Changes

Աստվածային կատակերգություն

Ավելացվել է 177 553 բայտ, 09:15, 23 Դեկտեմբերի 2017

|վերնագիր = Աստվածային կատակերգություն

|հեղինակ = [[Դանտե Ալիգիերի]]

|թարգմանիչ = [[Արբուն Տայան]]

|աղբյուր =

}}

{{տող|1}}Կիսաճամփին մեր այս կյանքի նախընթաց<ref>''Կիսաճամփին մեր այս կյանքի նախընթաց'' – երեսունհինգ տարեկան հասակին։ Մարդկային կյանքի ճանապարհը Դանտեն նմանեցնում է աղեղի կորագծին, որի միջնակետը կամ գագաթը համարում է երեսունհինգ տարեկան հասակը («Խնջույք» Դ, 23), լիարժեք հասակը («Դժ.» ԺԵ, 51)։</ref>

Ես կորցըրի ճանապարհը ճշմարիտ

Եվ ինձ գտա մի անտառում մթամած։

{{տող|31}}Եվ ահա ճիշտ իմ վերելքի սկզբին,

Թեթևաշարժ ու ժիրաժիր մի հովազ<ref>''Երեք գազաններ'' – երեք գազանները (''հովազ'' տ. 32, ''առյուծ'' տ. 45, ''էգ գայլ'' տ․ 49) այլաբանորեն պատկերում են մարդկային երեք մեղքերը կամ մոլությունները ― հեշտասիրությունը (հովազ), գոռոզությունը (առյուծ) և ագահությունը (էգ գայլ)։ Արդի դանտեագետներից ոմանք այս այլաբանության մեջ տեսնում են մեղքերի տեսակները, որոնք պատժվում են Դժոխքում՝ խաբեությունը (հովազ), բռնությունը (առյուծ) և անզսպությունը (էգ գայլ)։</ref>,

Որ պատված էր պիսակներով երփներփին,

{{տող|37}}Նախաժամն էր արշալույսի վաղորդյան,

Եվ արևն այն աստղերի հետ էր ծագում<ref>''Եվ արևն այն աստղերի մեջ էր մտնում'' — արևը Խոյ համաստեղության մեջ է մտնում և նրա հետ է ծագում գարնանը, այսինքն՝ տարվա այն եղանակին, երբ, ըստ քրիստոնեական ավանդության, աստված (Սերն աստվածյան) ստեղծել է աշխարհը և շարժում տվել երկնային մարմիններին։</ref>,

Որոնց հետ էր այնժամ, երբ Սերն աստվածյան

Եվ շատերի կյանքն էր դարձրել տանջավոր։

{{տող|52}}Սա ինձ այնքան պատճառ դարձավ ~~խոովքի~~խռովքի

Քստմնելի ու ահռելի իր տեսքով,

Որ ես արդեն կորցրի հույսըս վերելքի։

{{տող|61}}Մինչ ես դեպի հովիտն էի թավալվում,

Իմ աչքերին ներկայացավ մի հոգի<ref>''Մի հոգի'' — հռոմայեցի նշանավոր բանաստեղծ Վիրգիլիոսն է (70 — 19 մ.թ.ա.), հեղինակը «Էնեականի», «Հովվականքի» և «Մշակականքի»։ «Աստվածային կատակերգության» մեջ Վիրգիլիոսը ներկայացվսւծ է իբրև սիմվոլ բանականության, ինչպես նաև կայսերական իշխանության։ Բանականության պարտականությունն է մարդկանց առաջնորդել դեպի երկրային երջանկություն։ Վիրգիլիոսը Դանտեին ազատում է «մթամած անտառից» և Դժոխքի ու Քավարանի միջով նրան առաջնորդում է դեպի երկրային Դրախտ։ Վիրգիլիոսը իր «Էնեականում» երգել է կայսրությունը և նկարագրել Էնեասի այցելությունը հանդերձյալ աշխարհ («Դժ.» Բ, 13 —15), իսկ «Հովվականքում», ըստ միջնադարյան մեկնաբանության, մարգարեացել է Մեսիայի գալուստը («Քավ.» ԻԲ, 70 — 72)։</ref>,

Որը վաղուց ի վեր լռած էր թվում։

{{տող|67}}Պատասխանեց. «Մարդ չեմ արդ, մարդ եղել եմ.

Ես սերել եմ ծնողներից լոմբարդցի

Եվ ծնվել եմ ~~Մանտովայամ~~ Մանտովայում<ref>''Մանտովայում'' — Վիրգիլիոսը ծնվել է հյուսիսային Լոմբարդիայի Մանտովա (Մանտուա) քաղաքում, ավելի ճիշտ Մանտովայի մարզի Անդես (ներկայումս Պիետոլա) գյուղաքաղաքում։</ref> աննսեմ.

{{տող|70}}Ծնվել եմ ուշ, օրոքն Հուլիոս Կեսարի<ref>''Ծնվել եմ ուշ, օրոքն Հուլիոս Կեսարի'' — Վիրգիլիոսը ծնվել է 70 թվին (մ.թ.ա.), երբ Կեսարն ընդամենը երեսուն տարեկան էր և դեռ հեռու էր իշխանությունից։ Վիրգիլիոսը ուշ է ծնվել, որովհետև Կեսարը, սպանվելով 44 թվին (մ.թ.ա.), հնարավորություն չունեցավ նրան ճանաչելու և ըստ արժանվույն գնահատելու, ինչպես արեց Օգոստոսը։</ref>,

Ապրել Հռոմում Օգոստոսի շուքի տակ,

Երբ դեռ կային սուտ աստվածներն ազգերի։

{{տող|73}}Եղա պոետ և երգեցի փառքն անանց

Անքիսորդու<ref>''Անքիսորդի'' — Անքիսի որդի էնեասը, Վիրգիլիոսի «Էնեականի» հերոսը։ Երբ Տրոյան այրվեց ու կործանվեց Իլիոն միջնաբերդի հետ հույների ձեռքով, Էնեասը այնտեղից մեկնեց Իտալիա, ուր հիմքը դրեց ապագա հռոմեական կայսրության։</ref>, որ ~~հեոացավ~~ հեռացավ Տրոյայից,

Երբ հրկիզվեց Իլիոնը սիգապանծ։

{{տող|76}}Բայց դու ինչո՞ւ վայրն ես գնում տանջանքի,

Ինչո՞ւ համար չես ելնում լեռն հեշտավետ,

Որ սկիզբն է, ~~պատճաոն~~ պատճառն ամեն բերկրանքի»։

{{տող|79}}Ես պատասխան տվի դեմքով պատկառուն.

{{տող|100}}Մարդիկ շատ կան, որոնց է նա կպչում հար,

Եվ ավելի կշատանան, մինչև որ

Քերծեն <ref>''Քերծե'' — Էգ գայլին դիմագրավելու և ընկճելու համար հարկավոր է մի քերծե (veltro) — այսինքն վարժեցված և արագավազ որսի շուն։ Քանի որ գայլը սիմվոլն է ագահության կամ ընչաքաղցության, հիմնական պատճառը հասարակական և բարոյական անկարգության, ապա Քերծեն կլինի սիմվոլը այնպիսի մի ուժի, որ կհալածի ագահությունը իր որջացած տեղերից և կհաստատի կարգն ու արդարությունը աշխարհում, մասնավորապես Իտալիայում (տտ. 106—108)։ Արդյոք Դանտեն Քերծեի այլաբանության տակ որևէ պատմական անձ նկատի ունի՞։ Եթե այո, ապա ո՞ւմ նկատի ունի, դժվարանում են պատասխանել մեկնիչները։</ref> գա ու նրան մեռցնի չարաչար։

{{տող|103}}Սա ոչ հողով, ոչ մետաղով կսնվի,

{{տող|112}}Արդ ի խնդիր քո փրկությանն ապահով՝

Հետևիր ինձ, քեզ կլինեմ ~~աոաջնորդ~~առաջնորդ

Ու կանցկացնեմ հավերժական կայանով։

Որ սկզբում ես հանձն առա այնքան շուտ։

{{տող|43}}Այնժամ ասաց ~~աոաջնորդըս~~ առաջնորդըս մեծարգո.

«Եթե ես քո խոսքերը լավ հասկացա,

Երկչոտությամբ է պաշարված հոգին քո.

{{տող|103}}Եվ ինձ ասաց,— Բեատրիչե, գովք անմար,

Ինչո՞ւ համար չես օգնում քեզ սիրողին,

Որ ~~ամրոխից~~ ամբոխից վեր բարձրացավ քեզ համար։

{{տող|106}}Չե՞ս լսում դու նրա ճիչերն արցունքի,

Այսպես նրան ես ասացի, ապա մենք

{{տող|142}}Մեկտեղ մտանք ուղին խուլ ու ~~սարստւցիչ։~~սարսռուցիչ։

</poem>

{{տող|10}}Այնտեղ այնքան խորունկ, մթար ու մառ էր,

Որ ~~ինչթան~~ ինչքան էլ հայացքըս ներս սուզեի,

Ես ոչ մի բան չէի կարող նշմարել։

{{տող|22}}Այժմ շտապենք, քանզի երկար է ուղին»։

Այսպես մտավ և այսպես ինձ մտցրեց

Վիհը պատող պարունակը ~~առաջին ։~~առաջին։

{{տող|25}}Այնտեղ, որքան կարողացա լսել ես,

{{տող|43}}Ես իմ սրտում ցավ զգացի դժնդակ,

Երբ իմացա, որ շատ անձինք մեծարժեք

Լիմբոսի մեջ ունեն ~~աոկախ~~ առկախ մի ~~վիճակ ։~~վիճակ։

{{տող|46}}«Ասա ինձ, տե՛ր, ասա, վարպե՛տ թանկագին,

Հաղթանակի սուրբ խաչվառով պսակված։

{{տող|55}}Նա այստեղից դուրս բերեց մեր նախահոր ,

Եվ Աբելին, նրա որդուն, և Նոյին,

Եվ Մովսեսին — տեր ու ծառա պատվավոր.

{{տող|58}}Աբրահամին և թագավոր Դավիթին,

Իսրայելին և նրա հորն ու որդվոց,

Եվ Հռաքելին, սիրված սիրով կաթոգին .

{{տող|61}}Եվ շատերի, որոնց հասցրեց նա փառքի։

Եվ մյուսներից տարբերվում են վիճակով»։

{{տող|76}}Պատասխանեց. «Անունն իրենց ~~փաոապանծ~~փառապանծ,

Որ հնչում է ամենուրեք աշխարհում,

Այդ պատվին է արժանացնում հենց նրանց»։

{{տող|112}}Այնտեղ կային մարդիկ դեմքով ծանր ու լուրջ

Եվ հայացքով ~~պատկաոազդու~~ պատկառազդու չափազանց.

Խոսում էին սակավ, ձայնով քաղցրահունչ։

{{տող|136}}Այնտեղ էին իմաստուններ Դեմոկրիտ,

~~Դիոդենեսն~~Դիոգենեսն, Անաքսագորն ու Թալես,

Էմպեդոկլը, Զենոնը և Հերակլիտ։

Նա իշխեց անդ, ուր արդ Սուլթանն է տիրում։

{{տող|61}}Իսկ այն մյուսը եղավ սիրուց ինքնասպան ,

Չպահելով հիշատակը Սիքեի.

Ետևում է Կլեոպատրան ճակաճան։

Քանի քամին արդ լռել է ու կասել։

{{տող|97}}Ես ծնվել եմ այն քաղաքում ծովամերձ ,

Որտեղ Պոն է իջնում հանգիստ առնելու

Մշտահոսուն վտակներով իր հանդերձ։

{{տող|106}}Սերը հասցրեց մեզ երկուսիս նույն մահվան.

Մեզ սպանողն սպասվում է ~~Կայենում »։~~Կայենում»։

Այս խոսքերը նրանց բերնից դուրս եկան։

Վարպետս հարցրեց. «Ի՞նչ ես խորհում դու այդպես»։

{{տող|112}}Ի պատասխան ես ասացի. «՜«Օ՜, ավա՛ղ,

Ինչքա՛ն հույզեր ու երազներ խանդակաթ

Հասցրին սրանց այս վախճանին կանխավաղ»։

{{տող|127}}Իբրև ժամանց կարդում էինք մի օր մենք

Լանչիլոտտի պատմությունը սիրային .

Մենակ էինք և չունեինք մտքեր նենգ։

{{տող|136}}Համբուրեց իմ բերանն համակ հուզադող։

Գիրքը դարձավ Գալեոտտո մեզ համար։

Է՛լ այն օրը չկարդացինք ոչ մի ~~տող »։~~տող»։

{{տող|139}}Մինչ այսպես էր բարբառում այն մի հոգին,

Հոտեցնելով տղմուտ տարածքը տեղի։

{{տող|13}}Կերբերոսը , գազանն անգութ, արտառոց,

Երեք գլխով կաղկանձում է շան նման

Այնտեղ խրված հոգիների վրա հոծ։

Եղավ օրրանն իմ կենցաղի անտաղտապ։

{{տող|52}}Քաղաքացիքդ անվանեցիք ինձ ~~Չակկո ։~~Չակկո։

Եվ որկորի իմ մոլության համար վատ

Լլկվում եմ այս անձրևի տակ հարագո։

{{տող|85}}Եվ նա ասաց. «Դժոխքում են, բայց ցածում,

Եթե իջնես, նրանց կարող ես տեսնել.

Նրանց վրա այլ մեղքեր են ~~ծանրանում ։~~ծանրանում։

{{տող|88}}Բայց երբ դու քաղցր աշխարհ ընկնես վերստին,

{{տող|97}}Երբ կգտնեն նրանք շիրիմն իրենց լուռ,

Կառնեն մարմինն ու տեսքն իրենց սեփական

Եվ կլսեն դատավճիռն ~~ահալուր »։~~ահալուր»։

{{տող|100}}Այսպես ահա մենք անցկացանք համրաքայլ

Թե՞ կպակսեն և կամ նույնը կմնան»։

{{տող|106}}Եվ նա. «Դիմիր քո գիտությանն , ըստ որի

Էակն ինչքան ավելի է կատարյալ,

Այնքան ուժեղ կզգա չարը և բարին։

Եվ եկանք անդ, ուր վայրէջքն էր բացվում մեր.

{{տող|115}}Այստեղ գտանք մեծ թշնամի ~~Պլուտոսին ։~~Պլուտոսին։

</poem>

{{տող|1}}«Պապե Սատան, պապե Սատան, ալեպպե» ,—

Գոչեց Պլուտոսն իր ձայնով խուլ ու խռպոտ։

Եվ իմաստունս, որ ամեն ինչ լավ գիտե,

{{տող|55}}Նրանք հավետ բախվելու են այս կերպով.

Ոմանք իրենց գերեզմանից դուրս կելնեն

Փակ ափերով , ոմանք կտրած մազերով։

{{տող|58}}Նրանք իրենց ժլատ, շռայլ կենցաղով

{{տող|61}}Արդ տես, որդյա՛կ, թե որքան են խաբուսիկ

Բարիքներն այն, որ հանձնված են Բախտին ,

Որոնց համար իրար գզում են մարդիկ.

{{տող|94}}Բայց նա, զվարթ, փույթ չի անում այդ մասին.

