Changes

|աղբյուր = Նոթեր Շերլոք [[«Նոթեր Շերլոկ Հոլմսի մասին, «Արեւիկ» հրատարակչություն, Երեւան, 1989մասին»]]

  ― Աշխարհում միակ մասնավոր խուզարկուն դու՞ք եքՇերլոկ Հոլմսը բուխարու վրայից վերցրեց սրվակը և խնամքով պատրաստված սեկե պիտույքատուփից հանեց ներարկիչը՝ ենթամաշկային ներարկման համար։ Ջղաձգված, ― հարցրի ես՝ բարձրացնելով հոնքերս։։երկար, սպիտակ մատներով ասեղն ամրացրեց ներարկիչին և քշտեց ձախ թևքը։ Մի պահ մտազբաղ նայեց նախկին ներարկումներից ծակծկված իր մկանոտ ձեռքին։ Ապա ասեղը կտրուկ խրեց մաշկի տակ և բավարարված, շունչ քաշելով, ետ ընկավ թավշե բազկաթոռի թիկնակին։

  Միակ մասնավոր խուզարկու խորհրդատունԲազում ամիսներ, ― պատասխանեց Շերլոկ Հոլմսը։ ― Վերջին և բարձրագույն ատյանը։ Երբ Գրեգսոնըօրը երեք անգամ, Լեստրեյդը կամ Էթելնի Ջոնսը հայտնվում են փակուղումես ականատես էի լինում միևնույն տեսարանին, իսկ դա նրանց սովորոկան վիճակն էբայց չէի կարողանում դրան ընտելանալ։ Ընդհակառակը, անմիջապես օրեցօր ավելի ու ավելի էի զայրանում, որ քաջությունս չի բավարարում բողոքելու։ Նորից ու նորից ինքս ինձ են կանչում։ Ծանոթանում պարտրադում էի ընկերոջս ասել, թե ինչ եմ գործի մանրամասներին մտածում նրա այդ սովորության մասին, բայց նրա սառը, անկիրք խառնվածքը խափանում էր նրան ճիշտ ճանապարհի բերելու ամեն մի հավակնություն։ Իմանալով նրա բացառիկ խելքի, տիրական բնավորության և հայտնում կարծիքս՝ մասնագետի կարծիքը։ Փառք չեմ փնտրում։ Երբ ինձ հաջողվում է պարզել գործըայլ յուրօրինակ հատկությունների մասին, անունս չի հիշատակվում թերթերում։ Բարձրագույն պարգևը տեսնում եմ հենց աշխատանքումվախենում էի, իմ մեթոդը գործնականում կիրառելու լեզուս չորանում էր բերանիս մեջ։ Ուոտսոն, դուք այն լավ գիտեք։ Հիշեք թեկուզ Ջեֆերսոն Հոուփի գործը։

  ― ԱյոՍակայն այդ օրը, հիշում եմչգիտեմ, ― պատասխանեցի փափկելով։ ― Հետաքրքիր դեպք էր։ Նույնիսկ այդ մասին պատմվածքի պես մի բան գրեցի հետաքրքրաշարժ վերնագրով՝ «Էտյուդ արնագույն երանգներում»։նախաճաշին խմածս կլարետից էր, թե Հոլմսի անուղղելի համառության պատճառով ինձ պատած հուսահատությունից, այլևս չդիմացա ու պայթեցի։

  ― Ես տեսա ձեր պատմվածքը, ― առանց խանդավառության Հոլմսը տարուբերեց գլուխը։ ― Եվ պետք — Այսօր ի՞նչ է խոստովանեմ, չեմ կարող ձեզ շնորհավորել հաջողության համար։ Հանցագործության հետաքննութունը ճշգրիտ գիտություն է— հարցրի, համենայն դեպս, պետք է լինի այդպիսին։ Եվ գործունեության այդ տեսակը պետք է նկարագրել զուսպ, անկիրք ոճով։ Իսկ ձեր գրքում սենտիմենտալություն կա։ Դա նույնն է— մորֆի՞, թե Էվկլիդեսի հինգերորդ կանխադրույթի մասին դատողություններին կցեն հրապուրիչ սիրո մի պատմություն։թե՞ կոկային։

  ― Ինչ-որ բանի մասին կարելի էր և լռել կամ փաստերը շարադրելիս գոնե չափը չանցնել։ Միակ բանը— Կոկային, որ այդ գործում արժանի է ուշադրության դատողությունների շղթան է՝ պատճառից մինչև հետեվանք։ Հենց դա էլ հանգեցրեց գործի բացահայտման հաջողությանը։— պատասխանեց։ — Յոթ տոկոսանոց։ Ցանկանում եք փորձե՞լ։

  Ինձ զայրացրին այդ խոսքերը․ չէ՞ որ ես նկարագրել էի Հոլմսի գործը, որ նրան հաճույք պատճառեմ։ Ինձ զայրացրեց նաև նրա եսասիրությունը, որին բավարարություն տալու համար պետք էր գրքիս յուրաքանչյուր տողը նվիրել նրա անգնահատելի մեթոդին։ Ընկերոջս հետ մի քանի տարի ապրելով Բեյքր-սթրիթում, մեկ անգամ չէ, որ նրա սովորական զսպվածության և տիրական բնավորության տակ թաքնված որոշ փառամոլություն — Խոնարհաբար շնորհակալ եմ նկատել։ Սակայն ոչինչ չպատասխանեցի և նստած հիվանդ ոտքս էի օրորում, որից վերջերս էին հանել — նետեցի ես։ — Իմ օրգանիզմը դեռ լիովին չի կազդուրվել աֆղանական զենքից արձակված գնդակը, ու թեև վերքը չէր խանգարում քայլել, եղանակի փոփոխության ժամանակ ամեն անգամ նվվում էր։արշավանքից։ Եվ չեմ ցանկանում այն ավելորդ ծանրաբեռնել։

  ― Վերջերս սկսեցի մասնակցել մայրցամաքում կատարված հանցագործությունների բացահայտմանը, ― մի փոքր անց ասաց Հոլմսը, լցնելով իր սիրելի ծխամորճը։ ― Անցյալ շաբաթ խորհրդի համար ինձ դիմեց Ֆրանսուա դը Վիլարը, որն, ինչպես հավանաբար դուք գիտեք, վերջերս մտավ Ֆրանսիայի լավագույն խուզարկուների շարքը։ Նա կելտական ռասային հատուկ հիանալի արագ ինտուիցիա ունի, բայց առաջնակարգ խուզարկուի համար չափազանց անտեղյակ է մեր մասնագիտական արվեստին։ Գործը վերաբերում էր մի կտակի և մի քանի հետաքրքիր մանրամասներ ուներ։ Ես Վիլարին հիշեցրի նմանատիպ երկու դեպք՝ մեկը հետաքննվել էր Ռիգայում 1857 թվականին, իսկ մյուսը՝ Սենտ-Լուիսում 1871- ին։ Եվ դա նրան հետևություններ անելու բանալի տվեց։ Այսոր առավոտյան նամակ ստացա,որով շնորհակալություն էր հայտնում օգնության համար։ժպտաց ջղայնությանս վրա։

  Այդ ասելով — Գուցեև ճիշտ եք, ինձ մեկնեց արտասահմանյան արտադրության երկծալ մի թուղթՈւոտսոն, որտեղ— ասաց նա։ — Թմրադեղերն էլ են վնասում առողջությանը։ Բայց փոխարենը ես հայտնաբերեցի, ինչպես նկատեցիոր դրանք զարմանալիորեն խթանում են մտավոր գործունեությունը և պայծառացնում գիտակցությունը։ Այնպես որ, աչքի էին զարնում ֆրանսիացու ջերմ հիացմունքը վկայող magnifique, coup-de-maitre և tours-de-forse բառերը։դրանց կողմնակի ազդեցության վրա կարելի է աչք փակել։

  ― Նա ձեզ գրում է՝ ինչպես աշակերտը ուսուցչին— Բայց մտածեք,― ասացի ես։— տենդագին բացականչեցի ես, — թե դրա դիմաց ինչ եք վճարում։ Ասենք թե ձեր ուղեղը ինչ-որ ժամանակահատվածում սկսում է արդյունավետ գործել, բայց դա կործանարար վիճակ է, որը հանգեցնում է նյարդային բջիջների վերասերման և, ի վերջո, տկարամտության։ Դուք շատ լավ գիտեք, թե հետո ինչպիսի հակազդեցություն է սկսվում։ Ոչ, Հոլմս, իսկապես դա անմտություն է։ Ինչպես կարող եք հանուն ինչ-որ մի քանի րոպեի խթանման վտանգի ենթարկել բնության կողմից ձեզ տրված զարմանալի շնորհը։

  ― Նա գնահատում է իմ օգնությունըՇերլոկ Հոլմսը չվիրավորվեց։ Ընդհակառակը, ― անտարբեր նկատեց Հոլմսը։ ― Ինքն անձամբ շատ ընդունակ մարդ է և տիրապետում է իդեալական խուզարկուին անհրաժեշտ երեք հատկություններից ամենաքիչը երկուսին․ կարողանում է նկատել և դրա հիման վրա հետևություններ անել։ Առայժմ նրան պակասում են գիտելիքներըմեր խոսակցությունը, բայց ժամանակի ընթացքում դա էլ ձեռք կբերի։ Հիմա ֆրանսերեն է թարգմանում իմ բրոշյուրները։թվում էր, զվարճացրեց նրան։

  ― Մեղք գործել եմ— Աշխարհում միակ մասնավոր խուզարկուն դու՞ք եք, ― ծիծաղեց Հոլմսը։ ― Մի քանի փոքր գործեր եմ գրել։ Դրանցից մեկը «Ծխախոտի տեսակի որոշումը ըստ մոխրի» վերնագրով, նկարագրում է հարյուր քառասուն տեսակ սիգարների և ծխամորճի ծխախոտեր։ Կցված գունավոր լուսանկարները ցույց են տալիս մոխրի տարբեր տեսակներ։ Ծխախոտի մոխիրը ամենահաճախակի հանդիպող հանցանշաններից է։ Երբեմն՝ ամենակարևորը։ Օրինակ, եթե կարողանաք ճիշտ ասել, որ մարդասպանը ծխում է հնդկական ծխախոտ, ապա որոշման շրջանակը, բնականաբար, նեղանում է։ Փորձված աչքի համար սև տրիխինոպոլյան ծխախոտի և «թռչնի աչքի» ճերմակ մոխրի միջև տարբերությունը այնքան մեծ է, որքան կարտոֆիլի և կաղամբի։— հարցրի ես՝ բարձրացնելով հոնքերս։։

  ― Մանրուքները նկատելու զարմանալի հատկություն ունեքՄիակ մասնավոր խուզարկու խորհրդատուն, ― նկատեցի ես։— պատասխանեց Շերլոկ Հոլմսը։ — Վերջին և բարձրագույն ատյանը։ Երբ Գրեգսոնը, Լեստրեյդը կամ Էթելնի Ջոնսը հայտնվում են փակուղում, իսկ դա նրանց սովորոկան վիճակն է, անմիջապես ինձ են կանչում։ Ծանոթանում եմ գործի մանրամասներին և հայտնում կարծիքս՝ մասնագետի կարծիքը։ Փառք չեմ փնտրում։ Երբ ինձ հաջողվում է պարզել գործը, անունս չի հիշատակվում թերթերում։ Բարձրագույն պարգևը տեսնում եմ հենց աշխատանքում, իմ մեթոդը գործնականում կիրառելու մեջ։ Ուոտսոն, դուք այն լավ գիտեք։ Հիշեք թեկուզ Ջեֆերսոն Հոուփի գործը։

  ― Պարզապես հասկանում եմ դրանց կարևորությունը։ Կամ էլ հետքերի մասին աշխատությունը— Այո, ուր խոսվում է հետքը պահպանելու համար գիպսի օգտագործման մասին։ Մի փոքր հետազոտություն նվիրված է ձեռքի ձևի վրա մասնագիտության թողած ազդեցությանը , որտեղ տվյալներ կան, տանիքագործի, վիմագրողի, նավաստու, կոմպոզիտորի, խցանագործի, ջուլհակի և ալմաստ հղկողի ձեռքերի մասին։ Իմ մասնագիտությունը գիտւթյուն համարող խուզարկուի համար այս հետազոտությունը գործնական մեծ հետաքրքրություն է ներկայացնում։ Այն հատկապես օգտակար է, երբ հարկ է լինում ճանաչել դիակը կամ որոշել հանցագործի մասնագիտությունը։ Բայց տեսնում հիշում եմ, որ չարաշահում եմ ձեր համբերությունը անընդհատ նույն թեմայի — պատասխանեցի փափկելով։ — Հետաքրքիր դեպք էր։ Նույնիսկ այդ մասին խոսելով։պատմվածքի պես մի բան գրեցի հետաքրքրաշարժ վերնագրով՝ «Էտյուդ արնագույն երանգներում»։

  ― Ամենևին— Ես տեսա ձեր պատմվածքը, ― ջերմորեն առարկեցի ես։ ― Այս ամենը անչափ հետաքրքիր — առանց խանդավառության Հոլմսը տարուբերեց գլուխը։ — Եվ պետք էխոստովանեմ, մանավանդ որ իմ աչքերով եմ տեսել ձեր գիտելիքների գործնական կիրառումը։ Այչեմ կարող ձեզ շնորհավորել հաջողության համար։ Հանցագործության հետաքննութունը ճշգրիտ գիտություն է, հիմա հիշատակեցիք դիտելու և հետևություն անելու կարողությունը։ համենայն դեպս, պետք է լինի այդպիսին։ Եվ գործունեության այդ տեսակը պետք է նկարագրել զուսպ, անկիրք ոճով։ Իսկ ինձ թվում էրձեր գրքում սենտիմենտալություն կա։ Դա նույնն է, թե դրանք համարյա նույն բաներն են։Էվկլիդեսի հինգերորդ կանխադրույթի մասին դատողություններին կցեն հրապուրիչ սիրո մի պատմություն։

  ― ՈչԲայց այնտեղ իրոք ռոմանտիկ պատմություն կար, տարբեր են,― պատսխանեց Շերլոկ Հոլմսը, հաճույքով ետ ընկնելով բազկաթոռի փափուկ թիկնակին և ծխամորճից ծխի թանձր թխակապույտ օղակներ արձակելով։ ― Ահա, օրինակ , զննումը ցույց տվեց, որ դուք առավոտյան եղել եք Ուիգմոր-սթրիթի փոստում, իսկ տրամաբանական մտածողության կարողությունը թույլ տվեց եզրակացնել, որ այնտեղ եք մտել հեռագիր ուղարկելու համար։— առարկեցի ես։ — Պարզապես հավատարիմ եմ մնացել փաստերին։

  ― Ապշեցուցիչ է, ― բացականչեցի ես։ ― Դուք իրավացի եք։ Բայց պետք է խոստովանեմ, չեմ հասկանում, թե ինչպես գուշակեցիք։ Փոստ մտա պատահաբար — Ինչ-որ բանի մասին կարելի էր և չեմ հիշումլռել կամ փաստերը շարադրելիս գոնե չափը չանցնել։ Միակ բանը, թե ինչ-որ մեկին ասած լինեմ։այդ գործում արժանի է ուշադրության դատողությունների շղթան է՝ պատճառից մինչև հետևանք։ Հենց դա էլ հանգեցրեց գործի բացահայտման հաջողությանը։

  ― Պարզից պարզ է, ― ժպտաց Հոլմսը զարմանքիս վրա։ ― Այնքան պարզԻնձ զայրացրին այդ խոսքերը․ չէ՞ որ ես նկարագրել էի Հոլմսի գործը, որ բացատրելու հարկ չկա։ Չնայածնրան հաճույք պատճառեմ։ Ինձ զայրացրեց նաև նրա եսասիրությունը, խնդրեմորին բավարարություն տալու համար պետք էր գրքիս յուրաքանչյուր տողը նվիրել նրա անգնահատելի մեթոդին։ Ընկերոջս հետ մի քանի տարի ապրելով Բեյքր-սթրիթում, այդ օրինակով կարող եմ ձեզ ցույց տալ դիտողականության և մտահանգման կարողության միջև եղած տարբերությունը։ Դիտողականությունն ինձ ցույց տվեց մեկ անգամ չէ, որ ձեր կաշվե կիսակոշիկները կեղտոտված են կարմիր կավով։ Իսկ Ուիգմոր-սթրիթի փոստի մոտ հենց հողային աշխատանքներ են տարվում։ Գետինն ամբողջովին քանդված է, նրա սովորական զսպվածության և փոստ մտնելտիրական բնավորության տակ թաքնված որոշ փառամոլություն եմ նկատել։ Սակայն ոչինչ չպատասխանեցի և նստած հիվանդ ոտքս էի օրորում, առանց ոտքերը կեղտոտելուորից վերջերս էին հանել աֆղանական զենքից արձակված գնդակը, հնարավոր չէ։ Կավն այնտեղ առանձնապես կարմիր գույնի էու թեև վերքը չէր խանգարում քայլել, ինչպիսին մոտերքում ոչ մի տեղ չկա։ Ահա ինչ տվեց դիտողականությունը։ Մնացածը եզրակացրի տրամաբանական ճանապարհով։եղանակի փոփոխության ժամանակ ամեն անգամ նվվում էր։

  ― Իսկ ինչպե՞ս իմացաք— Վերջերս սկսեցի մասնակցել մայրցամաքում կատարված հանցագործությունների բացահայտմանը, որ ես հեռագիր եմ ուղարկել։— մի փոքր անց ասաց Հոլմսը, լցնելով իր սիրելի ծխամորճը։ — Անցյալ շաբաթ խորհրդի համար ինձ դիմեց Ֆրանսուա դը Վիլարը, որն, ինչպես հավանաբար դուք գիտեք, վերջերս մտավ Ֆրանսիայի լավագույն խուզարկուների շարքը։ Նա կելտական ռասային հատուկ հիանալի արագ ինտուիցիա ունի, բայց առաջնակարգ խուզարկուի համար չափազանց անտեղյակ է մեր մասնագիտական արվեստին։ Գործը վերաբերում էր մի կտակի և մի քանի հետաքրքիր մանրամասներ ուներ։ Ես Վիլարին հիշեցրի նմանատիպ երկու դեպք՝ մեկը հետաքննվել էր Ռիգայում 1857 թվականին, իսկ մյուսը՝ Սենտ-Լուիսում 1871- ին։ Եվ դա նրան հետևություններ անելու բանալի տվեց։ Այսօր առավոտյան նամակ ստացա,որով շնորհակալություն էր հայտնում օգնության համար։

  ― Դարձյալ շատ հասարակ։ Ինձ հայտնի էԱյդ ասելով , որ առավոտյան ոչ ինձ մեկնեց արտասահմանյան արտադրության երկծալ մի նամակ չեք գրելթուղթ, չէ որ ես նստած էի ձեր դիմաց։ Իսկ ձեր գրասեղանի բաց դարակում որտեղ, ինչպես նկատեցի փոստային բացիկների մի հաստ կապոց և մի ամբողջ թերթ դրոշմանիշներ։ Այդ դեպքում, ինչի համար են փոստ գնումաչքի էին զարնում ֆրանսիացու ջերմ հիացմունքը վկայող magnifique, եթե ոչ հեռագիր ուղարկելու։ Դեն նետեք այն ամենը, ինչ կապ չունի coup-de-maitre և կմնա միակ փաստը, որն էլ հենց ճշմարտությունն է։tours-de-forse բառերը։

  ― Իսկապես— Նա ձեզ գրում է՝ ինչպես աշակերտը ուսուցչին, ամեն ինչ շատ պարզ է, ― — ասացի ու լռեցի։ ― Բայց այս դեպքը, ինչպես նկատեցինք, պարզագույնն է։ Ներեցեք պնդերեսությանս համար, բայց ես կցանկանայի ձեր մեթոդը ենթարկել ավելի լուրջ փորձության։ես։

  ― Շատ ուրախ կլինեմ։ Դա ինձ կփրկի կոկաինի ավելորդ չափաբաժնից։ Ըստ ձեր հայեցողության— Նա գնահատում է իմ օգնությունը, տվեք ինձ ցանկացած խնդիրը։— անտարբեր նկատեց Հոլմսը։ — Ինքն անձամբ շատ ընդունակ մարդ է և տիրապետում է իդեալական խուզարկուին անհրաժեշտ երեք հատկություններից ամենաքիչը երկուսին․ կարողանում է նկատել և դրա հիման վրա հետևություններ անել։ Առայժմ նրան պակասում են գիտելիքները, բայց ժամանակի ընթացքում դա էլ ձեռք կբերի։ Հիմա ֆրանսերեն է թարգմանում իմ բրոշյուրները։

  ― Հիշում եմ, — Իսկ մի՞թե դուք ասում էիք, որ երբ երկար են օգտվում իրերից, դրանց վրա մնում են օգտագործող անձի հետքերը։ Եվ փորձառու աչքը կարող է այդտեղ շատ բան տեսնել։ Ես մի ժամացույց ունեմ, որը վերջերս է ձեռքս անցել։ Խնդրեմ, բարի եղեք ասել, ինչպիսին են դրա նախկին տիրոջ սովորություններն ու բնավորությունը։ Նրան մեկնեցի ժամացույցը, խոստովանում եմ, ոչ առանց գաղտնի բավականության, քանի որ, իմ կարծիքով, խնդիրն անլուծելի էր, իսկ ես ցանկանում էի մի փոքր կոտրել բարեկամիս պարծենկոտությունը․ նրա խրատաբանությունն ու առարկություն չընդունող տոնը ինձ երբեմն զայրացնում էին։ Նա վերցրեց ժամացույցը, ասես կշռելով, ուշադիր նայեց թվացույցին, հետո բացեց կափարիչը և սկսեց զննել մեխանիզմը, սկզբում պարզապես ի միջի այլոց, իսկ հետո զինվելով ուժեղ երկգոգվոր խոշորացույցով։ Հազիվ զսպեցի ժպիտս, երբ Հոլմսը շրխկացրեց կափարիչը և հիասթափված ինձ մեկնեց ժամացույցը։գրում եք։

  ― Համարյա ոչինչ ասել չի կարելի— Մեղք գործել եմ, ասաց նա։ ― Ժամացույցը վերջերս — ծիծաղեց Հոլմսը։ — Մի քանի փոքր գործեր եմ գրել։ Դրանցից մեկը «Ծխախոտի տեսակի որոշումը ըստ մոխրի» վերնագրով, նկարագրում է եղել վարպետի մոտ։ Մանրակրկիտ մաքրվել հարյուր քառասուն տեսակ սիգարների և ծխամորճի ծխախոտեր։ Կցված գունավոր լուսանկարները ցույց են տալիս մոխրի տարբեր տեսակներ։ Ծխախոտի մոխիրը ամենահաճախակի հանդիպող հանցանշաններից է։ Այնպես որԵրբեմն՝ ամենակարևորը։ Օրինակ, եթե կարողանաք ճիշտ ասել, զրկված եմ ինչ-որ բան ստույգ ասելու հնարավորությունից։մարդասպանը ծխում է հնդկական ծխախոտ, ապա որոշման շրջանակը, բնականաբար, նեղանում է։ Փորձված աչքի համար սև տրիխինոպոլյան ծխախոտի և «թռչնի աչքի» ճերմակ մոխրի միջև տարբերությունը այնքան մեծ է, որքան կարտոֆիլի և կաղամբի։

  ― Ճիշտ եք— Մանրուքները նկատելու զարմանալի հատկություն ունեք, ― պատասխանեցի — նկատեցի ես։ ― Նախքան մոտս հայտնվելը այն իսկապես գտնվել էժամագործի մոտ։

  Մտքումս նախատեցի բարեկամիս— Պարզապես հասկանում եմ դրանց կարևորությունը։ Կամ էլ հետքերի մասին աշխատությունը, որն իր անհաջողությունը բացատրեց այդպիսի անհամոզիչ փաստարկով։ Հետաքրքիր ուր խոսվում էհետքը պահպանելու համար գիպսի օգտագործման մասին։ Մի փոքր հետազոտություն նվիրված է ձեռքի ձևի վրա մասնագիտության թողած ազդեցությանը , ի՞նչ կարելի որտեղ տվյալներ կան, տանիքագործի, վիմագրողի, նավաստու, կոմպոզիտորի, խցանագործի, ջուլհակի և ալմաստ հղկողի ձեռքերի մասին։ Իմ մասնագիտությունը գիտւթյուն համարող խուզարկուի համար այս հետազոտությունը գործնական մեծ հետաքրքրություն է իմանալ չմաքրված ժամացույցից։ներկայացնում։ Այն հատկապես օգտակար է, երբ հարկ է լինում ճանաչել դիակը կամ որոշել հանցագործի մասնագիտությունը։ Բայց տեսնում եմ, որ չարաշահում եմ ձեր համբերությունը անընդհատ նույն թեմայի մասին խոսելով։

  Չնայած չեմ կարող արդյունքով պարծենալ— Ամենևին, բայց— ջերմորեն առարկեցի ես։ — Այս ամենը անչափ հետաքրքիր է, այնուամենայնիվմանավանդ, այնտեղ ինչ-որ բան տեսաիմ աչքերով եմ տեսել ձեր գիտելիքների գործնական կիրառումը։ Այ, ― ասաց նա, առաստաղին հառելով օտարոտի հայացքը։ ― Եթե սխալվեմ, խնդրում եմ ուղղեք հիմա հիշատակեցիք դիտելու և հետևություն անելու կարողությունը։ Իսկ ինձթվում էր, Ուոտսոն։ Ուրեմն այսպես, ժամացույցը, ըստ իս, պատկանել է ձեր ավագ եղբորը, իսկ նա դա ժառանգել է հորից։թե դրանք համարյա նույն բաներն են։

  ― Ձեզ— Ոչ, իհարկետարբեր են, այդ մտքին հանգեցրին կափարիչին փորագրված«Գ․Ու․» տառերը։— պատսխանեց Շերլոկ Հոլմսը, հաճույքով ետ ընկնելով բազկաթոռի փափուկ թիկնակին և ծխամորճից ծխի թանձր թխակապույտ օղակներ արձակելով։ — Ահա, օրինակ , զննումը ցույց տվեց, որ դուք առավոտյան եղել եք Ուիգմոր-սթրիթի փոստում, իսկ տրամաբանական մտածողության կարողությունը թույլ տվեց եզրակացնել, որ այնտեղ եք մտել հեռագիր ուղարկելու համար։

  ― Ճիշտ է։ Ձեր ազգանունը սկսվում է«Ու»-ով— Ապշեցուցիչ է, այդպես չէ՞։ Ժամացույցը պատրաստված — բացականչեցի ես։ — Դուք իրավացի եք։ Բայց պետք է կես դար առաջխոստովանեմ, սկզբնատառերը ևս փորագրված են ենց այդ ժամանակ։ Դրանից եզրակացրիչեմ հասկանում, որ ժամացույցը պատկանել է ավագ սերնդի մարդու։ Որքան ինձ հայտնի է, ընտանեկան թանկարժեք իրերը հորից անցնում են ավագ որդուն։ Միանգամայն հնարավոր էթե ինչպես գուշակեցիք։ Փոստ մտա պատահաբար և չեմ հիշում, թե ինչ-որ ձեր հայրը, եթե հիշողությունս ինձ չի դավաճանում, մահացել է շատ տարիներ առաջ։ Հետևաբար, նախքան ձեզ անցնելը, այն պատկանել է ձեր եղբորը։մեկին ասած լինեմ։

  ― Այո, մինչև հիմա ամեն ինչ ճիշտ — Պարզից պարզ է, ― նկատեցի ես։ ― Իսկ ուրիշ ի՞նչ տեսաք զննելով — ժպտաց Հոլմսը զարմանքիս վրա։ — Այնքան պարզ, որ բացատրելու հարկ չկա։ Չնայած, խնդրեմ, այդ ժամացույցը։օրինակով կարող եմ ձեզ ցույց տալ դիտողականության և մտահանգման կարողության միջև եղած տարբերությունը։ Դիտողականությունն ինձ ցույց տվեց , որ ձեր կաշվե կիսակոշիկները կեղտոտված են կարմիր կավով։ Իսկ Ուիգմոր-սթրիթի փոստի մոտ հենց հողային աշխատանքներ են տարվում։ Գետինն ամբողջովին քանդված է, և փոստ մտնել, առանց ոտքերը կեղտոտելու, հնարավոր չէ։ Կավն այնտեղ առանձնապես կարմիր գույնի է, ինչպիսին մոտերքում ոչ մի տեղ չկա։ Ահա ինչ տվեց դիտողականությունը։ Մնացածը եզրակացրի տրամաբանական ճանապարհով։

  ― Ձեր եղբայրը շատ անկարգ— Իսկ ինչպե՞ս իմացաք, թեթեվամիտ և անճշտապահ մարդ էր։ Ժառանգել էր պատշաճ կարողություն, ապագան առջևում էր։ Բայց ամեն ինչ վատնել և ապրել է կարիքի մեջ, չնայած ճակատագիրը երբեմն ժպտացել է նրան։ Վերջ ի վերջո, հարբեցողության է տրվել և մահացել։ Ահա այն ամենը, ինչ հաջողվեց դուրս կորզել ժամացույցից։որ ես հեռագիր եմ ուղարկել։

  Այլայլված վեր թռա աթոռից — Դարձյալ շատ հասարակ։ Ինձ հայտնի է, որ առավոտյան ոչ մի նամակ չեք գրել, չէ որ ես նստած էի ձեր դիմաց։ Իսկ ձեր գրասեղանի բաց դարակում նկատեցի փոստային բացիկների մի հաստ կապոց և կաղալով քայլեցի սենյակում։մի ամբողջ թերթ դրոշմանիշներ։ Այդ դեպքում, ինչի համար են փոստ գնում, եթե ոչ հեռագիր ուղարկելու։ Դեն նետեք այն ամենը, ինչ կապ չունի և կմնա միակ փաստը, որն էլ հենց ճշմարտությունն է։

  ― Հոլմս— Իսկապես, դա չափազանց տգեղ ամեն ինչ շատ պարզ է ձեր կողմից։ Դուք ինչ-որ կերպ տեղեկացել եք դժբախտ եղբորս ճակատագրի մասին, իսկ այժմ ձևացնում եք— ասացի ու լռեցի։ — Բայց այս դեպքը, որ դա ինչ-որ հրաշքով միայն հիմա ձեզ հայտնի դարձավ։ Երբեք չեմ հավատաինչպես նկատեցինք, որ այդ բոլորը ձեզ պատմել է ինչ-որ մի հին ժամացույց։ Դա դաժանություն է ևպարզագույնն է։ Ներեցեք պնդերեսությանս համար, եթե բանը հասել է դրան, ապա դառնում է շառլատանություն։բայց ես կցանկանայի ձեր մեթոդը ենթարկել ավելի լուրջ փորձության։

  ― Իմ թանկագին Ուոտսոն, ― մեղմ ասաց Հոլմսը, ― ներեցեք — Շատ ուրախ կլինեմ։ Դա ինձ, աստծու սիրուն։ Լուծելով այդ հանելուկը, մոռացա, թե դա որքան մոտ է կփրկի կոկաինի ավելորդ չափաբաժնից։ Ըստ ձեր սրտինհայեցողության, և չմտածեցի, որ ձեր եղբոր մասին հիշատակելը ծանր կլինի ձեզ համար։ Բայց հավատացնում եմ, ոչինչ չգիտեի ձեր եղբոր գոյության մասին, մինչև այն րոպեն, երբ տեսա ժամացույցը։տվեք ինձ ցանկացած խնդիրը։

  ― Այդ դեպքում բացատրեք— Հիշում եմ, թե ինչպես իմացաք այդ ամենը։ Եղբորս մասին ձեր պատմածը լիովին համապատասխանում դուք ասում էիք, որ երբ երկար են օգտվում իրերից, դրանց վրա մնում են օգտագործող անձի հետքերը։ Եվ փորձառու աչքը կարող է իրականությանը։այդտեղ շատ բան տեսնել։ Ես մի ժամացույց ունեմ, որը վերջերս է ձեռքս անցել։ Խնդրեմ, բարի եղեք ասել, ինչպիսին են դրա նախկին տիրոջ սովորություններն ու բնավորությունը։ Նրան մեկնեցի ժամացույցը, խոստովանում եմ, ոչ առանց գաղտնի բավականության, քանի որ, իմ կարծիքով, խնդիրն անլուծելի էր, իսկ ես ցանկանում էի մի փոքր կոտրել բարեկամիս պարծենկոտությունը․ նրա խրատաբանությունն ու առարկություն չընդունող տոնը ինձ երբեմն զայրացնում էին։ Նա վերցրեց ժամացույցը, ասես կշռելով, ուշադիր նայեց թվացույցին, հետո բացեց կափարիչը և սկսեց զննել մեխանիզմը, սկզբում պարզապես ի միջի այլոց, իսկ հետո զինվելով ուժեղ երկգոգավոր խոշորացույցով։ Հազիվ զսպեցի ժպիտս, երբ Հոլմսը շրխկացրեց կափարիչը և հիասթափված ինձ մեկնեց ժամացույցը։

  ― Երջանիկ զուգադիպություն։ Կարող էի միայն ենթադրել հավանականության այս կամ այն աստիճանով, բայց պարզվեց— Համարյա ոչինչ ասել չի կարելի, ասաց նա։ — Ժամացույցը վերջերս է եղել վարպետի մոտ։ Մանրակրկիտ մաքրվել է։ Այնպես որ ամեն , զրկված եմ ինչ այդպես է եղել։-որ բան ստույգ ասելու հնարավորությունից։

  ― Իհարկե ոչ։ Երբեք չեմ գուշակում։ Շատ հիմար սովորություն էՄտքումս նախատեցի բարեկամիս, սպանիչ ազդեցություն որն իր անհաջողությունը բացատրեց այդպիսի անհամոզիչ փաստարկով։ Հետաքրքիր է թողնում, տրամաբանական մտածողության վրա։ Դուք ցնցված եք, որովհետև չեք տեսնում մտքերիս ընթացքը, իսկ մանր փաստերը ձեզ համար գոյություն չունեն։ Բայց չէ որ որպես օրենք հատկապես դրանց վրա ի՞նչ կարելի է կառուցվում դատողությունը։ Ահա օրինակ, իմ առաջին եզրակացությունը՝ ձեր եղբորը հատուկ էր թափթփվածությունը։ Եթե ուշադիր նայեք ժամացույցի հակառակ կողմը, ապա կնկատեք, որ պատյանը ճխլտված է ոչ միայն երկու կողմից, այլև քերծված է ինչ-որ ամուր բանով, ասենք բանալիով կամ դրամով, որոնք ձեր եղբայրը ժամացույցի հետ կրել է միևնույն գրպանում։ Պարզ է, հարկ չկա խելքի ծով լինել ենթադրելու համար, որ հիսուն գինեա արժողությամբ ժամացույցին այդպիսի անփութությամբ վերաբերվող մարդը կարգապահությամբ աչքի չէր ընկնում։ Դժվար չէ նաև գլխի ըմկնել, որ եթե մարդը այդպիսի թանկագին ժամացույց է ժառանգել, ապա ժառանգությունն ինքն էլ փոքր չի եղել։իմանալ չմաքրված ժամացույցից։

  Գլխով արեցիՉնայած չեմ կարող արդյունքով պարծենալ, ի նշանբայց, այնուամենայնիվ, այնտեղ ինչ-որ ուշադրությամբ լսում եմ։բան տեսա, — ասաց նա, առաստաղին հառելով օտարոտի հայացքը։ — Եթե սխալվեմ, խնդրում եմ ուղղեք ինձ, Ուոտսոն։ Ուրեմն այսպես, ժամացույցը, ըստ իս, պատկանել է ձեր ավագ եղբորը, իսկ նա դա ժառանգել է հորից։

  ― Անգլիական լոմբարդում— Ձեզ, երբ ժամացույց են գրավ վերցնում իհարկե, անդորագրի համարը սովորաբար ասեղով գրում են կափարիչի ներսի մասում։ Ցանկացած պիտակից լավ է։ Վտանգ չկա, որ պիտակը կկորչի կամ կփոխեն։ Այս ժամացույցի վրա խոշորացույցի օգնությամբ տեսա ամենաքիչը չորս այդպիսի համար։ Հետևություն՝ ձեր եղբայրը հաճախ էր նեղն ընկնում։ Երկրորդ եզրակացություն՝ ժամանակ առ ժամանակ նրան հաջողվում էր կարգավորել իր գործերը, ապա թե ոչ, նա չեր կարող ետ գնել գրավ դրած ժամացույցը։ Վերջապես, նայեք ներքին այդ մտքին հանգեցրին կափարիչին, որտեղ բանալու ճեղքն է։ Նայեք, բավականին քերծվածքներ կան , դրանք բանալու հետքեր են, քանի որ նա, միանգամից չի կարողացել բանալին մտցնել անցքի մեջ։ Չխմող մարդու ժամացույցի վրա այդպիսի քերծվածքներ չեն լինում։ Հարբեցողների մոտ դրանք մշտապես կան։ Ձեր եղբայրը ժամացույցը միշտ լարել է ուշ երեկոյան և ահա, որքան հետքեր է թողել նրա անվստահ ձեռքը։ Այս ամենի մեջ ի՞նչ հրաշագործություն և առեղծվածային բան կա։փորագրված«Գ․Ու․» տառերը։

  ― Այո— Ճիշտ է։ Ձեր ազգանունը սկսվում է«Ու»-ով, հիմա տեսնում եմայդպես չէ՞։ Ժամացույցը պատրաստված է կես դար առաջ, սկզբնատառերը ևս փորագրված են հենց այդ ժամանակ։ Դրանից եզրակացրի, որ ամեն ինչ շատ պարզ է։ Եվ ցավում եմժամացույցը պատկանել է ավագ սերնդի մարդու։ Որքան ինձ հայտնի է, ընտանեկան թանկարժեք իրերը հորից անցնում են ավագ որդուն։ Միանգամայն հնարավոր է, որ անարդարացի էի։ Պետք ձեր հայրը, եթե հիշողությունս ինձ չի դավաճանում, մահացել է ավելի շատ վստահեի ձեր բացառիկ ընդունակություններին։ Կարելի՞ տարիներ առաջ։ Հետևաբար, նախքան ձեզ անցնելը, այն պատկանել է մի հարց տալ․ ձեռքի տակ ինչ-որ հետաքրքիր գործ ունե՞ք։ձեր եղբորը։

  ― Ոչ։ Այստեղից էլ կոկաինը։ Չեմ կարող ապրել առանց լարված մտավոր աշխատանքի։ Կորչում է կյանքի նպատակը։ Նայեք պատուհանից դուրս։ Ինչ թախծոտ— Այո, նողկալի և անհույս մինչև հիմա ամեն ինչ ճիշտ է աշխարհը։ Նայեք, ինչպես է դեղին մուժը քուլա-քուլա բարձրանում փողոցում՝ պարուրելով կեղտոտ, մոխրագույն տները։ Ի՞նչը կարող է ավելի պրոզայիկ և կոպիտ նյութական լինել։ Ի՞նչ օգուտ բացառիկ ընդունակություններից, դոկտոր, եթե հնարավորություն չկա կիրառել դրանք։ Հանցագործությունը տխուր է, գոյությունը՝ տխուր, աշխարհում ոչինչ չի մնացել բացի ձանձրույթից։— նկատեցի ես։ — Իսկ ուրիշ ի՞նչ տեսաք զննելով այդ ժամացույցը։

  Այն է — Ձեր եղբայրը շատ անկարգ, բացել էի բերանսթեթեվամիտ և անճշտապահ մարդ էր։ Ժառանգել էր պատշաճ կարողություն, որ առարկեի մենախոսությանըապագան առջևում էր։ Բայց ամեն ինչ վատնել և ապրել է կարիքի մեջ, երբ դուռը ուժգին թակեցին չնայած ճակատագիրը երբեմն ժպտացել է նրան։ Վերջ ի վերջո, հարբեցողության է տրվել և սենյակ մտավ տանտիրուհինմահացել։ Ահա այն ամենը, պղնձե սկուտեղի վրա այցեքարտ մատուցելով։ինչ հաջողվեց դուրս կորզել ժամացույցից։

  ― Միսս Մերի Մորսթեն— Հոլմս, ― պատասխանեց Հոլմսը ― Հըմդա չափազանց տգեղ է ձեր կողմից։ Դուք ինչ-որ կերպ տեղեկացել եք դժբախտ եղբորս ճակատագրի մասին, այդ անունն ինձ անծանոթ է։ Միսիս Հադսոնիսկ այժմ ձևացնում եք, խնդրում եմոր դա ինչ-որ հրաշքով միայն հիմա ձեզ հայտնի դարձավ։ Երբեք չեմ հավատա, ներս հրավիրեք միսս Մորսթենին։ Մի հեռացեքոր այդ բոլորը ձեզ պատմել է ինչ-որ մի հին ժամացույց։ Դա դաժանություն է և, դոկտոր։ Ցանկանում եմեթե բանը հասել է դրան, որ մնաք։ապա դառնում է շառլատանություն։

  Միսս Մորսթենը սենյակ մտավ թեթև, վստահ քայլերով, հանգիստ և անկաշկանդ պահվածքով։ Շիկահեր, նուրբ, վայելչագեղ, անբասիր ճաշակով հագնված դեռատի աղջիկ էր։ Բայց նրա հագուստներում նկատելի էր — Երջանիկ զուգադիպություն։ Կարող էի միայն ենթադրել հավանականության այս կամ այն համեստությունը, եթե ոչ պարզությունը, որը վկայում էր նեղ պայմանների մասին։ Հագին մուգ մոխրագույն, բրդյա զգեստ էր, առանց որևէ զարդարանքի և նույն մոխրագույն երանգի գլխարկ, որին թեթևակիորեն աշխուժացնում էր եզրի սպիտակ փետուրը։ Դեմքը գունատ էր, իսկ դիմագծերը կանոնավորությամբ աչքի չէին ընկնում, փոխարենը՝ դեմքի արտահայտությունը գրավիչ էր և համակրելի, իսկ մեծ, կապույտ աչքերը լուսավորված էին խանդավառությամբ և բարությամբ։ Իր ժամանակին հանդիպել եմ երեք մայրցամաքների կանանցաստիճանով, բայց ինձ երբեք չի հաջողվել տեսնել մի դեմքպարզվեց, որն որ ամեն ինչ այդպես պարզ վկայեր հոգու վեհանձնության ու բարության մասին։ Երբ միսս Մորսթենընստեց Հոլմսի առաջարկաց աթոռին, նկատեցի, որ նրա ձեռքերն ու շուրթերը դողում են, հավանաբար, ներքին ուժեղ հուզմունքից։է եղել։

  ― Միսիս Սեսիլ Ֆորեսթե՞րը— Իհարկե ոչ։ Երբեք չեմ գուշակում։ Շատ հիմար սովորություն է, ― մտածկոտ կրկնեց Հոլմսը։ ― Հիշում եմսպանիչ ազդեցություն է թողնում, ինձ իսկապես հաջողվեց մի փոքր օգնել նրան։ Դեպքըտրամաբանական մտածողության վրա։ Դուք ցնցված եք, սակայնորովհետև չեք տեսնում մտքերիս ընթացքը, բավականին հասարակ էր։իսկ մանր փաստերը ձեզ համար գոյություն չունեն։ Բայց չէ որ որպես օրենք հատկապես դրանց վրա է կառուցվում դատողությունը։ Ահա օրինակ, իմ առաջին եզրակացությունը՝ ձեր եղբորը հատուկ էր թափթփվածությունը։ Եթե ուշադիր նայեք ժամացույցի հակառակ կողմը, ապա կնկատեք, որ պատյանը ճխլտված է ոչ միայն երկու կողմից, այլև քերծված է ինչ-որ ամուր բանով, ասենք բանալիով կամ դրամով, որոնք ձեր եղբայրը ժամացույցի հետ կրել է միևնույն գրպանում։ Պարզ է, հարկ չկա խելքի ծով լինել ենթադրելու համար, որ հիսուն գինեա արժողությամբ ժամացույցին այդպիսի անփութությամբ վերաբերվող մարդը կարգապահությամբ աչքի չէր ընկնում։ Դժվար չէ նաև գլխի ըմկնել, որ եթե մարդը այդպիսի թանկագին ժամացույց է ժառանգել, ապա ժառանգությունն ինքն էլ փոքր չի եղել։

  ― Միսիս Ֆորեսթերը այդ մասին այլ կարծիքի է։ Բայց իմ գործի մասին այդ չէի ասի։ Դժվարանում եմ ավելի տարօրինակ և անբացատրելի իրավիճակ պատկերացնելԳլխով արեցի, քան այնի նշան, որտեղ հայտնվել որ ուշադրությամբ լսում եմ։

  Հոլմսը շփեց ձեռքերը— Անգլիական լոմբարդում, աչքերը փայլեցին։ Նստած տեղից առաջ թեքվեց երբ ժամացույց են գրավ վերցնում, անդորագրի համարը սովորաբար ասեղով գրում են կափարիչի ներսի մասում։ Ցանկացած պիտակից լավ է։ Վտանգ չկա, որ պիտակը կկորչի կամ կփոխեն։ Այս ժամացույցի վրա խոշորացույցի օգնությամբ տեսա ամենաքիչը չորս այդպիսի համար։ Հետևություն՝ ձեր եղբայրը հաճախ էր նեղն ընկնում։ Երկրորդ եզրակացություն՝ ժամանակ առ ժամանակ նրան հաջողվում էր կարգավորել իր գործերը, ապա թե ոչ, նա չեր կարող ետ գնել գրավ դրած ժամացույցը։ Վերջապես, նայեք ներքին կափարիչին, որտեղ բանալու ճեղքն է։ Նայեք, բավականին քերծվածքներ կան, դրանք բանալու հետքեր են, քանի որ նա, միանգամից չի կարողացել բանալին մտցնել անցքի մեջ։ Չխմող մարդու ժամացույցի վրա այդպիսի քերծվածքներ չեն լինում։ Հարբեցողների մոտ դրանք մշտապես կան։ Ձեր եղբայրը ժամացույցը միշտ լարել է ուշ երեկոյան և ահա, որքան հետքեր է թողել նրա խիստ գծագրված բազեի դիմագծերը համակ ուշադրություն արատահայտեցին։անվստահ ձեռքը։ Այս ամենի մեջ ի՞նչ հրաշագործություն և առեղծվածային բան կա։

  ― Շարունակեք ձեր գործը— Այո, ― ասաց նա չորհիմա տեսնում եմ, գործնական տոնով։որ ամեն ինչ շատ պարզ է։ Եվ ցավում եմ, որ անարդարացի էի։ Պետք է ավելի շատ վստահեի ձեր բացառիկ ընդունակություններին։ Կարելի՞ է մի հարց տալ․ ձեռքի տակ ինչ-որ հետաքրքիր գործ ունե՞ք։

  Ես անհարմար զգացի — Ոչ։ Այստեղից էլ կոկաինը։ Չեմ կարող ապրել առանց լարված մտավոր աշխատանքի։ Կորչում է կյանքի նպատակը։ Նայեք պատուհանից դուրս։ Ինչ թախծոտ, նողկալի և աթոռից վեր կենալով ասացի․անհույս է աշխարհը։ Նայեք, ինչպես է դեղին մուժը քուլա-քուլա բարձրանում փողոցում՝ պարուրելով կեղտոտ, մոխրագույն տները։ Ի՞նչը կարող է ավելի պրոզայիկ և կոպիտ նյութական լինել։ Ի՞նչ օգուտ բացառիկ ընդունակություններից, դոկտոր, եթե հնարավորություն չկա կիրառել դրանք։ Հանցագործությունը տխուր է, գոյությունը՝ տխուր, աշխարհում ոչինչ չի մնացել բացի ձանձրույթից։

  Ի զարմանս ինձ— Ձեզ մի երիտասարդ աղջիկ է հարցնում, միսս Մորսթենը կանգնեցրեց ինձսըր, բարձրացնելով ձեռնոց հագած ձեռքը։— ընկերոջս դիմեց տանտիրուհին։

  ― Եթե ձեր ընկերը մնա— Միսս Մերի Մորսթեն, ― ասաց նա— պատասխանեց Հոլմսը։ — Հըմ, այդ անունն ինձ անգնահատելի ծառայություն կմատուցի։անծանոթ է։ Միսիս Հադսոն, խնդրում եմ, ներս հրավիրեք միսս Մորսթենին։ Մի հեռացեք, դոկտոր։ Ցանկանում եմ, որ մնաք։

  ― Կարճ ասածՄիսս Մորսթենը սենյակ մտավ թեթև, գործը հետևյալն է։ Հայրսվստահ քայլերով, որպես սպա հանգիստ և անկաշկանդ պահվածքով։ Շիկահեր, ծառայել է Հնդկաստանում՝ մի զորագնդում։ Երբ շատ փոքր էինուրբ, ինձ ուղարկեց Անգլիա։ Մայրս մահացել վայելչագեղ, անբասիր ճաշակով հագնված դեռատի աղջիկ էր։ Բայց նրա հագուստներում նկատելի էրայն համեստությունը, Անգլիայում բարեկամներ չունեինք և հայրս ինձ տեղավորեց Էդինբուրգի լավագույն մասնավոր գիշերօթիկ դպրոցներից մեկում։ Այնտեղ դաստիրակվեցիեթե ոչ պարզությունը, մինչև դարձա տասնյոթ տարեկան։1878 թվականին հայրսորը վկայում էր նեղ պայմանների մասին։ Հագին մուգ մոխրագույն, այդ ժամանակ արդեն գնդի ավագ սպաբրդյա զգեստ էր, միամսյա արձակուրդ ստացավ առանց որևէ զարդարանքի և եկավ Անգլիա։ Լոնդոնից ինձ հեռագրեցնույն մոխրագույն երանգի գլխարկ, որ բարեհաջող հասելորին թեթևակիորեն աշխուժացնում էր եզրի սպիտակ փետուրը։ Դեմքը գունատ էր, իջևանել է«Լեհեմ» հյուրանոցում և անհանբեր ինձ է սպասում։ ՀԵռագրի ամեն մի բառըիսկ դիմագծերը կանոնավորությամբ աչքի չէին ընկնում, ես դա լավ եմ հիշում, շնչում փոխարենը՝ դեմքի արտահայտությունը գրավիչ էր հայրական սիրով և մտահոգությամբ։ Լոնդոն ժամանելովհամակրելի, կայարանից ուղիղ հյուրանոց մեկնեցի։ Այնտեղ ինձ հայտնեցինիսկ մեծ, որ կապիտան Մորսթենը, իսկապես իջևանել է իրենց մոտկապույտ աչքերը լուսավորված էին խանդավառությամբ և բարությամբ։ Իր ժամանակին հանդիպել եմ երեք մայրցամաքների կանանց, բայց նախորդ օրը երեկոյան գնացել է ինչ-որ տեղ և մինչև այժմ ինձ երբեք չի վերադաձել։ Ամբողջ օրը նրանից լուրի էի սպասում։ Երեկոյան հյուրանոցի կարգադրիչի խորհրդով դիմեցի ոստիկանություն։ Հաջորդ օրը բոլոր թերթերում հայտարարություն հայտնվեց հորս անհետացման մասինհաջողվել տեսնել մի դեմք, բայց ոչ մի պատասխան չստացանք։ Այդ օրվանից մինչև հիմա ոչ մի խոսք չեմ լսել դժբախտ հորս որն այդպես պարզ վկայեր հոգու վեհանձնության ու բարության մասին։ Նա Անգլիա վերադարձավԵրբ միսս Մորսթենը նստեց Հոլմսի առաջարկաց աթոռին, հուսալով տեսնել աղջկաննկատեցի, ապրել հանգիստ կյանքովոր նրա ձեռքերն ու շուրթերը դողում են, իսկ փոխարենը․․․― միսս Մորսթենը ձեռքը սեղմեց կոկորդինհավանաբար, և խեղդված հեկեկոցը խոսքը կիսատ թողեց։ներքին ուժեղ հուզմունքից։

  ― Դա ե՞րբ է պատահել— Ես եկել եմ հատկապես ձեզ մոտ, ― հարցրեց Հոլմսը բացելով նոթատետրը։միստր Հոլմս, — սկսեց մեր հյուրը, — որովհետև դուք օգնել եք տիրուհուս՝ միսիս Սեսիլ Ֆորեսթերին, լուծելու ընտանեկան մի պատմություն։ Նա մինչև հիմա չի կարողանում մոռանալ ձեր բարությունն ու խելքը։

  ― Հայրս անհետացավ 1878 թվականի դեկտեմբերի 3-ին— Միսիս Սեսիլ Ֆորեսթե՞րը, մոտավորապես տասը տարի առաջ։— մտածկոտ կրկնեց Հոլմսը։ — Հիշում եմ, ինձ իսկապես հաջողվեց մի փոքր օգնել նրան։ Դեպքը, սակայն, բավականին հասարակ էր։

  ― Դրանք մնացին հյուրանոցում։ Այնտեղ ոչ մի բան չկարՀոլմսը շփեց ձեռքերը, որ օգներ բացահայտելու աչքերը փայլեցին։ Նստած տեղից առաջ թեքվեց և նրա անհետացումը՝ հագուստներ, գրքեր, հազվագյուտ շատ իրեր Անդամանյան կղզիներից։ Հայրս որպես սպա ծառայել էր բանտի պահակային զորամասում։խիստ գծագրված բազեի դիմագծերը համակ ուշադրություն արատահայտեցին։

  ― Գիտեի մենակ մեկին՝ մայոր Շոլտոյին։ Նրանք միասին ծառայել էին Բոմբեյի երեսունչորսերորդ հետևակային գնդում։ Մայորը զորացրվել Ես անհարմար զգացի և Անգլիա էր վերադարձել հորս մեկնելուց քիչ առաջ և տեղավորվել էր Ապպեր-Նորվուդում։ Մենք, իհարկե, կապվեցինք հետը, բայց պարզվեց, որ նա նույնիսկ չէր էլ լսել ընկերոջ վերադարձի մասին։աթոռից վեր կենալով ասացի․

  ― Բայց ամենահետաքրքիրը առջևում է։ Վեց տարի առաջԻ զարմանս ինձ, հենց 1882 թվականի մայիսի չորսին, «Թայմսում» հայտարարություն հայտնվեց, որ փնտրվում է միսս Մորսթենը և հանուն նրա շահերի խնդրել էին հասցեն հայտնել «Թայմսին»։ Այդ ժամանակ նոր էի ընդունվել միսիս Սեսիլ Ֆորեսթերի մոտ՝ որպես ընկերակցուհի։ Նա խորհուրդ տվեց հասցես ուղարկել հայտարարությունների բաժին։ Եվ հենց այն օրը, երբ հասցես հայտնվեց թերթում, փոստով ծանրոց ստացա՝ ստվարաթղթե մի ոչ մեծ տուփ։ Մեջը կար շատ խոշոր և գեղեցիկ մի մարգարիտ, բայց ծանրոցում ոչ մի, նույնիսկ ամենափոքր բացատրագիր անգամ չկար, թե ումից է նվերը։ Եվ մինչև հիմա, ամեն տարի հենց այդ նույն օրը, փոստով ստանում եմ ճիշտ այդպիսի տուփ, ճիշտ այդպիսի մարգարիտով, առանց նշելու, թե ով է ուղարկողը։ Մարգարիտը ցույց եմ տվել ոսկերչին, և նա ասել է, որ դա հազվագյուտ և թանկարժեք տեսակի է։ Դուք էլ հիմա կտեսնեքկանգնեցրեց ինձ, թե ինչ գեղեցիկ է։բարձրացնելով ձեռնոց հագած ձեռքը։

  Միսս Մորսթենը բացեց տափակ տուփը․ այնտեղ վեց հիանալի մարգարիտ կար— Եթե ձեր ընկերը մնա, որոնց նմանը չէի տեսել։— ասաց նա, — ինձ անգնահատելի ծառայություն կմատուցի։

  ― Շատ հետաքրքիր էԵս դարձյալ նստեցի, ― ասաց Շերլոկ Հոլմսը։ ― Իսկ ձեզ հետ էլ ուրիշ ոչինչ չի՞ եղել։միսս Մորսթենը շարունակեց։

  ― Եղել — Կարճ ասած, գործը հետևյալն է։ Հայրս, որպես սպա , ծառայել էՀնդկաստանում՝ մի զորագնդում։ Երբ շատ փոքր էի, ինձ ուղարկեց Անգլիա։ Մայրս մահացել էր, Անգլիայում բարեկամներ չունեինք և հայրս ինձ տեղավորեց Էդինբուրգի լավագույն մասնավոր գիշերօթիկ դպրոցներից մեկում։ Այնտեղ դաստիրակվեցի, մինչև դարձա տասնյոթ տարեկան։ 1878 թվականին հայրս, այդ ժամանակ արդեն գնդի ավագ սպա, միամսյա արձակուրդ ստացավ և եկավ Անգլիա։ Լոնդոնից ինձ հեռագրեց, որ բարեհաջող հասել, իջևանել է«Լեհեմ» հյուրանոցում և անհամբեր ինձ է սպասում։ ՀԵռագրի ամեն մի բառը, ես դա լավ եմ հիշում, շնչում էր հայրական սիրով և մտահոգությամբ։ Լոնդոն ժամանելով, կայարանից ուղիղ հյուրանոց մեկնեցի։ Այնտեղ ինձ հայտնեցին, որ կապիտան Մորսթենը, իսկապես իջևանել է իրենց մոտ, բայց նախորդ օրը երեկոյան գնացել է ինչ-որ տեղ և մինչև այժմ չի վերադարձել։ Ամբողջ օրը նրանից լուրի էի սպասում։ Երեկոյան հյուրանոցի կարգադրիչի խորհրդով դիմեցի ոստիկանություն։ Հաջորդ օրը բոլոր թերթերում հայտարարություն հայտնվեց հորս անհետացման մասին, բայց ոչ մի պատասխան չստացանք։ Այդ օրվանից մինչև հիմա ոչ մի խոսք չեմ լսել դժբախտ հորս մասին։ Նա Անգլիա վերադարձավ, հուսալով տեսնել աղջկան, ապրել հանգիստ կյանքով, իսկ փոխարենը… — միսս Մորսթենը ձեռքը սեղմեց կոկորդին, և այն էլ այսօր։ Դրա համար էլ եկա ձեզ մոտ։ Առավոտյան ստացա ահա այս նամակը։ Կարդացեք։խեղդված հեկեկոցը խոսքը կիսատ թողեց։

  ― Շնորհակալ եմ, ― ասաց Հոլմսը վերցնելով նամակը։ ― Խնդրեմ, ծրարը ևս։ Կնիքի վրա՝ Լոնդոն, Հարավ-Արևմուտք, 7-ը հուլիսի։ Հըմ։ Անկյունում՝ տղամարդու բթամատի հետք։ Հավանաբար՝ փոստատարինը։ Թուղթը բարձր որակի է։ Ծրարի տրցակը՝ վեց պենս։ Ծաշակով մարդ է, համենայն դեպս, այս տեսակետից։ Հետադարձ հասցե չկա։ «Այս երեկո եղեք «Լիցեում» թատրոնի մուտքից ձախ, երրորդ սյան մոտ։ Եթե վախենում եք, հետներդ երկու ընկեր բերեք։ Ձեզ հետ անարդարացի են վարվել։ — Դա պետք ե՞րբ է ուղղվի։ Ոստիկանությանը մի հայտնեք։ Եթե ոստիկանությունը խառնվիպատահել, ամեն ինչ կտապալվի։ Ձեր բարի կամեցող։» Այո, իսկապես։ Գերազանց, հիանալի հանելուկ է։ Ի՞նչ եք պատրաստվում անել, միսս Մորսթեն։— հարցրեց Հոլմսը բացելով նոթատետրը։

  ― Այդ դեպքում, անկասկած, այսօր գնում ենք նամակում մատնանշված տեղը։ Դուք, ես և, իհարկե, դոկտոր Ուոտսոնը։ Նա ամենահարմար մարդն է։ Ձեր բայրացակամ անծանոթը գրում է, որ դուք հետներդ տանեք ձեր երկու ընկերներին։ — Իսկ մենք Ուոտսոնի հետ մեկ անգամ չէ , որ աշխատել ենք միասին։նրա իրե՞րը։

  ― Իսկ դոկտոր Ուոտսոնը կհամաձայնի՞ գալ— Դրանք մնացին հյուրանոցում։ Այնտեղ ոչ մի բան չկար, ― հարցրեց միսս Մորթսենը, և ես որ օգներ բացահայտելու նրա ձայնում համարյա աղերսանք լսեցի։անհետացումը՝ հագուստներ, գրքեր, հազվագյուտ շատ իրեր Անդամանյան կղզիներից։ Հայրս որպես սպա ծառայել էր բանտի պահակային զորամասում։

  ― Դուք երկուսով այնքան բարի եք իմ հանդեպ— Գիտեի մենակ մեկին՝ մայոր Շոլտոյին։ Նրանք միասին ծառայել էին Բոմբեյի երեսունչորսերորդ հետևակային գնդում։ Մայորը զորացրվել և Անգլիա էր վերադարձել հորս մեկնելուց քիչ առաջ և տեղավորվել էր Ապպեր-Նորվուդում։ Մենք, ― ասաց միսս Մորսթենը։ ― Ես շատ մեկուսացված եմ ապրումիհարկե, ընկերներ չունեմկապվեցինք հետը, որոնց օգնության վրա կարողանամ հույս դնել։ Ուրեմնբայց պարզվեց, կգամ ժամը վեցին մոտ։ Դա ուշ չի՞ լինի։որ նա նույնիսկ չէր էլ լսել ընկերոջ վերադարձի մասին։

  ― Միայն չուշանաք— Շատ տարօրինակ գործ է, ― պատասխանեց — նկատեց Հոլմսը։ ― Մի հարց էլ ունեմ։ Ասացեք, այս նամա՞կն էլ գրված է նույն ձեռագրով, ինչ որ մարգարիտով տուփի վրայի հասցեն։

  ― Նամակներն ինձ մոտ են— Բայց ամենահետաքրքիրը առջևում է։ Վեց տարի առաջ, ― պատասխանեց հենց 1882 թվականի մայիսի չորսին, «Թայմսում» հայտարարություն հայտնվեց, որ փնտրվում է միսս Մորսթենը՝ պայուսակից հանելով Մորսթենը և հանուն նրա շահերի խնդրել էին հասցեն հայտնել «Թայմսին»։ Այդ ժամանակ նոր էի ընդունվել միսիս Սեսիլ Ֆորեսթերի մոտ՝ որպես ընկերակցուհի։ Նա խորհուրդ տվեց հասցես ուղարկել հայտարարությունների բաժին։ Եվ հենց այն օրը, երբ հասցես հայտնվեց թերթում, փոստով ծանրոց ստացա՝ ստվարաթղթե մի քանի թուղթ։ոչ մեծ տուփ։ Մեջը կար շատ խոշոր և գեղեցիկ մի մարգարիտ, բայց ծանրոցում ոչ մի, նույնիսկ ամենափոքր բացատրագիր անգամ չկար, թե ումից է նվերը։ Եվ մինչև հիմա, ամեն տարի հենց այդ նույն օրը, փոստով ստանում եմ ճիշտ այդպիսի տուփ, ճիշտ այդպիսի մարգարիտով, առանց նշելու, թե ով է ուղարկողը։ Մարգարիտը ցույց եմ տվել ոսկերչին, և նա ասել է, որ դա հազվագյուտ և թանկարժեք տեսակի է։ Դուք էլ հիմա կտեսնեք, թե ինչ գեղեցիկ է։

  ― Իդեալական այցելու եք։ Լավ ինտուիցիա ունեք։ ՀապաՄիսս Մորսթենը բացեց տափակ տուփը․ այնտեղ վեց հիանալի մարգարիտ կար, տեսնենք։որոնց նմանը չէի տեսել։

  ― Ձեռագիրն ամեն տեղ, բացի նամակից , փոխված — Եղել է, ― շուտով ասաց նա։ ― Բայց ոչ մի կասկած չի կարող լինել, բոլոր հասցեները և նամակը գրել է նույն մարդը։ Նայեք, «l»-ն ամեն տեղ նույնն է, ուշադրություն դարձրեք նաև, ինչպես է ծռված վերջին «s>-ը։ Ե՛վ այստեղ, և՛ այնտեղ երևում է նույն ձեռքը։ Ես չէի ցանկանա ձեր մեջ զուր հույսեր արթնացնել, բայց ասացեք, միսս Մորսթեն, նմանություն չկա՞ սրանց և ձեր հոր ձեռագրի միջև։այն էլ այսօր։ Դրա համար էլ եկա ձեզ մոտ։ Առավոտյան ստացա ահա այս նամակը։ Կարդացեք։

  ― Այդպես — Հենց դա էլ գիտեի։ Ուրեմն , այսպես, վեցին ցանկանում եմ ձեզ կսպասենք։ Թույլ տվեք ինձ մոտ մնան այս թղթերը։ Ես դարձյալ կմտածեմ ձեր գործի մասին։ Մենք ժամանակ ունենք։ Հիմա դեռ երեքն անց կես է։ Ցտեսություն։հարցնել։

  ― Ցտեսություն— Այդ դեպքում, ― պատասխանեց մեր հյուրը և իրանակալի մեջ թաքցնելով մարգարիտով տուփըանկասկած, երկուսիս էլ նայելով իր բարի այսօր գնում ենք նամակում մատնանշված տեղը։ Դուք, վճիտ աչքերովես և, գնաց։ Կանգնելով պատուհանի մոտիհարկե, նայեցի, թե նա ինչպես դոկտոր Ուոտսոնը։ Նա ամենահարմար մարդն է։ Ձեր բայրացակամ անծանոթը գրում է հեռանում թեթև, սահուն քայլքովոր դուք հետներդ տանեք ձեր երկու ընկերներին։ Իսկ մենք Ուոտսոնի հետ մեկ անգամ չէ , մինչև մոխրագույն գլխարկը և սպիտակ փետուրը կորան գորշ ամբոխի մեջ։որ աշխատել ենք միասին։

  ― Ինչ հիասքանչ օրիորդ է— Իսկ դոկտոր Ուոտսոնը կհամաձայնի՞ գալ, ― բացականչեցի ես՝ շրջվելով ընկերոջս կողմը։— հարցրեց միսս Մորթսենը, և ես նրա ձայնում համարյա աղերսանք լսեցի։

  Հոլմսը դարձյալ վառեց իր ծխամորճը — Պատիվ կհամարեմ ևերջանիկ կլինեմ, փակելով աչքերըեթե կարողանամ ձեզ օգտակար լինել, ետ ընկավ բազկաթոռի թիկնակին։— ասացի ես ոգևորված։

  ― Հիասքա՞նչ— Դուք երկուսով այնքան բարի եք իմ հանդեպ, ― կրկնեց նա անտարբեր։ ― — ասաց միսս Մորսթենը։ — Ես չնկատեցի։շատ մեկուսացված եմ ապրում, ընկերներ չունեմ, որոնց օգնության վրա կարողանամ հույս դնել։ Ուրեմն, կգամ ժամը վեցին մոտ։ Դա ուշ չի՞ լինի։

  ― Ոչ— Միայն չուշանաք, Հոլմս— պատասխանեց Հոլմսը։ — Մի հարց էլ ունեմ։ Ասացեք, դուք մարդ չեքայս նամա՞կն էլ գրված է նույն ձեռագրով, դուք հաշվիչ մեքենա եք, ― բացականչեցի ես։ ― Դուք երբեմն ապշեցնում եք։ինչ որ մարգարիտով տուփի վրայի հասցեն։

  ― Ամենագլխավորը՝ թույլ չտալ— Իդեալական այցելու եք։ Լավ ինտուիցիա ունեք։ Հապա, որ մարդու առանձնահատկությունները ազդեն ձեր դատողության վրա։ Այցելուն ինձ համար որոշակի տվյալ է, խնդրի բաղադրամասերից մեկը։ Զգացմունքները թշնամի են հստակ մտածողությանը։ Հավատացեք, ամենահիասքանչ կինը, որին ես երբևիցե տեսել եմ, կախաղան է հանվել իր երեք զավակներին սպանելու համար։ Ապահովագրական վկայականով դրամ ստանալու համար թունավորել էր նրանց։ Իսկ իմ ծանոթների մեջ ամենավանող արտաքին ունեցողը մի բարեգործ է, որը լոնդոնյան չքավորների վրա ծախսել է մոտավորապես քառորդ միլիոն։տեսնենք։

  ― Երբեք բացառություն չեմ անում։ Բացառությունները հերքում են կանոնը։ Լսեք— Ձեռագիրն ամեն տեղ, Ուոտսոնբացի նամակից , ձեզ երբևէ հարկ եղե՞լ փոխված է բնավորությունն ուոսումնասիրել ձեռագրի միջոցով։ Ի՞նչ , — շուտով ասաց նա։ — Բայց ոչ մի կասկած չի կարող եք ասել սրա մասին։լինել, բոլոր հասցեները և նամակը գրել է նույն մարդը։ Նայեք, «l»-ն ամեն տեղ նույնն է, ուշադրություն դարձրեք նաև, ինչպես է ծռված վերջին «s»-ը։ Ե՛վ այստեղ, և՛ այնտեղ երևում է նույն ձեռքը։ Ես չէի ցանկանա ձեր մեջ զուր հույսեր արթնացնել, բայց ասացեք, միսս Մորսթեն, նմանություն չկա՞ սրանց և ձեր հոր ձեռագրի միջև։

  ― Նայեցեք բարձր տառերին— Ցտեսություն, ― ասաց նա։ ― Նրանք հազիվ են հասնում տողերին․ «d»-ն կարելի ընդունել «a»-ի տեղ— պատասխանեց մեր հյուրը և իրանակալի մեջ թաքցնելով մարգարիտով տուփը, իսկ «l»-ն ՝ «e»-ի։ Ուժեղ բնավորության տեր մարդը կարող է գրել շատ անընթեռնելիերկուսիս էլ նայելով իր բարի, բայց նրա երկար տառերը իսկապես բարձր են։ Մեր թղթակիցը «k»-ն ամենուրեք տարբեր է գրումվճիտ աչքերով, իսկ մեծատառերով կարելի ենթադրելգնաց։ Կանգնելով պատուհանի մոտ, որ գոռոզամիտ է։ Դե լավնայեցի, ես գնում եմ։ Ինձ հարկավոր թե նա ինչպես է որոշ տեղեկություններ հավաքել։ Իմ բացակայության ժամանակ առաջարկում եմ կարդալ այս գիրքը՝ հիանալի ստեղշագործություն է։ Ուինվուդ Ռիդի «Մարդու նահատակությունն» է։ Կվերադառնամ մեկ ժամից։հեռանում թեթև, սահուն քայլքով, մինչև մոխրագույն գլխարկը և սպիտակ փետուրը կորան գորշ ամբոխի մեջ։

  Գիրքը ձեռքիս նստել էի պատուհանի մոտ, բայց մտքերս հեռու էին հեղինակի համարձակ դատողություններից։ Հիշեցի մեր նոր այցելուհուն, նրա ժպիտը, գեղեցիկ, կրծքային ձայնը։ Անբացատրելի գաղտնիքը մթագնել էր նրա կյանքը։ Տասնյոթ տարեկան էր, երբ անհետացավ հայրը, ուրեմն, հիմա քսանյոթ տարեկան է, հիանալի տարիք, եթե պատանեկան երկչոտ ամաչկոտությունն արդեն անցել է, և կյանքը մի փոքր պաղեցրել է գլուխը։ Այսպես նստել և մտորում էի, քանի դեռ իմ մտքերը չընդունեցին այնքան վտանգավոր ուղղություն, որ ես շտապեցի գրասեղանի մոտ և կատաղած նետվեցի նոր լույս տեսած ախտաբանության դասագրքի վրա։ Վիրավորված ոտքով և դատարկ քսակով զինվորական հասարակ վիրաբույժս ինչպես համարձակվեցի երազել նման բաների մասին։ Նա ընդամենը մի որոշակի տվյալ էր, խնդրի բաղադրամասերից մեկը, ոչինչ ավելի։ Եթե իմ ապագան մթին է, ապա ավելի լավ է դրա մասին մտածել սառնասրտորեն, ինչպես վայել — Ինչ հիասքանչ օրիորդ է տղամարդուն, ոչ թե գունազարդել երևակայության դատարկ խաղով։— բացականչեցի ես՝ շրջվելով ընկերոջս կողմը։

  Հոլմսը վերադարձավ հինգն անց կեսին։ Նա կայտառ էր— Ոչ, ուրախ ու զվարթ՝ այսպես էին սովորաբար վերջանում նրա սև մելամաղձության նոպաները։Հոլմս, դուք մարդ չեք, դուք հաշվիչ մեքենա եք, — բացականչեցի ես։ — Դուք երբեմն ապշեցնում եք։

