{{Վերնագիր
|վերնագիր = Հեծանիվը
|հեղինակ = [[Ճամբուրա Ճաբուա Ամիրեջիբի]]
|աղբյուր = [[«Արդի վրացական արձակ»]]
|թարգմանիչ = Մաղլավա Գեուրկովա (վրացերենից)
}}
[[Կատեգորիա:Արձակ]]
[[Կատեգորիա:Վրացական գրականություն]]
[[Կատեգորիա:Պատմվածք]]
Ամառային արձակուրդներին ընդամնեը մի քանի օր էր մնացել։
:Ամառային արձակուրդներին ընդամնեը մի քանի օր Հայրս արագ քայլելու սովորություն ուներ։ Ես մշտապես ետ էի մնում, առավել եւս այն ժամանակ, երբ ուշադրությունս որեւէ հետաքրքիր բան էր մնացել։ գրավում։
:Հայրս արագ քայլելու սովորություն ուներ։ Ես մշտապես ետ էի մնումԻնչ֊որ տեղ էինք գնում, առավել եւս այն ժամանակիմ ուշադրությունը գրավեց հեծանիվը եւ նրա վրա նստած տղան։ Հեծանիվը նիկելապատ ղեկ ուներ, երբ ուշադրությունս որեւէ հետաքրքիր բան էր գրավում։ ցոլալապտերիկ, հետեւում՝ նստելատեղ եւ պահոց։ Տղան կարմիր այտեր եւ ինքնագոհ, զվարթ հայացք ուներ։
:Ինչ֊որ տեղ էինք գնում, իմ ուշադրությունը գրավեց հեծանիվը Նա մեր կողքով անցավ եւ նրա վրա նստած տղան։ Հեծանիվը նիկելապատ ղեկ ուներզանգը ծնգծնգացրեց, ցոլալապտերիկզանգի այս ձայնը սրտիս կպավ, հետեւում՝ նստելատեղ եւ պահոց։ Տղան կարմիր այտեր եւ ինքնագոհկանգնել նայում էի ոչ այն է՝ տխուր, զվարթ հայացք ուներ։ ոչ էլ ուրախությամբ։
:Նա մեր կողքով անցավ եւ զանգը ծնգծնգացրեցՉգիտեմ, զանգի այս ձայնը սրտիս կպավթե ինչքան կկանգնեի այնտեղ, կանգնել նայում էի ոչ այն է՝ տխուր, ոչ էլ ուրախությամբ։ եթե չլսեի հայրիկիս կանչը։
:Չգիտեմ, թե ինչքան կկանգնեի այնտեղ, եթե չլսեի հայրիկիս կանչը։ :Վազելով նրան հասա։ :― Այդ ինչի՞ն էիր նայում, ― հարցրեց հայրս։ :― Այն տղան հեծանիվ ունի։:― Դո՞ւ էլ ես հեծանիվ ուզում։ :― Ուզում եմ, ― պատասխանեցի ես։:― Շա՞տ ես ուզում։ :Որոշ ժամանակ մտածեցի, թե ինչպե՞ս հասկացնեմ, որ իրոք շատ եմ ուզում, ոչ թե հենց այնպես․:― Շատ եմ ուզում, ― ասացի հաստատուն ձայնով։ :― Եթե իսկապես շատ ես ուզում, ուրեմն՝ կունենաս, ― պատասխանեց հայրիկս։ :Ոչինչ չհասկացա, բացի այն, որ հայրիկը նույն պահին ինչ֊որ բան որոշեց։
:Մերոնց ուղարկեցինք հանգստանալու։ ― Այդ ինչի՞ն էիր նայում, ― հարցրեց հայրս։
:Հաջորդ օրը հայրիկս շուտ արթնացավ, միասին դուրս եկանք տնից, չգիտեի, թե ուր ենք գնում եւ երբ հարցրի՝ պատասխանեց․:― Կաշխատես, փող կստանաս եւ հեծանից կգնես։:Զարմացա եւ հարցրի հայրիկիս․:― Դու ի՞նչ է, հեծանիցի փող չունե՞ս։ :― Ունեմ, ― պատասխանեց։ ― Դո՛ւ չունես, կաշխատես, կունենաս․․․Այն տղան հեծանիվ ունի։
