Changes
/* LXXI */
― Իմ մա՜րդ, իմ խե՜ղճ մարդ։
Ուլենշպիգելն ու Նելեն մեծագույն քնքշանքով գրկում, սփոփում էին նրան։ Նա էլ սեղմելով նրանց իր գրկում՝ լուռ մղկտալով լաց էր լինում։ Հետո նա նշան արեց, որ իրեն մենակ թողնեն։ Նելեն ասաց Ուլենշպիգելին․
― Եկ գնանք, այդպես է ուզում նա․ կառոլուսները փրկե՛նք։
Եվ երկուսն էլ դուրս եկան։ Կատլինը պտտվում էր Սոոտկինի շուրջը և ասում․
― Մի ծակ փորեցեք․ հոգին ուզում է մեկնել․
Եվ Սոոտկինը սևեռուն հայացքով դիտում էր նրան առանց տեսնելու։
Կլաասի և Կատլինի հյուղակները կից էին․ Կլաասի տան առջև մի փոքրիկ պարտեզ կար, իսկ Կատլինի տան առջև, փողոցի կողմից՝ բակլա ցանած բանջարանոց։ Բանջարանոցը շրջապատված էր ամուր փշացանկապատով, որի մեջ Ուլենշպիգելը ու Նելեն իրար մոտ գնալու համար մի խոշոր ծակ էին բացել մանկության օրերին։
Ուլենշպիգելն ու Նելեն գնացին բանջարանոց և այնտեղից տեսան պահապան գուգազին, որը գլուխը տարուբերելով թքում էր օդի մեջ, բայց լորձունքն ընկնում էր բաճկոնակի վրա։ Ճյուղացանցով պատած մի շիշ էր ընկած նրա կողքին։
― Նելե՛, ― կամացուկ ասաց Ուլենշպիգելը, գուգազը դեռ կուշտ չի խմել․ հարկավոր է, որ դարձյալ խմի։ Այդպիսով միայն տեր կդառնանք։ Վերցնենք շիշը։
Նրանց ձայնի վրա լանդսկնեխտը իր ծանր գլուխը դարձրեց նրանց կողմը, փնտրեց շիշը և չգտնելով՝ շարունակեց թքել դեպի օդը և ջանաց լուսնի լույսով տեսնել իր լորձունքի ընկնելը։
― Մինչև ատամները հարբած է գինօղիով, ― ասաց Ուլենշպիգելը, ― լսո՞ւմ ես ինչ դժվարությամբ է թքում։
Լանդսկնեխտը երկար թքելուց և օդին նայելուց հետո ձեռքը դարձյալ պարզեց շիշը վերցնելու համար․ գտավ, բերանը դրեց ճտին, գլուխը ետ գցեց, շրջեց շիշը, թեթև հարվածներ սկսեց տալ նրան՝ ամբողջ հեղուկը հոսեցնելու համար և սկսեց ծծել, ինչպես մանկիկն իր մոր ստինքը։ Այլևս ոչինչ չգտնելով մեջը՝ նա համակերպվեց, շիշը դրեց կողքին, մի քիչ հայհոյեց վերին գերմաներենով, նորից թքեց, գլուխը օրորեց աջ ու ձախ և անհասկանալի աղոթքներ մրմնջալով քնեց։
Ուլենշպիգելը իմանալով, որ այդ քունը երկար չէր տևի և պետք էր ավելի երկար խորացնել՝ ցանկապատի մեջ շինված ծակից սողաց, վերցրեց գուգազի շիշը, տվեց Նելեին, որ գինօղի լցնի։
Գուգազը շարունակում էր խռմփացնել․ Ուլենշպիգելը նորից անցավ ցանկապատի ծակից, լեցուն շիշը դրեց նրա սրունքների միջև, վերադարձավ Կատլինի բանջարանոցը և Նելեի հետ սպասեց ցանկապատի հետևը։
Նոր լցրած խմիչքի սառնության պատճառով գուգազը մի թեթև արթնացավ և հենց առաջին շարժումով որոնեց այն բանը, որ զովություն է տալիս ազդրերին։ Հարբած մարդկանց կռահումով որոշեց, որ դա լեցուն շիշ կարող էր լինել։ Ուլենշպիգելն ու Նելեն լուսնի լույսով տեսան, որ նա ցնցեց շիշը՝ խմիչքի ձայնը լսելու համար, համտես արավ, ծիծաղեց, զարմացավ, որ շիշն այդքան լիքն է, նախ խմեց մի ումպ, ապա ավելի շատ, հետո դրեց գետնին, նորից վերցրեց ու դրանից հետո անընդմիջում խմեց։