  ― Հավանաբար ինձ բթամտի տեղ կդնեք— Երբեք բացառություն չեմ անում։ Բացառությունները հերքում են կանոնը։ Լսեք, Հոլմս Ուոտսոն, բայց ես այդտեղ ոչ մի արտակարգ բան չեմ տեսնում։ձեզ երբևէ հարկ եղե՞լ է բնավորությունն ուսումնասիրել ձեռագրի միջոցով։ Ի՞նչ կարող եք ասել սրա մասին։

  ― Չե՞ք տեսնում։ Դուք ինձ զարմացնում եք, Ուոտսոն։Դե լավ, գործին այլ կերպ նայենք։ Եվ այսպես, կապիտան Մորսթենն անհետացավ։ Միակ մարդը, որին նա կարող էր այցելել՝ մայոր Շոլտոն էր։ Բայց մայոր Շոլտոն ասաց, որ ինքը Մորսթենի՝ Անգլիա ժամանելու մասին ոչինչ չի լսել։ Իսկ չորս տարի անց մայորը մահանում է։ Մահից մեկ շաբաթ անց կապիտան Մորսթենի աղջիկը թանկարժեք նվեր — Ձեռագիրը ընթեռնելի է ստանում։ Մեկ տարի անց՝ ևս մեկըև կանոնավոր, հետո՝ հաջորդը։ Եվ այսպես՝ միքանի տարի շարունակ— պատասխանեցի ես, մինչև նամակ ստանալը— ըստ երևույթին, որտեղ գրված պատկանում է, որ միսս Մորսթենի հետ անարդարացի են վարվել։ Սա, անտարակույս, ակնարկ է հոր անհետացման մասին։ Եթե Շոլտոյի ժառանգորդներն ինչ-որ գաղտնիք չիմանային գործարար և չցանկանային վարձահատույց լինել միսս Մորսթենին, ինչու՞ պետք է թանկարժեք նվերներ ուղարկեին նրան։ Դուք կարո՞ղ եք այլ կերպ բացատրել այս փաստերը։ուժեղ բնավորության տեր մարդու։

  ― Այո— Նայեցեք բարձր տառերին, այս պատմության մեջ դեռ — ասաց նա։ — Նրանք հազիվ են հասնում տողերին․ «d»-ն կարելի է ընդունել «a»-ի տեղ, իսկ «l»-ն ՝ «e»-ի։ Ուժեղ բնավորության տեր մարդը կարող է գրել շատ մթին տեղեր կանանընթեռնելի, ― մտածկոտ ասած Հոլմսը։ ― Բայց մեր այսօրվա ուղեվորությունը ամեն բան կբացահայտի։ Ահա և միսս Մորսթենը։ Լսու՞մ եքբայց նրա երկար տառերը իսկապես բարձր են։ Մեր թղթակիցը «k»-ն ամենուրեք տարբեր է գրում, կառքը մոտեցավ։ Պատրա՞ստ եք։ Գնանք։ Արդեն վեցն անց կես իսկ մեծատառերով կարելի է ենթադրել, որ գոռոզամիտ է։ Դե լավ, ես գնում եմ։ Ինձ հարկավոր է որոշ տեղեկություններ հավաքել։ Իմ բացակայության ժամանակ առաջարկում եմ կարդալ այս գիրքը՝ հիանալի ստեղծագործություն է։ Ուինվուդ Ռիդի «Մարդու նահատակությունն» է։Կվերադառնամ մեկ ժամից։

  Վերցրի գլխարկս Գիրքը ձեռքիս նստել էի պատուհանի մոտ, բայց մտքերս հեռու էին հեղինակի համարձակ դատողություններից։ Հիշեցի մեր նոր այցելուհուն, նրա ժպիտը, գեղեցիկ, կրծքային ձայնը։ Անբացատրելի գաղտնիքը մթագնել էր նրա կյանքը։ Տասնյոթ տարեկան էր, երբ անհետացավ հայրը, ուրեմն, հիմա քսանյոթ տարեկան է, հիանալի տարիք, եթե պատանեկան երկչոտ ամաչկոտությունն արդեն անցել է, և ամենահաստ ձեռնափայտս։ Նկատեցիկյանքը մի փոքր պաղեցրել է գլուխը։ Այսպես նստել և մտորում էի, քանի դեռ իմ մտքերը չընդունեցին այնքան վտանգավոր ուղղություն, որ Հոլմսը ես շտապեցի գրասեղանի դարակից վերցեց ատրճանակը մոտ և դրեց գրպանը։ Պարզ էր․ մեր երեկոյան ուղևորությունը համարում կատաղած նետվեցի նոր լույս տեսած ախտաբանության դասագրքի վրա։ Վիրավորված ոտքով և դատարկ քսակով զինվորական հասարակ վիրաբույժս ինչպես համարձակվեցի երազել նման բաների մասին։ Նա ընդամենը մի որոշակի տվյալ էր լուրջ գործ։, խնդրի բաղադրամասերից մեկը, ոչինչ ավելի։ Եթե իմ ապագան մթին է, ապա ավելի լավ է դրա մասին մտածել սառնասրտորեն, ինչպես վայել է տղամարդուն, ոչ թե գունազարդել երևակայության դատարկ խաղով։

  ― Մայոր Շոլտոն հորս մտերիմ ընկերն էր։ Իր նամակներում հայրս միշտ գրում Հոլմսը վերադարձավ հինգն անց կեսին։ Նա կայտառ էր մայորի մասին։ Որպես սպա նրանք ծառայել , ուրախ ու զվարթ՝ այսպես էին Անդամանյան կղզիների պահնորդական զորքերում և միասին շատ ժամանակ էին անցկացրել։ Ի միջի այլոց, հորս գրասեղանի դարակում գտնվեց մի շատ տարօրինակ փաստաթուղթ։ Ոչ ոք չկարողացավ հասկանալ, թե դա ինչ է։ Չգիտեմ, դա կապ ունի՞ արդյոք այս գործի հետ, թե ոչ, բայց, համենայն դեպս, հետս վերցրել եմ։ Գուցե ձեզ կհետաքրքրի։ Ահա։ սովորաբար վերջանում նրա սև մելամաղձության նոպաները։

  Հոլմսը բացեց — Այս գործում հանելուկային ոչինչ չկա, — ասաց նա, ձեռքիցս վերցնելով իր համար լցրած թեյի բաժակը։ — Փաստերն, ըստ երևույթին, բացատրության միայն մի քանի տակ ծալած թուղթը և զգուշորեն հարթեց ծնկի վրա։ Ապա սկսեց խոշորացույցի օգնությամբ ուշադիր զննել։հնարավորություն են տալիս։

  ― Հենց նոթատետրում — Դե, պնդելը բավական վաղ է։ Առայժմ գտա մի արտակարգ կարևոր մանրամասն։ Դա թույլ է տալիս շատ բան ենթադրել, բայց պարզելու էլ գտել ենք։ դեռ շատ բան կա։ Աչքի անցկացնելով «Թայմսի» համարները, հենց նոր հայտնաբերեցի, որ Բոմբեյի երեսունչորսերորդ հետևակային գնդի Ապպեր-Նորվուդի մայոր Շոլտոն մահացել է1882թվականի ապրիլի28-ին։

  ― Դա չկորցնեք միսս Մորսթեն։ Հնարավոր է— Հավանաբար ինձ բթամտի տեղ կդնեք, մեզ դեռ պետք կգա։ Սկսում եմ կարծելՀոլմս, որ այս գործն ավելի բարդ և խճճված է, քան թվում էր սկզբում։ Ես պետք է ամեն ինչ նորից ծանրութեթև անեմ։բայց ես այդտեղ ոչ մի արտակարգ բան չեմ տեսնում։

  Կառք նստեցինք։ Հոլմսը թիկնեց նստարանին։ Նրա խոժոռված հոնքերից և բացակայող հայացքից հասկացա— Չե՞ք տեսնում։ Դուք ինձ զարմացնում եք, Ուոտսոն։Դե լավ, գործին այլ կերպ նայենք։ Եվ այսպես, կապիտան Մորսթենն անհետացավ։ Միակ մարդը, որին նա կարող էր այցելել՝ մայոր Շոլտոն էր։ Բայց մայոր Շոլտոն ասաց, որ լարված մտածում ինքը Մորսթենի՝ Անգլիա ժամանելու մասին ոչինչ չի լսել։ Իսկ չորս տարի անց մայորը մահանում է։ Ես Մահից մեկ շաբաթ անց կապիտան Մորսթենի աղջիկը թանկարժեք նվեր է ստանում։ Մեկ տարի անց՝ ևս մեկը, հետո՝ հաջորդը։ Եվ այսպես՝ մի քանի տարի շարունակ, մինչև նամակ ստանալը, որտեղ գրված է, որ միսս Մորսթենի հետ կիսաձայն խոսում էի մեր ճանապարհորդության և այն մասինանարդարացի են վարվել։ Սա, թե անտարակույս, ակնարկ է հոր անհետացման մասին։ Եթե Շոլտոյի ժառանգորդներն ինչ ավարտ կունենա դա-որ գաղտնիք չիմանային և չցանկանային վարձահատույց լինել միսս Մորսթենին, իսկ մեր ուղեկիցը ամբողջ ճանապարհին քար լռություն էր պահպանում։ինչու՞ պետք է թանկարժեք նվերներ ուղարկեին նրան։ Դուք կարո՞ղ եք այլ կերպ բացատրել այս փաստերը։

  Սեպտեմբերյան երեկո էր, մոտավորապես ժամը յոթը։ Վաղ առավոտից գարշելի եղանակ էր։ Ու — Ինչ տարօրինակ հատուցում է։ Եվ ինչ տարօրինակ ձևով է մատուցվում։ Ինչու՞ է իր նամակը հիմա մեծ քաղաքը պատված էր մշուշի քողով, որը մերթ ընդ մերթ փոխակերպվում էր անձրևի։ Մռայլ կեղտագույն ամպերը կախվել էին կեղտոտ փողոցների վրա։ Ստրենդե փողոցի լապտերներն աղոտանում էին դեղին մշուշապատ բծերով՝ խոնավ մայթերին գցելով առկայծող շրջանակներ։ Խանութների լուսավորված ապակիները հետիոտներով լի փողոցի վրա էին գցում լույսի թույլ, երերուն շողեր, որոնց մեջ, ինչպես սպիտակ ամպ, քուլա-քուլա բարձրանում էր մշուշը։ Լույսի նեղ ցոլքերում առկայծող տխուր ու բերկրալի, անհրապույր ուղարկել և ուրախ դեմքերի անվեջանալի շարանում ինչ-որ սահմռկեցուցիչ բան կար․ ասես ուրվականների թափոր էր շարժվում։ Ինչպես և մարդկային ողջ ցեղըոչ վեց տարի առաջ։ Բացի այդ, նրանք էլ ծնվում էին խավարից և դարձյալ սուզվում խավարի մեջ։ Ես տպավորվող մարդ չեմ, բայց այս ճնշող թախծոտ երեկոն և մեր այս տարօրինակ ճանապարհորդությունը ազդեցին նյարդերիս վրա, և ես ինձ վատ զգացի։ Տեսանամակում ասվում է, որ միսս Մորսթենն էլ անարդարությունը պետք է նույնը զգում։ Թվում էրուղղել։ Ի՞նչ անարդարություն։ Չէ՞ որ չի կարող պատահել, թե միայն Հոլմսը ոչինչ չի նկատում։ Նա ծնկներին էր դրել բացված նոթատետրը և գրպանի լապտերի լույսի ներքո մերթ ընդ մերթ այնտեղ ինչ-որ թվեր էր գրում և նշումներ կատարում։նրա հայրը ողջ լինի։ Ուրեմն, նամակագիրն այլ բան նկատի ունի։

  «Լիցեում» թատրոնի կողամուտքերի մոտ արդեն — Այո, այս պատմության մեջ դեռ շատ մարդ էր հավաքվելմթին տեղեր կան, գլխավոր մուտքին անվերջանալի հոսքով մոտենում էին երկտեղանոց կառքեր, որտեղից դուրս էին գալիս օսլայած ճերմակ ժանեկակրծկալներով տղամարդիկ — մտածկոտ ասած Հոլմսը։ — Բայց մեր այսօրվա ուղևորությունը ամեն բան կբացահայտի։ Ահա և շալերի մեջ փաթափված ու ադամանդներից շողացող կանայք։ Հազիվ հասանք հանդիպման վայրը՝ երրորդ սյանըմիսս Մորսթենը։ Լսու՞մ եք, երբ նրանցից անջատվեց կառապանի հագուստով կարճահասակ, թուխ, չափազանց աշխույժ մի մարդ և մոտեցավ մեզ։կառքը մոտեցավ։ Պատրա՞ստ եք։ Գնանք։ Արդեն վեցն անց կես է։

  ―Դուք միսս Մորսթենի հե՞տ եքՎերցրի գլխարկս և ամենահաստ ձեռնափայտս։ Նկատեցի, ― հարցրեց նա։որ Հոլմսը գրասեղանի դարակից վերցեց ատրճանակը և դրեց գրպանը։ Պարզ էր․ մեր երեկոյան ուղևորությունը համարում էր լուրջ գործ։

  ― Ես միսս Մորսթենն եմՄիսս Մորսթենի հագին մուգ թիկնոց կար, իսկ այս ջենտլմենները իմ ընկերներն են։սիրունիկ դեմքը գունատ էր, բայց հանգիստ։ Նա թույլ սեռի ներկայացուցիչ չէր լինի, եթե մեր տարօրինակ ճանապարհորդությունը մոտը տագնապ չառաջացներ, բայց ինքնատիրապետումն ապշեցուցիչ էր, և պատրաստակամ պատասխանում էր Շերլոկ Հոլմսի հարցերին։

  Անծանոթը մեզ նայեց սևեռուն— Մայոր Շոլտոն հորս մտերիմ ընկերն էր։ Իր նամակներում հայրս միշտ գրում էր մայորի մասին։ Որպես սպա նրանք ծառայել էին Անդամանյան կղզիների պահնորդական զորքերում և միասին շատ ժամանակ էին անցկացրել։ Ի միջի այլոց, թափանցող հայացքով։հորս գրասեղանի դարակում գտնվեց մի շատ տարօրինակ փաստաթուղթ։ Ոչ ոք չկարողացավ հասկանալ, թե դա ինչ է։ Չգիտեմ, դա կապ ունի՞ արդյոք այս գործի հետ, թե ոչ, բայց, համենայն դեպս, հետս վերցրել եմ։ Գուցե ձեզ կհետաքրքրի։ Ահա։

  ― Ճիշտ եմ ասում— Թուղթը պատրաստված է Հնդկաստանում, ― հանգիստ պատասխանեց միսս Մորսթենը։— ասաց նա։ — Ինչ-որ ժամանակ ամրակներով ամրացված է եղել տախտակին։ Թղթի վրա ուրվագծված է ինչ-որ մի մեծ տան կողամասը՝ մեծաքանակ սենյակներով, միջանցքներով և անցումներով։ Մի տեղ կարմիր թանաքով խաչ է արված, նրա վերևը՝ մատիտագիր կիսաջնջված «3, 37 ձախից» Ձախ անկյունում տարօրինակ մի հիերոգլիֆ կա՝ մի շարքով կողք-կողքի արված չորս խաչի նման, որոնք ծայրերով միանում են իրար, դրանց տակ կոպիտ, խոշոր տառերով գրված է․ Չորսի նշան՝ Ջոնատան Սմոլ, Մոհամեդ Սինգ, Աբդուլա Խան, Աքբար»։ Չեմ հասկանում, սա ի՞նչ կապ կարող է ունենալ ձեր պատմության հետ։ Սակայն, հավանաբար, սա կարևոր փաստաթուղթ է, այն խնամքով պահել են նոթատետրում, քանի որ երկու կողմերն էլ մաքուր են։

  Իրավիճակը մի փոքր անսովոր էր։ Մենք գնում էինք հայտնի չէ՝ ուր— Դա չկորցնեք միսս Մորսթեն։ Հնարավոր է, և չգիտես ինչու։ Կամ այս պատմությունը միստիֆիկացիա էրմեզ դեռ պետք կգա։ Սկսում եմ կարծել, ինչ-որ մեկի կատակը, որը պնդելու ոչ մի հիմք չունեինք, կամ էլ, որն այս գործն ավելի հավանական էր, մեզ սպասվում էր ինչ-որ շատ կարևոր մի բան իմանալ։ Միսս Մորսթենը իրեն սովորականի պես զուսպ ու հանգիստ էր պահում։ Փորձում էի նրան զվարթացնել Աղվանստանի իմ արկածներով, բայց, ճիշտն ասած, անձանբ ինձ այնպես էր անհանգստացրել այս ճամփորդուցյունը բարդ և այնպիսի հետաքրքրասիրություն էր համակելխճճված է, որ պատմությունս մի փոքր խառնափնթոր քան թվում էր ստացվում։ Միսս Մորսթենը մինչ այսօր էլ պնդում սկզբում։ Ես պետք է, որ այ ժամանակ պատմել եմ հետաքրքիր մի դեպք, թե ինչպես մի անգամ, ուշ գիշերին վրանս է խցկվել մի հրացան, և ես զույգ կրակոցով գետնել եմ նրան։ Սկզբում դեռ կարողանում էի հետևել, թե ուր ենք գնում, բայց շուտով, շմորհիվ մեր սլացած արագության, մշուշի, ինչպես նաև Լոնդոնը վատ իմանալու պատճառով դադարեցի կողմնորոշվել և կարող եմ միայն ասել, որ բավական երկար գնացինք։ Սակյն Շերլոկ Հոլմսը չէր կորցրել ուղղությունը հաճախ շշուկով ասում էր մեր սլացած հրապարակների ու փողոցների անունները։ամեն ինչ նորից ծանրութեթև անեմ։

  ― Ռոչեսթեր-րոուդԿառք նստեցինք։ Հոլմսը թիկնեց նստարանին։ Նրա խոժոռված հոնքերից և բացակայող հայացքից հասկացա, ասաց նա։ ― Ահա որ լարված մտածում է։ Ես միսս Մորսթենի հետ կիսաձայն խոսում էի մեր ճանապարհորդության և Վինսենթ-սկվերը։ Անցնում ենք Վոքսհոչ-բրիջ-րոուդով։ Երևի գնում ենք Սուրեջ։ Այոայն մասին, հավանաբարթե ինչ ավարտ կունենա դա, այնտեղ։ Անցնում ենք կամրջով։ Նայեք, ներքևում ջուր է փայլփլում։ Եվ իսկապես, ներքևում փայլփլում իսկ մեր ուղեկիցը ամբողջ ճանապարհին քար լռություն էր Թեմզայի գորշ ջուրը, որի մեջ արտացոլվում էին վառվող լապտերները, բայց ահա կառքը մյուս ափին է, սլանում է նեղ, ոլորուն, փոքրիկ փողոցների խճճված բավիղներով։պահպանում։

  ― Ուոնգսուրենթ-րոուդՍեպտեմբերյան երեկո էր, ― ասում մոտավորապես ժամը յոթը։ Վաղ առավոտից գարշելի եղանակ էր։ Ու հիմա մեծ քաղաքը պատված էր Հոլմսը։ ― Փրայորի-րոուդմշուշի քողով, Լարկհոլ-լեյնորը մերթ ընդ մերթ փոխակերպվում էր անձրևի։ Մռայլ կեղտագույն ամպերը կախվել էին կեղտոտ փողոցների վրա։ Ստրենդե փողոցի լապտերներն աղոտանում էին դեղին մշուշապատ բծերով՝ խոնավ մայթերին գցելով առկայծող շրջանակներ։ Խանութների լուսավորված ապակիները հետիոտներով լի փողոցի վրա էին գցում լույսի թույլ, Սթոկհուել-փլեյսերերուն շողեր, Ռոբեր-սթրիթ-Քոուլդ-հարբորն-լեյն։ Իսկ մեր ճանապարհորդության նպատակակետըորոնց մեջ, թվում էինչպես սպիտակ ամպ, քաղաքի ոչ պերճաշուկ մասում է։ Մենք իսկապես անցանք Լոնդոնի կասկածելի քուլա-քուլա բարձրանում էր մշուշը։ Լույսի նեղ ցոլքերում առկայծող տխուր ու բերկրալի, անհրապույր և ամենամռայլ մասերից մեկով։ Աջից ուրախ դեմքերի անվեջանալի շարանում ինչ-որ սահմռկեցուցիչ բան կար․ ասես ուրվականների թափոր էր շարժվում։ Ինչպես և ձախից ձգվում էին աղյուսե տների տխուր շարքերըմարդկային ողջ ցեղը, որոնց միապաղաղությունը խախտում նրանք էլ ծնվում էին միայն փողոցների անկյուններւմ գտնվող պայծառ լուսավորված անվայելչատես պանդոկները։ Հետո անցանք փոքրիկ պարտեզներով երկհարկանի ամառանոցներըխավարից և դարձյալ սուզվում խավարի մեջ։ Ես տպավորվող մարդ չեմ, հետո անվերջանալի նոր անճաշակ աղյուսե տների շարքը՝ հրեշավոր շոշափուկներ բայց այս ճնշող թախծոտ երեկոն և մեր այս տարօրինակ ճանապարհորդությունը ազդեցին նյարդերիս վրա, որ հսկա քաղաքը քաշքշում էին տարբեր կողմեր։ Վերջապես կառքը կանգնեց նոր փողոցի երրորդ տան մոտ։ Հարևան շենքերից և ոչ մեկը բնակեցված չէր։ Այնես ինձ վատ զգացի։ Տեսա, որի մոտ կանգնեցինք, նույնպես խավար որ միսս Մորսթենն էլ է նույնը զգում։ Թվում էր, ինչպես կողքինները, չհաշված խոհանոցի լուսավոր պատուհանը։ Մենք բախեցինք դուռը թե միայն Հոլմսը ոչինչ չի նկատում։ Նա ծնկներին էր դրել բացված նոթատետրը և այն անմիջապես բացեց դեղին չալմայով, սպիտակ, լայն զգեստով, դեղին լարագոտիով գոտեևորված հնդիկ սպասավորը։ Արտասովոր գրպանի լապտերի լույսի ներքո մերթ ընդ մերթ այնտեղ ինչ-որ թվեր էր այդ տարօրինակ պատկերը տեսնել լոնդոնյան երրորդ կարգի մերձքաղաքային տան դռների մեջ։գրում և նշումներ կատարում։

  ― Սահիբը սպասում է ձեզ«Լիցեում» թատրոնի կողամուտքերի մոտ արդեն շատ մարդ էր հավաքվել, ― ասաց նագլխավոր մուտքին անվերջանալի հոսքով մոտենում էին երկտեղանոց կառքեր, որտեղից դուրս էին գալիս օսլայած ճերմակ ժանեկակրծկալներով տղամարդիկ և հենց նույն պահին ներսի սենյակից լսվեց բարակշալերի մեջ փաթաթված ու ադամանդներից շողացող կանայք։ Հազիվ հասանք հանդիպման վայրը՝ երրորդ սյանը, ականջ ծակող ձայն․երբ նրանցից անջատվեց կառապանի հագուստով կարճահասակ, թուխ, չափազանց աշխույժ մի մարդ և մոտեցավ մեզ։

  Թույլ լուսավորված և համարյա դատարկ մռայլ միջանցքով հետևեցինք հնդիկին։ Աջ կողմի դռան մոտ նա կանգնեց և այն կրնկի վրա բացեց մեր առջև։ Աչքներիս խփեց վառ դեղին լույսը։ Սենյակի մեջտեղում կանգնած էր ճաղատ— Ներեցեք ինձ, երկարուկ գլխով մի մարդ։ Փայփլուն ճաղատը երիզում էին շեկ մազերըմիսս, ինչպես լեռան մերկ գագաթը՝ սոճիները։ Նա կանգնած շփում էր ձեռքերըբայց խնդրում եմ, դիմագծերը մշատական շարժման մեջ էին․ մեկ ժպտում էր, մեկ՝ խոժոռվումճիշտ ասեք, որ ձեր ընկերներից ոչ մի րոպե հանգիստ չմնալով։ Բնությունը նրան պարգևել էր կախ ընկած շրթունքով, բացառիկ դեղին և անհավասար ատամներով, որոնք նա ապարդյուն փորձում էր ծածկել մեկը չի ծառայում ոստիկանությունում, անդադար շոյելով դեմքի ստորին մասը։ Չնայած այդքան ցայտուն ճաղատությանը՝ երիտասարդի տպավորություն էր թողնում։ Եվ իրականում էլ մոտ երեսուն տարեկան էր։— պնդեց նա։

  ― Ձեր տրամադրության տակ — Ճիշտ եմասում, — հանգիստ պատասխանեց միսս Մորսթեն, բարձր, բարակ ձայնով կրկնեց նա։ ― Ձեր տրամադրուդյան տակ եմ, պարոնայք։ Խնդրեմ, մտեք ճգնավորիս մենախուցը։ Միսս, ինչպես տեսնում եք, խուցս փոքր է, բայց դրա փոխարեն ամեն ինչ կահավորել եմ իմ ճաշակով։ Արվեստի օազիս է՝ հարավային Լոնդոնի գարշելի ամայության մեջ։Մորսթենը։

  Մենք ցնցված էինք այն սենյակի տեսքից, ուր նա Մարդը բարձր սուլեց․ մի տղա մեզ հրավիրեց։ Այդ մռայլ տան մեջ սենյակը նմանվում էր պղնձե շրջանակով անբիծ ադամանդի․ պատուհաններին կախված էին մետաքսե վարագույրներմոտեցրեց փողոցի մյուս կողմում կանգնած կառքը և բացեց դուռը։ Մեր զրուցակիցը ցատկեց կառապանի կողքին, գոբելեններիսկ մենք ներսում նստեցինք։ Կառապանը թափահարեց սանձերը, ծանր շրջանակներով նկարներ, արևելյան սկահակներ։ Սաթե, սև երանգներով հատակի փափուկ և խավոտ գորգը այնքան հաստ էր, որ ոտքերս թաղվում էին մինչև կոճերը, ինչպես մուշտակի մեջ։ Գորգի վրա գցված էին վագրի երկու կառքը մեծ մորթիներ, որոնք անկյունում դրված խոշոր նարգիլեների հետ սենյակում ստեղծում էին արևելյան շքեղության զգցողություն։ Սենյակի կենտրոնում, համարյա երևացող ոսկե լարով կախված էր աղավնաձև արծաթե լամպը։ Այն վառվում էր, սենյակը լցնելով նուրբ, թեթև բուրմունքեվ։արագությամբ սլացավ մշուշի միջով։

  ― Իմ անունը միստր Թադեուշ Շոլտո էԻրավիճակը մի փոքր անսովոր էր։ Մենք գնում էինք հայտնի չէ՝ ուր, ― արտաբերեց մարդուկըև չգիտես ինչու։ Կամ այս պատմությունը միստիֆիկացիա էր, առաջվա ինչ-որ մեկի կատակը, որը պնդելու ոչ մի հիմք չունեինք, կամ էլ, որն ավելի հավանական էր, մեզ սպասվում էր ինչ-որ շատ կարևոր մի բան իմանալ։ Միսս Մորսթենը իրեն սովորականի պես ցնցվելով և ժպտալով։ ― Դուք զուսպ ու հանգիստ էր պահում։ Փորձում էի նրան զվարթացնել Աղվանստանի իմ արկածներով, իհարկեբայց, միսս Մորսթենն էք։ Իսկ ճիշտն ասած, անձանբ ինձ այնպես էր անհանգստացրել այս ջենտլմենները․․․ճամփորդուցյունը և այնպիսի հետաքրքրասիրություն էր համակել, որ պատմությունս մի փոքր խառնափնթոր էր ստացվում։ Միսս Մորսթենը մինչ այսօր էլ պնդում է, որ այն ժամանակ պատմել եմ հետաքրքիր մի դեպք, թե ինչպես մի անգամ, ուշ գիշերին վրանս է խցկվել մի հրացան, և ես զույգ կրակոցով գետնել եմ նրան։ Սկզբում դեռ կարողանում էի հետևել, թե ուր ենք գնում, բայց շուտով, շնորհիվ մեր սլացած արագության, մշուշի, ինչպես նաև Լոնդոնը վատ իմանալու պատճառով դադարեցի կողմնորոշվել և կարող եմ միայն ասել, որ բավական երկար գնացինք։ Սակյն Շերլոկ Հոլմսը չէր կորցրել ուղղությունը և հաճախ շշուկով ասում էր մեր սլացած հրապարակների ու փողոցների անունները։

  ― Միստր Շերլոկ Հոլմս — Ռոչեսթեր-րոուդ, ասաց նա։ — Ահա և դոկտոր Ուոտսոն։Վինսենթ-սկվերը։ Անցնում ենք Վոքսհոչ-բրիջ-րոուդով։ Երևի գնում ենք Սուրեյ։ Այո, հավանաբար, այնտեղ։ Անցնում ենք կամրջով։ Նայեք, ներքևում ջուր է փայլփլում։ Եվ իսկապես, ներքևում փայլփլում էր Թեմզայի գորշ ջուրը, որի մեջ արտացոլվում էին վառվող լապտերները, բայց ահա կառքը մյուս ափին է, սլանում է նեղ, ոլորուն, փոքրիկ փողոցների խճճված բավիղներով։

  Օ՛— Ուոնդսուրենթ-րոուդ, ― բացականչեց մարդուկը բացահայտ ուրախությամբ։ ― — ասում էր Հոլմսը։ — Փրայորի-րոուդ, Լարկհոլ-լեյն, Սթոկհուել-փլեյս, Ռոբեր-սթրիթ-Քոուլդ-հարբորն-լեյն։ Իսկ բժշկի մոտ լսափողակ կա՞։ Ձեզ կալելի՞ մեր ճանապարհորդության նպատակակետը, թվում է մի բան խնդրել։ Դուք այդքան սիրալիր չե՞ք լինի։ Պատկերացնու՞մ եք, կասկած ունեմքաղաքի ոչ պերճաշուկ մասում է։ Մենք իսկապես անցանք Լոնդոնի կասկածելի և ամենամռայլ մասերից մեկով։ Աջից և ձախից ձգվում էին աղյուսե տների տխուր շարքերը, որոնց միապաղաղությունը խախտում էին միայն փողոցների անկյուններւմ գտնվող պայծառ լուսավորված անվայելչատես պանդոկները։ Հետո անցանք փոքրիկ պարտեզներով երկհարկանի ամառանոցները, հետո անվերջանալի նոր անճաշակ աղյուսե տների շարքը՝ հրեշավոր շոշափուկներ, որ սրտիս միտրալ փականը կարգին չէ։ Աորտայի վերաբերյալ չեմ անհանգստանումհսկա քաղաքը քաշքշում էին տարբեր կողմեր։ Վերջապես կառքը կանգնեց նոր փողոցի երրորդ տան մոտ։ Հարևան շենքերից և ոչ մեկը բնակեցված չէր։ Այն, որի մոտ կանգնեցինք, նույնպես խավար էր, ինչպես կողքինները, չհաշված խոհանոցի լուսավոր պատուհանը։ Մենք բախեցինք դուռը և այն անմիջապես բացեց դեղին չալմայով, բայցսպիտակ, այլայն զգեստով, միտրալ փականը։ Կցանկանայի իմանալ ձոր կարծիքը։դեղին լարագոտիով գոտևորված հնդիկ սպասավորը։ Արտասովոր էր այդ տարօրինակ պատկերը տեսնել լոնդոնյան երրորդ կարգի մերձքաղաքային տան դռների մեջ։

  Լսեցի նրա սրտի զարկերը — Սահիբը սպասում է ձեզ, — ասաց նա, և նորմալից ոչ մի շեղում չգտահենց նույն պահին ներսի սենյակից լսվեց բարակ, չհաշված որ մարդուկը ինչ-որ բանից մահու չափ վախեցած էր՝ դողացնում էր ոտքից գլուխ։ականջ ծակող ձայն․

  Նրա կոպիտ Թույլ լուսավորված և աննրբանակատ վերաբերմունքը այդքան նուրբ խնդրի նկատմամաբ ինձ այնպես զայրացրեցհամարյա դատարկ մռայլ միջանցքով հետևեցինք հնդիկին։ Աջ կողմի դռան մոտ նա կանգնեց և այն կրնկի վրա բացեց մեր առջև։ Աչքներիս խփեց վառ դեղին լույսը։ Սենյակի մեջտեղում կանգնած էր ճաղատ, որ հազիվ չապտակեցի նրան։ Միսս Մորսթենը նստեց․ երկարուկ գլխով մի մարդ։ Փայփլուն ճաղատը երիզում էին շեկ մազերը, ինչպես լեռան մերկ գագաթը՝ սոճիները։ Նա կանգնած շփում էր ձեռքերը, դիմագծերը մշտական շարժման մեջ էին․ մեկ ժպտում էր, մեկ՝ խոժոռվում, ոչ մի րոպե հանգիստ չմնալով։ Բնությունը նրան պարգևել էր կախ ընկած շրթունքով, բացառիկ դեղին և անհավասար ատամներով, որոնք նա այնպես գունատվեցապարդյուն փորձում էր ծածկել , որ նույնիսկ շրթունքները սպիտակեցին։անդադար շոյելով դեմքի ստորին մասը։ Չնայած այդքան ցայտուն ճաղատությանը՝ երիտասարդի տպավորություն էր թողնում։ Եվ իրականում էլ մոտ երեսուն տարեկան էր։

  ― Զգում էի— Ձեր տրամադրության տակ եմ, որ հայրս կենդանի չէ, ― խոսեց միսս Մորսթենը։Մորսթեն, բարձր, բարակ ձայնով կրկնեց նա։ — Ձեր տրամադրության տակ եմ, պարոնայք։ Խնդրեմ, մտեք ճգնավորիս մենախուցը։ Միսս, ինչպես տեսնում եք, խուցս փոքր է, բայց դրա փոխարեն ամեն ինչ կահավորել եմ իմ ճաշակով։ Արվեստի օազիս է՝ հարավային Լոնդոնի գարշելի ամայության մեջ։

  ― Ձեզ ամենՄենք ցնցված էինք այն սենյակի տեսքից, ամեն ինչ կբացատրեմուր նա մեզ հրավիրեց։ Այդ մռայլ տան մեջ սենյակը նմանվում էր պղնձե շրջանակով անբիծ ադամանդի․ պատուհաններին կախված էին մետաքսե վարագույրներ, ― ասաց մարդուկը։ ― Ավելինգոբելեններ, կուղղեմ ձեզ բաժին հասած անարդարությունը։ Դա անպայման կանեմծանր շրջանակներով նկարներ, ինչ էլ որ ասելու լինի իմ եղբայր Բարթոլոմյուն։ Շատ ուրախ եմ տանը տեսնելու ձեր ընկերներինարևելյան սկահակներ։ Սաթե, ոչ միայն որպես թիկնապահներսև երանգներով հատակի փափուկ և խավոտ գորգը այնքան հաստ էր, այլ որպես այն ամենի վկաներոր ոտքերս թաղվում էին մինչև կոճերը, ինչ պատրստվում եմ այսօր ասել ու անել։ Մենք երեքով ի վիճակի ենք վճռական դիմադրություն ցույց տալ եղբայր Բարթոլոմյուին։ Բայց վկաներ թող չլինեն ոչ քստիկանները ոչ էլ ընթերակաները։ Առանց կողմնակի մարդականց էլ մենք ամեն ինչ կհարթենք։ Ոչ մի բան այնպես չի զայրացնումինչպես մուշտակի մեջ։ Գորգի վրա գցված էին վագրի երկու մեծ մորթիներ, եղբորս՝ Բարթոլոմյուինորոնք անկյունում դրված խոշոր նարգիլեների հետ սենյակում ստեղծում էին արևելյան շքեղության զգցողություն։ Սենյակի կենտրոնում, ինչպես հրապարակումը, ― ասաց մարդուկը և նստեց ցածր բազմոցին՝ հարցական մեզ հառելով իր կարճատեսհամարյա երևացող ոսկե լարով կախված էր աղավնաձև արծաթե լամպը։ Այն վառվում էր, ջրակալածսենյակը լցնելով նուրբ, կապույտ աչքերը։թեթև բուրմունքով։

  ― Ինչ վերաբերվում — Իմ անունը միստր Թադեուշ Շոլտո է ինձ, ― ասաց Շերլոկ Հոլմսը— արտաբերեց մարդուկը, ― ապա պատրաստ եմ ձեզ հավատացնելառաջվա պես ցնցվելով և ժպտալով։ — Դուք, որ ձեր ասած ամեն մի խոսքը կպահեմ իմ մեջ։իհարկե, միսս Մորսթենն էք։ Իսկ այս ջենտլմենները…

  ― ԴեՕ՜, հիանալի — բացականչեց մարդուկը բացահայտ ուրախությամբ։ — Իսկ բժշկի մոտ լսափողակ կա՞։ Ձեզ կարելի՞ էմի բան խնդրել։ Դուք այդքան սիրալիր չե՞ք լինի։ Պատկերացնու՞մ եք, հիանալի։ Միսս Մորսթենկասկած ունեմ, թույլ կտա՞ք ձեզ մի բաժակ կյանտի կամ տոկայական առաջարկել։ Ուրիշ գինի որ սրտիս միտրալ փականը կարգին չէ։ Աորտայի վերաբերյալ չեմ պահում։ Կհրամայե՞ք բացել շիշը։ Ո՞չ։ Այդ դեպքումանհանգստանում, հուսով եմբայց, դուք չե՞ք առարկի եթե ծխեմ։ Ձեզ չի՞ անհանգստացնի արևելյան բալզամի բույրով ծուխը։ Ես մի փոքր նյարդայնանում եմայ, իսկ իմ նարգիլեն անզուգական հանգստացնող միջոց է։միտրալ փականը։ Կցանկանայի իմանալ ձեր կարծիքը։

  Նա մեծ անոթին ամրացրեց ծխամորճը, Լսեցի նրա սրտի զարկերը և ծուխը ուրախ քլթբլթած վարդագույն ջրում։ Մենք նստել էինք կիսաշրձանաձևնորմալից ոչ մի շեղում չգտա, կզակներս ափերիս հենած, իսկ փայլող գմփեթաձև ճաղատով տարօրինակ մարդը նստել էր կենտրոնում և ջղաձգորեն ծխում չհաշված որ մարդուկը ինչ-որ բանից մահու չափ վախեցած էր՝ դողացնում էր նարգիլեն։ոտքից գլուխ։

  Որոշելով ձեզ ուղարկել այդ հրավիրատոմսը, ― ասաց նա վերջապես, ― կարող էի, իհարկե, նամակում գրել իմ հասցեն, բայց վախենում էի, որ դուք անուշադրության կմատնեք խնդրանքս և ձեզ հետ կբերեք ոչ այն մարդկանց։ Այդ պատճառով, ինձ թույլ տվեցի ձեզ ժամադրել թատրոնի մուտքի մոտ, սպասավորիս՝ Ուիլյամի հետ, որին լիովին վստահում եմ։ Նա հրահանգ ուներ որևէ կասկածի դեպքում մենակ տուն գալ։ Կներեք ինձ զգուշության համար, բայց ես առանձնության հակված մարդ եմ և, եթե կարելի — Միտրալ փականը կարգին է այսպես ասել, նրբացած, իսկ ավելի պրոզայիկ բան, քան ոստիկանությունն է, չկա։ Բնազդային զզվանք ունեմ կոպիտ մատերիալիզմի ամեն մի դրսևորման հանդեպ։ Հազվադեպ եմ շփվում խաժամուժի հետ։ Ինչպես տեսնում եք, ապրում եմ ամենանրբին միջավայրում։ Ինձ կարող եմ համարել արվեստի հովանավոր։ Դա իմ թուլությունն է։ Պատին փակցված բնապատկերը իսկական Կորո է, և եթե գիտակը թերևս կարողանա վիճարկել ահա այս Սալվադոր Ռոզի բնօրինակ լինելը, ապա այն Բուգրոյի մասին կասկած չի կարող լինել։ Ես ֆրանսիական ժամանակակից դրոցի երկրպագու եմ։— ասացի ես։ — Վախենալու առիթ չունեք։

  ― ներեցեք միստր Շոլտո— Պետք է ներեք հուզմունքիս համար, ― ասաց միսս ՄորթսենըՄորսթեն, ― ես այստեղ բարեկրթորեն ասաց մարդուկը։ — Ես մեծ տառապյալ եմ։ Եվ արդեն վաղուց եմ եկել ձեր խնդրանքովկասկածում, դուք ուզում էիք ինձ որ իմ միտրալ փականը ինչ-որ բան պատմել։ Հիմա արդեն ուշ է, և ես կցանկանայիկարգին չէ։ Եվ ուրախ եմ լսելու, որ մեր խոսակցությունը որքան հնարավոր է կարճ լիներ։կասկածներս անհիմն են։ Եթե ձեր հայրը, միսս Մորսթեն, խնայեր իր սիրտը, նա դեռ ողջ կլիներ։

  ― Բայց դա, այնուամենայնիվ, որոշ ժամանակ կխլի, ― պատասխանեց տանտերը։ ― Որովհետև մենք, անակասկած, պետք է գնանաք Նորվուդ, եղբորս՝ Բարթոլոմյուի մոտ։ Կգնանք բոլորս միասին Նրա կոպիտ և կփորձենք կոտրել նրա համառությունը։ Նա շատ է զայրացած աննրբանկատ վերաբերմունքը այդքան նուրբ խնդրի նկատմամբ ինձ վրաայնպես զայրացրեց, քանի որ գործը ես վարեցի հազիվ չապտակեցի նրան։ Միսս Մորսթենը նստեց․ նա այնպեսգունատվեց, ինչպես ավելի արդարացի գտա։ Երեկ երեկոյան մենք իրար հետ թունդ վիճեցինք։ Չեք կարող պատկերացնել, թե ինչ սարսափելի է դառնում եղբայրս, երբ զայրանում է։որ նույնիսկ շրթունքները սպիտակեցին։

  ― Եթե պետք է Նորվուդ գնանաք— Զգում էի, ուրեմն ավելի լավ չէ՞ անմիջապես մեկնելոր հայրս կենդանի չէ, ― համարձակվեցի առաջարկել ես։— խոսեց միսս Մորսթենը։

  Մարդուկն այնպես ծիծաղեց— Ձեզ ամեն, ամեն ինչ կբացատրեմ, — ասաց մարդուկը։ — Ավելին, կուղղեմ ձեզ բաժին հասած անարդարությունը։ Դա անպայման կանեմ, ինչ էլ որ ականջները կարմրեցին։ասելու լինի իմ եղբայր Բարթոլոմյուն։ Շատ ուրախ եմ տանը տեսնելու ձեր ընկերներին, ոչ միայն որպես թիկնապահներ, այլ որպես այն ամենի վկաներ, ինչ պատրստվում եմ այսօր ասել ու անել։ Մենք երեքով ի վիճակի ենք վճռական դիմադրություն ցույց տալ եղբայր Բարթոլոմյուին։ Բայց վկաներ թող չլինեն ոչ ոստիկանները ոչ էլ ընթերակաները։ Առանց կողմնակի մարդականց էլ մենք ամեն ինչ կհարթենք։ Ոչ մի բան այնպես չի զայրացնում եղբորս՝ Բարթոլոմյուին, ինչպես հրապարակումը, — ասաց մարդուկը և նստեց ցածր բազմոցին՝ հարցական մեզ հառելով իր կարճատես, ջրակալած, կապույտ աչքերը։

  ― Է՛— Ինչ վերաբերվում է ինձ, ոչ— ասաց Շերլոկ Հոլմսը, դա դժվար թե ստացվի, ― բացականչեց նա։ ― Չգիտեմ, թե ինչպես կընդունի եղբայրս ձեր ժամանումը։ Այդ պատճառով պետք է սկզբում նախապատրաստեմ, բացատրեմ — ապա պատրաստ եմ ձեզ, թե ինչ փոխադարձ հարաբերությունների մեջ ենք։ Նախ և առաջ պետք է նշեմհավատացնել, որ այս պատմության մեջ հանգամանքներ կան, որոնք ինձ համար գաղտնիք են մնում։ Հետևաբար, կպատմեմ միայն այն, ինչ անձամբ ինձ է հայտնի։ձեր ասած ամեն մի խոսքը կպահեմ իմ մեջ։

  Լավ եմ հիշում— Դե, թե ինչ ապրումներ ունեցանք կապիտան Մորսթենի անհետանալուց հետո։ Անհետացման մասին իմացանք թերթերիցհիանալի է, և քանի որ կապիտան Մորսթենը հորս ընկերն էրհիանալի։ Միսս Մորսթեն, ես և եղբայրս կատարվածը քննարկում էինք նրա ներկայությամբ։ Հայրս սովորաբար միանում էր մեզ և գուշակումթույլ կտա՞ք ձեզ մի բաժակ կյանտի կամ տոկայական առաջարկել։ Ուրիշ գինի չեմ պահում։ Կհրամայե՞ք բացել շիշը։ Ո՞չ։ Այդ դեպքում, թե իրականում ինչ է կատարվել։ Մենք բոլորովին չէինք կասկածումհուսով եմ, որ կապիտանի անհետացման գաղտնիքը թաղված է նրա հոգում և միայն նրան է հայտնի Արթուր Մորսթենի ճակատագիրը։դուք չե՞ք առարկի եթե ծխեմ։ Ձեզ չի՞ անհանգստացնի արևելյան բալզամի բույրով ծուխը։ Ես մի փոքր նյարդայնանում եմ, իսկ իմ նարգիլեն անզուգական հանգստացնող միջոց է։

  Սակայն մենք գիտեինքՆա մեծ անոթին ամրացրեց ծխամորճը, որ ինչ-որ գաղտնիք ճնշում է մեր հորը, ինչ-որ հավաստի վտանգ սպառնում է նրան։ Շատ էր վախենում տնից մենակ դուրս գալ և որպես դռնապան Պոնդիշերի-Լոջում միշտ պահում էր նախկին պրոֆեսիոնալ բռնցկամարտիկների։ Ուիլյամը, որն այսոր ձեզ բերեց այստեղ, նրանցից մեկն է։ Ինչ-որ ժամանակ նա Անգլիայի չեմպիոնն է եղել թեթև քաշայինների մեջ։ Մեր հայրը երբեք չէր ասում, թե ինչից էր վախենում։ Բայց վարքագծից պարզ էր, որ նա մահու չափ վախենում էր փայտե ոտքով մարդկանցից։ Մի անգամ ատրճանակով կրակեց փայտե ոտքով մի մարդու վրա, որը, ինչպես պարզվեց, ընդամենը անվնաս մի վաճառական էր։ Որպեսզի գործը կոծկեին, հարկ եղավ, որ հայրս մեծ գումար վճարեր։ Եղբորս հետ հակված ծուխը ուրախ քլթբլթած վարդագույն ջրում։ Մենք նստել էինք դա համարել պարզապես մեր հոր քմահաճույքըկիսաշրձանաձև, բայց հետագա իրադարձությունները ստիպեցին մեզ փոխել մեր կարծիքը։ 1882 թվականի սկզբներին հայրս Հնդկաստանից նամակ ստացավկզակներս ափերիս հենած, որը կայծակի պես շանթեց նրան։ Առավոտյան նախաճաշի ժամանակ բացեց նամակը և քիչ մնաց կորցներ գիտակցությունը․ այդ օրվանից մինչև մահը այդպես էլ չապաքինվեց։ Ինչ կար այն նամակում, մենք այդպես էլ երբեք չիմացանք, բայց երբ նամակը նրա ձեռքում իսկ փայլող գմփեթաձև ճաղատով տարօրինակ մարդը նստել էր, ես հասցրեցի նկատել , որ դա ավելի շուտ մի կերպ խզբզված կարճ գրություն էր։ Մեր հայրն արդեն երկար տարիներ տառապում էր խրոնիկ նյարդային հիվանդությամբ։ Այժմ նրա վիճակը կտրուկ վատացավ, սկսեց աչքի առաջ նվաղել կենտրոնում և ապրիլի վերջին բժիշկները մեզ նախազգուշացրին, որ լավանալու հույս չկա։ Մեզ կանչեցին հայրիկի մոտ․ նա ցանկանում ջղաձգորեն ծխում էր մեզ իր վերջին խոսքը ասել։նարգիլեն։

  Երբ սենյակ մտանք— Որոշելով ձեզ ուղարկել այդ հրավիրատոմսը, հայրիկը նստած էր անկողնում— ասաց նա վերջապես, բարձերի մեջ— կարող էի, իհարկե, նամակում գրել իմ հասցեն, բայց վախենում էի, որ դուք անուշադրության կմատնեք խնդրանքս և ծանր շնչում էր։ ձեզ հետ կբերեք ոչ այն մարդկանց։ Այդ պատճառով, ինձ թույլ տվեցի ձեզ ժամադրել թատրոնի մուտքի մոտ, սպասավորիս՝ Ուիլյամի հետ, որին լիովին վստահում եմ։ Նա մեզ խնդրեց դուռը կողպել հրահանգ ուներ որևէ կասկածի դեպքում մենակ տուն գալ։ Կներեք ինձ զգուշության համար, բայց ես առանձնության հակված մարդ եմ և երկու կողմից մոտենալ անկողնուն։ Բռնելով երկուսիս ձեռքրեը , խոսեց սրտաբեկ հուզմունքովեթե կարելի է այսպես ասել, նրբացած, իսկ ավելի պրոզայիկ բան, քան ոստիկանությունն է, չկա։ Բնազդային զզվանք ունեմ կոպիտ մատերիալիզմի ամեն մի դրսևորման հանդեպ։ Հազվադեպ եմ շփվում խաժամուժի հետ։ Ինչպես տեսնում եք, ապրում եմ ամենանրբին միջավայրում։ Ինձ կարող եմ համարել արվեստի հովանավոր։ Դա իմ թուլությունն է։ Պատին փակցված բնապատկերը իսկական Կորո է, և ես ու եղբայրս լսեցինք շշմեցուցիչ խոստովանությունըեթե գիտակը թերևս կարողանա վիճարկել ահա այս Սալվադոր Ռոզի բնօրինակ լինելը, որը կփորձեմ բառացի կրկնել։ապա այն Բուգրոյի մասին կասկած չի կարող լինել։ Ես ֆրանսիական ժամանակակից դպրոցի երկրպագու եմ։

  «Միայն մի բան կա— Ներեցեք միստր Շոլտո, ― սկսեց նա— ասաց միսս Մորթսենը, ― որ այս հանդիսավոր պահին ճնշում է հոգիս։ Դա անարդարությունն է— ես այստեղ եմ եկել ձեր խնդրանքով, որ թույլ տվեցի խեղճ որբուկի՝ Մորսթենի աղջկա նկատմամբ։ Անիծյալ ագահությունը, որն իմ ողջ կյանքում աննահնջ ախտ է եղել, նրան զրկեց հարստությունից, ծայրահեղ դեպքում՝ այն մասից, որն արդարացիորեն պատկանում էթ նրան։ Բայց ինքս էլ ոչ մի բանի համար չեմ օգտագործել դրանք, այնքան կույր և հիմար է ժլատությունը։ Գանձին տիրելու զգացումն այնքան հաճելի էր դուք ուզում էիք ինձ, ինչ-որ չէի կարողանում ոչ մեկի հետ կիսել։ Տեսնու՞մ եք հինայի սրվակի կողքի մարգարիտների շարանը։ Նույնիսկ դրանից չկարողացա բաժանվել, չնայած հատուկ հանել էի նրան ուղարկելու համար։ Դուք, իմ որդիները, պետք է նրան տաք Ագրայի գանձերի իրեն պատկանող մասը։ Բայց ոչ մի բան չտաք, նույնիսկ այն շարանը, մինչև չփակեք աչքերս։ Չէ որ պատահում պատմել։ Հիմա արդեն ուշ է, մարդու մի ոտը գերեզմանում է, բայց, այնուամենայնիվ, ողջ է։ Ձեզ կպատմեմ, թե ինչպես մահացավ Մորսթենը, ― շարունակեց նա։ ― Երկար տարիներ նա տառապում էր սրտի հիվանդությունից, բայց դա թաքցնում էր բոլորից, բացի ինձնից։ Զարմանալի հանգամանքների զուգադիպության շնորհիվ Հնդկաստանուն մենք միասին դարձանք մեծ հարստության տեր, որը, թոշակի անցնելով, հետս բերեցի Անգլիա։ Շուտով Անգլիա վերադարձավ նաև Մորսթենը և հենց նույն օրն էլ իր բաժինը ստանալու համար եկավ մոտս։ Կայարանից Պոնդիշերի-Լոջ եկավ ոտքով և նրան ներս թողեց իմ հավատարիմ սպասավոր ծերունի Լալ Չովդարը, որն արդեն կենդանի չէ։ Գանձը կիսելու համար Մորսթենի հետ վիճեցինք։ Կատաղության նոպայի պահին Մորսթենը վեր թռավ աթոռից, նրա դեմքը հանկարծ սևացավ, ձեռքը սեղմեց սրտին, մեջքի վրա ընկավ՝ գլուխը խփելով արկղին, որտեղ պահված էր գանձը։ Երբ խոնարհվեցի վրան, ի սարսափ ինձ, նկատեցի, որ նա արդեն մահացած է։ Երկար ժամանակ շփոթված մնացի, չիմանալով անելիքս։ Իհարկե, առաջին միտքս օգնություն կանչելն էր, բայց հասկացա, որ բոլոր հիմքերը կան սպանության մեջ ինձ կասկածելու համար։ Մահ՝ վիճաբանության ժամանակ, գլխի խոր վերք՝ այս բոլորը իմ դեմ էին։ Բացի այդ, պաշտոնական հետաքննությունը անխուսափելիորեն կզբաղվեր գանձերով, իսկ ես լուրջ պատճառներ ունեի ոչ մեկին իրազեկ չդարցնելու դրանց գաղտնիքը։ Մորսթենն ինձ ասացկցանկանայի, որ աշխարհում ոչ ոք չգիտե, թե ուր մեր խոսակցությունը որքան հնարավոր է մելնել ինքը։ Եվ ես սկսեցի հակվել այն մտքին, թե հարկ չկա, որ այդ մասին թեկուզ մեկն իմանա։ Դեռ շփոթության մեջ էի, երբ հանկարծ բարձրացրի գլուխս և դռան մեջ տեսա սպասավորիս՝ Լալ Չովդարին։ Նա անլսելի սողոսկել էր սենյակ և հետևից փակել դուռը։կարճ լիներ։

  ― Մի՛ վախեցեք— Բայց դա, սահիբայնուամենայնիվ, ― ասաց նա։ ― Ոչ ոք չի իմանաորոշ ժամանակ կխլի, որ դուք եք սպանել նրան։ Կթաղենք այստեղից հեռու — պատասխանեց տանտերը։ — Որովհետև մենք, անակասկած, պետք է գնանք Նորվուդ, եղբորս՝ Բարթոլոմյուի մոտ։ Կգնանք բոլորս միասին և հետքերը կկորցնենք։կփորձենք կոտրել նրա համառությունը։ Նա շատ է զայրացած ինձ վրա, քանի որ գործը ես վարեցի այնպես, ինչպես ավելի արդարացի գտա։ Երեկ երեկոյան մենք իրար հետ թունդ վիճեցինք։ Չեք կարող պատկերացնել, թե ինչ սարսափելի է դառնում եղբայրս, երբ զայրանում է։

  ― Բայց ես չեմ սպանել— Եթե պետք է Նորվուդ գնանք, ― բողոքեցի ուրեմն ավելի լավ չէ՞ անմիջապես մեկնել, — համարձակվեցի առաջարկել ես։

  ― Ես ամեն ինչ լսեցիՄարդուկն այնպես ծիծաղեց, ― ժպտալով գլուխն օրորեց Լալ Չովդարը։ ― Լսեցի ինչպես վիճեցիք, լսեցի հարվածի ձայնը։ Բայց իմ շուրթերին լռության կնիք է դրված։ Տանը բոլորը քնած են։ Եկեք միասին տանենք նրան։որ ականջները կարմրեցին։

  Եվ ես որոշում ընդունեցի։ Եթե սեփական ծառաս չի հավատում ինձ— Է՜, ինչպես կարելի է հուսալ, որ երդվյալների ատյանում տասներկու հիմար առևտրականներ հավատան քո անմեղությանը։ Հենց այդ նույն գիշերն էլ մենք Լալ Չովդարի հետ թաքցրինք դիակը, իսկ միքանի օր անց լոնդոնյան թերթերը լիքն էին կապիտան Մորսթենի խորհրդավոր անհետացման լուրերով։ Պատմածիցս տեսնում եք, որ ըստ էության ոչ մի բանում մեղավոր չեմ։ Բայց ես թաքցրի կապիտանի դիակը, իսկ գանձըդա դժվար թե ստացվի, որ պատկանում էր երկուսիս— բացականչեց նա։ — Չգիտեմ, այդ օրվանից սկսեցի համարել իմ անբաժանելի սեփականությունը։ թե ինչպես կընդունի եղբայրս ձեր ժամանումը։ Այդ պատճառով կցանկանայիպետք է սկզբում նախապատրաստեմ, որպեսզի դուքբացատրեմ ձեզ, իմ որդիներ, վերականգնեք արդարությունը։ Խոնարհվեք թե ինչ փոխադարձ հարաբերությունների մեջ ենք։ Նախ և առաջ, ուշադիր լսեք․․․ Գանձը պահված է․․․ ― Այդ պահին նրա դեմքը սարսափելի ծամածռվեց, աչքերը գրեթե դուրս թռան կապիճներից, ծնոտը կախ ընկավ և բղավեց այնպիսի ձայնովպետք է նշեմ, որ երբեք չեմ մոռանա․ «Մի թողեք նրանայս պատմության մեջ հանգամանքներ կան, հանուն սրբերիորոնք ինձ համար գաղտնիք են մնում։ Հետևաբար, մի թողեք»։ Երկուսով նայեցինք պատուհանինկպատմեմ միայն այն, ուր հառած էր նրա հայացքը։ Մթության միջից մեզ էր նայում մի դեմք։ Պարզ երևում էր ապակուն սեղմած սպիտակ քիթը։ Դեմքը լի էր չարությամբ, մինչև հոնքերը մորուք էր աճած, աչքերը նայում էին մռայլ ու դաժան։ Ես ու եղբայրս նետվեցինք դեպի պատուհանը, բայց դեմքն անհետացավ։ Երբ մոտեցանք հորս սնարին, գլուխը հակված էր, զարկերակը դադարել էր բաբախելուց։ինչ անձամբ ինձ է հայտնի։

  Այդ նույն գիշեր խուզարկեցինք ամբողջ այգինՀայրս, բայց գիշերային ներխուժման ոչ մի հետք չհայտնաբերեցինքինչպես արդեն գուշակեցիք, բացի պատուհանի տակի ծաղկաթմբի մի ոտքի հետքից։ Եթե այդ հետքը չլիներմայոր Շոլտոն, կարող էինք կարծելժամանակին ծառայել է Հնդկաստանում, որ այդ վայրի դաժանությամբ լեցուն դեմքը մեր երևակայության արդյունքն էր։ Բայց մենք շուտով հայտնաբերեցինք մեր դեմ գործող գաղտնի ուժերի ավելի զգալի, շոշափելի նշաններ։ Մի անգամ առավոտյան հորս ննջարանի պատուհանները լայն բացված էին, պահարաններն ու արկղերը գլխիվայր խառնշտած, իսկ գրասեղանին թղթի մի կտոր կար, վրան խզբզված՝ «չորսի նշան»։ Այդպես էլ չիմացանքգաղութի զորամասում։ Տասնմեկ տարի առաջ անցել է թոշակի, ով էր մեր գաղտնի այցելուն վերադարձել Անգլիա և ինչ են նշանակում այդ բառերը։ Որքան կարողացանք կռահելբնակություն հաստատել Ապպեր-Նորվուդի Պոնդիշերի-Լոջ կալվածքում։ Հարստացել է Հնդկաստանում, մեր հոր իրերից ոչինչ չէր կորել, չնայած ամեն ինչ տակնուվրա էր արված։ Միանգամայն բնական տուն էվերադարձել արևելյան եզակի հարուստ հավաքածուով և հնդիկ ծառաների մի ամբողջ անձնակազմով։ Այսպիսով, որ այդ գիշերային այցելությունը ես ու եղբայրս կապում էինք այն սարսափների հետ, որոնք ամբողջ կյանքում հետապնդում էին մեր հորը։ Բայց թե ով էր նա, մինչև հիմա էլ հանելուկ է մնում։կարողացավ իր համար տուն գնել և ապրել շքեղության մեջ։ Ինձնից և երկվորյակ եղբորիցս՝ Բարթոլոմյուից բացի ուրիշ երեխաներ չուներ։

  Մարդուկը լռեցԼավ եմ հիշում, ծխեց հանգչող նարգիլեն և մի քանի վարկյան մտախոհ, ծխի քուլաներ էր արձակում։ Բոլորս չթուլացող ուշադրությամբ լսեցինք նրա զարմանալի խոստովանությունը։ Հոր մահվան թե ինչ ապրումներ ունեցանք կապիտան Մորսթենի անհետանալուց հետո։ Անհետացման մասին կարճ պատմության ժամանակ միսս Մորսթենի դեմքը կավճի նման ճերմակեցիմացանք թերթերից, և մի պահ ինձ թված, քանի որ նա կատող է նույնիսկ ուշաթափվել։ Բայց խմելով ջուրը, որ լցրեցի անկյունի փոքր սեղանի վրա դրված վենետիկյան ապակե ջրամանից, նա հաղթահարեց հուզումը։ Շերլոկ Հոլմսը թիկնել կապիտան Մորսթենը հորս ընկերն էր բազկաթոռին՝ դեմքի բացակայող արտահայտությամբ, կիսախուփ կոպերի տակից երևում ես և եղբայրս կատարվածը քննարկում էինք նրա ներկայությամբ։ Հայրս սովորաբար միանում էր, ինչպես էին փայլում աչքերը։ Նայեցի դեմքին մեզ և չէի կարող չհիշելգուշակում, թե իրականում ինչ է կատարվել։ Մենք բոլորովին չէինք կասկածում, որ նա հենց այսօր դառնորեն բողոքում էր տաղտկալի կապիտանի անհետացման գաղտնիքը թաղված է նրա հոգում և միապաղաղ կյանքից։ Հիմա առնվազն մի խնդիր ստացավ, որի լուծումը պահանջում էր նրա զարմանալի ընդունակության ողջ լարումը։ Ակնհայտորեն հպարտանալով մեզ վրա թողած իր պատմության տպավորությունից, միստր Թադեուշ Շոլտոն նայում էր մերթ մեկիս , մերթ՝ մյուսիս։ Ծուխ արձակելով իր անչափ մեծ ծխամորճից, նա շարունակեց․միայն նրան է հայտնի Արթուր Մորսթենի ճակատագիրը։

  ― Ինչպես կռահում եքՍակայն մենք գիտեինք, ես ու եղբայրս չափազանց հուզվել էինք գանձերի մասին որ ինչ-որ գաղտնիք ճնշում է մեր հոր պատմածից։ Մի քանի ամիս մետր առ մետր փորփրեցինք այգին հորը, ինչ-որ հավաստի վտանգ սպառնում է նրան։ Շատ էր վախենում տնից մենակ դուրս գալ և ոչինչ չհայտնաբերեցինք։ Այն միտքը որպես դռնապան Պոնդիշերի-Լոջում միշտ պահում էր նախկին պրոֆեսիոնալ բռնցկամարտիկների։ Ուիլյամը, որն այսոր ձեզ բերեց այստեղ, նրանցից մեկն է։ Ինչ-որ մեր ժամանակ նա Անգլիայի չեմպիոնն է եղել թեթև քաշայինների մեջ։ Մեր հայրը մահացավ հենց այն ակնթարթիներբեք չէր ասում, երբ նրա շուրթերից պատրաստ թե ինչից էր վախենում։ Բայց վարքագծից պարզ էր, որ նա մահու չափ վախենում էր փայտե ոտքով մարդկանցից։ Մի անգամ ատրճանակով կրակեց փայտե ոտքով մի քանի խոսք թռչելմարդու վրա, որը մեզ անհաշիվ գանձերի տեր կդարձներ, կարող էր մեզ խելագարության հասցնել։ Հարստուցյան չափը դատում էինք ըստ մարգարտյա շարանի։ Դրա պատճառով մեր միջև ինչպես պարզվեց, ընդամենը անվնաս մի փոքր անախորժությում ծագեց։ Մարգարիտները ամենայն հավանականությամբվաճառական էր։ Որպեսզի գործը կոծկեին, շատ թանկարժեք էինհարկ եղավ, և եղբայրս չէր ցանկանում դրանցից բաժանվելոր հայրս մեծ գումար վճարեր։ Եղբորս հետ հակված էինք դա համարել պարզապես մեր հոր քմահաճույքը, բայց հետագա իրադարձությունները ստիպեցին մեզ փոխել մեր մեջ ասածկարծիքը։ 1882 թվականի սկզբներին հայրս Հնդկաստանից նամակ ստացավ, մասնակիորեն ժառանգելով հայրական թուլությունը։ Բացի որը կայծակի պես շանթեց նրան։ Առավոտյան նախաճաշի ժամանակ բացեց նամակը և քիչ մնաց կորցներ գիտակցությունը․ այդ ենթադրում էիօրվանից մինչև մահը այդպես էլ չապաքինվեց։ Ինչ կար այն նամակում, որ եթե ինչ-որ մեկն մենք այդպես էլ իմանա այդ շարանի մասիներբեք չիմացանք, ապա ամեն տեսակի բամբասանք կսկսվի բայց երբ նամակը նրա ձեռքում էր, ես հասցրեցի նկատել , որ դա ավելի շուտ մի կերպ խզբզված կարճ գրություն էր։ Մեր հայրն արդեն երկար տարիներ տառապում էր խրոնիկ նյարդային հիվանդությամբ։ Այժմ նրա վիճակը կտրուկ վատացավ, սկսեց աչքի առաջ նվաղել և այդ ժամանակ փորձանքից չենք խուսափի։ Ինձ միայն հաջողվեց համոզել նրան փնտրելու միսս Մորսթենի հասցեն և մեկական մարգարիտ ուղարկել որոշակի ժամանակամիջոցումապրիլի վերջին բժիշկները մեզ նախազգուշացրին, որպեսզի ծայրահեղ դեպքում նրան ազատենք կարիքից։ որ լավանալու հույս չկա։ Մեզ կանչեցին հայրիկի մոտ․ նա ցանկանում էր մեզ իր վերջին խոսքը ասել։

  ― Դուք շատ բարի եք։ ― Միսս Մորսթենը երախտագիտությամբ նայեց պատմողին։ ― Դա մեծահոգի արարք Երբ սենյակ մտանք, հայրիկը նստած էր անկողնում, բարձերի մեջ, և ծանր շնչում էր։Նա մեզ խնդրեց դուռը կողպել և երկու կողմից մոտենալ անկողնուն։ Բռնելով երկուսիս ձեռքերը , խոսեց սրտաբեկ հուզմունքով, և ես ու եղբայրս լսեցինք շշմեցուցիչ խոստովանությունը, որը կփորձեմ բառացի կրկնել։

  ― Բայց չէ որ ձեզ համար խնամակալի պես «Միայն մի բան էինք դարձելկա, ― ձեռքը եռանդագին թափահարեց մարդուկը։ ― Ծայրահեղ դեպքում այդպես էի համարում ես։ Բայց եղբայրս՝ Բարթոլոմյուն— սկսեց նա, — որ այս հանդիսավոր պահին ճնշում է հոգիս։ Դա անարդարությունն է, որ թույլ տվեցի խեղճ որբուկի՝ Մորսթենի աղջկա նկատմամբ։ Անիծյալ ագահությունը, որն իմ ողջ կյանքում աննահանջ ախտ է եղել, նրան զրկեց հարստությունից, ծայրահեղ դեպքում՝ այն մասից, որն արդարացիորեն պատկանում էր նրան։ Բայց ինքս էլ ոչ մի կերպ չէր համաձայնվում ինձ հետ։ Շատ դրամ ունեինք։ Ես գոհ էի մեր ունեցածից։ Այդպես վարվել դեռատի մի աղջկա նկատմամբ՝ ստորություն կլիներ։ Le mauvais gout mene au crime: Ֆրանսիացիներն այդպես նրբորեն են արտահայտում նման մտքերը։ Մեր տարաձայնություններն բանի համար չեմ օգտագործել դրանք, այնքան խորացանկույր և հիմար է ժլատությունը։ Գանձին տիրելու զգացումն այնքան հաճելի էր ինձ, որ ես գերադասեցի առանձին բնակվել։ Այդպես լքեցի Պոնդիշերի-Լոջըչէի կարողանում ոչ մեկի հետ կիսել։ Տեսնու՞մ եք հինայի սրվակի կողքի մարգարիտների շարանը։ Նույնիսկ դրանից չկարողացա բաժանվել, հետո վերցնելով ծեր հնդիկ սպասավորին և Ուիլյամին։ չնայած հատուկ հանել էի նրան ուղարկելու համար։ Դուք, իմ որդիները, պետք է նրան տաք Ագրայի գանձերի իրեն պատկանող մասը։ Բայց երեկ իմացաոչ մի բան չտաք, նույնիսկ այն շարանը, մինչև չփակեք աչքերս։ Չէ որ կարևոր նշանակություն ունեցող իրադարձություն պատահում է տեղի ունեցել, հայտնաբերվել մարդու մի ոտը գերեզմանում է գաղտնարանը, ուր բայց, այնուամենայնիվ, ողջ է։ Ձեզ կպատմեմ, թե ինչպես մահացավ Մորսթենը, — շարունակեց նա։ — Երկար տարիներ նա տառապում էր սրտի հիվանդությունից, բայց դա թաքցնում էր բոլորից, բացի ինձնից։ Զարմանալի հանգամանքների զուգադիպության շնորհիվ Հնդկաստանում մենք միասին դարձանք մեծ հարստության տեր, որը, թոշակի անցնելով, հետս բերեցի Անգլիա։ Շուտով Անգլիա վերադարձավ նաև Մորսթենը և հենց նույն օրն էլ իր բաժինը ստանալու համար եկավ մոտս։ Կայարանից Պոնդիշերի-Լոջ եկավ ոտքով և նրան ներս թողեց իմ հավատարիմ սպասավոր ծերունի Լալ Չովդարը, որն արդեն կենդանի չէ։ Գանձը կիսելու համար Մորսթենի հետ վիճեցինք։ Կատաղության նոպայի պահին Մորսթենը վեր թռավ աթոռից, նրա դեմքը հանկարծ սևացավ, ձեռքը սեղմեց սրտին, մեջքի վրա ընկավ՝ գլուխը խփելով արկղին, որտեղ պահված էր գանձը։ Անմիջապես տեղեկացրի միսս Մորսթենին և այժմ մեզ մնում է ուղևորվել Նորվուդ ու պահանջել ձեր մասը։ Երեկ երեկոյան ասացի եղբորսԵրբ խոնարհվեցի վրան, ի սարսափ ինձ, նկատեցի, որ գրել եմ միսս Մորսթենին։ Այնպես նա արդեն մահացած է։ Երկար ժամանակ շփոթված մնացի, չիմանալով անելիքս։ Իհարկե, առաջին միտքս օգնություն կանչելն էր, բայց հասկացա, որբոլոր հիմքերը կան սպանության մեջ ինձ կասկածելու համար։ Մահ՝ վիճաբանության ժամանակ, անկոչ հյուր չենք լինիգլխի խոր վերք՝ այս բոլորը իմ դեմ էին։ Բացի այդ, չնայած ցանկալի էլ չենք։պաշտոնական հետաքննությունը անխուսափելիորեն կզբաղվեր գանձերով, իսկ ես լուրջ պատճառներ ունեի ոչ մեկին իրազեկ չդարցնելու դրանց գաղտնիքը։ Մորսթենն ինձ ասաց, որ աշխարհում ոչ ոք չգիտե, թե ուր է մեկնել ինքը։ Եվ ես սկսեցի հակվել այն մտքին, թե հարկ չկա, որ այդ մասին թեկուզ մեկն իմանա։ Դեռ շփոթության մեջ էի, երբ հանկարծ բարձրացրի գլուխս և դռան մեջ տեսա սպասավորիս՝ Լալ Չովդարին։ Նա անլսելի սողոսկել էր սենյակ և հետևից փակել դուռը։

  Միստր Շոլտոն լռեց։ Նա նստել էր իր շքեղ բազմոցին — Մի՛ վախեցեք, սահիբ, — ասաց նա։ — Ոչ ոք չի իմանա, որ դուք եք սպանել նրան։ Կթաղենք այստեղից հեռու և ցնցվում էր։ Իսկ մենք լուռ մտածում էինք անսպասելի շրջադարձ ստացած այդ խորհրդավոր գործի մասին։ Առաջինը տեղից ելավ Շերլոկ Հոլմսը։հետքերը կկորցնենք։

  ― Սկզբից մինչև վերջ դուք ճիշտ եք վարվել , սըր, ― ասաց նա։ ― Կաշխատենք բացել ձեր պատմության մթին քողը և վարձահատույց լինել ձեզ։ — Բայց ես չեմ սպանել, ինչպես հենց նոր ասաց միսս Մորսթենը, արդեն ուշ է և լավ կլինի առանց հապաղելու գործի անցնենք։— բողոքեցի ես։