:Այսպես զրուցելով մոտեցանք այն հիմնարկին, որտեղ ― Դո՞ւ էլ ես, հայրիկիս որոշմամբ, հեծանիվի փող պիտի աշխատեի։ Արտադրամասն անցանք եւ ապակեպատ պատշգամբով փակված մի սենյակ մտանք, շուրջբոլորը ժանգի հոտ էր, երկաթի կտորներ եւ ինչ֊որ մասեր էին շարված այն մարդու սեղանին ում մոտ ինձ տարավ։ հեծանիվ ուզում։
:― Բարեւ, Միշո՛, քեզ համար բանվոր դասակարգ Ուզում եմ բերել, ― ասաց հայրս։ պատասխանեցի ես։
:Վարպետ Միշոն վեր կացավ, ձեռքով բարեւեց, թեւիցս բռնեց եւ կարգին զննեց ինձ, անգամ թափահարեց ուսերիցս բռնած։ Այնպես էր նայում, կարծես թե ինչ֊որ մեկի հետ մրցելու պիտի տաներ ինձ, կասկածում էր՝ կհաղթե՞մ, թե՝ ոչ։ Վարպետ Միշոն թխադեմ մարդ էր, ուժեղ, խալաթի գրպանից բավական հին կարկին էր երեւում։ ― Շա՞տ ես ուզում։
:Երբ վերջացրեց ինձ զննելըՈրոշ ժամանակ մտածեցի, ասաց․:― Գնա ամենավերջին արտադրամասըթե ինչպե՞ս հասկացնեմ, այնտեղ Սերգեյ Միխայլովիչն էոր իրոք շատ եմ ուզում, ծեր մարդ է, փականագործ, ասա թող այստեղ գա։ ոչ թե հենց այնպես․
:Դուրս եկա― Շատ եմ ուզում, համարյա ոտքերի թաթերի վրա անցա առաջին արտադրամասը։ Ինձ թվում էր― ասացի հաստատուն ձայնով։ ― Եթե իսկապես շատ ես ուզում, բոլորն ինձ էին նայում եւ բոլորին խանգարում էիուրեմն՝ կունենաս, բայց ո՞ւմ դարդն էր կտրել, ամեն մեկն իր գործով էր զբաղված։ :Արտադրամասում աղմուկ էր, հաստոցները ճռճռում էին, թիթեղյա թերթերը շրմփալով ընկնում էին, ամեն ինչ պտտվում ու շարժվում էր։ ― պատասխանեց հայրիկս։
:Գտա ծեր փականագործինՈչինչ չհասկացա, միասին գնացինք վարպետ Միշոյի մոտ եւ տասը րոպե հետո արդեն կապել էի հսկայական գոգնոցըբացի այն, բրեզենտե ձեռնոցներ էի հագել եւ ջոկում էի թիթեղի կտորները։ Սերգեյ Միխայլովիչի տված ձեւաձողի վրա տեղավորում էի թիթեղի կտորը, կավիճով եզրագծում եւ կողքի դնում։ Սա էր իմ աշխատանքը։ Ցերեկվա ժամը երկուսին արդեն տուն էի գնում, ես դեռ անչափահաս էի եւ իմ աշխատանքային օրը կարճ էր։ որ հայրիկը նույն պահին ինչ֊որ բան որոշեց։
:Հունիսի տասնիննին առաջին անգամ ես էլ իմ ազգանվան դիմաց աշխատավարձի ցուցակում ստորագրեցի եւ ստացա քսանինը ռուբլի, ափիս մեջ սեղմեցի, ձեռքս դրի գրպանս եւ վազեցի հայրիկիս մոտ՝ աշխատանքի վայրը, թե չէ ոնց պիտի համբերեի մինչեւ գործից տուն գար։ Մերոնց ուղարկեցինք հանգստանալու։
:― Պահի՛րՀաջորդ օրը հայրիկս շուտ արթնացավ, չծախսեսմիասին դուրս եկանք տնից, ― ասաց հայրիկս։ :Պահեցիչգիտեի, չծախսեցի ոչ մի կոպեկ, ընթրիքի թե ուր ենք գնում եւ կինոյի փողը հայրս էր տալիս։ երբ հարցրի՝ պատասխանեց․
