով՝ նկատեցի տրիբունայի մոտ կանգնած թիկնապահին։ Մեզ էր նայում։
Այստեղ՝ ճամբարում, թիկնապահներն ինձ այդքան էլ չէին հոգնեցնում։ Ճամբարում, բացի աշխատողներից, դպրոցականներից ու մեր նախագծի մասնակիցներից, ոչ ոք չկար։ Բայց, չնայած դրան, ընդհանուր հսկողություն կար։ Ամենուրեք զգում էի թիկնապահներիս հայացքները։ Առանց նրանց թույլտվության չէի կարող ճամբարը լքել։
Ինձ թվում էր՝ անհարմար է մտածել՝ Խ․-ի նվիրած տուփի մեջ ինչ կարող էր լինել, սենյակ գնալ, դուռը կողպել ու տուփը բացել։ Մի պահ մտածեցի՝ հետաձգեմ ու տուփը ճաշից հետո բացեմ։ Բայց կասկածն ու հետաքրքրասիրությունն ինձ ստիպեցին բացել այն։ Ամեն դեպքում, թշնամական երկրում ստացած նվերը տարբերվում է այլ նվերներից։ Տուփի մեջ թղթով փաթաթված վեց հատ ափսե կար։ Ափսեների վրա պատկերված էր Իրանի շահ Բահրամի կողմից վիշապի սպանության տեսարանը։ Սկսեցի ծխել ու մտածել՝ խոհանոցում տեղի ունեցած զրույցի, ճամբարում անցկացված օրվա ու շահ Բահրամի կողմից վիշապի սպանության տեսարանի միջև ինչ իմաստային կապ կա։ Ոչ մի կապ չգտա։ Մի փոքր առաջ ընկնելով՝ ասեմ, որ Խ․-ի նվիրած ափսեները հետ գալուց, լավ հարբելով, մոռացել եմ Թիֆլիսի ռեստորանում։ Հաջորդ առավոտ ափսեների հետևից ռեստորան գնալու հավես չունեի։
Շունը, լսելով հորեղբորս որդու խոսքերը՝ «հերդ արդեն պառկել ա», իր թաքստոցից՝ լողավազանի հետևից, դուրս եկավ։ Մոտս վազեց ու սկսեց ձեռքերս լիզել։ Բակից դուրս եկանք ու հորեղբորս տուն ուղևորվեցինք։ Շունն էլ մեզ հետ էր։ Նա մեկ առաջ էր վազում, մեկ՝ հետ ընկնում։ Հենց որ հնարավորություն լինի, այդ շան մասին կգրեմ։ Հիմա հավես չկա։ Մենք լուռ քայլում էինք ամայի փողոցներով։ Երբ հորեղբորս տան մոտ հասանք, շունը դարպասի մոտ կանգ առավ։ Ես այդ հավատարիմ էակի գլուխը շոյեցի։ Մենք ներս մտանք, իսկ նա տուն վերադարձավ։
Վրաստանի քաղաքացի Իրաքլի Չիխլաձեն այսպես է հիշում այն ժամանակները․ «Մի տեսարան հստակ եմ հիշում։ Նրանից հետո, երբ մեծերը, հանրահավաք անցկացնելով, հրապարակից ցրվում էին, սկսվում էր երեխաների հանրահավաքը։ Նրանց առաջնորդները տրիբունաների վրա էին բարձրանում ու ելույթ ունենում։ Յուրաքանչյուր ելույթից հետո երեխաները ծափահարում էին ու գոռում։ Չեմ հիշում՝ ինչի մասին էին խոսում փոքրիկ առաջնորդները։ Այն ժամանակ լրագրողական գործունեությունս նոր էի սկսել։ Շատ եմ ափսոսում, որ փոքրիկ առաջնորդների ելույթները դիկտոֆոնի վրա չեմ ձայնագրել։ Դա իմ լրագրողական գործունեության մեջ թույլ տված ամենամեծ սխալն է»։
Դա ասելով՝ վարորդը կամաց ձեռքը բարձրացրեց ու, աջ թշին նստած ճանճին բռնելով, բռունցքի մեջ սպանեց։
Ես առանց ամաչելու պարում էի։ Նրա մարմինը, ձեռքերը դրական էներգիա, բարի զգացումներ էին արձակում։ Չէինք խոսում։ Միմյանց դեմքին էինք նայում։ Երաժշտությունը դադարեց։ Իրար շնորհակալություն հայտնեցինք։ Նա իր սեղանի մոտ գնաց, իսկ ես առաջին հարկ իջա։ Մաքուր օդին ծխեցի։ Մտա զուգարան ու սառը ջրով լվացվեցի։ Թշերս կարմրել էին։ Մաքուր օդին մի հատ էլ սիգարետ ծխեցի ու սրահ վերադարձա։ Կովկասով թափառող ամերիկացիները լրիվ հարբել էին։ Հրեական ծագումով ֆրանսուհին իր բարակ բլուզի օձիքն էր շոյում։ Շարֆը բացվել էր։ Մեծ կուրծքը կրկին կիսով չափ մերկացած էր։ Մի հարսանիքին նստած՝ մեկ այլ հարսանիքի մասին հիշեցի․․․