Իր ոլորտն է ղեկավարում գոհությամբ

Մյուս նախաստեղծ գոյերի հետ ~~միասին ։~~միասին։

{{տող|97}}Այժմ ավելի չարչարանքի վայրն իջնենք.

«Դժխեմ հոգի, ահա եկար վերջապես»։

{{տող|19}}«Ֆլեգիաս , Ֆլեգիաս, զուր ես գոռում այս անգամ,—

Ասաց տերըս։— Մենք քոնը չենք, եկել ենք

Անց կենալու այս ճահիճով ապական»։

{{տող|25}}Առաջնորդըս նրա մակույկը իջավ,

Եվ ապա ինձ իջեցրեց իր կողքին.

Իմ մտնելով լոկ մակույկը ծանրացավ .

{{տող|28}}Հենց որ այսպես զետեղվեցինք երկուստեք,

{{տող|67}}Բարի վարպետս ինձ բացատրեց. «Որդյա՛կ, արդ

Մոտեցել ենք մենք Դևպետի քաղաքին ,

Ուր բազմաթիվ հոգիներ կան մեղապարտ»։

{{տող|109}}Եվ հեռացավ մի պահ հայրըս բարեծին,

Ինձ թողնելով երկբայության մեջ այնպես,

Որ իմ գլխում «ոչ»֊ն ու «այո»֊ն ~~վիճեցին ։~~վիճեցին։

{{տող|112}}Նրա խոսքերն հնար չեղավ ինձ լսել.

{{տող|124}}Նորության չէ այդ լրբությունը նրանց.

Նրանք նույն բանն արին դռանն արտաքին ,

Որ դեռ մինչև հիմա բաց է մնացած։

{{տող|25}}Ես նոր էի զրկվել մարմնից կենդանի,

Երբ նա ինձ այս պարսպից ներս մտցրեց,

Որ դուրս բերեմ մեկին մարզից ~~Հուդայի ։~~Հուդայի։

{{տող|28}}Իսկ սա վայրն է ամենից խոր ու նսեմ

{{տող|52}}«Մեդուսան գա, մենք նրան քար կդարձնենք,—

Ասում էին նրանք ներքև նայելով.—

Թեսեոսին զուր անպատիժ թողինք ~~մենք »։~~մենք»։

{{տող|55}}«Շուտ շուռ արի և քո աչքերը փակիր,

Եվ կարծես նա լոկ դրանից էր նեղվում։

{{տող|85}}Ճանաչելով սուրհանդակին երկնքի ,

Դարձա տիրոջս, և սա նշան արեց ինձ,

Որ խոնարհվեմ լռին՝ ի ցույց հարգանքի։

Լի ցավերով ու կոծերով ահռելի։

{{տող|112}}Ինչպես Առլում , ուր Ռոդանն է լճանում,Ինչպես Պոլում , Կառնարոյի ծոցի մոտ,

Ուր Իտալիո սահմաններն են վերջանում,

Եվ լեցուն են դամբարաններն այս ամեն։

{{տող|130}}Նմանն այստեղ նմանի հետ է թաղված ,Շիրիմներն են առավել կամ նվազ ~~տաք »։~~տաք»։

Եվ ապա մենք դեպի աջ կողմը ուղղված՝

{{տող|16}}Աստ կգտնես պատասխանը քո հարցի

Եվ կստանաս գոհացումը փափագիդ ,

Որի մասին դու լռում ես մտացի»։

Դժոխքի դեմ ասես ուներ քամահրանք։

{{տող|37}}Այն ժամանակ ~~աոաջնորդըս~~ առաջնորդըս ինձ թափով

Դամբանների միջով մղեց դեպի նա,

Ասելով ինձ. «Խոսիր նրա հետ չափով»։

{{տող|61}}Եվ ես նրան. «Ես ինքնակամ չեմ եկել.

Ինձ սպասողն այնտեղ՝ տանում է առ այն,

Որին, կարծեմ, Գուիդոն չի ~~հարգել »։~~հարգել»։

{{տող|64}}Պատժի կերպից և խոսքերից հայտարար

{{տող|67}}Հանկարծ ցցված՝ գոչեց ձայնով կորովի.

«Ի՛նչ ասացի՞ր։ Նա չի ~~հարգե՞լ ։~~ հարգե՞լ։ Ողջ չէ՞ նա։

Էլ չի՞ տեսնում քաղցըր լույսը արևի»։

Մեջքին ընկավ և այլևըս չերևաց։

{{տող|73}}Իսկ անձն այն սեգ , որ ինձ կանգնել էր տվել,

Մնացել էր տեղում անշարժ, անայլայլ,

Եվ իր դեմքը ամենևին չէր փոխել։

{{տող|79}}Սակայն նախքան հիսուն անգամ շողա վառ

Դեմքն այն կնոջ , որ տիրակալ է այստեղ,

Կիմանաս, թե այդ բան ինչքան է դժվար։

{{տող|106}}Արդ կարող ես մակաբերել պարզ ու ճիշտ,

Որ մեր ամեն իմացություն կջնջվի,

Երբոր փակվի ապագայի դուռն ~~ընդմիշտ »։~~ընդմիշտ»։

{{տող|109}}Այնժամ սխալն իմ զղջալով լիովին,

Բարձրացնելով մատը ասաց. «Ինձ նայիր.

{{տող|130}}Երբ դու հասնես լույսին չքնաղ աչքերի ,

Որ ամեն ինչ պարզ ու որոշ են տեսնում,

Կյանքիդ ուղին դու կիմանաս անթերի»։

Վարն են տանջվում ու ավելի են դժբախտ։

{{տող|28}}Բռնավորք են պարունակում ~~աոաջին~~առաջին.

Սա կազմում է երեք գոտի, ըստ որում

Բռնացվում են երեք անձեր առանձին։

{{տող|37}}Մարդասպաններն ու խոցողներն ստորին,

Ավազակներն ու քանդողները բոլոր

Պատժվում են ուստի գոտում ~~աոաջին։~~առաջին։

{{տող|40}}Մարդ կարող է իր անձի և ինչքի դեմ

{{տող|43}}Նա, ով իրեն վերացնում է աշխարհից,

Ով խաղի մեջ ժառանգությունն է վատնում

Եվ ողբում անդ , որտեղ կապրեր բերկրալից։

{{տող|46}}Աստուծո դեմ գործադրում են բռնություն,

{{տող|49}}Դրա համար գոտին անձուկ, փոքրագույն

Իր հրով է դաղում Սոդոմն ու Գոմորն ,

Եվ նրանց, որ հայհոյում են Աստուծույն։

{{տող|4}}Երբ որ հանկարծ երեք հոգի֊ստվերներ

Միահաղույն անջատվեցին մի խմբից ,

Որ անցնում էր բոցերի տակ տանջաբեր։

Դեպի նրանք, ոչ թե նրանք դեպի քեզ»։

{{տող|19}}Հենց որ կեցանք, նրանք նորից շարժվեցին .

Եվ երբ նրանք արտորանքով հասան մեզ,

Երեքով մեկ տեղում պտույտ գործեցին։

{{տող|61}}Դառը թողնում, քաղցըր տեղանքն եմ գնում,

Որ ինձ անսուտ առաջնորդս է խոստացել.

Բայց պետք է նախ իջնեմ երկրի ~~կենտրոնում »։~~կենտրոնում»։

{{տող|64}}«Իցիվ թե դու դեռ ապրեիր ընդերկար,—

Թե այնտեղից անհետացել են իսպառ։

{{տող|70}}Քանզի Գուլյելմ Բորսիերեն , որ այստեղ

Նոր է եկել և մեր խմբում է հիմա,

Մեզ բերել է տխուր լուրեր սրտակեղ»։

Որ խոսելիս չէինք լսում մենք միմյանց։

{{տող|94}}Ինչպես գետն այն ,— որ իր ուրույն հունով նախ

Մոնվիզոյից դեպ արևելք է հոսում,

Երբ բխում է Ապեննինի լանջից ձախ,

{{տող|127}}Սակայն այստեղ ես չեմ կարող մնալ լուռ.

Երդվում եմ իմ Կատակերգով , ընթերցող,

— Երանի նա շնորհ գտներ ամենուր,—

{{տող|55}}Ամեն մեկի պարանոցից կախված էր

Որոշ գույնով ու նշանով մի քսակ ,

Որով նրանք ապրում էին կարծես դեռ։

{{տող|67}}Շուտ հեռացի՛ր։ Եվ քանզի ողջ ես դեռ դու,

Իմացիր որ Վիտալիանոն , երկրացիս,

Այստեղ գալու և կողքիս է նստելու։

{{տող|70}}Ֆլորենտացոց մեջ այս ես եմ պադուացին.

Սրանք հաճախ իմ գլուխը տանում են,

Ինձ ասելով. «Թող գա ասպետն հոյածին ,

{{տող|73}}Հետ բերելով քսակն երեք կտցանի»։

Նա ինձ ասաց. «Արիացիր դու այժմեն։

{{տող|82}}Այսուհետև այսպես պետք է ցած ~~իջնել ։~~իջնել։

Նստիր առաջ, ես ետևում կնստեմ,

Որ պոչը քեզ չկարենա վնասել»։

Որից մասամբ երկնակամարը այրվեց.

{{տող|109}}Կամ Իկարը , երբ նա զգաց, որ տաքից

Մոմն հալվում է, և փետուրներն են թափվում,

Մինչ գոչում էր հայրը՝ «Շեղվել ես ճամփից» —

Որոնցով այն առաջին ձորը լի էր։

{{տող|25}}Այնտեղ կային երկու խմբեր տարընթաց .

Մոտի խումբը դեպի մեր կողմ էր գալիս,

Իսկ հեռվինը քայլում մեզ հետ համընթաց։

{{տող|28}}Այսպես հռոմցիք, հոբելյանի մեծ տարում ,

Բազմությանը Սուրբ Հրեշտակի կամրջով

Անցկացնելու հեշտ միջոց են հնարում,

Որ ես հիշեմ մեր աշխարհը հնամյա։

{{տող|55}}Ես դրդեցի իմ Գիզոլա Բելլային ,

Կատարելու ցանկությունը Մարկիզի,

Ինչ էլ խոսվի այս լուրի շուրջ գարշային։

{{տող|58}}Մենակ ես չեմ բոլոնիացին մեղապարտ,

Նրանք այստեղ այնքան շատ են , որ Ռենի

Եվ Սավենի միջև ընկած հովտում արդ

{{տող|61}}Sipa ~~բաոը~~ բառը չի կրկնվում այնքան շատ,

Որքան այստեղ. եթե կուզես ապացույց,

Հիշիր դու մեր ագահությունն ապիրատ»։

Կոլխիդայից ոսկեգեղմը ձեռք բերեց։

{{տող|88}}~~ճանապարհին~~ Ճանապարհին Լեմնոս կղզին մտավ նա,

Որտեղ կանայք քաջահանդուգն ու անգութ

Բոլոր արանց մեռցրել էին անխնա։

{{տող|97}}Նրա հետ են խաբողները իր նման.

Այս ~~աոաջին~~ առաջին ձորի և անդ պատժվող

Անձանց մասին բավ է գիտնալը այսքան»։

{{տող|112}}Այնտեղ ելանք. ձորում տեսա անարգել

Մարդկանց մի խումբ կղկղանքի մեջ սուզված ,

Ասես այնտեղ արտաքնոց էր դատարկել։

{{տող|1}}Ո՛վ մոգ Սիմոն , ո՛վ հետևորդքըդ նսեմ,

Դուք, որ ոսկու և արծաթի համար լոկ

Փչացնում եք սրբությունները վսեմ,

{{տող|16}}Այդ անցքերը այնպես էին երևում,

Ինչպես ունի Սան֊Ջովաննին իմ չքնաղ ,

Ուր ծեսերն են մկրտության կատարվում։

Այսպես էին այստեղ ոտքերը վառվում։

{{տող|31}}«Վարպե՛տ, ասա,— ասացի ես,— ո՞վ է նա ,

Որ մյուսներից ավելի է գալարվում

Եվ ավելի կիզվում հրից անխնա»։

{{տող|49}}Կանգնած էի այնտեղ ինչպես քահանա,

Ում կանչում է մարդասպանը գետնամուխ,

Որպեսզի իր մահվան ժամը ~~ուշանա ։~~ուշանա։

{{տող|52}}Նա ինձ գոչեց. «Բոնիֆակիոս, այդ դո՞ւ ես ,

{{տող|55}}Ունեցվածքից այդպես շուտով կշտացա՞ր,

Որի համար դու նենգորեն խաբեցիր

Չքնաղ կնոջ , ապա նրան տիրացար»։

{{տող|58}}Ես, շփոթված, նմանվեցի ճիշտ նրան,

Ես պապական մեծ պատմուճանն եմ կրել։

{{տող|70}}ճշմարիտ է, որ ես եղա արջի ձագ .

Եվ հոգացի արջուկների մասին մյուս

Այնքան հաճախ, որ ընկա այս անցքը ծակ։

{{տող|82}}Քանզի շուտով արևմուտքից պիտի գա

Ավելի վատ ու անօրեն մի հովիվ ,

Որ երկուսիս մոռացընել պիտի տա։

{{տող|85}}Նա կլինի մի նոր Հասոն Մակաբյանց .

Եվ ինչպես սա զիջող եղավ արքային,

Այսպես կլինի նա արքային ֆրանկյանց»։

{{տող|94}}Ոչ Պետրոսը, ոչ էլ մյուսները, անշուշտ,

Մատաթիայից ոսկի, արծաթ չուզեցին,

Երբ նա բռնեց տեղը հոգու ~~ժանտաժուտ ։~~ժանտաժուտ։

{{տող|97}}Արդ կաց այդպես, պատիժդ արդար է քանզի,

Եվ պինդ պահիր դրամները քո շորթած,

Որ քեզ ժպիրհ դարձրին ընդդեմ ~~Կառլոսի ։~~Կառլոսի։

{{տող|100}}Եվ եթե ես չտածեի խոր հարգանք

Այն պաշտոնի հանդեպ վեհ ու սրբազան,

Որ վարեցիր, երբ ապրեցիր ուրախ կյանք ,

{{տող|103}}Կասեի դեռ ծանըր խոսքեր ավելի.

Բարձրացնելով անարգներին ատելի։

{{տող|106}}Հովհաննեսը ձեզ ունեցավ նկատի ,

Երբ տեսավ այն, որ ջրերի վրա նստած,

Պոռնկում էր արքաների հետ երկրի.

{{տող|112}}Ոսկին, արծաթն աստվածացրիք դուք կյանքում,

Կռապաշտներից տարբերվում եք նրանով,

Որ մեկի տեղ հարյուր կուռք եք դուք ~~պաշտում ։~~պաշտում։

{{տող|115}}Օ՜ Կոնստանդին, ո՛րքան չարյաց մայր դարձավ

{{տող|121}}Ես կարծում եմ իմ խոսքերը ճշմարիտ

Ուրախություն ~~պատճաոեցին~~ պատճառեցին վարպետիս,

Որ լսել էր դեմքով գոհ ու լրջամիտ։

{{տող|1}}Արդ հարկ է, որ նոր պատիժներ տաղերգեմ

Ներկա երգում իմ առաջին նվագի ,

Որի նյութն են դատապարտյալքը դժխեմ։

{{տող|7}}Եվ բոլորշի ձորակի մեջ տեսա ես

Մեղապարտներ , որոնք, լուռ ու լալագին,

Քայլում էին դանդաղ թափոր մի որպես։

{{տող|31}}Նայիր նրան, ով գետնի տակ կուլ գնաց

Թեբայեցուց աչքի առջև, երբ նրանք

Գոչում էին. «Անֆիա՛ր , ո՞ւր ես սուզվում ցած.