:Հունիսին― Կաշխատես, լավ եմ հիշում, ընդհանուր հաշվով ստացա երեք հարյուր տասնչորս ռուբլի, հուլիսին ուրիշ աշխատանքի տեղափոխվեցի։ փող կստանաս եւ հեծանից կգնես։
:Հնարավոր չէր, որ ամեն օր չբացեի դարակը, երեք֊չորս օրը մեկ հաշվում էի փողերս։ Չեմ կարող ասել, թե ինձ հաճույք էր պաճառում փող հաշվելը, բայց պահանջ էի զգում, որ ստուգեի՝ տեղո՞ւմ են փողերս, թե՝ ոչ։ Զարմացա եւ հարցրի հայրիկիս․
:Ո՞վ պետք ― Դու ի՞նչ է տաներ։ :Օգոստոսի մեկին հիմնարկը վերջնահաշվարկ կատարեց, ազատվեցի աշխատանքից։ :Ես ունեի սեփական քրտինքով հեծանից գնելու համար վաստակած 720 ռուբլի գումար՝ սեղանի դարակում դրված, դարակը փակել էի, բանալին գրպանումս էր, եւ գնացքը ինձ ու հայրիկիս դեպի հանգստյան տուն էր տանում։ հեծանիցի փող չունե՞ս։
:Ամբողջ օգոստոս ամիսը հոգով տանջվում էի― Ունեմ, համբերությունս այլեւս չէր բավականացնում― պատասխանեց։ ― Դո՛ւ չունես, թե երբ է սկսվելու ուսումնական տարինկաշխատես, որ գնանք խանութ եւ գնենք նիկելապատ ղելով, լապտերիկով, պահոցով հեծանիվը։ :Բոլորը գիտեին, որ ես փող ունեի, որը վաստակել էի սեփական աշխատանքով, այն էլ՝ 720 ռուբլի եւ այս գումարով կառնեի հեծանիվը։ կունենաս․․․
:Վերջապես վերադարձանք հանգստյան տնիցԱյսպես զրուցելով մոտեցանք այն հիմնարկին, սկսվեցին դասերը, եւ որտեղ ես նույն օրը պիտի վազեի խանութ՝ հեծանիվ գնելու։ :Դպրոցից վազելով տուն եկա, գցեցի պայուսակսհայրիկիս որոշմամբ, բացեցի դարակսհեծանիվի փող պիտի աշխատեի։ Արտադրամասն անցանք եւ ապակեպատ պատշգամբով փակված մի սենյակ մտանք, հաշվեցի գումարըշուրջբոլորը ժանգի հոտ էր, դրի գրպանս։ Արդեն ուզում էի գնալ հեծանից գնելու, երբ նկատեցի, որ իմ քույրիկ Քեթինոն իր շորերը, գուլպաները երկաթի կտորներ եւ կոշիկները արագ֊արագ դասավորու էր ճամպրուկի մեջ եւ կամաց, անձայն լաց լինում, արցունքներն իրար հետեւից թափվում էին․․․ինչ֊որ մասեր էին շարված այն մարդու սեղանին ում մոտ ինձ տարավ։
:Մոտեցա― Բարեւ, դեմքին նայեցի։ :Լացում էրՄիշո՛, իսկապես լացում էր։ :― Ինչո՞ւ ես լացում, Քեթինոքեզ համար բանվոր դասակարգ եմ բերել, ― հարցրի ես եւ անմիջապես մտածեցի, որ նրա լացի եւ ճամպրուկի հավաքելու մեջ անպայման կապ կար, գիշերը հայրիկը մայրիկին ինչ֊որ բան էր ասում։ ասաց հայրս։
:― Այն տղան մի կիսամաշ տաբատից եւ ուսանողական տոմսից բացի ոչինչ չունիՎարպետ Միշոն վեր կացավ, վերջացնե՜նձեռքով բարեւեց, ոտքի կանգնեն թեւիցս բռնեց եւ հետոկարգին զննեց ինձ, ինչ կուզենանգամ թափահարեց ուսերիցս բռնած։ Այնպես էր նայում, թող անենկարծես թե ինչ֊որ մեկի հետ մրցելու պիտի տաներ ինձ, թեկուզ երեք անգամ պսակվեն։ կասկածում էր՝ կհաղթե՞մ, թե՝ ոչ։ Վարպետ Միշոն թխադեմ մարդ էր, ուժեղ, խալաթի գրպանից բավական հին կարկին էր երեւում։