  Մեր նոր ծանոթը մեծ զգուշությամբ հանեց ծխամորճը նարգիլեից և վարագույրի ետևից վերցրեց կարակուլե օձիքով և թեղանիքներով երկար վերարկուն։ Վերից վար կոճկեց բոլոր կոճակները— Ես ամեն ինչ լսեցի, չնայած երեկոն տաք էր— ժպտալով գլուխն օրորեց Լալ Չովդարը։ — Լսեցի ինչպես վիճեցիք, նույնիսկ տոթ, և գլխին քաշեց նապաստակի մորթուց ականջակալներով գլխարկը, այնպես, որ ականջակալները փակեցին ականջները, բաց թողնելով միայն սուր, շարժուն մռութը։լսեցի հարվածի ձայնը։ Բայց իմ շուրթերին լռության կնիք է դրված։ Տանը բոլորը քնած են։ Եկեք միասին տանենք նրան։

  ― Առողջությունս խախուտ Եվ ես որոշում ընդունեցի։ Եթե սեփական ծառաս չի հավատում ինձ, ինչպես կարելի էհուսալ, ― բացատրեց նաոր երդվյալների ատյանում տասներկու հիմար առևտրականներ հավատան քո անմեղությանը։ Հենց այդ նույն գիշերն էլ մենք Լալ Չովդարի հետ թաքցրինք դիակը, ուղղվելով իսկ մի քանի օր անց լոնդոնյան թերթերը լիքն էին կապիտան Մորսթենի խորհրդավոր անհետացման լուրերով։ Պատմածիցս տեսնում եք, որ ըստ էության ոչ մի բանում մեղավոր չեմ։ Բայց ես թաքցրի կապիտանի դիակը, իսկ գանձը, որ պատկանում էր երկուսիս, այդ օրվանից սկսեցի համարել իմ անբաժանելի սեփականությունը։ Այդ պատճառով կցանկանայի, որպեսզի դուք, իմ որդիներ, վերականգնեք արդարությունը։ Խոնարհվեք առաջ, ուշադիր լսեք… Գանձը պահված է… — Այդ պահին նրա դեմքը սարսափելի ծամածռվեց, աչքերը գրեթե դուրս թռան կապիճներից, ծնոտը կախ ընկավ և բղավեց այնպիսի ձայնով, որ երբեք չեմ մոռանա․ «Մի թողեք նրան, հանուն սրբերի, մի թողեք»։ Երկուսով նայեցինք պատուհանին, ուր հառած էր նրա հայացքը։ Մթության միջից մեզ էր նայում մի դեմք։ Պարզ երևում էր ապակուն սեղմած սպիտակ քիթը։ Դեմքը լի էր չարությամբ, մինչև հոնքերը մորուք էր աճած, աչքերը նայում էին մռայլ ու դաժան։ Ես ու եղբայրս նետվեցինք դեպի ելքըպատուհանը, բայց դեմքն անհետացավ։ Երբ մոտեցանք հորս սնարին, գլուխը հակված էր, ― ստիպված եմ խիստ ռեժիմ պահպանել։զարկերակը դադարել էր բաբախելուց։

  Կառքը մեզ սպասում էր դարպասի մոտ։ ԾրագիրնԱյդ նույն գիշեր խուզարկեցինք ամբողջ այգին, ըստ երևույթինբայց գիշերային ներխուժման ոչ մի հետք չհայտնաբերեցինք, կազմված էր նախորոք․ բացի պատուհանի տակի ծաղկաթմբի մի ոտքի հետքից։ Եթե այդ հետքը չլիներ, կարող էինք կարծել, որ այդ վայրի դաժանությամբ լեցուն դեմքը մեր երևակայության արդյունքն էր։ Բայց մենք չէինք հասցրել տեղավորվելշուտով հայտնաբերեցինք մեր դեմ գործող գաղտնի ուժերի ավելի զգալի, երբ ձիերը շարժվեցին շոշափելի նշաններ։ Մի անգամ առավոտյան հորս ննջարանի պատուհանները լայն բացված էին, պահարաններն ու արկղերը գլխիվայր խառնշտած, իսկ գրասեղանին թղթի մի կտոր կար, վրան խզբզված՝ «չորսի նշան»։ Այդպես էլ չիմացանք, ով էր մեր գաղտնի այցելուն և սլացան։ Թադեուշ Շոլտոն անդադար շատախոսում ինչ են նշանակում այդ բառերը։ Որքան կարողացանք կռահել, մեր հոր իրերից ոչինչ չէր կորել, չնայած ամեն ինչ տակնուվրա էրարված։ Միանգամայն բնական է, նրա սուրոր այդ գիշերային այցելությունը ես ու եղբայրս կապում էինք այն սարսափների հետ, բարձր ձայնը խլացնում որոնք ամբողջ կյանքում հետապնդում էին մեր հորը։ Բայց թե ով էր անիվների աղմուկը։նա, մինչև հիմա էլ հանելուկ է մնում։

  ― Բարթոլոմյուն խելոք գլուխ ունի։ Ինչ եք կարծումՄարդուկը լռեց, ինչպե՞ս է գտել գանձերով լի արկղը։ Նա եկավ այն եզրակացությանծխեց հանգչող նարգիլեն և մի քանի վարկյան մտախոհ, որ եթե արկղը դրսում չէծխի քուլաներ էր արձակում։ Բոլորս չթուլացող ուշադրությամբ լսեցինք նրա զարմանալի խոստովանությունը։ Հոր մահվան մասին կարճ պատմության ժամանակ միսս Մորսթենի դեմքը կավճի նման ճերմակեց, ապա պետք է ինչ-որ տեղ տանը լինի։ Չափեց բոլոր սենյակները, միջանցքներըն ու խորդանոցները, ոչ և մի մատնաչափ չթողնելով առանց չափելու։ Պարզվեցպահ ինձ թվաց, որ ամբողջ տան բարձրությունը յոթանասունչորս ֆուտ նա կարող էնույնիսկ ուշաթափվել։ Բայց խմելով ջուրը, իսկ եթե առանձին վերցնենք մեկը մյուսի որ լցրեցի անկյունի փոքր սեղանի վրա դասավորված սենյակների բարձրությունը և գումարենք առաստաղների հաստությունըդրված վենետիկյան ապակե ջրամանից, որ նա չափել հաղթահարեց հուզումը։ Շերլոկ Հոլմսը թիկնել էր անցքեր շաղափելովբազկաթոռին՝ դեմքի բացակայող արտահայտությամբ, ապա ընդհանուր բարձրությունը կստացվի յոթանասուն ֆուտից ոչ ավելի։ Ուրեմն, ինչ-որ տեղ անհետացել է ամբողջ չորս ֆուտ։ Պարզ կիսախուփ կոպերի տակից երևում էր, ինչպես էին փայլում աչքերը։ Նայեցի դեմքին և չէի կարող չհիշել, որ այն պետք նա հենց այսօր դառնորեն բողոքում էր փնտրել վերևում։ Այդ ժամանակ եղբայրս ծակեց վերին հարկի սենյակի առաստաղը, տաղտկալի և այնտեղ, ինչպես կարելի էր սպասել, հայտնվեց միապաղաղ կյանքից։ Հիմա առնվազն մի պստլիկ ձեղնահարկ ևսխնդիր ստացավ, որը որմնաշաղված որի լուծումը պահանջում էր և այդ պատճառով էլ ոչ ոք չգիտեր դրա մասին։ Ձեղնահարկի մեջտեղումնրա զարմանալի ընդունակության ողջ լարումը։ Ակնհայտորեն հպարտանալով մեզ վրա թողած իր պատմության տպավորությունից, փայտամածի վրա դրված միստր Թադեուշ Շոլտոն նայում էր գանձերով լի արկղը։ Ծանրության տակ ճկվելովմերթ մեկիս , Բարթոլոմյուն անցքից դուրս բերեց արկղը և բացեց։ Պարզվեցմերթ՝ մյուսիս։ Ծուխ արձակելով իր անչափ մեծ ծխամորճից, որ այնտեղ ամենաքիչը կես միլիոն ֆունտ ստեռլինգի թանկարժեք իրեր կան։նա շարունակեց․

  Այդ թիվը լսելով բոլորս աչքներս չռեցինք։ Եթե մեզ հաջողվեր պաշտպանել միսս Մորթսենի իրավունքը— Ինչպես կռահում եք, նա խեղճ վարձու ընկերակցուհուց կդառնար Անգլիայի ամենահարուստ հարսնացուներից մեկը։ Անկասկածես ու եղբայրս չափազանց հուզվել էինք գանձերի մասին մեր հոր պատմածից։ Մի քանի ամիս մետր առ մետր փորփրեցինք այգին և ոչինչ չհայտնաբերեցինք։ Այն միտքը , ամեն մի իսկական ընկեր պետք է որ ուրախանարմեր հայրը մահացավ հենց այն ակնթարթին, լսելով այսպիսի նորություն։ Ես կակազելով երբ նրա շուրթերից պատրաստ էր մի քանի շնորհավորական բառեր մրթմրթացի և մռայլ հայացքս հառեցի հատակինխոսք թռչել, չլսելով մեր նոր ծանոթի հետագա շատախոսությունը։ Նա տիպիկ մելեմաղձիկ որը մեզ անհաշիվ գանձերի տեր կդարձներ, կարող էրմեզ խելագարության հասցնել։ Հարստուցյան չափը դատում էինք ըստ մարգարտյա շարանի։ Դրա պատճառով մեր միջև մի փոքր անախորժություն ծագեց։ Մարգարիտները ամենայն հավանականությամբ, շատ թանկարժեք էին, և եսեղբայրս չէր ցանկանում դրանցից բաժանվել, ինչպես քնի մեր մեջասած, լսում մասնակիորեն ժառանգելով հայրական թուլությունը։ Բացի այդ ենթադրում էի նրա հիվանդության ախտանիշների անվերջանալի թվարկումն ու թախանձանքը՝ բացատրելու իրեն բազմաթիվ պառավական դեղերի կազմությունն ու ազդեցությունը, որը կաշվե պայուսակով իր հետ տանում էր ամեն տեղ։ Ես ապավինում եմ միայն այն բանին, որ նա չի հիշել իմ խորհուրդները, որոնք եթե ինչ-որ մեկն էլ իմանա այդ գիշեր տվեցի։ Հոլմսը պնդում էշարանի մասին, որ ինքը լսել էապա ամեն տեսակի բամբասանք կսկսվի և այդ ժամանակ փորձանքից չենք խուսափի։ Ինձ միայն հաջողվեց համոզել նրան փնտրելու միսս Մորսթենի հասցեն և մեկական մարգարիտ ուղարկել որոշակի ժամանակամիջոցում, թե ինչպես եմ Շոլտորպեսզի ծայրահեղ դեպքում նրան ազատենք կարիքից։

  ոյին նախազգուշացրել ոչ մի դեպքում երկու կաթիլից ավելի հնդկայուղ չընդունել, քանի որ դա — Դուք շատ վտանգավոր է և համառորեն խորհուրդ եմ տվել որպես հանգստացնող միջոց մեծ չափաքանակով ստրիխնին ընդունել։ Ինչ էլ լիներ, ես թեթևություն զգացի, երբ մեր կառքը կտրուկ կանգնեց, և կառապանը թռավ նստոցից ու բացեց դուռը։ բարի եք։ — Միսս Մորսթենը երախտագիտությամբ նայեց պատմողին։ — Դա մեծահոգի արարք էր։

  ― Միսս Մորսթեն— Բայց չէ որ ձեզ համար խնամակալի պես մի բան էինք դարձել, սա հենց — ձեռքը եռանդագին թափահարեց մարդուկը։ — Ծայրահեղ դեպքում այդպես էի համարում ես։ Բայց եղբայրս՝ Բարթոլոմյուն, ոչ մի կերպ չէր համաձայնվում ինձ հետ։ Շատ դրամ ունեինք։ Ես գոհ էի մեր ունեցածից։ Այդպես վարվել դեռատի մի աղջկա նկատմամբ՝ ստորություն կլիներ։ Le mauvais gout mene au crime։ Ֆրանսիացիներն այդպես նրբորեն են արտահայտում նման մտքերը։ Մեր տարաձայնություններն այնքան խորացան, որ ես գերադասեցի առանձին բնակվել։ Այդպես լքեցի Պոնդիշերի-Լոջն Լոջը, հետս վերցնելով ծեր հնդիկ սպասավորին և Ուիլյամին։ Բայց երեկ իմացա, որ կարևոր նշանակություն ունեցող իրադարձություն էտեղի ունեցել, հայտնաբերվել է գաղտնարանը, ուր պահված էր գանձը։ Անմիջապես տեղեկացրի միսս Մորսթենին և այժմ մեզ մնում է ուղևորվել Նորվուդ ու պահանջել ձեր մասը։ Երեկ երեկոյան ասացի եղբորս, որ գրել եմ միսս Մորսթենին։ Այնպես որ, ― ասաց միստր Թադեուշըանկոչ հյուր չենք լինի, ձեռք մեկնելով նրան։չնայած ցանկալի էլ չենք։

  Մոտավորապես ժամը տասնմեկն էր, երբ հասանք մեր գիշերային ճանապարհորդության վերջին հանգրավանին։ Ետևում թողեցինք Մեր նոր ծանոթը մեծ քաղաքի խոնավ մշուշըզգուշությամբ հանեց ծխամորճը նարգիլեից և վարագույրի ետևից վերցրեց կարակուլե օձիքով և թեղանիքներով երկար վերարկուն։ Վերից վար կոճկեց բոլոր կոճակները, իսկ այստեղ՝ գյուղում, գիշերը չնայած երեկոն տաք էր , նույնիսկ տոթ, և չոր։ Արևմուտքից փչում էր տաք քամինգլխին քաշեց նապաստակի մորթուց ականջակալներով գլխարկը, ծանր ամպերը դանդաղ լողում էին երկնքումայնպես, որոնց ճեղքերից երբեմն երևում էր նորալուսինը։ Բավական լույս էրոր ականջակալները փակեցին ականջները, բայց Թադեուշ Շոլտոն կառքից հանեց ճանապարհորդական լապտերը և շարժվեց առաջ։բաց թողնելով միայն սուր, շարժուն մռութը։

  Տունը գտնվում էր պարտեզի խորքում— Առողջությունս խախուտ է, շրջապատված շատ բարձր քարե պարիսպով— բացատրեց նա, որի վրա ջարդված ապակու կտորտանք էր շաղ տված։ Ներս ընկնել կարելի էր միայն պատի մեջ բացված նեղ մետաղակուռ դռնով։ Մեր ուղեկիցն ինչ-որ առանձնահատուկ ձևով թակեցուղղվելով դեպի ելքը, ինչպես երբեմն թակում են փոստատարները։— ստիպված եմ խիստ ռեժիմ պահպանել։

  ― Ո՞վ էԿառքը մեզ սպասում էր դարպասի մոտ։ Ծրագիրն, ― դռան ետևից հարցրեց մի կոպիտ ձայն։ըստ երևույթին, կազմված էր նախօրոք․ մենք չէինք հասցրել տեղավորվել, երբ ձիերը շարժվեցին և սլացան։ Թադեուշ Շոլտոն անդադար շատախոսում էր, նրա սուր, բարձր ձայնը խլացնում էր անիվների աղմուկը։

  ― Այդ ես եմ— Բարթոլոմյուն խելոք գլուխ ունի։ Ինչ եք կարծում, Մաքինչպե՞ս է գտել գանձերով լի արկղը։ Նա եկավ այն եզրակացության, որ եթե արկղը դրսում չէ, ապա պետք է ինչ-Մուրդո։ Ժամանակն որ տեղ տանը լինի։ Չափեց բոլոր սենյակները, միջանցքներն ու խորդանոցները, ոչ մի մատնաչափ չթողնելով առանց չափելու։ Պարզվեց, որ ամբողջ տան բարձրությունը յոթանասունչորս ֆուտ է արդեն ճանաչելու իմ թակոցը։, իսկ եթե առանձին վերցնենք մեկը մյուսի վրա դասավորված սենյակների բարձրությունը և գումարենք առաստաղների հաստությունը, որ նա չափել էր անցքեր շաղափելով, ապա ընդհանուր բարձրությունը կստացվի յոթանասուն ֆուտից ոչ ավելի։ Ուրեմն, ինչ-որ տեղ անհետացել է ամբողջ չորս ֆուտ։ Պարզ էր, որ այն պետք էր փնտրել վերևում։ Այդ ժամանակ եղբայրս ծակեց վերին հարկի սենյակի առաստաղը, և այնտեղ, ինչպես կարելի էր սպասել, հայտնվեց մի պստլիկ ձեղնահարկ ևս, որը որմնաշաղված էր և այդ պատճառով էլ ոչ ոք չգիտեր դրա մասին։ Ձեղնահարկի մեջտեղում, փայտամածի վրա դրված էր գանձերով լի արկղը։ Ծանրության տակ ճկվելով, Բարթոլոմյուն անցքից դուրս բերեց արկղը և բացեց։ Պարզվեց, որ այնտեղ ամենաքիչը կես միլիոն ֆունտ ստեռլինգի թանկարժեք իրեր կան։

  Փնթփնթոց լսվեցԱյդ թիվը լսելով բոլորս աչքներս չռեցինք։ Եթե մեզ հաջողվեր պաշտպանել միսս Մորթսենի իրավունքը, հետո բանալիների զնգոց ու չխկչխկոցնա խեղճ վարձու ընկերակցուհուց կդառնար Անգլիայի ամենահարուստ հարսնացուներից մեկը։ Անկասկած, ամեն մի իսկական ընկեր պետք է որ ուրախանար, լսելով այսպիսի նորություն։ Ես կակազելով մի քանի շնորհավորական բառեր մրթմրթացի և դուռը ծանր պտտվեց ծղխնիների վրա։ Շեմին կանգնել մռայլ հայացքս հառեցի հատակին, չլսելով մեր նոր ծանոթի հետագա շատախոսությունը։ Նա տիպիկ մելեմաղձիկ էր կարճահասակ, հզոր կրծքով մի մարդև ես, ինչպես քնի մեջ, լսում էի նրա լապտերի դեղին լույսը լուսավորում հիվանդության ախտանիշների անվերջանալի թվարկումն ու թախանձանքը՝ բացատրելու իրեն բազմաթիվ պառավական դեղերի կազմությունն ու ազդեցությունը, որը կաշվե պայուսակով իր հետ տանում էր առաջ ձգված դեմքը ամեն տեղ։ Ես ապավինում եմ միայն այն բանին, որ նա չի հիշել իմ խորհուրդները, որոնք այդ գիշեր տվեցի։ Հոլմսը պնդում է, որ ինքը լսել է, թե ինչպես եմ Շոլտոյին նախազգուշացրել ոչ մի դեպքում երկու կաթիլից ավելի հնդկայուղ չընդունել, քանի որ դա շատ վտանգավոր է և անվստահությամբ փայլող աչքերը։համառորեն խորհուրդ եմ տվել որպես հանգստացնող միջոց մեծ չափաքանակով ստրիխնին ընդունել։ Ինչ էլ լիներ, ես թեթևություն զգացի, երբ մեր կառքը կտրուկ կանգնեց, և կառապանը թռավ նստոցից ու բացեց դուռը։

  ― Այդ դու՞ք եք — Միսս Մորսթեն, միստր Թադեուշ։ Իսկ այդ ո՞վ սա հենց Պոնդիշերի-Լոջն է ձեզ հետ։ Ձեր հյուրերի համար տիրոջից ոչ մի կարգադրություն չեմ ստացել։ , — ասաց միստր Թադեուշը, ձեռք մեկնելով նրան։

  ― Ոչ մի կարգադրություն պետք չէ։ Դուք ինձ զարմացնում եք, Մաք==Գլուխ 5 — Ողբերգություն Պոնդիշերի-Մուրդո։ Չէ որ երեկ երեկոյան ասել եմ եղբորս, որ ընկերներիս հետ եմ գալու։Լոջում==

  ― Տերն ասօր ամբողջ օրը դուրս չի եկել իր սենյակից։ Դուք լավ գիտեք Մոտավորապես ժամը տասնմեկն էր, երբ հասանք մեր խստությունը։ Ձեզ կարող եմ ներս թողնելգիշերային ճանապարհորդության վերջին հանգրավանին։ Ետևում թողեցինք մեծ քաղաքի խոնավ մշուշը, իսկ այստեղ՝ գյուղում, գիշերը տաք էր և չոր։ Արևմուտքից փչում էր տաք քամին, ծանր ամպերը դանդաղ լողում էին երկնքում, որոնց ճեղքերից երբեմն երևում էր նորալուսինը։ Բավական լույս էր, բայց ձեր բարեկամները թող դրսում սպասեն։Թադեուշ Շոլտոն կառքից հանեց ճանապարհորդական լապտերը և շարժվեց առաջ։

  ― Լավ չեք վարվում, Մաք-Մուրդո, ― թոթովեց նա։ ― Ես պատասխանատու եմ նրանց համար , այդքանը պետք — Ո՞վ է ձեզ բավարարի։ Բացի այդ, հետներս օրիորդ կա։ Անպատշաճ է այսպիսի ժամին նրան թողնել բանուկ փողոցում։— դռան ետևից հարցրեց մի կոպիտ ձայն։

  ― Շատ — Այդ ես եմ ցավում, միստր Թադեուշ, ― պատասխանեց անդրդվելի պահակը։ ― Հյուրերը կարող են ձեր բարեկամները լինել, բայց Մաք-Մուրդո։ Ժամանակն է արդեն ճանաչելու իմ տիրոջ համար՝ թշնամիներ։ Ինձ լավ են վճարում, որ լավ կատարեմ պարտականություններս։ Ես լավ եմ կատարում դրանք։ Ես չեմ ճանաչում այդ մարդկանց։թակոցը։

  ― Դե ոչՓնթփնթոց լսվեց, Մաք-Մուրդոհետո բանալիների զնգոց ու չխկչխկոց, ― հանկարծ բարեստորեն խոսեց Շերլոկ Հոլմսը։ ― Չեմ կարծումև դուռը ծանր պտտվեց ծղխնիների վրա։ Շեմին կանգնել էր կարճահասակ, որ մոռացած լինեք ինձ։ Հիշու՞մ եք սիրող բռնցքամարտիկինհզոր կրծքով մի մարդ, որի հետ չորս տարի նրա լապտերի դեղին լույսը լուսավորում էր առաջ, ձեր բենեֆիսի օրը, երեք ռաունդ անցկացրիք Ալիսոնի ռինգում։ձգված դեմքը և անվստահությամբ փայլող աչքերը։

  ― Մի՞թե միստր Շերլոկ Հոլմսին եմ տեսնում, ― բացականչեց բռնցքամարտիկը։ ― Տես է՛, ինքն է որ կա։ — Այդ ինչպես անմիջապես չճանաչեցի ձեզ։ Դուք այդպես չպետք է կանգնեիք, այլ ծնոտիս հասցնեիք ձեր հռչակավոր հանդիպակաց հարվածը, և ես անմիջապես կճանաչեի ձեզ։ Է, ինչ ասեմ։ Դուք այն մարդկանցից դու՞ք եք, ովքեր սպանում են իրենց տաղանդը։ Այլապես, եթե ցանկանայիք, հեռու կգնայիք։միստր Թադեուշ։ Իսկ այդ ո՞վ է ձեզ հետ։ Ձեր հյուրերի համար տիրոջից ոչ մի կարգադրություն չեմ ստացել։

  ― Տեսնու՞մ — Ոչ մի կարգադրություն պետք չէ։ Դուք ինձ զարմացնում եք, Ուոտսոն, եթե իմ մասնագիտությունը այլևս ոչ մեկին պետք չգա, հարակից այլ շնորհներ էլ ունեմ, ― ծիծաղելով ասաց Հոլմսը։ ― Հավատացած Մաք-Մուրդո։ Չէ որ երեկ երեկոյան ասել եմեղբորս, որ մեր ընկերը բաց երկնքի տակ մեզ երկար չի պահի։ընկերներիս հետ եմ գալու։

  ― Մտեք, սըր , մտեք, դուք և ձեր ընկերները, ― պարասխանեց դռնպանը։ ― Շատ — Տերն այսօր ամբողջ օրը դուրս չի եկել իր սենյակից։ Դուք լավ գիտեք մեր խստությունը։ Ձեզ կարող եմ ցավում կատարվածի համար, միստր Թադեուշներս թողնել, բայց կարգը մնում է կարգ։ Ես պետք է լիովին վստահ լինեի ձեր ընկերների վրա, որ նրանց ներս թողնեի։ բարեկամները թող դրսում սպասեն։

  Քարե պատի ետևում դատարկ պարտեզի միջով ձգվում էր մանրախճով ծածկված ծառուղին։ Տունն ամբողջովին ստվերի մեջ էր, բացի լուսնի լույսով ողողված մեկ պատից, որի վերևում փայլատակում էր պատուհանը։ Լռության մեջ թաղված այդ հսկա մռայլ շենքը սարսափ էր առաջացնում։ Անգամ սովոր Թադեուշը կորցրեց գլուխը՝ լապտերը դողում էր Դա անսպասելի արգելք էր։ Թադեուշ Շոլտոն պահակին նայեց անօգնական և թեթևակի ճռռում նրա ձեռքում։շփոթված։

  ― Ոչինչ չեմ հասկանում— Լավ չեք վարվում, ― մրթմրթաց նա։ ― Այստեղ ինչՄաք-որ սխալ կա։ ՉԷ որ ես պարզ բացատրեցի ԲարթոլոմյուինՄուրդո, որ այսօր կգանք իր մոտ։ Բայց աշխատասենյակում չգիտես ինչու լույս չկա։ Չեմ հասկանում— թոթովեց նա։ — Ես պատասխանատու եմ նրանց համար , ինչ կարող այդքանը պետք է ձեզ բավարարի։ Բացի այդ, հետներս օրիորդ կա։ Անպատշաճ է դա նշանակել։այսպիսի ժամին նրան թողնել բանուկ փողոցում։

  ― Նա միշտ այդպես խի՞ստ է պահպանում տունը— Շատ եմ ցավում, ― Հարցրեց Շերլոկ Հոլմսը։միստր Թադեուշ, — պատասխանեց անդրդվելի պահակը։ — Հյուրերը կարող են ձեր բարեկամները լինել, բայց իմ տիրոջ համար՝ թշնամիներ։ Ինձ լավ են վճարում, որ լավ կատարեմ պարտականություններս։ Ես լավ եմ կատարում դրանք։ Ես չեմ ճանաչում այդ մարդկանց։

  ― Այո— Դե ոչ, այդպես է սահմանված դեռ հորս կողմից։ Բարթոլոմյուն սիրելին էր և ինձ երբեմն թվում էրՄաք-Մուրդո, — հանկարծ բարեստորեն խոսեց Շերլոկ Հոլմսը։ — Չեմ կարծում, որ հայրս նրան ավելի շատ էր վստահում, քան մոռացած լինեք ինձ։ Հրեն, տեսնու՞մ Հիշու՞մ եքսիրող բռնցքամարտիկին, լուսնի լույսով ողողված պատուհանը, դա Բարթոլոմյուի աշխատասենյակն է։ Բսյց ներսըորի հետ չորս տարի առաջ, իմ կարծիքովձեր բենեֆիսի օրը, մութ է։երեք ռաունդ անցկացրիք Ալիսոնի ռինգում։

  ― Այո— Մի՞թե միստր Շերլոկ Հոլմսին եմ տեսնում, մութ է— բացականչեց բռնցքամարտիկը։ — Տես է՛, ― ասաց Շերլոկ Հոլմսը։ ― Բայց մուտքի փոքր պատուհանում կարծես լույս ինքն է վառվում։որ կա։ Այդ ինչպես անմիջապես չճանաչեցի ձեզ։ Դուք այդպես չպետք է կանգնեիք, այլ ծնոտիս հասցնեիք ձեր հռչակավոր հանդիպակաց հարվածը, և ես անմիջապես կճանաչեի ձեզ։ Է, ինչ ասեմ։ Դուք այն մարդկանցից եք, ովքեր սպանում են իրենց տաղանդը։ Այլապես, եթե ցանկանայիք, հեռու կգնայիք։

  ― Ա՛— Տեսնու՞մ եք, դա տնտեսուհու սենյակն է։ Միսիս Բերստոնը՝ մեր վաղեմի տնտեսուհինՈւոտսոն, սովորաբար երեկոներն այնտեղ է անցկացնում։ Նա եթե իմ մասնագիտությունը այլևս ոչ մեկին պետք չգա, հարակից այլ շնորհներ էլ ամեն ինչ կբացատրի։ Դուք չե՞ք համաձայնի մի քանի րոպե ինձ այստեղ սպասել։ Եթե բոլորս միասին մտնենքունեմ, ապա միսիս Բերստոնը կվախենա— ծիծաղելով ասաց Հոլմսը։ — Հավատացած եմ, չէ որ նա մեր ընկերը բաց երկնքի տակ մեզ երկար չի սպասում մեր ներխուժմանը։ Սը՛ս, կամաց։ Սա ի՞նչ է։պահի։

  Դողացող ձեռքով նա բարձրացրեց լապտերը— Մտեք, սըր , մտեք, դուք և լույսի շողը խաղաց ու թռչկոտեց մեր շուրջը։ Միսս Մորսթենը բռնեց ձեռքս․ մենք երեքով սրտատրոփ քարացանք և լարեցինք մեր լսողությունը։ Գիշերային լռության մեջ մութձեր ընկերները, — պատասխանեց դռնպանը։ — Շատ եմ ցավում կատարվածի համար, միստր Թադեուշ, մռայլ հսկա շենքից լսվում էին թախծալիբայց կարգը մնում է կարգ։ Ես պետք է լիովին վստահ լինեի ձեր ընկերների վրա, սրտաճմլիկ ձայներ՝ ինչ-որ բանից վախեցած կնոջ հեծկլտոց։նրանց ներս թողնեի։

  ― Դա միսիս Բերստոնն էՔարե պատի ետևում դատարկ պարտեզի միջով ձգվում էր մանրախճով ծածկված ծառուղին։ Տունն ամբողջովին ստվերի մեջ էր, ― ասաց Շոլտոն։ ― Տանը միայն մի կին կա։ Սպասեք այստեղ։ Ես անմիջապես կվերադառնամ։բացի լուսնի լույսով ողողված մեկ պատից, որի վերևում փայլատակում էր պատուհանը։ Լռության մեջ թաղված այդ հսկա մռայլ շենքը սարսափ էր առաջացնում։ Անգամ սովոր Թադեուշը կորցրեց գլուխը՝ լապտերը դողում էր և թեթևակի ճռռում նրա ձեռքում։

  Նա մոտեցավ դռանը և թակեց իրեն հատուկ թակոցով։ Նրան ներս թողեց բարձրահասակ տարեց մի կին— Ոչինչ չեմ հասկանում, Շոլտոյի տեսքից ուրախացած ծափ տալով։ — մրթմրթաց նա։ — Այստեղ ինչ-որ սխալ կա։ ՉԷ որ ես պարզ բացատրեցի Բարթոլոմյուին, որ այսօր կգանք իր մոտ։ Բայց աշխատասենյակում չգիտես ինչու լույս չկա։ Չեմ հասկանում, ինչ կարող է դա նշանակել։

  ― Օ՛— Նա միշտ այդպես խի՞ստ է պահպանում տունը, միստր Թադեուշ, այնքան ուրախ եմ, որ դուք եկաք։ Այնքան ուրախ եմ, այնքան ուրախ, ― լսեցինք նրա ձայնը, հետո դուռը փակվեց, և ձայնը մարեց տան խորքում։— Հարցրեց Շերլոկ Հոլմսը։

  Թադեուշ Շոլտոն լապտերը մեզ թողեց։ Հոլմսը լապտերով դանդաղ լուսավորեց շրջակայքը— Այո, հետո լարված նայեց շենքին և բակում լցված մեծ հողակույտերին։ Ես և միսս Մորսթենը շատ մոտ էինք կանգնած իրար և նրա ձեռքն իմ ափում էր։ Զարմանալի, անհասկանալի բան այդպես է սերը, ահա մենք կանգնած ենք երկուսով, մինչ այս երբեք չենք հանդիպել, երբեք ոչ մի փաղաքշական խոսք չենք ասել, գուրգուրանքով իրար չենք նայել և ահա այս վտանգավոր պահին մեր ձեռքերը բնազդաբար ձգվեցին իրար։ Հետո հաճախ եմ մտածել այդ զարմանալի ակնթարթի մասին, բայց այն ժամանակ ամեն ինչ շատ բնական թվաց, սահմանված դեռ հորս կողմից։ Բարթոլոմյուն սիրելին էր և հետո միսս Մորսթենը ինձ հաճախ երբեմն թվում էր ասում, որ անմիջապես ձգվել է դեպի ինձհայրս նրան ավելի շատ էր վստահում, հավատացածքան ինձ։ Հրեն, որ ինձնից սփոփանք և պաշտպանություն կգտնի։ Այդպես մենք կանգնել էինք երկուսովտեսնու՞մ եք, այդ տարօրինակ մռայլ տան առաջ՝ երեխաների պես իրար ձեռք բռնածլուսնի լույսով ողողված պատուհանը, և մեր սրտերին հանկարծ հանգստություն տիրեց։ դա Բարթոլոմյուի աշխատասենյակն է։ Բսյց ներսը, իմ կարծիքով, մութ է։

  ― Ինչ տարօրինակ վայր — Այո, մութ է, ― — ասաց միսս Մորսթենը շուրջը նայելով։Շերլոկ Հոլմսը։ — Բայց մուտքի փոքր պատուհանում կարծես լույս է վառվում։

  ― Կարծես այս այգում են բանել Անգլիայի բոլոր խլուրդները։ Ինձ հաջողվել — Ա՜, դա տնտեսուհու սենյակն է։ Միսիս Բերստոնը՝ մեր վաղեմի տնտեսուհին, սովորաբար երեկոներն այնտեղ է նմանատիպ անցկացնում։ Նա էլ ամեն ինչ-կբացատրի։ Դուք չե՞ք համաձայնի մի քանի րոպե ինձ այստեղ սպասել։ Եթե բոլորս միասին մտնենք, ապա միսիս Բերստոնը կվախենա, չէ որ բան տեսնել Բալարետի մոտ։ Բայց այնտեղ ամբողջ բլուրը փորվածնա չի սպասում մեր ներխուժմանը։ Սը՜ս, տակնուվրա էր արված ոսկեխույզների կողմից։կամաց։ Սա ի՞նչ է։

  ― Այստեղ էլ են ոսկեխույզներ աշխատելԴողացող ձեռքով նա բարձրացրեց լապտերը, ― նկատեց Հոլմսը։ ― Ավելի ճիշտ՝ գանձ են փնտրել։ Մի մոռացեքև լույսի շողը խաղաց ու թռչկոտեց մեր շուրջը։ Միսս Մորսթենը բռնեց ձեռքս․ մենք երեքով սրտատրոփ քարացանք և լարեցինք մեր լսողությունը։ Գիշերային լռության մեջ մութ, որ այս տան տերերը վեց տարի գանձ են փնտրել։ Զարմանալու բան չկամռայլ հսկա շենքից լսվում էին թախծալի, սրտաճմլիկ ձայներ՝ ինչ-որ պարտեզը նման է ոսկու հանքի։բանից վախեցած կնոջ հեծկլտոց։

  Այդ պահին շքամուտքի դուռը լայն բացվեց— Դա միսիս Բերստոնն է, և առաջ պարզած ձեռքերով, սարսափահար աչքերով տնից դուրս վազեց Թադեուշ — ասաց Շոլտոն։— Տանը միայն մի կին կա։ Սպասեք այստեղ։ Ես անմիջապես կվերադառնամ։

  ― Բարթոլոմյուին ինչ որ բան է պատահելՆա մոտեցավ դռանը և թակեց իրեն հատուկ թակոցով։ Նրան ներս թողեց բարձրահասակ տարեց մի կին, ― բացականչեց նա։ Այնպես եմ վախենում։ Նյարդերս չեն դիմանում։ Շոլտոյի տեսքից ուրախացած ծափ տալով։

  ― Նա իրոք քիչ էր մնում խեղդվեր արցունքներից— Օ՜, կարակուլե օձիքից դուրս ցցված ցնցվողմիստր Թադեուշ, գունաթափ դեմքը մահու չափ վախեցած երեխայի անօգնականայնքան ուրախ եմ, աղաչական տեսքն ուներ։որ դուք եկաք։ Այնքան ուրախ եմ, այնքան ուրախ, — լսեցինք նրա ձայնը, հետո դուռը փակվեց, և ձայնը մարեց տան խորքում։

  ― Տուն գնանքԹադեուշ Շոլտոն լապտերը մեզ թողեց։ Հոլմսը լապտերով դանդաղ լուսավորեց շրջակայքը, ― վճռական ասաց Հոլմսը։հետո լարված նայեց շենքին և բակում լցված մեծ հողակույտերին։ Ես և միսս Մորսթենը շատ մոտ էինք կանգնած իրար և նրա ձեռքն իմ ափում էր։ Զարմանալի, անհասկանալի բան է սերը, ահա մենք կանգնած ենք երկուսով, մինչ այս երբեք չենք հանդիպել, երբեք ոչ մի փաղաքշական խոսք չենք ասել, գուրգուրանքով իրար չենք նայել և ահա այս վտանգավոր պահին մեր ձեռքերը բնազդաբար ձգվեցին իրար։ Հետո հաճախ եմ մտածել այդ զարմանալի ակնթարթի մասին, բայց այն ժամանակ ամեն ինչ շատ բնական թվաց, և հետո միսս Մորսթենը ինձ հաճախ էր ասում, որ անմիջապես ձգվել է դեպի ինձ, հավատացած, որ ինձնից սփոփանք և պաշտպանություն կգտնի։ Այդպես մենք կանգնել էինք երկուսով, այդ տարօրինակ մռայլ տան առաջ՝ երեխաների պես իրար ձեռք բռնած, և մեր սրտերին հանկարծ հանգստություն տիրեց։

  ― Այո— Ինչ տարօրինակ վայր է, գնանք, ― աղաչական թոթովեց Թադեուշ Շոլտոն։ ― Իսկապես, արդեն ոչինչ չեմ հասկանում, հիմա ինչ ենք անելու։— ասաց միսս Մորսթենը շուրջը նայելով։

  Նրա ետևից գնացինք տնտեսուհու սենյակը, — Կարծես այս այգում են բանել Անգլիայի բոլոր խլուրդները։ Ինձ հաջողվել է նմանատիպ ինչ-որ գտնվում բան տեսնել Բալարետի մոտ։ Բայց այնտեղ ամբողջ բլուրը փորված, տակնուվրա էր մուտքի ձախ կողմում ։արված ոսկեխույզների կողմից։

  Սենյակում ետ ու առաջ էր նետվում վախեցած կինը՝ ջղաձգորեն տրորելով մատները— Այստեղ էլ են ոսկեխույզներ աշխատել, բայց միսս Մորսթենի հայտնվելը հանգստացնող ազդեցություն թողեց։— նկատեց Հոլմսը։ — Ավելի ճիշտ՝ գանձ են փնտրել։ Մի մոռացեք, որ այս տան տերերը վեց տարի գանձ են փնտրել։ Զարմանալու բան չկա, որ պարտեզը նման է ոսկու հանքի։

  ― Թող աստված օգնի ձեզԱյդ պահին շքամուտքի դուռը լայն բացվեց, ― բացականչեց նաև առաջ պարզած ձեռքերով, խեղդելով հեկեկոցը։ ― Ինչ հեզաբարո և լավ դեմք ունեք։ Նայում եմ ձեզ և թեթևանում եմ։ Ինչի ասես չեմ դիմացել այսօր։սարսափահար աչքերով տնից դուրս վազեց Թադեուշ Շոլտոն։

  Միսս Մորսթենը մի հայացք նետեց նիհար— Բարթոլոմյուին ինչ որ բան է պատահել, աշխատանքից կոպտացած տնտեսուհու ձեռքերին, զուտ կանացի կարեկցանքով մի քանի փաղաքշական , մխիթարիչ բառեր ասաց և մեծահասակ կնոջ գունաթափ, անարյուն այտերը թեթևակի շառագունեցին։— բացականչեց նա։ Այնպես եմ վախենում։ Նյարդերս չեն դիմանում։

  ― Պարոնը փակվել է սենյակում և չի պատասխանում ոչ մի թակոցի— Նա իրոք քիչ էր մնում խեղդվեր արցունքներից, ― բացատրեց նա։ ― Ամբողջ օրը սպասել եմ նրա կանչին։ Բայցկարակուլե օձիքից դուրս ցցված ցնցվող, ընդհանրապեսգունաթափ դեմքը մահու չափ վախեցած երեխայի անօգնական, նա սիրում է մենակ մնալ։ Մեկ ժամ առաջ սկսեցի անհանգստանալ, արդո՞ք բան չի պատահել, բարձրացա վերև և նայեցի բանալու անցքից։ Դուք պետք է այնտեղ բարձրանաք և նայեք, միստր Թադեուշ։ Տասը տարի ապրում եմ այս տանը, տեսել եմ միստր Բարթոլոմյուին և՛ ուրախության, և՛ վշտի ժամին, բայց նման դեմքով երբեք չեմ տեսել։աղաչական տեսքն ուներ։

  Շերլոկ Հոլմսը վերցրեց լապտերը և առաջինը վերև բարձրացավ— Տուն գնանք, քանի որ Թադեուշը սարսափից դողում էր։ Նրա ծնկները ծալվում էին, և ես բռնեցի թևը, որպեսզի կարողանա աստիճաններով բարձրանալ։ Մինչև վերև բարձրանալը, Հոլմսը երկու անգամ գրպանից հանեց խոշորացույցը և ուշադիր զննեց կոկոսի թելից հյուսված խսիրի վրայի ինչ-որ մուգ հետքերը, որոնք ինձ սովորական փոշի թվացին։ Հոլմսը դանդաղ էր շարժվում, լապտերը տանում էր ցածր պահած և աջ ու ձախ զննող հայացք նետում։ Միսս Մորսթենը մնաց ներքևում, վախեցած տնտեսուհու հետ։ — վճռական ասաց Հոլմսը։

  Սանդղավանդակի երրորդ հարթակը մեզ տարավ մի երկար— Այո, ուղիղ միջանցքգնանք, որի աջ կողմում — աղաչական թոթովեց Թադեուշ Շոլտոն։ — Իսկապես, պատինարդեն ոչինչ չեմ հասկանում, կախված էր ձեռագործ հդկական մի գորգ։ Ձախից բացվում էր երեք դուռ։ Հոլմսը դանդաղ շարժվեց առաջ, քայլելիս զննելով ամեն հիմա ինչ, մենք հետևում էինք նրան, իսկ մեր ետևից միջանցքի երկարությամբ քայլում էին մեր երկար ստվերները։ Մեզ հարկավոր էր երրորդ դուռը։ Հոլմսը թակեց և ոչ մի պատասխան չստանալով սեղմեց բռնակը , փորձելով պտտել այն։ Պարզվեց, որ դուռը փակ էր ներսից։ Հոլմսը լապտերը մոտեցրեց փականին, և մենք տեսանք, որ փականի լեզվակը լայն է և շատ ամուր։ Բայց բանալին պտտված էր և անցքի մեջ ճեղք էր մնացել։ Շերլոկ Հոլմսը խոնարհվեց դեպի այն և անմիջապես կտրուկ ետ ցատկեց։ենք անելու։

  ― Այստեղ սատանայական ինչ-Նրա ետևից գնացինք տնտեսուհու սենյակը, որ բան կա, Ուոտսոն, ― շշնջաց նա։ Նրան նախկինում երբեք այդքան անհանգստացած չէի տեսել։ ― Դուք ի՞նչ եք մտածում այս մասին։գտնվում էր մուտքի ձախ կողմում ։

  Խոնարհվեցի փականի վրա և սարսափից ցնցվեցի։ Պատուհանից թափանցում Սենյակում ետ ու առաջ էր լուսնի լույսը՝ սենյակը լցնելով թույլ, երերուն փայլով։ Օդից կախվածի նման ուղիղ ինձ էր նայում մեր ուղեկից Թադեուշի դեմքը, քանի որ նրանից ներքև ամեն ինչ ստվերի մեջ էր։ Նույն բարձր, փայլուն ճաղատը, նույն դեղին ծոպավոր շրջանով անարյուն դեմքը։ Միայն թե դիմագծերը սառել էին սարսափելի ժպիտով՝ լարված և անբնական, որ այս խաղաղ լուսնի լույսով լեցուն սենյակում թողնում էր առավել սարսափելի տպավորություն, քան ցավի կամ վախի դիմածռությունը։ Դեմքն այնքան նման էր մեր փոքրամարմին բարեկամին, որ ետ շրջվեցի՝ համոզվելու, որ նա այստեղ է, իմ կողքին։ «Նրանք երկվորյակներ են»նետվում վախեցած կինը՝ ջղաձգորեն տրորելով մատները, ― հիշեցի ես։ բայց միսս Մորսթենի հայտնվելը հանգստացնող ազդեցություն թողեց։

  ― Սոսկալի է։ Հիմա ինչ անենք— Թող աստված օգնի ձեզ, ― ասացի ես Շերլոկ Հոլմսին։ — բացականչեց նա, խեղդելով հեկեկոցը։ — Ինչ հեզաբարո և լավ դեմք ունեք։ Նայում եմ ձեզ և թեթևանում եմ։ Ինչի ասես չեմ դիմացել այսօր։

  ― Հարկավոր է դուռը տեղահան անելՄիսս Մորսթենը մի հայացք նետեց նիհար, ― պատասխանեց նա և ամբողջ մարմնով խփելով դռանըաշխատանքից կոպտացած տնտեսուհու ձեռքերին, փորձեց կոտրել փականը։ Դուռը ճրթճրթացզուտ կանացի կարեկցանքով մի քանի փաղաքշական , ճռճռացմխիթարիչ բառեր ասաց և մեծահասակ կնոջ գունաթափ, բայց տեղի չտվեց։ Այդ ժամանակ երկուսով ուժեղ խփեցինք, փականը շրխկաց, դուռը թափով բացվեց, և մենք հայտնվեցինք Բարթոլոմյու Շոլտոյի աշխատասենյակում։ անարյուն այտերը թեթևակի շառագունեցին։

  Աշխատասենյակը սարքավորված էր քիմիայի լաբորատորիայի նման։ Դռան դիմացի պատին ամրացված դարակում դրված էին երկու շարք շշեր — Պարոնը փակվել է սենյակում և ապակե անոթներչի պատասխանում ոչ մի թակոցի, սեղանին շարված էին բունզենովյան այրիչներ— բացատրեց նա։ — Ամբողջ օրը սպասել եմ նրա կանչին։ Բայց, սրվակներ և փորձանոթներ։ Հատակին ընդհանրապես, անկյունի զամբյուղի մեջնա սիրում է մենակ մնալ։ Մեկ ժամ առաջ սկսեցի անհանգստանալ, դրված էին թթվուտի շշեր։ Դրանցից մեկը հավանաբար ճաքել էր կամ կոտրվելարդո՞ք բան չի պատահել, քանի որ տակից հոսում էր հեղուկի մուգ մի շիթ բարձրացա վերև և սենյակը լցնում կուպրի ծանր, քաղցրահամ հոտով։ Սենյակի մի անկյունում ձեռնասանդուղք էր դրված, որի ներքևի մասի մոտ, հատակին, ծեփ էր թափված, իսկ վերին մասը հենված էր առաստաղիննայեցի բանալու անցքից։ Դուք պետք է այնտեղ բարձրանաք և նայեք, բավականին լայն բացված անցքի կողքինմիստր Թադեուշ։ Տասը տարի ապրում եմ այս տանը, որտեղով կարող էր մարդը հանգիստ անցնել։ Հատակինտեսել եմ միստր Բարթոլոմյուին և՛ ուրախության, սանդուղքի կողքինև՛ վշտի ժամին, նետված էր պարանի հաստ կապուկ։ բայց նման դեմքով երբեք չեմ տեսել։

  Սեղանի կողքի փայտյա աթոռին խոնարհված նստել էր տանտերը՝ գլուխը թեքած ձախ ուսին, սարսափելի, անհասկանալի ժպիտով։ Նրա մարմինը սառն էր Շերլոկ Հոլմսը վերցրեց լապտերը և արդեն փայտացած։ Մահացել էրառաջինը վերև բարձրացավ, հավանաբար, մի քանի ժամ առաջ։ Ես ուշադրություն դարձրի, որ ոչ միայն նրա դեմքն էր սարսափելի ծամածռվածԹադեուշը սարսափից դողում էր։ Նրա ծնկները ծալվում էին, այլև ոտքերն ու ձեռքերը շրջված և ջղաձգված էին ամենաանհավանական ձևով։ Սեղանինես բռնեցի թևը, նրա ձեռքի կողքինորպեսզի կարողանա աստիճաններով բարձրանալ։ Մինչև վերև բարձրանալը, ընկած էր տարօրինակ մի գործիք՝ շագանակագույն նուրբ մի ձեռնափայտ՝ մուրճանման քարե գլխիկովՀոլմսը երկու անգամ գրպանից հանեց խոշորացույցը և ուշադիր զննեց կոկոսի թելից հյուսված խսիրի վրայի ինչ-որ մուգ հետքերը, որը կոպիտ ձևով կապված էր պարանով։ Դրա կողքին ընկած որոնք ինձ սովորական փոշի թվացին։ Հոլմսը դանդաղ էր նոթատետրից պոկած մի թուղթշարժվում, որի վրա խզմզված լապտերը տանում էր մի քանի բառ։ Հոլմսը նայեց ցածր պահած և թուղթը մեկնեց ինձ։ աջ ու ձախ զննող հայացք նետում։ Միսս Մորսթենը մնաց ներքևում, վախեցած տնտեսուհու հետ։

  ― Տեսնու՞մ եքՍանդղավանդակի երրորդ հարթակը մեզ տարավ մի երկար, ― բազմանշանակ բարձրացնելով հոնքերը ասաց նա։ուղիղ միջանցք, որի աջ կողմում , պատին, կախված էր ձեռագործ հնդկական մի գորգ։ Ձախից բացվում էր երեք դուռ։ Հոլմսը դանդաղ շարժվեց առաջ, քայլելիս զննելով ամեն ինչ, մենք հետևում էինք նրան, իսկ մեր ետևից միջանցքի երկարությամբ քայլում էին մեր երկար ստվերները։ Մեզ հարկավոր էր երրորդ դուռը։ Հոլմսը թակեց և ոչ մի պատասխան չստանալով սեղմեց բռնակը , փորձելով պտտել այն։ Պարզվեց, որ դուռը փակ էր ներսից։ Հոլմսը լապտերը մոտեցրեց փականին, և մենք տեսանք, որ փականի լեզվակը լայն է և շատ ամուր։ Բայց բանալին պտտված էր և անցքի մեջ ճեղք էր մնացել։ Շերլոկ Հոլմսը խոնարհվեց դեպի այն և անմիջապես կտրուկ ետ ցատկեց։

  ― Հանուն բոլոր սրբերիԽոնարհվեցի փականի վրա և սարսափից ցնցվեցի։ Պատուհանից թափանցում էր լուսնի լույսը՝ սենյակը լցնելով թույլ, ի՞նչ է նշանակում երերուն փայլով։ Օդից կախվածի նման ուղիղ ինձ էր նայում մեր ուղեկից Թադեուշի դեմքը, քանի որ նրանից ներքև ամեն ինչ ստվերի մեջ էր։ Նույն բարձր, փայլուն ճաղատը, նույն դեղին ծոպավոր շրջանով անարյուն դեմքը։ Միայն թե դիմագծերը սառել էին սարսափելի ժպիտով՝ լարված և անբնական, որ այս ամենը։խաղաղ լուսնի լույսով լեցուն սենյակում թողնում էր առավել սարսափելի տպավորություն, քան ցավի կամ վախի դիմածռությունը։ Դեմքն այնքան նման էր մեր փոքրամարմին բարեկամին, որ ետ շրջվեցի՝ համոզվելու, որ նա այստեղ է, իմ կողքին։ «Նրանք երկվորյակներ են», — հիշեցի ես։

  ― Սա նշանակում է— Սոսկալի է։ Հիմա ինչ անենք, որ այստեղ սպանություն է կատարվել, ― ասաց Հոլմսը՝ խոնարհվելով դժբախտ Բարթոլոմյու Շոլտոյի փայտացած դիակի վրա։ ― Այդպես էլ սպասում էի։ Նայեք։ ― Եվ ցույց տվեց աջ ականջի տակ խրված բարակ, երկար սև փուշը։— ասացի ես Շերլոկ Հոլմսին։

  Ինչ-որ բույսի փշի նման — Հարկավոր էդուռը տեղահան անել, ― ասացի ես։— պատասխանեց նա և ամբողջ մարմնով խփելով դռանը, փորձեց կոտրել փականը։ Դուռը ճրթճրթաց, ճռճռաց, բայց տեղի չտվեց։ Այդ ժամանակ երկուսով ուժեղ խփեցինք, փականը շրխկաց, դուռը թափով բացվեց, և մենք հայտնվեցինք Բարթոլոմյու Շոլտոյի աշխատասենյակում։

  ― Հենց փուշ էԱշխատասենյակը սարքավորված էր քիմիայի լաբորատորիայի նման։ Դռան դիմացի պատին ամրացված դարակում դրված էին երկու շարք շշեր և ապակե անոթներ, սեղանին շարված էին բունզենովյան այրիչներ, սրվակներ և փորձանոթներ։ Հատակին , անկյունի զամբյուղի մեջ, դրված էին թթվուտի շշեր։ Դրանցից մեկը հավանաբար ճաքել էր կամ կոտրվել, քանի որ կա։ Կարող եք հանել ։ Միայն զգույշտակից հոսում էր հեղուկի մուգ մի շիթ և սենյակը լցնում կուպրի ծանր, քաղցրահամ հոտով։ Սենյակի մի անկյունում ձեռնասանդուղք էր դրված, որի ներքևի մասի մոտ, հատակին, ծեփ էր թափված, իսկ վերին մասը հենված էր առաստաղին, բավականին լայն բացված անցքի կողքին, որտեղով կարող էր մարդը հանգիստ անցնել։ Հատակին, սանդուղքի կողքին, թունավորված է։նետված էր պարանի հաստ կապուկ։

  ԶգուշորենՍեղանի կողքի փայտյա աթոռին խոնարհված նստել էր տանտերը՝ գլուխը թեքած ձախ ուսին, երկու մատով դուրս քաշեցի փուշը։ Հեշտությամբ տեղի տվեցսարսափելի, մաշկի վրա համարյա անհասկանալի ժպիտով։ Նրա մարմինը սառն էր և արդեն փայտացած։ Մահացել էր, հավանաբար, մի քանի ժամ առաջ։ Ես ուշադրություն դարձրի, որ ոչ միայն նրա դեմքն էր սարսափելի ծամածռված, այլև ոտքերն ու ձեռքերը շրջված և ջղաձգված էին ամենաանհավանական ձևով։ Սեղանին, նրա ձեռքի կողքին, ընկած էր տարօրինակ մի հետք չթողնելով։ Ծակված տեղում նշմարվում գործիք՝ շագանակագույն նուրբ մի ձեռնափայտ՝ մուրճանման քարե գլխիկով, որը կոպիտ ձևով կապված էր պարանով։ Դրա կողքին ընկած էր նոթատետրից պոկած մի թուղթ, որի վրա խզմզված էր միայն չորացած արյան մի փոքրիկ հետք։ քանի բառ։ Հոլմսը նայեց և թուղթը մեկնեց ինձ։

  ― Այս ամենն ինձ համար անհասկանալի գաղտնիք է— Տեսնու՞մ եք, ― խոստովանեցի ես, ― և որքան գնում, այնքան հանելուկային է դառնում։— բազմանշանակ բարձրացնելով հոնքերը ասաց նա։

  Սենյակ մտնելուց հետո համարյա մոռացել էինք մեր ուղեկցի գոյության մասին։ Նա դեռ կանգնած էր դռան մոտ— Հանուն բոլոր սրբերի, մերթ ընդ մերթ խեղդված հեծկլտանքով կոտրատելով մատները։ Կերպարանքը հուսահատության մարմնացում էր։ Հանկարծ նրա կրծքից պոկվեց խելահեղ, հուսահատ մի ճիչ։ի՞նչ է նշանակում այս ամենը։

  ― Գանձերն անհետացել են— Սա նշանակում է, ― ճչած նա։ ― Նրան թալանել են։ Տեսնում եքոր այստեղ սպանություն է կատարվել, այ— ասաց Հոլմսը՝ խոնարհվելով դժբախտ Բարթոլոմյու Շոլտոյի փայտացած դիակի վրա։ — Այդպես էլ սպասում էի։ Նայեք։ — Եվ ցույց տվեց աջ ականջի տակ խրված բարակ, այդ անցքը։ Այնտեղից ենք հանել արկղը։ Ես օգնեցի նրան։ Նրան կենդանի տեսնողներից ես վերջինն եմ։ Այստեղից գնացի երեկ երեկոյան և աստիճաններից իջնելիս, լսեցի, թե ինչպես դուռը փակեց ետևիցս։ երկար սև փուշը։

  ― Ժամը տասին։ Եվ ահա նա մեռած է։ Այստեղ ոստիկաններ կկանչեն։ Ինձ կկասկածեն։ Այո, ես հավատացած եմ— Հենց փուշ է, որ այդպես կլինի։ Բայց դուքկա։ Կարող եք հանել։ Միայն զգույշ, պարոնայք, ինձ մեղավոր ճանաչու՞մ եք։ Դուք , իհարկե, չեք կարող մտածել, որ դա ես եմ արել։ Մի՞թե ես ձեզ այստեղ կբերեի, եթե դա ես արած լինեի։ Օ՛, տեր աստված, տեր աստված։ Ես կխելագարվեմ։թունավորված է։

  Նա կոտրատում էր մատներըԶգուշորեն, ոտքերով դոփումերկու մատով դուրս քաշեցի փուշը։ Հեշտությամբ տեղի տվեց, դողացնում մաշկի վրա համարյա ոչ մի հետք չթողնելով։ Ծակված տեղում նշմարվում էր, ասես տենդի մեջ լիներ։միայն չորացած արյան մի փոքրիկ հետք։

  ― Դուք վախենալու բան չունեք— Այս ամենն ինձ համար անհասկանալի գաղտնիք է, միստր Շոլտո— խոստովանեցի ես, ― ասաց Հոլմսը թփթփացնելով նրա ուսին։ ― Լսեք ինձ — և գնացեք ոստիկանական տեղամաս։ Հարկավոր որքան գնում, այնքան հանելուկային է հայտնել կատարվածի մասին։ Խոստացեք նրանց համակողմանի օգնություն ցույց տալ։ Իսկ մենք ձեզ այստեղ կսպասենք։դառնում։

  Մարդուկը հնազանդվեց— Ինձ համար՝ ընդհակառակը, դեռ ամբողջովին խելքի չեկած։ Եվ մենք լսեցինք— պատասխանեց Հոլմսը, թե ինչպես նա— րոպե առ րոպե գործը պարզվում է։ Միայն մի քանի օղակ է պակասում, մթության մեջ գայթելով, իջնում էր աստիճաններով։որպեսզի գործի ընթացքը վերականգնվի։

  ― Պա՞րզ— Ժամը տասին։ Եվ ահա նա մեռած է։ Այստեղ ոստիկաններ կկանչեն։ Ինձ կկասկածեն։ Այո, ― զարմացած բացականչեցի ես։ես հավատացած եմ, որ այդպես կլինի։ Բայց դուք, պարոնայք, ինձ մեղավոր ճանաչու՞մ եք։ Դուք , իհարկե, չեք կարող մտածել, որ դա ես եմ արել։ Մի՞թե ես ձեզ այստեղ կբերեի, եթե դա ես արած լինեի։ Օ՜, տեր աստված, տեր աստված։ Ես կխելագարվեմ։

  ― Իհարկե պարզՆա կոտրատում էր մատները, ― պատասխանեց Հոլմսը պրոֆեսորի տեսքովոտքերով դոփում, ասես ուսանողներին դողացնում էր ցուցադրում հետաքրքիր մի հիվանդի։ ― Խնդրում եմ նստեք այն անկյունում, որպեսզի ձեր հետքերը չբարդացնեն գործը, իսկ այժմ՝ ի գործ։ Առաջին, ինչպե՞ս են այդ կտրիճներն այստեղ թափանցել և ինչպե՞ս են դուրս եկել։ Դուռը երեկվանից չի բացվել։ Իսկ պատուհա՞նը։ ― Նա պատուհանին մոտեցրեց լապտերը, բարձրաձայն ասելով իր նկատառումները, բայց ավելի շուտ դիմելով ինքն իրեն, քան ինձ։ Պատուհանը փակված է ներսից։ Շրջանակները շատ ամուր են։ Եկեք բացենք այն։ Կողքին ոչ մի ջրհորդան չկա։ Տանիքն անհասանելի է։ Եվ, այնուամենայնիվ, մարդը սենյակ է թափանցել պատուհանից։ Անցյալ երեկո մի քիչ անձրև եկավ։ Տեսնում եք, պատուհանի գոգին հող կա, կիսակոշիկի հետք, մի տարօրինակ կլոր հետք ևս։ Ահա դարձյալ այդ հետքը։ Այս անգամ՝ հատակին։ Ահա այն արդեն սեղանին է։ Նայեք, Ուոտսոն, պատկերը միանգամայն պարզ է։ասես տենդի մեջ լիներ։

  ― Սա ոտքի հետք չէ— Դուք վախենալու բան չունեք, ― ասացի ես։միստր Շոլտո, — ասաց Հոլմսը թփթփացնելով նրա ուսին։ — Լսեք ինձ և գնացեք ոստիկանական տեղամաս։ Հարկավոր է հայտնել կատարվածի մասին։ Խոստացեք նրանց համակողմանի օգնություն ցույց տալ։ Իսկ մենք ձեզ այստեղ կսպասենք։

  ― Այդ պատճառով էլ դա շատ կարևոր է։ Սա փայտե պրոթեզի հետք է։ Տեսնում եքՄարդուկը հնազանդվեց, այստեղ՝ պատուհանի գոգինդեռ ամբողջովին խելքի չեկած։ Եվ մենք լսեցինք, լայն մետաղյա պայտով ծանրթե ինչպես նա, կոպիտ կոշիկի հետքը։ Իսկ կողքին՝ հենակի կլորավուն հետքը։մթության մեջ գայթելով, իջնում էր աստիճաններով։

  ― Հենց այդ է որ — Եվ այսպես, — ասաց Շերլոկ Հոլմսը, շփելով ձեռքերը, — մեր տրամադրության տակ կես ժամ կա։ Նա այստեղ մենակ չի եղել։ Ունեցել Եկեք որքան հնարավոր է շատ ընդունակ և ճարպիկ օգնական։ Դուք կկարողանաի՞քլավ օգտագործենք այդ ժամանակը։ Ինչպես ձեզ արդեն ասել եմ, դոկտորգործն ինձ համար միանգամայն պարզ է։ Բայց, մագլցել այս պատը։այնուամենայնիվ, մենք կարող ենք սխալվել, հավատալով բավականին ակնառու փաստերին։ Սկզբում դեպքը որքան էլ պարզ թվա, միշտ էլ կարող է ավելի բարդ ընթացք ստանալ։։

  Նայեցի պատուհանին։ Լուսինը դեռ պայծառ լուսավորում էր տան այդ մասը։ Գետնից մոտ վաթսուն ֆուտ բարձր էինք— Պա՞րզ, և որքան կարողացա տեսնել, աղյուսե շարվածքի վրա ոչ ճեղք կար, ոչ ցցվածք, որտեղ կարելի լիներ ոտք դնել։ — զարմացած բացականչեցի ես։

  ― Դա բացարձակապես անհնար — Իհարկե պարզ, — պատասխանեց Հոլմսը պրոֆեսորի տեսքով, ասես ուսանողներին էր ցուցադրում հետաքրքիր մի հիվանդի։ — Խնդրում եմ նստեք այն անկյունում, որպեսզի ձեր հետքերը չբարդացնեն գործը, իսկ այժմ՝ ի գործ։ Առաջին, ինչպե՞ս են այդ կտրիճներն այստեղ թափանցել և ինչպե՞ս են դուրս եկել։ Դուռը երեկվանից չի բացվել։ Իսկ պատուհա՞նը։ — Նա պատուհանին մոտեցրեց լապտերը, բարձրաձայն ասելով իր նկատառումները, բայց ավելի շուտ դիմելով ինքն իրեն, քան ինձ։ Պատուհանը փակված էներսից։ Շրջանակները շատ ամուր են։ Եկեք բացենք այն։ Կողքին ոչ մի ջրհորդան չկա։ Տանիքն անհասանելի է։ Եվ, այնուամենայնիվ, մարդը սենյակ է թափանցել պատուհանից։ Անցյալ երեկո մի քիչ անձրև եկավ։ Տեսնում եք, պատուհանի գոգին հող կա, կիսակոշիկի հետք, մի տարօրինակ կլոր հետք ևս։ Ահա դարձյալ այդ հետքը։ Այս անգամ՝ հատակին։ Ահա այն արդեն սեղանին է։ Նայեք, Ուոտսոն, ― պատասխանեցի ես։պատկերը միանգամայն պարզ է։

  ― Այո— Սա ոտքի հետք չէ, միայնակ անհնար է։ Բայց, ենթադրենք, սենյակում գտնվում է ձեր մեղսակիցը, որը ձեզ է նետել հուսալի պարան, ահա այն, որ ընկած է անկյունում, մի ծայրը կապելով պատից կախված կեռից։ Այն ժամանակ, եթե դուք ճարպիկ մարդ եք, թեկուզ և փայտե ոտքով, հավանաբար կկարողանաք մագլցել այս պատով։ Հետո կիջնեք ներքև, ձեր ընկերը վեր կքաշի պարանը, կքանդի կեռից, մղլակով կփակի պատուհանը, իսկ ինքը կգնա այս սենյակից նույն ճանապարհով, , որով եկել էր։ Նվազ կարևոր մանրամասն, ― շարունակեց Հոլմսը , ցույց տալով պարանը, ― չնայած պարզվեց, որ փայտե ոտքով մեր ընկերը գերազանց մագլցող է, բայց մասնագիտությամբ ծովային չէ։ Ձեռքերը չեն կոշտացել պարանով մագլցելուց։ Խոշորացույցս մի քանի տեղ արյան հետքեր հայտնաբերեց, որ հատկապես նկատելի էր պարանի վերջում։ Ուրեմն այնպես արագ էր իջել, որ մի քանի տեղ պլոկել է ձեռքի մաշկը։— ասացի ես։

  ― Շատ լավ— Այդ պատճառով էլ դա շատ կարևոր է։ Սա փայտե պրոթեզի հետք է։ Տեսնում եք, ― ասացի եսայստեղ՝ պատուհանի գոգին, ― բայց գործը դրանից մազաչափ անգամ հասկանալի չդարձավ։ Ո՞վ է խորհրդավոր օգնականը։ Ինչպե՞ս է թափանցել այս սենյակը։լայն մետաղյա պայտով ծանր, կոպիտ կոշիկի հետքը։ Իսկ կողքին՝ հենակի կլորավուն հետքը։

  ― Բայց, այնուամենայնիվ, ինչպե՞ս — Հենց այդ է որ կա։ Նա այստեղ մենակ չի եղել։ Ունեցել է սենյակ թափանցելշատ ընդունակ և ճարպիկ օգնական։ Դուք կկարողանայի՞ք, ― կրկնեցի ես։ ― Դուռը փակ էրդոկտոր, պատուհանը դրսից անհասանելի։ Գուցե խողովակի միջո՞վ։մագլցել այս պատը։

  ― Բուխարու անցքը բավականին փոքր էՆայեցի պատուհանին։ Լուսինը դեռ պայծառ լուսավորում էր տան այդ մասը։ Գետնից մոտ վաթսուն ֆուտ բարձր էինք, ― պատասխանեց Հոլմսըև որքան կարողացա տեսնել, ― ես արդեն ստուգել եմ այդ հնարավորությունը։աղյուսե շարվածքի վրա ոչ ճեղք կար, ոչ ցցվածք, որտեղ կարելի լիներ ոտք դնել։

  ― Դուք պարզապես չեք ցանկանում կիրառել իմ մեթոդը— Այո, ― ասաց նա օրորելով գլուխը։ ― Քանի անգամ եմ ձեզ ասելմիայնակ անհնար է։ Բայց, դեն նետեք անհնարին ամեն ինչենթադրենք, իսկ մնացածըսենյակում գտնվում է ձեր մեղսակիցը, որքան էլ անհավանական թվա, կլինի պատասխանը։ Մեզ հայտնի որը ձեզ էնետել հուսալի պարան, ահա այն, որ նա չէր կարող սենյակ ընկնել ոչ դռնովընկած է անկյունում, ոչ պատուհանիցմի ծայրը կապելով պատից կախված կեռից։ Այն ժամանակ, ոչ էլ ծխնելույզի միջով։ Գիտենք նաևեթե դուք ճարպիկ մարդ եք, թեկուզ և փայտե ոտքով, հավանաբար կկարողանաք մագլցել այս պատով։ Հետո կիջնեք ներքև, ձեր ընկերը վեր կքաշի պարանը, կքանդի կեռից, մղլակով կփակի պատուհանը, իսկ ինքը կգնա այս սենյակից նույն ճանապարհով, որով եկել էր։ Նվազ կարևոր մանրամասն, — շարունակեց Հոլմսը, ցույց տալով պարանը, — չնայած պարզվեց, որ նա չէր կարող թաքնվել սենյակումփայտե ոտքով մեր ընկերը գերազանց մագլցող է, բայց մասնագիտությամբ ծովային չէ։ Ձեռքերը չեն կոշտացել պարանով մագլցելուց։ Խոշորացույցս մի քանի տեղ արյան հետքեր հայտնաբերեց, որ թաքնվելու հատկապես նկատելի էր պարանի վերջում։ Ուրեմն այնպես արագ էր իջել, որ մի քանի տեղ չկա։ Այդ դեպքում ինչպե՞ս պլոկել է այստեղ սողոսկել։ձեռքի մաշկը։

  ― Տանիքից— Շատ լավ, ― բացականչեցի ես։— ասացի ես, — բայց գործը դրանից մազաչափ անգամ հասկանալի չդարձավ։ Ո՞վ է խորհրդավոր օգնականը։ Ինչպե՞ս է թափանցել այս սենյակը։

  ― Անկասկած։ Սենյակ կարող էր թափանցել— Այո, միայն տանիքից։ Եթե բարի լինեք լուսավորել ինձօգնականը, մենք մեր որոնումները կշարունակենք գաղտնարանում— մտախոհ կրկրնեց Հոլմսը։ — Այդ օգնականը ուշագրավ անձ է։ Նրա շնորհիվ գործը ստանում է միանգամայան բացառիկ բնույթ։Կարծում եմ, որ նա մի նոր էջ կգրի Անգլիայի հանցագործությունների պատմության մեջ։ Նմանատիպ դեպքեր առաջ կատարվում էին միայն Հնդկաստանում և եթե հիշողությունս չի դավաճանում, որտեղ պահված էր գանձերով արկղը։ նաև Սենեգամբիայում։

  Հոլմսը ձեղնասանդուղքով բարձրացավ դեպի առաստաղը— Բայց, երկու ձեռքով կառչելով հեծանից սողոսկեց անցքի մեջ։ Հետո գլուխը դուրս հանելովայնուամենայնիվ, հավանաբար այնտեղ պառկել ինչպե՞ս է սենյակ թափանցել, — կրկնեցի ես։ — Դուռը փակ էր, երկարեց ձեռքը, ինձնից վերցրեց լապտերը և այն պահեց, մինչև կբարձրանայի ետևից։պատուհանը դրսից անհասանելի։ Գուցե խողովակի միջո՞վ։

  Ձեղնահարկը— Բուխարու անցքը բավականին փոքր է, որտեղ մենք հայտնվեցինք տասը ֆուտ երկարություն և վեց ֆուտ լայնություն ուներ։ Որպես հատակ ծառայում էին առաստաղի հեծանները և բարակ շերտով ծեփը— պատասխանեց Հոլմսը, այնպես որ հարկավոր էր հեծանից հեծան անցնել մեծ զգուշությամբ։ Տանիքը երկթեք էր։ Ամենայն հավանականությամբ, ձեղնահարկի առաստաղ էր ծառայում տանիքի ներքին կողմը։ Հատակը ծածկում էր երկար տարիներ կուտակված փոշու հաստ շերտը։ Բացի փոշուց ձեղնահարկում ուրիշ բան չկար։— ես արդեն ստուգել եմ այդ հնարավորությունը։

