Դիտել Բարոն Մյունխհաուզենի արկածները էջի աղբյուրը

{{Վերնագիր
|վերնագիր = Բարոն Մյունխհաուզենի արկածները
|հեղինակ = [[Էրիխ Ռասպե]]
|թարգմանիչ = Հայրապետ Հայրապետյան
|աղբյուր = [[«Բարոն Մյունխհաուզենի արկածները»]]
}}
[[Category: Արձակ]]
[[Կատեգորիա:Գերմանական գրականություն]]
[[Կատեգորիա:Հեքիաթ]]
[[Կատեգորիա:Մանկական]]

::'''Աշխարհի ամենաճշմարտախոս մարդը'''

Երկար քթով մի փոքրիկ ծերուկ, բուխարու առաջ նստած, պատմում էր իր արկածները։

Լսողները նրա երեսին ծիծաղում էին.

― Ա՜յ քեզ Մյունխհաուզեն, ա՜յ քեզ բարոն։

Բայց ծերուկը նրանց չէր էլ նայում։ Նա հանդարտ շարունակում էր պատմել, թե ինչպես է թռել լուսին, ինչպես է ապրել երեք ոտանի մարդկանց մեջ, թե ինչպես իրեն մի մեծ ձուկ կուլ է տվել, ինչպես է գլուխը կտրվել։

Սի անգամ ինչ-որ մի անցորդ լսեց, լսեց նրան ու հանկարծ բացականչեց.

― Ա՜յդ բոլորը սուտ է։ Այնպիսի բաներ չեն եղել։

Ծերուկը դեմքը խոժոռեց և ծանր ու մեծ պատասխանեց.

― Այն բոլոր կոմսերը, բարոնները, իշխաններն ու սուլթանները, որոնց ես պատիվ եմ ունեցել լավագույն բարեկամներ անվանել, միշտ ասում էին, որ ես աշխարհիս ամենաճշմարտախոս մարդն եմ։

Շրջապատողներն ավելի բարձր հռհռացին։

― Մյունխհաուզենը ճշմարտախոս մարդ է։ Հա՛, հա՛, հա՛, հա՛, հա՛, հա՛...

Իսկ Մյունխհաուզենը, նրանց վրա ուշադրություն չդարձնելով, շարունակում էր պատմել, թե ինչպես եղջերվի գլխին մի հրաշք-ծառ էր աճել։

― Ծա՞ռ... եղջերվի գլխի՞ն...

― Այո, բալի ծառ, իսկ ծառի վրա՝ բալ... Հյութալի, քաղցր բալ...

Այդ բոլոր պատմվածքները տպված են այստեղ, այս գրքում։ Կարդացեք և ինքներդ դատեցեք, աշխարհում բարոն Մյունխհաուզենից ավելի ճշմարտախոս մարդ եղե՞լ է արդյոք։


= Առաջին մաս =

== Ձին տանիքի վրա ==

Ես ձիով ճանապարհվեցի դեպի Ռուսաստան։

Ձմեռ էր, ձյուն էր գալիս։

Ձին հոգնեց և սկսեց սայթաքել։ Քունս տանում էր։ Քիչ էր մնում հոգնածությունից ձիուց վար ընկնեմ։ Բայց իզուր էի գիշերելու տեղ փնտրում, ճանապարհին ոչ մի գյուղ չպատահեց։

Ի՞նչ անեի։ Ստիպված էի բաց դաշտում գիշերել։

Չորս կողմը ոչ թուփ կար, ոչ ծառ։ Միայն ձյան տակից մի փոքրիկ սյուն էր ցցվել։

Երկար քնեցի, իսկ երբ զարթնեցի, տեսա, որ պառկած եմ ոչ թե դաշտում, այլ մի գյուղում, ավելի ճիշտ՝ մի փոքրիկ քաղաքում, և չորս կողմից շրջապատված եմ տներով։

Ի՞նչ է պատահել։ Ո՞ւր եմ ընկել ես։ Ինչպե?ս կարող էին մի գիշերվա մեջ այսքան տներ բուսել։

Իսկ ձի՞ս ինչ եղավ։

Երկար ժամանակ չէի հասկանում, թե ինչ է պատահել։

Հանկարծ լսեցի ծանոթ խրխնջոց։ Իմ ձիու խրխնջոցն էր։

Իսկ որտե՞ղ է։

Խրխնջոցը վերևից էր լսվում։

Ես բարձրացրի գլուխս Ա ինչ...

Ձիս կախված է զանգակատան տանիքից, կապված է հենց խաչից։ Իսկույն հասկացա, թե ինչ է պատահել։

Երեկ երեկոյան այս քաղաքն իր մարդկանցով ու տներով ծածկված էր ձյունով և միայն խաչի ծայրն էր ցցված մնացել։

Ես չիմացա, որ դա խաչ է, ինձ թվաց, թե մի փոքրիկ սյուն է, որին կապեցի ձիս։ Իսկ գիշերը, երբ քնած եմ եղել, ձնհալն ընկել էր, ձյունը հալվել, և ես աննկատելի իջել եմ գետնին։

Իսկ իմ խեղճ ձին մնացել էր այնտեղ, վերևում, տանիքին։ Խաչից կախված լինելու պատճառով գետնին իջնել չէր կարողացել։

Ի՞նչ անել։

Երկար չմտածելով, ես վերցրի ատրճանակս, նշան բռնեցի, և գնդակը դիպավ ուղիղ սանձին, որովհետև ես հրաշալի հրաձիգ էի։

Սանձը կտրվեց, և ձին արագ ինձ մոտ իջավ։

Ես թռա ձիուս վրա և քամու արագությամբ առաջ սլացա։


== Սահնակին լծված գայլը ==

Բայց շուտով գլխի ընկա, որ ձմեռը ձիով գնալն անհարմար է։ Ավելի լավ է սահնակով ճանապարհորդել։ Մի լավ սահնակ գնեցի և սլացա փափուկ ձյան վրայով։

Երեկոյան անտառ մտա։ Ես սկսեցի նիրհել, երբ հանկարծ լսեցի ձիուս անհանգիստ խրխնջոցը։ Ետ նայեցի և լուսնյակի լույսով տեսա մի ահռելի գայլ, որը բերանը բաց արած վազում էր իմ սահնակի ետևից։

Ազատվելու հույս չկար։

Սահնակի մեջ պառկեցի և վախից աչքերս փակեցի։

Ձիս կատաղի առաջ էր սլանում։ Գայլի ատամների չխկչխկոցը լսվում էր ականջիս շատ մոտ։

Բայց, իմ բախտից, գայլն ինձ վրա ոչ մի ուշադրության չէր դարձնում։

Նա թռավ սահնակի վրայից՝ ուղիղ գլխիս վրայով և հարձակվեց խեղճ ձիուս վրա։

Մի րոպեում ձիուս ետևի մասն անհետացավ գայլի ագահ երախում, իսկ առջևի մասը սարսափից ու ցավից շարունակում էր առաջ սլանալ։

Գայլի երախն ավելի ու ավելի էր մտնում ձիուս մեջ։

Երբ ուշքի եկա, վերցրի մտրակը և ոչ մի րոպե չկորցնելով, սկսեցի մտրակել ագահ գազանին։

Նա ոռնաց ու առաջ սլացավ։

Ձիու առջևի մասը, որ դեռ գայլը չէր կերել, ընկավ ձյան մեջ, իսկ նրա տեղը բռնեց գայլը՝ լծված սահնակին։

Այդ լծասարքից նա դուրս պրծնել չէր կարող, նա ձիու պես լծված էր սահնակին։

Ես շարունակեցի ամբողջ ուժով մտրակել նրան։

Նա սլանում էր առաջ ու առաջ, հետևից քարշ տալով սահնակը։ Նա այնպես արագ էր քաշում, որ երկու-երեք ժամից հետո մտա Պետերբուրգ։

Պետերբուրգի զարմացած բնակիչները խումբ-խումբ դուրս եկան նայելու այն հերոսին, որը ձիու փոխարեն իր սահնակին կատաղած գայլ էր լծել։


== Կայծեր աչքերիցս ==

Պետերբուրգում ես շատ լավ էի ապրում։ Հաճախ որսի էի գնում և հիմա հաճությամբ հիշում եմ այն ուրախ ժամանակը, երբ ամեն օր այնքան դեպքեր էին պատահում։

Մի դեպք շատ զվարճալի էր։

Իմ ննջարանի պատուհանից երևում էր մի մեծ լիճ, որի մեջ ամեն տեսակ որս կար։

Մի անգամ առավոտյան, մոտենալով պատուհանիս, լճի մեջ վայրի բադեր նկատեցի։

Իսկույն հրացանս առա և արագ դուրս եկա տնից։

Շտապ-շտապ սանդուղքներից ցած իջնելիս գլուխս այնպես ուժեղ խփեցի դռանը, որ աչքերիցս կայծեր թափվեցին։

Բայց ես չկանգնեցի, առաջ վազեցի։ Ահա և լիճը։ Նշան բռնեցի ամենաչաղ բադերին, ուզում եմ կրակել և հանկարծ սարսափով նկատում եմ, որ հրացանս կայծքար չունի։ Իսկ առանց կայծքարի կրակել չի կարելի։

Ի՞նչ անեի։ Վազեի տուն կայծքար բերելու։

Չէ՞ որ բադերը կարող էին թռչել։

Տխուր ցած առա հրացանս՝ անիծելով իմ բախտը, և հանկարծ գլխումս մի հրաշալի միտք ծագեց։ Բռունցքովս ուժգին խփեցի աջ աչքիս, աչքիցս, իհարկե, կայծեր դուրս թռան, և վառոդն իսկույն բոցավառվեց։ Այո, վառոդը բոցավառվեց, հրացանը կրակեց, և ես մի զարկով տասը հրաշալի բադ սպանեցի։

Ձեզ էլ խորհուրդ եմ տալիս, որ ամեն անգամ կրակ վառելիս՝ օգտվեք այդպիսի կայծերից։


== Զարմանալի որսորդություն ==

Ասենք ինձ հետ պատահել են ավելի զվարճալի դեպքեր։

Մի օր որսի էի գնացել և երեկոյան դեմ հասա մի անտառի։ Այդ անտառում մի մեծ լիճ կար, որի մեջ անթիվ վայրի բադեր էին վխտում։ Այդքան շատ բադեր Ես կյանքում չէի տեսել։

Բայց իմ բախտից մոտս ոչ մի գնդակ չէր մնացել։

Իսկ երեկոյան մեր տուն պիտի գային իմ բարեկամները, և ուզում էի նրանց որսի մսով հյուրասիրել։

Ես, առհասարակ, հյուրասեր և առատաձեռն մարդն եմ։ Իմ ճաշերն ու ընթրիքները Պետերբուրգում հայտնի էին։

Առանց բադերի ո՞նց վերադառնամ տուն։

Երկար մտածելուց հետո հակարծ հիշեցի, որ որսորդական պայուսակում մի կտոր խոզի ճարպ է մնացել։ Ուռա՜...

Ճարպի կտորը պայուսակից հանելով, արագ կապեցի մի բարակ ու երկար պարանի և ջուրը գցեցի։

Բադերն ուտելիքը տեսնելով, իսկույն դեպի ճարպը լողացին։

Նրանցից մեկն ագահաբար ճարպի կտորը կուլ տվեց։

Բայց ճարպը լպրծուն էր արագ կերպով բադի միջով անցնելով, դուրս եկավ։

Այդպիսով բադը մնաց պարանի վրա։

Այդ ժամանակ ճարպին մոտեցավ երկրորդ բադը։

Երկրորդ բադի միջով էլ կտորն անցնեքով, ջուրն ընկավ։

Բադ-բադի հետևից ճարպը կուլ տվին և մնացին պարանի վրա։ Տասը րոպե չանցած, բոլոր բադերը պարանի վրա էին՝ ինչպես ուլունք։ Կարող եք երևակայալ, թե ես ինչքան ուրախ էի՝ այդ առատ որսին նայելով։ Այժմ պետք է որսած բադերը դուրս քաշեի և տանեի իմ խոհարարի մոտ՝ խոհանոց։

Ա՜յ թե քեֆ կանենք բարեկամներիս հետ, հա՜...