Ապա երգեց․
<poem>
Երբ իրիկունս տյար Մանը գա
Ողջույն ասի տիկին Զեին․․․
</poem>
Վերին գերմանացիների համար տիկին զեն ծովն է, տյար Մանի ամուսինը, իսկ տյար Մանը լուսինն է և կանանց իշխանը։ Ուստի նա երգեց․
<poem>
Երբ իրիկունս տյար Մանը գա
Ողջույն ասի տիկին Զեին,
Տիկին Զեն էլ նրան կտա
Մի գավ թանձր, եփած գինի,
Երբ իրիկունս տյար Մանը գա։
Նըրա հետ Զեն ընթրիք կանի,
Բազում անգամ կը համբուրվի․
Իսկ երբ Մանը լավ կշտանա՝
Զենի մահճում կքնանա,
Երբ իրիկունս տյար Մանը գա։
Թող միշտ այսպես անուշիկս
Համեղ ընթրիք, թանձր գինի
Հրամցընի և ինձ սիրի,
Երբ իրիկունս տյար Մանը գա։
</poem>
Հետո մեջընդմեջ խմելով ու մի տուն երգելով նա քնեց։ Եվ չկարողացավ լսել Նելեին, որ ասում էր․ «Բուխարու ներքնախորշի հետևն են՝ պուտուկի մեջ», ոչ էլ տեսնել Ուլենշպիգելին, որ ախոռից մտավ Կլաասի խոհանոցը, վերցրեց ներքնախորշի կափարիչը, գտավ ամանն ու կառոլուսները, վերադարձավ Կատլինի բանջարանոցը, կառոլուսները թաքցրեց այդտեղ՝ ջրհորի պատի կողքին, վստահ լինելով, որ եթե փողը որոնեն՝ տանը կփնտրեն և ոչ թե դուրսը։
Ապա վերադարձան Սոոտկինի մոտ և տեսան՝ վշտաբեկ կինը լալիս էր ու ասում․
― Իմ մա՜րդս, իմ խե՜ղճ մարդս։
Նելեն և Ուլենշպիգելը մինչև առավոտ հսկեցին նրան։
===LXXII===
Հաջորդ առավոտ borgstorm֊ը մեծ ղողանջելով դատավորներին հրավիրեց Vierschare֊ի դատարանը։
Երբ նրանք նստեցին Արդարադատության ծառի շուրջը՝ չորս նստարանների վրա՝ նորից հարցաքննեցին Կլաասին և ասացին, թե չի՛ ուզում հետ կենալ իր մոլորությունից։
Կլաասը ձեռքերը պարզեց դեպի երկինք․
― Քրիստոս՝ իմ տերը տեսնում է ինձ վերևից, ― ասաց նա։ ― Ես նայում էի նրա արևին, երբ ծնվեց որդիս՝ Ուլենշպիգելը։ Ո՞ւր է հիմա նա՝ թափառաշրջիկը։ Սոոտկի՛ն, անուշի՛կ կինս, արիասիրտ կլինե՞ս դժբախտության դեմ հանդիման։
Ապա նայելով լորենուն՝ ասաց նրան անիծելով․
― Հողմ ու խորշա՛կ, արե՛ք այնպես, որ ավելի շուտ տեղն ու տեղը չորանան հայրենի երկրի ծառերը, քան թե տեսնեն, որ իրենց ստվերի տակ մահվան է դատապարտվում ազատ խիղճը։ Ո՞ւր ես որդյա՛կ իմ, Ուլենշպիգել, ես խստասիրտ եմ եղել քո նկատմամբ։ Պարոնայք, գթացե՛ք ինձ և դատեցեք այնպես, ինչպես մեր ողորմած տերը կաներ։
Բոլոր նրանք, ովքեր լսում էին նրան, լաց էին լինում, բացի դատավորներից։
Ապա նա հարցրեց, թե ոչ մի ներում չկա՞ իր համար, և ասաց․
