«Լին Մեծն ու Լին Փոքրը»–ի խմբագրումների տարբերություն
Տող 4. | Տող 4. | ||
|թարգմանիչ = Հր․ Դանիելյան (ռուսերենից) | |թարգմանիչ = Հր․ Դանիելյան (ռուսերենից) | ||
|աղբյուր = [[«Լին Մեծն ու Լին Փոքրը»]] | |աղբյուր = [[«Լին Մեծն ու Լին Փոքրը»]] | ||
− | } | + | }} |
12:50, 23 Հունիսի 2017-ի տարբերակ
հեղինակ՝ Չժան Տյան֊Ի |
Գլուխ առաջին
Վտանգը հետամուտ է լինում հենց առաջին քայլից
Մի գյուղում իր կնոջ հետ մի խեղճ գյուղացի էր ապրում։ Երկուսն էլ այնքան ծեր էին, որ նույնիսկ չէին հիշում, թե իրենք քանի տարեկան են։ Ծերունիները երեխաներ չունեին, և երբ հանկարծ երկու տղա է ծնվում, նրանք անսահման երջանիկ են զգում իրենց։
― Հիմա մենք էլ տղաներ ունենք, ― հրճվում է գյուղացին։ ― Ես չէի կարծում, թե այդպիսի երջանկություն կտեսնեմ։
Ուրախանում է և նրա կինը։
― Պետք է երեխաներին լավ անուններ դնել, ― ասում է նա, երջանիկ հայացքը չկտրելով երեխաներից։
Իսկ ի՞նչ անուններ կարելի է դնել երեխաներին։ Ծերունին մտածում է, մտածում, բայց ոչ մի անուն չի կարողանում գտնել։ Մեջտեղ է բերում մեծ բառարանը, որտեղ բազմաթիվ բառեր կային։ Այնտեղ անպայման գեղեցիկ անուններ կլինեն։
Մե՛կ․․․ երկո՛ւ․․․ երե՛ք․․․ պատահական բացում է բառարանը, և հայացքն ընկնում է «ցայ» հիերոգլիֆին, որը նշանակում է «կերակուր»։ Դե, իհարկե, կերակուրը անուն չէ։ Մարդիկ կծաղրեն նրան, եթե նա առաջին տղային կոչի Ցայ Մեծ, իսկ երկրորդին՝ Ցայ Փոքր։ Կասեն՝ «Հլա տես, թե ի՞նչ է ցանկացել ծերունին։ Մի տղան ճաշ է՝ ութ հոգու համար, մյուսը նախաճաշ է բանջարեղենից ու աղ դրած մթերքներից․․․»։ Ո՛չ, այդ անունը մեր բանը չի։
Եվ ծերունին նորից է բացում բառարանը։ Բայց այս անգամ էլ մատը դնում է բոլորովին անհամապատասխան մի հիերոգլիֆի՝ «ֆեյ»֊ի, այսինքն՝ «Ճարպոտ»֊ի վրա։ Հենց միայն ա՜յդ էր պակաս։ Իր տղաները երբեք ճարպոտ չեն լինի։ Փա՜ռք աստծո։
Ծերունին երկար թերթում է բառարանը, բայց և այնպես համապատասխան հիերոգլիֆ չի հանդիպում։ Գիշերը մինչև լույս նա մատը այնքան է տանում֊բերում տողերի վրայով, որ նույնիսկ հոգնում է։ Իսկ երբ արդեն սկսում է լուսանալ, բրիչն առնում է ու գնում դաշտ։ Վրդովված՝ նա քայլում է ճանապարհով, և հանկարծ նրա առջև փռվում է արևի առաջին ճառագայթներով ողողված անտառը։
― Սա է, որ կա, ― ուրախանում է ծերուկը։ ― Սրանից ավելի գեղեցիկ անուն չեմ գտնի։
Եվ ընտրվում է այդ անունը․ նրան, ով առաջինն էր ծնվել, ծերունին կոչում է Դա լին՝ Լին Մեծ, իսկ երկրորդին՝ Սյաո Լին՝ Լին Փոքր, որովհետև «լին» բառը հենց «անտառ» է նշանակում։
Անցնում է տասը տարի։ Ծեր գյուղացու ու նրա կնոջ մեռնելու օրը գալիս է։ Մեռնելուց առաջ նրանք կանչում են Լին Մեծին ու Լին Փոքրին և ասում․
― Մենք ոչինչ չունենք, երեխաներ։ Դուք ինքներդ պիտի վաստակեք ձեր հացը։ Երբ որ մեռնենք, մեզ տարեք գյուղից հեռու ու թողեք դաշտում․ ագռավները կհոգան մեր թաղման մասին։ Իսկ դուք տանից վերցրեք ինչ որ պետք է ու գնացեք ձեր բախտի հետևից։