Բայց այդքան բադ տանելն այնքան էլ հեշտ բան չէր։

Ես մի քանի քայլ առաջ անցա և շատ հոգնեցի։ Հանկարծ, կարո՞ղ եք պատկերացնել իմ զարմանքը, բադերը թռան վեր և ինձ բարձրացրին դեպի ամպերը։

Իմ տեղը որ ուրիշը լիներ, իրեն կկորցներ, բայց ես քաջ ու հնարամիտ մարդ եմ։

Բաճկոնս ղեկ դարձրի և, բադերին ուղղություն տալով, տուն հասա։

Բայց ինչպե՞ս ցած իջնեմ։

Շատ հասարակ։ Հնարամտությունս այստեղ էլ օգնեց ինձ։ Բադերից մի քանիսի գլուխը շուռ տվի, և մենք կամաց-կամաց սկսեցինք ցած իջնել։

Ընկա ուղիղ իմ սեփական խոհանոցի վառարանի խողովակի մեջ։ Տեսնեիք, թե ինչպես զարմացավ իմ խոհարարը, երբ հայտնվեցի վառարանի վրա։

Իմ բախտից խոհարարը դեռ նրա մեջ կրակ չէր վառել։


== Կաքավները շամփուրի վրա ==

Օ՜, հնարամտությունը մեծ բան է։ Մի անգամ ինձ հաջողվեց մի զարկով յոթ կաքավ սպանել։ Դրանից հետո իմ թշնամիներն էլ չէին կարող չխոստովանել, որ ես աշխարհիս առաջին հրաձիգն եմ, որ այնպիսի հրաձիգ, որպիսին Մյունխհաուզենն է, երբեք չի եղել։

Այսպես պատահեց։

Ես վերադառնում էի որսից։ Մոտս ոչ մի գնդակ չէր մնացել։ Մեկ էլ տեսա ոտիս տակից յոթ կաքավ դուրս թռան։ Իհարկե, ես չէի կարող թույլ տալ, որ այդպիսի հրաշալի որսը ձեռքիցս պրծներ։

Հրացանս լցրի, կարծում եք ինչո՞վ, շամփուրով։ Այո, սովորական շամփուրով, այսինքն՝ երկաթե կլոր ձողով, որով հրացան են մաքրում։

Հետո վազեցի կաքավների մոտ, քը՛շ արի և հրացանն արձակեցի։

Կաքավները մեկը մյուսի հետևից թռան, և իմ շամփուրը միանգամից բոլոր յոթ կաքավների մեջ մտավ։

Բոլոր յոթ կաքավներն էլ ցած ընկան ոտքերիս մոտ։ Ես վերցրի և ապշեցի, կաքավները տապակված էին։ Այո՛, տապակված։

Ասենք ուրիշ կերպ էլ չէր կարող լինել, չէ՞ որ իմ շամփուրը կրակոցից սաստիկ տաքացել էր, և կաքավները նրա վրա շարվելով, կարող էին տապակվել։

Նստեցի խոտի վրա և հենց այնտեղ էլ մեծ ախորժակով ճաշեցի։


== Աղվեսն ասեղի վրա ==

Այո, հնարամտությունը կյանքում ամենից գլխավոր բանն է, և աշխարհում բարոն Մյունխհաուզենից ավելի հնարամիտ մարդ չի եղել։

Մի անգամ ռուսական անտառում մի սև աղվեսի պատահեցի։

Այդ աղվեսի մորթին այնքան լավն էր, որ գնդակով կամ կոտորակով փչացնելն ափսոս էր։

Ոչ մի րոպե չկորցնելով, գնդակը հրացանի փողից հանեցի, հրացանը կոշկակարի երկար ասեղով լցրի և արձակեցի։

Որովհետև աղվեսը կանգնած էր ծառի մոտ, այդ պատճառով ասեղը նրա պոչն ամուր մեխեց ծառի բնին։

Ես առանց շտապելու մոտեցա աղվեսին և սկսեցի մտրակել։

Նա ցավից նեղվելով, հավատո՞ւմ եք, դուրս թռավ իր մորթուց և տկլոր փախավ։

Իսկ մորթին որ վերցրի, անվնաս էր. գնդակով կամ կոտորակով ծակված, փչացած չէր։


== Կույր խոզը ==

Այո՛, ինձ հետ շատ ու շատ զարմանելի դեպքեր են պատահել։

Մի անգամ խիտ անտառով անցնելիս տեսա, որ վազում է մի շատ փոքրիկ վայրի գոճի, իսկ նրա հետևից՝ մի մեծ խոզ։

Հրացանն արձակեցի, բայց, ափսոս, գնդակը վրիպեց։

Գնդակս անցավ հենց խոզի և գոճու արանքով։

Գոճին վնգվնգաց և փախավ անտառ, իսկ խոզը մնաց տեղում քարացած։

Ես զարմացա․ ինչո՞ւ խոզն ինձանից չի փախչում։ Մոտեցա և իմացա, թե բանն ինչ է։ Խոզը կույր էր. ճանապարհը չէր տեսնում։ Նա կարող էր շարժվել միայն իր գոճու պոչից բռնած։

Գնդակս կտրել էր գոճու պոչը, գոճին փախել էր, իսկ խոզն առանց նրա չէր իմանում, թե ուր գնա։ Այստեղ իմ գլխում մի հրաշալի միտք ծագեց։ Բռնեցի պոչի կտորից և խոզին իմ խոհանոցը տարա։ Խեղճ կույրը հանդարտ հետևում էր ինձ՝ կարծելով, թե առաջվա նման իրեն իր գոճին է առաջնորդում։

Այո՛, մի անգամ էլ պետք է ասեմ, որ հնարամտությունը մեծ բան է։


== Թե ինչպես վարազ բռնեցի ==

Մի ուրիշ անգամ անտառում մի վարազի պատահեցի։

Նրան հաղթելը դժվար էր, մինչև անգամ հրացան էլ չունեի։

Ես սկսեցի փախչել, բայց վարազը խելագարի նման վազում էր իմ հետևից և անպատճառ իր ժանիքներով փորս կծակեր, եթե առաջին պատահած կաղնու հետևը չպահվեի։

Խոզն արագ վազելով՝ դիպավ կաղնուն, և նրա ժանիքներն այնքան խոր մտան ծառի բնի մեջ, որ հանել չկարողացավ։

― Բռնվեցիր, հա՞, սիրելիս,– ասացի ես կաղնու հետևից դուրս գալով։― Սպասի՜ր, հիմի դու իմ ձեռքից չես պրծնի։

Եվ մի քար վերցնելով, սկսեցի խփել խոզի գլխին, որ ժանիքներն ավելի խոր մտնեն ծառի մեջ ու հանել չկարողանա։ Հետո պարանով ամուր կապելով, գցեցի սայլի մեջ և առոք-փառոք տուն տարա։

Ա՜յ թե զարմացան մյուս որսորդները, նրանք երևակայել էլ չէին կարող, որ այդպիսի սարսափելի գազանին, առանց մի հատիկ գնդակ ծախսելու, կարելի է ողջ-առողջ բռնել։


== Արտասովոր եղջերուն ==

Ասենք, ինձ հետ ավելի հրաշք բաներ են պատահել։

Գնում եմ մի անգամ անտառով և անուշ անում ճանապարհին գնած քաղցր բալը։

Հանկարծ մի եղջերու դուրս եկավ։ Ամրակազմ, գեղեցիկ, ճյուղավոր պոզերով մի եղջերու։

Իսկ մոտս՝ ոչ մի գնդակ։

Եղջերուն հանգիստ կանգնել, նայում էր ինձ. կարծես գիտեր, որ հրացանս դատարկ է։

Բախտիցս մոտս մի քանի բալ էր մնացել, և հրացանս բալի կորիզով լցրի։ Այո՛, այո՛, մի ծիծաղեք։ Հրացանս լցրի սովորական կորիզով։

Հրացանը թնդաց, բայց եղջերուն միայն գլուխը թափահարեց։ Կորիզը կպավ ճակատին և ոչ մի վնաս չտվեց։ Մի վայրկյանում նա անհայտացավ թավ անտառում։

Ես շատ ափսոսեցի, որ այդպիսի գեղեցիկ կենդանուն ձեռքիցս բաց թողի։

Մի տարի հետո նորից որսի էի գնացել։ Իհարկե այդ ժամանակ ես բալի կորիզի պատմությունը բոլորովին մոռացել էի։

Ինչպես զարմացա, երբ անտառի խորքից ուղիղ դեմս դուրս եկավ մի հրաշալի եղջերու՝ գլխին մի մեծ ծառ։

Իսկույն գլխի ընկա, որ այդ ծառը աճել է բալի այն փոքրիկ կորիզից, որով անցյալ տարի ես հրացանս լցրել և արձակել էի եղջերվի վրա։

Այս անգամ գնդակի պակասություն չունեի։ Նշան բռնեցի, կրակեցի, և եղջերուն անկենդան գետնին ընկավ։

Այդպիսով, մի զարկով միանգամից ստացա և՛ տապակած միս, և՛ բալի կոմպոտ, որովհետև ծառը ծածկված էր խոշոր, հասուն բալերով։

Պետք է խոստովանեմ, որ այլևս այդպիսի համեղ բալ կյանքումս չեմ կերել։


== Շուռ տված գայլը ==

Չգիտեմ ինչու, բայց հաճախ պատահել է, որ ամենակատաղի և ամենավտանգավոր գազանների ես հանդիպել եմ այն ժամանակ, երբ անզեն ու անօգնական եմ եղել։

Մի անգամ գնում էի անտառով։ Հանկարծ դեմս դուրս եկավ մի հսկա գայլ։ Բերանը բաց արած ուղիղ ինձ վրա էր գալիս։

Իսկ մոտս ոչ հրացան կար, ոչ դանակ, ոչ դաշույն։ Ի՞նչ անել։

Փախչե՞լ։ Բայց գայլն արդեն հարձակվել է ինձ վրա, գետին է գցել և այս րոպեիս կոկորդս կկրծի։ Ուրիշը որ իմ տեղը լիներ, իրեն կկորցներ, իսկ դուք ճանաչում եք բարոն Մյունխհաուզենին։ Ես վճռական եմ, հնարամիտ, համարձակ։ Րոպե չկորցնելով, բռունցքս ներս կոխեցի գայլի բերանը, որ ձեռքս չկծի, և սկսեցի բռունցքս ավելի ու ավելի խոր տանել։

Գայլը կատաղած նայում էր ինձ։ Նրա աչքերը չարությունից վառվռում էին։ Բայց գիտեի, որ եթե ձեռքս հանեմ, ինձ պատառ-պատառ կանի, այդ պատճառով աներկյուղ ձեռքս ավելի ու ավելի խոր էի տանում։

Հանկարծ գլխումս հրաշալի միտք ծագեց, բռնեցի նրա փորոտիքը, ձեռքս արագ դուրս քաշեցի և գայլին ձեռնոցի նման շուռ տվի։

Իհարկե, այդպիսի վիրահատումից հետո գայլն անկենդան ընկավ ոտքերիս մոտ։

Գայլի մորթուց մի հիանալի տաք բաճկոն կարեցի, և եթե չեք հավատում, այդ բաճկոնը սիրով ցույց կտամ ձեզ։


== Կատաղած մուշտակը ==

Ասենք, իմ կյանքում ավելի սարսափելի դեպքեր են պատահել, քան գայլերի հանդիպելը։

Մի անգամ Պետերբուրգում իմ հետևից մի կատաղած շուն ընկավ։

Ես սկսեցի փախչել։

Բայց իմ ուսերին մի ծանր մուշտակ կար, որ խանգարում էր ինձ փախչել։

Մուշտակը դեն գցեցի, վազելով տուն մտա և դուռը ծածկեցի, իսկ մուշտակը մնաց փողոցում։

Կատաղած շունը հարձակվեց մուշտակի վրա և սկսեց կծոտել։

Ծառաս դուրս եկավ և մուշտակը բերեց կախեց այն պահարանում, որտեղ կախված էին իմ շորերը։

Հետևյալ օրը վաղ առավոտյան ծառաս ներս մտավ իմ ննջարանը և վախեցած ձայնով գոչեց.

― Վե՜ր կացեք, վե՜ր կացեք։ Ձեր մուշտակը կատաղել է։

Ես վեր եմ թռչում անկողնուց, բաց անում պահարանը և ի՜նչ տեսնում...

Բոլոր շորերս կտոր-կտոր է արված։

Ծառաս ճշմարիտ էր ասել, իմ խեղճ մուշտակը կատաղել էր, որովհետև երեկ նրան կատաղած շուն էր կծել։

Մուշտակս կատաղությամբ հարձակվեց համազգեստիս վրա և կտոր-կտոր արավ։

Ես վերցրի ատրճանակս և արձակեցի։

Կատաղած մուշտակս իսկույն հանգստացավ։ Այն ժամանակ ծառաներիս հրամայեցի կապկպել մուշտակը և կախել առանձին պահարանում։

Այդ օրվանից մուշտակս այլևս ոչ ոքի չի կծել, և ես աներկյուղ հագնում եմ։


== Ութոտանի նապաստակը ==

Այո, Ռուսաստանում ինձ հետ հրաշք բաներ քիչ չեն պատահել։

Մի անգամ հետևում էի մի արտասովոր նապաստակի։

Նապաստակը շատ արագավազ էր։ Վազում է ու վազում, գոնե մի րոպե հանգստանա։

Երկու օր, առանց ձիուց իջնելու, վազում էի նրա հետևից, բայց հասնել չկարողացա։

Իմ հավատարիմ շունը՝ Դիանկան, ոչ մի քայլ նապաստակից ետ չէր մնում, իսկ ես ոչ մի կերպ չկարողացա մի գնդակի տարածություն մոտենալ։

Երրորդ օրը, այնուամենայնիվ, կարողացա խփել այդ անիծված նապաստակին։ Հենց որ ընկավ խոտի վրա, ես ձիուց ցած թռա և սկսեցի նայել։

Երևակայեցեք իմ զարմանքը, երբ ես տեսա, որ այդ նապաստակը բացի սովորական ոտքերից, պահեստի ոտներ էլ ունի։ Նա ուներ չորս ոտք փորի վրա և չորս ոտք մեջքի վրա։

Այո՛, մեջքի վրա ուներ հրաշալի ամուր ոտքեր։ Երբ ներքևի ոտքերը հոգնում էին, նա շուռ էր գալիս մեջքի վրա՝ փորը դեպի վեր և պահեստի ոտքերով շարունակում փախչել։

Զարմանալի չէ, որ ես երեք օր շարունակ խելագարի նման վազում էի Նրա հետևից։


== Հրաշք բաճկոնը ==

Դժբախտաբար իմ հավատարիմ շունը, երեք օր վազելուց հետո, այնպես էր հոգնել, որ ընկավ և մի ժամից հետո սատկեց։

Վշտից քիչ մնաց լաց լինեմ։ Հանգուցյալ սիրելի շնից հիշատակ պահելու համար հրամայեցի նրա մորթուց ինձ համար որսորդական բաճկոն կարեն։

Այդ օրվանից ինձ ոչ հրացան պետք եկավ, ոչ շուն։

Ամեն անգամ, երբ անտառ եմ գնում, բաճկոնս ինձ քաշում, տանում է այնտեղ, ուր գայլ կամ նապաստակ է թաքնված։

Երբ որ մի գնդակի տարածություն մոտենում եմ որսին, բաճկոնից մի կոճակ է պոկվում և, ինչպես գնդակ, դեպի գազանը թռչում։ Զարմանալի կոճակից խոցված գազանը ցած է ընկնում։

Ահա այդ բաճկոնն ինձ վրա է։

Դուք, կարծեմ, չեք հավատում։ Դուք ժպտում եք։ Բայց նայեցեք բաճկոնիս և կհամոզվեք, որ ես ճիշտ եմ ասում։ Մի՞թե դուք ձեր աչքերով չեք տեսնում, որ այժմ բաճկոնի վրա միմիայն երկու կոճակ է մնացել։ Իսկ երբ կրկին որսի եմ գնում, վրան երեք դյուժինից ոչ պակաս կոճակ եմ կարում։

Մյուս որսորդները ո՜նց կնախանձեին ինձ...