― Միշտ էլ աշխատել եմ ու քիչ եմ վաստակել․ բարեսիրտ եմ եղել աղքատների հանդեպ և սիրալիր յուրաքանչյուրի հետ։ Ես հրաժարվեցի կաթոլիկ եկեղեցուց, որպեսզի հնազանդվեմ աստծու ոգուն, որ խոսեց ինձ։ Ոչ մի շնորհ չեմ ազերսում, բացի այն՝ որ խարույկի պատիժը փոխարինեք Ֆլանդրիայի երկրից առհավետ և ցմահ աքսորի պատժով, մի պատիժ, որ ինքնին շատ ծանր է արդեն։
Բոլոր ներկա եղողներն աղաղակեցին․
― Գթացե՛ք, պարոնա՛յք, ողորմած եղե՛ք։
Բայց Յոսե Գրեյպսթյուվերը ծպտուն չհանեց։
Ավագ դատավորը ձեռքով նշան արեց լռելու և ասաց, որ հրովարտակները պարունակում են բացահայտ արգելք ներում հայցելու հերետիկոսների համար․ բայց եթե Կլաասն ուզում է հրաժարվել իր մոլորություններից նա մահապատժի կենթարկվի պարանով, փոխանակ կրակով վառվելու։
Եվ ժողովրդի մեջ խոսում էին․
― Կրակ կամ պարան․ միևնույն է՝ մահ է։
Եվ կանայք արտասվում էին, իսկ տղամարդիկ խուլ ձայնով տրտնջում։
Այդ ժամանակ Կլաասն ասաց․
― Ես ամենևին չեմ հրաժարվի։ Արեք իմ մարմինն այն, ինչ հաճո է ձեր ողորմածությանը։
Ռընեի եպիսկոպոս Տիտելմանը գոչեց․
― Անհանդուրժելի բան է տեսնել, որ հերետիկոսների մի այսպիսի ճիճու գլուխ է բարձրացնում իր դատավորների առաջ․ նրանց մարմինը վառելը անցողիկ պատիժ է, պետք փրկել նրանց հոգին և տանջանքի միջոցով ստիպել հրաժարվելու իրենց մոլորություններից, որպեսզի ժողովրդին չընձեռեն հերետիկոսների՝ վերջնական լրբությամբ մեռնելու վտանգավոր տեսարանը։
Այս խոսքերի վրա կանայք ավելի սաստիկ սկսեցին լալ, իսկ տղամարդիկ ասացին․
― Երբ խոստովանում են՝ պատժում են, և ոչ թե տանջում։
Դատարանը որոշեց, որ հրովարտակները տանջանք չեն նախատեսել, ուստի հիմք չկա Կլաասին դրան ենթարկելու։ Մի անգամ ևս հարցաքննեցին, որ հրաժարվի, բայց նա պատասխանեց․
― Չեմ կարող։
Հրովարտակների զորությամբ նա հայտարարվեց հանցավոր սիմոնականության<ref>Սուրբ իրերի, եկեղեցական պաշտոնի առուծախ (Սիմոն կախարդի անունից)։</ref> համար (ինդուլգենցիաներ ծախելու պատճառով), հերետիկոսության, հերետիկոսներ թաքցնելու համար, և որպես այդպիսին Համայնքի տան դարպասի առաջ դատապարտվեց ողջ֊ողջ այրվելու՝ մինչև որ մահը վրա հասնի։
Նրա մարմինը երկու օր կապված էր մնալու անարգանքի սյունին՝ օրինակ ծառայելու համար, ապա պիտի թաղվեր այն տեղը, ուր սովորաբար թաղում են մահապատժվածների մարմինները։
Այդ դատավճիռը լսելուց հետո Կլաասը ձկնավաճառների ավագին ասաց․
― Չար մահով ես դու մեռնելու, վա՛տ մարդ, որ մի չնչին գրոշի համար այրիացնում ես մի երջանիկ կին, որբացնում ես մի կենսուրախ տղա։
Դատավորները թողնում էին, որ Կլաասը խոսի, որովհետև իրենք էլ, բացի Տիտելմանից, խիստ անարգ էին համարում ձկնավաճառների ավագի մատնությունը։
Վերջինս ամոթից ու բարկությունից գույնը խիստ գցել, դեղնել էր։
Կլաասին նորից բանտ տարան։