{{տող|34}}Ի՞նչ ես թողնում դա մարտադաշտը Մարսի»։

Զի շատ ուզեց առաջիկայքը տեսնել։

{{տող|40}}Ահա Տիրեսն , ում կերպարանքը փոխվեց,

Երբ, փոխվելով իր անդամները բոլոր,

Տղամարդուց կնոջ սեռի վերածվեց։

Նա ստացավ իր արությունը կրկին։

{{տող|46}}Ահա Արոնտն , որ հետևում է նրան.

Նա լեռների մեջ Լունիի, որոնց տակ

Կարրարացին հող է հերկում հարաջան,

{{տող|55}}Դյութ Մանտովն է, որ շատ տեղեր ման եկավ,

Հուսկ կանգ առավ այնտեղ, ուր ես եմ ծնվել .

Արդ այս մասին լսիր ինձ պահ մի սակավ։

Որ սևամած ու մթին էր երևում։

{{տող|7}}Այնպես, ինչպես նավարանում ~~ՎենետկիԵռացնում~~ ՎենետկիԵռացնում են ձմռանը ձյութը մածան,

Ծեփոտելու համար նավերն ըստ կարգի.

Եվ նավազներն աշխատում են անարգել —

{{տող|46}}Կամրջի տակ պահված դևերն ասացին.

«Սուրբ ~~Դեմքնայստեղ~~ Դեմքն այստեղ ոչ մի օգուտ քեզ չունի.

Այստեղ լողում են այլ կերպ, քան Սերկիոյում.

Այսպես տեսա վախը գնդի հանձնվող,

{{տող|94}}Որ դաշինքով ~~Կապրոնայիցդուրս~~ Կապրոնայից դուրս գալով՝

Իրեն գտավ զորախմբի մեջ ոսոխ։

Ամբողջ մարմնով առաջնորդիս ես կպա,

{{տող|1}}Լռիկ, մնջիկ, անուղեկից, մենավոր

Քայլում էինք մեկըս մյուսի ետևից,

Այնպես ինչպես եղբայրները ~~փոքրավոր ։~~փոքրավոր։

{{տող|4}}Այն դևերի կռիվը միտքս է բերում

Եզոպոսի մի առակը հինավուրց ,

Որ գորտի ու մուկի մասին է խոսում։

{{տող|7}}«Արդն» ու «այժմը» այնքան նման չեն միմյանց,

Որքան մեկ ու մյուս դեպքը, եթե մենք

Լավ բաղդատենք սկիզբն ու վերջը ~~նրանց ։~~նրանց։

{{տող|10}}Եվ ինչպես մի մտքից ուրիշն է ծագում,

Թույլ չի տա, որ նրանք լինեն պարտազանց։

{{տող|58}}Ցածում գտանք մեղապարտներ ոսկեփայլ ,

Որ լալագին, հոգնաբեկ ու հուսաբեկ,

Շուրջանակի շարժվում էին համրաքայլ։

{{տող|61}}Նրանք կրում էին փիլոն կնգղանի,

Որոնք լայն ու փայլուն էին, այնպիսիք,

Որ կրում են մոնազները ~~Կլունյիի ։~~Կլունյիի։

{{տող|64}}Դրանք դրսից պսպղուն էին ու ոսկյա,

{{տող|94}}Եվ ես նրանց. «Ծնվել եմ ու մեծացել

Մեծ քաղաքում գեղածիծաղ Առնոյի .

Ես մարմնով եմ, քանզի դեռ չեմ մահացել։

Որ նրանց տակ մենք տնքում ենք մշտապես։

{{տող|103}}Բոլոնիացի ենք, Վայելող եղբայրներ .

Ես Կատալան, նա Լոդերինգ ենք կոչվում.

Քո քաղաքը մեզ ընտրել էր իրեն տեր,

Երբ Կատալանն այդ նկատեց՝ ինձ ասաց.

{{տող|115}}«Այս մեխվածը , որ դու տեսար հանկարծուստ,

Փարիսեցոց խորհուրդ տվեց, թե լավ է

Զոհվի մի մարդ, քան մի ամբողջ ժողովուրդ։

{{տող|121}}Նույն ձևով են այստեղ տանջվում նրա հետ

Նրա աներն ու անդամներն ատյանի ,

Որ հրեից համար դարձավ չարաղետ»։

{{տող|139}}Առաջնորդըս մի պահ կանգնեց մտախռով,

Ապա ասաց. «Ուրեմըն մեզ խաբեց նա ,

Որ լլկում էր հոգիներին ճանկերով»։

{{տող|142}}Եղբայրն ասաց. «Դևի ամեն չարության

Մասին արդեն Բոլոնիայում լսել եմ ,

Ի մեջ այլոց, թե նա հայր է ստության»։

Բայց նախ փորձիր, թե արդյոք չէ՞ երերուն»։

{{տող|31}}Ճանապարհն այս բեռնավորաց ~~համարչէր~~համար չէր,

Զի նա թեթև, իսկ ես նրա օգնությամբ

Հազիվ էինք մենք բարձրանում դարն ի վեր։

{{տող|91}}Այդ օձերի միջով վայրագ, արտառոց՝

Վազում էին մերկ հոգիներ ահաբեկ,

Չգտնելով ~~հելիոտրոպկամ~~ հելիոտրոպ կամ թաքստոց։

{{տող|94}}Կապված էին նրանց ձեռքերն ետևում.

Հուսկ Ֆլորենցիան կփոփոխի կարգ ու սարք։

{{տող|145}}Մարսը Մագրի հովտից մի ~~շանթկհանի~~շանթ կհանի,

Շրջապատված թխպակուտակ ամպերով,

Եվ կմղվի դաշտի վրա Պիչենի

Որ գալիս էր «Ուր է լիրբը» գոչելով։

{{տող|19}}~~Մարեմմայումայնքան~~ Մարեմմայում այնքան օձեր չեն լինում,

Որքան կային նրա մեջքին մինչև անդ,

Ուր մարդկային մարմնիրանն է սկսում։

Որ նետում էր հանդիպողին հուր բոցեր։

{{տող|25}}Վարպետս ասաց. «Նա ~~Կակոսնէ~~ Կակոսն է կատաղած,

Որ ժայռերի ներքև լեռան Ավենտին

Կազմեց լճեր արյուններից իր թափած։

{{տող|34}}Մինչ վարպետըս ինձ հետ խոսում էր այսպես,

Մեր ներքևով երեք ~~հոգիանցկացան~~հոգի անցկացան,

Որոնք այնժամ նկատելի եղան մեզ,

{{տող|97}}Թող լռի և Օվիդիոսը, ըստ որում

~~Կաղմոսն~~ Կադմոսն օձի և Արեթուսն աղբյուրի

Եթե փոխեց, ես նրան չեմ նախանձում։

{{տող|139}}Ապա նրան իր կռնակը դարձնելով,

Ասաց ~~մյուսին«Թող~~ մյուսին «Թող հիմա էլ Բուոզոն

Ինձ պես սողա ու սողոսկի այս ճամփով»։

{{տող|28}}Երբ մժեղը փոխարինում է ճանճին,—

Ներքև, հովտում, իր ~~այզու~~ այգու մեջ կամ արտում

Տեսնում է բյուր փոսուռաներ լուսածին,

Ինչպես մեկտեղ եղան մարտում ու դավում։

{{տող|58}}Անդ տանջվում են ձիու ~~դավիհամար~~ դավի համար այն,

Որի շնորհիվ բացվեց դուռը քաղաքի,

Ուրկից ելավ ազնիվ սերմը հռոմյան.

{{տող|61}}Եվ նենգության, որի համար Դեյդամիան,

Թեև մեռած, դեռ ողբում է Աքիլլին.

Անդ տեղն է և ~~Պալլադիոնիհատուցման»։~~Պալլադիոնի հատուցման»։

{{տող|64}}«Եթե նրանք բոցում կարող են խոսել,—

{{տող|82}}Երբ աշխարհում գրեցի երկն իմ վսեմ,

Կանգ առեք, և ձեզնից ~~մեկըթող~~ մեկ ըթող պատմի,

Թե ուր կորավ ու գտավ մահն իր դժխեմ»։

{{տող|91}}«Երբ ես պրծա ու հեռացա Կիրկեից,

Որ մի տարի ~~Գայետիմոտ~~ Գայետի մոտ ինձ պահեց,

Նախքան այսպես անվանվելը Էնեասից,

Ու փոքրաթիվ ընկերներով կորովի։

{{տող|103}}Տեսա ափերն ~~երկումինչև~~ երկու մինչև Իսպանիա

Ու Մարոկկո, տեսա կղզին սարդերի.

Եվ այլ կղզիքհեռափնյա ու մերձափնյա։

{{տող|109}}Որ ոչ մի մարդ չկարենար դենն անցնել.

Ես աջ կողմում թողել էի Սևիլիան,

Իսկ ~~Սեուտանձախ~~ Սեուտան ձախ կողմում էր մնացել։

{{տող|112}}«Ո՛վ եղբայրներ,— ասացի ես,— արդ դուք, որ

{{տող|118}}Հաշվի առեք ձեր ծագումը երջանիկ.

Դուք չեք ծնվել անասնաբար ապրելու,

Այլ գիտելիք ~~ճեռք~~ ձեռք բերելու և բարիք»։

{{տող|121}}Այս կարճ ճառովս ընկերներիս ես այնպես

{{տող|124}}Եվ նավախելն ուղղած դեպի արևելք՝

Մենք վարեցինք թիերն իբրև խոլ թևեր,

Ընթանալով միշտ դեպի ~~ձախանարգելք։~~ձախ անարգելք։

{{տող|127}}Մութն ընկնելով՝ տեսնում էի արդեն ես

Մյուս ~~բևեռիբոլոր~~ բևեռի բոլոր աստղերը պայծառ,Իսկ ~~մերերըչէին~~ մերերը չէին գալիս ասպարեզ։

{{տող|130}}Արդեն վառվել ու հանգել էր հինգ անգամ.

{{տող|100}}Ապա հարեց. «Ես քեզ մեղքից կարձակեմ,

Մի՛ վախենա. դու միայն ինձ խորհուրդ տուր,

Թե ես ինչպես ~~Պենեստրինոնխորտակեմ։~~Պենեստրինոն խորտակեմ։

{{տող|103}}Ես կարող եմ բանալ երկինքն ու գոցել,

Ինչպես գիտես, ունեմ երկու բանալիք,

Որոնց հարգը ~~նախորդըսչէր~~ նախորդըս չէր իմացել»։

{{տող|106}}Այնժամ մղված այս փաստարկից կարևոր,

{{տող|7}}Եթե ի մի հավաքվեին այն մարդիկ,

Որ ~~Պուլյայիհողի~~ Պուլյայի հողի վրա տարաբախտԸնկան ձեռքով ~~հռոմայեցոցքաջ~~ հռոմայեցոց քաջ մարտիկ,

{{տող|10}}Եվ նրանք, որ ընկան երկար մարտերում,

Արտաբերեց. «Ահա նայիր իմ վրան.

{{տող|31}}Ահա տես, թե ~~Մահմեդնինչպես~~ Մահմեդն ինչպես է հերձված։

Իմ առջևից լալով գնում է Ալին,

Ծնոտից վեր ամբողջ դեմքով փեռեկված։

{{տող|76}}Եվ Ֆանոյի ազնիվ մարդկանց իմաց տուր,

Ինչպիսիք են Անջոլելլոն ու Գուիդոն,

Որ, եթե մեր ~~գուշակությունըչէ~~ գուշակությունը չէ զուր,

{{տող|79}}Կատտոլիկա ավանի մոտ առափնյա

{{տող|136}}Ես լարեցի միմյանց դեմ հայր ու որդի.

~~Աքիտոփելնավելի~~ Աքիտոփելնա վելի շատ չգրգռեց

Աբիսողոմ որդուն ընդդեմ հայր Դավթի։

Ողնաշարից, որ մեջն է այս իրանի։

{{տող|142}}Եվ այսպես ես ~~համատույժսեմ~~ համատույժս եմ ստանում»։

</poem>

Ինչպես ցույց էր տվել երկու առիթով,

{{տող|4}}~~Աթամանտըայնքան~~ Աթամանտը այնքան դարձավ խելազուրկ,

Որ տեսնելով իր կնոջը սեփական,

Որ գալիս էր զավակների հետ իր զույգ,

{{տող|76}}Բայց որպեսզի այստեղ տանջված տեսնեի

Գուիդոյին, Ալեսսանդրին ու եղբոր,

Ֆոնտե ~~Բրանդանհոժարությամբ~~ Բրանդան հոժարությամբ կտայի։

{{տող|79}}Մեկն եկել է արդեն, եթե հավատամ

Երեք կարատ այլ մետաղի խառնուրդով»։

{{տող|91}}Եվ ես նրան. «Այն ~~երկուսըովքե՞ր~~ երկուսը ովքե՞ր են,

Որ պառկած են քո աջ կողմում իրար կից,

Եվ արձակում ծուխ֊գոլորշի մեղմորեն»։

{{տող|97}}Մեկն այն կինն է, որ զրպարտեց Հովսեփին.

Իսկ այն մյուսը ~~Սինոննէ՝~~ Սինոնն է՝ հույն խաբեբան.

Սուր տենդից են արձակում այդ գոլորշին»։

Այսպես ջրհորն եզրապատող ափունքին

{{տող|43}}Ցցվել էին ~~Հսկաներըահավոր~~Հսկաները ահավոր,

Որոնց Զևսը սպառնում է տակավին,

Երբ երկնքից որոտում է ահագոռ։

Եվ կողերից կախված թևերն երկակի։

{{տող|49}}~~Բնությունըանշուշտ~~ Բնությունը անշուշտ շատ լավ բան արեց,

Երբ դադարեց նման հրեշներ ստեղծել

Եվ Մարսի այդ մարտիկներին վերացրեց.

Դա կգտնի ավելի ճիշտ և ուղիղ.

{{տող|55}}Վասնզի ~~եբբ~~ երբ խելքն ու միտքը բանական

Միանում են չար կամքին ու բիրտ ուժին,

Դրանց հանդեպ մարդ մնում է անպաշտպան։

{{տող|76}}Եվ ապա ինձ. «Նա ինքն իրեն է մատնում.

Նա ~~Նեմբրոթնէ~~Նեմբրոթն է, որի մտքի համար խոլ

Արդ մի լեզու չի գործածվում աշխարհում։

Եվ հատուցումն ըստ արժանվույն ստացավ։

{{տող|94}}Նա ~~Ֆիալտնէ~~Ֆիալտն է, Հսկաներից մեկը այն,

Որ գրոհով աստվածներին վախեցրին.

Է՛լ չի շարժում բազուկներն իր հաղթ ու լայն»։

{{տող|97}}Ես ասացի. «Եթե հնար է, վարպե՛տ,

Թույլ տուր տեսնեմ իմ սեփական աչքերով

~~Բրիարեսինվիթխարի~~ Բրիարեսին վիթխարի ու անհեթեթ»։

{{տող|100}}Պատասխանեց. «Նախ կտեսնես Անթեյին,

{{տող|19}}Ես լսեցի մեկի խոսքերն հետևյալ.