== Ձին սեղանի վրա ==

Կարծեմ իմ ձիերի մասին ձեզ դեռ ոչինչ չեմ պատմել։ Սակայն նրանց հետ էլ ինձ հրաշք բաներ քիչ չեն պատահել։

Ինչ որ պիտի պատմեմ, պատահել է Լիտվայում։ Ես հյուր էի գնացել իմ մի ծանոթի մոտ, որը ձիեր շատ էր սիրում։

Եվ, ահա, երբ հյուրերին ցույց էր տալիս իր ամենալավ ձին, որով նա շատ էր պարծենում, ձին սանձը կտրեց, չորս ձիապանների գլորեց ցած և սկսեց գժի նման բակում վազել։

Երկյուղից բոլորը փախան։

Մի համարձակ մարդ չգտնվեց, որ մոտենա կատաղած կենդանուն։

Ե՛ս միայն գլուխս չկորցրի, որովհետև զարմանալի քաջ լինելով, փոքրուց կարողանում եմ սանձահարել ամենակատաղած ձիերին։

Մի ոստյունով թռա նրա մեջքին և մի վայրկյանում սանձահարեցի։ Ձին միանգամից զգալով իմ ուժեղ ձեռքը՝ փոքրիկ երեխայի նման հնազանդվեց ինձ։

Հանդիսավոր կերպով պտտվեցի ողջ բակով և հանկարծ ցանկացա ցույց տալ իմ արվեստը կանանց, որոնք այդ ժամանակ սեղանի շուրջը նստած թեյ էին խմում։

Ինչպե՞ս անեի։ Շատ հասարակ կերպով։

Ձիու գլուխն ուղղեցի դեպի պատուհանը և քամու արագությամբ սեղանատուն թռա։

Կանայք սկզբում շատ վախեցան։ Բայց ես ստիպեցի ձիուն թռչել թեյի սեղանի վրա, և բաժակների ու պնակների արանքով այնպես շրջեցի, որ ոչ մի բաժակ, ոչ մի պնակ անգամ չկոտրեցի։

Այս բանը կանանց շատ դուր եկավ։ Նրանք սկսեցին ծիծաղել ու ծափահարել, և ծանոթս իմ ճարպկությունից հիացած, խնդրեց ընդունել այդ հրաշալի ձին իբրև նվեր։

Այդ նվերով ես շատ ուրախացա, որովհետև պատրաստվում էի պատերազմ գնալ և վաղուց ուզում էի այդպիսի ձի գտնել։

Մի ժամից հետո, նոր ձին նստած, սլանում էի դեպի Թուրքիա, որտեղ այդ ժամանակ սարսափելի պատերազմ էր։


== Կես ձին ==

Պատերազմում, իհարկե, աչքի ընկա իմ քաջությամբ և թշնամու վրա հարձակվելիս ամենից առաջ էի գնում։

Մի անգամ, թուրքերի հետ կատաղի կռիվ մղելուց հետո, մենք գրավեցինք թշնամու բերդը։ Ես առաջինը մտա այդ բերդը և, դուրս քշելով բոլոր թուրքերին, փրփրած ձիս քշեցի դեպի աղբյուրը՝ ջուր տալու։ Ձին ջուրը խմում էր և ոչ մի կերպ չէր կարողանում ծարավը հագեցնել։ Անցավ մի քանի ժամ, բայց ձին աղբյուրից չի կտրվում։ Սա ի՞նչ հրաշք է։ Ես ապշեցի։ Բայց հանկարծ իմ հետևից ջրի արտասովոր ձայն լսեցի։

Ետ նայեցի և զարմանքից քիչ մնաց, որ ձիուց ընկնեմ։

Բանից դուրս եկավ, որ ձիուս հետևի մասը կտրված է, և ջուրը, որ խմում է, ազատ կերպով ետևից թափվում է՝ փորում չի մնում։ Այդ պատճառով ետևից մի մեծ լիճ էր գոյացել։ Ես ապշեցի․ ի՜նչ տարօրինակ բան է։

Բայց այդ ժամանակ զինվորներիցս մեկը մոտեցավ ինձ և հանելուկը պարզեց։

Երբ ես հետևելիս եմ եղել թշնամիներին և բերդն եմ մտել, թուրքերը հենց այդ վայրկյանին բերդի դուռը փակել են, և ձիուս կեսը կտրվել էր։ Կարծես կես են արել։ Ետևի մասը միառժամանակ մնացել է դարպասի մոտ, աքացիներով ցրել թուրքերին, հետո վազել մոտիկ դաշտը։

― Նա այնտեղ արածում է,– հայտնեց զինվորս։

― Արածո՞ւմ է։ Չի՛ կարող պատահել։

― Ինքներդ տեսեք։

Ես, ձիուս առաջին կեսի վրա նստած, սլացա դեպի դաշտը։ Այնտեղ իսկապես տեսա ձիուս երկրորդ կեսը։ Նա կանաչ դաշտում հանգիստ արածում էր։

Ուղարկեցի զինվորական բժշկի ետևից և նա, երկար չմտածելով, դափնու բարակ ճյուղերով ձիուս կեսերը կարեց իրար, որովհետև թել չուներ։

Ձիուս կեսերը կպան իրար, իսկ դափնու ճյուղերը նրա մարմնի մեջ արմատներ արձակեցին, և մի ամսից հետո թամքի վրա դափնու ճյուղերից մի լավ տաղավար ունեցա։

Այդ տաղավարի մեջ նստած, ես շատ զարմանալի քաջագործություններ կատարեցի։


== Մազերից բռնած ==

Առհասարակ պատերազմի ժամանակ ինձ շատ արկածներ պատահեցին։

Մի անգամ, թուրքերի մոտից փախչելու ժամանակ, ձի հեծած փորձեցի թռչել ճահճի վրայով։ Բայց ձին մինչև ճահճի մյուս ափը թռչել չկարողացավ, և մենք ընկանք տիղմի մեջ։

Ընկանք և խրվեցինք։ Պրծում չկար։

Մենք արագությամբ խորասուզվում էինք։

Ահա ձիուս մարմինն անհայտացավ գարշահոտ տիղմի մեջ, ահա իմ գլուխն էլ սկսեց խորասուզվել և մնաց միայն իմ կեղծամի հյուսը։ Ի՞նչ անեի։

Մենք անպատճառ կկորչեինք, եթե իմ ձեռքերի զարմանալի ուժը չլիներ։ ես շատ ուժեղ եմ։ Կեղծամի հյուսից բռնելով, ամբողջ ուժով վեր քաշեցի և դուրս բերեցի ճահճից և՛ ինձ, և՛ ձիուս, որին զույգ ոտքերով ունելու նման կպել էի։

Այո՛, ես դուրս քաշեցի և՛ ինձ, և՛ ձիուս։

եթե կարծում եք, թե դա հեշտ բան է, ինքներդ փորձեք։


== Ռումբի վրա նստած ==

Ասենք, պատերազմի ժամանակ ես ոչ միայն ձի էի հեծնում, այլև ռումբ։

Այսպես պատահեց։

Մենք մի թուրքական քաղաք էինք շրջապատել։ Մեր պետն ուզեց իմանալ, թե շա՞տ թնդանոթ կա արդյոք այդ քաղաքում։

Ամբողջ բանակում մի քաջ մարդ չգտնվեց, որը համարձակվեր աննկատելի կերպով թշնամու բանակն անցնել։

Ամենից քաջը ես դուրս եկա։

Կանգնեցի հսկա թնդանոթի կողքին, որի փողաբերանն ուղղված էր դեպի թուրքական քաղաքը, և երբ թնդանոթից ռումբը դուրս պրծավ, նստեցի ռումբի վրա և առաջ սլացա։

Բոլորը միաբերան գոչեցին.

― Կեցցե՛, կեցցե՛ բարոն Մյունխհաուզենը։

Սկզբում թռչում էի հաճույքով, բայց երբ հեռվում նշմարվեց հակառակորդի քաղաքը, կասկածը պաշարեց ինձ։

― Հը՜մմմ...– ասացի ինքս ինձ.– թռչելը՝ թռար, հիմի տեսնենք կհաջողվի այնտեղից դուրս պրծնել։ Թշնամին քեզ հետ կատակ չի անի, նրանք քեզ կբռնեն որպես լրտես և մոտիկ ծառերից կկախեն։ Ո՛չ, սիրելի Սյունխհաուզեն, ետ դարձիր, քանի ուշ չէ։

Այդ րոպեին իմ մոտով թռավ թշնամու ռումբը, որն ուղղված էր դեպի մեր բանակը։

Երկար չմտածելով, նստեցի այդ ռումբի վրա և ետ սլացա։

Իհարկե, թռիչքի ժամանակ ես համրեցի թուրքական բոլոր թնդանոթները և թշնամու հրետանու մասին մեր պետին ստույգ տեղեկություն բերեցի։


== Մեղուների հովիվը և արջերը ==

Բայց ո՛չ ուժը, ո՛չ քաջությունը սարսափելի դժբախտությունից չազատեցին ինձ։

Մի անգամ կռվի ժամանակ, չնայած ես վագրի նման կռվում էի, այնուամենայնիվ, գերի ընկա։

Նրանք ինձ կապեցին և որպես գերի ծախեցին։

Սև օրեր սկսվեցին ինձ համար։ 

Ճիշտ է, թեև աշխատանքս ծանր չէր, բայց տխուր և ձանձրալի էր. ինձ մեղուների հովիվ նշանակեցին։ Ամեն առավոտ ես պետք է դուրս քշեի սուլթանի մեղուները, տանեի բացատներում արածացնելու և երեկոյան բերեի, փեթակների մեջ տեղավորեի։

Սկզբում գործս լավ էր, բայց մի անգամ, համրելով մեղուները, տեսա, որ մեկը պակաս է։

Գնացի փնտրելու և շուտով նկատեցի, որ կորած մեղվի վրա երկու ահագին արջ են հարձակվել, ուզում էին երկու կես անել և նրա անուշ մեղրով բերանները քաղցրացնել։

Բացի փոքրիկ արծաթե կացնից, ինձ մոտ ուրիշ զենք, չկար։

Կացինս շպրտեցի դեպի ագահ գազանները, որ վախեցենեմ և խեղճ մեղվին ազատեմ։ Արջերը փախան, մեղուն ազատվեց, բայց, դժբախտաբար, իմ հզոր ձեռքերի ուժը հաշվի չառնելով, կացինն այնպիսի ուժով էի շպրտել, որ թռավ լուսնի վրա։

Այո՛, լուսնի վրա։ Դուք գլուխներդ թափահարում և ծիծաղում եք, իսկ այդ ժամանակ իմ ծիծաղը չէր գալիս։ Ես սկսեցի մտածել։

Ի՞նչ անեի։ Որտեղի՞ց այնպիսի երկար ելարան գտնեի, որ լուսնին հասնեի։


== Առաջին ճանապարհորդությունս դեպի լուսին ==

Բարեբախտաբար, ես հիշեցի, որ Թուրքիայում մի այնպիսի բույս կա, որը շատ արագ է աճում և, երբեմն, մինչև երկինք հասնում։

Դա բակլան է։ Մի րոպե անգամ չկորցնելով, մի այդպիսի բակլա տնկեցի, և բակլան իսկույն սկսեց աճել։

Աճեց, աճեց ու շուտով հասավ լուսնին։

― Ուռա՜,– գոչեցի ես և սկսեցի ցողունով վեր բարձրանալ։

Մի ժամից հետո լուսնին հասա։

Կացինս գտնելու համար երկար ժամանակ կորցրի։ Լուսինն էլ է արծաթից, կացինն էլ. արծաթը որ արծաթի վրա դնես, չի երևա։ Վերջիվերջո կացինս գտա մի կույտ փտած դարմանի մեջ։

Ուրախ-ուրախ գոտուս մեջ խրեցի և ուզում էի ցած իջնել։

Բայց չհաջողվեց, արեգակը չորացրել էր բակլայի ցողունը, որը կտոր-կտոր եղավ ու թափվեց։ Վշտից լացս հազիվ պահեցի։

Ի՞նչ անել։ Ի՞նչ անել։ Մի՞թե ես էլ երկիր չեմ վերադառնա։ Մի՞թե ամբողջ կյանքս պիտի անցկացնեմ այս սառած լուսնի վրա։

Օ՜, ո՛չ, ո՛չ մի դեպքում։

Վազեցի իսկույն դեպի դարմանի կույտը և սկսեցի նրանից պարան հյուսել։ Պարանը կարճ դուրս եկավ, բայց ոչինչ։ Սկսեցի պարանով ցած իջնել։ Ձախ ձեռքով իջնում էի, իսկ աջով կացինն էի բռնել։

Շուտով պարանը պրծավ, և ես օդում կախված մնացի՝ երկնքի և երկրի միջև։ Սարսափելի էր, բայց գլուխս չկորցրի։

Երկար չմտածելով, ամուր բռնեցի պարանի ներքևի ծայրը, կացնով տվի վերևի ծայրը կտրեցի և կապեցի ներքևի ծայրին։ Այս բանն ինձ գետնին իջնելու հնարավորություն տվեց։

Բայց և այնպես երկիրը հեռու էր, և շատ անգամ պետք եղավ պարանի վերևի ծայրը կտրել և ներքևի ծայրին կապել։ Վերջապես այնքան իջա, որ քաղաքի տներն ու պալատները երևացին։ Մինչև գետնին հասնելը երեք կամ չորս մղոն էր մնում։

Եվ հանկարծ... Օ՜ սարսափ... պարանը կտրվեց։

Ես գետնին ընկա այնպիսի ուժով, որ կես մղոն խորությամբ փոս գոյացրի։

Ուշքի գալով, երկար մտածեցի, թե այդ փոսից ինչպես դուրս գամ։ Ամբողջ օրը ոչ կերա, ոչ խմեցի, մտածում էի ու մտածում։ Եվ հանկարծ ելքը գտա. եղունգներովս աստիճաններ փորեցի և այդ սանդուղքով գետնի երես դուրս եկա։