:Այն տղայի անունը Գիգլա էրԵրբ վերջացրեց ինձ զննելը, երբեք չէի տեսել նրան կիսամաշ տաբատով, ջրագնդակի խմբակ էր հաճախում։ ասաց․
:Վա՜խ― Գնա ամենավերջին արտադրամասը, այդ ինչպե՜ս էր խաղում։ :Ես շատ էի ուզումայնտեղ Սերգեյ Միխայլովիչն է, որ Գիգան եւ Քեթինոն․․․ծեր մարդ է, փականագործ, ասա թող այստեղ գա։
:― ԱչիկոԴուրս եկա, ցավդ տանեմհամարյա ոտքերի թաթերի վրա անցա առաջին արտադրամասը։ Ինձ թվում էր, եղբայրս, դու արդեն մեծ տղա ես բոլորն ինձ էին նայում եւ երեւի ինձ կհասկանասբոլորին խանգարում էի, ես տնից գնում եմ :Գիգայի մոտբայց ո՞ւմ դարդն էր կտրել, էլ չեմ կարող․․․ամեն մեկն իր գործով էր զբաղված։ Արտադրամասում աղմուկ էր, ― Քեթինոն լացեց, եւ ես էլ սկսեցի լացելհաստոցները ճռճռում էին, չնայած մինչեւ հիմա չեմ հասկանումթիթեղյա թերթերը շրմփալով ընկնում էին, թե ի՞նչը չէր կարող Քեթինոն։ ամեն ինչ պտտվում ու շարժվում էր։
:Քեթինոն ճամպրուկը արագ վերցրեցԳտա ծեր փականագործին, ինձ համբուրեց, սրբեց արցունքները, տխուր ու սրտաճմլիկ նայեց այս ու այն կողմ միասին գնացինք վարպետ Միշոյի մոտ եւ գնաց։:Ես հետեւից գնում տասը րոպե հետո արդեն կապել էի եւ լացումհսկայական գոգնոցը, սիրտս էլ չդիմացավ, իրեն հասա բրեզենտե ձեռնոցներ էի հագել եւ հարցրի․:―Քեթինոջոկում էի թիթեղի կտորները։ Սերգեյ Միխայլովիչի տված ձեւաձողի վրա տեղավորում էի թիթեղի կտորը, Գիգլան կիսամաշ տաբատից կավիճով եզրագծում եւ ուսանողական տոմսից բացի ոչինչ չունիկողքի դնում։ Սա էր իմ աշխատանքը։ Ցերեկվա ժամը երկուսին արդեն տուն էի գնում, ինչո՞վ պիտի ապրեք։ ես դեռ անչափահաս էի եւ իմ աշխատանքային օրը կարճ էր։
:Քեթինոն մտածեց Հունիսի տասնիննին առաջին անգամ ես էլ իմ ազգանվան դիմաց աշխատավարձի ցուցակում ստորագրեցի եւ պատասխանեց․:― Մենք աղքատությունից չենք վախենումստացա քսանինը ռուբլի, սիրում ենք միմյանց։ ափիս մեջ սեղմեցի, ձեռքս դրի գրպանս եւ վազեցի հայրիկիս մոտ՝ աշխատանքի վայրը, թե չէ ոնց պիտի համբերեի մինչեւ գործից տուն գար։
:Ես հանեցի 720 ռուբլին եւ Քեթինոյի վերնազգեստի գրպանը խցկեցի։ :―Ո՛չ, չեմ ուզում, Աչիկո― Պահի՛ր, հետ վերցրուչծախսես, ― անհանգստացավ Քեթինոն եւ ինձ մեկնեց փողը։ ասաց հայրիկս։
:― Չեմ վերցնիՊահեցի, ձեզ պետք կգաչծախսեցի ոչ մի կոպեկ, ― ասացի ես ընթրիքի եւ մի քանի քայլ ետ քաշվեցի։ կինոյի փողը հայրս էր տալիս։