  Հոլմսը հատակին դրեց լապտերը— Դուք պարզապես չեք ցանկանում կիրառել իմ մեթոդը, և ես այսօր երկրորդ — ասաց նա օրորելով գլուխը։ — Քանի անգամ նրա դեմքին զարմանք ու տարակուսանք տեսա։ Հետևելով նրա հայացքին զգացիեմ ձեզ ասել, թե ինչպես դեն նետեք անհնարին ամեն ինչ, իսկ մնացածը, որքան էլ անհավանական թվա, կլինի պատասխանը։ Մեզ հայտնի է երակներիս մեջ արյունը սառչում․ հատակին բոբիկ ոտքերի լավ նկատելի շատ հետքեր կային, դրանք համարյա կիսով չափ փոքր էին հասուն մարդու ոտնահետքերից։որ նա չէր կարող սենյակ ընկնել ոչ դռնով, ոչ պատուհանից, ոչ էլ ծխնելույզի միջով։ Գիտենք նաև, որ նա չէր կարող թաքնվել սենյակում, քանի որ թաքնվելու տեղ չկա։ Այդ դեպքում ինչպե՞ս է այստեղ սողոսկել։

  ― Հոլմս— Տանիքից, ― շշնջացի ես, ― պարզվում է, որ այս սարսափելի գործն անողը երեխա է եղել։ — բացականչեցի ես։

  Հոլմսն արդեն լիովին տիրապետում — Անկասկած։ Սենյակ կարող էր իրեն։թափանցել, միայն տանիքից։ Եթե բարի լինեք լուսավորել ինձ, մենք մեր որոնումները կշարունակենք գաղտնարանում, որտեղ պահված էր գանձերով արկղը։

  ― Պետք է խոստովանելՀոլմսը ձեղնասանդուղքով բարձրացավ դեպի առաստաղը, ես արդեն փակուղու մեջ էի։ Հիշողությունս դավաճանեց։ Բայց չէ որ գործը հասարակ է։ Հենց սկզբից պետք է գուշակեիերկու ձեռքով կառչելով հեծանից սողոսկեց անցքի մեջ։ Հետո գլուխը դուրս հանելով, թե ինչպիսի հետքեր պետք է լինեին։ Դե ինչհավանաբար այնտեղ պառկել էր, այստեղ այլևս անելիք չունենք։ Գնանք ներքև։երկարեց ձեռքը, ինձնից վերցրեց լապտերը և այն պահեց, մինչև կբարձրանայի ետևից։

  ― Բայց ի՞նչ հետքեր են դրանքՁեղնահարկը, ― հետաքրքրությունից այրվելով հարցրեցի ես։որտեղ մենք հայտնվեցինք տասը ֆուտ երկարություն և վեց ֆուտ լայնություն ուներ։ Որպես հատակ ծառայում էին առաստաղի հեծանները և բարակ շերտով ծեփը, այնպես որ հարկավոր էր հեծանից հեծան անցնել մեծ զգուշությամբ։ Տանիքը երկթեք էր։ Ամենայն հավանականությամբ, ձեղնահարկի առաստաղ էր ծառայում տանիքի ներքին կողմը։ Հատակը ծածկում էր երկար տարիներ կուտակված փոշու հաստ շերտը։ Բացի փոշուց ձեղնահարկում ուրիշ բան չկար։

  ― Թանկագին Ուոտսոն— Ահա, վերլուծեք փաստերըխնդրեմ, ― — ասաց նա թեթևակի զայրույթով։ ― Դուք գիտեք իմ մեթոդը։ Օգտագործեք Հոլմսը՝ ձեռքը հենելով թեք պատին։ — Այս ձեղնապատուհանը դեպի դուրս է տանում։ Բացեք և կհայտնվեք ուղիղ տանիքին, իսկ այնբարեբախտաբար թեք է։ Հատկապես այդ ճանապարհով է համար Առաջինը սենյակ սողոսկել։ Եկեք նայենք, հետաքրքիր կլինի արդյունքները համեմատել։որևէ հետք չի՞ թողել արդյոք։

  ― ՈչՀոլմսը հատակին դրեց լապտերը, և ես ոչինչ չեմ հասկանումայսօր երկրորդ անգամ նրա դեմքին զարմանք ու տարակուսանք տեսա։ Հետևելով նրա հայացքին զգացի, ― պատասխանեցի ես։թե ինչպես է երակներիս մեջ արյունը սառչում․ հատակին բոբիկ ոտքերի լավ նկատելի շատ հետքեր կային, դրանք համարյա կիսով չափ փոքր էին հասուն մարդու ոտնահետքերից։

  ― Շուտով ամեն ինչ կհասկանաք— Հոլմս, ― մտացրիվ նետեց Հոլմսը։ ― Կարծում եմ— շշնջացի ես, այստեղ այլևս ուրիշ հետաքրքիր բան չկա։ Եվ— պարզվում է, այնուամենայնիվ, ես մեկ անգամ ևս կստուգեմ։որ այս սարսափելի գործն անողը երեխա է եղել։

  Նա արագ շարժումով գրպանից հանեց խոշորացույցն ու մետրը և իր սուր, նուրբ քիթը ընդհուպ մոտեցնելով տախտակապատվածքին, սկսեց ուշադրությամբ զննել ամեն մի միլիմետրը։ Նրա փայլուն, խորն ընկած աչքերն ինձ հիշեցրին գիշատիչ թռչունի աչքեր։ Հետքը որսացող իսկական խուզարկու շան նման այնքան արագ, անաղմուկ ու զգույշ էին նրա շարժումները, որ ես հանկարծ մտածեցի, թե ինչ սարսափելի հանցագործ կարող Հոլմսն արդեն լիովին տիրապետում էր նա լինել, եթե իր տաղանդն ու եռանդը ուղղեր ոչ թե օրենքի պաշտպանությանը, այլ նրա դեմ։իրեն։

  Զննելով ձեղնահարկը— Պետք է խոստովանել, ամբողջ ժամանակ Հոլմսը քթի տակ ինչ-ես արդեն փակուղու մեջ էի։ Հիշողությունս դավաճանեց։ Բայց չէ որ բան էր շշնջում և հանկարծ ուրախ բացականչեց։գործը հասարակ է։ Հենց սկզբից պետք է գուշակեի, թե ինչպիսի հետքեր պետք է լինեին։ Դե ինչ, այստեղ այլևս անելիք չունենք։ Գնանք ներքև։

  ― Ահա— Բայց ի՞նչ հետքեր են դրանք, արդեն կարելի է ասել, բախտներս բերեց, ― ասաց նա։ ― Շատ ժամանակ և աշխատանք կխնայենք։ Համար Առաջինն անզգուշաբար ոտքը դրել է կրեոզոտի վրա։ Տեսնու՞մ եք, այս մածուցիկ, գարշահոտ լճակի աջ կողմում դրոշմվել է փոքր ոտքի ծայրը։ Հավանաբար , կրեոզոտի շիշը ճաքել է, և հեղուկը դուրս է հոսել։— հետաքրքրությունից այրվելով հարցրեցի ես։

  ― Այն— Ոչ, որ այժմ նրան հեշտությամբ կբռնենք։ Շուն կաես ոչինչ չեմ հասկանում, որ կրեոզոտի հոտի հետքով կգնա մինչև աշխարհի ծայրը։ Եթե սովորական խուզարկու շունը հետքով կարող է գնալ մինչև կոմսության սահմանները, ի՞նչ եք կարծում, ուր կարող է հասնել հատուկ վարժեցրած շունը։ Սովորական համեմատական կախվածություն, որի անհայտ անդամը հավասար է․․․ Կանգնիր։ Լսում եմ, տեղ են հասել օրենքի լիազորված ներկայացուցիչները։— պատասխանեցի ես։

  Ներքևում լսվեցին ծանր քայլեր— Շուտով ամեն ինչ կհասկանաք, բարձրաձայն խոսակցություն և ուժգին շրխկաց շքամուտքի դուռը։— մտացրիվ նետեց Հոլմսը։ — Կարծում եմ, այստեղ այլևս ուրիշ հետաքրքիր բան չկա։ Եվ, այնուամենայնիվ, ես մեկ անգամ ևս կստուգեմ։

  ― Քանի դեռ նրանք չեն եկելՆա արագ շարժումով գրպանից հանեց խոշորացույցն ու մետրը և իր սուր, ― ասաց Հոլմսընուրբ քիթը ընդհուպ մոտեցնելով տախտակապատվածքին, ― շոշոփեք այդ խեղճի ոտքերն սկսեց ուշադրությամբ զննել ամեն մի միլիմետրը։ Նրա փայլուն, խորն ընկած աչքերն ինձ հիշեցրին գիշատիչ թռչունի աչքեր։ Հետքը որսացող իսկական խուզարկու շան նման այնքան արագ, անաղմուկ ու ձեռքերը։ Ի՞նչ եք զգում։զգույշ էին նրա շարժումները, որ ես հանկարծ մտածեցի, թե ինչ սարսափելի հանցագործ կարող էր նա լինել, եթե իր տաղանդն ու եռանդը ուղղեր ոչ թե օրենքի պաշտպանությանը, այլ նրա դեմ։

  ― Մկանները քարի պես կարծրացել ենԶննելով ձեղնահարկը, ― պատասխանեցի ես։ամբողջ ժամանակ Հոլմսը քթի տակ ինչ-որ բան էր շշնջում և հանկարծ ուրախ բացականչեց։

  ― Հենց այդ — Ահա, արդեն կարելի էասել, որ կա։ Դրանք ուժեղ ջղաձգության նշաններ են։ Սա սովորական դիակի փայտացում չէ։ Ձեզ ի՞նչ հետևության բախտներս բերեց, — ասաց նա։ — Շատ ժամանակ և աշխատանք կխնայենք։ Համար Առաջինն անզգուշաբար ոտքը դրել է հանգեցնում կրեոզոտի վրա։ Տեսնու՞մ եք, այս հիպոկրատականմածուցիկ, կամգարշահոտ լճակի աջ կողմում դրոշմվել է փոքր ոտքի ծայրը։ Հավանաբար , ինչպես սիրում էին գրել հին գրողներըկրեոզոտի շիշը ճաքել է, այս քարացածությունն ու սարդոնիկ ժպիտը։և հեղուկը դուրս է հոսել։

  ― Դա առաջին բանն էր— Այն, որ մտածեցիայժմ նրան հեշտությամբ կբռնենք։ Շուն կա, երբ տեսա այս ջղաձգված դեմքը։ Սենյակ մտնելով անմիջապես սկսեցի փնտրել, թե ինչով որ կրեոզոտի հոտի հետքով կգնա մինչև աշխարհի ծայրը։ Եթե սովորական խուզարկու շունը հետքով կարող է ներարկվել թույնը։ Եվգնալ մինչև կոմսության սահմանները, ինչպես հիշում ի՞նչ եքկարծում, հայտնաբերեցի փուշը, որը հազիվ էր ծակել մաշկը։ Ուշադրություն դարձրեք, փուշը կաթվածահար ուր կարող է արել գլխի հենց այն մասըհասնել հատուկ վարժեցրած շունը։ Սովորական համեմատական կախվածություն, որն ուղղված է առաստաղի բացվածքինորի անհայտ անդամը հավասար է… Կանգնիր։ Լսում եմ, եթե ուղիղ նստեք այս աթոռին։ Իսկ այժմ եկեք զննենք հենց փուշը։տեղ են հասել օրենքի լիազորված ներկայացուցիչները։

  Զգուշորեն վերցրի փուշը և մոտեցրի լամպին։ Դա երկար, սուր և սև փուշ էրՆերքևում լսվեցին ծանր քայլեր, ծայրին փայլում էր ինչ-որ չորացած թանձր հեղուկ։ Բութ կողմը ձվաձև էր բարձրաձայն խոսակցություն և դանակի հետքեր կային վրան։ուժգին շրխկաց շքամուտքի դուռը։

  ― Իհարկե — Մկանները քարի պես կարծրացել են, ոչ։ Ահա թե ինչ, Ուոտսոն, տրամադրության տակ ունենալով այսքան փաստեր, դուք պետք է ճիշտ եզրակացության հանգեք։ Ահա և կանոնավոր բանակի ներկայացուցիչները․ օժանդակ ուժերը պետք է զիջեն իրենց տեղը։— պատասխանեցի ես։

  Քայլերը լսվեցին ավելի ուժգին— Հենց այդ է, վերջապես նրանք հնչեցին դռան ետևումոր կա։ Դրանք ուժեղ ջղաձգության նշաններ են։ Սա սովորական դիակի փայտացում չէ։ Ձեզ ի՞նչ հետևության է հանգեցնում այս հիպոկրատական, և ծանր քայլերով սենյակ մտավ հաստամարմինկամ, մոխրագույն հագուստով մի մեծ տղամարդ՝ կարմիր, գեր դեմքով, որի թեթևակի ուռած կոպերի տակից խորամանկորեն մեզ ինչպես սիրում էին նայում մանր, փայլուն աչքերը։ Նրա ետևից ներս մտավ ոստիկանական համազգեստով տեսուչըգրել հին գրողները, այնուհետև՝ տակավին դողդողացող Թադեուշ Շոլտոն։այս քարացածությունն ու սարդոնիկ ժպիտը։

  ― Ա՛յ քեզ գործ— Մահը վրա է հասել բուսական ծագում ունեցող ինչ-որ ուժեղ ալկոլոիդի հետևանքով, ― խուլ— պատասխանեցի ես, խռպոտ ձայնով բացականչեց ներս մտնողը։ Ո՞վ կա այստեղ։ Ինչու՞ են այսքան մարդ այստեղ հավաքվել— ստրիխնինի նման, ինչպես ճագարները՝ բանջարանոցում։որը փայտացնում է։

  ― Դուք երևի ինձ կհիշեք— Դա առաջին բանն էր, միստր Էթելնի Ջոնսոր մտածեցի, ― հանգիստ ասաց Հոլմսը։երբ տեսա այս ջղաձգված դեմքը։ Սենյակ մտնելով անմիջապես սկսեցի փնտրել, թե ինչով է ներարկվել թույնը։ Եվ, ինչպես հիշում եք, հայտնաբերեցի փուշը, որը հազիվ էր ծակել մաշկը։ Ուշադրություն դարձրեք, փուշը կաթվածահար է արել գլխի հենց այն մասը, որն ուղղված է առաստաղի բացվածքին, եթե ուղիղ նստեք այս աթոռին։ Իսկ այժմ եկեք զննենք հենց փուշը։

  ― Պարզ էԶգուշորեն վերցրի փուշը և մոտեցրի լամպին։ Դա երկար, հիշում եմ, ― խռպոտ ձայնով պատասխանեց նա։ ― Դուք միստր Հոլմսն եք, տեսաբան Շերլոկ Հոլմսը։ Երբեք չեմ մոռանա, թե ինչպես դուք մեզ դաս տվեցիք, բացատրելով, թե ուր էին անհետացել բիշոպգեյթյան ադամանդները։ Արդարությունը պահանջում է նշել, որ մեզ ճիշտ ուղի ցույց տվիք։ Բայց հիմա կարող եք խոստովանելսուր և սև փուշ էր, ծայրին փայլում էր ինչ-որ այն ժամանակ պարզապես երջանիկ պատահականությունը ձեզ օգնեց։չորացած թանձր հեղուկ։ Բութ կողմը ձվաձև էր և դանակի հետքեր կային վրան։

  ― Դե լավ— Իհարկե , լավ։ Երբեք մի ամաչեք ճմարտությունից։ Դեոչ։ Ահա թե ինչ, ի՞նչ է այստեղ կատարվել։ Կեղտոտ գործ։ Կեղտոտ։ ՓաստերըՈւոտսոն, բարեբախտաբարտրամադրության տակ ունենալով այսքան փաստեր, առկա են, այնպես որ ոչ մի տեսություն այստեղ դուք պետք է ճիշտ եզրակացության հանգեք։ Ահա և կանոնավոր բանակի ներկայացուցիչները․ օժանդակ ուժերը պետք չէ։ Բարեբախտաբար, ես Նորվուդ էի եկել ուրիշ գործով։ Եվ հանկարծ այս մահը Պոնդիշերի-Լոջում։ Ի՞նչ եք կարծում, ինչպե՞ս է եղել։զիջեն իրենց տեղը։

  ― Տեսությունն այստեղ պետք չէՔայլերը լսվեցին ավելի ուժգին, ― չոր պատասխանեց Հոլմսը։վերջապես նրանք հնչեցին դռան ետևում, և ծանր քայլերով սենյակ մտավ հաստամարմին, մոխրագույն հագուստով մի մեծ տղամարդ՝ կարմիր, գեր դեմքով, որի թեթևակի ուռած կոպերի տակից խորամանկորեն մեզ էին նայում մանր, փայլուն աչքերը։ Նրա ետևից ներս մտավ ոստիկանական համազգեստով տեսուչը, այնուհետև՝ տակավին դողդողացող Թադեուշ Շոլտոն։

  ― Իհարկե— Ա՜յ քեզ գործ, իհարկե։ Բայց չէ որ մենք չենք բացառում— խուլ, որ դուք երբեմն զարմանալիորեն նշանակակետին եք խփում։ Ողորմած աստված։ Որքան հասկանում եմխռպոտ ձայնով բացականչեց ներս մտնողը։ Ո՞վ կա այստեղ։ Ինչու՞ են այսքան մարդ այստեղ հավաքվել, դուռը կողպած էր։ Հըմ, հըմ․․․ Կորել են կես միլիոնի արժողությամբ թանկարժեք իրեր։ Իսկ պատուհա՞նը։ինչպես ճագարները՝ բանջարանոցում։

  ― Նույնպես փակ է— Դուք երևի ինձ կհիշեք, բայց պատուհանի գոգին հետքեր կան։միստր Էթելնի Ջոնս, — հանգիստ ասաց Հոլմսը։

  ― Գերազանց — Պարզ է, գերազանց, բայց եթե փակ է, ապա հետքերը ոչ մի կապ չունեն գործի հետ։ Դա հուշում է առողջ դատողությունը։ Մարդը կարող է մահանալ կաթվածից։ Բայց չէ որ կորել են թանկարժեք իրեր։ Ահա։ Ես վարկած ունեմ։ Երբեմն իմ միտքն էլ է պայծառանում։ Խնդրում հիշում եմ, մի կողմ քաշվեք, սերժանտ, և դուք, — խռպոտ ձայնով պատասխանեց նա։ — Դուք միստր Շոլտո։ Ձեր ընկերը կարող է մնալ իր տեղում։ Դուք ի՞նչ Հոլմսն եք մտածում այս մասին, Հոլմս։ Շոլտոնտեսաբան Շերլոկ Հոլմսը։ Երբեք չեմ մոռանա, թե ինչպես ինքն անձամբ խոստովանեցդուք մեզ դաս տվեցիք, երեկ ամբողջ երեկոյան եղել է եղբոր մոտ։ Եղբայրը կաթվածահար է եղելբացատրելով, որից հետո Շոլտոն գնացել թե ուր էին անհետացել բիշոպգեյթյան ադամանդները։ Արդարությունը պահանջում է և հետը տարել ամբողջ թանկարժեք իրերը։ Դենշել, ի՞նչ կասեք։որ մեզ ճիշտ ուղի ցույց տվիք։ Բայց հիմա կարող եք խոստովանել, որ այն ժամանակ պարզապես երջանիկ պատահականությունը ձեզ օգնեց։

  ― Հըմ— Դե լավ, հըմ։ Դրանում է իմ վարկածի թույլ տեղը։ Օգնության կանչենք առողջ դատողությունը։ Այս Թադեուշ Շոլտոն եկել է եղբոր մոտ։ Վեճ է առաջացել։ Դա մեզ հայտնի է։ Եղբայրը սպանված էլավ։ Երբեք մի ամաչեք ճմարտությունից։ Դե, թանկարժեք իրերը՝ անհետացած․ դա էլ ի՞նչ է հայտնի։ Թադեուշի գնալուց հետո եղբորը այստեղ կատարվել։ Կեղտոտ գործ։ Կեղտոտ։ Փաստերը, բարեբախտաբար, առկա են, այնպես որ ոչ ոք չի տեսել։ Անկողնուն ձեռք չի տրված։ Թադեուշը բացահայտորեն ընկնում է խուճապի մեջ։ Ինչպես տեսնում եքմի տեսություն այստեղ պետք չէ։ Բարեբախտաբար, ես Թադեուշի շուրջը ցանց եմ հյուսում։ Նորվուդ էի եկել ուրիշ գործով։ Եվ ցանցը ձգվում է։հանկարծ այս մահը Պոնդիշերի-Լոջում։ Ի՞նչ եք կարծում, ինչպե՞ս է եղել։

  ― Բայց մեզ դեռ հայտնի չեն բոլոր փաստերը— Տեսությունն այստեղ պետք չէ, ― նկատեց — չոր պատասխանեց Հոլմսը։ ― Տեսնում եք այս փուշը, ես բոլոր հիմքերն ունեմ ենթադրելու, որ այն թունավորված է։ Դա գտել են սպանվածի գլխի մեջ խրված։ Այնտեղ հետք է մնացել։ Սեղանին ընկած էր ահա այս գրությունը, կարդացեք։ Կողքին այս տարօրինակ զենքն էր՝ քարե վերջույթով։ Ձեր վարկածն ինչպես է բացատրում այս փաստերը։

  ― Շատ լավ է բացատրում— Իհարկե, ― ճոռոմաբար պատասխանեց ճարպակալած խուզարկուն։ ― Տունը լիքն է հնդկական հազվագյուտ իրերրով։ Եվ Թադեուշն այստեղ է բերել այդ իրը։ Իսկ եթե փուշը թունավորված էիհարկե։ Բայց չէ որ մենք չենք բացառում, ապա այն միանգամայն հեշտ էր օգտագործել որպես սպանելու զենք։ Այս երկտողը ճարպիկ արարք էոր դուք երբեմն զարմանալիորեն նշանակակետին եք խփում։ Ողորմած աստված։ Որքան հասկանում եմ, ուշադրությունը շեղելու համար։ Միայն մի բան է անհասկանալիդուռը կողպած էր։ Հըմ, ի՞նչ ճանապարհով է Թադեուշը դուրս եկել այստեղից։ Ահա, առաստաղին անցք կա։ Իհարկե այնտեղից, սրա միջով։հըմ… Կորել են կես միլիոնի արժողությամբ թանկարժեք իրեր։ Իսկ պատուհա՞նը։

  Գիրության համեմատ անսպասելի ճարպկությամբ նա վեր բարձրացավ աստիճաններով և չքացավ անցքի մեջ։ Այդ րոպեին մենք լսեցինք նրա հանդիսավոր ձայնը։ Նա բղավում էր, թե ձեղնահարկից կտուր — Նույնպես փակ է տանում ձեղնապատուհանը։, բայց պատուհանի գոգին հետքեր կան։

  Նա— Գերազանց է, հավանաբարգերազանց, այնտեղ ևս ինչ-որ բան կգտնիբայց եթե փակ է, ― ուսերը թոթվելով խոսեց Հոլմսը։ ― Երբեմն նրա մոտ կարծես նկատվում ապա հետքերը ոչ մի կապ չունեն գործի հետ։ Դա հուշում է առողջ դատողությունը։ Մարդը կարող է մահանալ կաթվածից։ Բայց չէ որ կորել են մտքի պայծառացումներ։ Il n'y a pas des sotsi incommodes gue ceux qui ont de lesprit։թանկարժեք իրեր։ Ահա։ Ես վարկած ունեմ։ Երբեմն իմ միտքն էլ է պայծառանում։ Խնդրում եմ, մի կողմ քաշվեք, սերժանտ, և դուք, միստր Շոլտո։ Ձեր ընկերը կարող է մնալ իր տեղում։ Դուք ի՞նչ եք մտածում այս մասին, Հոլմս։ Շոլտոն, ինչպես ինքն անձամբ խոստովանեց, երեկ ամբողջ երեկոյան եղել է եղբոր մոտ։ Եղբայրը կաթվածահար է եղել, որից հետո Շոլտոն գնացել է և հետը տարել ամբողջ թանկարժեք իրերը։ Դե, ի՞նչ կասեք։

  ― Ահա, տեսնում եք, ― ասաց Էթելնի Ջոնսը իջնելով աստիճաններից։ ― Փաստերը հուսալի են ամեն տեսակի տեսությունից։ Իմ վարկածը հաստատվում — Որից հետո մահացած տանտերը շրջահայացորեն վեր է ամբողջապես։ Ձեղնահարկում տանիք տանող պատուհան կա։ Եվ դա նույնիսկ կիսաբաց է։կացել տեղից և ներսից փակել դուռը։

  ― Ես — Հըմ, հըմ։ Դրանում է իմ վարկածի թույլ տեղը։ Օգնության կանչենք առողջ դատողությունը։ Այս Թադեուշ Շոլտոն եկել է եղբոր մոտ։ Վեճ է առաջացել։ Դա մեզ հայտնի է։ Եղբայրը սպանված է, թանկարժեք իրերը՝ անհետացած․ դա էլ է հայտնի։ Թադեուշի գնալուց հետո եղբորը ոչ ոք չի տեսել։ Անկողնուն ձեռք չի տրված։ Թադեուշը բացահայտորեն ընկնում է խուճապի մեջ։ Ինչպես տեսնում եք, ես Թադեուշի շուրջը ցանց եմ բացել։հյուսում։ Եվ ցանցը ձգվում է։

  ― Իսկապե՞ս։ Ուրեմն դուք է՞լ — Բայց մեզ դեռ հայտնի չեն բոլոր փաստերը, — նկատեց Հոլմսը։ — Տեսնում եք տեսել։այս փուշը, ես բոլոր հիմքերն ունեմ ենթադրելու, որ այն թունավորված է։ Դա գտել են սպանվածի գլխի մեջ խրված։ Այնտեղ հետք է մնացել։ Սեղանին ընկած էր ահա այս գրությունը, կարդացեք։ Կողքին այս տարօրինակ զենքն էր՝ քարե վերջույթով։ Ձեր վարկածն ինչպես է բացատրում այս փաստերը։

  Ջոնսը ակնհայտորեն վստահությունը կորցրեց— Շատ լավ է բացատրում, լսելով Հոլմսի խոսքերը։ — ճոռոմաբար պատասխանեց ճարպակալած խուզարկուն։ — Տունը լիքն է հնդկական հազվագյուտ իրերով։ Եվ Թադեուշն այստեղ է բերել այդ իրը։ Իսկ եթե փուշը թունավորված է, ապա այն միանգամայն հեշտ էր օգտագործել որպես սպանելու զենք։ Այս երկտողը ճարպիկ արարք է, ուշադրությունը շեղելու համար։ Միայն մի բան է անհասկանալի, ի՞նչ ճանապարհով է Թադեուշը դուրս եկել այստեղից։ Ահա, առաստաղին անցք կա։ Իհարկե այնտեղից, սրա միջով։

  ― Կարևոր չէ, թե ով է առաջինը դա նկատել, ― ասաց Գիրության համեմատ անսպասելի ճարպկությամբ նա հաշվողաբար։ Կրևորն այն է, որ այժմ պարզ էվեր բարձրացավ աստիճաններով և չքացավ անցքի մեջ։ Այդ րոպեին մենք լսեցինք նրա հանդիսավոր ձայնը։ Նա բղավում էր, թե նա ինչպես է ձեղնահարկից կտուր է դուրս եկել այստեղց։ Տեսու՛չ։տանում ձեղնապատուհանը։

  ― Այո սըրՆա, ― ձայնը միջանցքից էր։հավանաբար, այնտեղ ևս ինչ-որ բան կգտնի, — ուսերը թոթվելով խոսեց Հոլմսը։ — Երբեմն նրա մոտ կարծես նկատվում են մտքի պայծառացումներ։ Il n'y a pas des sotsi incommodes gue ceŭ qui ont de lesprit։

  ― Այստեղ հրավիրիր միստր Շոլտոյին։ Միստր Շոլտո— Ահա, իմ պարտքն է նախազգուշացնելտեսնում եք, որ ձեր բոլոր խոսքերը կարող — ասաց Էթելնի Ջոնսը իջնելով աստիճաններից։ — Փաստերը հուսալի են ձեր դեմ շրջվել։ Թագուհու անունից ձերբակալում եմ ձեզ որպես մի անձի, որ մեղսակից ամեն տեսակի տեսությունից։ Իմ վարկածը հաստատվում է իր եղբոր սպանությանը։ամբողջապես։ Ձեղնահարկում տանիք տանող պատուհան կա։ Եվ դա նույնիսկ կիսաբաց է։

  ― Ահա։ — Ես ձեզ ասացի, ― բացականչեց մարդուկը արտասվալից ձայնով՝ ձեռքերը մեկնելով մեր կողմը։եմ բացել։

  ― Շատ բան մի խոստացեքՋոնսը ակնհայտորեն վստահությունը կորցրեց, միստր տեսաբան, մի խոստացեք, ― բացականչեց խուզարկուն։ ― Սա կարող է այնքան էլ հասարակ գործ չլինել։լսելով Հոլմսի խոսքերը։

  ― Ես ոչ միայն միստր Շոլտոյի վրայից կհանեմ մեղադրանքը— Կարևոր չէ, միստր Ջոնս, այլ ձեզ կնվիրեմ անցյալ երեկո այս սենյակում գտնվող երկու մարդկանցից մեկի անունն ու նշանները։ Ես բոլոր հիմքերն ունեմ պնդելու, որ նրա անունը Ջոնաթան Սմոլ է։ Նա համարյա անգրագետ թե ով էառաջինը դա նկատել, միջահասակ, արագաշարժ, աջ ոտք չունի, քայլում — ասաց նա հաշտվողաբար։ Կարևորն այն է դեպի ներս ծռված փայտե ոտքով։ Ձախ ոտքին կոպիտ, երկաթե պայտով, քառակուսի քթով կոշիկ է։ Նախկին տաժանակիր որ այժմ պարզ է, տարիքը քառասունի մոտ, ուժեղ արևահարված։ Ահա մի քանի նշան, որոնք կարող են ձեզ օգնել․ ավելին, այս պարանի վրա արյուն կա՝ երեկ երեկոյան թե նա այստեղ մաշկել ինչպես է է իր ափը։ Մյուսը․․․դուրս եկել այստեղից։ Տեսու՛չ։

  ― Ա՛խ— Այո սըր, ուրիշն էլ կա, ― ծաղրանքով խոսեց Էթելնի Ջոնսը, բայց նկատելի էր, որ հանցագործին նկարագրող Հոլմսի վստահ տոնը ազդեց նրա վրա։— ձայնը միջանցքից էր։

  ― Սա բավականին հետաքրքիր անձնավորություն — Այստեղ հրավիրիր միստր Շոլտոյին։ Միստր Շոլտո, իմ պարտքն է, ― ասաց Հոլմսը կրնկի վրա շրջվելով։ ― Հուսով եմնախազգուշացնել, որ շատ շուտով ձեր ձեռքը կտամ այդ զույգին։ Ուոտսոն, պետք է բոլոր խոսքերը կարող են ձեր դեմ շրջվել։ Թագուհու անունից ձերբակալում եմ ձեզ որպես մի քանի բառ ասեմ։անձի, որ մեղսակից է իր եղբոր սպանությանը։

  ― Իրադրության անսպասելի շրջադարձը ստիպեց մեզ մոռանալ մեր ճանապարհորդության սկզբնական նպատակը— Մի հուսահատվեք, ― միստր Շոլտո, — ասաց նա։Հոլմսը։ — Կարծում եմ, որ կկարողանամ հանել այդ մեղադրանքը։

  ― Ես էլ հենց դրա մասին էի մտածում— Շատ բան մի խոստացեք, ― պատասխանեցի ես։ ― Չի կարելիմիստր տեսաբան, որ միսս Մորսթենն ավելի երկար մնա այս չարաբաստիկ տանը։մի խոստացեք, — բացականչեց խուզարկուն։ — Սա կարող է այնքան էլ հասարակ գործ չլինել։

  ― Չի կարելի։ Դուք պետք է նրան տուն ուղղեկցեք։ — Ես ոչ միայն միստր Շոլտոյի վրայից կհանեմ մեղադրանքը, միստր Ջոնս, այլ ձեզ կնվիրեմ անցյալ երեկո այս սենյակում գտնվող երկու մարդկանցից մեկի անունն ու նշանները։ Ես բոլոր հիմքերն ունեմ պնդելու, որ նրա անունը Ջոնաթան Սմոլ է։ Նա ապրում համարյա անգրագետ է Լոուեր-Քամբերուելում՝ միսիս Սեսիլ Ֆորեսթերի մոտ։ Դա այնքան էլ հեռու չի այստեղից։ Եթե դուք որոշեք վերադառնալ, ես միջահասակ, արագաշարժ, աջ ոտք չունի, քայլում է դեպի ներս ծռված փայտե ոտքով։ Ձախ ոտքին կոպիտ, երկաթե պայտով, քառակուսի քթով կոշիկ է։ Նախկին տաժանակիր է, տարիքը քառասունի մոտ, ուժեղ արևահարված։ Ահա մի քանի նշան, որոնք կարող են ձեզ օգնել․ ավելին, այս պարանի վրա արյուն կա՝ երեկ երեկոյան նա այստեղ կսպասեմ։ Բայց գուցե շա՞տ եք հոգնել։մաշկել է իր ափը։ Մյուսը…

  ― Բնավ։ Չեմ կարողանա քնել— Ա՜խ, քանի դեռ այս ֆանտաստիկ պատմությունն ինձ համար որոշ չափով չպարզվի։ Եվ մեկ անգամ չէուրիշն էլ կա, որ գտնվել եմ արտակարգ բարդ և սուր իրավիճակներում— ծաղրանքով խոսեց Էթելնի Ջոնսը, բայց պետք է խոստովանեմնկատելի էր, այսօրվա կատարվածը, այդ իսկապես անհավանական իրադարձությունները, ինձ հանեցին հավասարակշռությունից։ Եվ քանի որ հայտնվեցի իրադարձությունների հորձանուտում, ձեզ հետ կմնամ մինչև վերջ։հանցագործին նկարագրող Հոլմսի վստահ տոնը ազդեց նրա վրա։

  ― Ձեր ներկայութունն ինձ շատ անհրաժեշտ կլինի— Սա բավականին հետաքրքիր անձնավորություն է, ― — ասաց Հոլմսը։ ― Մենք այս գործն ինքնուրույն կվարենք։ Եվ թող Ջոնսը մխիթարվի իր երեվակայությամբ։ Երբ տանեք միսս Մորսթենին, խնդրում Հոլմսը կրնկի վրա շրջվելով։ — Հուսով եմ անցեք Լամբեթ, Պինչին- լեյն փողոցոր շատ շուտով ձեր ձեռքը կտամ այդ զույգին։ Ուոտսոն, 3։ Դա հենց գետեզրին է։ Աջ կողմի երրորդ տանը բնակվում է խրտվիլակ պատրասրող Շերմանը, նա թռչունի խրտվիլակ է պատրաստում։ Նրա պատուհանին նապաստակի ձագ բռնած կղաքիս կտեսնեք։ Արթնացրեք Շերմանին, բարևներս հաղորդեք և ասեք, որ ինձ անհապաղ Թոբին պետք է հարկավոր։ Վերցրեք Թոբիին և բերեք այստեղ։ձեզ մի քանի բառ ասեմ։

  ― Այո— Իրադրության անսպասելի շրջադարձը ստիպեց մեզ մոռանալ մեր ճանապարհորդության սկզբնական նպատակը, զվարճալի շուն է, ոչ զտարյուն, բայց շշմեցնող հոտառությամբ։ Գերադասում եմ օգտվել Թոբիից, քան Լոնդոնի ողջ խուզարկու ուժերից։— ասաց նա։

  ― Կբերեմ— Ես էլ հենց դրա մասին էի մտածում, ― — պատասխանեցի ես։ Կվերադառնամ երեքին մոտ— Չի կարելի, եթե ուրիշ ձի գտնեմ։որ միսս Մորսթենն ավելի երկար մնա այս չարաբաստիկ տանը։

  ― Իսկ ես, ― ասաց Հոլմսը, ― կփորձեմ ինչ— Չի կարելի։ Դուք պետք է նրան տուն ուղղեկցեք։ Նա ապրում է Լոուեր-որ բան իմանալ Քամբերուելում՝ միսիս Բերստոնից և հնդիկ սպասավորիցՍեսիլ Ֆորեսթերի մոտ։ Դա այնքան էլ հեռու չի այստեղից։ Եթե դուք որոշեք վերադառնալ, որն, ինչպես միստր Թադեուշն ասաց, քնում է խորդանոցի ձեղնահարկում։ Հետո կզբաղվեմ մեծն միստր Ջոնսի մեթոդներն ուսումնասիրելով և կլսեմ նրա ծաղրական ու ոչ նրբանկատ դիտողությունները։ "Wir sind gewohnt, dass die Menschen verhonen was sie nicht verstehen". Գյոթեն, ինչպես միշտ, խորիմաստ է ու հակիրճ։ես ձեզ այստեղ կսպասեմ։ Բայց գուցե շա՞տ եք հոգնել։

  Ժամը երկուսին մոտ էր— Այո, երբ հասանք միսիս Սեսիլ Ֆորեսթերի տանը։ Սպասավորները վաղուց արդեն քնել էինզվարճալի շուն է, բայց միսիս ֆորեսթերը տակավին չէր պառկել և սպասում էր միսս Մորսթենին՝ նրան այնքան հետաքրքրել էր իր ընկերուհու ստացած տարօրինակ նամակը։ Ինքն անձամբ բացեց դուռը։ Միջին տարիքի շատ հաճելի կին էր նա։ Ուրախությամբ նկատեցի, ինչպիսի փայփայանքով գրկեց միսս Մորսթենին և ձայնն էլ մայրաբար հնչեց։ Հասկանալի էր, որ միսս Մորսթենը ոչ միայն ծառայող էրզտարյուն, այլև ընկեր։ Միսս Մորսթենն ինձ ներկայացրեց միսիս Ֆորեսթերին և, չնայած ուշ ժամին, վերջինս առաջարկեց տուն մտնել և պատմել մեր արկածների մասին։ Բայց ես բացատրեցի Հոլմսի հանձնարարության կարևորությունը և խոստացա մոտ ժամանակներս նրանց այցելել և պատմել գործի ընթացքի մասին։ Երբ կառքը մի քիչ հեռացավ, ես ետ նայեցի և մինչև հիմա աչքիս առաջ է այդ պատկերը․ իրար գրկած երկու նրբագեղ կանացի կերպարանք՝ սանդղահարթակի վրա, բացված շքամուտքի դուռ, ներքին դռան անթափանց ապակու միջով լուսավորված նախասենյակ, պատին՝ բարոմետր, շլացուցիչ մաքրությամբ սանդուղքի երկաթյա բազրիքներ։ Ինչ հանգստացնող ազդեցություն թողեց ինձ վրա անգլիական տան հանգիստ հարմարակեցությունը։ Մի րոպե նույնիսկ մոռացա այդ հանելուկայինբայց շշմեցնող հոտառությամբ։ Գերադասում եմ օգտվել Թոբիից, սարսափելի գործը։ քան Լոնդոնի ողջ խուզարկու ուժերից։

  Եվ ինչքան շատ էի մտածում դրա մասին— Կբերեմ, այնքան ավելի հանելուկային և սարսափելի էր դա ինձ թվում։ Քանի դեռ կառքը դղրդալով անցնում էր խաղաղ, գազալապտերներով լուսավորված գիշերային փողոցներով, հիշեցի անցյալ ցերեկվա և երեկոյան անհավանական իրադարձությունների շղթան։ Սկզբնական խնդիրը լրիվ պարզվեց։ Կապիտան Մորսթենի մահը, ստացած մարգարիտները, թերթի հայտարարությունը, նամակը, այս բոլորն արդեն գաղտնիք չէին, բայց փոխարենը մեր առջև առավել հանելուկային և ողբերգական գաղտնիք էր ծառացել։ Կապիտան Մորսթենի իրերի մեջ հայտնաբերված անհասկանալի հատակագիծը, հնդկական գանձը, մայոր Շոլտոյին մահվան հասցնող տարօրինակ իրադարձությունները, գաղտնարանի հայտնաբերումը, հայտնաբերողի սպանությունը, սպանության յուրահատուկ հանգամանքները, տարօրինակ հետքերը, տարօրինակ զենքը, թղթի կտորի վրա խզբզված նույն բառերը, որոնք կային նաև Մորսթենի հատակագծի վրա․ իսկական լաբիրինթոս էր, որտեղ մարդը— պատասխանեցի ես։ Կվերադառնամ երեքին մոտ, եթե օժտված չլիներ ընկերոջս՝ Շերլոկ Հոլմսի բացառիկ ունակություններով, անպայման կմոլորվեր՝ կորցնելով երբևիցե ելք գտնելու ամեն մի հույս։ուրիշ ձի գտնեմ։

  Պինչին— Իսկ ես, — ասաց Հոլմսը, — կփորձեմ ինչ-Լեյնը Լամբետի ներքևի մասի երկհարկանի հին աղյուսաշեն տների շարքում էր գտնվում։ Երկար թակեցի համար 3 տան դուռը։ Վերջապեսոր բան իմանալ միսիս Բերստոնից և հնդիկ սպասավորից, պատուհանի երկփեղկի ետևից փայլեց մոմի լույսըորն, ինչպես միստր Թադեուշն ասաց, քնում է խորդանոցի ձեղնահարկում։ Հետո կզբաղվեմ մեծն միստր Ջոնսի մեթոդներն ուսումնասիրելով և երկրորդ հարկի պատուհանում մի դեմք հայտնվեց։կլսեմ նրա ծաղրական ու ոչ նրբանկատ դիտողությունները։ "Wir sind gewohnt, dass die Menschen verhonen was sie nicht verstehen". Գյոթեն, ինչպես միշտ, խորիմաստ է ու հակիրճ։

  ― Ինձ հարկավոր է դրանցից մեկըՈստիկաններն եկել էին երկու կառքով, դրա ետևից մեկից ես օգտվեցի, որպեսզի միսս Մորսթենին տուն տանեմ։ Ունենալով կարեկցանքի բարձր զգացում, միսս Մորսթենը այս ամբողջ սարսափելի երեկոյի ընթացքում իրեն տոկուն էր պահում, քանի դեռ կողքին օգնության կարիք ունեցող մարդ կար։ Երբ ներքև իջա, նա սիրալիր և հանգիստ խոսում էր վախեցած տնտեսուհու հետ։ Իսկ երբ միսս Մորսթենի հետ երկուսով հայտնվեցինք կառքում, նա հանկարծ ամբողջովին ուժասպառվեց, իսկ հետո անմխիթար հեկեկաց՝ այնպես ուժեղ էին վրան ազդել այդ երեկոյի իրադարձությունները։ Հետագայում ինձ ասաց, որ կառքով այդ ճանապարհորդության ընթացքում ես նրան սառն ու խորթ եմ թվացել։ Չէր էլ եկել եմ։կասկածել, թե իմ մեջ ինչ պայքար էր գնացել և ուժերի ինչպիսի լարումով էի զսպել ինձ։ Նույն կարեկցանքով և քնքշությամբ էի լեցուն նրա հանդեպ, ինչպես այնտեղ՝ այգում, երբ իրար ձեռք էինք բռնել։ Ես հասկացա, որ այդ անհավանական մեկ օրվա ընթացքում ավելի լավ իմացա նրա քաջ և բարի սրտի մասին, քան կիմանայի իմ անխռով շատ տարիների ընթացքում։ Բայց երկու հասկացություն խանգարում էին ինձ ինչ-որ բան ասել։ Նա անպաշտպան էր և թույլ, նրա նյարդերը խիստ խանգարված էին։ Այժմ հայտնել իմ սիրո մասին, կնշանակեր օգտվել նրա անօգնական վիճակից։ Բայց ամենավատն այն էր, որ նա շատ հարուստ էր։ Եթե Հոլմսի որոնումները հաջողությամբ ավարտվեին, նա կդառնար գտնված գանձերի , ծայրահեղ դեպքում դրանց կեսի ժառանգորդը։ Արդարացի կլինե՞ր, ազնիվ կլինե՞ր, եթե կես աշխատավարձով պաշտոնաթող վիրաբույժը օգտվեր պատահականության կողմից իրեն ընձեռնված րոպեական մոտիկությունից։ Նա արդո՞ք ինձ չէր ընդունի որպես սովորական հարուստ հարսնացու որոնողի։ Ես չէի կարող թույլ տալ, որ նա այդպես մտածեր իմ մասին։ Ագրայի այդ գանձերն անհաղթահարելի արգելքի նման ընկած էին մեր միջև։

  ― Չքվի՛րԺամը երկուսին մոտ էր, ― գոռաց ձայնը։ ― Զամբյուղիս մեջ օձ կա։ Եթե չգնասերբ հասանք միսիս Սեսիլ Ֆորեսթերի տանը։ Սպասավորները վաղուց արդեն քնել էին, գլխիդ կգցեմ։բայց միսիս ֆորեսթերը տակավին չէր պառկել և սպասում էր միսս Մորսթենին՝ նրան այնքան հետաքրքրել էր իր ընկերուհու ստացած տարօրինակ նամակը։ Ինքն անձամբ բացեց դուռը։ Միջին տարիքի շատ հաճելի կին էր նա։ Ուրախությամբ նկատեցի, ինչպիսի փայփայանքով գրկեց միսս Մորսթենին և ձայնն էլ մայրաբար հնչեց։ Հասկանալի էր, որ միսս Մորսթենը ոչ միայն ծառայող էր, այլև ընկեր։ Միսս Մորսթենն ինձ ներկայացրեց միսիս Ֆորեսթերին և, չնայած ուշ ժամին, վերջինս առաջարկեց տուն մտնել և պատմել մեր արկածների մասին։ Բայց ես բացատրեցի Հոլմսի հանձնարարության կարևորությունը և խոստացա մոտ ժամանակներս նրանց այցելել և պատմել գործի ընթացքի մասին։ Երբ կառքը մի քիչ հեռացավ, ես ետ նայեցի և մինչև հիմա աչքիս առաջ է այդ պատկերը․ իրար գրկած երկու նրբագեղ կանացի կերպարանք՝ սանդղահարթակի վրա, բացված շքամուտքի դուռ, ներքին դռան անթափանց ապակու միջով լուսավորված նախասենյակ, պատին՝ բարոմետր, շլացուցիչ մաքրությամբ սանդուղքի երկաթյա բազրիքներ։ Ինչ հանգստացնող ազդեցություն թողեց ինձ վրա անգլիական տան հանգիստ հարմարակեցությունը։ Մի րոպե նույնիսկ մոռացա այդ հանելուկային, սարսափելի գործը։

  ― Ինձ շուն է հարկավորԵվ ինչքան շատ էի մտածում դրա մասին, ոչ թե օձայնքան ավելի հանելուկային և սարսափելի էր դա ինձ թվում։ Քանի դեռ կառքը դղրդալով անցնում էր խաղաղ, ― ի պարասխան բղավեցի ես։գազալապտերներով լուսավորված գիշերային փողոցներով, հիշեցի անցյալ ցերեկվա և երեկոյան անհավանական իրադարձությունների շղթան։ Սկզբնական խնդիրը լրիվ պարզվեց։ Կապիտան Մորսթենի մահը, ստացած մարգարիտները, թերթի հայտարարությունը, նամակը, այս բոլորն արդեն գաղտնիք չէին, բայց փոխարենը մեր առջև առավել հանելուկային և ողբերգական գաղտնիք էր ծառացել։ Կապիտան Մորսթենի իրերի մեջ հայտնաբերված անհասկանալի հատակագիծը, հնդկական գանձը, մայոր Շոլտոյին մահվան հասցնող տարօրինակ իրադարձությունները, գաղտնարանի հայտնաբերումը, հայտնաբերողի սպանությունը, սպանության յուրահատուկ հանգամանքները, տարօրինակ հետքերը, տարօրինակ զենքը, թղթի կտորի վրա խզբզված նույն բառերը, որոնք կային նաև Մորսթենի հատակագծի վրա․ իսկական լաբիրինթոս էր, որտեղ մարդը, եթե օժտված չլիներ ընկերոջս՝ Շերլոկ Հոլմսի բացառիկ ունակություններով, անպայման կմոլորվեր՝ կորցնելով երբևիցե ելք գտնելու ամեն մի հույս։

  ― Միստր Շերլոկ Հոլմսը— Անմիջապես այստեղից չքվիր, ― սկսեցի ես։հարբած անասուն, — հնչեց վերևից։ — Եթե դու չդադարես դուռը կոտրել, կբացեմ դռները և վրադ բաց կթողնեմ քառասուներեք շուն։

  Շերլոկ Հոլմսի անունը կախարդական ներգործություն ունեցավ— Ինձ հարկավոր է դրանցից մեկը, քանի որ փեղկն անմիջապես փակվեց, իսկ մեկ րոպե անց բանալիները զնգացին, և դուռը բացվեց։ Պարզվեց, որ միստր Շերմանը երկարահասակ, նիհար, կորացած ուսերով և կապույտ ակնոցով ծերունի էր։դրա ետևից էլ եկել եմ։

  ― Շերլոկ Հոլմսի ընկերը միշտ ցանկալի հյուր է այս տանը— Չքվի՛ր, ― ասաց նա։ Մտեք սըր։ Փորսուղից հեռու մնացեք— գոռաց ձայնը։ — Զամբյուղիս մեջ օձ կա։ Եթե չգնաս, նա կծում է։ Թու, ինչ ամոթ է։ Դու ուզում ես կծել այս պարոնին։ ― Այս բառերն ուղղված էին կղաքիսին, որն իր կարմիր աչքերով գիշատիչ մռութը խցկում էր վանդակի երկաթե ճաղերի արանքը։ ― Ոիշադրություն մի դարձրեք սրան։ Սա ընդամենը օձաձև մողես է։ Թունավոր չէ, և ես թույլ եմ տալիս նրան սենյակում վազվզել։ Նա ոչնչացնում է բզեզներին։ Մի զայրացեք վրաս, որ սկզբում մի քիչ կոպիտ էի։ Փրկություն չկա երեխաներից։ Սիրում են քաշ գալ պատուհանիս տակ։ Ինչո՞վ կարող եմ օգտակար լինել միստր Շերլոկ Հոլմսին, սըր։գլխիդ կգցեմ։

  ― Նրան հարկավոր — Ինձ շուն է ձեր շունը։հարկավոր, ոչ թե օձ, — ի պարասխան բղավեցի ես։

  ― Այո— Միստր Շերլոկ Հոլմսը, հենց Թոբին։— սկսեցի ես։

  ― Թոբին ապրում է այստեղՇերլոկ Հոլմսի անունը կախարդական ներգործություն ունեցավ, ձախ կողմի համար յոթում։քանի որ փեղկն անմիջապես փակվեց, իսկ մեկ րոպե անց բանալիները զնգացին, և դուռը բացվեց։ Պարզվեց, որ միստր Շերմանը երկարահասակ, նիհար, կորացած ուսերով և կապույտ ակնոցով ծերունի էր։

  Նա մոմը ձեռքին դանդաղ քայլեց — Շերլոկ Հոլմսի ընկերը միշտ ցանկալի հյուր է այս զարմանալի կենդանաբանական քաղաքով։ Մոմի աղոտ լույսի ներքոտանը, ամեն մի անկյունում— ասաց նա։ Մտեք սըր։ Փորսուղից հեռու մնացեք, ամեն մի ճեղքում նա կծում է։ Թու, ինչ ամոթ է։ Դու ուզում ես նկատում էի մեզ հետևող պսպղունկծել այս պարոնին։ — Այս բառերն ուղղված էին կղաքիսին, թարթուն աչքեր։ Մեր գլխավերևումորն իր կարմիր աչքերով գիշատիչ մռութը խցկում էր վանդակի երկաթե ճաղերի արանքը։ — Ուշադրություն մի դարձրեք սրան։ Սա ընդամենը օձաձև մողես է։ Թունավոր չէ, առաստաղի գերաններին թառել էին անհամար թռչուններև ես թույլ եմ տալիս նրան սենյակում վազվզել։ Նա ոչնչացնում է բզեզներին։ Մի զայրացեք վրաս, որոնք որ սկզբում մի ոտքից մյուսին էին հենվումքիչ կոպիտ էի։ Փրկություն չկա երեխաներից։ Սիրում են քաշ գալ պատուհանիս տակ։ Ինչո՞վ կարող եմ օգտակար լինել միստր Շերլոկ Հոլմսին, երբ մեր ձայներն անհանգստացնում էին նրանց։սըր։

  Հոլմսը կանգնել էր շեմին— Ա՜, ձեռքերը գրպանում, և ծխում էր ծխամորճը։նրան Թոբին է հարկավոր։

  ― Ա՛— Այո, բերեք դրան, ― ասաց Հոլմսը ինձ տեսնելով։ ― Լավ շուն է։ Էթելնի Ջոնսը գնաց։ Մինչ ձեր գալը մենք վկա եղանք նրա անսանձելի եռանդին։ Նա ձերբակալեց ոչ միայն մեր ընկերոջը՝ Թադեուշ Շոլտոյին, այլև տնային տնտեսուհուն և հնդիկ ծառային։ Այնպես որ, մենք այստեղ մենակ ենք, չհաշված վերևի աշխատասենյակում գտնվող սերժանտին։ Շանն այստեղ թողեք , գնանք ինձ հետ։հենց Թոբին։

  Թոբիին կապեցինք նախասրահի սեղանին և աստիճաններով բարձրացանք։ Սենյակը նույն վիճակում էր— Թոբին ապրում է այստեղ, ինչպես թողել էի, միայն սենյակի մեջտեղի դիակը ծածկված էր սավանով։ Անկյունում կուչ էր եկել սերժանտը։ձախ կողմի համար յոթում։

  ― Տվեք ինձ ձեր լապտերըՆա մոմը ձեռքին դանդաղ քայլեց այս զարմանալի կենդանաբանական քաղաքով։ Մոմի աղոտ լույսի ներքո, սերժանտ, ― ասաց Հոլմսը։ ― Իսկ հիմա ետևից կապեք այս բարակ թոկըամեն մի անկյունում, որպեսզի լապտերը կրծքիս կախված մնա։ Կոշիկներս և կիսագուլպաներս կհանեմ։ Դրանք ներքև տարեքամեն մի ճեղքում ես նկատում էի մեզ հետևող պսպղուն, Ուոտսոն։ Ցանկանում եմ փորձել վերնաշխատողի մասնագիտությունը։ Խնդրում եմթարթուն աչքեր։ Մեր գլխավերևում, թաշկինակս մտցրեք կրեոզոտի մեջ։ Այդպեսառաստաղի գերաններին թառել էին անհամար թռչուններ, լավ։ Իսկ այժմորոնք մի ոտքից մյուսին էին հենվում, որոշ ժամանակով բարձրանանք վերև։երբ մեր ձայներն անհանգստացնում էին նրանց։

  Մենք նորից բարձրացանք ձեղնասանդուղքով Պարզվեց, որ Թոբին մի փոքրիկ, երկարամազ և առաստաղի անցքի միջով սողոսկեցինք ձեղնահարկ։ Հոլմսը լապտերի լույսը ուղղեց փոշու միջի տարօրինակ հետքին։երկարականջ շոտլանդական և իսպանական խուզարկուի խառնածին էր։ Նա սպիտակադարչնագույն էր և ուներ ծիծաղելի օրորվող քայլվածք։ Մի փոքր տատանվելուց հետո շունն ինձնից վերցրեց ծերունու տված շաքարի կտորը և այդ ձևով դաշինք կնքելով, առանց հորդորանքի հետս կառք մտավ։ Երբ այդ գիշեր երկրորդ անգամ հայտնվեցի Պոնդիշերի-Լոջի դարպասների մոտ, Լամբետի եպիսկոպոսի պալատի վրա խփեց ժամը երեքը։ Ինչպես իմացա, նախկին պրոֆեսիոնալ բռնցքամարտիկ Մաք-Մուրդոն ձերբակալվել էր սպանության մեղսակցի կասկածանքով և միստր Շոլտայի հետ ուղարկվել ոստիկանատուն։ Նեղ շքամուտքի դռանը հերթապահում էին երկու ոստիկաններ, բայց ինձ շան հետ անմիջապես ներս թողեցին, հենց որ տվեցի հայտնի խուզարկուի անունը։

  ― Սրանք շատ հետաքրքիր հետքեր ենՀոլմսը կանգնել էր շեմին, ― ասաց նա։ ― Ինչ-որ տարօրինակ բան չե՞ք նկատել։ձեռքերը գրպանում, և ծխում էր ծխամորճը։

  ― Սրանք երեխայի հետքեր են— Ա՜, ― պատասխանեցի եսբերեք դրան, ― կամ նրբագեղ կնոջ։— ասաց Հոլմսը ինձ տեսնելով։ — Լավ շուն է։ Էթելնի Ջոնսը գնաց։ Մինչ ձեր գալը մենք վկա եղանք նրա անսանձելի եռանդին։ Նա ձերբակալեց ոչ միայն մեր ընկերոջը՝ Թադեուշ Շոլտոյին, այլև տնային տնտեսուհուն և հնդիկ ծառային։ Այնպես որ, մենք այստեղ մենակ ենք, չհաշված վերևի աշխատասենյակում գտնվող սերժանտին։ Շանն այստեղ թողեք , գնանք ինձ հետ։

  ― Իմ կարծիքով— Տվեք ինձ ձեր լապտերը, դրանք այլևս ոչնչով չեն տարբերվում մյուս հետքերից։սերժանտ, — ասաց Հոլմսը։ — Իսկ հիմա ետևից կապեք այս բարակ թոկը, որպեսզի լապտերը կրծքիս կախված մնա։ Կոշիկներս և կիսագուլպաներս կհանեմ։ Դրանք ներքև տարեք, Ուոտսոն։ Ցանկանում եմ փորձել վերնաշխատողի մասնագիտությունը։ Խնդրում եմ, թաշկինակս մտցրեք կրեոզոտի մեջ։ Այդպես, լավ։ Իսկ այժմ, որոշ ժամանակով բարձրանանք վերև։

  ― Տարբերվում են, այն էլ ինչպես։ Նայեք։ Փոշու Մենք նորից բարձրացանք ձեղնասանդուղքով և առաստաղի անցքի միջով սողոսկեցինք ձեղնահարկ։ Հոլմսը լապտերի լույսը ուղղեց փոշու միջի աջ ոտնաթաթի տարօրինակ հետքին։ Կողքին դնում եմ իմ ոտնաթաթը։ Ո՞րն է տարբերությունը։

  ― Ահա թե ուր է դրել ոտքը— Իմ կարծիքով, երբ հեռացել է այստեղից։ Եթե դուք գտաք նրա հետքը, Թոբին նույնպես կգտնի։ Իսկ այժմ իջեք ներքև, արձակեք շանը և հետապնդեք համար Առաջինին։դրանք այլևս ոչնչով չեն տարբերվում մյուս հետքերից։

  Երբ բակ դուրս եկա — Տարբերվում են, Շերլոկ Հոլմսը արդեն տանիքին էր, որի վրայով դանդաղ սողում էր, ինչպես հսկա լուսատտիկ։ Նա մեկ կորում էր խողովակների ետևում, բայց շուտով նորից հայտնվում ու դարձյալ անհետանում․ հավանաբար, սկսել էր իջնել կտուրի հակառակ կողմի թեքությամբ։ Շրջանցեցի տունը և տեսա, որ նա արդեն նստած այն էլ ինչպես։ Նայեք։ Փոշու միջի աջ ոտնաթաթի հետքին։ Կողքին դնում եմ իմ ոտնաթաթը։ Ո՞րն է քիվի վրա՝ անկյունի ջրհորդանի կողքին։տարբերությունը։

  ― — Միանգամայն ճիշտ է։ Շատ կարևոր է դա հիշել։ Իսկ այժմ մոտեցեք ձեղնապատուհանին և հոտոտեք լուսամուտագոգը։ Ես եմ, ― պատասխանեցի։թաշկինակով կմնամ այստեղ։

  ― Այստեղ արիՆա ինձ մեկնեց գունավոր ծղոտից հյուսված և էժանագին ուլունքներով զարդարված քսակի պես ինչ-որ բան։ Ձևով ու տեսքով դա հիշեցնում էր ծխախոտատուփ։ Մեջը կես դյուժին երկար, Թոբի։ Այստեղ արիմուգ փշեր կային, լավ շնիկ։ Հոտոտիրմի ծայրը սուր, Թոբի։ Հոտոտիր։մյուսը՝ կլորավուն, ճիշտ այնպիսին, որով խոցել էին Բարթոլոմյու Շոլտոյին։

  Հոլմսը շան դնչին մոտեցրեց կրեոզոտի մեջ թաթախված թաշկինակը։ Իր փռչոտ թաթերը չռելով և ծիծաղելիորեն մի ականջը վեր ցցելով— Սատանայական ասեղներ են, Թոբին հոտոտեց թաշկինակը՝ հին գինու համ ու հոտից հաճույք ստացող համտեսի պես։ Հոլմսը թաշկինակը նետեց հեռու— խոսեց Հոլմսը։ — Զգույշ, հաստ թոկը կապեց շան վզնոցին և նրան մորեցրեց տակառին։ Շունն անմիջապես սկսեց քիթը գետնին քսելով սուրչծակեք ձեզ։ Շատ ուրախ եմ, գրգռված հաչել և պոչը ցցելով, հետքով այնքան արագ սուրացոր դրանք գտա։ Դժվար թե նա էլի ունենա։ Այժմ կարելի է չվախենալ, որ վզափոկը ձգվեցայդպիսի փուշը կարող է ծակել ձեր կամ իմ մաշկը։ Ես ավելի շուտ կգերադասեի գնդակ ստանալ մարտական զենքից։ Դե ինչ, Ուոտսոն, և մենք ամբողջ ուժով սլացանք նրա ետևից։վեց մղոնանոց վազքի համար դուք ձեզ առույգ զգու՞մ եք։

  Արևելքը մի փոքր շառագունեց— Իհարկե, և արդեն առավոտյան աղջամուղջում կարող էինք տարբերել շրջակայքի առարկաները։ Մեծ, արկղի նման տունը սև, խարխուլ պատուհաններով և բարձր, մերկ պատերով, տխուր ու լուռ խոյանում էր մեր ետևում։ Մեր ճանապրհն ընկած էր պարտեզի, այն բոլոր ուղղություններով հատող փոսերի ու առվակների միջով։ Վաղուց այգեպանի մկրատ չտեսած թփերով, ծառերով, հողի ու աղբի կույտերով լի այս վայրը, մռայլ, լքված տեսք ուներ և լիովին ներդաշնակ էր այստղ կատարված ողբերգությանը։— պատասխանեցի ես։

  Խոստովանում եմ— Այստեղ արի, այդ հարցում մի քանի կասկածներ ունեիԹոբի։ Այստեղ արի, երբ մտածում էիլավ շնիկ։ Հոտոտիր, թե ինչ աշխույժ երթևեկություն է լինում լոնդոնյան փողոցներում։ Բայց շուտով կասկածներս փարատվեցին։ Թոբին, ոչ մի րոպե չտատանվելով, առաջ վազեց, ընթացքում ծիծաղելիորեն օրորվելով։ Կրեոզոտի սուր հոտը ծանապարհին հաղթեց մնացած բոլոր հոտերին։Թոբի։ Հոտոտիր։

  ― Խնդրում եմ չմտածեքՀոլմսը շան դնչին մոտեցրեց կրեոզոտի մեջ թաթախված թաշկինակը։ Իր փռչոտ թաթերը չռելով և ծիծաղելիորեն մի ականջը վեր ցցելով, ― ասաց Թոբին հոտոտեց թաշկինակը՝ հին գինու համ ու հոտից հաճույք ստացող համտեսի պես։ Հոլմսըթաշկինակը նետեց հեռու, ― թե միայն այս պատահականության շնորհիվ հանցագործները շուտով կհայտնվեն մեր ձեռքում։ Այժմ այնքան շատ բան գիտեմհաստ թոկը կապեց շան վզնոցին և նրան մոտեցրեց տակառին։ Շունն անմիջապես սկսեց քիթը գետնին քսելով սուր, որ դրանց բռնելու մի քանի միջոց եմ տեսնումգրգռված հաչել և պոչը ցցելով, բայց սա, իհարկե ամենահեշտն ու արագն է։ Հիմարություն կլիներ դրանից չոգտվելհետքով այնքան արագ սուրաց, քանի որ ճակատագիրն այդքան բարյացակամ է մեր հանդեպ։ Բայց այս երջանիկ դիպվածը ինձ վատ ծառայություն մատուցեց՝ լուծումը դադարեց զուտ տրամաբանական լինելուցվզափոկը ձգվեց, որպիսին սկզբում նախատեսել էի։ Այդ դեպքում գործն իսկապես ինձ դափնիներ կպարգևեր։և մենք ամբողջ ուժով սլացանք նրա ետևից։

  ― Էլ ինչ դափնիներ են ձեզ պետքԱրևելքը մի փոքր շառագունեց, Հոլմս։ Ես հիացած եմ ձեր դեդուկտիվ մեթոդով։ Այսպիսի փայլուն հաջողություն։ Այն ստվեր գցեց անգամ Հոուպ Ջեֆերսոնի գործին։ Ինձ թվում էև արդեն առավոտյան աղջամուղջում կարող էինք տարբերել շրջակայքի առարկաները։ Մեծ, Նորվուդյան գործն ավելի բարդ արկղի նման տունը սև, խարխուլ պատուհաններով և բարձր, մերկ պատերով, տխուր ու լուռ խոյանում էր մեր ետևում։ Մեր ճանապրհն ընկած էր պարտեզի, այն բոլոր ուղղություններով հատող փոսերի ու առվակների միջով։ Վաղուց այգեպանի մկրատ չտեսած թփերով, ծառերով, հողի ու հանելուկային է։ Բացատրեք ինձաղբի կույտերով լի այս վայրը, օրինակմռայլ, որտեղից է ձեզ այդքան ստույգ հայտնի փայտե ոտքով մարդու արտաքինը։լքված տեսք ուներ և լիովին ներդաշնակ էր այստեղ կատարված ողբերգությանը։

  ― ԱխԹոբին հասնելով քարե պարսպին, իմ թանկագին Ուոտսոն։ Չ՞է որ դա շատ պարզ է։ Եվ դա ձեզ ասում եմ ոչ կեղծ համեստությունից։ Բանտային պահակության երկու սպաներ դառնում են կարևոր գաղտնիքի տեր։ Ջոնաթան Սմոլ անունով անգլիացին գծել բողոքող և նրանց է տվել գանձի տեղը ցույց տվող պլանը։ Դուք հիշում եք, կապիտան Մորսթենի նոթատետրում գտնված գծագրի վրա հենց այդ անունն էր։ Որոշակի հավակնությամբ նա նկարել էր «ճորսի նշանը» և ստորագրել իր ընկերների անունից։ Օգտվելով գծագրից անհամբեր վնգստոցով վազեց նրա երկայնքով ևվերջապես կանգ առավ անկյունում, ինչպես կարելի է գուշակելամբողջ պարտեզից առանձնացված մատղաշ, խախտելով համաձայնությունըբարձր հաճարենու մոտ։ Այնտեղ, որի օգնությամբ տիրեցին գանձինուր պատերը միանում էին իրար, սպաներըմի քանի աղյուսներ տեղաշարժված էին՝ կարծես աստիճաններ կազմելով, հնարավոր է նաև նրանցից մեկը, գանձը տեղափոխեցին Անգլիա։ Կարելի է հարցնել․ ինչու՞ Ջոնատան Սմոլն անձամբ չտիրեց գանձին։ Դա էլ է պարզ։ Եթե հիշում եք, գծագրի վրա գրված է այն թվականը, երբ Մորսթենը մշտապես շփվում էր բանտարկյալների հետ։ Այստեղից հետևում էորոնց մաշված և կլորացած անկյուններն ասում էին, որ Ջոնաթան Սմոլն իր ընկերների հետ այդ ժամանակ գտնվել է բանտում, դրանցից հաճախակի են օգտվել։ Հոլմսը բարձրացավ դրանց վրայով ևձեռքիցս վերցնելով Թոբիին, հետևաբար, ինքը չէր կարող տիրել գանձերին։ նստեց գետնին։

  ― Դա զուտ ենթադրություն — Այստեղ փայտե ոտքով մարդու ձեռնահետքեր կան, — ասաց Հոլմսը, երբ բարձրացա նրա մոտ։ — Տեսնու՞մ եք արյան բիծը ճերմակ ներկի վրա։ Ինչ հաջողություն է, որ երեկվանից անձրև չի եկել։ Հոտը մնացել էճանապարհին, ― ասացի ես։չնայած այստեղով անցել են քսանութ ժամ առաջ։

  ― ԱվելինԽոստովանում եմ, քան ենթադրություն։ Սա տեսակետ էայդ հարցում մի քանի կասկածներ ունեի, որն առանց բացառելու փաստերըերբ մտածում էի, բացատրում թե ինչ աշխույժ երթևեկություն է ամեն ինչ։ Եկեք ստուգենք։ Մայոր Շոլտոն ապրում է հանգիստլինում լոնդոնյան փողոցներում։ Բայց շուտով կասկածներս փարատվեցին։ Թոբին, բավականություն ստանալով գանձերիցոչ մի րոպե չտատանվելով, որոնք անվեհապահորեն գտնվում էին նրա տիրապետության տակ։ Հետո հանկարծ Հնդկաստանից նամակ է ստանումառաջ վազեց, որը վախեցնում է նրան մահու չափ։ Ի՞նչ կարող էր հայտնել նամակը։ընթացքում ծիծաղելիորեն օրորվելով։ Կրեոզոտի սուր հոտը ծանապարհին հաղթեց մնացած բոլոր հոտերին։

  ― Այն— Խնդրում եմ չմտածեք, — ասաց Հոլմսը, — թե միայն այս պատահականության շնորհիվ հանցագործները շուտով կհայտնվեն մեր ձեռքում։ Այժմ այնքան շատ բան գիտեմ, որ այն մարդըդրանց բռնելու մի քանի միջոց եմ տեսնում, որի հետ անարդարացի են վարվելբայց սա, ազատ է արձակված։ Կամ փախել իհարկե ամենահեշտն ու արագն է։ Որն ավելի հավանական էՀիմարություն կլիներ դրանից չոգտվել, քանի որ մայոր Շոլտոն անկասկած գիտեր Ջոնատան Սմոլի և նրա ընկերների բանտարկության ժամկետը։ Եվ եթե ժամկետը լրացած լիներ, նրա հայտնվելն այդ աստիճան չէր վախեցնի։ Նա ի՞նչ ճակատագիրն այդքան բարյացակամ է անում։ Խելացնորության աստիճանի վախենալով փայտե ոտքով մարդուցմեր հանդեպ։ Բայց այս երջանիկ դիպվածը ինձ վատ ծառայություն մատուցեց՝ լուծումը դադարեց զուտ տրամաբանական լինելուց, ի միջիայլոց, սպիտակ, նա զինվում է և դաստակերտի դարպասներին հուսալի պահակախումբ է կարգում։ Հիշու՞մ եք, շփոթվելով կրակել է կաղ առևտրականի վրա։ Այնուհետև, գծագրի վրա միայն մեկ անգլիացու անուն կա։ Մնացածները հնդկական են կամ մահմեդական։ որպիսին սկզբում նախատեսել էի։ Այդ պատճառով մենք հավատացած կարող ենք ասել, որ փայտե ոտքով մարդը հենց Ջոնատան Սմոլն է։ Առայժմ ձեզ չի՞ թվում, որ իմ դատողությունները մեղանչում են տրամաբանության դեմ։դեպքում գործն իսկապես ինձ դափնիներ կպարգևեր։

  ― Ոչ, ամեն — Էլ ինչ պարզ դափնիներ են ձեզ պետք, Հոլմս։ Ես հիացած եմ ձեր դեդուկտիվ մեթոդով։ Այսպիսի փայլուն հաջողություն։ Այն ստվեր գցեց անգամ Հոուպ Ջեֆերսոնի գործին։ Ինձ թվում է, Նորվուդյան գործն ավելի բարդ ու հանելուկային է։ Բացատրեք ինձ, օրինակ, որտեղից է և համոզիչ։ձեզ այդքան ստույգ հայտնի փայտե ոտքով մարդու արտաքինը։