Դրանից հետո հայրն ու մայրը երկար չեն ապրում։ Ծնողների վերջին ցանկությունը կատարելու համար Լին Մեծն ու Լին Փոքրը նրանց տանում են դաշտ ու դնում գետնին։ Իսկույն, թևերն աղմուկով թափահարելով, ծառերից թռչում֊գալիս է սև ագռավների երամը։ Ագռավները իրենց կտուցով հող են բերում, և շուտով հանգուցյալների պառկած տեղում մի բարձր գերեզմանաթումբ է բարձրանում։
― Գեգե,[1] ― ասում է Լին Փոքրը, ― գնանք։ Լավ կլինի, որ մենք շուտ ճամփա ընկնենք, հը՞։
Տնից դուրս գալիս նրանցից մեկը մի տոպրակ բրինձ է վերցնում, մյուսը քաթանե տոպրակի մեջ հավաքում է հինումին շորեր, երկու կավե գավաթ, և հրաժեշտ են տալիս հայրենի տանը։
― Իսկ ո՞ւր գնանք, ― հարցնում է Լին Մեծը։
Եղբայրները նոր են միայն հասկանում, թե ինչ դժբախտություն է պատահել։ Ո՞վ կխղճա իրենց՝ հորից ու մորից բացի։ Երկուսով նստում են ճանապարհին ու դառը արտասվում։
Նրանց չորս կողմը դաշտ ու անտառ է լինում։ Բայց այդ բոլորը ուրիշինն է։ Որտե՞ղ կարող են ապաստան գտնել։ Ո՞ւր գնան․․․
Մոտենում է գիշերը։ Արևը թաքնվում է լեռների հետևը։ Դուրս է գալիս լուսինը։ Նրա հետևից դուրս են թափվում աստղերը և իրենց առկայծող հայացքները հառում միայնակ ճամփորդների վրա։
Լին Մեծն ու Լին Փոքրը այնքան երկար, այնքան սրտաճմլիկ են արտասվում, որ նույնիսկ արևին են արթնացնում։ Նա հայտնվում է արևելքում, ճաճանչափայլ ժպտում նրանց ու պարզապես զարմանում, թե ինչպես կարելի է արտասվել առավոտյան ծեգին։
Լին փոքրը մաքրում է աչքերը։
― Դեռ լա՞ց ես լինում գեգե, ― հարցնում է նա եղբորը։ ― Հերիք չի՞։
― Հերիք է։ Գնանք։
Բայց ո՞ւր գնալ։ Իհարկե այնտեղ, ուր աչքդ կտրում է։ Իսկ եթե աշխարհում այնքան ճանապարհներ կան, որ մարդու աչքերը շաղվո՞ւմ են։ Այդ դեպքում ավելի հեշտ է գնալ առանց մտածելու։ Եվ նրանք գնում են, գնում այնքան, մինչև որ բրինձը վերջանում է։
― Բոլորը կերանք, վերջացրինք, ― ասում է Լին Մեծը։ ― Ի՞նչ ենք անելու։
― Հանգստանանք, հետո կմտածենք։ Լա՞վ։
Մեծ եղբայրը համաձայնում է, ու նրանք նստում են խոտերի վրա, մի մեծ սև քարի մոտ։
Լին մեծը մի անգամ էլ է նայում դատարկ տոպրակի մեջ ու հառաչում։
― Ինչքան կուզեի հարուստ լինել։ Հարուստներին ամեն ինչ կարելի է՝ ուտում են ուզածի չափ, հագնում ամենալավ շորերը և ոչինչ չեն անում․․․
― Ոչինչ չեն անո՞ւմ, ― զարմանում է Լին Փոքրը։ ― Հայրիկն ասում էր, որ մարդն անպայման մի որևէ բան պիտի անի։
― Որովհետև նա աղքատ էր։ Իսկ հարուստն ինչո՞ւ պիտի աշխատի։ Ես էլ ուրիշ բան եմ հիշում․ հայրիկն ասում էր, որ լավ է ապրում նա, ով հող ունի։
― Հայրիկն ու մայրիկը մեռան աղքատության մեջ, դա ճիշտ է, բայց լավ մարդիկ էին։ Իսկ հարուստները բոլորն էլ ծույլեր են։
― Բայց ապրում են ուրախ, ― առարկում է Լին Մեծը։ ― Իսկ աղքատներն ի՞նչ ուրախություն ունեն։ Միայն անընդհատ աշխատում են, աշխա․․․
Բայց Լին Մեծը չի հասցնում ավարտել իր խոսքը։ Հանկարծ այնպիսի դղրդյուն է լսվում, կարծես ամպն է տրաքվում։
― Ի՞նչ գործ ունեք դուք այստեղ։ Ես ձեզ կուտեմ։
Լին Մեծն ու Լին Փոքրը վեր են թռչում։ Վախից մինչև անգամ բրնձի դատարկ տոպրակն է սկսում դողալ։ Իսկ ո՞վ էր այդպես բղավում։ Չորս կողմը ոչ մի շունչ չկար։