:Քեթինոն նորից լացեց․․․ միայն թե այս անգամ հետն էլ ժպտում էրՀունիսին, հետո գումարին նայեցլավ եմ հիշում, դրեց գրպանըն ու ասաց․ :― Շնորհակալությունընդհանուր հաշվով ստացա երեք հարյուր տասնչորս ռուբլի, Աչիկո, այս պարտքդ մենք երբեք չենք մոռանա, մենք անպայման քեզ համար հեծանից կգնենք։ հուլիսին ուրիշ աշխատանքի տեղափոխվեցի։
:Քեթինոն գնաց։ :Երեկոյան հայրիկս այնպիսի իրարանցում սարքեցՀնարավոր չէր, որ մինչ այդ ոչ մեր ընտանիքումամեն օր չբացեի դարակը, ոչ էլ հարեւանների տանը չէի տեսել։ երեք֊չորս օրը մեկ հաշվում էի փողերս։ Չեմ կարող ասել, թե ինձ հաճույք էր պաճառում փող հաշվելը, բայց պահանջ էի զգում, որ ստուգեի՝ տեղո՞ւմ են փողերս, թե՝ ոչ։
:Ինչ խոսք, պարզվեց, 720 ռուբլու պատմությունն էր, եւ ճիշտն ասած, ուզածի չափ դնգստեցին։ Քեթոյի եւ :Գիգլայի փոխարեն ես մի լավ ծեծ կերա։ Ո՞վ պետք է տաներ։
:Հայրիկս հայտարարեցՕգոստոսի մեկին հիմնարկը վերջնահաշվարկ կատարեց, որ Քեթինոն մեր ընտանիքում այլեւս ոտք չի դնի․․․ մայրիկն էլ նույն կարծիքին էր։ ազատվեցի աշխատանքից։
:Մոտավորապես երկու֊երեք ամիս անց մի հետաքրքիրԵս ունեի սեփական քրտինքով հեծանից գնելու համար վաստակած 720 ռուբլի գումար՝ սեղանի դարակում դրված, հաճելի բան լսեցի։ դարակը փակել էի, բանալին գրպանումս էր, եւ գնացքը ինձ ու հայրիկիս դեպի հանգստյան տուն էր տանում։
:Հայրիկը ննջասենյակում մայրիկին ասաց․:― Մեր տղան լա՜վն է մեծանումԱմբողջ օգոստոս ամիսը հոգով տանջվում էի, ինչպե՜ս համբերությունս այլեւս չէր բավականացնում, թե երբ է տվել իր փողերը այն հիմար աղջկան։ Ես պետք է իր համար հեծանիվ գնեմ․․․ իսկ սկսվելու ուսումնական տարին, որ գնանք խանութ եւ գնենք նիկելապատ ղելով, լապտերիկով, պահոցով հեծանիվը։ Բոլորը գիտեին, որ ես փող ունեի, որը վաստակել էի սեփական աշխատանքով, այն աղջկա ոտքը․․․ Տեսնել չեմ ուզում․․․էլ՝ 720 ռուբլի եւ այս գումարով կառնեի հեծանիվը։
:Գիգլան եւ Քեթինոն զույգ տղա ունեցանՎերջապես վերադարձանք հանգստյան տնից, հայրիկն էր նրանց զբոսանքի տանումսկսվեցին դասերը, բարեկամների եւ բոլորի մոտ պարծենում էր, թե գայլերի նման թոռներ ունի։ ես նույն օրը պիտի վազեի խանութ՝ հեծանիվ գնելու։
:Դպրոցից վազելով տուն եկա, գցեցի պայուսակս, բացեցի դարակս, հաշվեցի գումարը, դրի գրպանս։ Արդեն ուզում էի գնալ հեծանից գնելու, երբ նկատեցի, որ իմ քույրիկ Քեթինոն իր շորերը, գուլպաները եւ կոշիկները արագ֊արագ դասավորու էր ճամպրուկի մեջ եւ կամաց, անձայն լաց լինում, արցունքներն իրար հետեւից թափվում էին․․․ Մոտեցա, դեմքին նայեցի։ Լացում էր, իսկապես լացում էր։ ― Ինչո՞ւ ես լացում, Քեթինո, ― հարցրի