«Զգույշ եղիր, որ ոտնակոխ դու չանես

Գլուխները ~~եղբայրներիսողբացյալ»։~~եղբայրներիս ողբացյալ»։

{{տող|22}}Ես, հակվելով, տեսա տակն իմ ոտների

{{տող|40}}Երբ հայացքըս ես ուղղեցի քիչ հեռու,

Ներքև տեսա երկու ~~հոգիայնքան~~ հոգի այնքան կիպ,

Որ մազերը խառնվել էին իրարու։

{{տող|67}}Եվ որպեսզի քեզ ամեն ինչ պարզ լինի,

Գիտցիր, որ ես Կամիչոն ~~դե՚ Պացցինեմ~~դե՚Պացցին եմ.

Սպասում եմ ինձնից վատթար Կառլինին»։

Ու կզգամ միշտ, երբ տեսնեմ լիճ մի սառած։

{{տող|73}}Եվ մինչ դեպի ~~կենտրոնէինք~~ կենտրոն էինք մենք գնում,

Ուր ձգվում են ծանրությունները բոլոր,

Եվ մինչ դողում էի հավերժ սառույցում,

{{տող|76}}Դիտմամբ էր, թե դիպվածաբար, չգիտեմ,

Բայց անցնելիս գլուխների միջով այն,

Ոտքով զարկի մեկի ~~գանգինձառադեմ։~~գանգին ձառադեմ։

{{տող|79}}Նա ողբալով գոչեց. «Ինչո՞ւ ես զարկում.

{{տող|115}}Ֆրանսացոց փողն է քավում այստեղ նա,

Ասա՝ տեսա ~~Դուերայինես~~ Դուերային ես այնտեղ,

Ուր տանջվում են դավաճաններն անխնա։

Ուր ուղեղը ծոծրակին է հարակցում։

{{տող|130}}Եվ կամ ինչպես ~~Տիդեոսըվշտահար~~Տիդեոսը վշտահար

Կրծեց գանգը Մենալիպի թեբեցի,

Այսպես մեկը մյուսի գանգն էր կրծում հար։

Դա անկասկած ֆլորենտացի կլինես։

{{տող|13}}Արդ իմացիր, որ ~~Ուգոլինկոմսն~~ Ուգոլին կոմսն եմ ես,

Իսկ սա՝ ավագ եպիսկոպոս Ռուջջերն է.

Հիմա կասեմ, թե ինչու ենք կիպ այսպես։

{{տող|37}}Երբ զարթնեցի առավոտյան մոտերքին,

Ես լսեցի, որ ~~որդիքըսքնի~~ որդիքըս քնի մեջ

Ճչում էին ու հաց հայցում լալագին։

{{տող|97}}Զի առաջին արտասուքները տխուր

Լցվում էին շիթ֊շիթ աչքի խոռոչում

Եվ քարանում, ինչպես ~~բյտրեղ~~ բյուրեղ ամրակուռ։

{{տող|100}}Թեև դեմքըս ցրտից դաժան ու դժնի

Որ տանջանքի վերջին վայրն են ղրկել ձեզ,

{{տող|112}}Այս կարծըր ~~քողնհանեցեք~~ քողն հանեցեք իմ աչքերից,Որպեսզի ես պոռթկամ վիշտը կմ իմ սրտի,

Նախքան սառելն իմ արցունքները նորից»։

Թող այս սառցի խոր հատակը ես գնամ»։

{{տող|118}}Պատասխանեց. «Ես Ալբերիգ ~~եղբայրնեմ~~եղբայրն եմ,

Վատ այգիից միրգ բերողը, և այստեղ

Ստանում եմ արմավ թուզի փոխարեն»։

Թե աշխարհում իմ մարմինը ինչ եղավ։

{{տող|124}}Այս ~~Պտղոմյաննայն~~ Պտղոմյանն այն հատկությամբ է օժտված,

Որ շատ հաճախ հոգին ընկնում է այստեղ,

~~Ատրոպոսընրան~~ Ատրոպոսը նրան կյանքից չխզած։

{{տող|127}}Բայց որպեսզի դու ավելի շտապես

{{տող|136}}Դու կիմանաս նրան, եթե նորեկ ես.

Նա կոչվում է Բրանկա ~~դ՚Օրիավաղուց~~ դ՚Օրիա, վաղուց է,

Որ նա փակված, սառցապատված է այսպես»։

Եվ ուտում է, խմում, քնում ու հագնում»։

{{տող|142}}Եվ նա ասաց. «Այն խոր ձորի ~~մեջհավերժ~~մեջ հավերժ,

Ուր եռում է կպրաձյութը մածուցիկ,

Միքել Ձանկեն դեռ չէր ընկել գահավեժ,

{{տող|1}}«Դրոշք յառաջ գան ~~թագաւորինԴժոխոց~~թագաւորին Դժոխոց,—

Ասաց վարպետս։— Ահա նայիր, նա արդեն

Նկատվում է այս մթան մեջ թանձրահոծ»։

Երախներից արյուն, արցունք հոսեցնում։

{{տող|55}}Ամեն երախ ~~ժանիքներովտրորում~~ժանիքներով տրորում

Ու ձրձում էր մի մեղավոր, թակի պես,

Եվ այսպես Դևն երեք հոգու էր տանջում։

{{տող|91}}Եվ երբ այնքա՛ն քո ընթացքը հեշտանա,

Որ վերելքը թեթև ~~լի՛նի~~ լինի քեզ այնպես,

Ինչպես նավով հոսանքն ի վար մարդ գնա,

{{տող|61}}Մենք մոտեցանք։ Լոմբարդացի հոգի դու,

Քո կեցվածքը ինչքան վես էր ու խրոխտ,

Քո նայվածքը ինչքան լուրջ էր ու ~~ազդու:~~ազդու։

{{տող|64}}Նա նստած էր միայնակ ու լուռումունջ,

{{տող|130}}Շատեր ունեն արդարությունը սրտում,

Բայց զգույշ են այն երևան ~~բերելու:~~բերելու։

Իսկ ժողովուրդդ այն ունի լոկ իր շրթում։

{{տող|49}}Այն պահն էր, երբ օդն սկսում էր մթնել,

Բայց ոչ այնքան, որ արգելեր տեսնելու

Նրան, որին առաջ չէի ~~նկատել:~~նկատել։

{{տող|52}}Մենք ընդառաջ եկանք իրար դեմ առ դեմ։

«Վե՛ր կաց, Կուրրա՛դ, նայի՛ր Տիրոջ ընտրյալին»։

{{տող|67}}Եվ ապա ինձ. «Հանուն շնորհի ~~աոանձին~~առանձին,

Որի համար դու պարտական ես նրան,

Ով ծածկում է իր պատճառներն առաջին,

{{տող|76}}Օրինակով այդ հասկանալ չէ դժվար,

Թե որքան է սերը տևում կնոջ մեջ,

Եթե գգվանքն այն չի պահում հաճախ ~~վառ:~~վառ։

{{տող|79}}Եվ տոհմային նշան իժը Միլանի

{{տող|124}}Մեկն ավելի թանկարժեք է ու հարգի.

Սակայն մյուսն էլ խելք ու փորձ է պահանջում,

Քանզի նա է ~~քանգդում~~ քանդում հանգույցը մեղքի։

{{տող|127}}Ինձ Պետրոսը դրանք հանձնեց, ասելով,

Քիթս ու աչքերս իրար չէին համաձայն։

{{տող|64}}Սուրբ տապանի ~~աոջևից~~ առջևից էր ընթանում

Սաղմոսերգուն, կաքավելով կայթ ի կայթ,

Որ արքային ամենևին չէր սազում։

{{տող|130}}Ինչպես անդրին ձեղունին կամ տանիքին

Ծառայելու ~~համաք~~ համար իբրև հենամույթ,

Կուրքծքը ճկել՝ ճիգով հասցրել է ծնկին,

{{տող|118}}Առաջնորդըս, տեսնելով որ նոր զարթնող

Մարդու նման ես ~~դանդաչում~~ դանդաղում եմ, ասաց.

«Ի՞նչ ունես, որ դու քեզ պահել չես կարող.

{{տող|4}}Դեմքըս այնպես թանձըր քողով չպատեց,

Ոչ էլ եղավ տեսողությանս այնպես ~~խոչ~~խոր,

Ինչպես ծուխն այն, որ այստեղ մեզ պարուրեց։

{{տող|130}}«Ո՛վ իմ Մարկո, դատում ես ճիշտ և ստույգ,—

Ասացի ես։— Այժմ հասկացա, թե ինչու

~~Ղևի~~ Դևի որդիք ձեռք չբերին կայք ու գույք։

{{տող|133}}Սակայն ո՞վ է այն Գերարդոն փառազուն,

{{տող|139}}Ուրիշ անուն ես չեմ կարող նրան տալ,

Թե ոչ ասել, որ նա հայրն է Գայայի։

Աստված ձեզ հետ. էլ չեմ կարող ձեզ հետ ~~գալ:~~գալ։

{{տող|142}}Ծխի միջով մի լույս շողում է անդ, տես.

{{տող|73}}Ասում էին՝ «Մերձեցաւ անձն իմ ի հող»

Այնպիսի խոր հառաչանքով ու հեծքով,

Որ հազիվ էր լսվում խոսքն այդ ~~անսքող:~~անսքող։

{{տող|76}}«Ո՛վ հոգիներ, որ ձեր տանջանքը մռայլ,

{{տող|10}}Անիծվե՛ս դու, վաղնջական գայլ անգութ,

Որ ամեն մի այլ գազանից ավելի

Զոհ ես դարձնում մարդկանց քաղցիդ ~~անհագուրդ:~~անհագուրդ։

{{տող|13}}Ո՛վ երկինք, որ վերագրում են քո շարժման

Որքան թույլ էր տալիս նեղվածքը տեղի,

{{տող|127}}~~Եբբ~~ Երբ զգացի հանկարծ ցնցումը լեռան.

Դա ինձ ահով ու սարսափով համակեց,

Ինչպես նրան, որին տանում էն մահվան։

{{տող|115}}Եվ ես նրան. «Եթե միտքըդ դու բերես

Այն կյանքը, որ ~~մենի~~ մենք վարեցինք միասին,

Դառն հուշերից կճնշվես ծանրապես։

{{տող|76}}Եվ որպեսզի խոսքըս քեզ քիչ զարմացնի,

Հիշիր, ինչպես վազի հույզը, միացած

Արեգակի տապին, ~~դաոնում~~ դառնում է գինի։

{{տող|79}}Երբ Լաքեզիսն սպառում է մանածոն,

{{տող|10}}Այս առիթով ահա նրանք իմ մասին

Խոսք բաց արին և ասացին մեկմեկու.

«Սա կարծես թե մարմին չունի մեզ պես ~~սին»:~~սին»։

{{տող|13}}Ապա ոմանք ինձ մոտեցան անարգել,

{{տող|19}}Պատասխանըդ պետք չէ միայն ինձ համար.

Դա բոլորիս ավելի է հարկավոր,

Քան հնդիկին ու հաբեշին ջուրը ~~սառ:~~սառ։

{{տող|22}}Ասա մեզ, թե ինչպե՞ս ես դու խափանում

Ճառագայթներն արեգակի, կարծես թե

Դեռ չլինես ընկած մահվան ~~դարանում»:~~դարանում»։

{{տող|25}}Այսպես հարցրեց ինձ մի հոգի. ես ընդփույթ

{{տող|64}}Ասացեք ինձ, որպեսզի այն գրանցեմ,

Դուք ո՞վ եք և այն հոգիներն ովքե՞ր են,

Որ քայլում են ձեր ընթացքին ~~հակընդդեմ»:~~հակընդդեմ»։

{{տող|67}}Ինչպես կոպիտ ու վայրենի լեռնցին,

{{տող|88}}Արդ մեր մեղքն ու արարքները գիտես դու.

Անշուշտ կուզես մեր անուններն իմանալ,

Բայց ժամանակ չկա մեկ֊մեկ ~~թվելու:~~թվելու։

{{տող|91}}Իմ անունը ես կարող եմ քեզ հայտնել.

{{տող|136}}Ես մոտեցա այնժամ մյուսին ցույց տրված,

Եվ ասացի, որ իմ հոգին անձկալի

Նրա անվանն հատուկ տեղ էր ~~պատրաստած:~~պատրաստած։

{{տող|139}}Նա սկսեց հոժարակամ բարբառել.

{{տող|4}}Մինչ Էբրոսը թավալվում է Կշռի տակ,

Եվ Գանգեսը եռևեփում կեսօրին։

Օրն անցնում էր, երբ տեսանք մի ~~հրեշտակ:~~հրեշտակ։

{{տող|7}}Նա բոցից դուրս եզրին կանգնած՝ «Երանի

Չօգնե՞մ հիմա, երբ երկինքը մոտ է մեզ։

{{տող|25}}Հավատա, որ եթե նույնիսկ դա դու մնաս

Հազար տարի այս կրակի կենտրոնում,

Նա չի կարող քեզնից խլել ոչ մի մազ։

{{տող|142}}Այստեղ անմեղ եղան մարդիկ նախնական.

Այստեղ հավերժ գարուն ու միրգ է պես֊պես,

Եվ նեկտարը հենց այս ջուրն է ~~պատվական»:~~պատվական»։

{{տող|145}}Ես շուռ եկա պոետներիս ունկնդիր,

Լսում էին այս հուսկ բանքը նախընտիր։

{{տող|148}}Նորից դարձա այն կնոջը ~~գեղաթով:~~գեղաթով։

</poem>

{{տող|1}}Ավարտելով իր խոսքերը զվարթուն,

Նա սկսեց երգել որպես սիրահար.

«Երանի ում մեղաց եղև ~~թողութիւն»:~~թողութիւն»։

{{տող|4}}Ինչպես հարսներն հավերժ, որոնք պչրելով

{{տող|43}}Հեռվից տեսա կարծես ոսկե յոթ ծառեր,

Պատրված այն տարածությամբ միջանկյալ,

Որ ընկած էր նրանց և մեր միջև ~~դեռ:~~դեռ։

{{տող|46}}Բայց երբ այնքան մոտիկացա ես նրանց,

{{տող|46}}Վիրգիլիոսին հաղորդելու. «Զգացի

Համակ ~~սարսաո~~ սարսուռ անոթներում իմ արյան.

Ճանաչում եմ ես նշաններն հին բոցի»։

Ի վերջո նա կպատճառի փորացավ»։

{{տող|46}}Այսպես նրանք գոչեցին շուրջը ~~ծառի:~~ծառի։

Եվ Գազանը երկկերպ տվեց պատասխան.

«Այսպես պահենք հիմքը ամեն արդարի»։

===Երգ առաջին===

<poem>

Փառահեղ լույսն ամեն շարժման ակունքի

Տարածվում է տիեզերքում ու շողում

Մի տեղ լրիվ և մի այլ տեղ մասնակի։

4 Այն երկնում, որ հեղեղված է այդ լույսով,

Ես եղա և տեսա բաներ այնպիսի,

Որ չեմ կարող վերապատմել բառերով.