  ― Լավ։ Այդ դեպքում մեզ դնենք — Ախ, իմ թանկագին Ուոտսոն։ Չ՞է որ դա շատ պարզ է։ Եվ դա ձեզ ասում եմ ոչ կեղծ համեստությունից։ Բանտային պահակության երկու սպաներ դառնում են կարևոր գաղտնիքի տեր։ Ջոնաթան Սմոլի տեղը։ Գործին նայենք նրա տեսանկյունից։ Նա վերադառնում Սմոլ անունով անգլիացին գծել և նրանց է Անգլիա՝ մտադրություն ունենալով վերցնել այնտվել գանձի տեղը ցույց տվող պլանը։ Դուք հիշում եք, ինչն իրավացիորեն համարում է իրենըկապիտան Մորսթենի նոթատետրում գտնված գծագրի վրա հենց այդ անունն էր։ Որոշակի հավակնությամբ նա նկարել էր «չորսի նշանը» և ստորագրել իր ընկերների անունից։ Օգտվելով գծագրից և, ինչպես նաև վրեժխնդիր լինել համաձայնագիրը դրժողից։ Իմանում կարելի էգուշակել, թե որտեղ է ապրում Շոլտոն և ամենայն հավանականությամբ կապի մեջ է մտնում ծառաներից մեկի հետ։ Այնտեղ Լալ Ռաո անունով մի ծառայապետ կախախտելով համաձայնությունը, որին դեռ չենք տեսել։ Միսիս Բերստոնը նրա մասին տհաճությամբ խոսեց։ Սակայն Սմոլին չհաջողվեց գտնել թաքցրած գանձերի գաղտնարանըորի օգնությամբ տիրեցին գանձին, որովհետև մայորից և հավատարիմ ծառայից բացիսպաները, որն արդեն մահացել հնարավոր էնաև նրանցից մեկը, ոչ ոք չգիտեր թաքստոցի տեղը։ Անսպասելիորեն գանձը տեղափոխեցին Անգլիա։ Կարելի է հարցնել․ ինչու՞ Ջոնատան Սմոլն իմանում անձամբ չտիրեց գանձին։ Դա էլ էպարզ։ Եթե հիշում եք, որ մայորը մահամերձ է։ Հուսահատվածգծագրի վրա գրված է այն թվականը, որ գաղտնիքն էլ հետը կտանիերբ Մորսթենը մշտապես շփվում էր բանտարկյալների հետ։ Այստեղից հետևում է, Ջոնաթանը, ինչ-որ ձևով խաբելով դռնապանի զգոնությունը, թափանցում է պարտեզ և նայում մահացողի ննջարանի պատուհանից ներս։ Միայն մայորի անկողնու մոտ գտնվող երկու որդիների ներկայությունն է խանգարում նրան ներս մտնել։ Կատաղությունից խելագարվելով՝ հենց նույն գիշեր նա սողոսկում է համգուցյալի սենյակը և ցանկանալով փնտրել գտնել արկղը, տակնուվրա է անում ամեն ինչ և որպես Ջոնաթան Սմոլն իր այցելության վկայություն թողնում ընկերների հետ այդ ժամանակ գտնվել է արդեն մեզ հայտնի «չորսի նշանը»։ Անկասկածբանտում, նա նախօրոք որոշել էր սպանել մայորին և դիակի կողքին թողնել այդ գրությունը ի նշան այն բանի, որ դա ոչ թե սովորական սպանություն էրհետևաբար, այլ վրեժխնդրություն։ Այսպիսի էժանագին էֆեկտի կրքերի օրինակի կարելի է հանդիպել հանցագործությունների տարեգրքում, իսկ դրանք սովորաբար անփոխարինելի բանալի են հանցագործի անձը պարզելու համար։ Առայժմ ամեն ինչ պա՞րզ է։ինքը չէր կարող տիրել գանձերին։

  ― Լավ։ Ի՞նչ է մնում անելու Ջոնաթան Սմոլին։ Մնում է միայն գաղտնի հետևել տանը— Ավելին, որտեղ սկսել են փնտրել գանձը։ Հնարավոր քան ենթադրություն։ Սա տեսակետ է, որ նա ապրել է Անգլիայի սահմաններից դուրս և միայն ժամանակ առ ժամանակ է այստեղ եկել։ Հետո գտնվել է գաղտնարանըորն առանց բացառելու փաստերը, և Սմոլին անմիջապես հայտնել են դրա մասին։ Այստեղ դարձյալ հառնում բացատրում է ներսի մեղսակից ունենալու խնդիրը։ Ջոնաթան Սմոլն իր փայտե ոտքով չէր կարող հասնել այդպիսի բարձրության վրա գտնվող Բարթոլոմյու Շոլտոյի աշխատասենյակը։ Այդ ժամանակ նա իր համար գտնում ամեն ինչ։ Եկեք ստուգենք։ Մայոր Շոլտոն ապրում է տարօրինակ մի օգնականհանգիստ, որը ջրհորդանով հեշտությամբ մագլցում և հասնում է տանիքինբավականություն ստանալով գանձերից, բայց բոբիկ ոտքով ընկնում որոնք անվեհապահորեն գտնվում էին նրա տիրապետության տակ։ Հետո հանկարծ Հնդկաստանից նամակ է կրեոզոտի մեջստանում, որի հետևանքով գործի մեջ որը վախեցնում է մտնում Թոբին, և վիրավորված ոտքով պաշտոնաթող վիրաբույժը կատարում է վեց մղոնանոց մի շրջագայություն։նրան մահու չափ։ Ի՞նչ կարող էր հայտնել նամակը։

  ― Այսպես— Այն, ուրեմնոր այն մարդը, որի հետ անարդարացի են վարվել, ազատ է արձակված։ Կամ փախել է։ Որն ավելի հավանական է, քանի որ մայոր Շոլտոն անկասկած գիտեր Ջոնատան Սմոլի և նրա ընկերների բանտարկության ժամկետը։ Եվ եթե ժամկետը լրացած լիներ, նրա հայտնվելն այդ աստիճան չէր վախեցնի։ Նա ի՞նչ է անում։ Խելացնորության աստիճանի վախենալով փայտե ոտքով մարդուց, ի միջիայլոց, սպիտակ, ոչ թե նազինվում է և դաստակերտի դարպասներին հուսալի պահակախումբ է կարգում։ Հիշու՞մ եք, այլ օգնականն շփոթվելով կրակել է սպանել մայորին։կաղ առևտրականի վրա։ Այնուհետև, գծագրի վրա միայն մեկ անգլիացու անուն կա։ Մնացածները հնդկական են կամ մահմեդական։ Այդ պատճառով մենք հավատացած կարող ենք ասել, որ փայտե ոտքով մարդը հենց Ջոնատան Սմոլն է։ Առայժմ ձեզ չի՞ թվում, որ իմ դատողությունները մեղանչում են տրամաբանության դեմ։

  ― Այո։ Եվ դատելով սենյակում գտնվող Սմոլի հետքերից— Ոչ, նա դրանից դժգոհ ամեն ինչ պարզ է եղել։ Սմոլն ատելություն չէր տածում Բարթոլոմյու Շոլտոյի հանդեպ և գտնում էր, որ պետք էր միայն նրան կապկպել և բերանը փակել։ Սմոլը բոլորովին չէր ցանկանում գլուխն օղակի մեջ մտցնել։ Բայց կատարվածն, ինչպես ասում են, ետ չես բերի։ Նրա հանցակցի մոտ արթնացել են վայրի զգացմունքները, և թույնն արել է իր գործը։ Այսպիսին է գործի ընթացքն իմ պատկերացմամբ։ Ինչ վերաբերում է արտաքինին, ապա նա, իհարկե, պետք է լինի միջին տարիքի և թուխ՝ Անդամանյան կղզիներում այդքան տարվա տաժանակիր աշխատանքից հետո։ Քայլի երկարությունից հեշտ է հասակը որոշլ, իսկ որ նա մորուք ունի, մենք գիտենք Թադեուշ Շոլտոյի պատմածից, որին առանձնապես շշմեցրել էր հոր մահվան օրը պատուհանում հայտնված դեմքի առատ մազածածկույթը։ Ահա, ըստ էության, ամենը։համոզիչ։

  ― Ախ, հա՛, օգնականը, նրա մասին էլ — Բացարձակապես ամեն ինչ պարզ է։ Դուք շուտով ամեն ինչ կիմանաք։ Ինչ լավ է շնչել առավոտյան մաքուր օդը։ Տեսնու՞մ եք այն փոքրիկ ամպը։ Լողում է ինչպես հսկա վարդաթևիկի վարդագույն փետուրը։ Արևի կարմիր սկավառակը հազիվ է վեր բարձրանում լոնդոնյան մառախուղի միջով։ Նա լուսավորում է շատ բարի մարդկանց, ովքեր սիրում են վեր կենալ լուսաբացին, բայց դծվար թե նրանց մեջ լինի մեկը, որը շտապի ավելի արտասովոր գործով, քան մենք։ Այս տարերքների առկայությամբ ինչպիսի ոչնչություն է թվում մարդն իր խեղճ ինքնասիրությամբ և երազանքներով։ Ինչպե՞ս է ձեր Ժան Վոլը։ինչ։

  ― Դա նույնն է— Այսպես, ուրեմն, ոչ թե առվակի հունով գնաս հասնես լճին՝ նրա ակունքին։ Պոլը մի տարիմաստնա, բայց խորը միտք է արտահայտել․ ճշմարիտ մեծությունը սկսվում է սեփական ոչնչությունը հասկանալուց։ Նա ենթադրում է, որ համեմատելով գնահատելու կարողությունը արդեն ինքնին խոսում է հոգու վեհության մասին։ Ռիխտերը մտածելու համար շատ նյութ այլ օգնականն է տալիս։ Ատրճանակ վերցրե՞լ եք։սպանել մայորին։

  ― Ոչ— Այո։ Եվ դատելով սենյակում գտնվող Սմոլի հետքերից, նա դրանից դժգոհ է եղել։ Սմոլն ատելություն չէր տածում Բարթոլոմյու Շոլտոյի հանդեպ և գտնում էր, որ պետք էր միայն ձեռնափայտ։նրան կապկպել և բերանը փակել։ Սմոլը բոլորովին չէր ցանկանում գլուխն օղակի մեջ մտցնել։ Բայց կատարվածն, ինչպես ասում են, ետ չես բերի։ Նրա հանցակցի մոտ արթնացել են վայրի զգացմունքները, և թույնն արել է իր գործը։ Այսպիսին է գործի ընթացքն իմ պատկերացմամբ։ Ինչ վերաբերում է արտաքինին, ապա նա, իհարկե, պետք է լինի միջին տարիքի և թուխ՝ Անդամանյան կղզիներում այդքան տարվա տաժանակիր աշխատանքից հետո։ Քայլի երկարությունից հեշտ է հասակը որոշել, իսկ որ նա մորուք ունի, մենք գիտենք Թադեուշ Շոլտոյի պատմածից, որին առանձնապես շշմեցրել էր հոր մահվան օրը պատուհանում հայտնված դեմքի առատ մազածածկույթը։ Ահա, ըստ էության, ամենը։

  Հոլմսը հանեց — Ախ, հա՜, օգնականը, նրա մասին էլ ամեն ինչ պարզ է։ Դուք շուտով ամեն ինչ կիմանաք։ Ինչ լավ է շնչել առավոտյան մաքուր օդը։ Տեսնու՞մ եք այն փոքրիկ ամպը։ Լողում է ինչպես հսկա վարդաթևիկի վարդագույն փետուրը։ Արևի կարմիր սկավառակը հազիվ է վեր բարձրանում լոնդոնյան մառախուղի միջով։ Նա լուսավորում է շատ բարի մարդկանց, ովքեր սիրում են վեր կենալ լուսաբացին, բայց դԺվար թե նրանց մեջ լինի մեկը, որը շտապի ավելի արտասովոր գործով, քան մենք։ Այս տարերքների առկայությամբ ինչպիսի ոչնչություն է թվում մարդն իր ատրճանակը խեղճ ինքնասիրությամբ և երկու փամփուշտով լիցքավորելով նորից խցկեց պիջակի գրպանը։երազանքներով։ Ինչպե՞ս է ձեր Ժան Պոլը։

  Այդպես ետևում թողեցինք Սթրիթեմը— Դա նույնն է, Բրիքսոնը, Քամբերուելը և հայտնվեցինք Քենինգթոն-լեյն շրջանում, շրջանցիկ ճանապարհով դուրս գալով Քենինգթոնյան մարզադաշտի արևելյան մասում։ Հավանաբար Ջոնաթան Սմոլն ու իր սարսափելի օգնականը հատուկ ընտրել էին այդ բարդ երթուղին, որպեսզի հետքից շեղեն հետապնդողներին։ Նրանք ոչ թե առվակի հունով գնաս հասնես լճին՝ նրա ակունքին։ Պոլը մի անգամ չեն անցել գլխավոր փողոցովտարիմաստ, եթե հնարաոր բայց խորը միտք է արտահայտել․ ճշմարիտ մեծությունը սկսվում է սեփական ոչնչությունը հասկանալուց։ Նա ենթադրում է եղել ցանկալի ուղղությամբ շարժվել կողմնային փոքր փողոցներով։ Քենինգթոն-լեյնի սկզբից թեքվել էին ձախ և գնացել Բոնդ-սթրիթով և Մայլ-սթրիթով։ Այնտեղ, ուր վերջին փողոցը միանում էր Նայդ-փլեյսին, Թոբին կանգ առավ և ետ ուառաջ վազելով, մի ականջը ցցեց, մյուսը՝ կախեց, իր ամբողջ տեսքով լիակատար տարակուսանք արտահայտելով։ Հետո սկսեց տեղում պտտվել, մերթ ընդ մերթ մեզ նայելով, տառացիորեն կարեկցանք փնտրելով։որ համեմատելով գնահատելու կարողությունը արդեն ինքնին խոսում է հոգու վեհության մասին։ Ռիխտերը մտածելու համար շատ նյութ է տալիս։ Ատրճանակ վերցրե՞լ եք։

  ― Ի՞նչ է կատարվում շան հետ— Ոչ, ― բռնկվեց Հոլմսը։ ― Չէ՞ որ նրանք այստեղից կառք չեն նստել և օդապարիկով չեն թռչել։միայն ձեռնափայտ։

  ― Հնարավոր է— Գուցե մեզ զենք պետք լինի, նրանք այստեղ մի փոքր կանգ են առելերբ խցկվենք նրանց որջը։ Ջոնաթանին կվերցնեք ձեզ վրա։ Եթե այն մյուսը սկսի դիմադրել, ― ենթադրեցի ես։նրան պարզապես կգնդակահարեմ։

  Այս անագամ Թոբին տառացիորեն նետի պես սուրաց։ Իր սուր դնչով հոտոտելով ողջ շրջակայքըԱյդ ամբողջ ընթացքում հետքը մեկ սայլուղով, մեկ ասֆալտապատ ճանապարհով մեզ տանում էր դեպի Լոնդոն, նա հանկարծ կրկին վստահություն ձեռք բերեց և առաջ նետվեց այնպիսի արագությամբմենք շուտով հայտնվեցինք բանվորներով և նավահանգստի բեռնակիրներով լեցուն փողոցների լաբիրինթոսում։ Փնթի տեսքով կանայք բացում էին փեղկերը և ավլում մուտքի աստիճանները։ Փողոցներից մեկի անկյունի գինետանը կյանքն արդեն եռում էր, որպիսին դեռ չէր ցուցաբերել։ Հետքըայնտեղից անընդհատ հայտնվում էին մորուքավոր տղամարդիկ, հավանաբարորոնք առավոտյան գինարբուքից հետո թևքերով բերաններն Էին սրբում։ Թափառող շները մեզ ուղեկցում էին հետաքրքրասեր հայացքով, բոլորովին թարմ բայց մեր անզուգական Թոբին առանց աջ ու ձախ նայելու առաջ էր, քանի որ Թոբին ոչ միայն վազում՝ դնչով խրվեց հողի մեջ, այլև ձգեց վզափոկը, որն այժմ խանգարում համարյա քսվելով հողին և ժամանակ առ ժամանակ անհամբեր կաղկանձում էր նրան ավելի արագացնելու վազքը։ Հոլմսի աչքերի փայլից տեսնում էի, որ մեր ճանապարհորդությունը, իր կարծիքով, մոտենում էր ավարտին։ զգալով թարմ հետքը։

  Այժմ վազում էինք Նայն-ԷլմսովԱյդպես ետևում թողեցինք Սթրիթեմը, ետևում թողնելով «Բրոդերիկ-Նելսոն» ֆիրմայի փայտի պահեստը։ Նրան կից «Սպիտակ արծիվ» պանդոկի մոտ Թոբին գրգռված անհետացավ դռնակի ետևումԲրիքսոնը, Քամբերուելը և մենք հայտնվեցինք պահեստի բակումՔենինգթոն-լեյն շրջանում, որտեղ սղոցարարներն արդեն սկսել շրջանցիկ ճանապարհով դուրս գալով Քենինգթոնյան մարզադաշտի արևելյան մասում։ Հավանաբար Ջոնաթան Սմոլն ու իր սարսափելի օգնականը հատուկ ընտրել էին իրենց ցերեկային աշխատանքը։ Թոբինայդ բարդ երթուղին, ուշադրություն չդարձնելով նրանց վրաորպեսզի հետքից շեղեն հետապնդողներին։ Նրանք ոչ մի անգամ չեն անցել գլխավոր փողոցով, ուղղակի տաշեղների եթե հնարաոր է եղել ցանկալի ուղղությամբ շարժվել կողմնային փոքր փողոցներով։ Քենինգթոն-լեյնի սկզբից թեքվել էին ձախ և թեփերի վրայով դուրս եկավ ճանապարհ՝ շրջանցելով ցախանոցը, սուրաց երկշարք վառելափայտի միջանցքով գնացել Բոնդ-սթրիթով և վերջապես հրճվանքով նետվեց մեծ տակառի վրաՄայլ-սթրիթով։ Այնտեղ, որ դեռ դրված ուր վերջին փողոցը միանում էր այստեղ բերված ձեռնասայլակին։ Կախ ընկած լեզվով և փայլող հայացքով Նայդ-փլեյսին, Թոբին կանգնել էր տակառի վրա կանգ առավ և գովեստի սպասելով հաղթական հայացքով նայում էր մեզ։ Ամբողջ տակառն ու սայլակի անիվներն աղտոտված էին գորշետ ուառաջ վազելով, թանձր հեղուկովմի ականջը ցցեց, շրջակայքից կուպրի ուժեղ հոտ էր գալիս։մյուսը՝ կախեց, իր ամբողջ տեսքով լիակատար տարակուսանք արտահայտելով։ Հետո սկսեց տեղում պտտվել, մերթ ընդ մերթ մեզ նայելով, տառացիորեն կարեկցանք փնտրելով։

  Շերլոկ Հոլմսն ու ես իրար նայեցինք — Ի՞նչ է կատարվում շան հետ, — բռնկվեց Հոլմսը։ — Չէ՞ որ նրանք այստեղից կառք չեն նստել և միաժամանակ բռնկվեցինք անզուսպ քրքիջով։օդապարիկով չեն թռչել։

  ― Հիմա ի՞նչ անենքԱյս անագամ Թոբին տառացիորեն նետի պես սուրաց։ Իր սուր դնչով հոտոտելով ողջ շրջակայքը, ― բացականչեցի ես։ ― նա հանկարծ կրկին վստահություն ձեռք բերեց և առաջ նետվեց այնպիսի արագությամբ, որպիսին դեռ չէր ցուցաբերել։ Հետքը, հավանաբար, բոլորովին թարմ էր, քանի որ Թոբին կորցրեց ոչ միայն դնչով խրվեց հողի մեջ, այլև ձգեց վզափոկը, որն այժմ խանգարում էր նրան ավելի արագացնելու վազքը։ Հոլմսի աչքերի փայլից տեսնում էի, որ մեր ճանապարհորդությունը, իր անսխալական հեղինակությունը։կարծիքով, մոտենում էր ավարտին։

  ― Նա գործեց իր ընդունակության չափովԱյժմ վազում էինք Նայն-Էլմսով, ― պատասխանեց Հոլմսըետևում թողնելով «Բրոդերիկ-Նելսոն» ֆիրմայի փայտի պահեստը։ Նրան կից «Սպիտակ արծիվ» պանդոկի մոտ Թոբին գրգռված անհետացավ դռնակի ետևում, Թոբիին վերցնելով տակառի վրայից և մենք հայտնվեցինք պահեստի բակում, որտեղ սղոցարարներն արդեն սկսել էին իրենց ցերեկային աշխատանքը։ Թոբին, ուշադրություն չդարձնելով նրանց վրա, ուղղակի տաշեղների և թեփերի վրայով դուրս տանելով պահեստից։ ― Պատկերացրեքեկավ ճանապարհ՝ շրջանցելով ցախանոցը, Լոնդոնում օրվա ընթացքում որքան կուպր են օգտագործումսուրաց երկշարք վառելափայտի միջանցքով և վերջապես հրճվանքով նետվեց մեծ տակառի վրա, այնպես որ զարմանալի չէդեռ դրված էր այստեղ բերված ձեռնասայլակին։ Կախ ընկած լեզվով և փայլող հայացքով Թոբին կանգնել էր տակառի վրա և գովեստի սպասելով հաղթական հայացքով նայում էր մեզ։ Ամբողջ տակառն ու սայլակի անիվներն աղտոտված էին գորշ, որ մեր հետքը խաչաձեևվեց։ Մոդայիկ է դարձել փայտերը կուպրով ներծծել։ Ո՛չթանձր հեղուկով, խեղճ Թոբին մեղավոր չէ։շրջակայքից կուպրի ուժեղ հոտ էր գալիս։

  ― Այո, բարեբախտաբար հեռու չէ։ Հիմա եմ հասկանում, թե ինչու Թոբին այդպես մոլորվեց Նայթ==Գլուխ 8 — Բեյքր-փլեյսի անկյունում։ Այդտեղից տարբեր կողմեր են ձգվում երկու միանման հետքեր։ Մենք ընկանք կեղծ հետքի վրա։ Մնում է վերադառնալ և գտնել ճիշտ հետքը։սթրիթի ոստիկանության անկանոն զորամասերը==

  Դա դժվար չէր։ Թոբիին տարանք այնտեղ— Հիմա ի՞նչ անենք, որտեղ սխալվեց։ Այնտեղ նա մի շրջան էլ գործեց և նետվեց միանգամայն այլ ուղղությամբ։— բացականչեցի ես։ — Թոբին կորցրեց իր անսխալական հեղինակությունը։

  ― Միայն թե մեզ չտանի այնտեղ— Նա գործեց իր ընդունակության չափով, որտեղից տակառն — պատասխանեց Հոլմսը, Թոբիին վերցնելով տակառի վրայից և դուրս տանելով պահեստից։ — Պատկերացրեք, Լոնդոնում օրվա ընթացքում որքան կուպր են բերելօգտագործում, այնպես որ զարմանալի չէ, որ մեր հետքը խաչաձևվեց։ Մոդայիկ է դարձել փայտերը կուպրով ներծծել։ Ո՛չ, ― նկատեցի ես։խեղճ Թոբին մեղավոր չէ։

  ― Մի վախեցեք։ Տեսնում եք, Թոբին հիմա վազում — Ուրեմն պետք է մայթով, իսկ չէ որ սայլը անցել է փողոցով։ Ոչ, այս անգամ մենք ճիշտ ուղու վրա ենք։ ― Հետքը թեքվեց դեպի գետափ, ետևում մնացին Բելմոնթ-փլեյսն ու Փրինսիս-սթրիթը։ Բրոդ-սթրիթի վերջում հետքը մոտեցավ ուղիղ ջրին, դեպի ոչ մեծ փայտյա նավակառանին։ Թոբին մեզ տարավ մինչև նավակայանի ծայրը և կանգնեց, կատաղած կաղկանձելով և նայելով ներքևի մուգ, արագահոս ջրին։վերադառնանք սկզբնահետքի՞ն։

  ― Բախտներս չբերեց— Այո, ― ասաց Հոլմսը։ ― Այստեղ նրանք նավակ բարեբախտաբար հեռու չէ։ Հիմա եմ հասկանում, թե ինչու Թոբին այդպես մոլորվեց Նայթ-փլեյսի անկյունում։ Այդտեղից տարբեր կողմեր են նստել։ձգվում երկու միանման հետքեր։ Մենք ընկանք կեղծ հետքի վրա։ Մնում է վերադառնալ և գտնել ճիշտ հետքը։

  Նավակառանին կապված էին մի քանի գետանավակներ և մակույկներ։ Դա դժվար չէր։ Թոբիին մոտեցրինք դրանցից հյուրաքանչյուրինտարանք այնտեղ, բայց ինչքան որտեղ սխալվեց։ Այնտեղ նա մի շրջան էլ հոտոտեց, կրեոզոտի հոտը չքացել էր։գործեց և նետվեց միանգամայն այլ ուղղությամբ։

  Այս հասարակ նավակառանից ոչ հեռու աղյուսե մի փոքրիկ տնակ կար։ Երկրորդ պատուհանին կախված էր «Մորդեկայ Սմիթ» բառերով փայտե մեծ ցուցանակ— Միայն թե մեզ չտանի այնտեղ, ներքևում գրված էր՝ «Մեկ ժամով կամ ամբողջ օրով վարձով տրվող մակույկներ»։ Դռան վրայի գրությունը տեղեկացնում էրորտեղից տակառն են բերել, որ տերն ունի փոքր շոգենավ , որի մասին պերճախոս վկայում էր գետակի մոտի կոքսի կույտը։ Շերլոկ Հոլմսը նայեց շուրջը և դեմքը մռայլվեց։— նկատեցի ես։

  ― Գործերը վատ են— Մի վախեցեք։ Տեսնում եք, ― ասաց նա։ ― Այդ սրիկաներն ավելի խելոք դուրս եկանԹոբին հիմա վազում է մայթով, քան ենթադրում էի։ Ոնց իսկ չէ որ կարողացել են հետքերը թաքցնել։ Վախենում եմ, որ նահանջը նախորոք սայլը անցել է պատրաստված եղել։փողոցով։ Ոչ, այս անգամ մենք ճիշտ ուղու վրա ենք։ — Հետքը թեքվեց դեպի գետափ, ետևում մնացին Բելմոնթ-փլեյսն ու Փրինսիս-սթրիթը։ Բրոդ-սթրիթի վերջում հետքը մոտեցավ ուղիղ ջրին, դեպի ոչ մեծ փայտյա նավակառանին։ Թոբին մեզ տարավ մինչև նավակայանի ծայրը և կանգնեց, կատաղած կաղկանձելով և նայելով ներքևի մուգ, արագահոս ջրին։

  Նա մոտեցավ տնակին։ Դուռը հանկարծ թափով բացվեց— Բախտներս չբերեց, և դուրս վազեց փոքրիկ, մոտ վեց տարեկան գանգրահեր մի տղա, իսկ նրա հետևից գեր, կարմրաթուշ մի կին՝ ձեռքին սպունք։— ասաց Հոլմսը։ — Այստեղ նրանք նավակ են նստել։

  ― ՋեկՆավակառանին կապված էին մի քանի գետանավակներ և մակույկներ։ Թոբիին մոտեցրինք դրանցից հյուրաքանչյուրին, հենց հիմա տուն արի ու լվացվիբայց ինչքան էլ հոտոտեց, ― բղավեց կինը։ ― Ինչ կեղտոտ տղա ես։ Եթե հայրդ քեզ այդպես տեսնի, գիտես մեզ ինչ կանի։կրեոզոտի հոտը չքացել էր։

  ― Հիանալի Այս հասարակ նավակառանից ոչ հեռու աղյուսե մի փոքրիկ էտնակ կար։ Երկրորդ պատուհանին կախված էր «Մորդեկայ Սմիթ» բառերով փայտե մեծ ցուցանակ, հարձակումն սկսեց Հոլմսը։ ― Ինչ կարմրաթուշն է չարաճճին։ Լսիրներքևում գրված էր՝ «Մեկ ժամով կամ ամբողջ օրով վարձով տրվող մակույկներ»։ Դռան վրայի գրությունը տեղեկացնում էր, Ջեկոր տերն ունի փոքր շոգենավ , ամենից շատ ինչ ես ուզում։որի մասին պերճախոս վկայում էր գետակի մոտի կոքսի կույտը։ Շերլոկ Հոլմսը նայեց շուրջը և դեմքը մռայլվեց։

  ― Շիլինգ— Գործերը վատ են, ― պատասխանեց նա մտածելով։— ասաց նա։ — Այդ սրիկաներն ավելի խելոք դուրս եկան, քան ենթադրում էի։ Ոնց որ կարողացել են հետքերը թաքցնել։ Վախենում եմ, որ նահանջը նախորոք է պատրաստված եղել։

  ― Երկու շիլինգ— Ջեկ, ― պատասխանեց փոքրիկը մի քիչ էլ մտածելով։հենց հիմա տուն արի ու լվացվի, — բղավեց կինը։ — Ինչ կեղտոտ տղա ես։ Եթե հայրդ քեզ այդպես տեսնի, գիտես մեզ ինչ կանի։

  ― Այդ դեպքում բռնիր։ Ինչ հիանալի — Հիանալի փոքրիկ ունեք միսիս Սմիթ։է, հարձակումն սկսեց Հոլմսը։ — Ինչ կարմրաթուշն է չարաճճին։ Լսիր, Ջեկ, ամենից շատ ինչ ես ուզում։

  ― Աստված օրհնի ձեզ— Շիլինգ, սըր։ Այնպես խելամիտ է մեծանում, որ աստված մի արասցե։ Հոգիս հանում է, հատկապես երբ հայրը տանը չէ։ Ահա, ինչպես հիմա։— պատասխանեց նա մտածելով։

  ― Գնաց դեռ երեկ առավոտյան— Երկու շիլինգ, սըր։ Եվ ես սկսում եմ արդեն անհանգստանալ։ Բայց եթե ձեզ մակույկ է հարկավոր, սըր, ապա ես կարող եմ մեկն արձակել։— պատասխանեց փոքրիկը մի քիչ էլ մտածելով։

  ― Շոգենավա՞կ։ Ինչ ցավալի բան։ Հենց դրանով էլ մեկնեց։ Այդ պատճառով էլ անհանգստանում եմ: Ածուխն այնքան էր— Աստված օրհնի ձեզ, որ կհասցներ Վուլիջ և ետ։ Եթե զբոսանավով լիներսըր։ Այնպես խելամիտ է մեծանում, չէի անհանգստանա։ Չէ որ նա երբեմն նաև Գրեյվ-սենդ աստված մի արասցե։ Հոգիս հանում է մեկնում։ Նույնիսկ գիշերում է այնտեղ, եթե շատ գործ է պատահում։ Բայց չէ որ բարկասով շատ հեռու չես գնա։հատկապես երբ հայրը տանը չէ։ Ահա, ինչպես հիմա։

  ― Կարելին կարելի է։ Միայն թե նա այդ չի սիրում։ Ասում — Գնաց դեռ երեկ առավոտյան, սըր։ Եվ ես սկսում եմ արդեն անհանգստանալ։ Բայց եթե ձեզ մակույկ էհարկավոր, ածուխի համար շատ են կորզում․․․ Մեկ էլ ինձ դուր չի գալիս փայտե ոտքով մարդըսըր, այնպիսի սարսափելի դեմք ունի և մեր լեզվով էլ չի խոսում։ Շարունակ թափառում է այս կողմերում։ապա ես կարող եմ մեկն արձակել։

  ― Դե այո— Շոգենավա՞կ։ Ինչ ցավալի բան։ Հենց դրանով էլ մեկնեց։ Այդ պատճառով էլ անհանգստանում եմ։ Ածուխն այնքան էր, սըր։ Այնպես արևահարվածոր կհասցներ Վուլիջ և ետ։ Եթե զբոսանավով լիներ, ոնց չէի անհանգստանա։ Չէ որ կապիկ լինի։ Այդ նա երեկ երեկոյան եկավ ամուսնուս ետևից։ Իսկ ամուսինս, ինչպես երևում երբեմն նաև Գրեյվ-սենդ էմեկնում։ Նույնիսկ գիշերում է այնտեղ, սպասում էր, որովհետև շոգենավակն արդեն պատրաստ էր։ Ճիշտն ասեմ, սըր, այս ամենն ինձ դուր չի գալիս։եթե շատ գործ է պատահում։ Բայց չէ որ բարկասով շատ հեռու չես գնա։

  ― Իմ թանկագին միսիս Սմիթ, ― ասաց Հոլմսն ուսերը թոթվելով, ― դուք իզուր եք անհանգստանում։ Որտեղի՞ց կարող էիք իմանալ, որ ոչ թե ուրիշ, այլ հենց փայտե ոտքով մարդն — Ածուխ կարելի է եկել։ Չեմ հասկանում, որտեղից է այդ վստահությունը։գնել ցանկացած նավահանգստում։

  ― Իսկ ձա՞յնը, սըր։ Ես լավ եմ հիշում նրա ձայնը՝ խռպոտ, կոպիտ։ Նա ծեծեց պատուհանը, ժամը երեքը կլիներ։ «Ապա, արթնացիր, բարեկամս, ― խռխռացեց — Կարելին կարելի է։ Միայն թե նաայդ չի սիրում։ Ասում է, ― հերթափոխի ժամն է»։ Ծերուկն արթնացրեց Ջիմինածուխի համար շատ են կորզում… Մեկ էլ ինձ դուր չի գալիս փայտե ոտքով մարդը, նա այնպիսի սարսափելի դեմք ունի և մեր առաջնեկն լեզվով էլ չի խոսում։ Շարունակ թափառում է, և ոչ մի բառ չասելով, երկուսով գնացին։ Գիշերով լավ լսվում էր, թե ինչպես էր գետաքարերի վրա տկտկում փայտե ոտքը։ այս կողմերում։

  ― Իսկ ինչ է— Փայտե ոտքով մա՞րդ, այդ փայտե ոտքովը մենա՞կ էր։— զարմացած հարցրեց Հոլմսը։

  ― Չեմ կարող ասել— Դե այո, սըր։ Այլևս ոչինչ չլսեցի։Այնպես արևահարված, ոնց որ կապիկ լինի։ Այդ նա երեկ երեկոյան եկավ ամուսնուս ետևից։ Իսկ ամուսինս, ինչպես երևում է, սպասում էր, որովհետև շոգենավակն արդեն պատրաստ էր։ Ճիշտն ասեմ, սըր, այս ամենն ինձ դուր չի գալիս։

  ― Խնդրում եմ ներեք անհանգստացնելու համար, — Իմ թանկագին միսիս Սմիթ, բայց ինձ շատ — ասաց Հոլմսն ուսերը թոթվելով, — դուք իզուր եք անհանգստանում։ Որտեղի՞ց կարող էիք իմանալ, որ ոչ թե ուրիշ, այլ հենց փայտե ոտքով մարդն է հարկավոր շոգենավը։ Դրա մասին ինձ շատ են ասել։ Իսկ իմչպե՞ս եկել։ Չեմ հասկանում, որտեղից է այն կոչվում։այդ վստահությունը։

  ― «Ավրորա»— Իսկ ձա՞յնը, սըր։Ես լավ եմ հիշում նրա ձայնը՝ խռպոտ, կոպիտ։ Նա ծեծեց պատուհանը, ժամը երեքը կլիներ։ «Ապա, արթնացիր, բարեկամս, — խռխռացեց նա, — հերթափոխի ժամն է»։ Ծերուկն արթնացրեց Ջիմին, նա մեր առաջնեկն է, և ոչ մի բառ չասելով, երկուսով գնացին։ Գիշերով լավ լսվում էր, թե ինչպես էր գետաքարերի վրա տկտկում փայտե ոտքը։

  ― Դե— Իսկ ինչ է, իհարկե։ Հին տաշտակ է՝ կանաչ ու դեղին շերտերով և շատ լայն նավախելով։այդ փայտե ոտքովը մենա՞կ էր։

  ― Ոչ— Չեմ կարող ասել, դա չէ։ Մերը փոքր է, կոկիկ։ Հենց նոր են սև ներկել՝ երկու կարմիր շերտով։սըր։ Այլևս ոչինչ չլսեցի։

  ― Շնորհակալ եմ։ Վստահ — Խնդրում եմներեք անհանգստացնելու համար, որ միստր Սմիթը շուտով կվերադառնա։ Ցանկանում եմ գետով ներքև լողալ և եթե տեսնեմ «Ավրորան», ձեր ամուսնուն ձայն կտամմիսիս Սմիթ, որ անհանգստանում եք։ Ասացիք՝ սև՞ խողովակով։բայց ինձ շատ է հարկավոր շոգենավը։ Դրա մասին ինձ շատ են ասել։ Իսկ ինչպե՞ս է այն կոչվում։

  ― Խողովակը սև է՝ ճերմակ եզրաշերտով— «Ավրորա», սըր։

  ― Ախ, այո— Դե, իհարկե։ Կողերն են սև։ Ցտեսություն, միսիս Սմիթ։ Մակույկավար եմ տեսնում, Ուոտսոն։ Հիմա այն ափը կանցնենք։Հին տաշտակ է՝ կանաչ ու դեղին շերտերով և շատ լայն նավախելով։

  ― Ամենագլխավորը— Ոչ, ― ասաց Հոլմսը, երբ տեղավորվեցինք գետանավակի մեջ, ― գործ ունենալով հասարակ մարդկանց հետ, նրանց չպետք դա չէ։ Մերը փոքր է թույլ տալ հասկանալու, որ իրենցից ինչ-որ բան ես ցանկանում իմանալ։ Բավական է այդ իմանան, անմիջապես շրխկոցով փակում կոկիկ։ Հենց նոր են փեղկերը, ինչպես ոստրեները։ Եթե նրանց լսես ցրված տեսքով և հարցնես անպատեհորեն, ցանկացածդ կիմանաս։սև ներկել՝ երկու կարմիր շերտով։

  ― Հիմա գործողության ծրագիրը պարզ է— Շնորհակալ եմ։ Վստահ եմ, ― ասացի ես։ ― Շոգենավակ վարձել որ միստր Սմիթը շուտով կվերադառնա։ Ցանկանում եմ գետով ներքև լողալ և գտնել «Ավրորան»։եթե տեսնեմ «Ավրորան», ձեր ամուսնուն ձայն կտամ, որ անհանգստանում եք։ Ասացիք՝ սև՞ խողովակով։

  ― Բարեկամս— Խողովակը սև է՝ ճերմակ եզրաշերտով, դա աներևակայելի դժվար խնդիր կլինի։ «Ավրորան» կարող է կանգ առնել գետի այս կամ այն ափի ցանկացած նավահանգստում, ընդհուպ մինչև Գրինվիչ։ Կամրջից հետո մեկը մյուսին հաջորդում են անվերջանալի նավահանգիստներ։ Նավահանգիստների մի ամբողջ լաբիրինթոս։ Եթե մենակ հետապնդենք, քթներիցս բռնած ման կտան։սըր։

  ― Ոչ։ Ծայրահեղ դեպքում Էթելնի Ջոնսին կկանչեմ վերջին րոպեին։ Նա էությամբ վատ մարդ չէ— Ամենագլխավորը, և չէի ցանկանա փչացնել նրա կարիերան։ Բայց հիմա— ասաց Հոլմսը, երբ այդքան շատ բան տեղավորվեցինք գետանավակի մեջ, — գործ ունենալով հասարակ մարդկանց հետ, նրանց չպետք է արվածթույլ տալ հասկանալու, որ իրենցից ինչ-որ բան ես ցանկանում եմ անձամբ գործը մինչև վերջ հասցնել։իմանալ։ Բավական է այդ իմանան, անմիջապես շրխկոցով փակում են փեղկերը, ինչպես ոստրեները։ Եթե նրանց լսես ցրված տեսքով և հարցնես անպատեհորեն, ցանկացածդ կիմանաս։

  ― Երևի հայտարարություն տանք թերթում— Հիմա գործողության ծրագիրը պարզ է, որպեսզի նավահանգստի տերերը մեզ հայտնեն, եթե տեսնեն — ասացի ես։ — Շոգենավակ վարձել և գտնել «Ավրորան»։

  ― Ոչ— Բարեկամս, դա ավելի վատ է։ Մեր բարեկամները կիմանան, որ հետապնդում ենք իրենց և մեկ էլ տեսար ճողոպրեցին Անգլիայից։ Կարծում եմ, Անգլիան լքելն առանց այդ էլ մտնում աներևակայելի դժվար խնդիր կլինի։ «Ավրորան» կարող է նրանց ծրագրերի մեջ։ Բայց քանի վտանգ չկականգ առնել գետի այս կամ այն ափի ցանկացած նավահանգստում, չեն շտապի։ Ջոնսի աշխուժությունը մեզ միայն օգուտ է։ Չեմ կասկածում, որ նրա վարկածն արդեն տպվել է բոլոր թերթերում, և փախստականները լիովին հավատացած ընդհուպ մինչև Գրինվիչ։ Կամրջից հետո մեկը մյուսին հաջորդում ենանվերջանալի նավահանգիստներ։ Նավահանգիստների մի ամբողջ լաբիրինթոս։ Եթե մենակ հետապնդենք, որ ոստիկանությունը գնում է սխալ հետքով։ քթներիցս բռնած ման կտան։

  ― — Այդ դեպքում ի՞նչ պետք է անել, ― հարցրեցի, երբ կառանվեցինք միլբակյան ուղղիչ տան մոտ։օգնության կանչեք ոստիկանությանը։

  ― Վարձենք այս կառքը— Ոչ։ Ծայրահեղ դեպքում Էթելնի Ջոնսին կկանչեմ վերջին րոպեին։ Նա էությամբ վատ մարդ չէ, գնանք տունև չէի ցանկանա փչացնել նրա կարիերան։ Բայց հիմա, նախաճաշենք և մի ժամ քնենք։ Միանգամայն հնարավոր երբ այդքան շատ բան էարված, որ այս գիշեր էլ ոտքի վրա կլինենք։ Կառապան, կանգ առեք փոստի մոտ։ Թոբիին առայժմ մոտներս պահենք։ Դեռ պետք կգա։ցանկանում եմ անձամբ գործը մինչև վերջ հասցնել։

  Իջանք Գրեյթ-Պիտեր-սթրիթի փոստի մոտ— Երևի հայտարարություն տանք թերթում, որտեղից Հոլմսը հեռագիր ուղարկեց։որպեսզի նավահանգստի տերերը մեզ հայտնեն, եթե տեսնեն «Ավրորան»։

  ― Ի՞նչ եք կարծում— Ոչ, ու՞մ ուղարկեցիդա ավելի վատ է։ Մեր բարեկամները կիմանան, ― Հարցրեց Հոլմսըոր հետապնդում ենք իրենց և մեկ էլ տեսար ճողոպրեցին Անգլիայից։ Կարծում եմ, երբ նորից կառք նստեցինք։Անգլիան լքելն առանց այդ էլ մտնում է նրանց ծրագրերի մեջ։ Բայց քանի վտանգ չկա, չեն շտապի։ Ջոնսի աշխուժությունը մեզ միայն օգուտ է։ Չեմ կասկածում, որ նրա վարկածն արդեն տպվել է բոլոր թերթերում, և փախստականները լիովին հավատացած են, որ ոստիկանությունը գնում է սխալ հետքով։

  ― Հիշու՞մ եք Բեյքր-սթրիթի խուզարկու ոստիկանական ջոկատը— Վարձենք այս կառքը, որն ինձ օգնեց հետաքննելու Ջեֆերսոն Հոուպի գործը։գնանք տուն, նախաճաշենք և մի ժամ քնենք։ Միանգամայն հնարավոր է, որ այս գիշեր էլ ոտքի վրա կլինենք։ Կառապան, կանգ առեք փոստի մոտ։ Թոբիին առայժմ մոտներս պահենք։ Դեռ պետք կգա։

  ― Հիշում եմԻջանք Գրեյթ-Պիտեր-սթրիթի փոստի մոտ, ― ծիծսղեցի ես։որտեղից Հոլմսը հեռագիր ուղարկեց։

  ― Ահա— Ի՞նչ եք կարծում, հիմա դարձյալ նրանց օգնությունն է պետք։ Եթե նրանք անհաջողություն կրենու՞մ ուղարկեցի, ես էլի օգնականներ ունեմ։ Բայց սկզբում— Հարցրեց Հոլմսը, այնուամենայնիվ, նրանց կփորձեմ։ Հեռագիրը իմ փնթի օգնական Ուիգինսին ուղարկեցի։ Հավատացած եմ, մենք նախաճաշը չվերջացրած, իր խմբով նա այստեղ կլինի։երբ նորից կառք նստեցինք։

  Ինչ վերաբերվում է երեկ գիշեր սպանված Բարթոլոմյու Շոլտոյին, ապա նրա մասին լավ բան քիչ էի լսել և չէի կարող մեծ թշնամանք զգալ մարդասպանի հանդեպ։ Գանձերի գործն այլ էր։ Այդ գանձերը, կամ հավանաբար դրանց մի մասը, օրենքով պատկանում էր միսս Մորսթենին։ Քանի որ հույս կար գանձերը գտնելու, ապա պատրաստ էի դրան նվիրել ողջ կյանքս։ Ճիշտ է, եթե գտնեի, միսս Մորսթենը, ամենայն հավանականությամբ— Հիշու՞մ եք Բեյքր-սթրիթի խուզարկու ոստիկանական ջոկատը, որն ինձ համար ընդմիշտ կորած կլիներ։ Բայց եթե ես ղեկավարվեյի միայն այդպիսի մտքերով, որքան մանր ու եսասիրական կլիներ սերս։ Եթե Հոլմսը իրեն չէր խնայում հանցագործներ բռնելու համար, ապա այն պատճառը, որը դրդում էր ինձ զբաղվելու գանձերի որոնումով, հարյուր անգամ ուժեղ էր։օգնեց հետաքննելու Ջեֆերսոն Հոուպի գործը։

  Լոգանքը Բեյքր-սթրիթում և մաքուր ներքնազգեստը հիանալիորեն թարմացրին ինձ։ Երբ ներքև իջա— Հիշում եմ, նախաճաշն արդեն սեղանին էր, իսկ Հոլմսը մատուցեց սուրճը։— ծիծսղեցի ես։

  ― Նայեք— Ահա,― ասաց ինձ քմծիծաղով և մեկնեց թերթըհիմա դարձյալ նրանց օգնությունն է պետք։ Եթե նրանք անհաջողություն կրեն, ― անսանձելի Ջոնսն ու ամենահաս թղթակիցը բարի գործ են արել։ ես էլի օգնականներ ունեմ։ Բայց դուքսկզբում, երևիայնուամենայնիվ, մինչև կոկորդը կուշտ եք նորվուդյան գործից։ Ավելի լավ է զբաղվել Խոզապուխտի ձվածեղով։նրանց կփորձեմ։ Հեռագիրը իմ փնթի օգնական Ուիգինսին ուղարկեցի։ Հավատացած եմ, մենք նախաճաշը չվերջացրած, իր խմբով նա այստեղ կլինի։

  Նրանից վերցրեցի թերթը Մոտավորապես ութնանց կեսը կլիներ և կարդացի «Հանելուկային իրադարձություն Ապպեր-Նորվուդում» վերնագրով ոչ մեծ հոդվածը։ զգացի, որ այդքան փոթորկոտ իրադարձություններով լի գիշերից հետո թուլացա։ Ոտքս ուժեղ կաղում էր, մարմինս կոտրատվում հոգնածությունից, գլխիս մեջ մշուշ էր։ Ես չունեի այն պրոֆեսիոնալ ոգևորությունը, որով այրվում էր ընկերս։ Նաև չէի կարողանում այս աննախադեպ գործին վերաբերվել որպես զուտ տրամաբանական մի խնդրի։

  «Անցյալ գիշեր՝ մոտ ժամը տասներկուսին, ― գրել էր «Ստանդարտը», ― Ապպեր-Նորվուդի՝ Պոնդիշերի-Լոջում բնակվող միստր Թարթոլոմյու Շոլտոն Ինչ վերաբերվում է երեկ գիշեր սպանված է գտնվել իր ննջարանումԲարթոլոմյու Շոլտոյին, այնպիսի հանգամանքներումապա նրա մասին լավ բան քիչ էի լսել և չէի կարող մեծ թշնամանք զգալ մարդասպանի հանդեպ։ Գանձերի գործն այլ էր։ Այդ գանձերը, որոնք ստիպում են կասկածելու ինչ-որ հանցագործ ուժի մասնակցությունը։ Միստր Շոլտոյի մարմնի վրա բռնության ոչ կամ հավանաբար դրանց մի հետք չի հայտնաբերվել։ Սակայն անհետացել է հնդկական հարուստ թանկարժեք իրերի հավաքածունմասը, որը հանգուցյալը ժառանգել օրենքով պատկանում էր հորից։ Հանցագործությունն առաջինը հայտնաբերել են Շերլոկ Հոլմսն ու դոկտոր Ուոտսոնըմիսս Մորսթենին։ Քանի որ հույս կար գանձերը գտնելու, որոնք Պոնդիշերի-Լոջ էին եկել հանգուցյալի եղբոր հետ։ Բացառիկ երջանիկ պատահականությամբ, քաջ հայտնի ոստիկանական տեսուչ միստր Էթելնի Ջոնսը այդ ժամանակ գտնվում էր Նորվուդի ոստիկանական բաժանմունքում և հանցագործության վայրը ժամանեց տագնապը հնչելուց կես ժամ անց։ Միստր Էթելնի Ջոնսն իրեն հատուկ պրոֆեսիոնալ վարպետությամբ անմիջապես ստանձնեց գործը, և արդյունքները չհապաղեցին։ Ձերբակալվել ապա պատրաստ էի դրան նվիրել ողջ կյանքս։ Ճիշտ է հանգուցյալի եղբայրը՝ Թադեուշ Շոլտոն, ինչպես նաև տնտեսուհի միսիս Բերստոնըեթե գտնեի, ազգությամբ հնդիկմիսս Մորսթենը, ծառայապետ Լալ Ռառն և դռնապան Մաք-Մուրդոն։ Կասկած չկաամենայն հավանականությամբ, որ գողը կամ գողերը լավ ծանոթ էին տան դասավորությանը, քանի որ իր բացառիկ դիտողականությամբ և հանցագործ աշխարհի իմացությամբ հայտնի միստր Ջոնսի կողմից անսխալ որոշվել է, որ սրիկաները սենյակ չէին կարող թափանցել ոչ դռնով, ոչ պատուհանով, այլ ինձ համար ընդմիշտ կորած կլիներ։ Բայց եթե ես ղեկավարվեյի միայն տանիքովայդպիսի մտքերով, ձեղնահարկի պատուհանի միջովորքան մանր ու եսասիրական կլիներ սերս։ Եթե Հոլմսը իրեն չէր խնայում հանցագործներ բռնելու համար, ձեղնահարկապա այն պատճառը, որը հաղորդակից է միստր Շոլտոյի աշխատասենյակինդրդում էր ինձ զբաղվելու գանձերի որոնումով, ուր հայտնաբերվել է դիակը։ Այդ փաստը, որը վերականգնված է ամենայն մանրամասնությամբ, անկասկած վկայում է, որ գործ ունենք ոչ պատահական կողոպտիչների հետ։ Օրենքի ներկայացուցիչների արագ և արդյունավետ գործողությունները մի հարյուր անգամ ևս ցուցադրեցին, թե ինչ օգտակար է նման հանցագործությունների վայրում եռանդուն և խորաթափանց մարդու ներկայությունը։ Գտնում ենք, որ այս դեպքը հաստատում է այն մարդկանց կարծիքը, թե ոստիկանությունը պետք է ապակենտրոնացված լինի։ Այն ժամանակ գործն ավելի արագ և մանրակրկիտ կհետաքննվի»։ուժեղ էր։

  ― Հիանալի է չէ՞Լոգանքը Բեյքր-սթրիթում և մաքուր ներքնազգեստը հիանալիորեն թարմացրին ինձ։ Երբ ներքև իջա, ժպտաց նախաճաշն արդեն սեղանին էր, իսկ Հոլմսը մի ումպ սուրճ խմելով։ ― Դուք ինչ կասեք այս մասին։մատուցեց սուրճը։

  ― Կասեմ— Նայեք, որ մենք— ասաց ինձ քմծիծաղով և մեկնեց թերթը, որպես հանցագործության մասնակիցներ— անսանձելի Ջոնսն ու ամենահաս թղթակիցը բարի գործ են արել։ Բայց դուք, հազիվ խուսափեցինք ձերբակալությունից։երևի, մինչև կոկորդը կուշտ եք նորվուդյան գործից։ Ավելի լավ է զբաղվել խոզապուխտի ձվածեղով։

  Այդ պահին նախասենյակից լսվեց զանգի բարձր զնգոց«Անցյալ գիշեր՝ մոտ ժամը տասներկուսին, որին հետևեց — գրել էր «Ստանդարտը», — Ապպեր-Նորվուդի՝ Պոնդիշերի-Լոջում բնակվող միստր Թարթոլոմյու Շոլտոն սպանված է գտնվել իր ննջարանում, այնպիսի հանգամանքներում, որոնք ստիպում են կասկածելու ինչ-որ մեկին համոզող մեր տանտիրուհու վախեցած ձայնը։հանցագործ ուժի մասնակցությունը։ Միստր Շոլտոյի մարմնի վրա բռնության ոչ մի հետք չի հայտնաբերվել։ Սակայն անհետացել է հնդկական հարուստ թանկարժեք իրերի հավաքածուն, որը հանգուցյալը ժառանգել էր հորից։ Հանցագործությունն առաջինը հայտնաբերել են Շերլոկ Հոլմսն ու դոկտոր Ուոտսոնը, որոնք Պոնդիշերի-Լոջ էին եկել հանգուցյալի եղբոր հետ։ Բացառիկ երջանիկ պատահականությամբ, քաջ հայտնի ոստիկանական տեսուչ միստր Էթելնի Ջոնսը այդ ժամանակ գտնվում էր Նորվուդի ոստիկանական բաժանմունքում և հանցագործության վայրը ժամանեց տագնապը հնչելուց կես ժամ անց։ Միստր Էթելնի Ջոնսն իրեն հատուկ պրոֆեսիոնալ վարպետությամբ անմիջապես ստանձնեց գործը, և արդյունքները չհապաղեցին։ Ձերբակալվել է հանգուցյալի եղբայրը՝ Թադեուշ Շոլտոն, ինչպես նաև տնտեսուհի միսիս Բերստոնը, ազգությամբ հնդիկ, ծառայապետ Լալ Ռառն և դռնապան Մաք-Մուրդոն։ Կասկած չկա, որ գողը կամ գողերը լավ ծանոթ էին տան դասավորությանը, քանի որ իր բացառիկ դիտողականությամբ և հանցագործ աշխարհի իմացությամբ հայտնի միստր Ջոնսի կողմից անսխալ որոշվել է, որ սրիկաները սենյակ չէին կարող թափանցել ոչ դռնով, ոչ պատուհանով, այլ միայն տանիքով, ձեղնահարկի պատուհանի միջով, ձեղնահարկ, որը հաղորդակից է միստր Շոլտոյի աշխատասենյակին, ուր հայտնաբերվել է դիակը։ Այդ փաստը, որը վերականգնված է ամենայն մանրամասնությամբ, անկասկած վկայում է, որ գործ ունենք ոչ պատահական կողոպտիչների հետ։ Օրենքի ներկայացուցիչների արագ և արդյունավետ գործողությունները մի անգամ ևս ցուցադրեցին, թե ինչ օգտակար է նման հանցագործությունների վայրում եռանդուն և խորաթափանց մարդու ներկայությունը։ Գտնում ենք, որ այս դեպքը հաստատում է այն մարդկանց կարծիքը, թե ոստիկանությունը պետք է ապակենտրոնացված լինի։ Այն ժամանակ գործն ավելի արագ և մանրակրկիտ կհետաքննվի»։

  ― Աստված իմ— Հիանալի է չէ՞, Հոլմս, ― ասացի ես վեր կենալով, ― կարծես իսկապես նրանք են։ժպտաց Հոլմսը մի ումպ սուրճ խմելով։ — Դուք ինչ կասեք այս մասին։

  ― Ոչ— Կասեմ, գործը դեռ դրան չի հասել։ Սա Բեյքր-սթրիթի իմ անկանոն ոստիկանական զորամասն է։որ մենք, որպես հանցագործության մասնակիցներ, հազիվ խուսափեցինք ձերբակալությունից։

  Մինչ նա խոսում էր, աստիճանների վրա լսվեցին բոբիկ ոտքերի արագ թփթփոց, տղայական բարձր ձայներ, և սենյակ ներխուժեց կեղտոտ, պատառոտված շորերով փողոցային տղաների — Ես էլ եմ այդպես կարծում։ Եթե նրան մի խումբ։ Չնայած աղմկոտ ներխուժմանը, այնուամենայնիվ նկատելի էր, որ այս ջոկատը կարգուկանոնի ենթարկվող էանգամ էլ բռնի անզուսպ գործունեության տենդը, քանի որ տղաներն անմիջապես շարք կանգնեցին և աչքերն անհամբերությամբ մեզ հառեցին։ Նրանցից ամենամեծն ու բարձրահասակը առաջ եկավ գերազանցության հավակնոտ տեսքով։ Հնարավոր չէր առանց փռթկալու նայել բոլորովին վստահություն չներշնչող այդ խրտվիլակին։մենք չենք խուսափի Թադեուշ Շոլտոյի ճակատագրից։

  ― Ստացա ձեր հեռագիրըԱյդ պահին նախասենյակից լսվեց զանգի բարձր զնգոց, սըր, ― ասաց նա։ ― Եվ բերեցի բոլորին։ Երեք շիլինգ և վեց պենս՝ տոմսերի համար։որին հետևեց ինչ-որ մեկին համոզող մեր տանտիրուհու վախեցած ձայնը։

  ― Խնդրեմ— Աստված իմ, ― ասաց Հոլմսը դրամը մեկնելով։ ― ՈւիգինսՀոլմս, հետագայում — ասացի ես վեր կենալով, — կարծես իսկապես նրանք քեզ պետք է զեկուցեն, իսկ դու՝ ինձ։ Չեմ կարող տունս հաճախ այսպիսի ներխուժման ենթարկել։ Բայց հիմա նույնիսկ լավ է, որ բոլորն են եկել։ Լսեք հրահանգս։ Հարկավոր է գտնել «Ավրորա» շոգենավակի գտնվելու վայրը, որի տերն է Մորդեկայ Սմիթը։ Շոգենավը սև է, երկու կարմիր շերտով։ Խողովակը ևս սև է՝ սպիտակ երիզով։ Կորել է գետում, ինչ-որ տեղ։ Կցանկանայի, որ ձեզնից մեկը հերթապահեր միլբանկյան ուղղիչ տան դիմաց գտնվող Սմիթի նավակառանում՝ եթե շոգենավը վերադառնա։ Իրար մեջ բաժանեք պարտականություններն ու խուզարկեք երկու ափերը։ Եթե ինչ-որ բան իմանաք,անմիջապես հայտեք ինձ։ Պա՞րզ է։են։

  ― Այո— Ոչ, հրամանատար, ― պատասխանեց Ուիգինսը։գործը դեռ դրան չի հասել։ Սա Բեյքր-սթրիթի իմ անկանոն ոստիկանական զորամասն է։

  ― Պայմանը նույն էՄինչ նա խոսում էր, շոգենավը գտնողին՝ գինեյա։ Իսկ սա՝ նախօրոք։ Դեաստիճանների վրա լսվեցին բոբիկ ոտքերի արագ թփթփոց, իսկ այժմ գործի անցնենք։ ― Հոլմսը յուրաքանչյուրին մեկ շիլինգ հանձնեցտղայական բարձր ձայներ, տղաները բոբիկ ոտներով թփթփացրին աստիճանները և փողոց թափվեցին։սենյակ ներխուժեց կեղտոտ, պատառոտված շորերով փողոցային տղաների մի խումբ։ Չնայած աղմկոտ ներխուժմանը, այնուամենայնիվ նկատելի էր, որ այս ջոկատը կարգուկանոնի ենթարկվող է, քանի որ տղաներն անմիջապես շարք կանգնեցին և աչքերն անհամբերությամբ մեզ հառեցին։ Նրանցից ամենամեծն ու բարձրահասակը առաջ եկավ գերազանցության հավակնոտ տեսքով։ Հնարավոր չէր առանց փռթկալու նայել բոլորովին վստահություն չներշնչող այդ խրտվիլակին։

  ― Սրանք գետնի տակից էլ կգտնեն «Ավրորան»— Ստացա ձեր հեռագիրը, ― սըր, — ասաց Շերլոկ Հոլմսը՝ վեր կենալով սեղանի մոտից նա։ — Եվ բերեցի բոլորին։ Երեք շիլինգ և վառելով ծխամորճը։ ― Ամենուրեք կխցկվեն, ամեն ինչ կտեսնեն, ամեն ինչ կլսեն։ Հավատացած եմ, որ արդեն երեկոյան կիմանանք, թե որտեղ է «Ավրորան»։ Իսկ այժմ սպասելուց բացի ոչինչ չունենք անելու։ Հետքը կորավ և այն չենք գտնի, քանի դեռ չենք գտել «Ավրորան» կամ գոնե նրա տիրոջը։վեց պենս՝ տոմսերի համար։

  ― Այս մնացորդը Թոբին կուտի։ Կպառկե՞ք հանգստանալու— Խնդրեմ, Հոլմս։— ասաց Հոլմսը դրամը մեկնելով։ — Ուիգինս, հետագայում նրանք քեզ պետք է զեկուցեն, իսկ դու՝ ինձ։ Չեմ կարող տունս հաճախ այսպիսի ներխուժման ենթարկել։ Բայց հիմա նույնիսկ լավ է, որ բոլորն են եկել։ Լսեք հրահանգս։ Հարկավոր է գտնել «Ավրորա» շոգենավակի գտնվելու վայրը, որի տերն է Մորդեկայ Սմիթը։ Շոգենավը սև է, երկու կարմիր շերտով։ Խողովակը ևս սև է՝ սպիտակ երիզով։ Կորել է գետում, ինչ-որ տեղ։ Կցանկանայի, որ ձեզնից մեկը հերթապահեր միլբանկյան ուղղիչ տան դիմաց գտնվող Սմիթի նավակառանում՝ եթե շոգենավը վերադառնա։ Իրար մեջ բաժանեք պարտականություններն ու խուզարկեք երկու ափերը։ Եթե ինչ-որ բան իմանաք,անմիջապես հայտեք ինձ։ Պա՞րզ է։

  ― Ոչ— Այո, ես չեմ հոգնել։ Տարօրինակ օրգանիզմ ունեմ։ Չեմ հիշում այնպիսի մի դեպքհրամանատար, որ աշխատանքը հոգնեցնի։ Ընդհակառակն՝ անգործությունն է ուժասպառ անում ինձ։ Կծխեմ և կմտածեմ այս արտասովոր գործի մասին, որի համար պարտական ենք մեր խարտյաշ այցելուին։ Ավարտն արտակարգ թեթև է թվում։ Փայտե ոտքով մարդիկ այնքան էլ շատ չեն, իսկ համար Առաջինը պարզապես եզակի նմուշ է։ — պատասխանեց Ուիգինսը։

  ― Բնավ չեմ ցանկանում դա գաղտնի պահել— Սրանք գետնի տակից էլ կգտնեն «Ավրորան», առավել ևս՝ ձեզնից։ Բայց շնորհ արեք— ասաց Շերլոկ Հոլմսը՝ վեր կենալով սեղանի մոտից և վառելով ծխամորճը։ — Ամենուրեք կխցկվեն, Ուոտսոնամեն ինչ կտեսնեն, նրա մասին դուք ամեն ինչ կլսեն։ Հավատացած եմ, որ արդեն պետք է որոշակի կարծիք ստեղծեիք։ Եկեք մի անգամ էլ հիշենք նրա բոլոր նշանները։ Փոքր ոտքերեկոյան կիմանանք, երբեք կոշիկ չտեսած թաթեր, ոտաբոբիկ թե որտեղ է ման գալիս«Ավրորան»։ Իսկ այժմ սպասելուց բացի ոչինչ չունենք անելու։ Հետքը կորավ և այն չենք գտնի, փոքրահասակ, շատ ճարպիկ, քարե գլխիկով փայտե ձեռնափայտ, թունավոր փշեր։ Ի՞նչ հետևություն եք անում դրանից։քանի դեռ չենք գտել «Ավրորան» կամ գոնե նրա տիրոջը։

  ― Վայրենի է— Այս մնացորդը Թոբին կուտի։ Կպառկե՞ք հանգստանալու, ― բացականչեցի ես։ ― Հավանաբար, Ջոնաթան Սմոլի խմբի հնդիկներից մեկը։Հոլմս։

  ― Դժվար թե, ― առարկեց Հոլմսը։ ― Երբ առաջին անգամ տեսա նրա հետքերը— Ոչ, ես էլ նույնը մտածեցիչեմ հոգնել։ Տարօրինակ օրգանիզմ ունեմ։ Չեմ հիշում այնպիսի մի դեպք, բայց հետո կարծիքս փոխվեց։ Հնդկաստան թերակղզու բնակիչների թվում կան կարճահասակ ցեղեր, բայց այսպիսի փոքրիկ ոտքեր այնտեղ չեք գտնի։ Բուն հնդիկների ոտնաթաթերը նեղ են ու երկար։ Մահմեդականները սանդալներ են կրում որ աշխատանքը հոգնեցնի։ Ընդհակառակն՝ անգործությունն է ուժասպառ անում ինձ։ Կծխեմ և նրանց բթամատըկմտածեմ այս արտասովոր գործի մասին, որպես օրենք, հեռու որի համար պարտական ենք մեր խարտյաշ այցելուին։ Ավարտն արտակարգ թեթև է մյուս մատներիցթվում։ Փայտե ոտքով մարդիկ այնքան էլ շատ չեն, որովհետև բաժանված է կապով։ Այս փոքրիկ նետերը կարող են արձակվել միայն մեկ ճանապարհով։ Խողովակից փչելով։ Դե, ձեր կարծիքով, որտեղի՞ց է մեր վայրենին։իսկ համար Առաջինը պարզապես եզակի նմուշ է։

  Հոլմսը մեկնեց ձեռքը և դարակից հանեց հաստափոր — Բնավ չեմ ցանկանում դա գաղտնի պահել, առավել ևս՝ ձեզնից։ Բայց շնորհ արեք, Ուոտսոն, նրա մասին դուք արդեն պետք է որոշակի կարծիք ստեղծեիք։ Եկեք մի գիրք։անգամ էլ հիշենք նրա բոլոր նշանները։ Փոքր ոտք, երբեք կոշիկ չտեսած թաթեր, ոտաբոբիկ է ման գալիս, փոքրահասակ, շատ ճարպիկ, քարե գլխիկով փայտե ձեռնափայտ, թունավոր փշեր։ Ի՞նչ հետևություն եք անում դրանից։

  ― Սա ներկայումս հրատարակվող աշխարհագրական տեղեկագրքի առաջին հատորն է։ Կարելի — Վայրենի է համարել, աշխարհագրական գիտության վերջին խոսքը։ Տեսնենք, թե այստեղ մեզ հետաքրքրող ինչ կա։ Անդամանյան կղզիներ։ Գտնվում է Բենգալյան ծովածոցում, Սումատրայից երեք հարյուր քառասուն մղոն հյուսիս։ Հըմ, հըմ․․․ Դե, իսկ հետո՞։ Խոնավ եղանակ, մարջանի խութեր, գայլաձկներ, Պորտ-Բլեր, տաժանակիր բանտ, Ռատլենդ կղզի․․․ Ահա, գտա․ «Անդամանյան կղզիների բնիկները հավանաբար կարող են հավակնել, որ իրենք ամենակարճահասակ ցեղն են երկրի վրա, չնայած մի քանի մարդաբաններ առաջնության դափնին տալիս են աֆրիկյան բուշմեններին, ամերիկյան «դիգգեր» ցեղի հնդկացիներին և Հրո Երկրի բնիկներին։ Մեծահասակի միջին բարձրությունը մոտավորապես չորս ֆուտ է, չնայած հանդիպում են նաև առանձին, ավելի ցածրահասակ նմուշներ։ Այդ չար, մռայլ տեսքով մարդիկ քաղաքակրթության համարյա չեն ենթարկվում, փոխարենը՝ ունակ են նվիրված բարեկամության»։ Հատուկ ուշադրուցյուն դարձրեք դրան, Ուոտսոն։ Լսեք շարունակությունը․ «Նրանք շատ տգեղ են։ Ունեն մեծ, ոչ ճիշտ գլխի ձև, մանր, չար աչքեր և վանող դիմագծեր։ Ձեռքերն ու ոտքերը սքանչելիորեն փոքր են։ Այնքան չար են ու վայրենի, որ անգլիական իշխանությունների թափած ջանքերը նրանց ընտելացնելու համար միշտ ավարտվում են անհաջողությամբ։ Նրանք միշտ էլ եղել են նավաբեկյալների պատուհասը։ Գերիներին սովորաբար սպանում են քարե վերջույթ ունեցող մահակներով կամ թունավորված նետերով։ Կոտորածը, որպես օրենք, վերջանում է վայրի խնջույքով»։ Ինչքան սիրելի, իրենց հանդեպ տրամադրող մարդիկ են չէ՞, Ուոտսոն։ Եթե այդ սիրունիկը հնարավորություն ունենար գործելու իր հայեցողությամբ, գործը կարող էր էլ ավելի սարսափելի շրջադարձ ունենալ։ Կարծում եմ— բացականչեցի ես։ — Հավանաբար, Ջոնաթան Սմոլն այնքան էլ հաճույքով չի դիմել նրա օգնությանը։Սմոլի խմբի հնդիկներից մեկը։

  ― Չեմ կարող ասել։ Բայց քանի որ մեզ հայտնի է— Հարավային Ամերիկայից, որ Ջոնաթան Սմոլն Անգլիա է ժամանել ոչ թե ինչ-որ տեղից, այլ Անդամանյան կղզիներից, ապա առանձնապես զարմանալու հարկ չկա, որ նրա ծանոթների շարքում այդպիսի մեկը կա։ Անկասկած, ժամանակի ընթացքում ամեն ինչ ավելի մանրամասն կիմանանք։ Լսեք, Ուոտսոն, դուք անտանելի վատ տեսք ունեք։ Ապա, պառկեք այս բազմոցին և տեսնենք, թե որքան արագ կարող եմ ձեզ քնեցնել։— բախտապավեն ասացի ես։

  Նա անկյունից վերցրեց իր ջութակը։ Մեկնվեցի բազմոցին Հոլմսը մեկնեց ձեռքը և նա նվագեց ցածր, դանդաղ , քուն հարուցող եղանակ, անկասկած իր սեփականը։ Հոլմսն ուներ հանպատրաստի ստեղծագործողի աննկարագրելի տաղանդ։ Աղոտ կերպով հիշում եմ նրա նուրբ, բարակ ձեռքերը, լուրջ դեմքը և աղեղի տարուբերելը։ Հետո ինձ սկսեց թվալ, որ հնչյունների ծովում խաղաղ լողում եմ ինչ-որ տեղ և արդեն երազների աշխարհում եմ և վրաս խոնարհվել է Մերի Մորսթենի դեմքը։դարակից հանեց հաստափոր մի գիրք։

  Երբ արթնացա— Չեմ կարող ասել։ Բայց քանի որ մեզ հայտնի է, արդեն մթնշաղ էր։ Ինձ զգում էի կազդուրված և եռանդով լի։ Քունը վերադարձրեց ուժերս։ Շերլոկ Հոլմսը տակավին նստած էր նույն տեղումոր Ջոնաթան Սմոլն Անգլիա է ժամանել ոչ թե ինչ-որ տեղից, միայն ջութակը ձեռքին չէր։ Լսելովայլ Անդամանյան կղզիներից, ապա առանձնապես զարմանալու հարկ չկա, որ շարժվում եմնրա ծանոթների շարքում այդպիսի մեկը կա։ Անկասկած, նա նայեց իմ կողմը․ դեմքը մթնած էր ժամանակի ընթացքում ամեն ինչ ավելի մանրամասն կիմանանք։ Լսեք, Ուոտսոն, դուք անտանելի վատ տեսք ունեք։ Ապա, պառկեք այս բազմոցին և տագնապ էր արտահայտում։տեսնենք, թե որքան արագ կարող եմ ձեզ քնեցնել։

  ― Այնքան խորն էիք քնել,― ասաց Նա անկյունից վերցրեց իր ջութակը։ Մեկնվեցի բազմոցին և նանվագեց ցածր, դանդաղ , քուն հարուցող եղանակ, անկասկած իր սեփականը։ Հոլմսն ուներ հանպատրաստի ստեղծագործողի աննկարագրելի տաղանդ։ Աղոտ կերպով հիշում եմ նրա նուրբ, բարակ ձեռքերը, ― իսկ ես վախենում էիլուրջ դեմքը և աղեղի տարուբերելը։ Հետո ինձ սկսեց թվալ, թե մեր խոսակցությամբ կարթնացնենք ձեզ։որ հնչյունների ծովում խաղաղ լողում եմ ինչ-որ տեղ և արդեն երազների աշխարհում եմ և վրաս խոնարհվել է Մերի Մորսթենի դեմքը։

  ԴժբախտաբարԵրբ արթնացա, ոչ։ Եվ պետք է խոստովանեմարդեն մթնշաղ էր։ Ինձ զգում էի կազդուրված և եռանդով լի։ Քունը վերադարձրեց ուժերս։ Շերլոկ Հոլմսը տակավին նստած էր նույն տեղում, միայն ջութակը ձեռքին չէր։ Լսելով, որ զարմացած շարժվում եմ և հիասթափված։ Հույս ունեի այս ընթացքում արդեն որոշակի բան իմանալ։ Հենց նոր ժամանեց Ուիգինսը։ Ասաց, որ ոչ մի տեղ շոգենավակի ոչ մի հետք չկա։ Ցվալի հապաղում, երբ թանկ է ամեն րոպեն։նա նայեց իմ կողմը․ դեմքը մթնած էր և տագնապ էր արտահայտում։