Օ՜, Մյունխհաուզենը երբեք չի կորչի։


== Պատժված ագահությունը ==

Այդպիսի դժվարությամբ ձեռք բերած փորձը մարդուն խելոքացնում է։

Դեպի լուսինը ճանապարհորդություն կատարելուց հետո ես մեղուներին արջերից ազատելու համար ավելի հարմար միջոց գտա։

Սայլի լծափայտին մեղր քսեցի և մոտը թաքնվեցի։

Հենց որ մթնեց, սայլին մոտեցավ մի հսկա արջ և սկսեց ագահաբար լծափայտին քսած մեղրը լիզել։ Բկլիկը չնկատեց, որ լծափայտը մտավ կոկորդը, հետո ստամոքսը և, վերջիվերջո, հետևից դուրս եկավ։

Հենց դրան էլ սպասում էի։

Ես վազեցի սայլի մոտ և լծափայտին, արջի հետևից, մի հաստ ու երկար մեխ խփեցի։ Արջը անց էր կացված լծափայտի վրա, էլ այս ու այն կողմ դառնալ չէր կարող։ Այդ դրության մեջ նրան թողեցի մինչև առավոտ։

Առավոտյան այս մասին ինքը թուրքական սուլթանն իմացավ ու եկավ զարմանալի խորամանկությամբ բռնած արջը տեսնելու։ Նա երկար նայեց և թուլանալու չափ ծիծաղեց։


== Ձիերը թևատակիս, կառքը՝ ուսիս ==

Շուտով թուրքերն ինձ գերությունից ազատեցին և ուրիշ գերիների հետո ուղարկեցին Պետերբուրգ։

Բայց ես որոշեցի հեռանալ Ռուսաստանից և կառք նստելով, ուղևորվեցի դեպի հայրենիք։

Այդ տարին ձմեռը շատ ցուրտ էր։ Մինչև անգամ արեգակն էլ մրսեց, այտերը ցրտահարեց ու հարբուխ ընկավ։ Իսկ երբ արեգակը մրսած է լինում, նրանից տաքության փոխարեն ցուրտ է գալիս։

Կարո՞ղ եք պատկերացնել, թե ինչպես սառեցի ես իմ կառքի մեջ։

Ճանապարհը նեղ էր։ Երկու կողմից ցանկապատ կար։ Հրամայեցի կառապանիս փող փչի, որ հակառակ կողմից եկող կառքերն սպասեն, մինչև մենք անցնենք, որովհետև այսպիսի նեղ ճանապարհով երկու կառք չէին կարող կողք կողքի անցնել։

Կառապանն իմ հրամանը կատարեց։ Վերցրեց փողը և սկսեց փչել։

Փչեց, փչեց, բայց փողից ոչ մի ձայն դուրս չեկավ։

Այնինչ, դիմացից մի կառք էր գալիս։

Ճար չկար։ Դուրս եկա կառքից և ձիերն արձակեցի։ Հետո կառքն ուսիս առա, իսկ կառքի մեջ շատ բեռ կար, և մի ոստյունով կառքն էլի ճանապարհի վրա դրեցի, բայց արդեն՝ եկող կառքի հետևում։

Այդ բանը նույնիսկ ինձ համար հեշտ չէր, իսկ դուք գիտե՞ք, թե ինչքան ուժեղ եմ ես։

Քիչ հանգստանալուց հետո վերադարձա ձիերի մոտ, վերցրի թևատակերս և նույնպիսի երկու թռիչքով փոխադրեցի կառքի մոտ։

Թռչիքի ժամանակ ձիերից մեկն սկսեց քացի տալ։

Սա շատ անհարմար բան էր։ Բայց ես նրա հետևի ոտքերը մուշտակիս գրպանը կոխեցի, և ձին ակամա հանգստացավ։

Հետո ձիերը լծեցի կառքին ու հանգիստ մոտակա հյուրանոցը հասա։

Հաճելի էր այդպիսի սաստիկ սառնամանիքից հետո տաքանալ և այդպիսի ծանր աշխատանքից հետո հանգստանալ։


== Հալված ձայները ==

Կառապանս փողը կախեց վառարանի մոտ, իսկ ինքը մոտեցավ ինձ ու սկսեցինք խաղաղ զրուցել։

Հանկարծ փողը նվազեց.

― Տու, տու, տո՜ւ...

Մենք շատ զարմացանք, բայց իսկույն հասկացա, թե ինչու սառնամանիքում այդ փողից ոչ մի ձայն չէր կարելի հանել, իսկ այժմ, ինքն իրեն նվազեց։

Սառնամանիքից ձայները փողի մեջ սառել էին, իսկ հիմա, վառարանի մոտ տաքանալով, իրենք իրենց սկսեցին փողից դուրս թռչել։

Ես ու կառապանս ամբողջ երեկոն այդ հիանալի երաժշտությամբ զվարճանում էինք։


= Երկրորդ մաս =

== Փոթորիկ ==

Բայց դուք մի կարծեք, խնդրեմ, որ ես միայն անտառներում ու դաշտերում եմ ճանապարհորդել։ Ո՜չ, ես շատ անգամ լողացել եմ նաև ծովերով և օվկիանոսներով, և ինձ հետ այնպիսի արկածներ են պատահել, որ ոչ ոքի հետ չեն պատահել։

Մի անգամ մի մեծ նավով Հնդկաստան էինք գնում։ Եղանակը հրաշալի էր։ Բայց երբ մի ինչ-որ կղզու մոտ խարիսխ գցեցինք, ուժեղ փոթորիկ բարձրացավ։

Փոթորիկն այնքան ուժեղ էր, որ կղզուց մի քանի հազար (այո, մի քանի հազար) ծառ պոկեց և ուղիղ դեպի ամպերը վեր հանեց։ Հարյուրավոր փութ կշռող հսկա ծառերն այնքան էին բարձրացել, որ գետնից նայելիս՝ բմբուլի չափ էին թվում։

Բայց հենց որ փոթորիկը վերջացավ, յուրաքանչյուր ծառ իր առաջվա տեղն ընկավ և իսկույն արմատներ գցեց այնպես, որ կղզու վրա փոթորկից ոչ մի հետք չմնաց։

Զարմանալի ծառեր են, այնպես չէ՞։

Ասենք մի ծառ բոլորովին չվերադարձավ։

Բանն այն է, որ, երբ այդ ծառը վեր թռավ, նրա ճյուղերի վրա գտնվում էր մի չքավոր գյուղացի իր կնոջ հետ։ Ինչո՞ւ էին նրանք ծառը բարձրացել։ Շատ պարզ՝ որ վարունգ քաղեն, որովհետև այդ երկրում վարունգը ծառի վրա է աճում։

Այդ կղզու բնակիչները ամեն բանից շատ վարունգ են սիրում և ուրիշ ոչինչ չեն ուտում, վարունգը նրանց միակ կերակուրն է։

Խեղճ գյուղացիները, փոթորկից բռնված, ստիպված էին ամպերի տակ օդային ճանապարհորդություն կատարել։

Երբ փոթորիկը հանդարտվեց, ծառն սկսեց իջնել։ Գյուղացին և գեղջկուհին շատ չաղ էին. նրանք իրենց ծանրությամբ ծառը թեքեցին և ընկան ոչ թե այնտեղ, ուր առաջ այդ ծառը աճում էր, այլ ուրիշ տեղ՝ այդ երկրի թագավորի վրա և, բարեբախտաբար, մժեղի նման տրորեց՝ նրան։

― Բարեբախտաբա՞ր,– կհարցնեք դուք։

Ինչո՞ւ բարեբախտաբար։ Որովհետև այդ թագավորը շատ դաժան մարդ էր և կղզու ժողովրդին գազանաբար տանջում էր։

ժողովուրդը շատ ուրախացավ, որ իրենց տանջողը ոչնչացավ, և նրա թագն ինձ առաջարկեց։

― խնդրում ենք, բարի Մյունխհաուզեն, մեր թագավորը եղիր։ Դու այնքան իմաստուն ես, այնքան համարձակ։

Բայց ես կտրականապես մերժեցի, որովհետև վարունգ չեմ սիրում։


== Կոկորդիլոսի և առյուծի միջև ==

Երբ փոթորիկը վերջացավ, մենք խարիսխը բարձրացրինք և երկու շաբաթից հետո հաջողությամբ հասանք Ցեյլոն կղզին։

Ցեյլոնի նահանգապետի ավագ որդին ինձ առաջարկեց միասին որսի գնալ։

Ես մեծ հաճությամբ համաձայնեցի։

Մենք ճանապարհ ընկանք դեպի մոտակա անտառը։ Սաստիկ շոգ էր, և պետք է խոստովանեմ, որ եղանակին սովոր չլինելով, շուտով քնեցի։

Իսկ նահանգապետի որդին, որը մի ուժեղ երիտասարդ էր, իրեն շատ լավ էր զգում, նա Ցեյլոնում ապրում էր մանկությունից։

Ցեյլոնի արեգակը նրա համար նշանակություն չուներ, և նա կայտառ քայլում էր շիկացած ավազի միջով։

Ես նրանից ետ մնացի և շուտով անտառի խորքում մոլորվեցի։ Գնում եմ և ինչ-որ ձայն եմ լսում։ Ետ եմ նայում ու տեսնում, որ իմ առջև մի աժդահա առյուծ է կանգնած, որը բերանը բաց է արել և ուզում է ինձ կտոր-կտոր անի։

Ի՞նչ անեի։

Հրացանս լցրած էր մանր կոտորակով, որով կաքավ էլ չես սպանի։ Հրացանս արձակեցի, բայց կոտորակը միայն գրգռեց կատաղի գազանին, և նա կրկին կատաղությամբ ինձ վրա հարձակվեց։

Ես սարսափած սկսեցի փախչել, գիտակցելով, որ փախուստն իզուր է, որ գազանը մի ոստյունով կհասնի ինձ և կտոր-կտոր կանի։ Բայց ո՞ւր փախչեի։ Իմ առաջ գտնվում էր մի հսկա կոկորդիլոս, որը, բերանը բաց, պատրաստ էր նույն վայրկյանին ինձ կուլ տալու։

Ի՞նչ անել։ Ի՞նչ անել։

Առջևից՝ կոկորդիլոս, հետևից՝ առյուծ, ձախից՝ լիճ, աջից՝ թունավոր օձերով լիքը ճահիճ։

Մահվան երկյուղով բռնված, ընկա խոտերի վրա և, աչքերս փակած, անխուսափելի մահվան պատրաստվեցի։

Եվ հանկարծ իմ գլխից վերև կարծես մի ինչ-որ բան գլորվեց ու դղրդաց։

Աչքերս բաց արի, և իմ առաջ մի զարմանալի տեսարան բացվեց, որն ինձ մեծ ուրախություն պատճառեց։

Բանից դուրս եկավ, որ առյուծը, ցանկանալով ինձ վրա հարձակվել այն վայրկյանին, երբ ես ընկել եմ խոտի վրա, վրայովս թռել է, ուղիղ կոկորդիլոսի բերանն ընկել։

Մի գազանի գլուխը գտնվում էր մյուս գազանի կոկորդում, և երկուսն էլ ուժերը լարում էին, որ իրարից ազատվեն։

Ես վեր թռա, որսորդական դանակս հանեցի և մի զարկով առյուծի գլուխը թռցրի։ Նրա անկենդան մարմինն ընկավ իմ ոտքերի մոտ։

Հետո, ժամանակ չկորցնելով, հրացանս առա և նրա կոթով սկսեցի զարկել առյուծի գլխին, որ ավելի խոր մտնի կոկորդիլոսի բերանը այնպես, որ կոկորդիլոսը վերջիվերջո խեղդվեց։

երբ նահանգապետի որդին վերադարձավ, շնորհավորեց իմ տարած հաղթանակը անտառի երկու հսկաների դեմ։


== Հանդիպում կետ ձկան ձետ ==

Այս բոլորից դուք կարող եք հասկանալ, որ Ցեյլոնն ինձ շատ դուր եկավ։

Ես զինվորական նավ նստեցի և ճանապարհ ընկա դեպի Ամերիկա, ուր ո՛չ կոկորդիլոսներ կան, ո՛չ առյուծներ։

Տասն օր մենք լողում էինք առանց արկածների, բայց հանկարծ Ամերիկայի մոտ մեզ փորձանք պատահեց, մենք ընդհարվեցինք ծովային ժայռի։

Զարկն այնքան ուժեղ էր, որ կայմի վրա նստած նավաստին ընկավ ծովը՝ երեք մղոն ափից հեռու։

Բարեբախտաբար, ջուրն ընկնելիս, նա կարողացավ բռնել մոտիկից թռչող կարմիր ձկնկուլի կտցից, և ձկնկուլն օգնեց նրան մնալ ջրի երեսին, մինչև որ մենք վրա հասանք ու վերցրինք։

Մենք ժայռին ընդհարվեցինք այնպես անսպասելի կերպով, որ ես չկարողացա ոտքի վրա մնալ, վեր թռա և գլուխս խփեցի իմ նավասենյակի առաստաղին։

Այդ պատճառով գլուխս խրվեց ստամոքսիս մեջ, և միայն մի քանի ամսվա ընթացքում քիչ-քիչ կարողացա դուրս հանել՝ մազերիցս ձգելով։

Պարզվեց, որ մենք ոչ թե ժայռին ենք ընդհարվել, այլ մի հսկա կետ ձկան, որը հանդարտ ննջում էր ջրի վրա։

Երբ ընդհարվեցինք կետ ձկանը, նա զարթնեց և այնպես բարկացավ, որ ատամներով բռնեց մեր նավի խարսխից և ամբողջ օրը, առավոտից մինչև գիշեր, քստշ էր տալիս օվկիանոսով մեկ։

Մեր բախտից, վերջիվերջո խարսխի շղթան կտրվեց, և մենք կետ ձկից ազատվեցինք։

Ամերիկայից վերադառնալիս, մենք կրկին հանդիպեցինք այդ կետ ձկանը։ Նա մեռած-ընկած էր ջրի վրա և կես մղոն չափ տարածություն էր գրավում։