7 Զի մեր միտքը, երբ իր իղձին է հասնում,

Այնքան շատ է խորասուզվում նրա մեջ,

Որ հիշելու կարողությունն է կորցնում։

10 Սակայն ինչ որ ես կարող եմ վերհիշել

Այն սրբազան արքայության գանձերից,

Արդ կլինի երգերիս նյութը վայել։

13 Ո՛վ Ապոլլոն, այս երկունքիս մեջ վերջին,

Քո ավյունով դու ինձ այնքան տոգորիր,

Որքան հարկ է, որ ստանամ քո դափնին։

16 Ցարդ բավ եղավ մի գագաթը Պառնասի,

Բայց հիմա ինձ հարկավոր են երկուսն էլ,

Որ մուտք գործեմ ասպարեզը նոր մարզի։

19 Մտիր կուրծքըս և շունչըդ ինձ փոխանցիր,

Այն շունչդ հզոր, որ ունեցար դու այնժամ,

Երբ մրցման մեջ դու Մարսիային հաղթեցիր։

22 Եթե դու ինձ, ո՛վ զորություն աստվածյան,

Այնպես օգնես, ոը կարենամ պատկերել

Թեկուզ ստվերն աբբայության մշտնջյան,

25 Կմոտենամ ես քո դափնուն բաղձալի,

Պսակվելու համար նրա տերևով,

Քո շնորհիվ և իմ նյութի պանծալի։

28 Հայր, այդ տունկից այնքան քիչ են քաղում արդ՝

Մեծարելու համար կայսրի, պոետի,

— Ի մեծ ամոթ մարդկանց կամքի հանցապարտ ―

31 Որ անշուշտ դու, աստվածությունըդ դելֆյան,

Կհրճվեիր, եթե մեկը նկրտեր

Արժանանալ այդ տերևին պենեյան։

34 Փոքրիկ կայծին հետևում է մեծ հրդեհ.

Ինձնից հետո գուցե լինեն լավագույն

Խնդրարկուներ, որոնց Կիրրան ունկնդրե։

37 Ջահն աշխարհի մարդկանց վրա է ծագում

Մերթ այս կողմից, մերթ այն, սակայն այն կողմից,

Ուր չորս ծիրերն երեք խաչեր են կազմում,

40 Նա ծագում է ավելի լավ ընթացքով

Եվ ավելի լավ աստղերի բույլի հետ,

Ու երկիրը կաղապարում իր կնքով։

43 Աստ առավոտ, անդ երեկո էր դարձել,

Եվ քիչ առ քիչ այս կիսագունդը համակ

Պայծառել էր, իսկ այն մյուսը խավարել,

43 Երբ ես տեսա իմ տիրուհուն, որ դարձած

Դեպի ձախ կողմ, պիշ նայում էր արևին.

Արծիվն անգամ նրան այնպես չէր նայած։

49 Եվ ինչպես որ շողը ծագում է շողից

Ու վերստին բարձրանում է դեպի վեր,

Ինչպես բազեն, որ թռչում է վեր նորից,

52 Այսպես նրա սևեռաբիբ նայվածքից

Առաջացավ իմ հայացքը անսովոր,

Որով արփին ես դիտեցի ներքևից։

55 Այն, ինչ երկրում անկարող ենք մենք անել,

Աստ կարող ենք, ի շնորհիվ տեղանքի,

Որ ի վերուստ մարդկանց համար է հաստվել։

58 Ես այդ լույսին չտոկացի շատ երկար,

Բայց տեսա, որ նա կայծեր էր արձակում,

Ինչպես երկաթն հանված բովից թեժ ու վառ։

61 Տվնջյան լույսն հանկարծ աճեց իմ աչքում,

Ինչպես եթե ամենակալ Տերը մեր

Մի նոր արև դրած լիներ երկնքում։

64 Բեատրիչեն աչքերն հառել էր հավերժ

Երկինքներին, ես էլ նրան հառեցի

Իմ աչքերը զմայլյալ ու այլամերժ։

67 Նրա տեսքից գերմարդացա ես տակավ,

Գլավկն ինչպես դարձավ աստված ծովային,

Երբ մի տեսակ խոտ համտեսեց ու կերավ։

70 Գերմարդանալն անհնար է բացատրել,

Սակայն բավ է այս օրինակը նրան,

Ով կարող է այդ իր փորձով հաստատել։

73 Թե ես միայն հոգով էի համբառնում,

Դու լոկ գիտես, ո՛վ երկինքը վարող Սեր,

Որ բարձրացրիր ինձ քո ուժով անհատնում։

76 Երբ գնդերը, որ հոլովվում են հավետ,

Իրենց վրա կենտրոնացրին ուշքը իմ

Հնչյուններով իրենց մեղմ ու դաշնավետ,

79 Տեսա երկինքն այնպես վառված արևից,

Որ այդպիսի լայնատարած լիճ երբեք

Չի գոյացել գետից և կամ անձրևից։

82 Ձայնն այնքան նոր և լույսն այնքան առատ էր,

Որ ուզեցի դրանց պատճառն իմանալ

Մի մարմաջով, որ իմ մեջ չէր եղել դեռ։

85 Տիրուհիս, որ միտքըս կարդում էր դյուրավ,

Գոհացնելու համար իղձըս անձկայրյաց,

Նախքան հարց տալս իր բերանը բաց արավ

88 Եվ բարբառեց. «Թյուր կարծիքովդ ինքըդ քեզ

Բթացնում ես. դու ամեն ինչ կիմանաս,

Եթե քեզնից այդ կարծիքը թոթափես։

31 Է՛լ երկրում չես, ինչպես կարծում ես դու դեռ։

Շանթն այնպես չի գահավիժել վերից վար,

Ինչպես դու արդ սլանում ես դեպի վեր»։

94 Եվ ես նրա այս խոսքերով կարճառոտ

Թոթափվեցի տարակույսից առաջին,

Բայց ընկա նոր տարակույսի մեջ կնճռոտ

97 Եվ ասացի. «Մի զարմանքից հանգչեցի,

Բայց հիմա էլ զարմանում եմ թե ինչպես

Վեր եմ թռչում միջով թեթև տարերքի»։

~~100~~ Եվ այնժամ նա հառաչանքով խորազգաց

Աչքերն ուղղեց դեպի ինձ այն նայվածքով,

Որով մայրն է նայում որդուն ցնորված.

~~103~~ Եվ բացատրեց․ «Էությունները համայն

Իրենց միջև ունեն մի կարգ ներդաշնակ,

Որ տիեզերքն Աստծուն դարձնում է նման։

~~106~~ Վեհ էակներն այդ կարգի մեջ ստեղծված

Տեսնում են դրոշմն իմաստության Արարչի,

Որի համար է այն կարգը հաստատված։

~~109~~ Այդ կարգի մեջ գոյակները ամենայն

Հակում ունեն ինչ-որ բանի ձգտելու,

Իրենց տարբեր վիճակների համաձայն,

~~112~~ Եվ լողում են տիեզերքի մեծ ծովով

Դեպի տարբեր հանգրվաններ՝ խթանված

Իրենց վարող մասնահատուկ բնազդով։

~~115~~ Դա է տանում հուրը դեպի գունդը վառ,

Դա է վարում անբանական կենդանուն,

Դա է պահում երկրի զանգվածը ստվար։

~~118~~ Սակայն անբան գոյակները չեն միայն,

Որ ձգտում են դեպի որոշ նպատակ,

Այլև նրանք, որ ունեն միտք բանական։

~~121~~ Այս բոլորի տնօրինողն իմաստուն

Իր լույսով է օծում երկինքը վերին,

Որի մեջ է շրջում երկինքն արագուն։

~~124~~ Եվ հենց այնտեղ, ինչպես վերջին կայանին,

Մեզ տանում է ուժն այն լարի, որ ամեն

Գոյացություն ուղղում է իր վախճանին։

~~127~~ Սակայն ինչպես արվեստի գործն իր ձևով

Հղացվածից մերթ տարբեր է դուրս գալիս,

Նյութի հետ հաշտ չընթանալու ~~պատճաոով~~պատճառով,

~~130~~ Այսպես էակն իր բնական ընթացքից

Մերթ շեղվում է, իր այն ուժի պատճառով,

Որ կարող է և խոտորվել ճիշտ ճամփից։

~~133~~ Ինչպես շանթը մերթ ամպերի խորքերից

Ցած է վիժում, այսպես խոյանքը մարդու

Մերթ ընկնում է, շեղված պատիր հաճույքից։

~~136~~ Մի զարմանա բարձրանալովդ արդ վերև,

Այնպես ինչպես չես զարմանա տեսնելով

Մի գետակ, որ սարից իջնում է ներքև։

~~139~~ Զարմանալին այն կլիներ քո դեպքում,

Որ դու, անխոչ, գետնին կառչած մնայիր,

Ինչպես եթե բոցը մնար իր տեղում»։

~~142~~ Եվ նա նորից երկինք ուղղեց հայացքն իր։

</poem>

===Երգ երկրորդ===

<poem>

~~<poem>~~OՕ, դուք որ փոքր ու երերուն մակույկով

Մինչև այստեղ հետևել եք իմ նավին,

Որ անցնում է այլ ջրային տարածքով,

4 Վերադարձեք դեպ ափերը ձեզ ծանոթ.

Դուք մի դուրս գաք դեպի բաց ծով, զի գուցե

Կորցնելով ինձ՝ մնաք շվար ու շփոթ։

7 Այստեղ ոչ ոք չի նավարկել տակավին.

Ինձ վարում են Ապոլլոնն ու Միներվան,

Մուսաներն էլ ցույց են տալիս ինձ ուղին։

10 Իսկ դուք քչերդ, որ մտքերը ձեր հլու

Բարձրացրել եք դեպի հացն այն սրբազան,

Որ ատամ են ~~աոանց~~ առանց հագարդ զգալու,

13 Քաջ կարող եք այս խոր ծովով նավարկել,

Հետևելով միշտ իմ նավի հետքերին,

Քանի ջրի մակերեսը չի հարթվել։

16 Հերոսներն այն, որ Կոլխիդա գնացին, Զարմանալու այնքան ~~պատճաո~~ պատճառ չունեցան, Երբ երկրագործ դարձած տեսան ~~Ցասոնին։~~ Յասոնին։

19 Արքայության ծարավն անհագ ու անմար

Մեզ տանում էր այնպես թափով դեպի վեր,

Ինչպիսի թափ ունի երկինքը կամար։

22 Բեատրիչեն նայում էր վեր, ես՝ նրան։

Լայնալիճից արձակված նետը երբեք

Այնքան փութով չի հասնի դեպ իր նշանն,

25 Որքան փութով ժամանեցի ես մի վայր,

Որ գրավեց իմ ուշն ու միտքը համակ։

Տիրուհիս, որ կարդում էր միտքն իմ շվար,

28 Դարձավ դեպ ինձ և ցնծագին բարբառեց.

«Երախտագետ սրտով ուղղվիր առ Աստված,

Որ առաջին երկնագունդը մեզ հասցրեց»։

31 Ինձ թվաց, որ մեզ պարուրեց մի ամպ անդ՝

Ստվարախիտ, ամուր, ողորկ ու շողուն,

Ինչպես լույսից պսպղացող ադամանդ։

34 Կուռ մարմինը ընդունեց մեզ՝ երկուսիս,

Ինչպես ջուրը, միշտ մնալով անբաժան,

Ընդունում է իր մեջ ճաճանչի լույսի։

37 Եթե մարմնով ~~էի—և~~ էի— և այդ դեպքում մեզ

Հասկանալի չէ, թե ինչպես կարող են

Երկու մարմին ներթափանցել իրար մեջ—

40 Դա ավելի պետք է վառեր տենչը մեր

Տեսնելու այն էությունը, որի մեջ

Զուգորդված են բնությունները տարբեր։

43 Անդ կտեսնենք այն խորհուրդները խորին,

Որ անքնին ընդունում ենք հավատով,

Այնպես ինչպես ճշմարտությունն առաջին։

46 Ես ասացի. «Ո՛վ տիրուհի սրտակից,

Ես խորապես շնորհակալ եմ նրան,

Ով ինձ հանեց մահկանացու աշխարհից։

49 Բայց ասացեք՝ ի՞նչ են բծերն այս մարմնի,

Որոնք երկրում մարդկանց առիթ են տվել

Առասպելներ հյուսելու շուրջ Կայենի»։

52 Եվ նա ասաց թեթևակի ժպիտով.

«Եթե մարդիկ սխալվում են մի հարցում,

Որ, չի լուծվում զգայության միջոցով,

55 Դու պետք չէ որ,շատ զարմանաս դրանից,

Զի մեր միտքը շատ չի կարող թևածել,

Ընթանալով զգայությանց ետևից։

58 Իսկ դու ինքըդ ի՞նչ ես կարծում»։ Ես նրան,

«Այստեղ լուսնի տարբեր տեսքերը, ըստ իս,

Հետևանք են նյութի տարբեր խտության»։

61 «Կարծիքդ,— ասաց,— սխալ է և ընդունայն.

Դա կտեսնես, երբ ուշ դարձնես փաստարկիս,

Որով հիմա ես կաշխատեմ հերքել այն։

64 Վառ երկինքը լի է բազում աստղերով,

Որոնք իրենց լույսի չափի համեմատ

Երևում են մարդկանց ~~տպրբեր~~ տարբեր տեսքերով։

67 Թե դա լիներ նոսրի, խիտի պատճառով,

Բոլորի մեջ մի հատկություն կլիներ,

Բաշխված նվազ կամ առավել չափերով։

70 Այլատեսակ հատկություններն արդյունք են

Այլ էական պատճառների, իսկ սրանք,

Բացի մեկից, քո կարծիքով դեր չունեն։

73 Եթե նոսրը պատճառ լինէր բծերի,

Որ տեսնում ես, այս լուսինը կլիներ

Կամ նոսրացած բաղակցության նյութերի,

76 Եվ կամ, ինչպես մի մարմնի մեջ կա պարարտ

Ու նիհար մաս, այսպես և այս լուսնի մեջ

Կլինեին տարբեր շերտեր բարդ ի բարդ։

79 Նախորդ դեպքում կպարզըվեր հարցը այդ,

Երբ արևի խավար լիներ, վասնզի

Կթափանցեր լույսը նյութով այդ անգայտ։

~~82 Գա~~ Դա չէ. ապա տեսնենք վարկածը երկրորդ.