  ― — Ոչ, հիմա անելու բան չկա։ Սպասելոչինչ չեմ լսել, ահա այն ամենը, ինչ մնում է մեզ։ Եթե գնանք, մեր բացակայության ընթացքում կարող է ստացվել, երկար ակնկալված տեղեկությունը և դարձյալ գործը կձգձգվի։ Զբաղվեք ինչով կուզեք, իսկ ես կմնամ այստեղ, պահակակետում։— պատասխանեցի ես։ — Նորություն կա՞։

  ― Այդ դեպքում կգնամ ՔամբերուելԴժբախտաբար, կայցելեմ միսիս Սեսիլ Ֆորեսթերին։ Երեկ ինձ խնդրեց այցելել։ոչ։ Եվ պետք է խոստովանեմ, որ զարմացած եմ և հիասթափված։ Հույս ունեի այս ընթացքում արդեն որոշակի բան իմանալ։ Հենց նոր ժամանեց Ուիգինսը։ Ասաց, որ ոչ մի տեղ շոգենավակի ոչ մի հետք չկա։ Ցավալի հապաղում, երբ թանկ է ամեն րոպեն։

  ― Միսիս Սեսիլ Ֆորեսթե՞րը, ― հարցրեց Հոլմսը, — Չե՞մ կարող արդյոք ինչ-որ բանով օգնել։ Ինձ ամբողջովին հանգստացած եմ զգում և աչքերում փայլեցին ծիծաղի կայծեր։պատրաստ եմ մի գիշեր էլ անցկացնել ոտքի վրա։

  ― Միսս Մորսթենը ևս— Ոչ, ինքնին հասկանալի է։ Շատ էին ցանկանումհիմա անելու բան չկա։ Սպասել, որ գնայի և պատմեիահա այն ամենը, թե ինչ պատահեց հետո։ մնում է մեզ։ Եթե գնանք, մեր բացակայության ընթացքում կարող է ստացվել, երկար ակնկալված տեղեկությունը և դարձյալ գործը կձգձգվի։ Զբաղվեք ինչով կուզեք, իսկ ես կմնամ այստեղ, պահակակետում։

  ― Ես նրանց ամեն ինչ չէի պատմի։ Կանանց երբեք չի կարելի լիովին վստահել — Այդ դեպքում կգնամ Քամբերուել, անգամ նրանցից լավագուններին։կայցելեմ միսիս Սեսիլ Ֆորեսթերին։ Երեկ ինձ խնդրեց այցելել։

  Չվիճարկեցի այդ աղաղակող հայտարարությունը — Միսիս Սեսիլ Ֆորեսթե՞րը, այլ միայն հայտնեցի— հարցրեց Հոլմսը, որ կվերադառնամ երկու ժամից։և աչքերում փայլեցին ծիծաղի կայծեր։

  ― Հիանալի — Միսս Մորսթենը ևս, ինքնին հասկանալի է։ Բարի ճանապարհ։ ՀաՇատ էին ցանկանում, որ գնայի և պատմեի, ահա թե ինչ, քանի որ անցնելու եք գետը, հետներդ վերցրեք Թոբիին։ Կարծում եմ, հիմա մեզ պետք չի գա։պատահեց հետո։

  Արեցի, ինչպես ասված էր, և Թոբիին կես սովերենի հետ տվեցի Պինչին-լեյնի ծեր բնախույզին։ Այդտեղից ուղիղ գնացի Քամբերուել։ Միսս Մորսթենը դեռ ուշքի չէր եկել անցյալ գիշերվա ապրումներից, բայց լի էր հետաքրքրասիրությամբ։ Միսիս Ֆորեսթերն էլ ծարավի էր իմանալու իրադարձությունների ընթացքը։ Նրանց պատմեցի այն ամենը, — Ես նրանց ամեն ինչ եղել էր, բաց թողնելով միայն ամենասարսափելի մանրամասները։ Պատմելով միստր Շոլտոյի սպանությունը, լռեցի սպանության մանրամասների մասին։ Բայց, չնայած կրճատումներիս, պատմությունս, այնուամենայնիվ, խորապես ցնցեցչէի պատմի։ Կանանց երբեք չի կարելի լիովին վստահել , և հուզեց նրանց։անգամ նրանցից լավագույններին։

  ― Ինչպես վեպերումՉվիճարկեցի այդ աղաղակող հայտարարությունը , ― բացականչեց միսիս Ֆորեսթերը։ ― Արքայադուստրն՝ անարդարության զոհայլ միայն հայտնեցի, թանկարժեք գանձ, սևամորթ վայրենի, փայտե ոտքով ավազակ։ Սա՝ ավանդական վիշապի կամ ինչ-որ նենգ կոմսի փոխարեն։կվերադառնամ երկու ժամից։

  ― Եվ երկու թափառական փրկիչ ասպետներ— Հիանալի է։ Բարի ճանապարհ։ Հա, ― ավելացրեց միսս Մորսթենը և ջինջ աչքերով նայեց վրաս։ահա թե ինչ, քանի որ անցնելու եք գետը, հետներդ վերցրեք Թոբիին։ Կարծում եմ, հիմա մեզ պետք չի գա։

  ― ԼսեցեքԱրեցի, Մերիինչպես ասված էր, չէ որ որոնումների ելքից է կախված ձեր ճակատագիրը։ Ինձ թվում է, որ դուք չեք մտածել այդ մասին և այդ պատճառով եք այդքան անտարբեր։ Միայն պատկերացրեքԹոբիին կես սովերենի հետ տվեցի Պինչին-լեյնի ծեր բնախույզին։ Այդտեղից ուղիղ գնացի Քամբերուել։ Միսս Մորսթենը դեռ ուշքի չէր եկել անցյալ գիշերվա ապրումներից, բայց լի էր հետաքրքրասիրությամբ։ Միսիս Ֆորեսթերն էլ ծարավի էր իմանալու իրադարձությունների ընթացքը։ Նրանց պատմեցի այն ամենը, ինչ է նշանակում հարուստ լինել եղել էր, բաց թողնելով միայն ամենասարսափելի մանրամասները։ Պատմելով միստր Շոլտոյի սպանությունը, լռեցի սպանության մանրամասների մասին։ Բայց, չնայած կրճատումներիս, պատմությունս, այնուամենայնիվ, խորապես ցնցեց, և ամբողջ աշխարհն ունենալ ոտքի տակ։ հուզեց նրանց։

  Սիրտս ուրախությամբ բաբախեց— Ինչպես վեպերում, երբ տեսա— բացականչեց միսիս Ֆորեսթերը։ — Արքայադուստրն՝ անարդարության զոհ, որ միսս Մորսթենը ոչ մի խանդավառություն չցուցաբերեց իր արջև բացվող փայլուն հնարավորությունների հանդեպ։ Ընդհակառակըթանկարժեք գանձ, անփութորեն շարժեց հպարտ գլուխըսևամորթ վայրենի, կարծես այդ գանձերն իր հետ ոչ մի կապ չունեին։փայտե ոտքով ավազակ։ Սա՝ ավանդական վիշապի կամ ինչ-որ նենգ կոմսի փոխարեն։

  ― Ինձ շատ է անհանգստացնում միստր Շոլտոյի ճակատագիրը— Եվ երկու թափառական փրկիչ ասպետներ, ― ասաց նա։ ― Մնացածը կարևոր չէ։ Նա այնքան բարի — ավելացրեց միսս Մորսթենը և ազնիվ մարդ է։ Մեր պարտքն է այնպես անել, որ նրա վրայից հանեն այդ սարսափելի, անարդարացի մեղադրանքը։ջինջ աչքերով նայեց վրաս։

  Երբ հեռացա միսիս Ֆորեսթերի տնից— Լսեցեք, արդեն մութն ընկել էր։ Բեյքր-սթրիթ վերադարձաՄերի, երբ արդեն բոլորովին մութ էր։ Ընկերոջս գիրքն ու ծխամորճն ընկած էին բազկաթոռինչէ որ որոնումների ելքից է կախված ձեր ճակատագիրը։ Ինձ թվում է, ինքը չկար։ Երկտող փնտրեցիոր դուք չեք մտածել այդ մասին և այդ պատճառով եք այդքան անտարբեր։ Միայն պատկերացրեք, բայց չգտա։ինչ է նշանակում հարուստ լինել և ամբողջ աշխարհն ունենալ ոտքի տակ։

  ― Ի՞նչ էՍիրտս ուրախությամբ բաբախեց, միստր Հոլմսը տե՞ղ է գնացելերբ տեսա, ― հարցրեցի տանտիրուհունոր միսս Մորսթենը ոչ մի խանդավառություն չցուցաբերեց իր արջև բացվող փայլուն հնարավորությունների հանդեպ։ Ընդհակառակը, երբ վերջինս սենյակ մտավ վարագույրներն իջեցնելու։անփութորեն շարժեց հպարտ գլուխը, կարծես այդ գանձերն իր հետ ոչ մի կապ չունեին։

  ― Ոչ, գնաց իր սենյակը։ Գիտեք, — Ինձ շատ է անհանգստացնում միստր ՈւոտսոնՇոլտոյի ճակատագիրը, ― այստեղ նա անցավ բազմանշանակ շշնջոցի— ասաց նա։ — Մնացածը կարևոր չէ։ Նա այնքան բարի և ազնիվ մարդ է։ Մեր պարտքն է այնպես անել, ― վախենում եմոր նրա վրայից հանեն այդ սարսափելի, որ նա առողջ չէ։անարդարացի մեղադրանքը։

  ― Այսօր նա շատ տարօրինակ էր։ Հենց որ գնացիք, սկսեց սենյակով մեկ այս ու այն կողմ քայլել, և ես այդ անվերջ քայլերը լսելուց անգամ հոգնեցի։ Հետո սկսեց ինքն իրեն խոսել, ինչ-որ բան փնթփնթալ։ Եվ ամեն անգամ հենց զանգը զնգում էր, հարթակ էր դուրս գալիս և հարցնում․ «Ի՞նչ — Ի՞նչ է պատահել, միսիս Հադսոն»։ Իսկ հետո գնաց իր սենյակը և շրխկացրեց դուռը, բայց այնտեղից էլ ամբողջ ժամանակ լսելի էր, թե ինչպես միստր Հոլմսը տե՞ղ է քայլում։ Հանկարծ չհիվանդանա։ Հանգստացնող դեղեր առաջարկեցի, բայց այնպես նայեց ինձգնացել, որ չզգացի— հարցրեցի տանտիրուհուն, թե ինչպես դուրս եկա սենյակից։երբ վերջինս սենյակ մտավ վարագույրներն իջեցնելու։

  ― Կարծում եմ— Ոչ, միսիս Հադսոնգնաց իր սենյակը։ Գիտեք, անհանգստանալու առանձնապես պատճառ չկամիստր Ուոտսոն, ― ասացի ես։ ― Մեկ անգամ չէ— այստեղ նա անցավ բազմանշանակ շշնջոցի, որ նրան տեսել — վախենում եմ այդ վիճակում։ Հիմա մի փոքր խնդիր է լուծում և, իհարկե, հուզվում է։որ նա առողջ չէ։

  Նախաճաշի ժամանակ Հոլմսը նիհար — Այսօր նա շատ տարօրինակ էր։ Հենց որ գնացիք, սկսեց սենյակով մեկ այս ու հոգնած երևաց։ Այտերին տենդորեն վառվում էին երկու բիծ։այն կողմ քայլել, և ես այդ անվերջ քայլերը լսելուց անգամ հոգնեցի։ Հետո սկսեց ինքն իրեն խոսել, ինչ-որ բան փնթփնթալ։ Եվ ամեն անգամ հենց զանգը զնգում էր, հարթակ էր դուրս գալիս և հարցնում․ «Ի՞նչ է պատահել, միսիս Հադսոն»։ Իսկ հետո գնաց իր սենյակը և շրխկացրեց դուռը, բայց այնտեղից էլ ամբողջ ժամանակ լսելի էր, թե ինչպես է քայլում։ Հանկարծ չհիվանդանա։ Հանգստացնող դեղեր առաջարկեցի, բայց այնպես նայեց ինձ, որ չզգացի, թե ինչպես դուրս եկա սենյակից։

  ― Դուք ձեզ չեք խղճում— Կարծում եմ, Հոլմսմիսիս Հադսոն, ― նկատեցի ես։ ― Լսեցիանհանգստանալու առանձնապես պատճառ չկա, — ասացի ես։ — Մեկ անգամ չէ, որ ամբողջ գիշեր նրան տեսել եմ այդ վիճակում։ Հիմա մի ժամ անգամ չպառկեցիք։փոքր խնդիր է լուծում և, իհարկե, հուզվում է։

  ― Չէի կարողանում քնելՄեր տանտիրուհու հետ խոսեցի ամենահանգիստ տոնով, ― պատասխանեց նա։ ― Այս անիծյալ գործն ինձ տանջամահ բայց պետք է անում։ Տեղում դոփել ինչ-որ փուչ բանի համարխոստովանեմ, ինքս էլ սկսեցի անհանգստանալ ընկերոջս վիճակով, երբ այսքան շատ բան է արվածգիշերը, դա արդեն չափազանց է։ Ես գիտեմ հանցագործներին, գիտեմ նրանց շոգենավակը, ամեն ինչ գիտեմ։ Եվ տեղից ոչ մի քայլ։ Գործի եմ դրել իմ ողջ կարողությունը։ Ամբողջ Թեմզանքանի անգամ արթնանալով, երկու ափերը խուզարկված են լայնքով և երկայնքով, ու անիծյալ «Ավրորայի» ոչ մի հետք։ Ոչ պատի ետևից լսում էի նրաքայլերի խուլ ձայնը։ Հասկացա, ոչ էլ տիրոջ։ Կարելի թե ինչպիսի վնաս կարող է կարծել, որ նրանք խորտակել են նավակը։ Չնայած հակառակն ասող փաստեր կան։հասցնել նրա գործնական ուղեղին այդ հարկադրական անգործությունը։

  ― Ոչ— Դուք ձեզ չեք խղճում, դա բացառվում է։ Տեղեկություններ հավաքել եմ։ Այդպիսի նշաններով շոգենավակ կա։Հոլմս, — նկատեցի ես։ — Լսեցի, չէ, որ ամբողջ գիշեր մի ժամ անգամ չպառկեցիք։

  ― Հնարավո՞ր — Չէի կարողանում քնել, — պատասխանեց նա։ — Այս անիծյալ գործն ինձ տանջամահ է անում։ Տեղում դոփել ինչ-որ փուչ բանի համար, երբ այսքան շատ բան է արված, դա արդեն չափազանց է։ Ես գիտեմ հանցագործներին, գիտեմ նրանց շոգենավակը, ամեն ինչ գիտեմ։ Եվ տեղից ոչ մի քայլ։ Գործի եմ դրել իմ ողջ կարողությունը։ Ամբողջ Թեմզան, երկու ափերը խուզարկված են լայնքով և երկայնքով, ու անիծյալ «Ավրորայի» ոչ մի հետք։ Ոչ նրա, ոչ էլ տիրոջ։ Կարելի էկարծել, որ հոսանքն ի վեր գնացած լինի։նրանք խորտակել են նավակը։ Չնայած հակառակն ասող փաստեր կան։

  Սակայն լուրեր չստացվեցին ոչ Ուիգինսից— Ոչ, ոչ էլ նրա աղբյուրներից։ Թերթերը շարունակում էին լուրեր տպագրել նորվուդյան ողբերգության մասին։ Բոլորն էլ թշնամաբար էին տրամադրված խեղճ Թադեուշ Շոլտոյի նկատմամբ։ Չնայած հետաքննությունը նշանակված էր հաջորդ օրը, սակայն ոչ մի թերթում ոչ մի նորություն չէր հաղորդվում։դա բացառվում է։ Տեղեկություններ հավաքել եմ։ Այդպիսի նշաններով շոգենավակ կա։

  Երեկոյան դարձյալ եղա Քամբերուելում և պատմեցի մեր անհաջողության մասին։ Վերադառնալով, Հոլմսին գտա ամենամռայլ տրամադրության մեջ։ Հազիվ պատասխանեց հարցերիս և ամբողջ գիշեր քիմիական բարդ փորձեր կատարեց։ Տաքացրեց թորանոթները, թորեց ջուրը և վերջում այնպիսի հոտ տարածեց— Հնարավո՞ր է, որ քիչ մնաց տնից փախչեի։ Մինչև լույս լսում էի, թե ինչպես զբաղվելով իր հոտավետ փորձերով, զրնգացնում էր փորձանոթներն ու սրվակները։հոսանքն ի վեր գնացած լինի։

  Արթնացա առավոտ կանուխ— Դա էլ եմ հաշվի առել։ Հիմա որոնում են մինչև Ռիչմոնդ։ Եթե այսօր նորություններ չլինեն, կարծես ինչ-որ մեկը հրեց ինձ։ Գլխավերևս կանգնած էր Հոլմսըվաղը ես ինքս դուրս կգամ։ Եվ կորոնեմ ոչ թե նավակը, ի զարմանք ինձայլ մարդկանց։ Բայց, կոպիտ ծովային հագուստով։ Հագին բուշլատ կար և վզին փաթաթված էր կոպիտ կարմիր շարֆ։համենայն դեպս, հավատացած եմ, լիովին հավատացած, որ լուրեր կստացվեն։

  ― Մեկնում եմ որոնումներիՍակայն լուրեր չստացվեցին ոչ Ուիգինսից, գետով ներքևոչ էլ նրա աղբյուրներից։ Թերթերը շարունակում էին լուրեր տպագրել նորվուդյան ողբերգության մասին։ Բոլորն էլ թշնամաբար էին տրամադրված խեղճ Թադեուշ Շոլտոյի նկատմամբ։ Չնայած հետաքննությունը նշանակված էր հաջորդ օրը, Ուոտսոն, ― ասաց նա ինձ։ ― Շատ եմ մտածել ծրագրիս վրա և կարծում եմ արժե փորձել։սակայն ոչ մի թերթում ոչ մի նորություն չէր հաղորդվում։

  ― ՈչԱրթնացա առավոտ կանուխ, դուք ինձ ավելի շատ կօգնեք, եթե այստեղ մնաք։ Դժկամորեն եմ գնում․ ցանկացած րոպեին կարող են ցանկալի լուրեր ստացվել, չնայած Ուիգինսը, ինչպես երեկ երեկո նկատեցի, հոգեպես բոլորովին ընկճվել է․ խնդրում եմ բացել ինձ հասցեագրված հեռագրերն ու նամակները։ Եվ եթե կարծես ինչ-որ կարևոր բան կարդաքմեկը հրեց ինձ։ Գլխավերևս կանգնած էր Հոլմսը, ի զարմանք ինձ, գործեք ըստ ձեր հայեցողության։ Կարո՞ղ եմ հույս դնել ձեզ վրա։կոպիտ ծովային հագուստով։ Հագին բուշլատ կար և վզին փաթաթված էր կոպիտ կարմիր շարֆ։

  Ամբողջ առավոտ և նախաճաշի ժամանակ Հոլմսից ոչ մի լուր չկար։ Բացելով «Ստանդարտը»— Ոչ, այնուամենայնիվդուք ինձ ավելի շատ կօգնեք, գտա նախկինից տարբերվող հաղորդում։ Թերթը գրում էր․ «Ինչ վերաբերվում է Ապպեր-Նորվուդում կատարված ողբերգությանը, ապա գործը եթե այստեղ մնաք։ Դժկամորեն եմ գնում․ ցանկացած րոպեին կարող է ավելի բարդ և հանելուկային լինելեն ցանկալի լուրեր ստացվել, քան թվում էր սկզբում։ Հենց նոր պարզվեցչնայած Ուիգինսը, որ միստր Թադեուշ Շոլտոն մեղսակից չէ եղբոր սպանությանը։ Նա և տան տնտեսուհին՝ միսիս Բերսթոնըինչպես երեկ երեկո նկատեցի, երեկոյան ազատ են արձակվել։ Ինչպես հաղորդում են, ոստիկանությունն իր տրամադրության տակ ունի իսկական հանցագործների անձը հաստատող տեղեկություններ։ Գործի հետաքննությունը գտնվում է Սկոտլանդհոգեպես բոլորովին ընկճվել է․ խնդրում եմ բացել ինձ հասցեագրված հեռագրերն ու նամակները։ Եվ եթե ինչ-Յարդի ոստիկանության տեսուչոր կարևոր բան կարդաք, իր եռանդով ու խորաթափանցությամբ բոլորին հայտնի միստր Էթելնի Ջոնսի հուսալի ձեռքերում։ Հանցագործներն ամեն վարկյան կարող են ձերբակալվել»։գործեք ըստ ձեր հայեցողության։ Կարո՞ղ եմ հույս դնել ձեզ վրա։

  «Փնտրվում են անհետացածներ Մորդեկայ Սմիթն ու նրա որդի ՋոնըԱմբողջ առավոտ և նախաճաշի ժամանակ Հոլմսից ոչ մի լուր չկար։ Բացելով «Ստանդարտը», որոնք երեքշաբթիայնուամենայնիվ, մոտավորապես գիշերվա ժամը երեքին «Ավրորա» շոգենավակով հեռացել են Սմիթի կառանատեղից։ Շոգենավակը սև գտա նախկինից տարբերվող հաղորդում։ Թերթը գրում էր․ «Ինչ վերաբերվում էԱպպեր-Նորվուդում կատարված ողբերգությանը, երկու կարմիր շերտերովապա գործը կարող է ավելի բարդ և հանելուկային լինել, խողովակը սև՝ ճերմակ երիզով։ Պարգևատրությունը հինգ ֆունտքան թվում էր սկզբում։ Հենց նոր պարզվեց, ով կհայտնի վերոհիշյալ Սմիթի որ միստր Թադեուշ Շոլտոն մեղսակից չէ եղբոր սպանությանը։ Նա և «Ավրորա» շոգենավակի տեղը նրա կնոջը՝ տան տնտեսուհին՝ միսիս ՍմիթինԲերսթոնը, Սմիթի կառանատեղ կամ Բեյքրերեկոյան ազատ են արձակվել։ Ինչպես հաղորդում են, ոստիկանությունն իր տրամադրության տակ ունի իսկական հանցագործների անձը հաստատող տեղեկություններ։ Գործի հետաքննությունը գտնվում է Սկոտլանդ-սթրիթՅարդի ոստիկանության տեսուչ, 221―բ»։իր եռանդով ու խորաթափանցությամբ բոլորին հայտնի միստր Էթելնի Ջոնսի հուսալի ձեռքերում։ Հանցագործներն ամեն վայրկյան կարող են ձերբակալվել»։

  Հասցեն ասում էր«Դե փառք աստծո, որ հայտարարությունը տվել է Հոլմսը։ «Խորամանկ է մտածված, ― — մտածեցի ես։ ― Փախստականները դրա — Ծայրահեղ դեպքում մեր բարեկամ Շոլտոն ազատության մեջ կտեսնեն միայն ամուսնուն փնտրող կնոջ բնական անհանգստությունը»։է։ Հետաքրքիր է, այդ ինչ «տեղեկություններ» են։ Ի միջի այլոց, միշտ այդպես են գրում, երբ ոստիկանությունը խրվում է»։

  Օրը շատ երկար էր ձգվում։ Ամեն անգամ, երբ դուռը ծեծում էին կամ դրսից լսվում էր ինչ-որ մեկի ոտնաձայնը, լարում էի ուշադրությունս, սպասելով՝ որ դա կամ Հոլմսն է վերադառնում, կամ եկել էին հայտարարության պատասխանով։ Փորձում էի կարդալ, բայց մտքերս անընդհատ պտտվում էին այդ տարօրինակ մասնակիցների շուրջը, որոնց հետապնդում էինք։ Իսկ եթե Թերթը նետեցի սեղանին և հանկարծ ընկերոջս դատողություններում սողոսկել է ճակատագրական սխալը և նա դարձել է ինքնախաբեության հրեշավոր զո՞հ։ Հանկարծ նրա ճշգրիտ տրամաբանական միտքը այդ ֆանտաստիկ վարկածը կառուցել է սխալ նախադրույթներո՞վ։ Չէի հիշում մի դեպք, որ Շերլոկ Հոլմսը սխալվեր, բայց չէ որ նույնիսկ ամենաուժեղ ուղեղն անգամ կարող էր մեկ անգամ սխալվել։ Նրան մոլորության մեջ կարող էր գցել հենց բավականին ճկուն տրամաբանությունը։ Նա գերադասում էր արտասովոր, խորամանկ բացատրությունները, դեն նետելով ձեռքի տակ գտնվող ավելի պարզն ու բնականը։ Բայց մյուս կողմից ինքս ներկա էի կատարվածին ու լսել էի Հոլմսի փաստարկները։ Որերորդ անգամ հենց սկզբից հետազորելով արտասովոր իրադարձությունների երկար շղթան, որոնցից շատերն ինքնին կարող էին մանրուք թվալ, պետք է խոստովանեմ, որ եթե Հոլմսը սխալվում էլ էր, ապա ճշմարտությունն ամեն դեպքում ընկած էր զարմանալիի և անհավանականի ոլորտում։աչքս ընկավ պատահարների սյունակների հայտարարությանը։ Այնտեղ ասվում էր․

  Կեսօրին«Փնտրվում են անհետացածներ Մորդեկայ Սմիթն ու նրա որդի Ջոնը, որոնք երեքշաբթի, մոտավորապես գիշերվա ժամը երեքին մոտ«Ավրորա» շոգենավակով հեռացել են Սմիթի կառանատեղից։ Շոգենավակը սև է, զանգը կտրուկ զնզղնգացերկու կարմիր շերտերով, նախասրահից լսվեց ինչ-որ մեկի տիրական ձայնը խողովակը սև՝ ճերմակ երիզով։ Պարգևատրությունը հինգ ֆունտ, ով կհայտնի վերոհիշյալ Սմիթի և«Ավրորա» շոգենավակի տեղը նրա կնոջը՝ միսիս Սմիթին, ի զարմանս ինձ, սենյակ մտավ ոչ այլ ոք, քան ինքը՝ միստր Էթելնի Ջոնսը։ Բայց այսօր բոլորովին նման չէր այն առողջ դադատողությամբ մեծամիտ ու աննրբանկատ ջատագովին, որն այնպես անառարկելի ինքնավստահությամբ գործամուխ եղավ նորվուդյան ողբերգության հետաքննությանը։ Դեմքը վհատ էր, կարծես ամբողջովին թառամածՍմիթի կառանատեղ կամ Բեյքր-սթրիթ, իսկ կեցվածքում հայտնվել էր նույնիսկ ինչ221-որ խնդրողականություն։բ»։

  ― Բարի օրՀասցեն ասում էր, սըրոր հայտարարությունը տվել է Հոլմսը։ «Խորամանկ է մտածված, բարի օր, ― ասաց նա։ ― Ինչպես տեսնում եմ, միստր Հոլմսը տանը չէ՞։— մտածեցի ես։ — Փախստականները դրա մեջ կտեսնեն միայն ամուսնուն փնտրող կնոջ բնական անհանգստությունը»։

  ― Ոչ։ Եվ չգիտեմՕրը շատ երկար էր ձգվում։ Ամեն անգամ, թե նա երբ կգա։ դուռը ծեծում էին կամ դրսից լսվում էր ինչ-որ մեկի ոտնաձայնը, լարում էի ուշադրությունս, սպասելով՝ որ դա կամ Հոլմսն է վերադառնում, կամ եկել էին հայտարարության պատասխանով։ Փորձում էի կարդալ, բայց մտքերս անընդհատ պտտվում էին այդ տարօրինակ մասնակիցների շուրջը, որոնց հետապնդում էինք։ Իսկ եթե հանկարծ ընկերոջս դատողություններում սողոսկել է ճակատագրական սխալը և նա դարձել է ինքնախաբեության հրեշավոր զո՞հ։ Հանկարծ նրա ճշգրիտ տրամաբանական միտքը այդ ֆանտաստիկ վարկածը կառուցել է սխալ նախադրույթներո՞վ։ Չէի հիշում մի դեպք, որ Շերլոկ Հոլմսը սխալվեր, բայց չէ որ նույնիսկ ամենաուժեղ ուղեղն անգամ կարող էր մեկ անգամ սխալվել։ Նրան մոլորության մեջ կարող էր գցել հենց բավականին ճկուն տրամաբանությունը։ Նա գերադասում էր արտասովոր, խորամանկ բացատրությունները, դեն նետելով ձեռքի տակ գտնվող ավելի պարզն ու բնականը։ Բայցմյուս կողմից ինքս ներկա էի կատարվածին ու լսել էի Հոլմսի փաստարկները։ Որերորդ անգամ հենց սկզբից հետազոտելով արտասովոր իրադարձությունների երկար շղթան, որոնցից շատերն ինքնին կարող էին մանրուք թվալ, պետք է խոստովանեմ, գուցեոր եթե Հոլմսը սխալվում էլ էր, սպասե՞ք։ Նստեք այս բազկաթոռին։ Ահա ձեզ սիգարներ։ապա ճշմարտությունն ամեն դեպքում ընկած էր զարմանալիի և անհավանականի ոլորտում։

  ― Շնորհակալ եմ։ ԵսԿեսօրին, թերևսժամը երեքին մոտ, կսպասեմզանգը կտրուկ զնզղնգաց, ― ասաց նա դեմքը սրբելով կարմիր վանդակավոր թաշկինակով։նախասրահից լսվեց ինչ-որ մեկի տիրական ձայնը և, ի զարմանս ինձ, սենյակ մտավ ոչ այլ ոք, քան ինքը՝ միստր Էթելնի Ջոնսը։ Բայց այսօր բոլորովին նման չէր այն առողջ դատողությամբ մեծամիտ ու աննրբանկատ ջատագովին, որն այնպես անառարկելի ինքնավստահությամբ գործամուխ եղավ նորվուդյան ողբերգության հետաքննությանը։ Դեմքը վհատ էր, կարծես ամբողջովին թառամած, իսկ կեցվածքում հայտնվել էր նույնիսկ ինչ-որ խնդրողականություն։

  ― Է՛— Ոչ։ Եվ չգիտեմ, կես բաժակ։ Սեպտեմբերի համար բավականին շոգ եղանակ է։ Տագնապներին էլ վերջ չկա։ Չէ որ գիտեք իմ նորվուդյան վարկածը։թե նա երբ կգա։ Բայց, գուցե, սպասե՞ք։ Նստեք այս բազկաթոռին։ Ահա ձեզ սիգարներ։

  ― Հիշում եմ— Շնորհակալ եմ։ Ես, դուք գրել էիք։թերևս, կսպասեմ, — ասաց նա դեմքը սրբելով կարմիր վանդակավոր թաշկինակով։

  ― Մենք բոլորս էլ երբեմն օգնության կարիք ենք զգում— Է՜, ― նկատեցի ես։կես բաժակ։ Սեպտեմբերի համար բավականին շոգ եղանակ է։ Տագնապներին էլ վերջ չկա։ Չէ որ գիտեք իմ նորվուդյան վարկածը։

  ― Ձեր ընկեր միստր Շերլոկ Հոլմսը բացառիկ անձնավորություն է— Հիշում եմ, սըր, ― խռպոտ ձայնով մտերմաբար ասաց նա։ Նա մի մարդ է, որ չգիտե ինչ է պարտությունը։դուք գրել էիք։

  Ինձ հո հայտնի է— Դե ահա, թե քանի գործի է մասնակցել նա ստիպված էի վերանայել։ Այնպես ճարպկորեն ցանց հյուսեցի միստր Շոլտոյի շուրջը, այնպես ուժգին ձգեցի և նրան միշտ էլ հաջողվել է բացահայտել ճշմարտությունը։ Իր մեթոդներում մի փոքր անհետևողական է հանկարծ՝ հոպ, ցանցը պատռվեց, և շատ նա դուրս պրծավ։ Անվիճելի այլուրեքություն ունի։ Այն րոպեին, երբ ետևից փակվել է շտապում հոտևություններ անելեղբոր սենյակի դուռը, բայցնրան տեսել են մեկ այստեղ, ընդհանրապեսմեկ այնտեղ, կարծում եմմի խոսքով, Շոլտոն ոչ մի վայրկյան մենակ չի մնացել։ Այդ պատճառով, ոչ կարող էր տանիք մագլցել, ոչ էլ ձեղնահարկի պատուհանից ներս թափանցել։ Սա շատ մութ գործ է Սկոտլանդ-Յարդում դառնալ ամենանշանավոր խուզարկուն , և պատրաստ եմ դա հայտարարել ում ուզես։ Այսօր առավոտյան նրանից հեռագիր ստացա․ պարզվում իմ մասնագիտական հեղինակությունը խաղաքարտի վրա է, այդ գործով թարմ փաստեր ունի։ Ահա հեռագիրը։դրված։ Դեմ չէի լինի մի փոքր օգնություն ստանալ։

  Նա գրպանից հանեց թուղթն ու մեկնեց ինձ։ Հեռագիրն ուղարկված էր Պոպլարից՝ ժամը տասներկուսին։ «Անմիջապես գնացեք Բեյքր-սթրիթ— Մենք բոլորս էլ երբեմն օգնության կարիք ենք զգում, ― գրում էր Հոլմսը։ ― Եթե չհասցնեմ վերադառնալ, սպասեք։ Կրնկակաոխ հետևում եմ նորվուդյան զույգին։ Եթե ցանկանում եք մասնակցել ավարտին, կարող եք միանալ մեզ»։ — նկատեցի ես։

  ― Լավ լուրեր են։ Ուրեմն, — Ձեր ընկեր միստր Շերլոկ Հոլմսը դարձյալ ընկել բացառիկ անձնավորություն է նրանց հետքի վրա, ― ասացի ես։սըր, — խռպոտ ձայնով մտերմաբար ասաց նա։ Նա մի մարդ է, որ չգիտե ինչ է պարտությունը։

  ― Ահա, ուրեմնԻնձ հո հայտնի է, թե քանի գործի է մասնակցել նա և նրան միշտ էլ հաջողվել է վրիպել, ― բացահայտ բավականությամբ բացականչեց Ջոնսը։ ― Նույնիսկ մեզնից լավագույնին հատուկ բացահայտել ճշմարտությունը։ Իր մեթոդներում մի փոքր անհետևողական է սխալվելը։ Իհարկե, այս հեռագիրը կարող և շատ է կեղծ տագնապ լինելշտապում հետևություններ անել, բայց իմ ՝ , ընդհանրապես, կարծում եմ, կարող է Սկոտլանդ-Յարդի տեսուչիս պարտականությունն է թույլ չտալ բաց թողնելու ոչ մի հավանականություն։ Քայլեր Յարդում դառնալ ամենանշանավոր խուզարկուն և պատրաստ եմ լսում։ Գուցե դա Հոլմսն է։հայտարարել ում ուզես։ Այսօր առավոտյան նրանից հեռագիր ստացա․ պարզվում է, այդ գործով թարմ փաստեր ունի։ Ահա հեռագիրը։

  Աստիճանների վրա լսվեց ոտքերի ծանր քստքստոց, ուժեղ հևք Նա գրպանից հանեց թուղթն ու հազ, կարծես այնպիսի մի մարդ մեկնեց ինձ։ Հեռագիրն ուղարկված էր անցնումՊոպլարից՝ ժամը տասներկուսին։ «Անմիջապես գնացեք Բեյքր-սթրիթ, որի համար շնչելը ուժերից վեր գործ էր։ Մեկ թե երկու անգամ կանգ առավ։ Բայց ահա վերջապես մոտեցավ մեր դռանը և բացեց։ Արտաքինը լիովին համապատասխանում — գրում էր մեզ հասած ձայներին։ Ծովային հագուստով ծերունի էր, հին բուշլատը կոճկած էր մինչև կզակը։ Մեջքը կորացած էր, ծնկները դողում էին, իսկ շնչառությունը, ինչպես ասթմատիկինը՝ ծանր էր և հիվանդագին։ Կանգնել էր, հենվելով կաղնե հաստ ձեռնափայտին և ուսերը բարձրանում էին, թոքերում հավաքելով անհնազանդ օդը։ Վզին գունավոր շարֆ կար, երկար ճերմակ քունքամազերով շրջապատված դեմքը համարյա տեսանելի չէր, միայն թավամազ հոնքերի տակից փայլում էին մուգՀոլմսը։ — Եթե չհասցնեմ վերադառնալ, խելացի աչքերը։ Մի խոսքովսպասեք։ Կրնկակոխ հետևում եմ նորվուդյան զույգին։ Եթե ցանկանում եք մասնակցել ավարտին, վրաս թողեց կյանքի մայրամուտին աղքատության մեջ ընկած պատվարժան ծերուկ ծովայինի տպավորություն։կարող եք միանալ մեզ»։

  ― Ինչո՞վ կարող ենք ծառայել— Լավ լուրեր են։ Ուրեմն, հայրիկՀոլմսը դարձյալ ընկել է նրանց հետքի վրա, ― հարցրեցի — ասացի ես։

  Ծերունական դանդաղ հայացքով — Ահա, ուրեմն, նա զննեց սենյակը։էլ է վրիպել, — բացահայտ բավականությամբ բացականչեց Ջոնսը։ — Նույնիսկ մեզնից լավագույնին հատուկ է սխալվելը։ Իհարկե, այս հեռագիրը կարող է կեղծ տագնապ լինել, բայց իմ ՝ Սկոտլանդ-Յարդի տեսուչիս պարտականությունն է թույլ չտալ բաց թողնելու ոչ մի հավանականություն։ Քայլեր եմ լսում։ Գուցե դա Հոլմսն է։

  ― Միստր Շերլոկ Հոլմսը տա՞նն էԱստիճանների վրա լսվեց ոտքերի ծանր քստքստոց, ― հարցրեց նա։ ուժեղ հևք ու հազ, կարծես այնպիսի մի մարդ էր անցնում, որի համար շնչելը ուժերից վեր գործ էր։ Մեկ թե երկու անգամ կանգ առավ։ Բայց ահա վերջապես մոտեցավ մեր դռանը և բացեց։ Արտաքինը լիովին համապատասխանում էր մեզ հասած ձայներին։ Ծովային հագուստով ծերունի էր, հին բուշլատը կոճկած էր մինչև կզակը։ Մեջքը կորացած էր, ծնկները դողում էին, իսկ շնչառությունը, ինչպես ասթմատիկինը՝ ծանր էր և հիվանդագին։ Կանգնել էր, հենվելով կաղնե հաստ ձեռնափայտին և ուսերը բարձրանում էին, թոքերում հավաքելով անհնազանդ օդը։ Վզին գունավոր շարֆ կար, երկար ճերմակ քունքամազերով շրջապատված դեմքը համարյա տեսանելի չէր, միայն թավամազ հոնքերի տակից փայլում էին մուգ, խելացի աչքերը։ Մի խոսքով, վրաս թողեց կյանքի մայրամուտին աղքատության մեջ ընկած պատվարժան ծերուկ ծովայինի տպավորություն։

  ― Ոչ— Ինչո՞վ կարող ենք ծառայել, բայց ես փոխարինում եմ նրան։ Կարող եք ձեր ցանկացածը ինձ պատմել։հայրիկ, — հարցրեցի ես։

  ― Բայց չէ որ ձեզ ասում եմ— Միստր Շերլոկ Հոլմսը տա՞նն է, որ փոխարինում եմ նրան։ Դուք, իհարկե, եկել եք Սմիթի շոգենավակի առիթո՞վ։— հարցրեց նա։

  ― Այո— Ոչ, գիտեմ նաև, թե որտեղ են Հոլմսի փնտրած մարդիք։ Գիտեմ, որտեղ է գանձը։ Ես ամեն ինչ գիտեմ։բայց ես փոխարինում եմ նրան։ Կարող եք ձեր ցանկացածը ինձ պատմել։

  ― Պատմեք ինձ— Իսկ ես ցանկանում եմ տեսնել հենց Շերլոկ Հոլմսին, դա նույնն է, թե պատմել եք Հոլմսին։— համառորեն կրկնեց ծերուկը։

  ― Ոչ— Բայց չէ որ ձեզ ասում եմ, ես պետք է պատմեմ միայն անձամբ նրանոր փոխարինում եմ նրան։ Դուք, ― պնդեց մեր հյուրը ծերունական համառությամբ ու դժգոհոիթյամբ։իհարկե, եկել եք Սմիթի շոգենավակի առիթո՞վ։

  ― Այդ դեպքում— Այո, սպասեք նրան։գիտեմ նաև, թե որտեղ են Հոլմսի փնտրած մարդիք։ Գիտեմ, որտեղ է գանձը։ Ես ամեն ինչ գիտեմ։

  ― Չեմ ցանկանում սպասել։ Չեմ ցանկանում ոչ մեկի համար օրս կորցնել։ Եթե միստր Հոլմսը չկա— Պատմեք ինձ, թող անձամբ ինքն ամեն ինչ գտնիդա նույնն է, իմանա։ Իսկ ձեզ ոչ մի բան չեմ ասի, ինձ բոլորովին դուր չի գալիս ձեր կերպարանքը։թե պատմել եք Հոլմսին։

  Նա քարշ գալով գնաց դեպի դուռը— Ոչ, բայց Ջոնսը հասավ նրան։ ես պետք է պատմեմ միայն անձամբ նրան, — պնդեց մեր հյուրը ծերունական համառությամբ ու դժգոհությամբ։

  ― Սպասեք— Այդ դեպքում, բարեկամս, ― ասաց նա։ ― Դու կարևոր տեղեկություններ ունես և այստեղից ոչ մի տեղ դուրս չես գա։ Ցանկանում ես, թե ոչ, դու պետք է սպասես մեր ընկեր Հոլմսին։սպասեք նրան։

  Ծերուկը նետվեց դեպի դուռը— Չեմ ցանկանում սպասել։ Չեմ ցանկանում ոչ մեկի համար օրս կորցնել։ Եթե միստր Հոլմսը չկա, բայց Էթելնի Ջոնսն այն փակեց իր լայն թիկունքովթող անձամբ ինքն ամեն ինչ գտնի, և ծերուկն հասկացավիմանա։ Իսկ ձեզ ոչ մի բան չեմ ասի, , որ դիմադրելն անօգուտ է։ինձ բոլորովին դուր չի գալիս ձեր կերպարանքը։

  ― Լավ վերաբերմունք է հյուրի նկատմամբՆա քարշ գալով գնաց դեպի դուռը, ― ասաց նա, ձեռնափայտը խփելով գետնին։ ― Այստեղ եկա միստր Հոլմսի հետ խոսելու, իսկ դուք երկուսդ հարձակվեցիք վրաս, չնայած ձեզ ճանաչել անգամ չեմ ցանկանում։ Լավ եք վարվում մարդու հետ։բայց Ջոնսը հասավ նրան։

  ― Ձեզ — Սպասեք, բարեկամս, — ասաց նա։ — Դու կարևոր տեղեկություններ ունես և այստեղից ոչ մի վատ բան չենք անիտեղ դուրս չես գա։ Ցանկանում ես, ― ասացի ես։ ― Նստեք այս բազկաթոռին և սպասեք։ Հոլնսը շատ շուտ կվերադառնա։թե ոչ, դու պետք է սպասես մեր ընկեր Հոլմսին։

  Նա մոտեցավ բազմոցին և նստեցԾերուկը նետվեց դեպի դուռը, բայց Էթելնի Ջոնսն այն փակեց իր լայն թիկունքով, մեծ գլուխը հենելով ձեռքերին։ Ես ու Ջոնսը նորից վերցրինք մեր սիգարները և շարունակեցինք խոսակցությունը։ Հանկարծ Հոլմսի ձայնը ընդհատեց մեր խոսքը։ծերուկն հասկացավ, , որ դիմադրելն անօգուտ է։

  ― Ինձ էլ կարող — Լավ վերաբերմունք է հյուրի նկատմամբ, — ասաց նա, ձեռնափայտը խփելով գետնին։ — Այստեղ եկա միստր Հոլմսի հետ խոսելու, իսկ դուք երկուսդ հարձակվեցիք վրաս, չնայած ձեզ ճանաչել անգամ չեմ ցանկանում։ Լավ եք սիգար առաջարկել։վարվում մարդու հետ։

  Միանգամից վեր թռանք տեղներիցս։ Մեր դիմաց նստած էր Հոլմսը — Ձեզ ոչ մի վատ բան չենք անի, — ասացի ես։ — Նստեք այս բազկաթոռին և գոհ ժպտում էր։սպասեք։ Հոլմսը շատ շուտ կվերադառնա։

  ― Հո՛լմսՆա մոտեցավ բազմոցին և նստեց, ― բացականչեցի ես։ ― Դուք այստե՞ղ եք, իսկ ու՞ր է ծերուկը։մեծ գլուխը հենելով ձեռքերին։ Ես ու Ջոնսը նորից վերցրինք մեր սիգարները և շարունակեցինք խոսակցությունը։ Հանկարծ Հոլմսի ձայնը ընդհատեց մեր խոսքը։

  ― Ահա նա, ― պատասխանեց Հոլմսը, մեկնելով ճերմակ կեղծամը։ ― Ահա և մնացածը՝ քունքամազերը, հոնքերը։ Գիտեի, որ դիմակահանդեսը հաջող է, բայց չէի ենթադրում, որ — Ինձ էլ կարող է այսպիսի փորձության դիմանալ։եք սիգար առաջարկել։

  ― Այ քեզ հրաշք, ― անկեղծ հիացմունքով բացականչեց Ջոնսը։ ― Ձեզնից հիանալի դերասան դուրս կգար, առաջին կարգի։ Հազում եք իսկ Միանգամից վեր թռանք տեղներիցս։ Մեր դիմաց նստած էր Հոլմսը և իսկ աշխատանքային տան վարձու բանվորի նման։ Իսկ ձեր դողացող ծնկներին կարելի է շաբաթական տասը ֆունտ տալ։ Բայց մեզնից հեռանալ, այնուամենայնիվ, չկարողացաք։գոհ ժպտում էր։

  ― Այս դիմակահանդեսային համազգեստով աշխատեցի ամբողջ օրը— Հո՜լմս, ― ասաց Հոլմսը՝ վառելով սիգարը։ ― Գիտեք ինչ— բացականչեցի ես։ — Դուք այստե՞ղ եք, հանցագործ աշխարհն արդեն բավականին լավ գիտե ինձ, հատկապես, երբ հենց այստեղ նստած ընկերս ձեռքն առավ գրիչը։ Այնպես որ, այժմ առաջավոր դիրքերում կարող եմ հայտնվել միայն փոխված տեսքով։ Դուք ստացա՞ք իմ հեռագիրը։իսկ ու՞ր է ծերուկը։

  ― Այո— Ահա նա, այդ պատճառով էլ այստեղ եմ։— պատասխանեց Հոլմսը, մեկնելով ճերմակ կեղծամը։ — Ահա և մնացածը՝ քունքամազերը, հոնքերը։ Գիտեի, որ դիմակահանդեսը հաջող է, բայց չէի ենթադրում, որ կարող է այսպիսի փորձության դիմանալ։

  ― Ինչպե՞ս է առաջ ընթանում — Այ քեզ հրաշք, — անկեղծ հիացմունքով բացականչեց Ջոնսը։ — Ձեզնից հիանալի դերասան դուրս կգար, առաջին կարգի։ Հազում եք իսկ և իսկ աշխատանքային տան վարձու բանվորի նման։ Իսկ ձեր վարկածը։դողացող ծնկներին կարելի է շաբաթական տասը ֆունտ տալ։ Բայց մեզնից հեռանալ, այնուամենայնիվ, չկարողացաք։

  ― Հոդս ցնդեց։ Հարկադրված բաց թողեցի երկու գերիներիս— Այս դիմակահանդեսային համազգեստով աշխատեցի ամբողջ օրը, իսկ մնացած երկուսի դեմ ոչ մի հանցանշան չկա։— ասաց Հոլմսը՝ վառելով սիգարը։ — Գիտեք ինչ, հանցագործ աշխարհն արդեն բավականին լավ գիտե ինձ, հատկապես, երբ հենց այստեղ նստած ընկերս ձեռքն առավ գրիչը։ Այնպես որ, այժմ առաջավոր դիրքերում կարող եմ հայտնվել միայն փոխված տեսքով։ Դուք ստացա՞ք իմ հեռագիրը։

  ― Մի սրտնեղեք։ Մենք փոխարենը մի այլ զույգ կտանք։ Միայն խնդրում եմ ձեզ— Այո, ժամանակավորապես ամբողջովին ինձ ենթարկվեք, գործեք ըստ նախագծած ծրագրի։ Համաձա՞ն եք։ Իհարկե, այս գործի ողջ վաստակը, պաշտոնապես ձեզ կվերագրվի։այդ պատճառով էլ այստեղ եմ։

  ― Այդ դեպքում— Հոդս ցնդեց։ Հարկադրված բաց թողեցի երկու գերիներիս, նախ և առաջ, ինձ անհրաժեշտ է ոստիկանության արագընթաց մոտորանավակ։ Ժամը յոթին՝ Վեստմինսթերյան նավահանգստի մոտ։իսկ մնացած երկուսի դեմ ոչ մի հանցանշան չկա։

  ― ԿԼԻՆԻ։ Այնտեղ միշտ հերթապահում է ոստիկանական նավակը։ Բայց հավանաբար— Մի սրտնեղեք։ Մենք փոխարենը մի այլ զույգ կտանք։ Միայն խնդրում եմ ձեզ, ավելի լավ կլինի անցնեմ փողոցը և հավաստիության համար զանգահարեմ։ժամանակավորապես ամբողջովին ինձ ենթարկվեք, գործեք ըստ նախագծած ծրագրի։ Համաձա՞ն եք։ Իհարկե, այս գործի ողջ վաստակը, պաշտոնապես ձեզ կվերագրվի։

  ― Հետո— Համաձայն եմ, երկու ուժեղ ոստիկան՝ դիմադրությունը կանխելու համար։եթե օգնեք բռնելու այդ երկուսին։

  ― նրանց բռնելու դեպքում մեր ձեռքում կլինի նաև գանձը։ Կարծում եմ— Կլինի։ Այնտեղ միշտ հերթապահում է ոստիկանական նավակը։ Բայց հավանաբար, ընկերս շատ ուրախ ավելի լավ կլինի արկղը հասցնել մի երիտասարդ լեդիի, որին իրավացիորեն պատկանում է կեսը։ Թող նա առաջինը բացի դա։ Հը՞, Ուոտսոն։անցնեմ փողոցը և հավաստիության համար զանգահարեմ։

  ― Իհարկե։ Դա հեշտ — Նրանց բռնելու դեպքում մեր ձեռքում կլինի անել։ Մի հանգամանք ևս։ Շատ կուզենայի մի քանի մանրամասներ լսել հենց Ջոնաթան Սմոլի շուրթերից։ Գիտեք, սիրում նաև գանձը։ Կարծում եմ գործը մինչև վերջ պարզել։ Առարկություն չի՞ լինի, եթե նրա հետ ոչ պաշտոնապես հանդիպեմ այստեղ՝ տանը, կամ ուրիշ տեղընկերս շատ ուրախ կլինի արկղը հասցնել մի երիտասարդ լեդիի, իհարկեորին իրավացիորեն պատկանում է կեսը։ Թող նա առաջինը բացի դա։ Հը՞, հուսալի պահակախմբի առկայությամբ։ Ուոտսոն։

  ― Դուք դրության տերն եք և խաղաթղթերը ձեր ձեռքին են։ Բայց մինչև հիմա ես ապացույցներ չունեմ անձամբ այդ Ջոնաթան Սմոլի գոյության մասին։ Սակայն եթե դուք նրան — Դա ինձ ներկայացնեք, ես չեմ մերժի ձեր խնդրանքը։շատ հաճելի կլինի։

  ― Ուրեմն— Ընդացակարգի խախտում, որոշվա՞ծ է։բայց գործն այնքան անսովոր է, որ կարելի է աչք փակել։ Սակայն հետո գանձը պետք է հանձնել իշխանություններին, մինչև հետաքննության վերջը։

  ― Եվ վերջինը, ցանկանում եմ, որ — Դուք դրության տերն եք և խաղաթղթերը ձեր ձեռքին են։ Բայց մինչև հիմա ես ապացույցներ չունեմ անձամբ այդ Ջոնաթան Սմոլի գոյության մասին։ Սակայն եթե դուք մեզ հետ ճաշեք։ Ոստրեներ ունենքնրան ինձ ներկայացնեք, մի զույգ կաքավ և սպիտակ գինու ոչ մեծ ընտրանի։ Ոչ, Ուոտսոն, դուք չեք կարողանում գնահատել իմ խոհարարական արժանիքները։ես չեմ մերժի ձեր խնդրանքը։

  Ընթրիքն անցավ շատ աշխույժ։ Հոլմսը— Եվ վերջինը, երբ ցանկանում էրեմ, կարող էր բացռիկ հետաքրքրիր զրուցակից լինել։ Իսկ այդ երեկո նա բարձր տրամադրության մեջ էր՝ զգացվում էր ուժեղ նյարդային գռգռվածությունը։ Առաջ նրան երբեկ այդքան շատախոս չէի տեսել։ Խոսում էր միջնադարյան խեցեյործության և միստերիաների, Ստրադիվարիուսի ջութակներիոր դուք մեզ հետ ճաշեք։ Ոստրեներ ունենք, Ցեյլոնի բուդհայականության մի զույգ կաքավ և զինվորական նավերի ապագայի մասին։ Եվ խոսում էր այնպեսսպիտակ գինու ոչ մեծ ընտրանի։ Ոչ, կարծես բոլոր բնագավառների մասնագետ լիներ։ Այդ պայծառ բռնկումը նախօրյակին պատած թախիծի հակազդեցությունն էր կենդանի ուղեղի վրա։ ՊարզվեցՈւոտսոն, որ Էթելնի Ջոնսը գործից դուրս շատ մարդամոտ է և ճաշի ընթացքում ապացուցեց, որ հասկանում է կյանքի հաճույքը։ Զգալով գործի ավարտը, ես էլ բարձր տրամադրության մեջ էի՝ վարակվելով Հոլմսի ուրախությամբ։ Ամբողջ երեկոյի ընթացքում մեզնից ոչ մեկը չհիշեց մեր հավաքվելու պատճառը։դուք չեք կարողանում գնահատել իմ խոհարարական արժանիքները։

  ― Եկեք խմենքԸնթրիքն անցավ շատ աշխույժ։ Հոլմսը, ― ասաց նաերբ ցանկանում էր, ― մեր փոքրիկ հարձակման հաջողության կենացը։ կարող էր բացռիկ հետաքրքրիր զրուցակից լինել։ Իսկ այժմ գնալու ժամանակն է։ Դուք զենք ունե՞քայդ երեկո նա բարձր տրամադրության մեջ էր՝ զգացվում էր ուժեղ նյարդային գրգռվածությունը։ Առաջ նրան երբեկ այդքան շատախոս չէի տեսել։ Խոսում էր միջնադարյան խեցեգործության և միստերիաների, Ուոտսոն։Ստրադիվարիուսի ջութակների, Ցեյլոնի բուդհայականության և զինվորական նավերի ապագայի մասին։ Եվ խոսում էր այնպես, կարծես բոլոր բնագավառների մասնագետ լիներ։ Այդ պայծառ բռնկումը նախօրյակին պատած թախիծի հակազդեցությունն էր կենդանի ուղեղի վրա։ Պարզվեց, որ Էթելնի Ջոնսը գործից դուրս շատ մարդամոտ է և ճաշի ընթացքում ապացուցեց, որ հասկանում է կյանքի հաճույքը։ Զգալով գործի ավարտը, ես էլ բարձր տրամադրության մեջ էի՝ վարակվելով Հոլմսի ուրախությամբ։ Ամբողջ երեկոյի ընթացքում մեզնից ոչ մեկը չհիշեց մեր հավաքվելու պատճառը։

  Վերցրեք ձեզ հետ։ Անհրաժեշտ — Եկեք խմենք, — ասաց նա, — մեր փոքրիկ հարձակման հաջողության կենացը։ Իսկ այժմ գնալու ժամանակն է։ Տեսնում եմ կառքն արդեն եկել է։ Վեցն անց կեսին էր պատվիրված։Դուք զենք ունե՞ք, Ուոտսոն։

  ― Այդ դեպքում— Կա՞ ինչ-որ բան, հանեք։որը մատնի, թե ոստիկանությանն է պատկանում, — հարցրեց նա։

  Ամեն ինչ կատարվեց ակնթարթորենԱյո, մենք մտանք նավակ և ափից հեռացանք։ Ջոնսը, Հոլմսն ու ես նստեցինք նավախելին։ Մի ոստիկան կանգնել էր ղեկի մոտ, մյուսը հետևում էր վառելիքին, առջևում տեղավորվել էին երկու դյուժին ոստիկաններ։ կողքի կանաչ լապտերը։

  ― Ու՞ր— Այդ դեպքում, ― հարցրեց Ջոնսը։հանեք։

  Պարզվեց— Ու՞ր, որ մեր նավակը շատ արագնթաց է։ Սուրացինք բեռնված լաստանավերի շարանների կողքով, կարծես նրանք չէին լողում, այլ կանգնած էին տեղում։ Երբ առաջ անցանք և ետևում թողեցինք գետային շոգենավը, Հոլմսը բավարարված ժպտաց։— հարցրեց Ջոնսը։

  ― Մենք պետք — Կարելի է հասնենք «Ավրորային»։ Իսկ նա համարվում կարծել, որ մեր նավակն ամենաարագընթացն է արագընթաց նավ։ Հիմա ձեզ կծանոթացնեմ գործի ընթացքին։ Ուոտսոն։ Հիշու՞մ եքգետում, ինչպես էր ինձ տանջում այդ անհեթեթ հապաղումը։— նկատեց նա։

  ― Այսպես ուրեմն, որոշեցի ուղեղիս լիակատար հանգիստ տալ և զբաղվել քիմիական փորձերով։ Մեր պետական գործիչներից մեկը մի առիթով ասել — Մենք պետք էհասնենք «Ավրորային»։ Իսկ նա համարվում է արագընթաց նավ։ Հիմա ձեզ կծանոթացնեմ գործի ընթացքին։ Ուոտսոն։ Հիշու՞մ եք, որ զբաղմունքի փոփոխությունը լավագույն հանգիստն է։ Եվ դա ճիտ է։ Երբ ինչպես էր ինձ վերջապես հաջողվեց քայքայել ածխաջրածինը, վերադարձա մեր հանելուկին և ամեն ինչ սկսեցի նորից մտածել։ Տղաներիս խումբը մեկ անգամ չէ, որ տակնուվրա էր արել ամբողջ գետը և անարդյունք։ «Ավրորան» ոչ մի տեղ չկա՝ ոչ նավակայանում, ոչ՝ տանը։ Հետքերը թաքցնելու համար դժվար թե խորտակած լինեին։ Չնայած տանջում այդ հնարավորություն էլ էր հարկավոր նկատի առնել, եթե որոնումները ի վերջո ոչ մի բանի չհանգեցնեին։ Գիտեի, որ այդ Սմոլը բավականին խորամանկ է, բայց կարծում էի, թե որևէ հասարակ նրբին խորամանկություն ուժերից վեր է։ Որպես կանոն, դա սպասում ես կրթված մարդուց։ Հետո մեզ հայտնի էր, որ նա մի որոշ ժամանակ ապրել է Լոնդոնում, հսկողություն սահմանել Պենդիշերի-Լոջի վրա, իսկ դա նշանակում է, որ նա Լոնդոնը անմիջապես լքել չի կարող․ գործերը հարթելու համար ժամանակ է պետք՝ մեկ օր կամ, ի երջանկություն մեզ, ավելին։ Ծայրահեղ դեպքում, այսպիսին է հետևությունը։անհեթեթ հապաղումը։

  ― Ոչ— Այսպես ուրեմն, չեմ կարծում։ Նա շատ թանկ որոշեցի ուղեղիս լիակատար հանգիստ տալ և զբաղվել քիմիական փորձերով։ Մեր պետական գործիչներից մեկը մի առիթով ասել է գնահատում իր ապաստարանը, որտեղ կարելի է վտանգի դեպքում թաքնվելոր զբաղմունքի փոփոխությունը լավագույն հանգիստն է։ Եվ դա ճիտ է։ Երբ ինձ վերջապես հաջողվեց քայքայել ածխաջրածինը, վերադարձա մեր հանելուկին և դա կլքի միայն այն ժամանակ, երբ միանգամայն հավատացած լինիամեն ինչ սկսեցի նորից մտածել։ Տղաներիս խումբը մեկ անգամ չէ, որ իրեն ամենևին ոչինչ չի սպառնում։ Ահա տակնուվրա էր արել ամբողջ գետը և անարդյունք։ «Ավրորան» ոչ մի տեղ չկա՝ ոչ նավակայանում, ոչ՝ տանը։ Հետքերը թաքցնելու համար դժվար թե ինչ խորտակած լինեին։ Չնայած այդ հնարավորություն էլ է ծագել գլխումս․ Ջոնաթան էր հարկավոր նկատի առնել, եթե որոնումները ի վերջո ոչ մի բանի չհանգեցնեին։ Գիտեի, որ այդ Սմոլը պետք բավականին խորամանկ է հասկանար, որ իր օգնականի արտասովոր արտաքինըբայց կարծում էի, որքան էլ ինքը ջանա քողարկելթե որևէ հասարակ նրբին խորամանկություն ուժերից վեր է։ Որպես կանոն, կարող է ամեն տեսակի կասկած ծնել և հնարավոր էդա սպասում ես կրթված մարդուց։ Հետո մեզ հայտնի էր, ինչ-որ մեկը գլխի ընկնի նրան կապել նորվուդյան ողբերգության հետ։ Նա բավական խելացի նա մի որոշ ժամանակ ապրել է այդ հասկանալու համար։ Եվ այսպեսԼոնդոնում, նրանք իրենց շտաբհսկողություն սահմանել Պոնդիշերի-բնակարանը լքել են գիշերըԼոջի վրա, մթության քողի տակ։ Իհարկե, լավագույն տարբերակը կլիներ վերադառնալ մինչև լուսաբաց։ Բայց «Ավրորան», միսիս Սմիթի ասելով, նավակայանից հեռացել իսկ դա նշանակում է, երբ արդեն ժամը չորսը կլիներ։ Այդ որ նա Լոնդոնը անմիջապես լքել չի կարող․ գործերը հարթելու համար ժամանակ լրիվ լույս է, պետք՝ մեկ ժամից փողոցներւմ մարդիկ կհայտնվեն։ Դրանից եզրակացրիօր կամ, որ հեռու գնացած չպիտի լինեն։ Նրանք վարձել են Սմիթի նավակըի երջանկություն մեզ, լավ վճարել ենավելին։ Ծայրահեղ դեպքում, որ լեզուն իրեն քաշած պահի և մինչև վերջնականապես անհետանալը շտապել են իրենց որջը։ Որոշել են մի քանի օր սպասել, որպեսզի թերթերից իմանան, թե ինչ ուղղությամբ այսպիսին է ընթանում հետաքննությունը և իրենց հետապնդում են, թե ոչ։ Եվ այդ ժամանակ, արդեն դարձյալ մթության քողի տակ, գնալ Գրեյվսենդ, կամ Դաունսում ինչ-որ տեղ։ Անկասկած, նրանք նախօրոք հոգացել են տեղ պատվիրել Ամերիկա կամ գաղութներ մեկնող ինչ-որ նավում։հետևությունը։

  ― Իսկ շոգենավա՞կը։ Չէ՞ որ իրենց հետ չէին — Հետևությունը բավականին թույլ է, — նկատեցի ես։ — Նա կարող տանել։էր ամեն ինչ հարթել մինչև Պոնդիշերի-Լոջի վրա հարձակվելը։

  ― Իհարկե— Ոչ, չէին կարող։ Իսկ չեմ կարծում։ Նա շատ թանկ է գնահատում իր ապաստարանը, որտեղ կարելի է վտանգի դեպքում թաքնվել, և դա նշանակում կլքի միայն այն ժամանակ, երբ միանգամայն հավատացած լինի, որ իրեն ամենևին ոչինչ չի սպառնում։ Ահա թե ինչ էլ է ծագել գլխումս․ Ջոնաթան Սմոլը պետք էհասկանար, որ «Ավրորան»իր օգնականի արտասովոր արտաքինը, չնայած անորսալիությանըորքան էլ ինքը ջանա քողարկել, գտնվում կարող է ամեն տեսակի կասկած ծնել և հնարավոր է, ինչ-որ բոլորովին մոտիկ մի տեղ։ Ինձ դրեցի միստր Սմոլի տեղը և ջանացի գործին նայել նրա աչքերով։ Ամենայն հավանականությամբ, նա որոշել մեկը գլխի ընկնի նրան կապել նորվուդյան ողբերգության հետ։ Նա բավական խելացի էայդ հասկանալու համար։ Եվ այսպես, որ«Ավրորան» թողնելը կամ մոտիկ նավակառանում կանգնեցնելը վտանգավոր է․ հանկարծ ու ոստիկանությունը նրանք իրենց շտաբ-բնակարանը լքել են գիշերը, այնուամենայնիվմթության քողի տակ։ Իհարկե, ընկել լավագույն տարբերակը կլիներ վերադառնալ մինչև լուսաբաց։ Բայց «Ավրորան», միսիս Սմիթի ասելով, նավակայանից հեռացել է իրենց հետքի վրա, իսկ որտե՞ղ թաքցնել «Ավրորան»երբ արդեն ժամը չորսը կլիներ։ Այդ ժամանակ լրիվ լույս է, մեկ ժամից փողոցներւմ մարդիկ կհայտնվեն։ Դրանից եզրակացրի, որ հեռու գնացած չպիտի լինեն։ Նրանք վարձել են Սմիթի նավակը, լավ վճարել են, որ լեզուն իրեն քաշած պահի և մինչև վերջնականապես անհետանալը շտապել են իրենց որջը։ Որոշել են մի քանի օր սպասել, որպեսզի բոլորի համար անտեսանելի լինիթերթերից իմանան, իսկ իր համար ցանկացած րոպեին՝ հասանելի։ Ի՞նչ կանեի եսթե ինչ ուղղությամբ է ընթանում հետաքննությունը և իրենց հետապնդում են, եթե հարկ լիներ այդպիսի խնդիր լուծել։ թե ոչ։ Եվ ես գտա միակայդ ժամանակ, եզակի հնարավորությունը։ Մանր վերանորոգման համար նավակը կանգնեցնել արդեն դարձյալ մթության քողի տակ, գնալ Գրեյվսենդ, կամ Դաունսում ինչ-որ նավանորոգարանում։ Այնտեղ հուսալի քողարկված կլինի կողմնակի աչքերից և միշտ լողալու պատրաստ։տեղ։ Անկասկած, նրանք նախօրոք հոգացել են տեղ պատվիրել Ամերիկա կամ գաղութներ մեկնող ինչ-որ նավում։

  ― Բանն էլ հենց այն — Իհարկե, չէին կարող։ Իսկ դա նշանակում է, որ հասարակ բացատրությունը ծագում է վերջում։ Երբ դա հասկացա«Ավրորան», որոշեցի անմիջապես գործել և ընդունելով անմեղ ծերուկ նավաստու կերպարանքչնայած անորսալիությանը, ուղևորվեցի Թեմզայով ներքև՝ զննելու նավանորոգարանները։ Դրանցից տասնհինգում «Ավրորայի» մասին ոչ մեկը չէր էլ լսել։ Փոխարենը տասնվեցերորդում պարգևատրվեցի համբերությանս համար՝ ինձ ասացին, «Ավրորան» երկու օր առաջ իրենց մոտ կանգնեցրել գտնվում է փայտե ոտքով ինչ-որ բոլորովին մոտիկ մի մարդ տեղ։ Ինձ դրեցի միստր Սմոլի տեղը և խնդրել է ղեկը ստուգել։ «Բայց պարզվեցջանացի գործին նայել նրա աչքերով։ Ամենայն հավանականությամբ, որ ղեկը միանգամայն կարգին էր, ― ասաց ինձ վարպետը։ Ահա այնտեղ նա որոշել է կանգնած, սև՝ կարմիր շերտերով։» Հազիվ հասցրեց այդ ասելոր«Ավրորան» թողնելը կամ մոտիկ նավակառանում կանգնեցնելը վտանգավոր է․ հանկարծ ու ոստիկանությունը , երբ նավանորոգարանում հայտնվեց ոչ այլ ոքայնուամենայնիվ, քան ինքը՝ Մորդեկայ Սմիթըընկել է իրենց հետքի վրա, կորած «Ավրորայի» տերը։ Իհարկեիսկ որտե՞ղ թաքցնել «Ավրորան», ես չէի ճանաչի նրանորպեսզի բոլորի համար անտեսանելի լինի, բայց նա հիմնավորապես հարբած լինելով, կոկորդով մեկ բղավում էր, որ ինքը «Ավրորայի» տերն է։ Մորդեկայ Սմիթը պահանջում էր, որ իսկ իր տաշտակը այսօր ժամը ութին պատրաստ լինի։ «Ուղիղ ժամը ութին ― կրկնեց նահամար ցանկացած րոպեին՝ հասանելի։ Ի՞նչ կանեի ես, ― եթե հարկ լիներ այդպիսի խնդիր լուծել։ Եվ ես խոստացել եմ երկու ջենտլմենների , որոնք չեն սիրում սպասել»։ Հավանաբար նրան լավ էին վճարել, որովհետև շիլինգները աջ ու ձախ էր նետում։ Որոշ ժամանակ գնացի ետևից, , բայց նա ծլկեց և մտավ առաջին իսկ պանդոկը։ Այդ ժամանակ վերադարձա նավանորոգարան։ Ճանապարհին պատահականորեն հանդիպեցի տղաներից մեկին և պատվիրեցի «Ավրորան» հսկել։ Տեսնելովգտա միակ, եզակի հնարավորությունը։ Մանր վերանորոգման համար նավակը կանգնեցնել ինչ-որ «Ավրորան» հեռանում է, նա կսկսի թաշկինակը թափահարել։ Այդ ընթացքում մենք կհսկենք գետի վրա։ Եվ հենց որ դուրս գան նավանորոգարանից, կբռնենք «Ավրորայի» նավանորոգարանում։ Այնտեղ հուսալի քողարկված կլինի կողմնակի աչքերից և գանձերի հետ միասին։միշտ լողալու պատրաստ։

  ― Իսկ նրանք — Բանն էլ հենց այն է, որ հասարակ բացատրությունը ծագում է վերջում։ Երբ դա հասկացա, որոշեցի անմիջապես գործել և ընդունելով անմեղ ծերուկ նավաստու կերպարանք, ուղևորվեցի Թեմզայով ներքև՝ զննելու նավանորոգարանները։ Դրանցից տասնհինգում «Ավրորայի» մասին ոչ մեկը չէր էլ լսել։ Փոխարենը տասնվեցերորդում պարգևատրվեցի համբերությանս համար՝ ինձ ասացին, «Ավրորան» երկու օր առաջ իրենց մոտ կանգնեցրել է փայտե ոտքով մի մարդ և խնդրել է ղեկը ստուգել։ «Բայց պարզվեց, որ ղեկը միանգամայն կարգին էր, — ասաց ինձ վարպետը։ Ահա այնտեղ չէին հայտնվի։ Սմոլը խորամանկ է կանգնած, սև՝ կարմիր շերտերով։» Հազիվ հասցրեց այդ ասել, երբ նավանորոգարանում հայտնվեց ոչ այլ ոք, քան ինքը՝ Մորդեկայ Սմիթը, կորած «Ավրորայի» տերը։ Իհարկե, ես չէի ճանաչի նրան, բայց նա հիմնավորապես հարբած լինելով, կոկորդով մեկ բղավում էր, որ ինքը «Ավրորայի» տերն է։ Չեմ կասկածումՄորդեկայ Սմիթը պահանջում էր, որ նախ հետախույզ կուղարկի իր տաշտակը այսօր ժամը ութին պատրաստ լինի։ «Ուղիղ ժամը ութին — կրկնեց նա, — ես խոստացել եմ երկու ջենտլմենների , որոնք չեն սիրում սպասել»։ Հավանաբար նրան լավ էին վճարել, որովհետև շիլինգները աջ ու ձախ էր նետում։ Որոշ ժամանակ գնացի ետևից, , բայց նա ծլկեց և եթե վտանգ զգամտավ առաջին իսկ պանդոկը։ Այդ ժամանակ վերադարձա նավանորոգարան։ Ճանապարհին պատահականորեն հանդիպեցի տղաներից մեկին և պատվիրեցի «Ավրորան» հսկել։ Տեսնելով, որջում կթաքնվի մի շաբաթ ևս։որ «Ավրորան» հեռանում է, նա կսկսի թաշկինակը թափահարել։ Այդ ընթացքում մենք կհսկենք գետի վրա։ Եվ հենց որ դուրս գան նավանորոգարանից, կբռնենք «Ավրորայի» և գանձերի հետ միասին։