Այդ հսկային մեր նավը քարշ տալու մասին մտածել իսկ չարժեր։ Այդ պատճառով մենք կտրեցինք միայն կետ ձկան գլուխը և ինչքան ուրախացանք, երբ տախտակամածի վրա դնելով, նրա բերանի մեջ գտանք և մեր խարիսխը և քառասուն մետր նավի շղթա, որն ամբողջությամբ տեղավորվում էր նրա մի փտած ատամի խոռոչում։

Բայց մեր ուրախությունը երկար չտևեց, մենք նկատեցինք, որ մեր նավը ծակվել է, և ջուրը լցվել է նավանբարը։

Նավն սկսեց ընկղմվել։

Բոլորը գլուխները կորցրին, գոռում, գոչում, լաց էին լինում։

Ես իսկույն գտա, թե ինչ պետք է անել։ Մինչև անգամ վարտիքս էլ չհանելով, նստեցի ուղիղ անցքի վրա և իմ հետույքով փակեցի։

Նավը փրկված էր։


== Ձկան ստամոքսում ==

Մի շաբաթից հետո մենք եկանք Իտալիա։

Պարզ, արևոտ օր էր։

Ես գնացի Միջերկրական ծովի ափը՝ լողանալու։ Ջուրը տաք էր։ Ես հիանալի լողորդ եմ և ափից շատ հեռու լողացի։

Հանկարծ տեսա, որ ուղիղ դեպի ինձ է գալիս մի հսկա ձուկ՝ բերանը լայն բաց արած։

Ի՞նչ անեի։

Նրանից փախչել անհնարին էր։ Ես կուչ եկա և շտապեցի մտնել ձկան բերանը, որպեսզի շուտ անցնեմ նրա սուր ատամների արանքով և միանգամից ստամոքսը մտնեմ։

Ամեն մարդ այսպիսի սրամիտ խորամանկություն չի կարող անել, բայց ես, առհասարակ, սրամիտ և, ինչպես գիտեք, հնարամիտ մարդ եմ։

Ձկան ստամոքսում մութ էր, բայց՝ տաք ու հարմար։

Սկսեցի զբոսնել, առաջ ու ետ քայլել, բայց շուտով նկատեցի, որ դա ձկանն իսկի դուր չի գալիս։ Այն ժամանակ ես սկսեցի դիտմամբ ոտքերս դոփել, թռչկոտել, գժի նման պար գալ, որ ձկանը մի լավ տանջեմ։ Ձուկը ցավից հառաչեց և իր ահագին մռութը ջրից դուրս հանեց։

Շուտով մոտիկից անցնող իտալական նավից տեսան ձկանը։

Ես էլ հենց այդ էի ուզում։

Ծովայինները ձկանը սպանեցին, հետո քաշեցին դրին նավի տախտակամածի վրա և սկսեցին խորհուրդ անել, թե ինչպես կտրատեն այդ ահագին կենդանուն։

Ձկան ներսում նստած, ես երկյուղից դողում էի. ինչպես էլ որ անեին, ինձ էլ ձկան հետ կտրտելու էին։

Դա սարսափելի էր։

Բայց իմ բախտից նրանց կացիններն ինձ չկպան։

Հենց որ մի փոքրիկ լույս երևաց, բարձր ձայնով սկսեցի մաքուր իտալերենով գոչել (օ, ես իտալերեն շատ լավ գիտեմ), որ ես ուրախ եմ տեսնելու այն բարի մարդկանց, որոնք ինձ մութ բանտից ազատեցին։

Ձկան փորից մարդու ձայն լսելով, նավաստիները սարսափից սառեցին։

Զարմանքն ավելի շատացավ, երբ ես ձկան բերնից դուրս թռա և սիրալիր ողջունեցի նրանց։


== Իմ հրաշալի ծառաները ==

Ինձ ազատող նավն ուղևորվեց դեպի Թուրքիայի մայրաքաղաքը։ Իտալացիները, որոնց մեջ գտնվում էի հիմա, միանգամից տեսան, որ ես նշանավոր մարդ եմ և առաջարկեցին մնալ նավում՝ իրենց հետ միասին։

Ես համաձայնեցի, և մի շաբաթից հետո թուրքական ափը հասանք։

Սուլթանն իմ գալու մասին տեղեկանալով, իհարկե, ինձ հրավիրեց։ Նա ինձ դիմավորեց իր պալատի շեմքին և ասաց.

― ես բախտավոր եմ, որ կարող Եմ ողջունել ձեզ իմ հին մայրաքաղաքում։ Հույսով եմ, որ դուք ողջ և առողջ եք։ Ես ծանոթ եմ ձեր մեծագույն քաջագործություններին և կուզենայի հանձնարարել ձեզ մի դժվարին գործ, որը, բացի ձեզանից, ուրիշ ոչ ոք կատարել չի կարող, որովհետև դուք աշխարհիս ամենախելոք և ամենահնարամիտ մարդն եք։ Կարո՞ղ եք հենց այս րոպեիս ճանապարհվել Եգիպտոս։

― Ուրախությամբ,– պատասխանեցի։― Ես այնքան սիրում եմ ճանապարհորդությունը, որ պատրաստ եմ, թեկուզ այս րոպեիս, աշխարհի ծայրն էլ գնալու։

Իմ պատասխանը սուլթանին շատ դուր եկավ, և նա մի այնպիսի հանձնարարություն արեց, որ բոլորի համար գաղտնիք պետք է մնա։ Դրա համար էլ այդ մասին ես պատմել չեմ կարող։

Այո՛, այո՛, գիտենալով, որ ես աշխարհիս ամենահուսալի մարդն եմ, սուլթանն ինձ այդ գաղտնիքը հայտնեց։

Ես գլուխ տվի և իսկույն ճանապարհ ընկա։

Հենց որ մայրաքաղաքից մի քիչ հեռացանք, ինձ հանդիպեց մի փոքրիկ, նիհար մարդ, որը վազում էր արտասովոր արագությամբ։ Նրա յուրաքանչյուր ոտին մի ծանր կշռաքար էր կապված, բայց էլի նետի պես էր թռչում։

― Էդ ո՞ւր,– հարցրի ես։― Ինչո՞ւ եք ոտքերիդ քարեր կապել։ Չէ՞ որ այդ քարերը խանգարում են ձեզ վազելու։

― Երեք րոպե առաջ ես Վիեննայում էի,― պատասխանեց մարդուկը,– իսկ այժմ գնում եմ Կոնսաանդնուպոլիս՝ որևէ աշխատանք փնտրելու։ Քարերն էլ կապել եմ, որ շատ արագ չվազեմ, որովհետև շտապելու կարիք չունեմ։

Այդ զարմանալի արագավազն ինձ դուր եկավ, և ես նրան ինձ մոտ ծառայության վերցրի։

Նա ուրախությամբ եկավ ինձ հետ։

Մյուս օրը ճանապարհին մի մարդ տեսանք, որը կողքի վրա պառկել էր և ականջը գետնին դրել։

― Ի՞նչ ես անում այստեղ,– հարցրի ես։

― Ականջ եմ դնում, թե ինչպես է աճում դաշտի խոտը,– պատասխանեց Նա։

― Եվ լսո՞ւմ ես։

― Հիանալի։ Ինձ համար դա դատարկ բան է։

― Այդ դեպքում, սիրելիս, ինձ մոտ ծառայության մտիր։ Քո զգայուն ականջները ճանապարհին ինձ պետք կգան։

Նա համաձայնեց, և մենք շարունակեցինք ճանապարհը։

Շուտով ես մի որսորդ տեսա, որի ձեռքին հրացան կար։

― Լսիր,֊ ասացի նրան,– ո՞ւմ ես խփում, ոչ մի տեղ ոչ գազան է երևում, ոչ թռչուն։

― Բեռլինի զանգակատան կտրին մի ծիտ էր նստած, ուղիղ աչքին խփեցի։

Դուք գիտեք, թե որսորդությունը ինչքան եմ սիրում։ Գրկեցի դիպուկ հրաձիգին և ինձ մոտ ծառայության հրավիրեցի։ Նա ուրախությամբ հետևեց ինձ։

Շատ երկրներ ու քաղաքներ անցնելով, մենք մոտեցանք մի մեծ անտառի։

Տեսանք ճանապարհի մոտ մի շատ երկարահասակ մարդ է կանգնած՝ ձեռքին պարան, որով ամբողջ անտառն օղակել է։

― էդ ի՞նչ ես քաշում,– հարցրի նրան։

— Հարկավոր էր փայտ կտրտել, բայց կացինս տանն է մնացել։ Ես էլ ուզում եմ առանց կացնի յոլա գնալ,– պատասխանեց նա։

Նա պարանը ձգեց, և հսկա կաղնիները բարակ խոտերի նման երկինք թռան ու գետնին ընկան։

Ես, իհարկե, փողս չխնայեցի և իսկույն այդ հսկային ծառա վերցրի։

Երբ Եգիպտոս հասանք, մի այնպիսի փոթորիկ բարձրացավ, որ մեր բոլոր կառքերն ու ձիերը գլուխկոնծի տալով սլանում էին ճանապարհով։

Հեռվում տեսանք յոթ հողմնաղաց, որոնց թևերը խելագարի նման պտտվում էին։ Իսկ բլրակի վրա մի մարդ կանգնած, ցուցամատով սեղմում էր ձախ քթածակը։

Մեզ տեսնելով, նա քաղաքավարությամբ գլխարկը հանեց, և փոթորիկը նույն վայրկյանին դադարեց։

― Այստեղ ի՞նչ ես անում,– հարցրի նրան։

― Ես պտտեցնում եմ իմ տիրոջ աղացները,– պատասխանեց նա,– և որպեսզի այդ աղացները չկոտրտվեն, ես միայն մի քթածակով եմ փչում։

«Այս մարդն ինձ պետք կգա»,– մտածեցի ես և առաջարկեցի գալ ինձ հետ։


== Չինական գինին ==

Եգիպտոսում ես շուտով կատարեցի սուլթանի հանձնարարությունը։ Հնարամտությունս այստեղ էլ օգնեց։

Մի շաբաթից հետո իմ արտասովոր ծառաների հետ Թուրքիայի մայրաքաղաք վերադարձա։

Սուլթանն իմ վերադարձով շատ ուրախացավ և գովեց Եգիպտոսում ունեցած իմ հաջողությունը։

― Դուք իմ բոլոր մինիստրներից խելոք եք, սիրելի Մյունխհաուզեն,– ասաց նա ձեռքս ամուր սեղմելով։― Այսօր ինձ մոտ ճաշի եկեք։

Ճաշը շատ համեղ էր, բայց ափսոս սեղանին գինի չկար, որովհետև թուրքերին գինի խմելն օրենքով արգելված է։

Ես շատ վշտացա, և սուլթանն ինձ մխիթարելու համար ճաշից հետո ինձ տարավ իր առանձնասենյակը, գաղտնի պահարանը բաց արեց և այնտեղից մի շիշ գինի հանեց։

― Այսպիսի հրաշալի գինի դուք ձեր ամբողջ կյանքում չեք խմել, իմ սիրելի Մյունխհաուզեն,― ասաց նա, բաժակը լիքը լցնելով։

Գինին իսկապես լավն էր։ Բայց առաջին իսկ կումից հետո ես հայտնեցի, որ Չինաստանում չինական բողդիխան Ֆու Չանի գինին սրանից շատ լավն է։

― Իմ սիրելի Մյունխհաուզեն,– գոչեց սուլթանը,― ես սովոր եմ ձեր ամեն մի խոսքին հավատալու, որովհետև դուք աշխարհիս ամենաճշմարտախոս մարդն եք, բայց երդվում եմ, որ հիմա դուք ճիշտ չեք ասում, սրանից լավ գինի չի լինի։

― Իսկ ես կապացուցեմ, որ կլինի։

— Մյունխհաուզեն, դուք հիմար բան եք ասում։

— Ոչ, ես ճշմարիտ եմ խոսում և խոստանում եմ մի ժամից հետո հանձնել ձեզ բողդիխանի մառանից մի շիշ այնպիսի գինի, որի համեմատ ձեր գինին քացախ է։

— Մյունխհաուզեն, չափն անցնում եք։ Ես միշտ ձեզ աշխարհիս ամենաճշմարտախոս մարդկանցից մեկն եմ համարել, իսկ այժմ տեսնում եմ, որ անխիղճ ստախոս եք։

― Եթե այդպես է, ես պահանջում եմ, որ դուք անհապաղ համոզվեք, ճշմարիտ եմ խոսում արդյոք։

― Համաձայն եմ,– պատասխանեց սուլթանը։– Եթե դուք ժամը չորսին Չինաստանից չբերեք աշխարհիս ամենալավ գինուց մի շիշ, ես կհրամայեմ, որ ձեր գլուխը կտրեն։

― Հիանալի է,– գոչեցի ես։― Ձեր պայմանին համաձայն եմ։ Իսկ եթե ժամը չորսին այդ գինին ձեր սեղանի վրա լինի, դուք ձեր գանձարանից ինձ այնքան ոսկի կտաք, որքան մի մարդ միանգամից կարող է տանել։

Սուլթանը համաձայնեց։

Ես չինական բողդիքսանին նամակ գրեցի և խնդրեցի նվիրել ինձ մի շիշ այն գինուց, որով երեք տարի առաջ ինձ հյուրասիրել էր։

«Եթե դուք իմ խնդիրքը մերժեք,– գրեցի ես,– ձեր բարեկամ Մյունխհաուզենը դահճի ձեռքով կսպանվի»։

Երբ նամակս վերջացրի, երեքից հինգ րոպե անց էր։

Ես իմ արագավազին ձայն տվի և ուղարկեցի չինական մայրաքաղաք։

Նա ոտքերին կապած քարերն արձակեց, նամակը վերցրեց և մի ակնթարթում աչքից կորավ։

Ես վերադարձա սուլթանի առանձնասենյակը։ Արագավազի վերադարձին սպասելով, մենք բաց արած գինու շիշը մինչև հատակը ցամաքեցրինք։

ժամացույցը խփեց երեքից քառորդ անց, ապա երեք ու կես, երեքից քառասունհինգ րոպե անց, իսկ արագավազը չկար։