Եվ եթե ես դա էլ հերքել կարենամ,

Քո կարծիքը կհամարվի ավելորդ։

85 Եթե նոսրը ամեն տեղ չի տարածվում,

Կա ուրեմըն սահման նոսրի ու խիտի,

Ուրկից այն կողմ էլ լույսը չի թափանցում,

88 Այլ այնտեղից ետ է դառնում ուղղաբար,

Այնպես ինչպես պատկերը ետ է դառնում

Այն ապակուց, որի ետևն է կապար։

91 Բայց կառարկես՝ երբ խիտ խավը լինի խոր,

Լույսն ավելի մութ կերևա, քան այլուր,

Կանդրադառնա քանզի տեղից հեռավոր։

94 Այս կասկածից կարող է փորձը միայն

Ազատել քեզ, եթե նրան դու դիմես,

Որ աղբյուրն է ձեր գիտությանց ամենայն։

97 Վերցրու երեք հայելի և նրանցից

Երկուսը մոտ, իսկ երրորդը հեռու դիր,

Այնպես որ սա քեզ երևա մեջտեղից։

~~100~~ Քո թիկունքում զետեղիր լույս մի ուժգին,

Որ ցոլանա հայելիքում այն երեք

Եվ նրանց ցոլքն անդրադառնա քո դեմքին։

~~103~~ Հեռավորը թեև լույսի քանակով

Հավասար չէ մյուս երկուսին, բայց նրանք

Հավասար են իրենց լույսի որակով։

~~106~~ Արդ ինչպես ջերմ ճաճանչների շողյունից

Ձյան գոյանյութն ազատվում է քիչ առ քիչ

Ե՛վ իր նախկին սառնությունից, և՛ գույնից,

~~109~~ Այսպես ես քեզ, թոթափելով սխալից,

Պիտի լույսով մի ողողեմ այնպես վառ,

Որ քո աչքին փայլատակի շողալից։

~~112~~ Աստվածության անշարժանան երկնի տակ

Պտտվում է մի մեծ մարմին երկնային,

Որի ուժն է կրում ամեն մի գոյակ։

~~115~~ Հաջորդ երկինքն, ուր կան աստղեր այնքան շատ,

Հաղորդում է ուժն այդ տարբեր գոյերին,

Որ իր մեջ են և իրենից տարանջատ։

~~118~~ Մյուս երկինքներն եղանակով բնազանց

Այդ ուժերը տնօրինում են այնպես,

Որ գործադրեն ազդեցությունը յուրյանց։

~~121~~ Այսպես մեկը մյուսին են հաջորդում

Տիեզերքի օրգաններն այս և բարձրից

Առած ուժը ստորինին հաղորդում։

~~124~~ Արդ հետևիր, թե ինչպես եմ գնում ես

Քո ցանկացած ճշմարտությունը դեպի,

Որին հետո ինքըդ անձամբ կհասնես։

~~127~~ Շարժումը և ուժը երկնի գնդերի

Ձեռքի գործն է շարժիչների երանյալ,

Ինչպես դարբնած իրը դարբնի ձեռքերի։

~~130~~ Երկինքն այն, որ ունի աստղեր մշտավառ,

Ընդունում է իր մեջ դրոշմը ոգու

Եվ շարժվում է նրա ուժով մշտավար։

~~133~~ Ինչպես հոգին ձեր մարմնի մեջ մարդկային

Տարածվում է անդամների մեջ տարբեր,

Ըստ այլազան կարողությանց յուրային,

~~136~~ Այսպես ոգին աստղերի մեջ բազմազան

Տարածում է իր այդ ուժը բարերար,

Պահելով իր միասնությունն անբաժան։

~~139~~ Ինչպես հոգին ձեր մարմնի հետ մարդկային

Միաձույլ է, այսպես ուժը այդ ոգու

Միաձույլ է այդ մարմնի հետ երկնային։

~~142~~ Ունենալով հարազվարթ բնություն,

Ձուլված ուժը մարմնի միջով է շողում,

Ինչպես խինդը աչքի միջով վառվռուն։

~~145~~ Այդ ուժից են տարբեր լույսերը ծագում,

Ոչ թե մարմնի խտությունից այս կամ այն.

Պատճառն այդ է, որը առաջ է բերում

~~148~~ Մութն ու պայծառն, իր ներգործման համաձայն»։

</poem>

===Երգ երրորդ===

<poem>

Արևն այն, որ ջերմացրել էր ինձ սիրով,

Քաղցըր դեմքը ճշմարտության գեղեցիկ

Ինձ ցուցադրեց որոշակի փաստերով.

4 Եվ ցույց տալու համար, որ ես հասկացել,

Համոզվել եմ, գլուխըս ըստ պատշաճի

Վեր բարձրացրի, որ կարենամ զեկուցել։

7 Սակայն հանկարծ ես տեսա մի երևույթ,

Որով այնպես ուշս ու միտըս կլանվեց,

Որ մոռացա իմ ասելիքը ընդփույթ։

10 Ինչպես վճիտ, ականակիտ, հանդարտիկ

Ջրերի մեջ, ուր հատակն է երևում,

Կամ ինչպես ջինջ ապակու մեջ թափանցիկ

13 Մենք տեսնում ենք մեր պատկերը այնքան թույլ, Որքան ողորկ մարգարիտն է ~~երևամ~~ երևում Ճակտի վրա սպիտակ ա ու աննշույլ,—

16 Այսպես տեսա դեմքեը՝ պատրաստ խոսելու.

Եվ ունեցա ներհակ պատրանքը նրա,

Ով սեր ծնեց ջրի միջև և մարդու։

19 Հենց որ նրանց, նկատեցի թուլորեն,

Կարծեցի թե դիմացոլքեր են դրանք,

Եվ շուռ եկա տեսնելու թե ովքեր են։

22 Բայց հայտնապես չտեսնելով ես ~~ոչէնչ~~ոչինչ,

Նորից հայացքս իմ տիրուհուն ուղղեցի,

Որ ժպտում էր ինձ աչքերով վառ ու ջինջ։

25 «Մի զարմանար, որ ես ժպտում եմ քո այդ

Տղայական մտքի վրա,— ասաց նա.—

Չհենվելով ճշմարտությանը անգայթ,

28 Դու տարվել ես ցնորական մտքերով.

Քո տեսածներն էակներ են իրական,

Եվ այստեղ են ուխտի խախտման պատճառով։

31 Խոսիր, լսիր և հավատ դու նրանց։

Ճշմարտության լույսը, որով ապրում են,

Թույլ չի տա, ոը նրանք լինեն պարտազանց»։

34 Ես դիմեցի այնժամ մեկին, որ կարծես

Մեծ ցանկություն ուներ ինձ հետ խոսելու,

Եվ ասացի անձկակարոտ անձի պես.

37 «Ազնիվ հոգի, որ խորապես զգում ես

Հավերժ կյանքի քաղցրությունները բոլոր,

Որ գիտեն լոկ ճաշակողներն անձնապես,

40 Ես չափազանց գոհ կլինեմ, եթե դու

Անունդ հայտնես և ձեր մասին ինձ խոսես»։

Եվ նա ասաց պատրաստակամ ու ժպտուն.

43 «Արդար, հայցին դուռ չի փակի սերը մեր,

Ինչպես սերը բազումողորմ Արարչի,

Որ պատրաստ է միշտ լսելու խնդրանքներ։

46 Ես աշխարհում կուսական քույր եմ եղած,

Եվ եթե դու լավ նայես ինձ և հիշես,

Ապա, իմ այս գեղեցկության տակ աճած,

49 Կճանաչես Պիկկարդային անպայման.

Երանելյաց այս դասի հետ միասին

Երջանիկ եմ այստեղ՝ գնդում լուսնական։

52 Մեր սրտերը, որոնք այրվում են միայն

Այն սիրով, որ Սուրբ Հոգին է ներշնչում,

Վայելում են ցնծություններ լի ու լայն.

55 Մեր այս կարգը, ուր այնքան ցած է թվում,

Մեզ տրված է պարզապես այն պատճառով,

Որ մեր ուխտը չենք կատարել աշխարհում»։

58 Եվ ես նրան. «Ձեր դեմքերում վեհագին

Աստվածային ինչ-որ մի բան է շողում,

Որ փոխում է ձեր կերպարանքը նախկին,

61 Դրա համպը չհիշեցի քեզ մեկեն.

Բպյց այն, ինչ որ դու ինձ ասում ես հիմա,

Ինձ օգնում է ճանաչելու քեզ արդեն։

64 Դուք, որ այստեղ շատ երջանիկ եք կարծես, Չէի՞ք ցանկա լինել ~~տաեղում~~ տեղում բարձրագույն,

Աստծու գահին մոտ զգալու համար ձեզ»։

67 Նա նախ ժպտաց ընկերների հետ մեկտեղ,

Ապա ասաց խինդով այնքան համակված,

Որ այրվում էր կարծես սիրուց հորդազեղ.

70 «Եղբայր, մեզ լոկ սերն է տալիս գոհացում,

Սերը, որ մեզ մղում է լոկ ցանկալ այն,

Ինչ որ ունենք, և այլ տենչ չի հարուցում։

73 Թե ցանկայինք բարձր տեղում մենք լինել,

Դրանով մեր կամքը շեղված կլիներ

Կամքից նրա, որ այստեղ է մեզ պահել։

76 Դա չի կարող տեղ ունենալ երկնքում,

Եթե հարկ է սիրով ապրել միշտ այստեղ,

Եթե լավ ես սիրո բնույթն հասկանում։

79 Պայմանը մեը երանելի վիճակի

Կամակցելն է աստվածային կամքի հետ,

Նույնացնելով կամքերը մեր ամենքի։

82 Մեր տեղադրումն արքայության մարզերում

Հաճո է մեզ, ինչպես և այն Արքային,

Որի կամքին մեր կամքը չենք հակադրում։

85 Նա է լոկ մեր խաղաղությունն հոգևոր,

Նա է ծովն այն, որին ձգտում են հավետ

Իր ստեղծած արարածները բոլոր»։

88 Ինձ պարզ դարձավ, որ ամեն տեղ երկնքում

Դրախտ է, թեև շնորհները Բարձրյալի

Ամենուրեք նույն չափերով չեն բաշխվում։

91 Բայց ինչպես նա, ով հագեցած մի ճաշով,

Ցանկանում է մի այլ բան էլ ճաշակել,

Իր կերածից շնորհակալ լինելով,

94 Այսպես արի և հասկացրի այնժամ ես,

Իմանալու համար թե ինչ ուխտ էր այն,

Որ չէր հասցրել նա կատարել լիապես։

97 Եվ նա ասաց. «Վերին երկնում է հանգչում

Վեհ կյանքի և արժանիքի տեր մի կին։

Նա, ով նրա նշած տարազն է հագնում,

~~1ՕՕ~~ 100 Մինչև ի մահ կապրի խաղաղ, անխռով

Փեսայի մոտ, որի համար ամեն ուխտ

Ընդունելի է, երբ արվում է սիրով։

~~103~~ Փափագելով այդ կնոջը հետևել,

Վաղ հասակում ես քաշվեցի աշխարհից

Եվ ուխտեցի նրա վանքին նվիրվել։

~~106~~ Սակայն մարդիկ չարակամ ու անիրավ

Քաղցըր վանքից ինձ հանեցին բռնությամբ.

Աստված գիտե, թե հետո կյանքս ինչ դարձավ։

~~109~~ Իսկ այն մյուս լուսահոգին, որ իմ աջ

Կողմն է կանգնած և որ շողում է մեր այս

Երկնագնդի ամբողջ լույսով քո առաջ,

~~112~~ Իմ խոսքերն այս վերագրում է և իրեն.

Նա էլ քույր էր, որից, ինչպես և ինձնից,

Նվիրական քողը խլվեց բռնորեն։

~~115~~ Սակայն երբ նա բռնի աշխարհ դուրս բերվեց,

Ի հեճուկըս նրա կամքի և ուխտի,

Այդ սուրբ քողը սրտի խորքում միշտ պահեց։

~~118~~ Նա կայսրուհի Կոստանցան է վեհածին,

Որ Սվեվիո երկրորդ հողմից մեծազոր

Ծնեց երրորդն, իշխանավորը վերջին»։

~~121~~ Այսպես խոսեց, ապա ~~«Ոդջոյն~~ «Ողջոյն քեզ, Մարիամ»

Սկսեց երգել ու երգելով չքացավ,

Ինչպես ջրում ինչ-որ մարմին ծանրանդամ։

~~124~~ Իմ հայացքով հետևեցի ես նրան,

Ապա, նրա հետքը իսպառ կորցնելով,

Դարձա դեպի իմ մեծ իղձի առարկան,

~~127~~ Այսինքըն դեպ Բեատրիչեն իմ անեղծ,

Բայց նա այնպես իմ աչքի մեջ ցոլացավ,

Որ սկզբում տեսողությունս այլայլվեց.

~~130~~ Այդ պատճառով իմ հարցումը ուշացավ։

</poem>

===Երգ չորրորդ===

<poem>

Զույգ ճաշերի միջև նույնքան գրգռալից

Մարդ ինքնակամ պիտի սովի մատնվեր,

Դեռ չկերած մեկն ու մեկը նրանցից.

4 Զույգ գայլերի միջև վայրագ, կենազուրկ,

Այսպես դառը կմատնվեր խուճապի,

Կամ թե շունը՝ այծյամների միջև զույգ։

7 Այսպես մղված զույգ հարցերից տանջալի,

Լռում էի, և լռությունս հարկադիր

Ես չեմ գտնում բասրելի կամ գովելի։

19 Լռում էի, բայց իմ հարցերն ավելի

Որոշ էին արտահայտված իմ դեմքին,

Քան եթե ես դրանք խոսքով հայտնեի։

13 Բեատրիչեն, Դանիելի ճիշտ նման,

Որ ամոքեց Ռաբելոնի արքային,

Երբ զայրույթը կուրացըրել էր նրան,

16 Բարբառեց ինձ. «Լավ տեսնում եմ, թե ինչպես

Երկու հարցեր մեզ հուզում են այնքան շատ,

Որ մտովին կաշկանդված ես զգում քեզ։

19 Դու դատում ես. «Եթե կամքըս հաստատ է.

Ապա ինչպե՞ս բռնությունը ուրիշի

Կարող է իմ արժանիքը կրճատել»։

22 Իսկ մյուս հարցը, որ, պահանջում է լուծում,

Դա մեր հոգու վերադարձն է աստղերին,

Ինչպես որ դա Պլատոնն էր ուսուցում։

25 Այս հարցերն են, որոնք, չափով հավասար

Հուզում են քեզ, բայց ես պիտի նախ խոսեմ

Այս հարցի շուրջ, որ ավելի է դժվար։

28 Աստվածության ամենամոտ Սերովբեն,

Մովսեսն, Սամվելն, Հովհաննեսները երկու,

Մինչև անգամ Մարիամն իրենց գահն ունեն

31 Նույն երկնային լուսապայծառ ոլորտում,

Ինչ որ Լուսնի, հոգիները քո տեսած,

Եվ բոլորն էլ հավերժ կյանքով են ապրում։

34 Բոլորն էլ նույն ոլորտում են բոլորշի,

Բայց ապրում են անհամաչափ ցնծությամբ,

Զի նույն չափով չեն զգում շունչն Հավերժի։

37 Սրանք այստեղ երևացին միմիայն

Նրա համար, որ զգալի դառնա քեզ

Նրանց նվազ աստիճանը խնդության։

40 Այսպես պետք է ձեր մտքի հետ բարբառել,

Զի նա միայն զգայության միջոցով

Կընկալի այն, ինչ չի կարող ~~ըմբոնել։~~ըմբռնել։

43 Դրա համար Սուրբ Գիրքը ձեր ըմբռնման

Հարմարվում է, վերագրելով Աստուծուն

Ոտներ, ~~ձեոներ~~ձեռներ, բայց հասկանամ է այլ բան.