  ― Բայց կարելի — Դրանք մեր փնտրած մարդիկ կլինեն թե ոչ, բայց ամեն ինչ անթերի է հետևել Սմիթին մտածված, — ասած Ջոնսը։ — Համենայն դեպս, ես Ջեկոբսոն-Յարդ կուղարկեի ոստիկանական մի ջոկատ և այդ կերպ գտնել հանգիստ կբռնեի նրանց թաքստոցը, ― ասացի ես։հենց որ հայտնվեին։

  ― Այդ դեպքում մի օր էլ կկորցնենք։ Բացի այդ, իննսունինը տոկոսով համոզված եմ— Իսկ նրանք այնտեղ չէին հայտնվի։ Սմոլը խորամանկ է։ Չեմ կասկածում, որ Սմիթը չգիտենախ հետախույզ կուղարկի և եթե վտանգ զգա, թե որտեղ են նրանք թաքնվում։ Նրան լավ են վճարել, վիսկի կա, ինչ իմաստ ունի անհարկի, գործին չվերաբերող հարցեր տալ․․․ Հրամաններն ուղարկում են, դրանք կատարում է․․․ Ոչ, ես մտածել եմ հնարավոր բոլոր ուղիները, սա լավագույնն է։ որջում կթաքնվի մի շաբաթ ևս։

  Մինչ մենք խոսում էինք— Բայց կարելի է հետևել Սմիթին և այդ կերպ գտնել նրանց թաքստոցը, մեր նավակն անցավ Թեմզայի վրայով գցված բազմաթիվ կամուրջների տակով։ Արևի վերջին ճառագայթները ոսկեզօծել էին սուրբ Պետրոսի տաճարի գմբեթի խաչը։ Թաուեր հասանք, երբ արդեն խավար էր։— ասացի ես։

  ― Ահա Ջեկոբսոն-Յարդը— Այդ դեպքում մի օր էլ կկորցնենք։ Բացի այդ, ― ասաց Հոլմսը՝ մատնացույց անելով կայմերի ու պարանասարքերի անտառը Սուրեյի ուղղությամբ։իննսունինը տոկոսով համոզված եմ, որ Սմիթը չգիտե, թե որտեղ են նրանք թաքնվում։ Նրան լավ են վճարել, վիսկի կա, ինչ իմաստ ունի անհարկի, գործին չվերաբերող հարցեր տալ… Հրամաններն ուղարկում են, դրանք կատարում է… Ոչ, ես մտածել եմ հնարավոր բոլոր ուղիները, սա լավագույնն է։

  ― Ետ ու առաջ նավարկեք այս նավատորմի ծածկույթի տակՄինչ մենք խոսում էինք, ― Հրամայեց Հոլմսըմեր նավակն անցավ Թեմզայի վրայով գցված բազմաթիվ կամուրջների տակով։ Արևի վերջին ճառագայթները ոսկեզօծել էին սուրբ Պետրոսի տաճարի գմբեթի խաչը։ Թաուեր հասանք, աչքերին մոտեցնելով գիշերային ծովային հեռադիտակը և միառժամանակ դիտեց ափը։ ― Տեսնում եմ իմ հերթապահին, բայց դեռ թաշկինակը չի թափահարում։երբ արդեն խավար էր։

  ― Իսկ ի՞նչ կլինի— Ահա Ջեկոբսոն-Յարդը, եթե անցնենք մի քիչ ներքև և նրանց այնտեղ սպասենք, ― անհամբերությունից այրվելով առաջարկեց Ջոնսը։— ասաց Հոլմսը՝ մատնացույց անելով կայմերի ու պարանասարքերի անտառը Սուրեյի ուղղությամբ։

  Բոլորս ասես ասեղների վրա նստած լինեինք։ Նույնիսկ ոչինչ չիմացող ոստիկաններն — Ետ ու ղեկապետըառաջ նավարկեք այս նավատորմի ծածկույթի տակ, հնոցապանների հետ միասին վարակվել էին մեր հուզմունքով։— հրամայեց Հոլմսը, աչքերին մոտեցնելով գիշերային ծովային հեռադիտակը և միառժամանակ դիտեց ափը։ — Տեսնում եմ իմ հերթապահին, բայց դեռ թաշկինակը չի թափահարում։

  ― Իրավունք չունենք համարձակության դիմելու— Իսկ ի՞նչ կլինի, ― ասաց Հոլմսը։ ― Տասի դիմաց մեկ հավանականություն կա, որ գետով եթե անցնենք մի քիչ ներքև կլողան, ոչ թե՝ վերև։ Եվ, այնուամենայնիվ, պետք է հաշվի առնենք այդ հնարավորությունը ևս։ Այստեղից մեզ լավ տեսանելի է նավանորոգման մուտքը, իսկ մենք համարյա տեսանելի չենք։ Գիշերը խոստանում է լուսավոր լինել և կրակները գետի վրա շատ են։ Պետք է մնանք նրանց այնտեղսպասենք, որտեղ կանք։ Տեսնում եք, այստեղից գազի լապտերների լույսի ներքո ինչ լավ են երևում շտապող մարդիկ։— անհամբերությունից այրվելով առաջարկեց Ջոնսը։

  ― Ինչ հոգնած ու կեղտոտ են։ Բայց յուրաքանչյուրի մեջ հուրհրատում է անմահ կրակի կայծը։ Նրանց նայելով — Իրավունք չունենք համարձակության դիմելու, — ասաց Հոլմսը։ — Տասի դիմաց մեկ հավանականություն կա, որ գետով ներքև կլողան, ոչ մի դեպքում այդ չես ասի։ թե՝ վերև։ Եվ, այնուամենայնիվ, դա այդպես է։ Համենայն դեպսպետք է հաշվի առնենք այդ հնարավորությունը ևս։ Այստեղից մեզ լավ տեսանելի է նավանորոգման մուտքը, իսկ մենք համարյա տեսանելի չենք։ Գիշերը խոստանում է լուսավոր լինել և կրակները գետի վրա շատ են։ Պետք է մնանք այնտեղ, որտեղ կանք։ Տեսնում եք, մարդը տարօրինակ էակ է։այստեղից գազի լապտերների լույսի ներքո ինչ լավ են երևում շտապող մարդիկ։

  ― Ուինվուդ Ռիդը լավ — Ինչ հոգնած ու կեղտոտ են։ Բայց յուրաքանչյուրի մեջ հուրհրատում է ասել անմահ կրակի կայծը։ Նրանց նայելով ոչ մի դեպքում այդ մասինչես ասի։ Եվ, ― շարունակեց Հոլմսը։ ― Նա ասում էայնուամենայնիվ, որ մարդն առանձին վերցրած անլուծելի հանելուկ էդա այդպես է։ Համենայն դեպս, բայց ամբողջությամբ մարդիկ իրենցից ներկայացնում են մաթեմատիկական միասնություն և ենթակա են որոշիչ կանոնների։ Օրինակ, միթե հնարավոր է կանխագուշակել առանձին մարդու գործողությունը, իսկ ամբողջ կոլեկտիվի վարքը, պարզվում է, կարելի է գուշակել մեծ ճշտությամբ։ Անհատներն իրարից զանազանվում են, բայց մարդկային բնավորությունների տոկոսային հարաբերությունը ցանկացած կոլեկտիվում մնում է նույնը։ Այդպես է ասում վիճակագրությունը։ Բայց այն ինչ է, թվում է, թաշկինակ մարդը տարօրինակ էակ է։ Իսկապես, այնտեղ ինչ-որ մեկը ճերմակ բան է թափահարում։

  ― Ահա և «Ավրորան»— Ուինվուդ Ռիդը լավ է ասել այդ մասին, ― բղավեց — շարունակեց Հոլմսը։ ― Գերազանց ընթացք ունի։ Հեյ— Նա ասում է, այնտեղոր մարդն առանձին վերցրած անլուծելի հանելուկ է, ներքևումբայց ամբողջությամբ մարդիկ իրենցից ներկայացնում են մաթեմատիկական միասնություն և ենթակա են որոշիչ կանոնների։ Օրինակ, լրի՛վ առաջ։ Հետևեք դեղին լույսով այդ նավակին։ Ես ինձ չեմ ներիմիթե հնարավոր է կանխագուշակել առանձին մարդու գործողությունը, եթե ձեռքից բաց թողնենք։իսկ ամբողջ կոլեկտիվի վարքը, պարզվում է, կարելի է գուշակել մեծ ճշտությամբ։ Անհատներն իրարից զանազանվում են, բայց մարդկային բնավորությունների տոկոսային հարաբերությունը ցանկացած կոլեկտիվում մնում է նույնը։ Այդպես է ասում վիճակագրությունը։ Բայց այն ինչ է, թվում է, թաշկինակ է։ Իսկապես, այնտեղ ինչ-որ մեկը ճերմակ բան է թափահարում։

  «Ավրորան» աննկատելիորեն դուրս լողաց նավանորոգարանից և արագություն վերցնելով այնպես անցավ փոքր նավերի ետևից— Դա ձեր տղաներից մեկն է։ Պարզ տեսնում եմ նրան, որ երբ մեզ տեսանելի դարձավ, արդեն սլանում էր ամբողջ թափով։ Նա գնում էր գետն ի վար, հեռու մնալով ափից։ Արագությունը շշմեցուցիչ էր։ Ջոնսը տագնապահար նայեց։— բացականչեցի ես։

  ― Շատ արագ է գնում— Ահա և «Ավրորան», ― ասաց նա։ ― Չենք հասնի։— բղավեց Հոլմսը։ — Գերազանց ընթացք ունի։ Հեյ, այնտեղ, ներքևում, լրի՛վ առաջ։ Հետևեք դեղին լույսով այդ նավակին։ Ես ինձ չեմ ների, եթե ձեռքից բաց թողնենք։

  ― Պետք է հասնենք«Ավրորան» աննկատելիորեն դուրս լողաց նավանորոգարանից և արագություն վերցնելով այնպես անցավ փոքր նավերի ետևից, ― ասաց Հոլմսըոր երբ մեզ տեսանելի դարձավ, ատամները սեղմելով։ ― Ածուխ չխնայեք։ Մեքենայից քամեք ինչ հնարավոր է։ Ավելի լավ է նավակն այրվիարդեն սլանում էր ամբողջ թափով։ Նա գնում էր գետն ի վար, քան նրանք հեռանան մեզնից։հեռու մնալով ափից։ Արագությունը շշմեցուցիչ էր։ Ջոնսը տագնապահար նայեց։

  Այժմ — Շատ արագ է գնում էինք ուղիղ նրանց վրա։ Հնոցում կրակը գվվում էր, հուժկու մեքենան դղրդում էր, ինչպես հսկա մետաղե սիրտ։ Նավակի սուր քիթը դանակի պես ճեղքում էր հանդարտ ջուրը, աջ ու ձախ ուղարկելով երկու օղակաձև երկար ձգված ալիքներ։ Շարժիչի տակտով ամբողջ նավակը ցնցվում էր և դողդողում, ինչպես կենդանի էակ։ Նավաքթի դեղին լապտերը առաջ էր գցում առկայծող լույսի երկար սյուն։ Մեր առջևով լողում էր մութ մի ստվեր՝ «Ավրորան» էր։— ասաց նա։ — Չենք հասնի։

  Ետևի ճերմակ փրփուրի փոթորիկը վկայում էր նրա արագության մասին։ Սլացանք շոգենավերի— Պետք է հասնենք, բեռնանավերի— ասաց Հոլմսը, առևվտրական առագաստանավերի կողքովատամները սեղմելով։ — Ածուխ չխնայեք։ Մեքենայից քամեք ինչ հնարավոր է։ Ավելի լավ է նավակն այրվի, շրջանցելով նրանց աջից ու ձախից։ Մթության մեջ լսելի էին բարձր ձայներ, «Ավրորան» ավելի ու ավելի առաջ էր ընթանում, և մենք էլ հետապնդում էինք նրան։քան նրանք հեռանան մեզնից։

  ― Ավելացնել արագությունըԱյժմ գնում էինք ուղիղ նրանց վրա։ Հնոցում կրակը գվվում էր, ― բղավեց Հոլմսըհուժկու մեքենան դղրդում էր, ղեկավարման մասից ներս նայելով մեքենայական բաժին․ վառ կրակը ներքևից լուսավորել ինչպես հսկա մետաղե սիրտ։ Նավակի սուր քիթը դանակի պես ճեղքում էր նրա լարվածհանդարտ ջուրը, արծվային դեմքը։աջ ու ձախ ուղարկելով երկու օղակաձև երկար ձգված ալիքներ։ Շարժիչի տակտով ամբողջ նավակը ցնցվում էր և դողդողում, ինչպես կենդանի էակ։ Նավաքթի դեղին լապտերը առաջ էր գցում առկայծող լույսի երկար սյուն։ Մեր առջևով լողում էր մութ մի ստվեր՝ «Ավրորան» էր։

  ― Ինձ թվում է Ետևի ճերմակ փրփուրի փոթորիկը վկայում էր նրա արագության մասին։ Սլացանք շոգենավերի, հասնում ենքբեռնանավերի, ― ասաց Ջոնսը՝ հայացքը չհեռացնելով «Ավրորայից»։առևվտրական առագաստանավերի կողքով, շրջանցելով նրանց աջից ու ձախից։ Մթության մեջ լսելի էին բարձր ձայներ, «Ավրորան» ավելի ու ավելի առաջ էր ընթանում, և մենք էլ հետապնդում էինք նրան։

  ― Ոչ մի կասկած չկա— Ավելացնել արագությունը, ― բացականչեցի ես։ ― Մի քանի րոպե ևս— բղավեց Հոլմսը, և կհասնենք նրանց։ղեկավարման մասից ներս նայելով մեքենայական բաժին․ վառ կրակը ներքևից լուսավորել էր նրա լարված, արծվային դեմքը։

  Հենց այդ ակնթարթին ճակատագիրը չարախնդաց մեզ վրա․ մեր ճանապարհը կտրեց երեք բեռնանավ քաշող մի նավ։ Եթե չլիներ ղեկը մինչև վերջ շրջող նավավարը, կմխրճվեինք նրա մեջ։ Երբ վերջապես առաջ անցանք նրանից և դարձյալ բռնեցիցնք ուղղությունը, պարզվեց, որ «Ավրորան» առաջ — Ինձ թվում է անցել ամբողջ երկու յարդով։ Բայց, բարեբախտաբար, դեռ ամեն ինչ լավ տեսանելի էր։ Մեր մեքենան լրիվ հզորություն էր զարգացրել, նուրբ նավակը դողդողում և ճրթճրթում էր մեզ տանող կատաղի էներգիայի ճնշման տակ։ Ետևում թողեցինք Պուլը, անցանք Վեստ-ինդյան նավանորոգարանը, շրջանցեցինք երկար Դեփթ-Ֆորդյան ցամաքալեզվակը և Շան կղզին։ Առջևի անորոշ բիծը սկսեց ընդունել բարեձև «Ավրորայի» տեսքը։ Ջոնսը միացրեց լուսարձակը և նրա տախտակամածին մարդիկ տեսանք։ Մեկը նստել էր նավախելին՝ ոտքերի մոտ դրված ինչ-որ սև առարկայի վրա հակված։ Կողքին դրված էր հսկա նյուֆաունլենդի նման մուգ կույտ։ Կաթսայի կարմիր բոցը լուսավորել էր ավագ Սմիթին։ Նա մինչև գոտկատեղը մերկացած, լարված, կատաղի, ածուխ էր նետում հնոցը, որդին բռնել էր ղեկալծակը։ Փախստականները միանգամից չհասկացան, որ իրենց հետապնդում են, բայց տեսնելով, որ գնում հասնում ենք իրենց ետևից, կրկնելով բոլոր ձիգզագներն ու շրջադարձերը, դադարեցին կասկածելուց։ Գրինվիչի մոտ մեզ իրարաից բաժանում էր հարյուր սաժեն, Բլեքուոլի մոտ հեռավորությունը կրճատվեց, հասավ մինչև յոթանասունհինգի։ Զինվորական տարիների իմ ամբողջ արկածային կյանքում մեկ անգամ չէ, որ ինձ հարկ է եղել մասնակցել հետապնդումների, բայց երբեք այդպես այրող անհանգստություն չեմ զգացել, ինչպես Թեմզայով կատաղի վազքի ժամանակ։ Անվերջ մոտենում էինք ու մոտենում։ Գիշերային լռության մեջ լսելի էր նրանց մեքենայի հևքը։ Նավախելի վրայի մարդը դեռ այնտեղ էր՝ տախտակամածի վրա խոնարհված ձեռքերով ինչ-որ բան անելով և րոպեն մեկ գլուխը բարձրացնելով, որպեսզի աչք գցի մեր և «Ավրորայի» միջև եղած տարածությանը։ Արդեն շատ մոտ էինք։ Ջոնսը բղավեց, որ կանգ առնեն։ Մեզ բաժանում էր ընդամենը չորս նավաչափ և երկու նավակները թռչում էին, ասես թևեր ունենային։ Թեմզայի այն մասն ամայի էր։ Մի կողմում ձգվում էր Բարկինգլևելի ցածրավայրը, մյուսում ՝ Պլամստեդյան տխուր ճահիճները։ Լսելով Ջոնսի հրամանը, նավախելի մարդը վեր թռավ և գլխի վերևում սեղմած բռունցքները թափահարելով, սկսեց մեզ հայհոյել կոպիտ և խռպոտ ձայնով։ Ուժեղ, բարձրահասակ մարդ էր, լայն տարածած ոտքերով կանգնել էր տախտակամածին, և ես տեսա, որ ազդրից սկսած, աջ ոտքի տեղ փայտե պրոթեզ ուներ։ Նրա կտրուկ, խռպոտ ձայնից տախտակամածի մուգ կույտը շարժվեց և վերածվեց փոքր, սև մարդուկի, որն ուներ խոշոր, ոչ ճիշտ գլխի ձև՝ գզգզված մազերի դեզով։ Հոլմսը հանեց ատրճանակը, այդ հրեշին տեսնելով ես ևս հանեցի իմը։ Հրեշի վրա ինչ-որ մուգ բան կար, ոչ այն է՝ լայն խալաթ, ոչ այն է՝ ծածկոց, բաց էր մնացել միայն դեմքը, որը կարող էր երևալ միայն մղձավանջային երազներում։ Կյանքում երբեք չէի հանդիպել այդպիսի դաժան և արնախում դեմքի։ Աչքերը խոժոռ, մռայլ փայլ ունեին, իսկ հաստ, դուրս շրջված շրթունքներն անասնական կատաղությունից ծռմռվել էին չար քմծիծաղից՝ մերկացնելով կափկափող ատամները։— ասաց Ջոնսը՝ հայացքը չհեռացնելով «Ավրորայից»։

  ― Եթե բարձրացնի ձեռքը— Ոչ մի կասկած չկա, կրակեք— բացականչեցի ես։ — Մի քանի րոպե ևս, ― հանգիստ ասաց Հոլմսը։և կհասնենք նրանց։

  Հենց այդ ակնթարթին ճակատագիրը չարախնդաց մեզ վրա․ մեր ճանապարհը կտրեց երեք բեռնանավ քաշող մի նավ։ Եթե չլիներ ղեկը մինչև վերջ շրջող նավավարը, կմխրճվեինք նրա մեջ։ Երբ վերջապես առաջ անցանք նրանից և դարձյալ բռնեցիցնք ուղղությունը, պարզվեց, որ «Ավրորան» արդեն մեկ նավաչափ հեռավորության առաջ է անցել ամբողջ երկու յարդով։ Բայց, բարեբախտաբար, դեռ ամեն ինչ լավ տեսանելի էր։ Մեր մեքենան լրիվ հզորություն էր զարգացրել, նուրբ նավակը դողդողում և ճրթճրթում էր մեզ տանող կատաղի էներգիայի ճնշման տակ։ Ետևում թողեցինք Պուլը, անցանք Վեստ-ինդյան նավանորոգարանը, շրջանցեցինք երկար Դեփթ-Ֆորդյան ցամաքալեզվակը և Շան կղզին։ Առջևի անորոշ բիծը սկսեց ընդունել բարեձև «Ավրորայի» տեսքը։ Ջոնսը միացրեց լուսարձակը և նրա տախտակամածին մարդիկ տեսանք։ Մեկը նստել էր նավախելին՝ ոտքերի մոտ դրված ինչ-որ սև առարկայի վրա հակված։ Կողքին դրված էրհսկա նյուֆաունլենդի նման մուգ կույտ։ Կաթսայի կարմիր բոցը լուսավորել էր ավագ Սմիթին։ Նա մինչև գոտկատեղը մերկացած, լարված, կատաղի, ածուխ էր նետում հնոցը, որդին բռնել էր ղեկալծակը։ Փախստականները միանգամից չհասկացան, որ իրենց հետապնդում են, բայց տեսնելով, որ գնում ենք իրենց ետևից, կրկնելով բոլոր ձիգզագներն ու շրջադարձերը, դադարեցին կասկածելուց։ Գրինվիչի մոտ մեզ իրարաից բաժանում էր հարյուր սաժեն, Բլեքուոլի մոտ հեռավորությունը կրճատվեց, հասավ մինչև յոթանասունհինգի։ Զինվորական տարիների իմ ամբողջ արկածային կյանքում մեկ անգամ չէ, կարելի որ ինձ հարկ է ասելեղել մասնակցել հետապնդումների, բայց երբեք այդպես այրող անհանգստություն չեմ զգացել, ինչպես Թեմզայով կատաղի վազքի ժամանակ։ Անվերջ մոտենում էինք ու մոտենում։ Գիշերային լռության մեջ լսելի էր նրանց մեքենայի հևքը։ Նավախելի վրայի մարդը դեռ այնտեղ էր՝ տախտակամածի վրա խոնարհված ձեռքերով ինչ-որ բան անելով և րոպեն մեկ գլուխը բարձրացնելով, որպեսզի աչք գցի մեր և «Ավրորայի» միջև եղած տարածությանը։ Արդեն շատ մոտ էինք։ Ջոնսը բղավեց, որ կանգ առնեն։ Մեզ բաժանում էր ընդամենը չորս նավաչափ և երկու նավակները թռչում էին, ասես թևեր ունենային։ Թեմզայի այն մասն ամայի էր։ Մի կողմում ձգվում էր Բարկինգլևելի ցածրավայրը, մյուսում ՝ Պլամստեդյան տխուր ճահիճները։ Լսելով Ջոնսի հրամանը, նավախելի մարդը վեր թռավ և գլխի վերևում սեղմած բռունցքները թափահարելով, սկսեց մեզ հայհոյել կոպիտ և խռպոտ ձայնով։ Ուժեղ, բարձրահասակ մարդ էր, լայն տարածած ոտքերով կանգնել էր տախտակամածին, և ես տեսա, որ ազդրից սկսած, աջ ոտքի տեղ փայտե պրոթեզ ուներ։ Նրա կտրուկ, խռպոտ ձայնից տախտակամածի մուգ կույտը շարժվեց և վերածվեց փոքր, սև մարդուկի, որն ուներ խոշոր, ոչ ճիշտ գլխի ձև՝ գզգզված մազերի դեզով։ Հոլմսը հանեց ատրճանակը, մեկնած ձեռքի հեռավորությամբ։ Լավ տեսնում էի այդ երկուսին՝ ոտքերը հրեշին տեսնելով ես ևս հանեցի իմը։ Հրեշի վրա ինչ-որ մուգ բան կար, ոչ այն է՝ լայն դրածխալաթ, ընտրովի հայհոյանքներով մեզ անարգող սպիտակոչ այն է՝ ծածկոց, հաղթանդամ տղամարդուն բաց էր մնացել միայն դեմքը, որը կարող էր երևալ միայն մղձավանջային երազներում։ Կյանքում երբեք չէի հանդիպել այդպիսի դաժան և սարսափելի գաճաճին՝ նրա նողկալի դեմքն ու մեր լապտերի յույսի ներքո փայլող բացված դեղին արնախում դեմքի։ Աչքերը խոժոռ, մռայլ փայլ ունեին, իսկ հաստ, դուրս շրջված շրթունքներն անասնական կատաղությունից ծռմռվել էին չար քմծիծաղից՝ մերկացնելով կափկափող ատամները։

  Լավ է— Եթե բարձրացնի ձեռքը, որ հասցրինք այդքան մոտենալ։ Չնայած աչքներս չէինք կտրում նրանիցկրակեք, արագ շարժումով իր ծածկոցի ծալքերից նա հանեց դպրոցական քանոնի նման փայտե մի կարճ խողովակ և մաքրեց բերանը։ Մեր կրակոցները հնչեցին միաժամանակ։ Գաճաճը շրջվեց, ձեռքերը տարածեց և շնչասպառ հառաչանքով ընկավ ջուրը։ Մի ակնթարթ ալիքների փրփուրների մեջ տեսա նրա մահաբեր, ատող հայացքը։ Նույն ակնթարթին փայտե ոտքով մարդը ամբողջ ուժով ընկավ ղեկի վրա, և նավակը թեքվեց դեպի հարավային ափը։ Շարունակեցիցնք կրակել, բայց վրիպեցինք։ Գնդակները սուրացին մի քանի ֆուտ հեռու։ Մենք ևս թեքվեցինք, բայց ուշ էր․ «Ավրորան» քթով բախվեց ափին։ Վայրի ու ամայի էր ափը։ Լուսինը սառը լույսով ողողել էր հսկա ճահճահարթավայրը, ուր տեղ-տեղ փայլում էր կանգնած ջուրը, և սևին էին տալիս փտող բույսերի կղզյակները։ Խուլ խփվելով ափին, «Ավրորան» հիմնովին թաղվեց․ քիթը տնկվեց օդում, իսկ նավախելը սուզվեց ջրի մեջ։ Փախստականն ափ թռավ, և նրա փայտե ոտքն ամբողջովին խրվեց կպչուն հողի մեջ։ Թափահարելով մարմինը, իզուր էր նա ջանում ազատել ոտքը։ Այլևս ոչ մի քայլ չէր կարող անել՝ ոչ առաջ, ոչ ետ։ Ոռնում էր անզոր չարությամբ և մյուս ոտքով կատաղորեն խփում ճահճի խյուսին։ Բայց չարաբաստիկ ոտքը խորն էր խրվել, և կարողացանք հանել միայն պարանի օգնությամբ, որը կապեցինք իրանին։ Հսկա, վտանգավոր ձկան նման երկար ժամանակ քաշում էինք նրան։ Երկու Սմիթները՝ հայր ու որդի, ընկճված նստել էին իրենց նավակում, բայց հնազանդորեն ենթարկվեցին մեր հրամանին և տեղափոխվեցին մեր տախտակամածը։ Հետո ազատեցինք «Ավրորան» և ամուր կապեցինք մեր նավախելին։ Նրա տախտակամածին դրված էր երկաթե ծանր, հնդկական ծանր ձեռակերտ սնդուկը, անկասկած հենց այն, ուր պահվում էին Շոլտո ընտանիքին դժբախտություն բերող գանձերը։ Բանալի չկար և զգուշորեն, չնայած բավականին ծանր էր, այն տեղափոխեցինք մեր նավասենյակը։— հանգիստ ասաց Հոլմսը։

  Դանդաղ վերադառնում էինք Լոնդոն և ողջ ճանապարհի ընթացքում լուսարձակով խուզարկում էինք գետն ու ափը«Ավրորան» արդեն մեկ նավաչափ հեռավորության վրա էր, բայց այդպես էլ չգտանք փոքրիկ կղզեբնակին։ Թեմզայի հատակինկարելի է ասել, ինչ-որ տեղմեկնած ձեռքի հեռավորությամբ։ Լավ տեսնում էի այդ երկուսին՝ ոտքերը լայն դրած, այդպես էլ մինչև դարավերջ պառկած կմնան ընտրովի հայհոյանքներով մեզ անարգող սպիտակ, հաղթանդամ տղամարդուն և սարսափելի գաճաճին՝ նրա նողկալի դեմքն ու մեր մառախլապատ ափերում իրենց վերջը գտած այդ արտասովոր օտարականի ոսկորները։լապտերի յույսի ներքո փայլող բացված դեղին ատամները։

  ― ՆայեքԼավ է, ― ցույց տվեց Հոլմսը մեր որ հասցրինք այդքան մոտենալ։ Չնայած աչքներս չէինք կտրում նրանից, արագ շարժումով իր ծածկոցի ծալքերից նա հանեց դպրոցական քանոնի նման փայտե դռան փեղկըմի կարճ խողովակ և մաքրեց բերանը։ Մեր կրակոցները հնչեցին միաժամանակ։ Գաճաճը շրջվեց, ― ձեռքերը տարածեց և շնչասպառ հառաչանքով ընկավ ջուրը։ Մի ակնթարթ ալիքների փրփուրների մեջ տեսա նրա մահաբեր, ատող հայացքը։ Նույն ակնթարթին փայտե ոտքով մարդը ամբողջ ուժով ընկավ ղեկի վրա, և նավակը թեքվեց դեպի հարավային ափը։ Շարունակեցիցնք կրակել, բայց վրիպեցինք։ Գնդակները սուրացին մի քանի ֆուտ հեռու։ Մենք ևս թեքվեցինք, բայց ուշ էր․ «Ավրորան» քթով բախվեց ափին։ Վայրի ու ամայի էր ափը։ Լուսինը սառը լույսով ողողել էր հսկա ճահճահարթավայրը, ուր տեղ-տեղ փայլում էր կանգնած ջուրը, և սևին էին տալիս փտող բույսերի կղզյակները։ Խուլ խփվելով ափին, «Ավրորան» հիմնովին թաղվեց․ քիթը տնկվեց օդում, իսկ նավախելը սուզվեց ջրի մեջ։ Փախստականն ափ թռավ, և նրա փայտե ոտքն ամբողջովին խրվեց կպչուն հողի մեջ։ Թափահարելով մարմինը, իզուր էր նաջանում ազատել ոտքը։ Այլևս ոչ մի քայլ չէր կարող անել՝ ոչ առաջ, այնուամենայնիվոչ ետ։ Ոռնում էր անզոր չարությամբ և մյուս ոտքով կատաղորեն խփում ճահճի խյուսին։ Բայց չարաբաստիկ ոտքը խորն էր խրվել, առաջինը կրակեց։և կարողացանք հանել միայն պարանի օգնությամբ, որը կապեցինք իրանին։ Հսկա, վտանգավոր ձկան նման երկար ժամանակ քաշում էինք նրան։ Երկու Սմիթները՝ հայր ու որդի, ընկճված նստել էին իրենց նավակում, բայց հնազանդորեն ենթարկվեցին մեր հրամանին և տեղափոխվեցին մեր տախտակամածը։ Հետո ազատեցինք «Ավրորան» և ամուր կապեցինք մեր նավախելին։ Նրա տախտակամածին դրված էր երկաթե ծանր, հնդկական ծանր ձեռակերտ սնդուկը, անկասկած հենց այն, ուր պահվում էին Շոլտո ընտանիքին դժբախտություն բերող գանձերը։ Բանալի չկար և զգուշորեն, չնայած բավականին ծանր էր, այն տեղափոխեցինք մեր նավասենյակը։

  ― Իրոք, փայտի մեջ, հենց իմ Դանդաղ վերադառնում էինք Լոնդոն և ողջ ճանապարհի ընթացքում լուսարձակով խուզարկում էինք գետն ու Հոլմսի կանգնած տեղի դիմացափը, ցցված էր այն սև փշերից մեկը, որին այնքան լավ ծանոթ էինք։ Պետք էբայց այդպես էլ չգտանք փոքրիկ կղզեբնակին։ Թեմզայի հատակին, ինչ-որ փուշը մեր միջով թռած լիներ հենց այն րոպեինտեղ, երբ միաժամանակ արձակեցինք այդպես էլ մինչև դարավերջ պառկած կմնան մեր ատրճանակները։ Հոլմսը ժպտաց, իսկ ինձ, պետք է խոստովանեմ, պատեց դողը, երբ պատկերացրի, թե ինչպիսի սարսափելի մահից մազապուրծ եղանք մառախլապատ ափերում իրենց վերջը գտած այդ գիշեր։արտասովոր օտարականի ոսկորները։

  ― ԳիտեքՄեր գերին նստել էր նավախցում, Ջոնաթան Սմոլփոքրիկ սնդուկի դիմաց, ― սկսեց Շերլոկ Հոլմսըորին այնպես ձգտում էր և հանուն որի հաղթահարել էր այդքան արգելքներ։ Դեմքը, ― շատ եմ ցավումոր ասես կարմիր փայտից լիներ, հուսահատ հանդգնության հասնող հայացքով և մեծ ու փոքր կնճիռների ցանցով, խոսում էր բաց երկնքի տակ աշխատած կյանքի մասին։ Խիտ բուսականությամբ ծածկված կզակը ուժգին առաջ էր ցցված, ընդգծելով համառ, կամակոր բնավորությունը։ Հավանաբար, կլիներ մոտ հիսուն տարեկան, սև, գանգուր մազերը տեղ-տեղ ալեխառն էին։ Երբ հանգիստ էր, դիմագծերը զուրկ չէին գրավչությունից, փոխարենը բավական է կատաղեր, մենք դա հենց նոր տեսանք, դառնում էր դաժան ու մռայլ՝ կիտած հոնքերով ու առաջ ցցված կզակով։ Այժմ նստած էր անշարժ, շղթայված, խոշոր ձեռքերը ծնկներին դրած և գլուխը կրծքին հակած։ Սուր, փայլատակող հայացքը մերթ ընդ մերթ նետում էր սնդուկին՝ իր հանցագործ արարքների պատճառին։ Ինձ թվաց, որ այսպես ստացվեց։խիստ, ծածկամիտ դեմքին ավելի շատ վիշտ կար, քան չարություն։ Մի անգամ նա վեր նայեց, և այդ հայացքում ես քմծիծաղ նկատեցի։

  ― Ես ևս— Գիտեք, սըրՋոնաթան Սմոլ, ― արձագանքեց նա զգացված։ ― Բայց կարծում եմ— սկսեց Շերլոկ Հոլմսը, այս անգամ ինձ կախաղան չի սպառնում։ Պատրաստ — շատ եմ աստվածաշնչի վրա երթվելուցավում, որ մեղավոր չեմ միստր Շոլտոյի սպանության մեջ։ Այդ փոքրիկ սատանա Տոնգան կրակեց իր անիծյալ նետով։ Ձեռքերս արյունով թաթախված չեն, սըր։ Շատ եմ ցավում այդ Շոլտոյի համար, կարծես հարազատ եղբայրս լիներ։ Ես լավ քոթակեցի Տոնգային պարանով, բայց ինչ օգուտ։ Կատարվածը ետ չես բերի։այսպես ստացվեց։

  ― Սիգար վերցրեք— Ես ևս, ― ասաց Հոլմսը։ ― Եվ մի կում խմեք տափաշշիցսսըր, դուք ամբողջովին թրջվել եք։ — արձագանքեց նա զգացված։ — Բայց ասեքկարծում եմ, ինչպե՞ս կարող էիք հուսալայս անգամ ինձ կախաղան չի սպառնում։ Պատրաստ եմ աստվածաշնչի վրա երդվելու, որ այդ մեղավոր չեմ միստր Շոլտոյի սպանության մեջ։ Այդ փոքրիկսատանա Տոնգան կրակեց իր անիծյալ նետով։ Ձեռքերս արյունով թաթախված չեն, թուլակազմ մարդը կհաղթի միստր Շոլտոյին և դեռ կպահի նրանսըր։ Շատ եմ ցավում այդ Շոլտոյի համար, մինչև դուք կարծես հարազատ եղբայրս լիներ։ Ես լավ քոթակեցի Տոնգային պարանով վերև մագլցեիք։, բայց ինչ օգուտ։ Կատարվածը ետ չես բերի։

  ― Ինչպես տեսնում եմ— Սիգար վերցրեք, — ասաց Հոլմսը։ — Եվ մի կում խմեք տափաշշիցս, դուք ամեն ինչ գիտեքամբողջովին թրջվել եք։ Բայց ասեք, սըր, կարծես տեսել եք սեփական աչքերով։ Ես հույս ունեիինչպե՞ս կարող էիք հուսալ, որ այդ ժամին աշխատասենյակում ոչ ոք չի լինի։ Ես լավ գիտեի Պոնդիշերի-Լոջի կարգ ու կանոնը։ Սովորաբարփոքրիկ, այդ ժամին թուլակազմ մարդը կհաղթի միստր Շոլտոն իջնում էր ներքև ընթրելու։ Չեմ ցանկանում ոչինչ կոծկել։ Հիմա լավագույն պաշտպանությունը ճիշտ խոսելն է։ Եթե դա ծերուկ մայորը լիներՇոլտոյին և դեռ կպահի նրան, հանգիստ սրտով թույլ կտայի ինձ կախաղան բարձրացնել։ Նրան դանակով հարվածելն ինձ համար միևնույն է, թե ծխախոտ ծխել։ Բայց ճակատագրի դաժան խաղ՝ տաժանակրության պիտի գնամ երիտասարդ Շոլտոյի պատճառով, որի հետ նույնիսկ ոչ մի անգամ չեմ վիճել։մինչև դուք պարանով վերև մագլցեիք։

  ― Դուք գտնվում եք Սկոտլանդ-Յարդի Էթելնի Ջոնսի ձեռքում— Ինչպես տեսնում եմ, ― Ընդհատեց Հոլմսը։ Նա խոստացել է ձեզ ինձ մոտ ուղեկցել, և ես կխնդրեմ դուք ամեն ինչ անկեղծորեն պատմել։ Այն ժամանակ հնարավոր է կկարողանամ ձեզ օգնել։ Կփորձեմ ապացուցելգիտեք, որ այդ թույնն այնքան արագ է ներգործումսըր, որ երբ դուք հայտնվել կարծես տեսել եք աշխատասեմյակումսեփական աչքերով։ Ես հույս ունեի, որ այդ ժամին աշխատասենյակում ոչ ոք չի լինի։ Ես լավ գիտեի Պոնդիշերի-Լոջի կարգ ու կանոնը։ Սովորաբար, այդ ժամին միստր Շոլտոն արդեն մեռած էր։իջնում էր ներքև ընթրելու։ Չեմ ցանկանում ոչինչ կոծկել։ Հիմա լավագույն պաշտպանությունը ճիշտ խոսելն է։ Եթե դա ծերուկ մայորը լիներ, հանգիստ սրտով թույլ կտայի ինձ կախաղան բարձրացնել։ Նրան դանակով հարվածելն ինձ համար միևնույն է, թե ծխախոտ ծխել։ Բայց ճակատագրի դաժան խաղ՝ տաժանակրության պիտի գնամ երիտասարդ Շոլտոյի պատճառով, որի հետ նույնիսկ ոչ մի անգամ չեմ վիճել։

  ― Բայց դա այդպես էլ եղել է։ Երբ պատուհանից ներս սողոսկեցի և տեսա կողքի թեքված դեմքը— Դուք գտնվում եք Սկոտլանդ-Յարդի Էթելնի Ջոնսի ձեռքում, հազիվ կաթված չստացա։ Պատրաստ էի խեղդել Տոնգային— Ընդհատեց Հոլմսը։ Նա խոստացել է ձեզ ինձ մոտ ուղեկցել, բայց նա ձեռքիցս պոկվեց և ձեղնահարկ փախավ։ Այդ ես կխնդրեմ ամեն ինչ անկեղծորեն պատմել։ Այն ժամանակ էլ մոռացավ մահակը և, ինչպես հետո խոստովանեցհնարավոր է կկարողանամ ձեզ օգնել։ Կփորձեմ ապացուցել, կորցրեց որ այդ անիծյալ փշերը։ Կարծում եմ, հենց դրանք էլ մեր դեմ եղած գլխավոր հանցանշաններն էին։ Բայց, թեկուզ սպանեք, չեմ հասկանում, թե ինչպես կարողացաք ընկնել մեր հետքի վրա։ Ձեր հանդեպ չարություն չեմ տածում, ― նա դառը ժպտաց, ― միայն մի տարօրինակ բան նկատեցի։ Օրինականորեն ունենալով ամբողջ կես միլիոն ֆունտ, պետք թույնն այնքան արագ է կյանքիս կեսն անցկացնեի ալեհատ կառուցելով Անդամանյան կղզիներումներգործում, իսկ երկրորդ կեսըոր երբ դուք հայտնվել եք աշխատասեմյակում, լավագույն դեպքում, Դարթմորում կնվիրեի հողային աշխատանքներին։ Չարաբաստիկ պահի հանդիպեցի վաճառական Ահմեդին և լսեցի Ագրայի գանձերի մասին, որոնք իրենց բոլոր տերերին, միայն դժբախտություն են բերել։ Ահմեդն այդ պատճառով սպանվեց, մայոր միստր Շոլտոն ողջ կյանքն ապրեց մեղքի ծանրության տակ՝ սարսափից դողալով։ Դրանք ինձ ցմահ բանտարկության կբերեն։արդեն մեռած էր։

  — Բայց դա այդպես էլ եղել է։ Երբ պատուհանից ներս սողոսկեցի և տեսա կողքի թեքված դեմքը, հազիվ կաթված չստացա։ Պատրաստ էի խեղդել Տոնգային, բայց նա ձեռքիցս պոկվեց և ձեղնահարկ փախավ։ Այդ պահին նավախցի դռնից հայտնվեցին Էթելնի Ջոնսի դեմքն ու հզոր ուսերը։ժամանակ էլ մոռացավ մահակը և, ինչպես հետո խոստովանեց, կորցրեց այդ անիծյալ փշերը։ Կարծում եմ, հենց դրանք էլ մեր դեմ եղած գլխավոր հանցանշաններն էին։ Բայց, թեկուզ սպանեք, չեմ հասկանում, թե ինչպես կարողացաք ընկնել մեր հետքի վրա։ Ձեր հանդեպ չարություն չեմ տածում, — նա դառը ժպտաց, — միայն մի տարօրինակ բան նկատեցի։ Օրինականորեն ունենալով ամբողջ կես միլիոն ֆունտ, պետք է կյանքիս կեսն անցկացնեի ալեհատ կառուցելով Անդամանյան կղզիներում, իսկ երկրորդ կեսը, լավագույն դեպքում, Դարթմորում կնվիրեի հողային աշխատանքներին։ Չարաբաստիկ պահի հանդիպեցի վաճառական Ահմեդին և լսեցի Ագրայի գանձերի մասին, որոնք իրենց բոլոր տերերին, միայն դժբախտություն են բերել։ Ահմեդն այդ պատճառով սպանվեց, մայոր Շոլտոն ողջ կյանքն ապրեց մեղքի ծանրության տակ՝ սարսափից դողալով։ Դրանք ինձ ցմահ բանտարկության կբերեն։

  ― Ամեն — Ոչ այս, ոչ այն՝ ընտանեկան խնջույք, — ասաց նա։ — Հոլմս, թույլ տվեք օգտվել ձեր տափաշշից։ դե ինչ լավ է, երբ լավ կարծում եմ, մեզ մնում է վերջանումշնորհավորել իրար։ Միայն ափսոս, ― ասաց Հոլմսը։ ― որ չկարողացանք երկրորդին կենդանի բռնել։ Բայց ես իսկապես չգիտեի, դժբախտաբար, այլ ելք չկար։ Իսկ գիտեք, Հոլմս, պետք է խոստովանեք, որ «Ավրորան» այդքան արագաշարժ նավակ է։բավականին մեծ համարձակության դիմեցիք։ Իսկ եթե մենք չհասնեի՞նք նրանց։

  ― Սմիթն ասում — Ամեն ինչ լավ է, որ Թեմզայի վրա «Ավրորայից» արագաշարժ շոգենավակ չկաերբ լավ է վերջանում, և եթե ինքը հնոցապան ունենար, երբեք չէինք հասնի իրենց։ Ի միջի այլոց, երդվում է— ասաց Հոլմսը։ — Բայց ես իսկապես չգիտեի, որ ոչինչ չգիտեր նորվուդյան գործի մասին։«Ավրորան» այդքան արագաշարժ նավակ է։

  ― Բաձարձակ ոչինչ— Սմիթն ասում է, ― հաստատեց մեր գերին։ ― Ես ընտրեցի Սմիթի նավակըոր Թեմզայի վրա «Ավրորայից» արագաշարժ շոգենավակ չկա, որովհետև լսել էի դրա որակի մասին։ Մենք նրան ոչինչ չասացինք, բայց լավ վճարեցինք և խոստացանք ավելին վճարել «Էսմերալդայի» տախտակամածինեթե ինքը հնոցապան ունենար, որը Գրեյվսենդից ուղեվորվում երբեք չէինք հասնի իրենց։ Ի միջի այլոց, երդվում է Բրազիլիա։, որ ոչինչ չգիտեր նորվուդյան գործի մասին։

  ― Դե ինչ— Բացարձակ ոչինչ, քանի որ Սմիթը ոչ մի վատ բան չի արել— հաստատեց մեր գերին։ — Ես ընտրեցի Սմիթի նավակը, մենք էլ որովհետև լսել էի դրա որակի մասին։ Մենք նրան ոչինչ չենք անի։ Մենք արագ ենք որսում մեր տղաներինչասացինք, բայց մեղադրելիս չենք շտապում։լավ վճարեցինք և խոստացանք ավելին վճարել «Էսմերալդայի» տախտակամածին, որը Գրեյվսենդից ուղեվորվում է Բրազիլիա։

  Ծիծաղելի էր տեսնել, թե ինչպես էր սնափառ Ջոնսը փքվում գոռոզությունից՝ ինչպես չէ, այդպիսի թռչնակ է որսացել։ Հոլմսի դեմքին խաղացող թեթև ժպիտից հասկացա— Դե ինչ, քանի որ նրան Սմիթը ոչ մի վատ բան չի արել, մենք էլ է զվարճացնում ոստիկանական տեսուչի պարծենկոտությունը։նրան ոչինչ չենք անի։ Մենք արագ ենք որսում մեր տղաներին, բայց մեղադրելիս չենք շտապում։

  ― Շուտով կլինենք Վոքսհոլյան կամրջի մոտԾիծաղելի էր տեսնել, ― ինձ դիմեց Ջոնսը։ Գանձերի հետ միասին ձեզ այնտեղ կիջեցնենք։ Հազիվ թե հարկ կա ասելու, որ մեծ պատասխանատվություն եմ վերցնում վրաս։ Միանգամայն անթույլատրելի է դա։ Բայց ինչպես ասում ենէր սնափառ Ջոնսը փքվում գոռոզությունից՝ ինչպես չէ, խոսքը փողից թանկ է։ Սակայն ծառայողական պարտականությունից ելնելով, պետք այդպիսի թռչնակ է ձեզ հետ ոստիկան ուղարկեմորսացել։ Հոլմսի դեմքին խաղացող թեթև ժպիտից հասկացա, քանի որ այդքան թանկարժեք բեռ եք տանում։ Հուսով եմ, կառք կվարձեք։նրան էլ է զվարճացնում ոստիկանական տեսուչի պարծենկոտությունը։

  ― Հատակում— Ափսոս, ― կարճ պատասխանեց Սմոլը։որ բանալի չկա, թե չէ արդեն այստեղ կստուգեինք։ Որտե՞ղ է բանալին, երիտասարդ։

  ― Հըմ։ Ինչ իմաստ ունի մեա ավերորդ գլխացավանք պատճառել— Հատակում, երբ առանց այդ էլ դրանք քիչ չեն։ Կարծում եմ, դոկտոր, հարկ չկա զգուշացնելու, որքան կարող եք զգույշ եղեք։ Եվ անմիջապես արկղը բերեք Բեյքր-սթրիթ։ Սկզբում կգնանաք այնտեղ, իսկ այնուհետև՝ ոստիկանատուն։— կարճ պատասխանեց Սմոլը։

  Պարզ և բարեսիրտ ոստիկաններից մեկի հետ ինձ իջեցրին Վոքսհոլյան կամրջի մոտ։ Իսկ քառորդ ժամ անց արդեն միսիս Ֆորեսթերի տան մոտ էինք։ Սպասուհին շատ էր զարմացած այդքան ուշ այցելության համար։ Նա ասաց— Հըմ։ Ինչ իմաստ ունի մեզ ավերորդ գլխացավանք պատճառել, որ միսիս Ֆորեսթերը հյուր է գնացել և ուշ կվերադառնաերբ առանց այդ էլ դրանք քիչ չեն։ Կարծում եմ, իսկ միսս Մորսթենը հյուրասենյակում է։ Ոստիկանը սիրալիր համաձայնեց ինձ սպասել կառքի մեջդոկտոր, հարկ չկա զգուշացնելու, որքան կարող եք զգույշ եղեք։ Եվ անմիջապես արկղը բերեք Բեյքր-սթրիթ։ Սկզբում կգնանաք այնտեղ, իսկ ես վերցրեցի արկղն ու գնացի հյուրասենյակ։ այնուհետև՝ ոստիկանատուն։

  Միսս Մորսթենը նստել Պարզ և բարեսիրտ ոստիկաններից մեկի հետ ինձ իջեցրին Վոքսհոլյան կամրջի մոտ։ Իսկ քառորդ ժամ անց արդեն միսիս Ֆորեսթերի տան մոտ էինք։ Սպասուհին շատ էր բաց պատուհանի մոտ՝ սպիտակ ու թեթև շրջազգեստովզարմացած այդքան ուշ այցելության համար։ Նա ասաց, պարանոցին ու մեջքին վարդագույն ժապավեն կապած։ Լամպի մեղմ լույսը պարուրել էր հյուսկեն բազկաթոռի որ միսիս Ֆորեսթերը հյուր է գնացել և ուշ կվերադառնա, իսկ միսս Մորսթենը հյուրասենյակում է։ Ոստիկանը սիրալիր համաձայնեց ինձ սպասել կառքի մեջ ընկղմված մարմինն , իսկ ես վերցրեցի արկղն ու նուրբ, լուրջ դեմքը և թեթևակի ոսկեզոծել շքեղ ծամերի խիտ խոպոպները։ Ճերմակ ձեռքն անփութորեն հանգչում էր բազկաթոռի հենակին և նրա մտածկոտ կեցվածքից խաղաղ թախիծ էր ծորում։ Քայլերիս ձայնը լսելով նա ցնցվեց և տեղից վեր կացավ, գունատ այտերն ուրախությունից շիկնեցին։գնացի հյուրասենյակ։

  ― ԼսեցիՄիսս Մորսթենը նստել էր բաց պատուհանի մոտ՝ սպիտակ ու թեթև շրջազգեստով, որ կառք մոտեցավպարանոցին ու մեջքին վարդագույն ժապավեն կապած։ Լամպի մեղմ լույսը պարուրել էր հյուսկեն բազկաթոռի մեջ ընկղմված մարմինն ու նուրբ, բայց մտածեցիլուրջ դեմքը և թեթևակի ոսկեզոծել շքեղ ծամերի խիտ խոպոպները։ Ճերմակ ձեռքն անփութորեն հանգչում էր բազկաթոռի հենակին և նրա մտածկոտ կեցվածքից խաղաղ թախիծ էր ծորում։ Քայլերիս ձայնը լսելով նա ցնցվեց և տեղից վեր կացավ, որ միսիս Ֆորեսթերն է այսքան վաղ վերադարձել։ Չէի էլ ենթադրում, որ դուք կլինեք։ Ի՞նչ նորություն եք բերել։գունատ այտերն ուրախությունից շիկնեցին։

  ― Բերել եմ ավելին— Լսեցի, քան նորությունըոր կառք մոտեցավ, ― արկղը դնելով սեղանին ասացի ես առույգբայց մտածեցի, ուրախ ձայնովոր միսիս Ֆորեսթերն է այսքան վաղ վերադարձել։ Չէի էլ ենթադրում, չնայած սիրտս մղկտում էր։ ― Բերել եմ այն, ինչ աշխարհում թանկ է ամեն մի նորությունից։ Ձեզ հարստություն եմ որ դուք կլինեք։ Ի՞նչ նորություն եք բերել։

  ― Այո, սա Ագրայի գանձն է։ Կեսը պատկանում — Գանձը հենց սա՞ է ձեզ, մյուս կեսը՝ միստր Շոլտոյին։ Ձեզնից յուրաքանչյուրին հասնում է մոտավորապես երկու հարյուր հազար։ Տարեկան՝ հարյուր հազար ֆունտ եկամուտ։ Անգլիայում այսպիսի օժիտով աղջիկ քիչ կգտնվի։ Մի՞թե դա հիանալի չէ։— հարցրեց նա բավականին անտարբեր։

  Ըստ իս— Այո, մի փոքր խաղացի՝ աշխատելով զգացմունք արտահայտել։ Շնորհավորելու շամանակ ձայնիս մեջ կեղծություն զգալով նա մի փոքր բարձրացրեց հոնքերը և զարմանքով նայեց ինձ։սա Ագրայի գանձն է։ Կեսը պատկանում է ձեզ, մյուս կեսը՝ միստր Շոլտոյին։ Ձեզնից յուրաքանչյուրին հասնում է մոտավորապես երկու հարյուր հազար։ Տարեկան՝ հարյուր հազար ֆունտ եկամուտ։ Անգլիայում այսպիսի օժիտով աղջիկ քիչ կգտնվի։ Մի՞թե դա հիանալի չէ։

  ― Եթե նույնիսկ ստացա էլԸստ իս, ― ասաց մի փոքր խաղացի՝ աշխատելով զգացմունք արտահայտել։ Շնորհավորելու շամանակ ձայնիս մեջ կեղծություն զգալով նա, ― ապա միայն ձեր շնորհիվ։մի փոքր բարձրացրեց հոնքերը և զարմանքով նայեց ինձ։

  ― Ոչ— Եթե նույնիսկ ստացա էլ, ոչ— ասաց նա, ― բացականչեցի ես, ― ոչ թե իմ, այլ ընկերոջս՝ Շերլոկ Հոլմսի — ապա միայն ձեր շնորհիվ։ Կյանքումս երբեք չէի կարող լուծել այդ հանելուկը, ընկերոջս հզոր, անալիտիկ ուղեղն անգամ միանգամից չլուծեց այն։ Չէ, որ քիչ մնաց ձեռքից բաց թողնեինք։

  ― Աստծու սիրուն— Ոչ, դոկտոր Ուոտսոնոչ, նստեք և ամեն ինչ պատմեք հերթականությամբ։— բացականչեցի ես, — ոչ թե իմ, այլ ընկերոջս՝ Շերլոկ Հոլմսի շնորհիվ։ Կյանքումս երբեք չէի կարող լուծել այդ հանելուկը, ընկերոջս հզոր, անալիտիկ ուղեղն անգամ միանգամից չլուծեց այն։ Չէ, որ քիչ մնաց ձեռքից բաց թողնեինք։

  Համառոտ պատմեցի այն ամենն— Աստծու սիրուն, ինչ կատարվել էր մինչ մեր հանդիպումը․ Հոլմսի զգեստափոխությանդոկտոր Ուոտսոն, «Ավրորայի» որոնման, Էթելնի Ջոնսի Բեյքր-սթրիթում հայտնվելու, մեր երեկոյան արշավանքի նստեք և, վերջապես, Թեմզայով կատաղի հետապնդման մասին։ Մեր արկածների պատմությունը նա լսեց փայլատակող աչքերով և կիսաբաց շրթունքներով։ Երբ հասա մեզնից մեկ դյույմ հեռավորությամբ թռած թունավորված նետին, այնպես գունատվեց, որ թվաց, թե ուր որ է կկորցնի գիտակցությունը։ամեն ինչ պատմեք հերթականությամբ։

  ― ՈչինչՀամառոտ պատմեցի այն ամենն, ― ասաց ինչ կատարվել էր մինչ մեր հանդիպումը․ Հոլմսի զգեստափոխության, «Ավրորայի» որոնման, Էթելնի Ջոնսի Բեյքր-սթրիթում հայտնվելու, մեր երեկոյան արշավանքի և, վերջապես, Թեմզայով կատաղի հետապնդման մասին։ Մեր արկածների պատմությունը նալսեց փայլատակող աչքերով և կիսաբաց շրթունքներով։ Երբ հասա մեզնից մեկ դյույմ հեռավորությամբ թռած թունավորված նետին, երբ շտապեցի նրան մեկնել ջրով բաժակը։ ― Արդեն ամեն ինչ անցել է։ Պարզապես սոսկացի՝ չէ այնպես գունատվեց, որ թվաց, թե ուր որ ընկերներս հանուն ինձ իրենց մահվան վտանգի ենթարկեցին։է կկորցնի գիտակցությունը։

  ― Ողջ սարսափելին ետևում է— Ոչինչ, ― ասացի ես։ ― Առանձնապես վտանգ էլ չկար։ Այլևս չեմ ցանկանում սարսափների մասին պատմել։ Ավելի լավ է խոսենք հաճելի բաներից։ Տեսնում եք— ասաց նա, այս արկղում գանձեր են։ Ինչ հիանալի երբ շտապեցի նրան մեկնել ջրով բաժակը։ — Արդեն ամեն ինչ անցել է։ Հոլմսն Պարզապես սոսկացի՝ չէ որ ընկերներս հանուն ինձ մտածված թողեց, որ արկղը բերեմ և առաջինը դուք բացեք։իրենց մահվան վտանգի ենթարկեցին։

  ― Այո— Ողջ սարսափելին ետևում է, իհարկե— ասացի ես։ — Առանձնապես վտանգ էլ չկար։ Այլևս չեմ ցանկանում սարսափների մասին պատմել։ Ավելի լավ է խոսենք հաճելի բաներից։ Տեսնում եք, շատ հետաքրքիր կլինի նայելը, ― ասաց միսս Մորսթենը առանց խանդավառության։ Անկասկած, նա մտածում էրայս արկղում գանձեր են։ Ինչ հիանալի է։ Հոլմսն ինձ մտածված թողեց, որ անտակտություն է անտարբեր մնալ այնքան որոնումների ու վտանգների ենթարկված առարկայի նկատմամբ։արկղը բերեմ և առաջինը դուք բացեք։

  ― Ինչ գեղեցիկ արկղ է— Այո, ― ավելացրեց նաիհարկե, խոնարհվելով արկղի վրա։ ― Կարծեմշատ հետաքրքիր կլինի նայելը, իսկական հնդկական աշխատանք է։— ասաց միսս Մորսթենը առանց խանդավառության։ Անկասկած, նա մտածում էր, որ անտակտություն է անտարբեր մնալ այնքան որոնումների ու վտանգների ենթարկված առարկայի նկատմամբ։

  ― Այո— Ինչ գեղեցիկ արկղ է, բենարեսյան ձուլող տնայնագործների արտրադրանքն — ավելացրեց նա, խոնարհվելով արկղի վրա։ — Կարծեմ, իսկական հնդկական աշխատանք է։

  ― Ինչ ծանր է— Այո, ― փորձեց բարձրացնել։ ― Հավանաբար, միայն արկղն արդեն քիչ չարժե։ Իսկ որտե՞ղ է բանալին։բենարեսյան ձուլող տնայնագործների արտրադրանքն է։

  ― Սմոլը նետել — Ինչ ծանր է Թեմզան, ― պատասխանեցի ես։ ― Հարկ կլինի փորձել միսիս Ֆորեսթերի կրակխառնիչը։— փորձեց բարձրացնել։ — Հավանաբար, միայն արկղն արդեն քիչ չարժե։ Իսկ որտե՞ղ է բանալին։

  Արկղն ուներ ձուլածո— Սմոլը նետել է Թեմզան, նստած Բուդդայի տեսքով ծանր փականք։ Կրակխառնիչի պոչը մտցրի փականքի մեջ և սեղմեցի ինչպես լծակ։ Փականքն ուժեղ շրխկաց և բացվեց։ Դողացող ձեռքերով բարձրաձրեցի կափարիչն ու շրջեցի։ Այ թե զարմանք հայտնվեց մեր դեմքերին։ Արկղը դատարկ էր։— պատասխանեցի ես։ — Հարկ կլինի փորձել միսիս Ֆորեսթերի կրակխառնիչը։

  Դժվար չէր հասկանալ ծանրության պատճառը։ ՀատակըԱրկղն ուներ ձուլածո, պատերն նստած Բուդդայի տեսքով ծանր փականք։ Կրակխառնիչի պոչը մտցրի փականքի մեջ և սեղմեցի ինչպես լծակ։ Փականքն ուժեղ շրխկաց և բացվեց։ Դողացող ձեռքերով բարձրաձրեցի կափարիչն ու կափարիչը երեք քառորդով երկաթից էին։ Արկղը գեղրցիկ էր, հուսալի և ամուր, հավանաբար պատրաստված էր թանկարժեք իրեր պահելու համար։ Բայց թանկարժեք իրերը չկային։ Գոնե մարգարիտի մի շարան, ոսկու հատիկ, կամ ադամանդ։ Ոչինչ չկար։ շրջեցի։ Այ թե զարմանք հայտնվեց մեր դեմքերին։ Արկղը ողբալիորեն դատարկ էր։

  ― Գանձն անհետացել էԴժվար չէր հասկանալ ծանրության պատճառը։ Հատակը, ― հանգիստ նկատեց միսս Մորսթենը։պատերն ու կափարիչը երեք քառորդով երկաթից էին։ Արկղը գեղեցիկ էր, հուսալի և ամուր, հավանաբար պատրաստված էր թանկարժեք իրեր պահելու համար։ Բայց թանկարժեք իրերը չկային։ Գոնե մարգարիտի մի շարան, ոսկու հատիկ, կամ ադամանդ։ Ոչինչ չկար։ Արկղը ողբալիորեն դատարկ էր։

  Երբ լսեցի նրա խոսքերը— Գանձն անհետացել է, երբ ինձ հասավ դրանց նշանակությունը, այդ ամբողջ ընթացքում հոգիս մթնեցնող ստվերը հալվեց։ Ազատ շնչելով միայն հասկացա, թե ինչ ծանրությամբ էր սրտիս նստել այդ գանձը։ Դա ստորություն էր, եսասիրություն, բայց գիտեի, տեսել էի, զգում էի միայն մի բան՝ մեր միջև կանգնած ոսկյա արգելապատնեշն այժմ գոյություն չուներ։— հանգիստ նկատեց միսս Մորսթենը։

  ― Փառք աստծոԵրբ լսեցի նրա խոսքերը, ― սրտանց բացականչեցի ես։երբ ինձ հասավ դրանց նշանակությունը, այդ ամբողջ ընթացքում հոգիս մթնեցնող ստվերը հալվեց։ Ազատ շնչելով միայն հասկացա, թե ինչ ծանրությամբ էր սրտիս նստել այդ գանձը։ Դա ստորություն էր, եսասիրություն, բայց գիտեի, տեսել էի, զգում էի միայն մի բան՝ մեր միջև կանգնած ոսկյա արգելապատնեշն այժմ գոյություն չուներ։

  ― Որովհետև հիմա դարձյալ ինձ հասանելի դարձաք— Ինչու՞ եք այդպես ասում, ― պատասխանեցի ես, բռնելով նրա ձեռքը։ Նա ձեռքը չփախցրեց։ ― Որովհետև սիրում եմ ձեզ, Մերի, սիրում եմ այնպես, ինչպես աշխարհում ոչ ոք չի սիրել։ Որովհետև այդ գանձը, այդ հսկայական հարստությունը փականք էր դրել իմ շուրթերին։ Բայց այժմ դրանք չկան և կարող եմ ձեզ համարձակ ասել, որ սիրում եմ ձեզ։ Եվ մեկ անգամ էլ կրկնում եմ՝ «Փառք աստծո»։— հարցրեց նա։

  ― Այդ ժամանակ — Որովհետև հիմա դարձյալ ինձ հասանելի դարձաք, — պատասխանեցի ես էլ կասեմ «Փառք աստծո», ― շշնջաց նաբռնելով նրա ձեռքը։ Նա ձեռքը չփախցրեց։ — Որովհետև սիրում եմ ձեզ, և ես կրծքիս սեղմեցի նրան։ Հնարավոր էՄերի, ինչ-որ մեկն ինչ-որ տեղ գանձ է կորցրելսիրում եմ այնպես, բայց ինչպես աշխարհում ոչ ոք չի սիրել։ Որովհետև այդ երեկո ես դարձա աշխարհի ամենահարուստ մարդը։գանձը, այդ հսկայական հարստությունը փականք էր դրել իմ շուրթերին։ Բայց այժմ դրանք չկան և կարող եմ ձեզ համարձակ ասել, որ սիրում եմ ձեզ։ Եվ մեկ անգամ էլ կրկնում եմ՝ «Փառք աստծո»։

  Պարզվեց, որ կառքում նստած ոստիկանը շատ համբերատար մարդ էր, որովհետև, ինչպես կարելի է գուշակել, շուտ չլքեցի միսիս Ֆորեսթերի տունը։ Բայց երբ ցույց տվեցի դատարկ արկղը, նա նկատելիորեն տխրեց։

  ― — Պարգևը կորավ, ― — հառաչեց նա։ ― — Գանձ չկա, չի լինի նաև պարգև։ Եթե դրանք գտնվեին, Սեմ Բրաունն ու ես գիշերային աշխատանքի համար տասական ֆունտ կստանայինք։

  ― — Միստր Թադեուշ Շոլտոն հարուստ մարդ է, ― — ասացի ես, ― — նա ձեզ կպարգևատրի։

  Սակայն նա թափահարեց գլուխը։

  ― — Վատ են գործերը, ― — վհատ ասաց նա։ ― — Միստր Էթելնի Ջոնսն էլ նույնը կասի։

  Ոստիկանի կանխազգացումը կատարվեց, քանի որ Ջոնսի դեմքը ձգվեց, երբ վերադառնալով Բեյքր-սթրիթ նրան ցույց տվի դատարկ արկղը։ Նրանք էլ հենց նոր էին եկել, քանի որ ճանապարհին փոխել էին ծրագիրը և փոխանակ ուղիղ տուն գնալու, մտել էին Սկոտլանդ-Յարդ, և Ջոնսը զեկուցել էր արդյունքների մասին։ Ընկերս նստել էր բազկաթոռին, ինչպես միշտ՝ անթափանց դեմքով։ Սմոլը՝ դիմացը, բազկաթոռին, փայտյա ոտքը դրած առողջ ոտքի վրա։ Երբ սկսեցի ցուցադրել դատարկ արկղը, հանկարծ նա ուժեղ քրքջաց։

  ― — Սա քո ձեռքի գործն է, Սմոլ, ― — զայրացած ասաց Էթելնի Ջոնսը։

  ― — Այո, իմ։ Գանձերն այնպիսի տեղում են թաքնված, որ երբեք չեք գտնի, ― — հրճվանքով ասաց նա։ ― — Դրանք իմ գանձերն են և եթե ինձ վիճակված չէ տիրել, թող ոչ ոքինն էլ չլինեն։ Ես հոգացել եմ այդ մասին։ Ողջ աշխարհում ոչ մեկն իրավունք չունի դրանց վրա, բացի անդամանյան բանտի երեք տաժանակիրներից և ինձնից։ Գիտեմ, եթե հիմա ես չկարողացա տիրել, նրանք էլ չեն կարող։ Այն ամենն, ինչ արել եմ, արել եմ նաև նրանց անունից։ Մեր չորսի միությունը մինչև կյանքի վերջն է։ Ահա թե ինչ, ես գիտեմ, նրանք ինձ կարդարացնեն։ Ավելի լավ է գանձն ընկած մնա Թեմզայի հատակին, քան հասնի Շոլտոյի կամ Մորսթենի զավակներին։ Հանուն նրանց չէ, որ սպանեցինք Ահմեդին։ Գանձն այնտեղ է, որտեղ բանալին է։ Այնտեղ՝ որտեղ Տոնգան է։ Երբ տեսա, որ մեզ եք հասնում, ավարը պահեցի հուսալի տեղում։ Այս անգամ հաղթանակը ձեզ ոչ մի ռուպի չբերեց։

  ― — Խաբում ես մեզ, Սմոլ, ― — խոժոռվեց Ջոնսը։ ― — Եթե որոշել էիր գանձը Թեմզան նետել, սնդուկի հետ կնետեյիր։ Ալդպես կնետեիր։ Այդպես հարմար է։

  ― — Հարմար է նետելը, հարմար է գտնելը, ― — ծաղրանքով մեզ նայելով պատասխանեց Սմոլը։ ― — Մարդը, որի ուղեղը հերիքեց հետքս գտնել, գանձը կհանի նաև գետի հատակից։ Հիմա, իհարկե, դժվար կլինի, դրանք նետված են հինգ մղոն շառավիղով։ Սիրտս համարյա պայթեց դրանցից բաժանվելու ժամանակ։ Զգում էի, որ խելագարվում եմ, տեսնելով, որ դուք բոլորովին մոտ եք։ Բայց հիմա գանձերի մասին խոսելուց օգուտ չկա։ Ես կյանքում այնքան բան եմ տեսել, որ սովոր եմ կորցրածի վրա արցունք չթափել։

  ― — Դա շատ վատ է, Սմոլ, ― — ասաց Ջոնսը։ Մեզ վրա այդպես ծիծաղելու փոխարեն եթե օգնեք արադարադատությանըարդարադատությանը, ներողամիտ վերաբերմունքի ավելի մեծ հավակնություն կունենայիք։

  ― — Արդարադատությու՞ն, ― — բացականչեց նախկին տաժանակիրը։ ― — Լավ արդարադատություն է։ Դրանք իմ գանձերն են։ Իսկ արդարադատությունը պահանջում է գանձերը տալ դրանց հետ ոչ մի կապ չունեցող մարդկանց։ Ցանկանու՞մ եք իմանալ, թե ինչպես դրանք իմը դարձան։ Քսան տարի՝ տենդ սփռող ճահիճում։ Ցերեկը ձեռքից բաց չթողնելով բահը, գիշերը զնգզնգացնում ես ձեռնաշխթաներով բանտի հոտած բարաքում։ Մժեղները, տենդը, սև վերակացուների վիրավորանքը, որոնք սիրում են ծանակել սպտակներին։ սպիտակներին։ Այդպես դարձա Ագրայի գանձերի տերը։ Դուք խոսում եք արդարադատության մասին, իսկ ես չեմ ցանկանում, որ ուրիշներն օգտվեն գանձերից, որոնց համար վճարել եմ կյանքովս։ Թող ինձ կախաղան հանեն, թող ինձ խոցեն Տոնգայի նետերը, բայց ես չեմ ցանկանում փտել բանտախցում, իմանալով, որ ինչ-որ մի ուրիշը լողում է ոսկու մեջ, որն իրավացիորեն ինձ է պատկանում։

  Անտարբերության դիմակն ընկավ Սմոլի դեմքից։ Խոսում էր գրգռված, աչքերը վառվում էին, ձեռնաշղթաները զրնգում էին, երբ կատաղությունից սեղմում էր բռունցքները։ Տեսնելով, թե ինչպիսի անսանձ ատելություն է կրծում այդ մարդուն, ես հասկացա, որ նրա հայտնվելու ժամանակ Շոլտոյին համակած սարսափը լիովին հիմնավորված էր։

  ― — Դուք մոռանում եք, որ այդ մասին մենք ոչինչ չգիտեինք, ― — մեղմ ասաց Հոլմսը։ ― — Հիմա էլ դեռ չգիտենք, արդյո՞ք օրինական ճանապարհով են ձեզ մոտ հայտնվել այդ գանձերը։

  ― — Դուք ինձ հետ խոսում եք ինչպես հավասարի, սըր։ Չնայած հիանալի հասկանում եմ, որ հատկապես ձեզ եմ պարտական այս զարդարանքի համար, ― — Սմոլը ցույց տվեց ձեռնաշղթաները, ― — զայրացած չեմ ձեզ վրա։ Խաղն ազնիվ էր։ Եթե ցանկանում եք լսել, ձեզ կպատմեմ իմ ամբողջ պատմությունը սկզբից մինչև վերջ։ Աստված տեսնում է, այդ պատմության ամեն մի խոսքը զուտ ճշմարտություն է։ Շնորհակալ եմ ձեզնից, սըր, և բավականությամբ մի կում էլ կանեմ, եթե շրթունքներս չորանան։

  ― — Ծնունդով Վուսթերշիրից եմ, ծնվել եմ Պերշորի մոտակայքում։ Եթե այցելեք մեր կողմերը, կգտնեք բազմաթիվ Սմոլների ընտանիքներ։ Հաճաղ եմ մտածել այնտեղ գնալ, բայց երբեք ընտանիքիս հպարտությունը չեմ եղել և կասկածում եմ, թե ինձնով շատ կուրախանան։ Նրանք բոլորն էլ հարգված մարդիկ են, եկեղեցի են հաճախում, հարգանք են վայելում շրջանում։ Նրանք ֆերմերներ են, իսկ ես միշտ էլ ունեցել եմ հիմար հակումներ։ Երբ դարձա տասնութ տարեկան, մի աղջնակի համար պատմության մեջ ընկա։ Ինձ փրկեց միայն այն, որ ես հավաքագրվեցի և թագուհու զինվոր դարձա Երրորդ գծային հետիոտն գնդում, որը հենց այդ օրերին մեկնում էր Հնդկաստան։