ես եւ անմիջապես մտածեցի, որ նրա լացի եւ ճամպրուկի հավաքելու մեջ անպայման կապ կար, գիշերը հայրիկը մայրիկին ինչ֊որ բան էր ասում։ ― Այն տղան մի կիսամաշ տաբատից եւ ուսանողական տոմսից բացի ոչինչ չունի, վերջացնե՜ն, ոտքի կանգնեն եւ հետո, ինչ կուզեն, թող անեն, թեկուզ երեք անգամ պսակվեն։ Այն տղայի անունը Գիգլա էր, երբեք չէի տեսել նրան կիսամաշ տաբատով, ջրագնդակի խմբակ էր հաճախում։ Վա՜խ, այդ ինչպե՜ս էր խաղում։ Ես շատ էի ուզում, որ Գիգան եւ Քեթինոն․․․ ― Աչիկո, ցավդ տանեմ, եղբայրս, դու արդեն մեծ տղա ես եւ երեւի ինձ կհասկանաս, ես տնից գնում եմ Գիգայի մոտ, էլ չեմ կարող․․․, ― Քեթինոն լացեց, եւ ես էլ սկսեցի լացել, չնայած մինչեւ հիմա չեմ հասկանում, թե ի՞նչը չէր կարող Քեթինոն։ Քեթինոն ճամպրուկը արագ վերցրեց, ինձ համբուրեց, սրբեց արցունքները, տխուր ու սրտաճմլիկ նայեց այս ու այն կողմ եւ գնաց։ Ես հետեւից գնում էի եւ լացում, սիրտս էլ չդիմացավ, իրեն հասա եւ հարցրի․―Քեթինո, Գիգլան կիսամաշ տաբատից եւ ուսանողական տոմսից բացի ոչինչ չունի, ինչո՞վ պիտի ապրեք։ Քեթինոն մտածեց եւ պատասխանեց․ ― Մենք աղքատությունից չենք վախենում, սիրում ենք միմյանց։ Ես հանեցի 720 ռուբլին եւ Քեթինոյի վերնազգեստի գրպանը խցկեցի։ ―Ո՛չ, չեմ ուզում, Աչիկո, հետ վերցրու, ― անհանգստացավ Քեթինոն եւ ինձ մեկնեց փողը։ ― Չեմ վերցնի, ձեզ պետք կգա, ― ասացի ես եւ մի քանի քայլ ետ քաշվեցի։ Քեթինոն նորից լացեց․․․ միայն թե այս անգամ հետն էլ ժպտում էր, հետո գումարին նայեց, դրեց գրպանըն ու ասաց․ ― Շնորհակալություն, Աչիկո, այս պարտքդ մենք երբեք չենք մոռանա, մենք անպայման քեզ համար հեծանից կգնենք։ Քեթինոն գնաց։ Երեկոյան հայրիկս այնպիսի իրարանցում սարքեց, որ մինչ այդ ոչ մեր ընտանիքում, ոչ էլ հարեւանների տանը չէի տեսել։ Ինչ խոսք, պարզվեց, 720 ռուբլու պատմությունն էր, եւ ճիշտն ասած, ուզածի չափ դնգստեցին։ Քեթոյի եւ Գիգլայի փոխարեն ես մի լավ ծեծ կերա։ Հայրիկս հայտարարեց, որ Քեթինոն մեր ընտանիքում այլեւս ոտք չի դնի․․․ մայրիկն էլ նույն կարծիքին էր։ Մոտավորապես երկու֊երեք ամիս անց մի հետաքրքիր, հաճելի բան լսեցի։ Հայրիկը ննջասենյակում մայրիկին ասաց․ ― Մեր տղան լա՜վն է մեծանում, ինչպե՜ս է տվել իր փողերը այն հիմար աղջկան։ Ես պետք է իր համար հեծանիվ գնեմ․․․ իսկ այն աղջկա ոտքը․․․ Տեսնել չեմ ուզում․․․ Գիգլան եւ Քեթինոն զույգ տղա ունեցան, հայրիկն էր նրանց զբոսանքի տանում, բարեկամների եւ բոլորի մոտ պարծենում էր, թե գայլերի նման թոռներ ունի։ Իսկ ինձ համար ոչ ոք հեծանիվ չգնեց։[[Կատեգորիա:Արձակ]]