46 Եկեղեցին էլ տեսքի տակ մարդկային

Գաբրիելին, Միքայելին է ցուցում,

Եվ այն մյուսին, որ բժշկեց Տուբիային։

49 Ինչ որ Տիմեյն հոգվոց մասին է պնդում,

Այն չէ, ինչ որ երևում է ձեզ այստեղ,

Զի նա իրոք ասում է և հավատում,

52 Որ մեր հոգին վերադառնում է կրկին

Դեպ իր աստղը, ուրկից ցած էր իջել նա

Կենդանություն տալու համար մեր մարմնին։

55 Բայց գուցե մենք նրա խոսքին տալիս ենք

Տարբեր իմաստ, քան ուզում է նա ասել,

Ուստի պետք չէ դրա վրա ծիծաղենք։

58 Թե ուզում է նա ասել, որ ամենայն

Ազդեցության այս աստղերից է գալիս,

Ապա ճիշտ է որոշ չափով խոսքը այն։

61 Բայց այս միտքը մոլորության հանգեցրեց

Ողջ աշխարհին, որը հասավ մինչ այնտեղ,

Որ նրանց Զևս, Մերկուր ու Մարս անվանեց։

64 Իսկ մյուս հարցը, որ քեզ հուզում է նույնպես,

Նվազ կնճռոտ և նվազ է փորձանքոտ

Եվ չի կարող ճիշտ հավատից շեղել քեզ։

67 Եթե երբեմն արդարությունը երկնի Մարդկանց աչքին անարդար է ~~երեում~~երևում,

Պետք չէ որ դա ձեր հավատը թուլացնի։

70 Բայց քանի որ ճշմարտության մեջ այս խոր

Մարդկային միտքն ի զորու է թափանցել,

Քո փափագին ես գոհացում կտամ նոր։

73 Եթե թեկուզ բռնադատյալն իր կամքով

Բռնադատչի բռնությանը չի օգնել,

Հոգիներն այս չեն չքմեղվի դրանով։

76 Քանզի կամքը չի շիջանի բռնությամբ,

Այլ բոցի պես կպայքարի աննկուն,

Եթե փորձեն նրան ընկճել ուժգնությամբ։

79 Իսկ եթե նա զիջում անի շատ թե քիչ,

Կօգնի ուժին, այսպես արին և սրանք,

Չդառնալով նորից վանքի բնակիչ։

82 Եթե նրանց կամքը լիներ անսասան,

Ինչպես կամքն այն, որով Լավրենտն ու Մուկիոն

Հերոսաբար հրակիզման դիմացան,

85 Նրանց պիտի վերադարձներ դեպի վանք,

Ուրկից նրանք հանված էին բռնությամբ.

Բայց հազվագյուտ է այդպիսի տոկուն կամք։

88 Այս խոսքերիս եթե դա լավ դրիր ուշ,

Կսպառվի և քո այդ հարցը, որ հետո

Քեզ կարող էր մտատանջել նորից հույժ։

91 Սակայն հիմա ծագեց ուրիշ հարց մի բարդ,

Որի միջից դարս չես կարող գալ անձամբ.

Դու քո միտքը կհոգնեցնես տարապարտ։

94 Ես ասացի որպես ստույգ բան ու ճիշտ,

Որ չի կարող ստել հոգին երանյալ,

Երբ Առաջին ճշմարտության մոտ է միշտ։

97 Եվ ապա դա Պիկկարդայից իմացար,

— Եվ նա կարծես հակասում է ինձ այստեղ—

Որ Կոստանցան քողի սերը պահեց վառ։

~~100~~ Եղբայր, գիտես, շատ հաճախ է պատահել,

Որ խույս տալու համար ինչ-որ վտանգից,

Մարդ անում է այն, ինչ անել չէր վայել։

~~103~~ Այսպես Ալկմեն ակնածելու համար հոր,

Սպանեց իր հարազատ մոր, և անսաստ

Չլինելու համար դարձավ հանցավոր։

~~106~~ Այստեղ, ինչպես ինքըդ կարող ես դատել,

Բռնությունը միացած է կամքի հետ

Եվ հանցանքը անկարելի է ներել։

~~109~~ Ըստ էության կամքը դեմ է բռնության,

Բայց զիջում է, քանզի եթե դիմադրի,

Կմատնվի ավելի մեծ փորձության։

~~112~~ Արդ Պիկկարդան երբոր այնպես է խոսում,

Բացարձակ կամքն է հասկանում, մինչդեռ ես

Պայմանականն, ուստի մենք չենք հակասում»։

~~115~~ Այսպես եղավ հոսանքը սարբ առվակի,

Որ բխում էր ճշմարտության Ակունքից.

Եվ հագեցավ իմ ծարավը կրկնակի։

~~118~~ «Ո՛վ սիրեցյալ, աստվածային դու տիկին,—

Ասացի ես,— ձեր խոսքերը հորդաբուխ

Ողողում ու ջերմացնում են իմ հոգին։

~~121~~ Ես չեմ կարող ձեզ հատուցել արժանին

Ինձ մատուցած ծառայության փոխարեն.

Իմ տեղ Տերը թող հատուցի ձեզ բարին։

~~124~~ Տեսնում եմ, որ մեր միտքը չի հագենա,

Եթե լույսին ճշմարտության չհասնի,

Որից բացի ~~արիշ~~ ուրիշ ստույգ բան չկա։

~~127~~ Իսկ երբ հասնի՝ կխաղաղվի միտքը մեր

Նրա ծոցում, ինչպես գազանն իր որջում,

Թե ոչ ամեն ձգտում իզուր կլիներ։

~~130~~ Ճշմարտության այդ ձգտումից է ծլում,

Ինչպես բողբոջ, տարակույսը թեզնավոր,

Որ մեզ քիչ-քիչ դեպի բարձունքն է ձգում։

~~133~~ Այս բոլորն ինձ թույլ են տալիս, ո՛վ տիկին,

Ձեզ հարգանքով հարցընելու մի այլ բան,

Որ ինձ համար դեռ մութ է ու անմեկին։

~~136~~ Ես ուզում եմ գիտնալ, թե ուխտն անկատար

Կարելի՞ է փոխարինել այլ բանով,

Որ ձեր կշռի համար թեթև դուրս չգար»։

~~139~~ Բեատրիչեն դեպ ինձ նայեց այնպիսի

Աստվածային ու սիրավառ աչքերով,

Որ շլացած իմ աչքերը հակեցի,

~~142~~ Տեսողությունս համարյա թե կորցնելով։

</poem>

===Երգ հինգերորդ===

<poem>

«Երբ շողում եմ գեղուն սիրո հրայրքով,

Ավելի քան պատկերացվում է երկրում,

Եվ քեզ այդպես շլացնում եմ իմ տեսքով,

4 Մի զարմանար, զի դա առաջ է գալիս

Իմ բերկրանքից, որը ինչքան աճում է,

Այնքան դեմքիս պայծառություն է տալիս։

7 Տեսնում եմ, թե ինչպես արդեն քո մտքում

Ցոլանում է ճշմարտության Լույսն հավերժ,

Որի տեսքն իսկ մեր մեջ սեր է բորբոքում։

10 Եթե մարդկանց հրապուրում է այլ բան,

Դա լոկ Նրա նմանությանն է պատիր,

Որ թվում է մարդուն բարիք իսկական։

13 Դա ուզում ես գիտնալ, թե ուխտը խախտված

Կարելի՞ է փոխարինել այլ բանով,

Որով հոգին լինի հոգսից ազատված»։

16 Բեատրիչեն այս երգն այսպես սկսեց,

Այնուհետև առանց դադար առնելու

Իր սրբազան միտքը այսպես ինձ պարզեց.

19 «Մեծ պարգևը, որ Արարիչն էակին

Ստեղծելով՝ բաշխեց նրան բարությամբ,

Եվ որ նրա համար գանձ է թանկագին,

22 Դա ինքնիշխան ազատությանն է կամքի,

Որով օժտված ե օժտվում են ի ծնե

Իմացական էակները հատկակի։

26 Այստեղից էլ քեզ կլինի պարզըված

Մեծ արժեքը ուխտի, եթե, իհարկե,

Մարդու ուխտին հավանություն տա Աստված։

28 Զի երբ Աստված և մարդ դաշինք են կնքում,

Զոհվում է այս թանկագին գանձն իմ ասած,

Եվ այդ բանը հոժար կամքով է արվում։

31 Ուրեմն ուխտին փոխարինող էլ ի՞նչ կա.Ուրիշ ~~բտնով~~ բանով փոխարինել կամ փոխել,

Դա ուզել է, որ վատից լավ բան դուրս գա։

34 Արդ հիմնական հարցը արդեն պարզ է քեզ.

Բայց զի բանը եկեղեցին է վճռում

Որ ասածիս հակասում է աստ կարծես,

37 Հարկ է, որ դու սեղանին քիչ էլ նստես,

Վասնզի այն չոր պատառը, որ կերար,

Օգնություն է դեռ պահանջում, որ մարսես։

40 Արդ միտքըդ բաց իմ խոսքերին հայտնելիք,

Եվ միշտ հիշիր, քանզի մի բան իմանալ

Ու մոռանալ՝ չի տա ոչ մի գիտելիք։

43 Ուխտի համար հարկավոր է երկու բան.

Մեկը զոհի համար դաշինքն է կնքած,

Մյուսը՝ զոհի հիմքը կազմող առարկան։

46 Առաջինը ամենևին չի խախտվում,

Այլ պահվում է, և այդ մասին պարզորոշ

Բացատրություն արդեն տրվեց վերևում։

49 Հրեից մոտ զոհը հարկ էր կենսական,

Թեպետ նրանք ինչպես գիտես, երբեմըն

Փոխում էին իրենց զոհի առարկան։

52 Իսկ երկրորդը, որ առարկան է զոհի,

Կարող է և մեղքի պատճառ չլինել,

Եթե ուրիշ առարկայի հետ փոխվի։

65 Սակայն ոչ ոք թող իր կամքով սեփական

Չփոփոխի ստանձնած պարտքը առանց

Թույլտվության եկեղեցու սրբազան։

68 Փոփոխությանն անմիտ բան է համարվում,

Եթե զոհի հին առարկան նորի մեջ

Չի ընդգրկվում, ինչպես չորսը վեց ~~թվամ։~~թվում։

61 Բայց երբ զոհի նյութը ծանր է արժեքով

Եվ չունի իր զուգակշիռն համարժեք,

Այն չի կարող փոխարինվել այլ բանով։

64 Թող ուխտի հետ մարդիկ թեթև չվարվեն.

Հավատարիմ եղեք, բայց ոչ անխոհեմ,

Ինչպես եղավ իր ուխտի մեջ Եփթայեն։

67 Լավ կլիներ, որ նա ասեր՝ «վատ արի»,Քան ~~վատւսգայնն~~ վատագայնն աներ ախտը պահելով.

Այսպես անմիտ եղավ ավագն հույների,

70 Որի համար Իփիգենիան զոհ դարձավ,

Եվ ամեն ոք շատ ափսոսաց ու ողբաց,

Երբ այդպիսի զոհի մասին իմացավ։

73 Ո՛վ քրիստոնյայք, եղեք ուխտի մեջ զգույշ.

Ամեն հովից փետուրի պես մի թռչեք.

Մի կարծեք, թե ձեզ կլվա ամեն գուշ։

76 Դուք Հին ու նոր Կտակարանը անեք,

Եվ հովիվն է եկեղեցու ձեզ վարում.

Այսքանը ձեզ բավական է, որ փրկվեք։

79 Եթե կիրքը ձեզ թելադրի ուրիշ բան,

Դուք մարդ եղեք, ոչ թե անմիտ ոչխարներ,

Որ ձեր վրա հրեաները չխնդան։

82 Դուք մի վարվեք մատղաշ գառան պես շամբուշ,

Որ թողնելով իր մոր կաթը խոլաբար

Ցատկրտում է ու խաղ անում անզգույշ»։

85 Բեատրիչեն այսպես ճառեց ճիշտ ու ճիշտ,

Ապա դարձավ լի ըղձանքով դեպ այն կողմ,

Ուր աշխարհը ավելի է պայծսա. միշտ։

88 Նրա լռելն ա փայլելը ավելի

Կարկամեցրին մի պահ իմ միտքը անհագ,

Որ նորանոր հարցեր ուներ լուծելի։

91 Եվ ինչպես նետն իր նշանին է զարկում,Երբ դեռ լարը ~~թրթռամ~~ թրթռում է աղեղի,

Այսպես և մենք ընկանք երկրորդ երկնքում։

94 Իմ տիրուհին այնքան բերկրեց ու փայլեց,

Երբ ընդգրկվեց նոր երկնքի ոլորտում,

Որ երկնքի պայծառությունն էլ աճեց։

97 Եթե աստղն այն պայծառացավ առավել,

Ինչ եղա ես, որ բնությամբ իմ արդեն

Ամե՛ն կերպով փոփոխական եմ հավետ։

~~100~~ Ինչպես ձկներն հանդարտ ու ջինջ ձկնոցում

Մոտենում են շտապ ինչ֊որ մի բանի,

Որ ուտելու համպր հարմար են կարծում,

~~103~~ Այսպես անթիվ լուսապայծառ հոգիներ

Գալիս էին մեզ ընդառաջ, ասելով․

«Ահա նա, ով կաճեցնի սերը մեր»։

~~106~~ Որքան նրանք գալիս էին դեպի մեզ,

Այնքան խինդով զեղուն էին երևում

Իրենց խորքից ճառագայթող լույսի մեջ։

~~109~~ Արդ, ընթերցող, ինքըդ դատիր ու խորհիր,

Թե այս մասին այսքան միայն նշեի,

Ինչքան պիտի դու դա թերի գտնեիր.

~~112~~ Եվ զգայիր, թե ես ինչքան անձկագին

Ուզում էի նրանց վիճակն իմանալ,

Երբ որ նրանք երևացին իմ աչքին։

~~115~~ «Ո՛վ ~~բպրեծին~~բարեծին, որին շնորհն երկնավոր Թույլ է ~~տվեւ~~ տվել տեսնել գահերն հաղթական,

Դեռ չթողած կյանքի պայքարն երկրավոր,

~~118~~ Մենք վառված ենք սիրո լույսով երկնասփյուռ․

Թե ուզում ես տեղեկանալ մեր մասին,

Մեզ հարց տուր և քո փափագը գոհացար»։

~~121~~ Այսպես ասաց մեկն ինձ խմբից այն բարի.

Իսկ տիրուհիս ասաց, «Խոսիր համարձակ,

Եվ հավատա նրանց իբրև արդարի»։

~~124~~ «Ես տեսնում եմ, թե ինչպես քո սեփական

Լույսի մեջ ես դու պարփակվել և ինչպես

Խինդ ես զեղում քո աչքերիդ արփական։

~~127~~ Բայց չգիտեմ, թե, վեհ հոգի, ո՞վ ես դու,

Եվ ինչո՞ւ ես այս գնդի մեջ, որ երկրից

Քողարկված է մի այլ գնդով լուսատու»,—

~~130~~ Ասացի ես ուղղված լույսին այն խոսուն,

Այս խոսքերիս վրա իսկույն նա դարձավ

Առաջվանից ավելի վառ ու շողուն։

~~133~~ Ինչպես արևն իր արձակած լույսով վառ

Քողարկվում է, երբ ջերմությունը նրա

Կլանել է գոլորշիները ստվար,

~~136~~ Այսպես ծածկեց նա իր դեմքը սրբազան

Խնդությունից աճած լույսով անեղծյալ,

Եվ սքողված այսպես՝ տվեց պատասխան

~~139~~ Այն կերպով, որ երգում է երգն հետևյալ։

</poem>

===Երգ վեցերորդ===

<poem>

«Երբ Կոստանդինն ուղղեց արծիվն հռոմյան

Ընդդեմ երկնի շարժման, որին հետևեց

Այրն հինավուրց, ում կին դարձավ Լավինիան,

4 Աստծու թռչունն ավելի քան երկու դար

Եվրոպայի ծայրամասում կանգ առավ,

Այն լեռանց մոտ, ուրկից ելավ անվթար։

7 Եվ այնտեղից, հովանու տակ թևերի,

Վարեց աշխարհն ու փոխանցվեց ձեռքից ձեռք,

Մինչև որ նա ընկավ մեջն իմ ձեռքերի։

10 Ես կայսր էի և Հուստինիան եմ կոչվում.