  Բայց ծառայությունս շուտ ավարտվեց, սովորեցի միայն կրակել զենքից և «սագային» քայլքով քայլել։ Մի անգամ սատանան տարավ ինձ Գանգեսում լողանալու, լավ էր, որ կողքիս էր մեր սերժանտ Ջոն Հոլդերը։ Իսկ նա մեր գնդում լավագույն լողորդն էր։ Գետի կեսն էի լողացել, մեկ էլ տեսա՝ կոկորդիլոսը։ Ծնկիցս վերև տարավ ոտքս, կարծես դանակով կտրեց։ Կխեղդվեի ցնցակաթվածից և արյան մեծ կորստից, բայց կողքիս հայտնվեց Հոլդերը, ճանկեց ինձ և ափ հանեց։ Հինգ ամիս պառկեցի հոսպիտալում։ Դուրս գրվեցի փայտե որքով, լիովին հաշմանդամ, անընդունակ զինվորական ծառայության և ընհանրապես ուրիշ բանի։

  Այն ժամանակ շատ դժվար կացության մեջ ընկա, կարող եք պատկերացնել՝ անոգնական անօգնական հաշմանդամ և ընդամենը քսան տարեկան։ Բայց ինչպես ասում են՝ չկա չարիք առանց բարիքի։ Ինդիգոյի պլանտացիաների տեր Էյբլուայթ անունով մի մարդու վերահսկիչ էր հարկավոր։ Պարզվեց, որ նա մեր գնդապետի հին ընկերն էր, որը համակրում էր ինձ։ Ջերմորեն ինձ երաշխավորեց Էյբլուայթին։ Վերահսկիչը ժամանակի մեծ մասն անցկացնում էր ձիու թամբին և քանի որ ոտքս վերևից էր անդամահատված , ապա կարող էի թամբին մնալ, փայտե ոտքս չէր խանգարում։ Ձիով պետք է շրջեի պլանտացիաները, հետևեի, թե ինչպես են աշխատում կուլիները և զեկուցեի ծույլերի մասին։ Վճարը լավ էր, բնակարանը նույնպես, և արդեն մտածում էի, որ մինչև կյանքիս վերջը կմնամ ինդիգոյի պլանտացիաներում։ Տերը բարի մարդ էր, հաճախ էր գալիս ինձ մոտ ծխախաոտ ծխելու, որովհետև այնտեղ ապրող սպիտակ մարդիկ ձգտում են մեկը մյուսին։ Ամենևին այնպես չէ, ինչպես այստեղ։

  Բայց երջանկությունն ինձ երբեք երկար չի ուղեկցել։ Երկրում հանկարծ խռովություն ծագեց։ Դեռ նախօրեին ապրում էինք խաղաղ ու անվրդով, այնպես, ինչպես Քենթում կամ Սուրեյում, իսկ այդ օրն արդեն ամեն ինչ տակնուվրա եղավ։ Դուք, իհարկե, այդ պատմությունն ինձնից ավելի լավ գիտեք։ Դրա մասին շատ է գրված, իսկ ես կարդալու հետ գլուխ չունեմ։ Միայն գիտեմ այն, ինչ աչքովս տեսա։ Մեր պլանտացիաները գտնվում էին հյուսիս-արևմտյան արվարձաններին սահմանակից Մուտրի քաղաքի մոտերքում։ Ամեն գիշեր ամբողջ երկինքը լուսավորվում էր այրվող ջահերով։ Ամեն օր, մեր կալվածքի միջով, իրենց կանանց և երեխաների հետ գնում էին եվրոպացիները, շտապելով Ագրայում անգլիական զինվորների պաշտպանության տակ։ Միստր Էյբլուայթը համառ մարդ էր։ Գլուխն էր մտցրել, որ այդ ամբողջ գործը մի հոտած ձու էլ չարժե և այսօր-վաղը կվերջանա։ Իր պատշգամբում նստած վիսկի էր կոնծում և սիգար ծխում։ Իսկ ամբողջ Հնդկաստանը կրակի մեջ էր։ Մենք, իհարկե, մնացինք նրա հետ։ Մենքը ես ու Դոուսոնն ենք, որն իր կնոջ հետ վարում էր հաշիվներն ու տնտեսությունը։ Բայց աղետն, այնուամենայնիվ, պայթեց։ Ամբողջ օրը գտնվում էի պլանտացիայում և երեկոյան ձիով վերադարձա։ Ոչ խորը խանդակում մթին էր տալիս ինչ-որ անձև մի կույտ։ Մոտեցա և սիրտս սարսափից կծկվեց՝ կտոր-կտոր այրված և չախկալներին նետված Դոուսոնի կինն էր։ Մի փոքր հեռու , բերանքսիվայր ընկած էր ինքը՝ Դոուսոնը, նրա արդեն փայտացած ձեռքը սեղմել էր ատրճանակը, իսկ մոտը՝ կողք-կողքի ընկած էին չորս սիփայիներ։ Ձգեցի սանձափոկն ու կանգնեցրի ձիուն, չիմանալով, որ կողմը գնալ։ Այդ պահին Էյբլուայթի տան կտուրից թանձր ծուխ ժայթքեց, ու բոցը դուրս եկավ։ Հասկացա, որ ոչ մի բանով չեմ կարող տիրոջս օգնել և միայն ինքս կզոհվեմ, եթե առանց մտածելու նետվեմ փրկելու։ Տեղիցս լավ տեսանելի էին կարմիր համազգեստներով խռովարարները։ Մի քանի հարյուրից պակաս չէին, բարձր բղավում էին և պարում բոցավառվող տան շուրջը։ Ինձ նկատեցին, գլխիս մոտով մի քանի գնդակներ սուլեցին։ Այդ ժամանակ շրջեցի ձիս և սլացա բրնձի դաշտերի միջով։ Գիշերն Ագրայում էի։

  Պարզվեց, որ այնտեղ էլ անվտանգ չէ։ Ողջ երկիրը բզզում էր անհանգստացած մեղվանոցի պես։ Անգլիացիները հավաքվում էին փոքր ջոկատներով։ Տիրում էին միայն այն հողերին, որոնք պահում էին զենքի ուժով։ Մնացած բոլոր հողերում անգլիացիները գտնվում էին ապստամբների իշխանության ներքո։ Դա միլիոնների կռիվն էր մի քանի հարյուրների դեմ։ Եվ ամենաողբերգականն այն էր, որ մեր հակառակորդը հենց մեր ընտրովի բանակն էր՝ հետևակը, հրետանին, հեծելազորը․․․ հեծելազորը… Նրանց դաստիրակել և վարժեցրել էինք, և այժմ նրանք մեր դեմ մարտնչում էին մեր զենքով, և փողհարները շեփորում էին մեր ազդանշանները։ Ագրայում գտնվում էին Երրորդ Բենգալյան հրաձգային գունդը, սիկհերի մի քանի ջոկատներ, երկու հեծելազորային էսկադրոն և մի մարտկոց։ Երբ ապստամբությունն սկսվեց, քաղաքացիական չինովնիկներից և առևտրականներից կամավորական ջոկատ կազմավորվեց։ Հուլիսի սկզբին մեկնեցինք Ագրայից թշնամուն դիմավորելու։ Շահգանջայի մոտ և մի որոշ ժամանակ հաջողությամբ կանգնեցրինք նրանց, բայց շուտով վերջացավ մեր վառոդը, և վերադարձանք Ագրա։ Բոլոր կողմերից գալիս էին տագնապալի լուրեր, որը զարմանալի չէր, չէ որ Ագրան գտնվում էր հենց խռովության կենտրոնում։ Լակհնաուն ավելի քան հարյուր մղոն արևելք էր, Քանպուրը՝ համարյա նույնքան հարավ։ Որ ուղղությունն էլ ընտրեիր, ամեն տեղ կոտորած էր, կործանում և սնանկացում։

  Ագրան հինավուրց քաղաք է։ Միշտ լի է հնդիկ-ֆանատիկներով և կատաղի, վայրենի կռապաշտներով։ Անգլիայի քաջերը կկորչեին նեղ ոլորապտույտ փոքրիկ փողոցներում, դրա համար էլ մեր հրամանատարը հրամայեց անցնել գետը և պատսպարվել Ագրայի հին ամրոցում։ Չգիտեմ, ջենտլմեններ, ձեզնից որևե մեկը լսե՞լ է այդ ամրոցի մասին։ Շատ տարօրինակ կառույց է։ Հավատացեք շատ արտասովոր բաներ եմ տեսել կյանքում, բայց այդպիսին երբեք չեմ տեսել։ Ամրոցը շատ մեծ էր և բաղկացած էր հին ու նոր բերդամասերից։ Մեր կայազորը, կանայք, երեխաները, ռազմամթերքն ու մնացած ամեն ինչ տեղավորվել էր նոր բերդամասում։ Բայց դա իր չափերով փոքր էր հնից։ Հին բերդը ոչ ոք չէր գնում, այնտող բնակվում էին միայն կարիճներն ու քարասնոտնուկները։ քառասնոտնուկները։ Այնտեղ շատ կային հսկայական դատարկ դահլիճներ, սրահներ, երկար միջանցքներ՝ անվերջանալի անցումներով և շրջադարձերով, այնպես որ հեշտ էր մոլորվել։ Այդ պատճառով, այնտեղ հազվադեպ էր լինում, որ որևե մեկը համարձակվեր ներս մտնել, չնայած, ժամանակ առ ժամանակ հավաքվում էր հետաքրքրասերների խումբ և ջահերով այնտեղ էր ուղեվորվում։

  Ագրայի ամրոցի ճակատային մասի պաշտպանությունն ապահովում էր այդ տեղով հոսող գետը, սակայն կողքային և ետևի պատերն ունեին բազմաթիվ մուտքեր , որոնք հարկավոր էր պաշտպանել։ Մարդիք քիչ էին, հազիվ բավարարում էին թնդանոթների և հրակնատների մոտ կանգնեցնելու համար։ Ամրացրինք միջնամասը, իսկ դարպասների մոտ կանգնեցրինք փոքր պահակախմբեր՝ մեկական անգլիացի և մի քանի սիկհեր։ Ինձ բաժին ընկավ գիշերը պահպանել հարավ-արևմտյան պատի հեռավոր դուռը։ Սկզբի համար ինձ տոեցին տվեցին երկու սիկհ և ասացին, որ վտանգի դեպքում կրակեմ, որպեսզի օգնական ուժ ուղարկեն կենտրոնական պահակախմբից։ Բայց քանի որ մեր պահակախումբը գտնվում էր կենտրոնական ուժերից երկու հարյուր մետր հեռավորության վրա և մեզ հասնել կարելի էր միայն հաղթահարելով անվերջանալի միջանցքներն ու սրահները, շատ էի կասկածում, թե հարձակման դեպքում օգնությունը ճիշտ ժամանակին կհասնի։

  Շատ էի հպարտանում ունեցածս փոքրիկ ջոկատով, չէ որ որպես զինվոր մեկ ամսից պակաս էի ծառայել, դեռ այս ոտքն էլ գումարած։ Երկու գիշեր անցավ առանց պատահարի։ Փենջաբցիներս բարձրահասակ էին, կատաղի սիկհեր։ Մեկի անունը Մոհամեդ Սինգ էր, մյուսինը՝ Աբդուլա Խան, երկուսն էլ Չիլիանվալայի մոտ կռվել էին մեր դեմ։ Անգլերեն բավական լավ էին խոսում, բայց ես քիչ էի շփվում նրանց հետ։ Գերադասում էին երկուսով մնալ և ամբողջ ժամանակ իրենց սիկհերենով ինչ-որ բան էին բլբլացնում։ Դե, ես սովորաբար կանգնում էի դրսի դռան մոտ և նայում ներքև՝ լայն գալարվող գետի ժապավենին ու հին քաղաքի փայլատակող կրակներին։ Թմբուկների ու տամտամների հարվածները, ափիոնով ու հաշիշով հարբած ապստամբների աղաղակներն ու երգերը մեզ ամեն գիշեր հիշեցնում էին գետի այն կողմից սպառնացող վտանգի մասին։ Յուրաքնչյուր երկու ժամը մեկ կենտրոնական պահակատան պարեկը շրջում էր պահակակետերը, ստուգելով, ամեն ինչ բարեհաջող է, թե ոչ։

  Հերթապահությանս երրորդ գիշերն արտակարգ մութ էր ու մռայլ, և մի գլուխ անձրև էր տեղում։ Այդպիսի գիշերը ժամերով հերթապահելուց ավելի վատ բան չկա։ Մի քանի անգամ փորձեցի խոսել ինքնամփոփ ընկերներիս հետ, բայց ապարդյուն։ Ժամը երկուսին եկավ գիշերային պարեկը և մի փոքր աշխուժացրեց տաղտուկ հսկողությունս։ Տեսնելով, որ չի հաջողվում սիկհերին խոսակցության մեջ ներգրավել, հանեցի ծխամորճս, մի կողմ դրեցի զենքերս և չրխկացրի լուցքին։ Եվ հենց այդ ակնթարթին էլ երկու սիկհերը նետվեցին վրաս։ Մեկը հափշտակելով հրացանս թափահարեց գլխավերևումս, երկրորդը կոկորդիս դեմ տվեց երկար դանակը և ատամների արանքից երդվեց, որ դանակը կոկորդս կխրի, եթե շարժվեմ։

  Առաջին միտքն այն էր, թե սրիկաները միացել են խռովարարների հետ և սա գրոհի սկիզբն է։ Եթե ապստամբները գրավեին մեր մուտքը, բերդը կնկներ, և բոլոր կանայք ու երեխաները կհայտնվեին նրանց ձեռքերում։ Հավանաբար, ջենտլմեններ, հիմա մտածում եք, որ ցանկանում եմ ձեզ տրամադրել իմ օգտին,բայց ազնիվ խոսք, հենց մտածեցի այդ մասին, մոռացա դանակը և արդեն ուզում էի բացել բերանս, որ բղավեի՝ թեկուզ դա լիներ իմ վերջին ճիչը։

  Ինձ բռնող սիկհը ճիշտ կարդաց մտքերս, քանի որ տեսնելով վճռականությունս, ականջիս շշնջաց․ «Աղմուկ մի բարձրացրու։ Ամրոցն անվտանգության մեջ է։ Մեր ափում սրիկա-ապստամբներ չկան»։ Ձայնն անկեղծ հնչեց, բացի այդ գիտեի՝ բավական է ձայն հանեի, երգս երգված էր։ Դա կարդացի շշնջացողի աչքերում։ Այդ պատճառով որոշեցի սպասել և տեսնել, թե նրանք ինչ են ուզում ինձնից։

  «Լսիր, սահիբ, ― — ասաց նրանցից մեկը, որն ուներ ավելի կատաղի տեսք և որին կոչում էին Աբդուլա Խան։ ― — Կամ կմիանաս մեզ, կամ հավիտյան կլռես։ Չենք կարող սպասել ․ գործը բավականին կարևոր է։ Կամ հոգով ու մարմնով մերը կլինես և կերդվես քրիստոնեական խաչի վրա, կամ մարմինդ այս գիշեր կնետվի ջրանցքը, իսկ մենք կգնանք այն ափը՝ ապստամբների մոտ։ Ընտրություն չունես։ Դե, ինչ, կյա՞նք, թե մահ։ Որոշելու համար երեք րոպե ենք տալիս։ Ժամանակն անցնում է, հարկավոր է ամեն ինչ վերջացնել մինչև պարեկի վերադարձը։

  ― — Ի՞նչ կարող եմ որոշել, ― — ասացի ես։ ― — Չէ որ ինձ ասացիք, թե ինչ պետք է անեմ։ Բայց իմացեք, եթե խաղաքարտի վրա է դրված ամրոցի ճակատագիրը, սպանեք ինձ, և թող ձեր ձեռքը չդողա։

  ― — Ամրոցին ոչինչ չի սպառնում, ― — դարձյալ շշնջաց սիկհը։ ― — Ցանկանում ենք անել այն, հանուն ինչի ձեր հայրենակիցները գալիս են այս երկիրը․ ուզում ենք, որ դու հարստանաս։ Եթե այս գիշեր մեզ հետ լինես, ապա երդվում ենք մերկացրած դաշույններով և սիկհի եռակի երդումով, այս երդումը դեռ ոչ մի սիկհ չի խախտել, ձեզ հետ ազնվաբար կիսենք հափշտակված որսը։ Կստանաս ամբողջ գանձի մեկ քառորդը։ Ի՞նչը էլ ավելի արդարացի կլինի։

  ― — Ի՞նչ գանձ, ― — հարցրեցի ես։ ― — Ես էլ ձեզ նման հարստանալուն դեմ չեմ։ Բայց ասացեք, ի՞նչ պետք է անեմ։

  ― — Նախ երդվիր, ― — պատասխանեցին նրանք, ― — հորդ գերեզմանով, մորդ պատվով, քո հավատի սուրբ խաչով, որ ոչ հիմա, ոչ էլ հետագայում մեր վրա ձեռք չես բարձրացնի և պետք է անխախտ պահես գաղտնիքը։

  ― — Երդվում եմ, ― — պատասխանեցի ես, ― — եթե միայն ամրոցին վտանգ չի սպառնա։

  ― — Այդ դեպքում մենք էլ ենք երդվում, որ ազնվաբար մեր մեջ կկիսենք գանձերը, և դու կստանաս քո քառորդ մասը։

  ― — Բայց չէ որ մենք երեք հոգի ենք, ― — ասացի ես։

  ― — Ոչ, չորս ենք։ Դոստ Աքբարը ևս պետք է իրենն ստանա։ Քանի որ պետք է նրանց սպասենք, քեզ ամեն ինչ կպատմեմ։ Մոհամեդ Սինգհը կկաննգնի կկանգնի դրսում և նրանց գալուն պես մեզ իմաց կտա։ Ահա թե ինչ, սահիբ, քեզ ամեն ինչ կպատմեմ, որովհետև դու ֆերենգի ես, իսկ նրանք երդումը չեն խախտում։ Եթե դու ստախոս շուն հնդիկ լինեիր, ապա որքան էլ երդվեիր քո անթիվ տաճարների բոլոր սրբերով, արյունդ կհոսեր, իսկ մարմինդ կնետվեր ջրանցքը։ Բայց սիկհերը հավատում են անգլիացիներին, նրանք էլ՝ սիկհերին։ Այնպես որ, լսիր, սահիբ, թե քեզ ինչ կպատմեմ։

  Հյուսիսային արվարձաններից մեկում ապրում է մի ռաջա։ Չնայած քիչ հող ունի, բայց շատ հարուստ է։ Մեծ հարստություն է ժառանգել հորից և ավելի շատ կուտակել է ինքը, որովհետև ավելի շատ սիրում է հավաքել, քան ծախսել։ Երբ այս շիլան եփվեծ, նա առյուծի և վագրի՝ սիփայիների և անգլիացիների ընկերն էր։ Բայց ահա նրան լուրեր հասան, որ սպիտակ մարդկանց ամեն տեղից քշում են, սպանում, և նա որոշեց, որ սպիտակների վերջն եկել է։ Զգույշ մարդ լինելով, իրեն այնպես պահեց, որ ցանկացած իրավիճակում իր հարստության գոնե կեսը պահի։ Ոսկին և արծաթը պահեց իր պալատի ներքնահարկում, իսկ ամենաթանկ քարերն ու մարգարիտները լցրեց սնդուկում և հանձնարարեց իր հավատարիմ ծառային առևտրականի տեսքով անցկացնել Ագրայի ամրոցը, որպեսզի մինչև խաղաղվելը այնտեղ մնան։ Եթե հաղթեն խռովորարները, արծաթ ու ոսկի կունենա, իսկ եթե հաղթեն անգլիացիները՝ կփրկվեն թանկարժեք իրերը։ Այդ ձևով բաժանելով հարստությունը, նա միացավ սիփայիններին, որովհետև նրանց հաղթանակն այն ժամանակ ակնառու էր։ Ուրեմն, սահիբ, ուշադրություն դարձրու, այդ թանկարժեք իրերը պիտի հասնեին նրան, ով մինչև վերջ հավատարիմ պիտի մնար իր պարտքին։

  Ահմեդի անվան տակ ճանապարհորդող այդ կեղծ վաճառականը հիմա Ագրայում է։ Փափագում է թափանցել ամրոցը։ Նրա հետ է կաթնեղբայրս՝ Դոստ Աքբարը, որը գիտե գաղտնիքը։ Դոստ Աքբարը խոստացել է այս գիշեր նրան բերել ամրոցի արևմտյան մուտքի մոտ։ Եվ հենց մեր մուտքն է ընտրել։ Ուր որ է նրանք կգան, և մենք Մոհամեդ Սինգհի հետ կդիմավորենք։ Այստեղ ամայի է, Ահմեդի մասին ոչ ոք ոչինչ չգիտե։ Եվ կջանանք, որ ոչ ոք երբեք չիմանա։ Իսկ հետո կկիսենք գանձերը։ Ի՞նչ կասես, սահիբ։

  Վուսթերշիրում մարդու կյանքը սուրբ է և անձեռնմխելի, բայց բոլորովին այլ է, երբ շուրջդ ամեն քայլափոխի կրակ է, արյուն ու մահ։ Ինձ համար միևնույն էր, կապրի մի ինչ-որ վաճառական Ահմեդ, թե ոչ։ Փոխարենը, գանձերի պատմությունը սիրտս մտավ։ Սկսեցի մտածել, թե ինչ լավ կլինի Անգլիա վերադառնալ այդպիսի հարստությամբ, այ թե հարազատներիս աչքերը կչռվեն, տեսնելով ոսկով լի գրպաններով դատարկապորտ Ջոնաթանին։ Սրանից կարող եք դատել, ինչ ընտրություն կատարեցի։ Սակայն Աբդուլա Խանը կարծեց, թե դեռ տատանվում եմ։

  ― — Լսիր, սահիբ, ― — շարունակեց ինձ համոզել նա, ― — եթե այդ մարդը ընկնի կայազորի պետի ձեռքը, միևնույն է կգնդակահարեն կամ կկախեն, իսկ ռաջայի հարստությունը կգնա պետական գանձարան և ոչ մեկին ոչ մի ուրախություն չի պատճառի։ Քանի որ նրա համար դարան ենք պատրաստել, գործը պետք է ավարտել։ Իսկ գանձերը մեզ մոտ իրենց ավելի վատ չեն զգա, քան պետական գանձարանում։ Անմիջապես կհարստանանք և կդառնանաք կարևոր պարոններ։ Այստեղ բոլորովին մենակ ենք և ոչ ոք երբեք չի իմանա այս մասին։ Մեզ համար ամեն ինչ նպաստավոր է։ Մեկ անգամ էլ կրկնիր, սահիբ, մեզ հե՞տ ես, թե մեր դեմ։

  ― — Ձեզ հետ եմ ամբողջ սրտով ու հոգով, ― — պատասխանեցի ես։

  ― — Լավ, ― — պատասխանեց նա զենքս վերադարձնելով։ ― — Տեսնում ես, քեզ վստահում ենք, որովհետև դու էլ մեզ նման չես կարող խոսքդ դրժել։ Իսկ այժմ պետք է սպասենք։

  ― — Եղբայրդ գիտե՞, ինչ եք ձեռնարկել։

  ― — Նրա ծրագիրն է։ Ամեն ինչ ինքն է մտածել։ Իսկ այժմ գնանք Մոհամեդ Սինգհի մոտ, կսպասենք այնտեղ։

  Անձրևը դեռ շարունակվում էր, որովհետև սկսվել էր անձրևային եղանակը։ Ծանր սև ամպերը ծածակել ծածկել էին երկինքը և երկու քայլի վրա ոչինչ չէր երևում։ Ուղիղ մեր արջև ընկած էր ծանծաղ մի խանդակ, որը համարյա չոր էր և նրա միջով հեշտությամբ կարելի էր անցնել։ Ինձ պատել էր շատ տարօրինակ զգացողություն, որ ահա երկու վայրենի փենջաբցիների հետ կանգնած այստեղ սպասում եմ իր մահվանն ընդառաջ գնացող մարդու։

  Հանկարծ աչքերս մթության մեջ խանդակի մյուս կողմում լապտերի քողարկված աղոտ լույս նշմարեցին։ Լույսը կորավ հողակույտի ետևում, հետո դարձյալ հայտնվեց և սկսեց դանդաղ մոտենալ մեզ։

  ― — Գալիս են, ― — ասացի ես։

  ― — Ձայն տվեք , սահիբ, ինչպես ընդունված է այդպիսի դեպքերում, ― — շշնջաց Աբդուլան։ ― — Թող ոչինչ չկասկածի։ Մեզ նրան հանձնեք, որպես ուղեկցորդներ, իսկ ինքներդ մնացեք մուտքի մոտ։ Չշփոթելու համար պատրաստեք լապտերը։

  Լապտերի լույսը մեկ կանգ էր առնում, մեկ դարձյալ շարժվում մեր կողմը։ Շուտով մյուս կողմում նկատեցի երկու մթին կերպարանք։ Մոտեցան խանդակին և համարյա չորեքթաթ սկսեցին իջնել խանդակի թեք պատով, հետո շրմփացին կպչուն հատակին և սկսեցին մագլցել մեր կողմը։ Այստեղ էլ հենց ձայն տվեցի։

  ― — Ո՞վ կա այդտեղ, հարցրի ցածրաձայն։

  ― — Բարեկամներ, ― — հետևեց պատասխանը։

  ― — Լապտերով լուսավորեցի նրանց։ Առջևից գալիս էր մի հսկա սիկհ՝ համարյա մինչև գոտին հասնող սև մորուքով։ Միայն կրկեսում եմ տեսել նման բարձրահասակ մարդ։ Մյուսը փոքր, կլոր մի հաստլիկ էր՝ դեղին չալմայով, ձեռքին մի կապոց՝ շալով փաթաթված ինչ-որ բան։ Ամբողջովին դողում էր սարսափից, , ձեռքերն այնպես էին ցնցվում, ասես տենդի մեջ լիներ։ Ծակից նայող երկչոտ մկան պես անընդհատ շուրջն էր նայում իր մանր, շագանակագույն փայլող աչքերով։ Ինձ էլ սարսուռ պատեց, երբ մտածեցի, որ այդ մարդը հիմա կմեռնի, բայց հիշեցի գանձերը, և սիրտս քարացավ։ Տեսնելով լուսավորված դեմքս, հաստլիկը ուրախությամբ նետվեց դեպի ինձ։

  ― — Փնտրում եմ ձեր պաշտպանությունը , սահիբ, ― — հեվասպառ էր լինում նա։ ― — Ես դժբախտ վաճառական Ահմեդն եմ։ Որպեսզի հասնեմ Ագրայի ամրոցի հուսալի պատերին, անցել եմ ամբողջ Ռաջպուտանը։ Ինձ ճանապարհին կողոպտեցին, ծեծեցին, այպանեցին, որովհետև կառավարության բարեկամն եմ։ Օրհնյալ լինի ինձ փրկություն բերող գիշերը։ Ինձ և իմ խղճալի ունեցվածքին։

  ― — Ի՞նչ կա ձեր կապոցում, ― — հարցրի։

  ― — Երկաթե արկղիկ, ― — պատասխանեց նա։ ― — Իսկ մեջը բացի ինձնից ուրիշ ոչ մեկի համար արժեք չներկայացնող երկու կամ երեք ընտանեկան սրբություն կա։

  Բայց ես աղքատ չեմ, կպարգևատրեմ քեզ, երիտասարդ սահիբ, և քո պետին, եթե թույլ տաս ինձ թաքնվել այս պատերի ետևում։

  Զգացի, որ ևս մի քիչ, ու էլ չեմ դիմանա։ Որքան շատ էի նայում նրա ճարպոտ, սարսափից դողացող այտերին, այնքան հրեշավոր էր թվում ինձ այս սառնասրտորեն մտածված սպանությունը։ Գոնե շուտ վերջանար այս բոլորը։

  ― — Տարեք նրան կենտրոնական ամրոցը, ― — հրամայեցի ես։

  Սիկհերից երկուսը գնացին կողքով, երրորդը՝ ետևից։ Չորսը միասին դանդաղ հեռացան միջանցքով։ Դժբախտ վաճառականը մահվան հետ տառացիորեն հայտնվեց դեմ-դիմաց։ Լապտերովս մնացի մուտքի մոտ։

  Լսեցի, թե ինչպես էր նրանց համաչափ քայլերի ձայնը արձագանքում ամայի միջանցքների կամարների ներքո։ Հանկարծ քայլերը լռեցին։ Հնչեցին ձայներ, կռվի աղմուկ, հարվածներ։ Իսկ մեկ րոպե անց, լսեցի ծանր շնչառությամբ իմ կողմը վազող մարդու քայլերի ձայնը։ Լապտերով լուսավորեցի երկար, ուղիղ միջանցքը և տեսա կարմրատակած դեմքով հաստլիկին։ Իմ կողմն էր սլանում ամբողջ շնչով, իսկ ետևից նրան կրնկակոխ, վագրային թռիչքներով հետապնդում էր հսկա սիկհը, որի ձեռքում փայլում էր դանակը։ Երբեք չէի տեսել, որ մարդիկ այդքան արագ վազեին, ինչպես այդ փոքրիկ առևտրականը։ Նրան մնում էր վազել միայն իմ մոտով և դուրս թռչել փողոց։ Այնտեղ արդեն կփրկվեր։ Դարձյալ վարկյանի ինչ-որ մասի ընթացքում խղճացի նրան, բայց հիշեցի գանձերը և նորից դաժանացա։ Երբ հավասարվեց ինձ, ոտքերի տակ նետեցի զենքն, ու նա ընկավ՝ վիրավոր նապաստակի նման երկու անգամ գլուխկոնծի տալով։ Չհասցրեց ոտքի ցատկել, սիկհը արդեն գլխավերևում էր և երկու անգամ դանակով հարվածեց նրա կողին։ Ահմեդը ոչ ցնցվեց, ոչ էլ տնքաց, այլ այդպես էլ պառկած մնաց ընկած տեղում։ Իմ կարծիքով, կոտրել էր վիզը։ Ինչպես տեսնում եք, ջենտլմեններ, պահում եմ իմ խոստումս և ամեն ինչ պատմում եմ ինչպես եղել է, չմտահոգվելով, թե ինչ տպավորություն կթողնի այն ձեզ վրա։

  Նա ընդհատեց և շղթայված ձեռքը մեկնեց Հոլմսի պատրաստած սոդայով վիսկիի բաժակին։ Նայեցի նրան և զգացի, որ սարսափից դողում եմ ոչ միայն այն պատճառով, որ նա մասնակից է եղել այդ նենգ սպանությանը, այլ ինձ ցնցեց այն, թե ինչ թեթևությամբ և ինչ ցինիկորեն է պատմում այդ մասին։ Ինչպիսի պատիժ էլ նախատեսվի, չեմ խղճա նրան։ Նողկանք արտահայտող դեմքով Շերլոկ Հոլմսն ու Ջոնսը նստել էին լուռ, ձեռքները դրած ծնկներին։ Սմոլը, հավանաբար, նկատեց այդ, որովհետև, երբ դարձյալ սկսեց խոսել, ձայնում մարտահրավեր նկատվեց։

  ― — Այդ բոլորը, իհարկե, շատ վատ է, ― — ասաց նա։ ― — Բայց կցանկանայի իմանալ, արդյո՞ք շատ մարդիկ կգտնվեն , որոնք իմ տեղը լինելով, այլ կերպ կվարվեին, կհրաժարվեին հարստությունից, իմանալով, որ բարության դիմաց իրենց կոկորդը կկտրեն։ Բացի այդ, երբ Ահմեդն ամրոց մտավ, գործն արդեն այլ ընթացք ստացավ․ ես կամ նա։ Եթե փախչեր, ամեն ինչ կբացվեր, ինձ կդատեին ռազմադաշտային դատարանով և կգնդակահարեին, որովհետև այդպիսի ժամանակներում չի կարելի հույս դնել ներողամտության վրա։

  ― — Շարունակեք, ― — կարճ հրամայեց Հոլմսը։

  Դե ահա, մենք երեքով՝ Աբդուլան, Աքբարը և ես նրան քարշ տվեցինք ամրոց։ Չնայած թզուկ էր, բայց հալիծ ընկանք։ Մոհամեդ Սինգհը մնաց մուտքի մոտ հսկելու։ Սիկհերը նախօրոք որոշել էին, թե որտեղ կարելի է դիակը թաքցնել։ Երկար շրջադարձերով սրահը մեզ տարավ մի մեծ դատարկ դահլիճ, որի աղյուսե պատերն աստիճանաբար քանդվում էին։ Հողե հատակը ճաքել և նստվածք էր տվել, ստեղծելով բնական գերեզման։ Այստեղ էլ թաքցրինք վաճառական Ահմեդին, գերեզմանը լցնելով պատից պոկված աղյուսներով։ Վերջացնելով Ահմեդի հետ, վերադարձանք դեպի գանձերով լի սնդուկը։

  Սնդուկը մնացել էր այնտեղ, ուր դրել էր Ահմեդը սիկհերի առաջին հարձակման ժամանակ։ Դա հենց նույն արկղն էր, որ հիմա դրված է ձեր առջև՝ սեղանին։ Դրվագազարդ կափարիչի բռնակին մետակսե ժապավենով կապված էր բանալին։ Բացեցինք սնդուկը, և լապտերի լույսի ներքո փայլեցին, կայծկլտացին այնպիսի թանկարժեք քարեր, որոնց նմանների մասին կարդացել եմ միայն արկածային գրքերում և մանուկ հասակում երազել Պերշորում։ Դրանց փայլից կարելի էր կուրանալ։ Հագենալով այդ հիանալի տեսարանից, հանեցինք թանկարժեք քարերը և սկսեցինք հաշվել։ Հարյուր քառասուներեք հատ մաքուր ադամանդ կար, դրանց մեջ էր նաև «Մեծ Մոգոլը», իմ կարծիքով այդ քարը հենց այդպես է կոչվում։ Ասում են, իր մեծությամբ աշխարհում երկրորդ քարն է դա։ Այնտեղ կային նաև իննսուն հատ գեղեցիկ զմրուխտ, հարյուր յոթանասուն հատ սուտակ, ճիշտ է, շատ մանր, կար նաև տասը հատ շափյուղա, վաթսունմեկ ագաթ և բազմաթիվ բյուրեղաքարեր, օնիքսներ, կատվի աչքեր, փիրուզներ և ուրիշ շատ քարեր, որոնց անուններն այն ժամանակ չգիտեի։ Հիմա քարերն ավելի լավ եմ ճանաչում, քան առաջ։ Այնտեղ կար նաև մոտավորապես երեք հարյուր հատ հիանալի մարգարիտ, որոնցից տասներկուսը՝ շարան սարքած։ Ի միջի այլոց, այդ շարանները կորել են սնդուկից։ Երբ վերջերս բացեցի, դրանք չկային։

  Հաշվելով մեր գանձերը, դրանք նորից դրեցինք սնդուկի մեջ և տարանք ցույց տալու Մոհամեդ Սինգհին։ Հետո մեկ անգամ էլ երդվեցինք մեկս մյուսիս չդավաճանել և պահել մեր գաղտնիքը։ Որոշեցինք մեր գանձերը կիսել, երբ երկրում խաղաղություն տիրի, իսկ մինչ այդ սնդուկը պահել ապահով տեղում։ Դրանք հիմա բաժանել իմաստ չուներ, եթե մեզ մոտ տեսնեին այդպիսի հարստություն, կասկած կհարուցեր։ Ամրոցում բոլորն ապրում էին միասին, այնպես որ օտար աչքից պահելու ոչ մի հնարավորություն չկար։ Այդ պատճառով սնդուկը տարանք հենց այն դահլիճը, որտեղ պառկած էր Ահմեդը, և թաքցրինք համեմատաբար լավ պահպանված պատերից մեկում։ Լավ մտապահեցինք տեղը ու հաջորդ օրը ես չորս հատ գծագիր գծեցի և յուրաքանչյուրի վրա, ներքևի մասում գրեցի «չորսի նշանը», քանի որ չորսս էլ կապված էինք անխախտ երդումով։ Երդվում եմ ձեռքս դնելով սրտիս, որ երբեք չեմ դավաճանել այն։

  Ջենտլմեններ, պետք չէ ձեզ պատմել, թե ինչով ավարտվեց ապստամբությունը։ Երբ Ուիլսոնը գրավեց Դելին, իսկ սըր Քոլին ազատեց Լակոնաուն՝ ապստամբներն ընկան։ Հասան անգլիական թարմ զորամասերը, և Նանա Սահիբը փախավ արտասահման։ Գնդապետ Գրեյթհեդի թռչող ջոկատները շրջապատեցին Ագրան և դուրս մղեցին բոլոր խռովորարներին։ Խաղաղությունը վերջապես հաստատվեց երկրում, և մենք չորսով արդեն հուսով էինք, որ հեռու չէ այն օրը, երբ աննկատելիորեն կկարողանանք ամրոցից դուրս բերել մեր գանձերը։ Բայց վիճակվաճ չէր մեր հույսներն իրականացնել․ մեզ ձերբակալեցին, որպես Ահմեդին սպանողների։

  Ահա թե ինչ էր կատարվել։ Ռաջան վստահելով Ահմեդին, հարստությունը հանձնել էր նրան։ Սակայն արևելքում մարդիկ կասկածամիտ են, այդ պատճառով Ռաջան Ահմեդի ետևից ուղարկել էր երկրորդ ծառային, որին Ահմեդից ավելի էր վստահում։ Երկրորդին հրամայել էր Ահմեդին ոչ մի վարկյան տեսադաշտից բաց չթողնել, և վերջինս ստվերի նման ամենուրեք հետևել էր նրան։ Ճակատագրական այդ գիշերը Ահմեդի ետևից եկել էր մինչև դուռը և տեսել, թե ինչպես նրան ամրոց թողեցին։ Նա չէր կասկածել, որ Ահմեդին ապաստան են տվել, և երկրորդ օրն ինքն էլ էր ուղևորվել այնտեղ։ Բայց Ահմեդին այնտեղ չէր հանդիպել։ Դա զգաստացրել էր նրան և Ահմեդի անհետացման մասին զեկուցել էր սերժանտին, նա էլ՝ պետին։ Անմիջապես փնտրեցին և շատ շուտ գտան Ահմեդի մարմինը։ Վստահ էինք, որ բոլոր հետքերը թաքցրել էինք և մխիթարվում էինք ուրախ հույսերով, երբ հանկարծ չորսիս էլ ձերբակալեցին և մեղադրեցին Ահմեդի սպանության մեջ։ Այդ գիշեր մեզնից երեքը պահակ էին կանգնած հարավ-արևմտյան դռան մոտ, իսկ չորրորդը, ինչպես հայտնի դարձավ, ճանապարհորդել էր սպանվածի հետ։

  Գանձերի մասին դատարանում ոչ մի խոսք չասվեց, որովհետև ռաջային զրկեցին իշխանական գահից և վտարեցին Հնդկաստանից։ Գործի հանգամանքները շատ արագ հետաքննեցին և դատարանը մեզ ներկայացրեց սպանության մեղադրանք։ Սիկհերը դատապարտվեցին ցմահ տաժանակրության, իսկ ես՝ մահվան, որը հետո փոխեցին նույն ժամկետով տաժանակրության։

  Մենք հայտնվեցինք հիմար վիճակում։ Իմանալով, որ այնպիսի մի գաղտնիքի տեր ես, որը կարող է քեզ վեր բարձրացնել, և նստել բանտում՝ ազատվելու ոչ մի հույս չունենալով, անտանելի էր։ Տանել հսկիչի ծաղրանքներն ու գանահարությունները, միայն բրինձ ուտել ու ջուր խմել, երբ ազատության մեջ քեզ սպասում է հեքիաթային հարստություն, կարելի է խելագարվել կամ ինքնասապան լինել, բայց ես միշտ համառ եմ եղել և, սրտապնդվելով, սկսեցի սպասել իմ ժամին։

  Եվ ահա, ինչպես ինձ թվաց, ժամը եկավ։ Ագրայից մեզ տեղափոխեցին Մադրաս, իսկ այնտեղից Անդամանյան կղզիներ՝ Պորտ-Բլեր։ Նոր բանտում սպիտակամորթներ քիչ կային, և քանի որ սկսեցի անմիջապես ինձ օրինակելի պահել, շուտով հայտնվեցի արտոնյալ վիճակում։ Հոպթաունում ինձ խրճիթ տվին։ Հոպթաունը փոքր ավան է Հարիեթ լեռան լանջին, և նույնիսկ այնպիսի ժամանակ եղավ, երբ ինձ թողեցին իմ կամքին։ Տեղը գարշելի էր, տենդով վարակված կղզիներում, մեր տաժանավայրի արգելապատնեշի ետևում, բնակվում էին մարդակեր ցեղեր։ Նրանց միակ զվարճությունը հարմար րոպեին թունավոր փշերով բանտարկյալների վրա կրակելն էր։ Մենք հող էինք փորում, կոյուղի անցկացնում, աշխատում բատատի պլանտացիաներում և դեռ շատ ուրիշ աշխատանքներ կային, այնպես որ, մեր ամբողջ օրը զբաղված էր, փոխարենը գիշերը մեզ էր պատկանում։ Բացի դրանցից, սովորեցի մեր բժշկի համար դեղ պատրաստել և ջանում էի ինչ-որ բան յուրացնել նրա գիտությունից։ Ամբողջ ժամանակ զգոն էի՝ փախուստի առիթ կպատահի, թե ոչ։ Բայց Անդամանյան կղզիները մոտակա կղզիներից գտնվում էին հարյուրավոր մղոն հեռավորության վրա, իսկ ծովի այդ լայնություններում քամին շատ թույլ է կամ բոլորովին չկա։ Այնպես որ, այդտեղից փախչելը ուժից վեր գործ էր։

  Բժիշկ Սոմերթոնը ուրախ և մարդամոտ երիտասարդ էր։ Երիտասարդ սպաները հավաքվում էին նրա սենյակում և թուղթ էին խաղում։ Նրա ընդունարանը, որտեղ սովորաբար դեղ էի պատրաստում, կպած էր հյուրասենյակին և սենյակների միջև մի փոքրիկ պատուհան կար պատի մեջ։ Հաճախ, երբ հատկապես թախծոտ և միայնակ էի, ընդունարանում հանգցնում էի լամպը և կանգնած էի այդտեղ՝ պատուհանի միջով դիտելով խաղը և լսելով նրանց խոսակցությունը։ Սիրում եմ թուղթ խաղալ և դա համարյա նույն էր, թե ինքդ ես խաղում։ Այնտեղ սովորաբար հավաքվում էին մայոր Շոլտոն, կապիտան Մորսթենը, լեյտենանտ Բրոմլի Բրաունը, բանտի տեղացի պահակապետը, բժիշկը և երկու-երեք բանտային չինովնիկներ՝ հին, փորձված խաղացողներ, որոնք վարում էին մտածված և հաղթական խաղ։ Համերաշխ խումբ էր հավաքված։

  Շուտով նկատեցի, որ զինվորականները միշտ պարտվում էին, չինովնիկները՝ հաղթում։ Չէի ասի, թե նրանք անազնիվ էին խաղում, ոչ։ Բայց այդպես էր ստացվում։ Բանտային այդ առնետները, ընկնելով Անդամանյան կղզիներ, բացի թղթախաղից երբեք ուրիշ բանով չէին զբաղվում, լավ գիտեին իրենց խաղընկերների սովորությունները և խաղում էին լուրջ, իսկ զինվորականները խաղալու էին նստում միայն ժամանակ անցկացնելու համար։ Երեկոյից երեկո զինվորականներն ավելի շատ էին տանուլ տալիս և ավելի շատ էին ցանկանում տանուլ տվածը ետ վերադարձնել։ Ամենավատը մայոր Շոլտոյի վիճակն էր։ Սկզբում նա կանխիկ էր վճարում ՝ ոսկով և դրամաքարտերով, հետո սկսեց մեծ գումարների ստացականներ տալ։ Երբեմն մի փոքր շահում էր, կարծում եմ, դա դիտմամբ էր արվում, որպեսզի քաջալերվեր։ Իսկ հետո անհաջողություններն սկսեցին ավելի դաժանորեն հետապնդել նրան։ Օրերով ման էր գալիս ամպի պես մռայլված, նույնիսկ սկսեց խմել ի վնաս առողջության։ Մի անգամ խիստ պարտվեց։ Նստած էի խրճիթում, երբ մայորը կապիտան Մորսթենի հետ օրորվելով տուն վերադարձավ։ Նրանք բարեկամներ էին և երբեք չէին բաժանվում։ Մայորը սաստիկ վշտացած էր տանուլ տվածի համար։

  ― — Ամեն ինչ վերջացած է, Մորսթեն, ― — ասաց նա։ Կորած մարդ եմ։ Ինձ մնում է միայն պաշտոնաթող լինել։

  ― — Հիմարություն է, ծերուկ, ― — բացականչեց կապիտանը՝ թփթփացնելով բարեկամի ուսին։ ― — Ինքս էլ պակաս դժվարին կացության մեջ չեմ, բայց․․․բայց…

  Ահա այն ամենը, ինչ լսեցի այդ ժամանակ, բայց մայորի բառերը ստիպեցին ինձ խորհել։

  Մի երկու օր անց տեսա, թե ինչպես է մայոր Շոլտոն դանդաղ թափառում ափով մեկ և որոշեցի խոսել հետը։

  ― — Պետք է խորհրդակցեմ ձեզ հետ, մայոր, ― — ասացի ես։

  ― — Լսում եմ, Սմոլ։ Ի՞նչ կա, ― — սիգարը բերանից հանելով պատասխանեց նա։

  ― — Դուք չգիտե՞ք, ― — սկսեցի ես, ― — թե որ պաշտոնական անձին պետք է հաղորդեմ պահված գանձերի մասին։ Ինձ հայտնի է, թե որտեղ է թաքնված կես միլիոն ֆունտը և քանի որ ինքս չեմ կարող դրանցից օգտվել, ապա մտածեցի, ավելի լավ չէ՞ դրանք հանձնել իշխանություններին։ Հնարավոր է, դրա համար կրճատեն ժամկետս։

  ― — Ասում ես կես միլիո՞ն, Սմոլ, ― — մայորի շունչը նույնիսկ կտրվեց և ակնապիշ նայեց ինձ, որ հասկանա, արդյո՞ք լուրջ եմ խոսում։

  ― — Այո, թանկարժեք քարերի ու մարգարիտների տեսքով։ Այնտեղ իրենց համար ընկած են։ Եվ ոչ ոք դրանց մասին չգիտե։ Դրա տերը տաժանակիր է, օրենքից դուրս։ Այնպես որ, դրանք պատկանում են առաջին իսկ գտնողին։

  ― — Դրանք պատկանում են կառավարությանը, Սմոլ, ― — փոխված ձայնով խոսեց մայորը, ― — կառավարությանը, և ուրիշ ոչ մեկին։

  Բայց այդ բառերն այնքան անվստահ ասաց, կակազելով, որ հասկացա՝ մայորը կուլ տվեց խայծը։

  ― — Սըր, ուրեմն խորհուրդ եք տալիս թանկարժեք իրերի մասին հայտնել գեներալ նահանգապետի՞ն, ― — ասացի պարզամիտ ձևանալով։

  ― — Որպեսզի հետո չափսոսաք, պետք չէ շտապել, Սմոլ։ Պատմիր մանրամասն։ Ճիշտ խորհուրդ տալու համար պետք է ամեն ինչ իմանամ։

  Կատարվածը պատմեցի որոշ փոփոխություններով, որպեսզի չգուշակի, թե որտեղ է դա տեղի ունեցել։ Երբ վերջացրի, քարացածի պես կանգնեց և մտածեց։ Շուրթերի շարժումներից հասկացա, թե մեջն ինչպիսի պայքար է գնում։

  Դա շատ կարևոր գործ է, Սմոլ, ― — ասաց նա վերջապես։ ― — Այդ մասին ոչ մեկին ոչ մի խոսք։ Շուտով էլի կգամ քեզ մոտ։ Եվ այն ժամանակ կխոսենք։

  Մոտս եկավ երկու օր հետո, գիշերը, կապիտան Մորսթենի հետ։

  ― — Սմոլ, կցանկանայի, որպեսզի կապիտան Մորսթենը այդ պատմությունը լսեր քո շուրթերից, ― — ասաց մայորը։

  Բառացիորեն կրկնեցի մայորին ասածս։

  ― — Ճշմարտանման է հնչում, հը՞, ― — ասաց նա կապիտանին։ ― — Ես, հավանաբար, կհավատայի։

  Կապիտան Մորսթենը անխոս գլխով արեց։

  ― — Լսիր, Սմոլ, ― — սկսեց մայորը, ― — կապիտանի հետ ամեն ինչ քննարկեցինք և եկանք այն եզրակացության, որ գեներալ նահանգապետն այստեղ գործ չունի։ Դա քո անձնական գործն է և ազատ ես վարվելու ինչպես հարկ համարես։ Բայց ահա թե ինչ կցանկանայի հարցնել․ ի՞նչ գին կառաջարկես գանձերիդ համար։ Մենք կարող ենք գնալ դրանց ետևից կամ ծայրահեղ դեպքում հոգ տանել դրանց ապահովոիթյան մասին։ Եթե, իհարկե, համաձայնության գանք։

  Խոսում էր սառը, անտարբեր տոնով, բայց աչքերը փայլում էին հուզմունքից և ընչաքաղցությունից։

  ― — Գիտեք ինչ, ջենտլմեններ, ― — ջանալով նույնպես հանգիստ խոսել, պատասխանեցի ոչ պակաս հուզմունք չզգալով։ ― — Իմ պայմաններում գտնվող մարդուն պետք է մի բան՝ ազատություն։ Ազատություն ինձ և ընկերներիս՝ սա է իմ պայմանը։ Այդ ժամանակ ձեզ բաժնետեր կընդունենք և գանձը կբաժանենք հինգ հավասար մասի։ Դուք երկուսով կստանաք հինգերորդ մասը։

  ― — Հըմ, հինգերո՞րդ, ― — խոսեց մայորը։ Քիչ է։

  ― — Ամեն մեկին հիսուն հազար ֆունտ, ― — ասացի։

  ― — Բայց ինչպե՞ս կարող ենք ազատել։ Չէ՞ որ լավ գիտես, որ անհնարինն ես պահանջում։

  ― — Ամենևին, ― — պատասխանեցի։ ― — Ամեն ինչ մտածված է մանրամասնորեն։ Փախուստին խանգարում է միայն մի բան՝ հեռավոր նավարկության համար պիտանի նավակ և մի քանի օրվա ուտելիք։ Կալկաթայում կամ Մադրասում հեշտ է համապատասխան նավակ գտնել։ Նավակն այստեղ կհասցնեք։ Գիշերը կբեռնենք, և եթե դուք մեզ ծովով փոխադրեք հնդկական ափի ցանկացած մասը, համարեք, որ դուք ձեր բաժինն աշխատեցիք։

  ― — Եթե դուք մենակ լինեիք, ― — նկատեց մայորը։

  ― — Չորսս կամ ոչ մեկը, ― — ասացի։ Մենք երդվել ենք մեջք-մեջքի կանգնել և միշտ գործել միասին։

  ― — Տեսնում եք, Մորսթեն, ― — ասաց մայորը։ ― — Սմոլն իր խոսքի տերն է։ Չի լքում ընկերներին։ Կարծում եմ, կարող ենք նրա վրա հույս դնել։

  ― — Կեղտոտ գործ է, ― — ասաց կապիտանը։ ― — Բայց դուք ճիշտ եք, դրամը կփրկի մեր սպայական պատիվը։

  ― — Լավ, Սմոլ, ― — ասաց մայորը։ ― — Մենք կաշխատենք կատարել խնդրածդ։ Բայց սկզբում, բնական է, պետք է համոզվենք, որ պատմածդ հնարովի չէ։ Ասա ինձ, որտեղ է թաքնված գանձը։ Կվերցնեմ միամսյա արձակուրդ և պարենային նավով կմեկնեմ Հնդկաստան։

  ― — Սպասեք, սպասեք, ― — ինչքան շատ էր հուզվում նա, այնքան հանգիստ էի դառնում ես։ ― — Պետք է ունենամ ընկերներիս համաձայնությունը։ Չէ որ ասացի՝ չորսս կամ ոչ ոք։

  ― — Հիմարություն, ― — բացականչեց մայորը։ ― — Ինչ կապ ունեն այդ սևամորթները մեր ջենտլմենական համաձայնության հետ։

  ― — Սև են թե կանաչ, ― — ասացի, ― — բայց իմ ընկերներն են, և երդվել ենք երբեք մեկս մյուսիս չլքել։

  Գործը վերջնականապես հարթվեց երկրորդ ժամադրության ժամանակ՝ Մոհամեդ Սինգհի, Աբդուլա Խանի և Դոստ Աքբարի ներկայությամբ։ Մի անգամ էլ ամեն ինչ քննարկեցինք և որոշեցինք՝ մայոր Շոլտոյին և կապիտան Մորսթենին տալիս ենք Ագրայի ամրոցի այն մասի գծագիրը, որտեղ պահված են գանձերը։ Մայոր Շոլտոն մեկնում է Հնդկաստան, համոզվելու պատմածիս ճշմարտացիության մեջ։ Եթե սնդուկը տեղում է, գնում է մի փոքրիկ նավակ, մթերքներ և լողում դեպի Ռաթլենդ կղզի, ուր պետք է մենք սպասենք։ Հետո վերադառնում է իր պարտականություններին։ Մի փոքր անց արձակուրդ է գնում կապիտան Մորսթենը։ Նրան դիմավորում ենք Ագրայում և կիսում գանձերը։ Նա վերցնում է իր և մայորի բաժինը և վերադառնում Անդամանյան կղզիներ։ Կազմելով այսպիսի ծրագիր, երդվեցինք անգամ հավերժական սարսափների տակ չխախտել այն։ Ամբողջ գիշեր նստեցի թուղթ ու թանաքով և առավոտյան կողմ պատրաստ էր երկու գծագիր, ստորագրված «չորսի նշանով», այսինքն Աբդուլայի, Աքբարի, Մոհամեդի և իմ։

  Բայց ես, թվում է, իմ երկար պատմությամբ հոգնեցրի ձեզ, ջենտլմեններ, իսկ ընկերս՝ միստր Ջոնսը, ինչպես տեսնում եմ , շտապում է ինձ երկաթե ճաղերի ետևում նստեցնել։ Կաշխատեմ համառոտ պատմել։ Մայոր Շոլտոն գնաց Հնդկաստան և այլևս երբեք չվերադարձավ Անդամանյան կղզիներ։ Շուտով կապիտան Մորսթենն Անգլիա մեկնող մարդատար-փոստատար շոգենավի ուղևորների ցուցակի մեջ ինձ ցույց տվեց նրա անունը։ Պարզվեց, որ մահացել էր քեռին՝ ժառանգություն թողնելով Շոլտոյին, և նա պաշտոնաթող եղավ։ Կարծում էր, որ մեզ այլևս երբեք չի տեսնի։ Չէ՞ որ նա մեծ ստորություն կատարեց՝ մատնեց բոլորիս, այդ թվում՝ նաև իր ընկերոջը։ Մորսթենը դրանից հետո շուտով մեկնեց Հնդկաստան և, իհարկե, սնդուկը թաքստոցում չգտավ․ սրիկան հափշտակել էր այն, չկատարելով պայմանները, հանուն որի բացել էինք գաղտնիքը։ Հենց այդ օրվանից ապրում էի վրեժխնդրության զգացումով։ Այդ մասին մտածում էի գիշեր-ցերեկ։ Շոլտոյից վրեժ լուծելն ինձ համար դարձավ միակ, ամենակուլ կիրքը։ Ոչնչից չէի վախենում՝ ոչ դատից, ոչ կախաղանից։ Ինչ գնով ուզում է լինի, փախչել, գտնել Շոլտոյին, սեփական ձեռքերով կտրել նրա կոկորդը․ ահա ինչ էի երազում։ Նույնիսկ Ագրայի գանձերն էին խամրում Շոլտոյի պատժի քաղցր պատկերի առաջ։

  Ես շատ բան եմ ծրագրել այս կյանքում և միշտ ամեն ինչ հաջողվել է։ Բայց անցան շատ միակերպ և վհատեցնող տարիներ՝ մինչև ճակատագիրը կժպտար ինձ։ Արդեն ձեզ ասել եմ, որ բժշկության մեջ ինչ-որ բան ձեռք եմ բերել։ Մի անգամ, երբ բժիշկ Սոմերթոնը պառկած էր մալարիայի նոպայով, բանտարկյալներն անտառում բռնել էին փոքրամարմին մի տեղաբնակի։ Նա մահացու հիվանդ էր և հեռացել էր անտառում մեռնելու։ Գրկեցի, չնայած նրանից օձի ճտի նման չարություն էր բուրում։ Երկու ամիս բուժեցի և, պատկերացրեք, ոտքի կանգնեցրի։ Նա կապվեց ինձ հետ և, հավանաբար, չէր ձգտում անտառ վերադառնալ, որովհետև ամեն օր քարշ էր գալիս խրճիթիս մոտ։ Նրանից մի քանի բառ սովորեցի իրենց լեզվով, որն էլ ավելի ամուր կապեց նրան ինձ։ Տոնգան, այդպես էր նրա անունը, գերազանց ծովագնաց էր։ Ուներ մեծ, ընդարձակ նավակ։

  Երբ տեսա , թե ինչպես է ինձ կապվել և ինձ համար պատրաստ է ամեն ինչի, սկսեցի լրջորեն մտորել փախուստի մասին։ Այսպիսի ծրագիր մշակեցինք։ Նա պետք է գիշերն իր նավակը հասցներ հին, լքված, չպաշտպանվող նավամատույցը և այնտեղից ինձ վերցներ։ Հանձնարարեցի հետը վերցնել խմելու ջրով մի քանի շիշ, կոկոսի ընկույզներ, շատ բատատ և քաղցր կարտոֆիլ։

  Փոքրիկ Տոնգան հավատարիմ, հուսալի ընկեր էր։ Ոչ մեկը չի ունեցել և չի ունենա այդպիսի ընկեր։ Գիշերն, ինչպես պայմանավորվել էինք, նավակը բերեց նավամատույց։ Բայց այնպես ստացվեց, որ այդ գիշեր հերթապահ էին կանգնեցրել մի աֆղանացու, որը երբեք առիթը բաց չէր թողնում ինձ վիրավորելու կամ խփելու։ Վաղուց երդվել էի վրեժխնդիր լինել, և ահա այդ ժամը հասավ։ Կղզում ապրելու վերջին րոպեներին ճակատագիտը դիտմամբ հանդիպեցրեց մեզ այդ գիշեր, որպեսզի կարողանամ հաշիվներս մաքրել։ Կանգնել էր ծովափին, մեջքով դեպի ինձ, կարաբինն ուսին։ Շուրջս քար փնտրեցի, որով կարողանայի ուղեղը թափել, չգտա։ Այդ ժամանակ գլխումս վայրենի միտք ծագեց, հասկացա, ինչը պետք է իմ զենքը դառնա։ Մթան մեջ գետնին նստեցի և արձակեցի փայտե ոտքս։ Երեք մեծ թռիչք գործելով հարձակվեցի վրան։ Նա հասցրեց կարաբինը դեմ տալ ուսին, բայց ես թափով վրա բերեցի փայտե ոտքս և ջնջխեցի գանգը։ Հարվածից փայտե ոտքիս վրա փոս մնաց։ Երկուսով ընկանք, որովհետև չկարողացա հավասարակշռությունս պահել։ Բարձրացա և տեսա, որ անշարժ ընկած է։ Դեպի նավակը շտապեցի և մեկ ժամից արդեն բաց ծովում էինք։ Տոնգան վերցրել էր իր ունեցած-չունեցածը, ամբողջ զենքը և բոլոր աստվածներին։ Մնացած իրերի մեջ գտա նրա բամբուկե երկար նիզակը և մի քանի խսիր, հյուսված կոկոսի տերևներից, որոնցից առագաստանման ինչ-որ բան շինեցի։ Տասը օր բաց ծովում էինք, տասնմեկերորդ օրը մեզ վերցրեց մալայացի ուխտագնացներով բեռնված առևտրական նավը, որը սինգապուրից գնում էր Ջիդու։ Դա խայտաբղետ մի խումբ էր,և ես ու Տոնգան շուտով կորանք նրանց մեջ։ Նրանք ունեին մի շատ լավ հատկություն՝ հարցեր չէին տալիս։

  Եթե սկսեմ պատմել բոլոր այն արկածները,որոնք հարկ է եղել ապրել ինձ և փոքրիկ բարեկամիս, դուք ինձ շնորհակալություն չեք հայտնի, որովհետև մինչև լուսաբաց չեմ վերջացնի։ Ուր ասես մեզ չի նետել ճակատագիրը։ Բայց ահա, Լոնդոն ընկնել ոչ մի կերպ չէինք կարողանում։ Գիշերները երզումս երազումս տեսնում էի Շոլտոյին։ Գիշերները երազումս հազար անգամ սպանել եմ նրան։ Վերջապես, երեք կամ չորս տարի առաջ հայտնվեցինք Անգլիայում։ Ինձ համար դժվար չէր իմանալ, թե որտեղ է ապրում Շոլտոն։

  Հետո աշխատեցի պարզել, թե ինչ են եղել գանձերը։ Բարեկամություն ստեղծեցի նրա տնեցիներից մեկի հետ։ Չեմ ասի անունը, չեմ ուզում, ինչ-որ մեկը ևս փտի բանտում։ Շուտով տեղեկացա, որ գանձն անվնաս է և գտնվում է Շոլտոյի մոտ։ Այն ժամանակ մտածեցի հարձակվել վրան։ Բայց Շոլտոն խորամանկ էր։ Որպես դռնապան միշտ պահում էր երկու պրոֆեսիոնալ բռնցքամարտիկների և որդիներն ու հնդիկ ծառան էլ միշտ կողքին էին։

  Եվ ահա լսում եմ, որ նա մահամերձ է։ Խելագարի նման նետվեցի Պոնդիշերի-Լոջ։ Մի՞թե ինձնից այդ ձևով կպրծնի։ Գաղտագողի այգի մտա և ներս նայեցի նրա պատուհանից։ Շոլտոն պառկել էր անկողնում, աջ ու ձախ կողմերում կանգնել էին երկու որդիները։ Ցանկացա նետվել երեքի վրա էլ, բայց այդ րոպեին նայեցի նրան, նա էլ նկատեց ինձ, ծնոտը կախ ընկավ, և ես հասկացա, որ մայոր Շոլտոյի համար աշխարհում ամեն ինչ վերջացած է։ Այնուամենայնիվ, հենց այդ գիշեր սողոսկեցի նրա ննջարանը, քրքրեցի ամբողջ թղթերը՝ որևե տեղեկություն փնտրելով գանձերի թաքստոցի մասին։ Բայց ոչ մի բան չգտա։ Եվ այդտեղ էլ գլխումս միտք ծագեց, որ եթե ես երբևիցե հանդիպեմ իմ ընկեր սիկհերին, նրանց հաճելի կլինի իմանալ, որ ինձ հաջողվել է մայորի սենյակում թողնել մեր ատելության վկայականը։ Թղթի կտորի վրա նկարեցի «չորսի նշանը», ինչպես մեր քարտեզների վրա էր, և ամրացրի հանգուցյալի կրծքին։ Թող նա գերեզմանում հիշի այն չորսի մասին, որոնց խաբեց ու թալանեց։

  Ապրուստ վաստակելու համար շրջում էինք տոնավաճառներում, և խեղճ Տոնգան դրամի համար ցուցադրում էր իրեն։ Սև մարդակերը հանդիսականների առջև ուտում էր հում միս և պարում իր մարտական պարերը։ Այնպես որ, օրվա վերջում միշտ մի գլխարկ դրամ էր հավաքվում։ Առաջվա պես կապ էի պահպանում Պոնդիշերի-Լոջի հետ, բայց այնտեղից ոչ մի նորություն չկար։ Միայն գիտեի, որ որդիները շարունակում են փնտրել գանձը։ Վերջապես եկավ այն լուրը, որին մենք այնքան երկար սպասեցինք։ Գանձերը գտնվեցին։ Դրանք հայտնաբերվեցին Բարթոլոմյու Շոլտոյի քիմիական լաբորատորիայի ձեղնահարկում։ Անմիջապես տեղ հասա և ամեն ինչ զննեցի։ Հասկացա, որ իմ ոտքով այնտեղ չեմ հասնի։ Սակայն իմացա ձեղնահարկի պատուհանի մասին, ինչպես նաև, որ միստր Շոլտոն ընթրում է ներքևում։ Մտածեցի, որ Տոնգայի օգնությամբ ամեն ինչ հեշտ կլինի։ Նրան վերցրեցի հետս, մեջքին փաթափեցի պարանս, որ նախազգուշաբար վերցրել էինք հետներս։ Տոնգան մագլցում էր կատվի պես և շուտով հայտնվեց տանիքին։ Բայց, դժբախտաբար, Բարթոլոմյու Շոլտոն դեռ աշխատասենյակում էր և հատուցեց կյանքով։ Տոնգան կարծում էր, որ Շոլտոյին սպանելով շատ լավ է վարվել։ Երբ պարանով բարձրացա սենյակը, նա աքլորի պես ման էր գալիս։ Եվ շատ զարմացավ, երբ իրեն անվանեցի արյունարբու սատանա և սկսեցի ծեծել պարանի ազատ ծայրով։ Հետո վերցրի գանձերով սնդուկը, ներքև իջեցրի, այնուհետև ես իջա, և թղթի վրա նկարելով ու սեղանին թողնելով «չորսի նշանը», հեռացա։ Ցանկացա ցույց տալ, որ թանկաեժեք թանկարժեք իրերը վերջապես վերադարձել են նրանց, ում իրավացիորեն պատկանում էին։ Տոնգան քաշեց պարանը, փակեց պատուհանը և գնաց տանիքով այնպես, ինչպես եկել էր։

  Չգիտեմ, ուրիշ ինչ ավելացնեմ պատմությանս։ Լսեցի, թե ինչպես ինչ-որ նավավար գովում էր Սմիթի արագնթաց «Ավրորա» շոգենավակը։ Մտածեցի, որ դա հենց այն է, ինչ պետք է մեզ։ Պայմանավորվեցի ավագ Սմիթի հետ, վարձեցի նավակը և խոստացա լավ վճարել, եթե մեզ ողջ ու անվնաս հասցնի Բրազիլիա մեկնող նավին։ Նա, իհարկե, գուշակեց, որ գործը մաքուր չէ, բայց նորվուդյան սպանության մասին չէր լսել։ Դուք ինձ վատ ծառայություն մատուցեցիք, ջենտլմեններ, և այն ամենը, ինչ պատմեցի ձեզ, զուտ իսկություն է։ Ես դա պատմեցի ոչ թե ձեր ուշադրությունը շեղելու համար, այլ որովհետև իմ փրկությունը ճշմարտությունը պատմելու մեջ է, որպեսզի ամբողջ աշխարհն իմանա, թե ինչպես մայոր Շոլտոն խաբեց ինձ, և որ ես ամենևին մեղավոր չեմ նրա որդու սպանության մեջ։

  ― — Հիանալի պատմություն է, ― — ասաց Շերլոկ Հոլմսը։ ― — Միանգամայն արժանի վերջաբան՝ ոչ պակաս հիանալի գործի համար։ Ձեր պատմության երկրորդ մասում ինձ համար գաղտնիք չկա, բացի, թերևս, ձեզ հետ բերած պարանից։ Ի միջի այլոց, ես կարծում էի, թե Տոնգան կորցրել էր իր բոլոր փշերը։ Իսկ մեզ վրա մի փուշ կրակեց։

  ― — Այն, որ մնացել էր խողովակում։ Մնացածը կորցրել էր։

  ― — Հասկանալի է, ― — ասաց Հոլմսը։ ― — Ինչպես չմտածեցի։

  ― — Ուրիշ հարցեր կա՞ն, ― — սիրալիր հարցրեց մեր գերին։

  ― — Ոչ, շնորհակալ եմ, այլևս չկան, ― — պատասխանեց ընկերս։

  ― — Լսեք, Հոլմս, ― — ասաց Էթելնի Ջոնսը, ― — դուք մի մարդ եք, որին պետք է սիրաշահել։ Բոլորին հայտնի է, որ հանցագործություն բացահայտելու ձեզ հավասարը չկա։ Բայց պարտականությունը մնում է պարտականություն, իսկ ես առանց այն էլ շատ խախտումներ թույլ տվեցի, սիրաշահելով ձեզ և ձեր ընկերոջը։ Ավելի հանգիստ կլինեմ, եթե ես մեր պատմողին տեղավորեմ հուսալի տեղում։ Կառքը դեռ մեզ սպասում է, իսկ ներքևում սպասում են երկու ոստիկան։ Շատ պարտական եմ ձեզ և ձեր ընկերոջը օգնության համար։ Ինքնին հասկանալի է, ձեր ներկայությունը դատարանում պարտադիր է։ Բարի գիշեր։

  ― — Բարի գիշեր, ջենտլմեններ, ― — ասաց Սմոլը։

  ― — Առաջինը դու անցիր, ― — խոսեց շրջահայաց Ջոնսը, երբ նրանք վերկացան վեր կացան դուրս գալու սենյակից։ ― — Չեմ ցանկանում փայտե ոտքով հարվածես գլխիս, ինչպես արել ես Անդամանյան կղզիներում։

  ― — Ահա և վերջ, ― — ասացի ես, մի քանի րոպե լուռ ծխելուց հետո։ ― — Կարծում եմ, Հոլմս, որ ձեր մեթոդը վերջին անգամ ուսումնասիրելու հնարավորություն էր սա։ Միսս Մորսթենը պատիվ արեց՝ համաձայնելով իմ կինը դառնալ։

  Հոլմսը հանկարծակիությունից ճչաց։

  ― — Ես վախենում էի դրանից, ― — ասաց նա։ ― — Ոչ, չեմ կարող ձեզ շներհավորել։

  ― — Ձեզ դուր չի՞ գալիս իմ ընտրությունը, ― — հարցրի թեթևակի խոցված։

  ― — Դուր է գալիս։ Պետք է ասեմ, որ միսս Մորսթենը հրապուրիչ օրիորդ է և կարող է իսկական օգնական լինել մեր գործում։ Անվիճելիորեն այդ տվյալներն ունի։ Ուշադրություն դարձրեք, որ հենց առաջին օրը իր հոր թղթերից մեզ բերեց ոչ այլ ինչ, քան Ագրայի ամրոցի նախագիծը։ Բայց սերը էմոցիոնալ զգացմունք է և այդպիսին լինելով հակադիր է մաքուր և բանական մտքին։ Իսկ ես, ինչպես ձեզ հայտնի է, միտքը բոլորից բարձր եմ դասում։ Ինչ վերաբերում է ինձ, ես երբեք չեմ ամուսնանա, որպեսզի չկորցնեմ մտածողոիթյան մտածողության պայծառությունը։

  ― — Հուսով եմ, ― — ծիծաղելով ասացի ես, ― — որ ուղեղս կդիմանա այս փորձությանը։ Բայց դուք, Հոլմս, դարձյալ ճնշված տեսք ունեք։

  ― — Այո, սկսվում է հակազդումը։ Ամբողջ շաբաթ քամած լիմոնի նման կլինեմ։

  ― — Ինչ տարօրինակ է ձեզ մոտ իրար հաջորդում այն, ինչը, խոսելով ուրիշի մասին, կանվանեի ծուլություն՝ ամենաակտիվ և լարված գործունեության պարբերականությամբ։

  ― — Այո, ― — ասաց նա, ― — իմ մեջ ամբարված են և մեծ ծույլի, և տխրահռչակ կռվարարի հատկանիշները։ Հաճախ եմ հիշում Գյոթեի խոսքերը՝ Schade, das die Natur nur einen Menschen aus dir schuf, denn zum wurdigen Mann war und zum Schelmen der Stoff: Stoff։ (Ափսոս , որ բնությունը քեզնից մեկ մարդ է սարքել․ քո նյութից և՛ բարեպաշտ և՛ սրիկա դուրս կգար): ։ Ի դեպ, դառնալով նորվուդյան գործին ասեմ, որ, ինչպես ենթադրում էի, տանը իսկապես օգնական ունեին։ Դա ոչ այլ ոք էր, քան ծառայապետ Լալ Ռաոն։ Ռառն։ Եվ այսպես, այնուամենայնիվ, Ջոնսին է պատկանում մի խոշոր ձուկ բռնելու պատիվը։

  ― — Ինչ անարդարացի բաշխվեց շահումը, ― — նկատեցի ես։ ― — Այս գործում ամեն ինչ դուք արեցիք։ Բայց կին ունեցա ես, իսկ փառքը մնաց Ջոնսին։ Ի՞նչ մնաց ձեզ։

  ― — Ի՞նչ, ― — ասաց Հոլմսը։ ― — Իսկ ինձ՝ կոկաինով սրվակը։

  Եվ նա իր նեղ ճերմակ ձեռքը մեկնեց պիտույքատուփի