Վախից դողալով՝ եղբայրները կպչում են մեկը մյուսին։
― Լսեցի՞ր, ― ատամներն իրար խփելով վերջապես սկսեց խոսել Լին Մեծը։ ― Այդ ո՞վ է։
― Չգիտեմ։
Եվ այդ ժամանակ նրանք նկատում են, որ սև քարը, որի տակ իրենք կանգնած էին, հանկարծ օրորվում է և սկսում նրանց աչքերի առջև բարձրանալ։
― Երկրաշարժ է։ Շուտ արա փախչենք, ― բղավում է Լին Փոքրը։
Բայց փախչելու համար արդեն ուշ է լինում․ քարը թափով բարձրանում է և պատի պես փակում նրանց ճանապարհը։
― Վա՜յ։ Ա՛յ քեզ հրեշ։ Մարդ է՝ մարդ չէ, գազան է՝ գազան չէ։
Իսկ նրանք սկզբում դա հասարակ քարի տեղ էին դրել․․․ Հրեշն իր ամբողջ հասակով կանգնում է նրանց առջև։ Նա մեծ֊մեծ աչքեր ուներ, ոնց որ պղնձե երկու թավաներ, որոնք կանաչ լույս էին արձակում։ Խիտ խոտերով ծածկված երկար թաթերը հասնում էին Լին Մեծին ու Լին Փոքրին և պատրաստ էին բռնել նրանց ու հոշոտել։
Դե, ուրեմն, հիմա հրեշը կուտի նրանց։ Կուտի և օֆ էլ չի անի։
«Միևնույն է, պիտի կորչենք, ― մտածում է Լին Մեծը։ ― Հայրս, մայրս չկան, բրինձն էլ կերել վերջացրել ենք, ո՛չ հող ունենք, ո՛չ փող․․․ Թող ուտի մեզ այդ անիծված հրեշը»։
Իսկ Լին Փոքրը որոշում է չհանձնվել։ Փախչելն, իհարկե, անօգուտ էր, նա իսկույն հասկանում է այդ բանը։ Բավական է, որ հրեշը թաթը մեկնի, իսկույն կբռնի քեզ, եթե նույնիսկ հասցնես մինչև անտառ փախչել։
Հրեշը, նախապես վայելելով կուշտ ճաշ ուտելու հաճույքը, լիզում է շրթունքները և իր կանաչ աչքերը չռում Լին Մեծի ու Լին Փոքրի վրա։
― Պատրաստվում ես մեզ ուտե՞լ, ― բղավում է Լին Փոքրը, վրդովմունքից ամբողջապես դողալով։
― Կարող եմ և չուտել, ― քմծիծաղ է տալիս Հրեշը, ― մի պայմանով․ եթե դուք ինձ տուրք վճարեք․ շատ մարգարիտ տաք։
― Մարգարի՞տ։ Իսկ ի՞նչ բան է դա։
― Հա՜֊հա՜֊հա՜։ Չգիտե՞ք․․․ Ավելի վատ ձեզ համար։ Այդ դեպքում չնեղանաք․․․
― Փախչենք, ― Լին Մեծի ականջին շշնջում է Լին Փոքրը։
― Միևնույն է, կհասնի։
― Եթե տարբեր կողմերի վրա փախչենք, չի հասնի։
― Մե՛կ․․․ Երկո՛ւ․․․ Երե՛ք․․․ Լին Մեծը գլխապատառ սլանում է դեպի արևելք։ Լին Փոքրը՝ դեպի արևմուտք։
Հրեշը գլուխը կորցնում է։ Սկզբում վազում է Լին Մեծին բռնելու, հետո Լին Փոքրին, բայց ձեռքը ոչինչ չի ընկնում։
Եղբայրները վազում են, նույնիսկ չհիշելով այն տոպրակը, որի մեջ լցրել էին իրենց ունեցած֊չունեցածը։ Իսկ հրեշի ախորժակը գրգռվել էր։ Անհաջողությունից վրդովված, նա ճանկում է տոպրակն ու կոխում բերանը։ Բայց, դուք էլ եք հասկանում, որ քաթանե տոպրակը բոլորովին ուտելու բան չի։ Ոչ թե կուլ տալը, ծամելն անգամ դժվար է։ Կատաղությունից Հրեշը մի սոճու ծառ է քաշում հանում հողից և սկսում է նրանով ատամները փորփրել։
― Ինչ արած, գոնե մի քիչ քնեմ, ― հառաչում է Հրեշը, թեքելով այդ զզվելի տոպրակի մնացորդները։
Դարձյալ դուրս է գալիս լուսինը, կեռ ու բարակ, որ կարծես աղջկա հոնք լինի։
Հրեշը մեկնվում է, որ մի քիչ հանգստանա, բայց անզգուշությամբ թաթով խփում է լուսնի ծայրին, չանկռում է ու արյունլվիկ անում։
― Թյո՜ւ, ― կատաղությունից թքում է նա։ ― Այսօր բախտս չի բերում։ Իսկապես չի բերում․․․- ↑ Գեգե (չինարեն) ― Մեծ եղբորն այդպես են դիմում։