Ես շատ վատ զգացի, մանավանդ, երբ նկատեցի, թե ինչպես սուլթանը զանգակը ձեռին պահել է, որ ժամանակը լրանալուն պես զանգահարի ու դահճին կանչի։

― Թույլ տվեք դուրս գալ այգի և մաքուր օդ շնչել,– ասացի սուլթանին։

― Խնդրեմ,― պատասխանեց սուլթանը՝ սիրալիր ժպիտը դեմքին։

Բայց այգի դուրս գալով տեսա, որ իմ հետևից ինչ-որ մարդիկ են գալիս։

Դրանք սուլթանի դահիճներն էին, որոնք ամեն րոպե պատրաստ էին ինձ վրա հարձակվելու և իմ խեղճ գլուխը կտրելու։

Ես հուսահատված նայեցի ժամացույցին, չորսից հինգ րոպե պակաս էր։

Մի՞թե հինգ րոպեից հետո ես պիտի մեռնեմ։ Օ՜, սարսափելի է։

Ես կանչեցի իմ ծառային՝ նրան, որը լսում էր, թե ինչպես է աճում դաշտի խոտը և հարցրի՝ չի՞ լսվում արդյոք իմ արագավազի ոտնաձայնը։

Նա ականջը դրեց գետնին և հայտնեց, որ արագավազը քնած է։

― Քնա՞ծ։

― Այո։ Ես լսում եմ նրա խռմփոցը։

Սարսափից ոտներս թուլացան։ Մի րոպե ևս, և ես կմեռնեմ։

Ես ձայն տվի մյուս ծառային, նրան, որը ծտի էր նշան բռնում։

Նա իսկույն ամենաբարձր աշտարակի գլուխը բարձրացավ և ոտի մատների վրա կանգնելով սկսեց նայել։

― Հը՛, ի՞նչ է, այն անպիտանին տեսնո՞ւմ ես,– հարցրի ես զայրույթից խեղդվելով։

― Տեսնում եմ, տեսնում եմ։ Պառկել է Պեկինի մոտ, դաշտում, կաղնու տակ և խռմփացնում է։ Կողքին էլ մի շիշ կա։

Բայց սպասիր, ես քեզ կարթնացնեմ։

Նա կրակեց այն կաղնու կատարին, որի տակ պառկած էր արագավազը։

Կաղինները, տերևներն ու ճյուղերը թափվեցին քնածի վրա և նրան արթնացրին։

Արագավազը վեր թռավ, աչքերը տրորեց և գժի նման սկսեց վազել։

ժամը չորսին կես րոպե էր պակաս, երբ նա չինական գինու շիշը ձեռքին պալատը մտավ։

Կարո՞ղ եք պատկերացնել, թե ինչքան ուրախացա։

Գինին փորձելով, սուլթանը հիացավ ու բացականչեց.

― Սիրելի Մյունխհաուզեն, թույլ տվեք այս շիշը պահել։ Ուզում եմ մենակ խմել։ Ես չէի կարծում, թե աշխարհիս երեսին այդպիսի քաղցր ու համեղ գինի կլինի։

― Ես թույլ եմ տալիս իմ բարեկամ Մյունխհաուզենին վերցնել իմ գանձարանից այնքան ոսկի, որքան կարող է տանել մի մարդ միանգամից,— ասաց սուլթանը։

Գանձապահը խոնարհ գլուխ տվեց և տարավ ինձ պալատի ներքնահարկը, որը լիքն էր գանձով։

Ես կանչեցի իմ հսկային։ Նա շալակեց գանձարանում գտնվող ամբողջ ոսկին, և մենք ծովափ վազեցինք։

Այնտեղ մի ահագին նավ վարձեցի և բերնեբերան լցրի ոսկով։

Առագաստները պարզելով, մենք շտապեցինք ծով դուրս գալ, քանի դեռ սուլթանը ուշքի չէր եկել և գանձն ինձանից չէր խլել։


== Հետապնդում ==

Պատահեց այն, ինչից վախենում էի։

Դեռ նոր էինք ափից հեռացել, երբ գանձապահը վազեց իր տիրոջ մոտ և ասաց, որ ես գանձարանը մաքուր թալանեցի։

Սուլթանը կատաղեց և ուղարկեց իմ հետեից իր ողջ ռազմական նավատորմը։

Բազմաթիվ ռազմանավեր տեսնելով, խոստովանում եմ, որ շատ վախեցա։

— Դե՛, Մյունխհաուզեն,— ասացի ինքս ինձ,֊ վերջին ժամդ հասել է։ Էլ փրկություն չկա։ Քո ողջ խորամանկությունն էլ քեզ չի օգնի։

Ես զգացի, որ իմ գլուխը, որ հենց նոր էր ամրացել ուսերիս վրա, կրկին կարծես թե մարմնիցս բաժանվում է։

Հանկարծ մոտեցավ ինձ այն ծառաս, որն այնքան ուժեղ քթածակեր ուներ։

― Մի վախեցեք։ Նրանք մեզ չեն հասնի,– ասաց նա ծիծաղելով։

Վազեց նավի հետևի կողմը և մի քթածակը թուրքական նավատորմիղին, իսկ մյուսը մեր նավի առագաստներին ուղղելով, այնպիսի ուժեղ քամի բարձրացրեց, որ ողջ թուրքական նավատորմիղը մի րոպեում նավահանգիստ թռավ։

Իսկ մեր նավը իմ հզոր ծառայի շնորհիվ, արագ առաջ սլացավ և մի օրից հասավ Իտալիա։


== Դիպուկ կրակոց ==

Իտալիայում ապրում էի հարուստի նման, բայց հանգիստ, խաղաղ կյաքն իմ սրտովը չէր։

Ես նոր արկածների ու քաջագործությունների էի ձգտում։

Այդ պատճառով շատ ուրախացա, երբ լսեցի, որ Իտալիայից ոչ հեռու նոր պատերազմ է ծագել, անգլիացիք կռվում էին իսպանացիների հետ։

Րոպե իսկ չկորցնելով, թռա ձիուս վրա և պատերազմի դաշտը սլացա։

Որովհետև իսպանացիները պաշարել էին անգլիացիների Ջիբրալթար բերդը, ուստի ես գնացի պաշարվածների մոտ։

Բերդապետ գեներալն իմ լավ ծանոթն էր։

Նա գրկաբաց ընդունեց ինձ և ցույց տվեց իր կառուցած ամրությունները, որովհետև նա գիտեր, որ ես գործնական և օգտակար խորհուրդներ կարող եմ տալ։

Ջիբրալթարի պատի վրա կանգնած, ես հեռադիտակով տեսա, որ իսպանացիները թնդանոթի փողը ուղղում են դեպի այն տեղը, ուր երկուսով կանգնած ենք։

ժամանակ չկորցնելով, ես հրամայեցի, որ այդտեղ մի մեծ թնդանոթ դնեն։

― Ինչո՞ւ,― հարցրեց գեներալը։

― Կտեսնես,― պատասխանեցի ես։

Հենց որ թնդանոթը բերին, փողն ուղղեցի դեպի թշնամու թնդանոթի փողը, և երբ իսպանական թնդանոթաձիգը պատրույգը մոտեցրեց իր թնդանոթին, բարձրաձայն հրաման տվի. «կրակ»։

Երկու թնդանոթներն էլ միևնույն ակնթարթում թնդացին։

Պատահեց այն,,ինչ որ սպասում էի։

Իմ նշած կետում երկու ռումբերը՝ մերը և թշնամունը, սարսափելի ուժով իրար բախվեցին, և թշնամու ռումբը ետ թռավ։

Հասկանո՞ւմ եք. ռումբը ետ թռավ դեպի իսպանացիները։

Ետ թռավ և կտրեց իսպանական թնդանոթաձիգի և տասնվեց իսպանական զինվորների գլուխներ։

Հետո ջարդեց իսպանական նավահանգստում կանգնած երեք նավերի կայմերը և սլացավ ուղիղ Աֆրիկա։

Թռչելով էլի երկու հարյուր տասնչորս մղոն, ընկավ մի խեղճ գյուղացու տան վրա, որտեղ մի ինչ-որ պառավ էր ապրում։ Պառավը մեջքի վրա պառկած, բերանը բաց, քնած էր։ Մեր թնդանոթի ռումբը, տանիքը ծակելով, ընկավ ուղիղ քնած պառավի բերանը, կոտրեց նրա վերջին ատամները և մնաց կոկորդում՝ ոչ այս կողմ, ոչ այն կողմ։

Տուն վազեց պառավի ամուսինը՝ մի կրակոտ և հնարամիտ մարդ։

Նա ձեռքը մտցրեց պառավի կոկորդը և փորձեց հանել, բայց ռումբը տեղից չշարժվեց։

Այն ժամանակ, ոչ մի րոպե չկորցնելով, կնոջ քթին քթախոտ մոտեցրեց։ Պառավը փռշտաց և այնպես լավ փռշտաց, որ ռումբը պատուհանից փողոց թռավ։

Ահա թե ինչքան չարիք հասցրեց իսպանացիներին իրենց սեփական ռումբը, որ ես ետ էի ուղարկել։

Մեր ռումբն էլ նրանց զվարճություն չպատճառեց. կպավ ռազմական նավին ու խորտակեց, իսկ այդ նավում երկու հարյուր իսպանական զինվոր կար։

Այնպես որ, անգլիացիք այս պատերազմում հաղթություն տարան գլխավորապես իմ հնարամտության շնորհիվ։

― Շնորհակալ եմ, սիրելի Մյունխհաուզեն,– ասաց իմ բարեկամ գեներալը, ամուր սեղմելով ձեռքս։― Դու որ չլինեիր, մենք կորած էինք։ Մեր փայլուն հաղթությամբ միայն քեզ ենք պարտական։

― Դատարկ բան է. ես միշտ պատրաստ Եմ ծառայելու իմ բարեկամներին,– պատասխանեցի ես։

Իմ մատուցած ծառայության համար անգլիական գեներալն ուզում էր ինձ գնդապետ դարձնել, բայց ես, որպես շատ համեստ մարդ, մերժեցի նրա առաջարկած այնքան մեծ պատիվը։


== Մեկը հազարի դեմ ==

Հենց այդպես էլ ասացի գեներալին.

― Ինձ պետք չեն ոչ շքանշաններ, ոչ աստիճաններ։ ես ձեզ բարեկամաբար եմ օգնում, առանց շահադիտական նպատակների։

― Շնորհակալ եմ, բարեկամս,– ասաց գեներալը, մի անգամ էլ ձեռքս սեղմելով։— Խնդրում եմ, էլի օգնեք։

― Մեծ ուրախությամբ,— պատասխանեցի ես, ձեռքս ծերունու ուսին խփելով։― Ես ուրախ եմ ծառայելու բրիտանական ժողովրդին։

Շուտով էլի իմ բրիտանացի բարեկամներին օգնելու առիթ եղավ։

ես իսպանացի տերտերի շորեր հագա ու, մութն ընկնելուն պես, թաքուն իսպանական բանակը մտա։

Իսպանացիները խոր քուն էին մտել, և ոչ ոք ինձ չտեսավ։ Ես կամաց գործի անցա, գնացի այնտեղ, ուր դրված էին նրանց սարսափելի թնդանոթները, և սկսեցի արագ-արագ այդ թնդանոթները մեկը մյուսի հետևից ծովը նետել՝ ափից հեռու։

Սա այնքան էլ հեշտ բան չէր, որովհետև երեք հարյուրից ավելի թնդանոթ կար։

Թնդանոթների հետ գործս վերջացնելուց հետո ես ճամբարի կենտրոնը հավաքեցի բոլոր փայտե ձեռնասայլակները, սայլերը և վառեցի։ Սայլերը վառոդի նման պայթեցին։ Սոսկալի հրդեհ սկսվեց։

Իսպանացիները զարթնեցին և հուսահատությունից սկսեցին այս ու այն կողմ վազել։

Նրանք երկյուղից երևակայեցին, թե գիշերը նրանց բանակը յոթ կամ ութ անգլիական գունդ է մտել։

Նրանք չէին կարող պատկերացնել, որ այդ ավերվածությունը կարող է կատարել մի մարդ։

Իսպանական գլխավոր հրամանատարը սարսափից փախավ և, առանց կանգ առնելու, երկու շաբաթ վազեց, մինչև որ հասավ Մադրիդ։

Զորքը հետևեց նրան, չհամարձակվելով մինչև անգամ ետ նայել։

Այդպիսով, իմ քաջության շնորհիվ, անգլիացիները վերջնականապես հաղթեցին թշնամուն։

― Առանց Մյունխհաուզենի մենք ինչ կանեինք,– ասում էին անգլիացիները, սեղմելով իմ ձեռքը, անգլիական բանակի փրկիչ անվանելով։

Անգլիացիները այնպես շնորհակալ էին ինձանից, որ իբրև հյուր ինձ Լոնդոն հրավիրեցին։

ես ուրախությամբ Անգլիա փոխադրվեցի, առանց նախատեսելու, թե այդ երկրում ինչ արկածներ են սպասում ինձ։


== Մարդ-ռումբը ==

Իսկ արկածները սարսափելի էին։

Մի անգամ, Լոնդոնի շրջակայքում զբոսնելիս, շատ հոգնեցի և պառկել, հանգստանալ ցանկացա։

Ամառվա օր էր, արևն անխիղճ կերպով այրում էր։

Ես երազում էի հով տեղի մասին, մի ճյուղառատ ծառի տակ։ Բայց մոտիկ տեղերում ծառ չկար և, հով տեղ փնտրելով, մտա մի հին թնդանոթի փողն ու իսկույն խոր քուն մտա։

Իսկ պետք է ձեզ ասեմ, որ այդ օրն անգլիացիները տոնում էին իրենց հաղթությունն իսպանացիների դեմ և թնդանոթ էին արձակում։ Այն թնդանոթին, որի մեջ ես քնած էի, մոտեցավ թնդանոթաձիգը և արձակեց։

Ես, որպես լավ ռումբ, դուրս թռա թնդանոթից, անցա գետի մյուս ափը և մի ինչ-որ գյուղացու բակն ընկա։ Իմ բախտից, բակում փափուկ խոտի դեզ կար։ Մտա այդ դեզի մեջ։ Այդ բանն ինձ մահից փրկեց, բայց, իհարկե, ուշաթափ եղա։

Այդպես առանց գիտակցության երեք ամիս պառկեցի։

Աշնանը խոտը թանկացավ, և տերն ուզեց ծախել։ Բանվորները շրջապատեցին իմ դեզը և սկսեցին եղաններով խառնել։ Նրանց բարձր ձայնից ես զարթնեցի։ Մի կերպ դեզի գլուխը բարձրացա, բայց, որովհետև քունս դեռ գլուխս էր, ցած գլորվեցի և ընկա խոտատիրոջ գլխին, անգիտակցաբար կոտրեցի նրա վիզը, և նա իսկույն մեռավ։

Ասենք, ոչ ոք առանձնապես նրա համար լաց էլ չեղավ։ Նա սաստիկ ժլատ մարդ էր և իր բանվորների փողը չէր տալիս։ Բացի ժլատ մարդ լինելուց, նա ագահ վաճառական էլ էր։ Խոտը ծախում էր այն ժամանակ, երբ գինը սաստիկ բարձրանում էր։


== Սպիտակ արջերի մեջ ==

Իմ բարեկամները ուրախ էին, որ ես կենդանի էի մնացել։

Առհասարակ ես բազմաթիվ բարեկամներ ունեի, որոնք ինձ շատ էին սիրում։ Կարող եք պատկերացնել, թե նրանք ինչքան ուրախացան, երբ իմացան, որ ես սպանված չեմ։ Նրանք ինձ վաղուց մեռած էին համարում։

Ամենից շատ ուրախացավ հայտնի ճանապարհորդ Ֆիպսը, որը հենց այդ ժամանակ պատրաստվում էր ճանապարհ ընկնել դեպի Հյուսիսային բևեռ։

― Սիրելի Մյունխհաուզեն, չափազանց ուրախ եմ, որ կարող եմ ձեզ գրկել,– գոչեց Ֆիպսը, հենց որ ես հայտնվեցի նրա առանձնասենյակի շեմքին։― Դուք պետք է ինձ հետ ճանապարհվեք՝ որպես իմ ամենամոտիկ ընկերը։ Ես գիտեմ, որ առանց ձեր իմաստուն խորհուրդների հաջողություն չեմ ունենա։

Ես, իհարկե, իսկույն համաձայնեցի, և մի ամսից հետո մենք բևեռից հեռու չէինք։

Մի անգամ, նավի տախտակամածի վրա կանգնած ժամանակ, հեռվում նկատեցի մի բարձր սառցե սար, որի վրա երկու սպիտակ արջ թավալվում էին։ Ես հրացանս վերցրի և նավից ցատկեցի ուղիղ մի լողացող սառցաբեկորի վրա։

Շատ դժվար էր առաջ գնալ հայելու պես ողորկ սառցաձորի և սառցալեռների վրայով։ Ամեն րոպե սայթաքում էի և կարող էի անհատակ անդունդներն ընկնել։ Բայց, չնայած դժվարություններին, հասա լեռան գագաթը և համարյա թե կիպ մոտեցա արջերին։

Եվ հանկարծ դժբախտություն պատահեց, հենց որ ուզում էի հրացանս արձակել, սայթաքեցի ու ընկա, գլուխս կպավ սառույցին և նույն րոպեին ուշաթափվեցի։

Կես ժամից հետո, երբ ուշքի եկա, սարսափից հազիվ չգոռացի. մի ահագին սպիտակ արջ ինձ իր տակն էր առել և, բերանը լայն բացած, պատրաստվում էր ինձնով ընթրիք անել։

Հրացանս ընկած էր հեռվում՝ ձյան վրա։

Ասենք, հրացանն այստեղ անօգուտ էր, որովհետև արջն իր ամբողջ ծանրությամբ մեջքիս էր ընկել և շարժվել չէր թողնում։

Մեծ դժվարությամբ գրպանիցս հանեցի իմ փոքրիկ դանակը և, երկար չմտածելով, արջի ետևի ոտքի երեք մատը կտրեցի։

Արջը ցավից մռնչաց և մի րոպե ինձ իր սարսափելի գրկից բաց թողեց։

Օգտվելով առիթից, ես իմ սովորական քաջությամբ վազեցի հրացանի մոտ, վերցրի և կրակեցի։ Սարսափելի գազանը փռվեց ձյան վրա։

Բայց դրանով դժբախտությունը չվերջացավ, հրացանի ձայնը արթնացրեց մի քանի հազար արջերի, որոնք, ինձանից ոչ հեռու, սառույցի վրա քնած էին։

Դուք միայն պատկերացրեք, մի քանի հազար արջեր։

Նրանք խմբով դեպի ինձ ուզվեցին։ Ի՞նչ անեի։ Մի րոպե ևս, և կատաղի գիշատիչներն ինձ կտոր-կտոր կանեն։

Հանկարծ գլխումս մի սքանչելի միտք ծագեց։ Վերցրի դանակը, վազեցի սպանված արջի մոտ, կաշին քերթեցի և վրաս առա։ Այո, արջի մորթին հագա։ Արջերը շրջապատեցին ինձ։ Ես հավատացած էի, որ նրանք ինձ մորթուց կհանեն և կտոր-կտոր կանեն։ Բայց նրանք հոտ քաշեցին և ինձ արջի տեղ ընդունելով, մեկը մյուսի ետևից հանգիստ հեռացան։

Շուտով ես սովորեցի արջի պես մռնչալ և թաթս ծծել։

Գազանները ինձ վստահությամբ էին վերաբերվում, և ես որոշեցի օգտվել այդ հանգամանքից։

Մի բժիշկ ինձ պատմել էր, որ ծոծրակին հասցրած վերքը վայրկենական մահ է պատճառում։ Ես մոտեցա մոտս կանգնած արջին և դանակս խրեցի ուղիղ նրա ծոծրակը։ Ես չէի կասկածում, որ եթե արջը կենդանի մնար, պատառ-պատառ կաներ ինձ։ Բարեբախտաբար, փորձս հաջող անցավ։ Արջն ընկավ՝ մինչև անգամ առանց ձայն հանելու։

Այդ ժամանակ ես որոշեցի նույն ձևով ազատվել և մնացած արջերից։ Այդ բանն ինձ հաջողվեց առանց մեծ դժվարության։ Թեև նրանք տեսնում էին, թե ինչպես են ընկնում իրենց ընկերները, բայց որովհետև իրենք ինձ արջի տեղ էին ընդունում, ուստի չէին կարող գլխի ընկնել, որ ես եմ նրանց սպանում։

Ընդամենը մի ժամվա ընթացքում ես մի քանի հազար արջ սպանեցի։

Այս քաջագործությունը կատարելուց հետո նավ վերադարձա, իմ բարեկամ Ֆիպսի մոտ և պատմեցի բոլորը։

Նա իմ տրամադրության տակ դրեց հարյուր ամրակազմ նավաստի, որոնց հետ գնացի սառցադաշտը։ Նրանք սպանված արջերի մորթիները քերթեցին և բուդերը նավը քարշ տվին։

Բուդերն այնքան շատ էին, որ նավերն այլևս առաջ գնալ չկարողացան, և մենք ստիպված էինք վերադառնալ տուն, առանց նշանակված տեղը հասնելու։

Ահա թե ինչու նավապետ Ֆիպսը Հյուսիսային բևեռը չգտավ։

Ասենք, մենք դրա համար չափսոսացինք, որովհետև մեր բերած արջի միսը շատ համեղ դուրս եկավ։


== Երկրորդ ճանապարհորդությունս դեպի լուսին ==

Վերադառնալով Անգլիա, ես ինձ խոսք տվի այլևս ոչ մի ճանապարհորդություն չկատարել, բայց մի շաբաթ էլ չանցավ, որ պետք եղավ կրկին ճանապարհ ընկնել։

Բանն այն է, որ միջին տարիքի իմ մի հարուստ ազգականի խելքին, չգիտեմ ինչու, փչել էր, իբրև թե աշխարհում գոյություն ունի այնպիսի երկիր, ուր հսկաներ են ապրում։

Նա ինձ խնդրեց անպատճառ գտնել այդ երկիրը և փոխարենը խոստացավ մեծ ժառանգություն թողնել ինձ։ Նա հսկաներին տեսնել շատ էր ուզում։

Ես համաձայնեցի, նավը սարքավորեցի, և ճանապարհ ընկանք դեպի Հյուսիսային օվկիանոս։

Ճանապարհին ոչ մի զարմանալի բանի չհանդիպեցինք, բացի մի քանի թռչող կանանցից, որոնք թիթեռների պես ճախրում էին օդում։

Բայց տասնութերորդ օրը սարսափելի փոթորիկ սկսվեց։

Քամին այնքան ուժեղ էր, որ մեր նավը բարձրացրեց ջրից և փետուրի պես քշեց օդով։ Շարունակ բարձրացնում էր ու բարձրացնում։ Վեց շաբաթ սլանում էինք ամենաբարձր ամպերի վրայով։ Վերջապես մի կլոր ու փայլուն կղզի տեսանք։

Դա, իհարկե, լուսինն էր։

Մենք հարմար նավահանգիստ գտանք և լուսնափ դուրս եկանք։ Ներքևում, հեռու-հեռու, տեսանք մի ուրիշ մոլորակ, որի վրա քաղաքներ, անտառներ, սարեր, ծովեր և գետեր կային։ Մենք գլխի ընկանք, որ դա մեր թողած երկիրն է։

Լուսնի վրա մեզ շրջապատեցին ինչ-որ հսկաներ, որոնք նստել էին եռագլուխ արծիվների վրա։

Լուսնի բնակիչների համար այդ թռչուններն իբրև ձի էին ծառայում։

Հենց այդ ժամանակ լուսնի թագավորը պատերազմում էր արեգակի կայսեր հետ։

Նա իսկույն ինձ առաջարկեց իր բանակի գլուխն անցնել և կռվի տանել, բայց ես, իհարկե, կտրականապես մերժեցի։

Լուսնի վրա ամեն բան շատ ավելի մեծ է, քան մեգ մոտ՝ երկրի վրա։

Այնտեղ ճանճերը ոչխարի չափ են, խնձորը ձմերուկից փոքր չէ։

Զենքի փոխարեն լուսնի բնակիչները բողկ են գործածում։ Իսկ երբ բողկ չկա, նրանք աղավնու ձվերով են կռվում։ Վահանի փոխարեն կարմիր ճանճասպան սունկ են գործածում։

Այնտեղ ես տեսա հեռու աստղի մի քանի բնակիչների։ Նրանք եկել էին լուսնի վրա առևտուր անելու։ Նրանց դեմքը շան մռութի էր նման, աչքերն էլ տեղավորված էին կամ քթի ծայրին, կամ քթածակերի տակ։ Նրանք արտևանունքներ չունեին, երբ որ պառկում էին քնելու, աչքերը լեզվով էին ծածկում։

Լուսնի բնակիչներն ուտելու վրա բոլորովին ժամանակ չեն կորցնում. նրանց փորի ձախ կողմում հատուկ դուռ կա. այդ դուռը բաց են անում և կերակուրը դնում։ Հետո դուռը փակում են մինչև մյուս ճաշի ժամանակը, որ լինում է ամիսը մի անգամ։ Նրանք տարեկան ընդամենը տասներկու անգամ են ճաշում։

Դա շատ հարմար է, բայց դժվար թե երկրային շատակերները և քաղցրասերները համաձայնեն այդքան ուշ-ուշ ճաշել։

Լուսնի բնակիչներն աճում են ուղղակի ծառերի վոա։ Այդ ծառերը շատ գեղեցիկ են. բաց-կարմիր գույնի ճյուղեր ունեն։ Ճյուղերի վրա չափազանց ամուր կեղև ունեցող ընկույզ է աճում։

Երբ ընկույզները հասնում են, զգուշությամբ հավաքում են ծառերից և մառանում պահում։

Հենց որ լուսնի թագավորին նոր մարդիկ են պետք գալիս, հրամայում է այդ ընկույզները եռացող ջրի մեջ գցել։

Մի ժամից հետո ընկույզները պայթում են, և նրանցից դուրս են ցատկում բոլորովին պատրաստի լուսնի մարդիկ։ Այդ մարդիկ սովորելու կարիք չեն զգում։ Նրանք միանգամից մեծահասակ են ծնվում, և ամեն մեկն իր արհեստը գիտե։ Մի ընկյուզից ծխնելույզ մաքրող է դուրս գալիս, մյուսից՝ երգեհոն նվագող, երրորդից՝ պաղպաղակ ծախող, չորրորդից՝ զինվոր, հիգերորդից՝ խոհարար, վեցերորդից՝ դերձակ։

Եվ յուրաքանչյուրն իսկույն սկսում է իր գործը՝ ծխնելույզ մաքրողը կտուրն է բարձրանում, երգեհոն նվագողն սկսում է նվագել, պաղպաղակ վաճառողն սկսում է գոչել. «տաք պաղպաղակ, տաք պաղպաղակ» (որովհետև լուսնի վրա սառույցը կրակից տաք է), խոհարարը խոհանոց է վազում, զինվորը կրակում է թշնամու վրա։

Ծերանալուց հետո լուսնի մարդիկ չեն մեռնում, այլ հալվում են օդի մեջ, ինչպես ծուխ կամ գոլորշի։

Նրանց յուրաքանչյուր ձեռքի վրա միայն մի մատ կա, բայց աշխատում են այնպես լավ, ինչպես մենք՝ հինգ մատով։

Նրանք իրենց գլուխը պահում են թևատակ՝ և տեղ գնալիս թողնում են տանը, որ ճանապարհին չփչանա։

Նրանք կարող են խորհրդակցել իրենց գլխի հետ միչև անգամ այն դեպքում, երբ շատ հեռու են գտնվում։ Սա շատ հարմար է։

Երբ թագավորն ուգում է իմանալ, թե ժողովուրդն իր մասին ինչ է մտածում, մնում է տանը, պառկում գահավորակի վրա, իսկ գլուխն աննկատելի կերպով մտնում է, ուրիշի տները և լսում բոլոր խոսակցությունները:

Լուսնի խաղողը կարկուտից ոչնչով չի տարբերվում։

Ես չեմ կասկածում, որ այն կարկուտը, որ երբեմն թափվում է երկրի վրա, նույն լուսնի խաղողն է, որ փոթորիկը պոկում է լուսնի դաշտերից։

Եթե ուզում եք լուսնի գինու համը տեսնել, մի քանի կարկուտ վերցրեք և թողեք, որ լավ հալչի։

Լուսնի բնակիչների համար փորն իբրև պայուսակ է ծառայում։ Նրանք երբ ուզեն, կարող են փակել կամ բաց անել և մեջն ինչ ուզեն՝ դնեն։ Նրանք ոչ ստամոքս ունեն, ոչ փայծաղ, ոչ սիրտ, նրանց ներսը բոլորովին դատարկ է։

Նրանք իրենց աչքերը կարող են հանել ու դնել։ Աչքը ձեռքին բռնած՝ նրանք այնպես լավ են տեսնում, ինչպես գլխի վրա եղած ժամանակ։ Եթե աչքը փչանում է կամ կորչում, նրանք շուկա են գնում ու նորը գնում։ Այդ պատճառով էլ լուսնի վրա աչքավաճառներ շատ կան։ Այնտեղ ամենուր ցուցանակների վրա կկարդաս. «Էժան գնով վաճառվում են տեսակ-տեսակ աչքեր, նարնջագույն, կարմիր, բաց մանուշակագույն, կապույտ»։

Ամեն տարի լուսնի բնակիչների աչքերի գույնի մոդան փոխվում է։

Այն տարին, երբ լուսնի վրա էի, մոդաիկ էին կանաչ ու դեղին գույնի աչքերը։

Բայց ինչո՞ւ եք ծիծաղում։ Միթե դուք կարծում եք, որ ես սուտ եմ ասում։ Ո՜չ. իմ ամեն մի խոսքը զուտ ճշմարտություն է, իսկ եթե չեք հավատում, ինքներդ գնացեք այնտեղ և կիմանաք, որ ես բան չեմ հնարում, այլ միայն ճշմարտություն եմ պատմում։


== Պանրի կղզին ==

Ես մեղավոր չեմ, որ ինձ հետ այնպիսի արտասովոր բաներ են կատարվում, որ ուրիշների հետ երբեք չեն կատարվել։

Այդ նրանից է, որ ես սիրում եմ ճանապարհորդել և շարունակ արկածներ փնտրել, իսկ դուք նստում եք տանը և ձեր սենյակի չորս պատերից բացի, ոչինչ չեք տեսնում։

Օրինակ, մի անգամ ես հոլանդական մի մեծ նավով ուղևորվեցի հեռավոր ճանապարհորդության։ Հանկարծ բաց ծովում փոթորիկ բարձրացավ, որը մի րոպեում մեր բոլոր առագաստները պատառոտեց, կայմերը ջարդեց։

Կայմերից մեկն ընկավ կողմնացույցի վրա և փշուր-փշուր արեց։

Բոլորին հայտնի է, որ առանց կողմնացույցի նավ կառավարելը դժվար է։ Մենք ճանապարհը կորցրինք և չէինք իմանում, թե ուր ենք գնում։

Օվկիանոսի ալիքները երեք ամիս շարունակ մեզ այս ու այն կողմ գցեցին, իսկ հեաո տարան հայտնի չէ թե ուր։ Եվ ահա մի գեղեցիկ առավոտ մենք ամեն բանի մեջ արտասովոր փոփոխություն նկատեցինք. կանաչագույն ծովը սպիտակ դարձավ։ Քամին մի քնքուշ, շոյող հոտ էր բերում։ Մեզ համար այդ շատ հաճելի էր և ուրախալի։

Շուտով մի նվահանգիստ տեսանք և մի ժամից հետո այնտեղ հասանք։ Նավահանգստում ջրի փոխարեն կաթ էր։

Շտապ ափ դուրս եկանք և սկսեցինք ագահությամբ ծովից կաթ խմել։

Մեր մեջ մի նավաստի կար, որը պանրի հոտ տանել չէր կարող։ Երբ նրան պանիր էին ցույց տալիս, սիրտը խառնում էր։ Հենց որ ափ իջանք, այդ նավաստին իրեն վատ զգաց և գոչեց.

― Ոտատակիս պանիրը տարեք, ես չեմ ուզում, չեմ կարող պանրի վրա քայլել։

Ես կռացա և ամեն բան հասկացա։

Այն կղզին, որի ափին կանգնած էր մեր նավը, շինված էր հրաշալի հոլանդական պանրից։

Այո, այո, մի ծիծաղեք, ես զուտ ճշմարտություն եմ պատմում, կավի փոխարեն մեր ոտների տակ պանիր էր։

Զարմանալի չէ, որ այդ կղզու բնակիչները բացառապես պանրով էին սնվում։ Բայց պանիրը դրանից չէր պակասում, որովհետև ցերեկն ինչքան ուտում էին, գիշերն ուղիղ այնքան էլ աճում էր։

Կղզին ծածկված էր խաղողի վազերով, բայց այնտեղի խաղողը յուրատեսակ էր, բռիդ մեջ որ ճզմեիր, հյութի փոխարեն կաթ էր հոսում։

Կղզու բնակիչները բարձրահասակ ու գեղեցիկ մարդիկ են։ Նրանցից յուրաքանչյուրը երեք ոտք ունի։ Երեք ոտքերի շնորհիվ նրանք ազատ կանգնում են կաթի ծովի երեսին։

Այնտեղ հացը թխված է աճում, հենց պատրաստի ձևով, այնպես որ, այդ կղզում ոչ ցանում էին, ոչ հերկում։ Ես շատ ծառեր տեսա, որոնց վրա մեղրով կարկանդակներ էին կախված։

Պանրի կղզու վրա զբոսնելիս մենք յոթ կաթի գետ տեսանք, երկու էլ գարեջրի գետ՝ թանձր ու համեղ։

Խոստովանում եմ, որ գարեջրի գետերն ինձ ավելի դուր եկան, քան կաթի գետերը։

Կղզու վրա զբոսնելիս, առհասարակ, մենք շատ հրաշք բաներ տեսանք։

Առանձնապես ինձ զարմացրին թռչունների բները։ Դրանք շատ մեծ էին։ Օրինակ, մի արծվի բույն ամենաբարձր տնից բարձր էր. հյուսված էր բազմադարյան կաղնիների բներից։ Նրա մեջ հինգ հարյուր ձու գտանք, ամեն մեկը՝ մի մեծ տակառի չափ։

Մենք մի ձու կոտրեցինք, որի միջից մեծահասակ արծվից քսան անգամ ավելի մեծ ճուտ դուրս եկավ։

Ճուտը ճտճտում էր։ Նրան օգնության հասավ մայր արծիվը, որը բռնեց մեր նավապետին, բարձրացրեց մինչև մոտակա ամպը և այնտեղից գետը գցեց։

Բարեբախտաբար, նա լավ լողալ գիտեր և մի քանի ժամից հետո լողալով հասավ Պանրի կղզին։

Մի անտառում ես մահապատժի վկա եղա։

Կղզու բնակիչները երեք մարդ կախեցին՝ գլուխն ի վար։ խեղճերը տնքում ու լաց էին լինում։ Ես հարցրի, թե ինչու են այդքան խիստ պատժում նրանց։ Ինձ պատասխանեցին, որ դրանք ճանապարհորդ են, նոր են վերադարձել հեռավոր ճանապարհորդությունից և սարսափելի ստեր են ասում իրենց արկածների մասին։

Ես կղզու բնակիչներին գովեցի ստախոսներին այդպիսի իմաստուն պատիժ տալու համար, որովհետև ես ոչ մի խաբեություն չեմ կարող տանել և միշտ միայն ճշմարիտ բաներ եմ պատմում։

Ասենք, դուք ինքներդ էլ պետք է որ նկատած լինեք, որ իմ պատմածների մեջ ոչ մի սուտ չկա։ Ստից ես զզվում եմ ու բախտավոր եմ, որ մոտիկներս միշտ ինձ աշխարհիս ամենաճշմարտախոս մարդն են համարել։

Նավ վերադառնալով, մենք իսկույն խարիսխը բարձրացրինք և հրաշք-կղզուց հեռացանք։

Ափին աճած բոլոր ծառերը, կարծես մի ինչ-որ ազդանշանով, երկու անգամ խոնարհվեցին և նորից ուղղվեցին այնպես, կարծես թե ոչինչ չէր պատահել։

Նրանց արտասովոր սիրալիրությունից հուզված, գլխարկս հանեցի և հրաժեշտի ողջույն ուղարկեցի նրանց։

Զարմանալի քաղաքավարի ծառեր են, այնպես չէ՞։


== Ձկան կուլ տված նավերը ==

Կողմնացույց չլինելու պատճառով մենք երկար ժամանակ թափառում էինք անծանոթ ծովերում։

Մեր նավն անընդհատ շրջապատում էին շնաձկներ, կետեր և ուրիշ ծովային հսկաներ։

Վերջապես դեմ առանք այնպիսի մի ձկան, որն այնքան մեծ էր, այնքան մեծ, որ գլխի մոտ կանգնած, պոչը տեսնել չէինք կարողանում։

Երբ այդ ձուկն ուզեց ջուր խմել, բերանը բաց արեց, և ջուրը գետի նման նրա կոկորդը հոսեց՝ իր հետևից քարշ տալով մեր նավը։ Կարող եք պատկերացնել, թե մեր մեջ ինչ իրարանցում ընկավ։ Մինչև անգամ ես, որ այնքան քաջ եմ, էլի վախից դողդողացի։

Բայց ձկան փորի մեջ նավահանգստի պես խաղաղ էր։ Ձկան փորը լիքն էր նավերով, որ ագահ կենդանին վաղուց էր կուլ տվել։ Օ՜, եթե դուք գիտենայիք, թե ինչպիսի խավար էր այնտեղ։ Չէ՞ որ մենք չէինք տեսնում ոչ արև, ոչ աստղեր, ոչ լուսին։ Ձուկն օրական երկու անգամ էր ջուր խմում, և ամեն անգամ, երբ ջուրը նրա կոկորդն էր հոսում, մեր նավը բարձրանում էր հսկա ալիքների վրա։ Մնացած ժամանակ ձկան փորի մեջ չոր էր։

Երբ որ ջուրը ցամաքեց, ես ու նավապետն իջանք զբոսանքի։ Այստեղ մենք հանդիպեցինք ողջ աշխարհի ծովայինների՝ շվեդացիների, անգլիացիների, պորտուգալացիների։ Նրանց թիվը ձկան փորի մեջ տասը հազարի էր հասնում։ Նրանցից շատերն արդեն մի քանի տարի ապրում էին ձկան փորում։ Ես նրանց առաջարկեցի հավաքվել ու քննության առնել այս տոթ բանտից ազատվելու ծրագիրը։

Ինձ նախագահ ընտրեցին, բայց հենց այն րոպեին, երբ ես ժողովը բաց արի, անիծված ձուկն սկսեց նորից ջուր խմել, և մենք մեր նավերը փախանք։

Մյուս օրը կրկին հավաքվեցինք, և ես հետևյալ առաջարկն արի. երկու ամենաբարձր կայմերը իրար կապենք և հենց որ ձուկը բերանը բաց անի, դեմ տանք ծնոտներին։ Այն ժամանակ ձկան բերանը բաց կմնա, և մենք հեշտությամբ դուրս կգանք։

Առաջարկությունս անցավ միաձայն։

Երկու հարյուր ամրակազմ Նավաստիներ կայմերը դեմ տվին ձկան ծնոտներիՆ, և նա այլևս բերանը փակել չկարողացավ։ Նավերն ուրախ-ուրախ ձկան փորից դուրս լողացին։

Պարզվեց, որ այդ հսկայի փորում յոթանասունհինգ նավ է եղել, կարո՞ղ եք պատկերացնել, թե ինչ ահագին մարմին ուներ։

Կայմերն, իհարկե թողինք ձկան բերանում, որ նա այլևս ոչ ոքի կուլ տալ չկարողանա։

Գերությունից ազատվելով, մենք, բնականաբար, ուզեցինք իմանալ, թե որտեղ ենք գտնվում։

Պարզվեց, որ Կասպից ծովում ենք։

Այս բանը մեզ բոլորիս շատ զարմացրեց, որովհետև Կասպից ծովը փակ է, ոչ մի ծովի հետ չի միանում։

Բայց երեքոտանի գիտնականը, որին ես հետս էի վերցրել Պանրի կղզուց, բացատրեց, որ ձուկը Կասպից ծովն է ընկել որևէ ստորգետնյա ջրանցքով։

Մենք դեպի ափն ուղղվեցինք, և ես շտապեցի ցամաք դուրս գալ, հայտնելով ուղեկիցներիս, որ այլևս ոչ մի ժամանակ և ոչ մի տեղ չեմ գնա, որ բավական են այն նեղությունները, որ կրեցի, իսկ այժմ հանգստանալ եմ ուզում։

Իմ արկածները շատ հոգնեցրել էին ինձ, և որոշեցի հանգիստ կյանք վարել։



== Մենամարտ արջի հետ ==

Բայց հենց որ նավից դուրս եկա, ինձ վրա մի ահագին արջ հարձակվեց։

Մի րոպեում նա պատառ-պատառ կաներ ինձ, բայց ես բռնեցի նրա առջևի թաթերը և այնպես ամուր սեղմեցի, որ արջը ցավից մռնչաց։

Ես գիտեի, որ Եթե նրան բաց թողնեմ, ինձ պատառ-պատառ կանի, այդ պատճառով էլ նրա թաթերը երեք օր և երեք գիշեր բռնած պահեցի, մինչև որ սովից մեռավ։ Այո, նա սովից մեռավ, որովհետև արջերը կշտանում են իրենց թաթը ծծելով, իսկ արջը ոչ մի կերպ չէր կարող թաթերը ծծել։ Այդ պատճառով էլ սովամահ եղավ։

Դրանից հետո էլ ոչ մի արջ ինձ վրա հարձակվել չի համարձակվում։