Ես Սուրբ Հոգու ներշնչումով զտեցի

Ինչ որ զուր էր և ավելորդ օրենքում։

13 Սակայն նախքան այդ գործին ձեռք զարկեի,

Ես հավատում էի, որ կա ի Քրիստոս

Մեկ բնություն, և դրանով գոհ էի։

16 Բայց գերագույն հովվապետը Ագապիտ

Իր հոգեշահ քարոզներով ինձ բերեց

Այն հավատին, որ միակն է ճշմարիտ։

19 Ես անսացի նրան, և այդ հավատն արդ

Հասկանում եմ, ինչպես դու ես հասկանում

Ճիշտն ու սխալն ամեն ճառում հակամարտ։

22 Հազիվ թե ես եկեղեցուն հարեցի,

Բարձրյալն Աստված ինձ ներշնչեց ձեռնարկել

Այդ մեծ գործին, որին և ես լծվեցի։

25 Ես զենքերըս Բելիսարիս հանձնեցի.

Եվ երկինքը նրան այնպես աջակցեց,

Որ նշան էր, թե պետք է ես հանգչեի։

28 Իմ պատասխանն այս է հարցիդ առաջին.

Բայց բնույթն իր ինձ ստիպում է այստեղ

Խոսքիս կցել մի հավելված առանձին,

31 Որ իմանաս, թե ինչքան են անիրավ

Նրանք, ովքեր արծվի ընդդեմ են գործում,

Յուրացնելով կամ մերժելով այն դյուրավ։

34 Ինչ սխրանքներ նրան դարձրին հարգարժան.

Առ այդ նախ և առաջ Պալլանտը զոհվեց,

Որպեսզի նա դառնա տեր ու գերիշխան։

37 Գիտես, որ նա երեք դարից ավելի

Ալբում մնաց, մինչև որ հուսկ իր համար

Կռվի ելան երեքն ընդդեմ երեքի։

40 Գիտես, որ նա հերթով տարավ հաղթանակ

Սահմանակից ցեղերի դեմ այլազան,

Հռոմի յոթ արքաների ժամանակ։

43 Գիտես, որ նա մարտեր մղեց հաղթական

Ընդդեմ Բրեննի ու Պյուտոսի թշնամի

Եվ ընդդեմ այլ իշխանների տիրական։

46 Այդ մարտերում Կինտն ու Տորկուատն անվանի,

Դեկյաններն ու Ֆաբյանները ստացան

Այն հռչակը, որ գովքի է արժանի։

49 Նա ջախջախեց հոխորտությունն արաբաց,

Որոնք անցան Հաննիբալի ետևից

Այն Ալպերով ուրկից Պոն է իջնում ցած։

52 Նրա ներքո՝ դեռ հասակում անհանգիստ՝

Սկիպիոնն ու Պոմպեոսը հաղթեցին,

Որից տուժեց ձեր քաղաքը բլրանիստ։

55 Մոտենալով պահն, երբ երկինքը ուզեց

Պայծառացնել աշխարհն համայն իր նման,

Հռոմի կամքով Կեսարն իր ձեռքն այն վերցրեց։

58 Ինչ որ արեց Վարոսից մինչ Հռենոս՝

Իզեր, Լուառ և Սեն գետերը տեսան,

Ինչպես տեսավ Ռոդանոսը հորդահոս։

61 Ինչ որ արեց Ռավեննայից դուրս գալով

Եվ թռչելով Ռուբիկոնից, մի գործ էր,

Որ ո՛չ խոսքով կարտահայտվի, ո՛չ գրչով։

64 Ապա փութով դեպ Իսպանիա սլացավ,

Հուսկ Դուրացցո, և Ֆարսալիան թրատեց

Այնպես ուժգին, որ տաք Նեղոսն զգաց ցավ։

67 Տեսավ Անտանդրն ու Սիմոյիսն իր օրրան,

Ուր հանգչում է հավետ Հեկտորը հերոս,

Հուսկ խոյացավ Պտղոմեի շեշտ վրան։

70 Նա շանթի պես սուրաց ընդդեմ Յուբայի,

Հետո դարձավ թռավ դեպի արևմուտք,

Ուր ձայնն առավ պոմպեական շեփորի։

73 Ինչ որ արեց վեհապետի հետ հաջորդ,

Բրուտոսն ու Կասիոն կասեն Դժոխքում

Եվ Մոդենան ու Պերուջան վշտահորդ։

76 Կլեոպատրան, որ ողբում է դեռ տխուր,

Խուճապահար փախուստ տվեց նրանից

Եվ մի իժից մահ ստացավ դառնալուր։

79 Նա թռչելով հասավ Կարմիր ծովեզրին,

Եվ աշխարհը խաղաղեցրեց այնպես լավ,

Որ ի վերջո փակվեց տաճարն Յանոսի։

82 Բայց այն, ինչ որ արծիվն արեց և ինչ որ

Անելու էր բոլոր իրեն ենթակա

Երկրների համար մոտ ու հեռավոր,

85 Աննշան ու անփառունակ կերևա,

Եթե դիտենք պայծառ մտքով ու սրտով

Այն ինչ արեց երրորդ կայսեր ձեռքում նա.

88 Քանզի այնժամ Արդարությունը Կենդան

Նրա վրա վեհ պարտք դրեց մեղմելու

Խստությունը երկնի արդար բարկության։

91 Արդ ի զարմանս քեզ հայտնում եմ սա միայն.

Նա, որ լուծել էր վրեժը հին մեղքի,

Տիտոսի հետ փութաց պատժել վրեժն այն։

94 Երբ ատամը լանգոբարդյան կծոտեց

Եկեղեցուն, Կառլոս Մեծը՝ արծվային

Թևերի տակ օգնեց նրան ու հաղթեց։

97 Արդ դու դատիր նրանց մասին, որոնց ես

Մեղադրեցի, և նրանց այն թերությանց,

Որ պատճառն են չարիքների հասած ձեզ։

~~100~~ Մեկն հանրային դրոշին է հակադրում

Ոսկե շուշանն, իսկ մյուսը՝ զեղծում այն.

Հեշտ չէ ասել, թե ով է շատ թյուր գործում։

~~103~~ Թող գիբելլինք այլ դրոշի տակ անեն

Խաղերն իրենց. վատ հետևորդ են նրանք,

Որոնց գործերն արդարության միշտ դեմ են։

~~106~~ Թող նոր Կառլոսն այն տապալել չփորձի

Իր գուելֆներով, այլ թող սոսկա ճանկերից,

Որ ճղել են մորթն իսկ հզոր ~~առյուծի:~~առյուծի։

~~109~~ Հաճախ որդիք տուժել են հոր հանցանքով.

Եվ թող ոչ ոք չմտածի, թե Աստված

Զինանշանն իր կփոխի շուշանով։

~~112~~ Այս երկինքը ապաստանն է բազմաթիվ

Հոգիների, որ բարեգործ են եղել,

Ձեռք բերելու համար համբավ ու ~~պատիվ:~~պատիվ։

~~115~~ Երբ իղձերը, մոլորվելով, ձգտում են

Միայն դրանց, ապա սլացքը սիրո

Կբարձրանա վերև նվազ ջերմորեն։

~~118~~ Սակայն մասամբ մեր խնդությունը անհաս

Նրա մեջ է, որ մեր վարձքը տրվում է

Ըստ արժանյաց, ոչ ավելի, ոչ պակաս։

~~121~~ Եվ երկնային Արդարությունը Կենդան

Մաքրում է մեր զգացումները այնպես,

Որ չեն կարող նրանք հակվել չարության։

~~124~~ Տարբեր ձայներ երգ են կազմում քաղցրալուր.

Այսպես տարբեր աստիճանները մեր մեջ

Կազմում են մի դաշնակություն ընդհանուր։

~~127~~ Այս երկնում է շողում հոգին բարեբախտ

Ռոմեոյի, որի գործը գեղեցիկ

Վարձատրվեց հատուցումով ~~ապերախտ:~~ապերախտ։

~~130~~ Բայց պրովանսցիք, որ նրա դեմ գործեցին,

Չխնդացին, զի վերջը վատ է նրանց,

Որ նախանձից բամբասում են ուրիշին։

~~133~~ Կոմս Ռայմոնդը ուներ չքնաղ չորս աղջիկ,

Որոնք դարձան թագուհիներ, շնորհիվ

Ռոմեոյի — մի անձ համեստ ու շրջիկ։

~~136~~ Կոմսը դրդված խոսքերից չար, բանսարկու,

Իր հաշիվը պահանջեց այն արդարից,

Որ տասի տեղ վերադարձրեց տասներկու։

~~139~~ Եվ նա մեկնեց ծեր ու թշվառ վիճակում.

Եթե աշխարհն իմանար սիրտը նրա,

Որ իր հացը մուրալով էր վաստակում,

~~142~~ Կդարձեր նրան գովքի առարկա»։

</poem>

===Երգ յոթերորդ===

<poem>

«Ովսաննայ, սուրբ Աստուած համայն զորութեանց,

Որ գերափայլ լոյսըդ սփռես ի վերայ

Նույն պտույտով, նույն կշռույթով, նույն փույթով

Մենք շրջում ենք իշխանների հետ երկնի,

Որոնց մասին դու ասել ես քո ~~տաղ՛ով~~տաղով.

«Դուք, որ երրորդ երկնագունդն եք շարժում հար».

Մշուշվում է Ֆարից մինչև Պասսարոն,

Ոչ Տիֆոնի, այլ ծծումբի ~~պատճաոով~~պատճառով,—

Կսպասեր իր զրինավոր տերերին,

Սերած ինձնից Կառլոսով և Ռուդոլֆով,

===Երգ իններորդ===

<poem>

Երբ Կառլոսըդ, չքնաղագեղ Կլեմենցա,

~~Հարցըո~~ Հարցըս պարզեց և ինձ հայտնեց դավերն այն,

Որոնց զարմն իր պիտի լիներ ենթակա,

«Աստված ամեն ինչ տեսնում է, հոգի հեզ,

Ու պարզում քեզ,— ասացի ես,– — այնպես որ

Ոչ մի փափագ մութ չի կարող մնալ քեզ։

Քաղաքացիք, որոնց եղա քաջ հայտնի,

Ինձ կոչեցին Ֆոլկո. ~~երկրռւմ~~ երկրում ուժգնորեն

Ես կրեցի ազդեցությունն այս երկնի։

Արդար էր, որ նա երկնքում ընդունվեր,

Իբրև նշան հաղթանակի այն վսեմ,

Որ ~~ձեոք~~ ձեռք բերվեց զոհողությամբ անձնվեր.

Զի նպաստեց, նա Հեսուի փառահեղ

===Երգ տասներորդ===

<poem>

~~Աոաջին~~ Առաջին և անճառելի Ուժն երկնից

Ներհայելով իր Որդու մեջ այն Սիրով,

Որ բխում է հավետ մեկից ու մյուսից,

Հասել էի լուսագունդն այդ վիթխարի,

Բայց ~~թոիչքըս~~ թռիչքըս ես չզգացի, ինչպես մարդ

Չի զգում գալն իր առաջին խոհերի։

Բեատրիչեն այնքան արագ էր ~~թոչում~~ թռչում

Մի երկնքից դեպի երկինքն հետևյալ,

Որ սլացքն իր վայրկենական էր թվում։

Եվ որ հետո տակավ աճում է սիրով,

Քո մեջ այնքան ~~շոայլորեն~~ շռայլորեն է շողում,

Որ քեզ վեր է տանում երկնի սանդուղքով,

Ուրկից իջնողն ի նորո է բարձրանում։

Ես գառներից եմ այն հոտի սրբազան,

~~Ոյւ~~ Ու տանում է Դոմինիկը այն ճամփով,

Ուրկից ովքեր չհեռանան՝ կուռճանան։

===Երգ տասնմեկերորդ===

<poem>

Օ՜ սին հոգսեր մահկանացու մարդերի,

Որքան թյուր են այն փաստարկները բոլոր,

Որ կոտրում են թռիչքը ձեր թևերի։

Մին ձգտում է իրավագետ ~~դաոնալու~~դառնալու,

Մյուսը՝ բժիշկ կամ քահանա, իսկ մեկն էլ՝

Բռնությամբ կամ խաբեությամբ իշխելու.

Եվ հետևեր նրա խոսքին կենարար,

Նրա ~~համաբ~~ համար կարգեց երկու իշխաններ,

Որոնց վրա պարտք ու խնդիր էր դրված

Նրան վարել կանոններով խստամբեր։

Սուրբ խոհերի էին մղում շատ անձանց։

~~Աոաջինը~~ Առաջինը խանդավառվեց Բեռնարդն հեզ

Եվ բոբկացած վազեց նրա ետևից

Այնպես արագ, որ ուշացել էր կարծես։

===Երգ տասներկուերորդ===

<poem>

Հազիվ թե այն օրհնյալ հուրը իր վերջին

Խոսքը ասաց, հոգվոց պսակը հիշյալ

Եվ թվով էլ բավականին նվազել,

Երբ Արքան, որ թագավորում է ~~երկնամ~~երկնում,

Այն վտանգված զինվորներին աջակցեց,

Սոսկական իր ողորմությամբ անհատնում,

Արեգակը մարդկանցից է թաքնվում,

Զետեղված է Կալարոգան եզակի,

Հովանու տակ մեծ վահանի, որի մեջ

Կա մի առյուծ տակն ու վրան դղյակի։

Այնտեղ ծնվեց քրիստոնեական հավատի

Սուրբ մարտիկը՝ բարի ~~հանդևպ յարայնոց~~հանդեպ յուրայնոց,

Իսկ թշնամյաց հանդեպ՝ խիստ ու տմարդի։

Նա դարձավ մեծ ուսուցիչ կարճ շրջանում,

Եվ սկսեց վերահսկել այս այգին,

Որ վատ տիրոջ ~~ձեոքում~~ ձեռքում շուտ է չորանում։

Եվ սուրբ գահից - — որ նախապես հարգանքով

Վարվում էր հետն աղքատների, բան հիմա,

Եվ դա այժմյան գահակալի հանցանքով—

Եվ նրանից ելան տարբեր առուներ,

Որ ընդհանուր այգեստանն են ~~ոոոգում~~ոռոգում,

Ուր աճում են դրա համար ճոխ թփեր։

Քեզ պարզ պետք է լինի արժեքն երկրորդի,

Որին Թովմասն իմ գալուց ոչ շատ ~~աոաջ~~ առաջ

Արժանացրեց այնքան բարձըր գովեստի։

Եվ Նաթանը, Ոսկեբերան հորջորջված

Պատրիարքը, Անսելմն ու այն Դոնատոն,

Որ ~~աոաջին~~ առաջին արվեստին էր նվիրված։

Աստ Ռաբանն է, այստեղ շողում է իմ քով

===Երգ տասներեքերորդ===

<poem>

Ով ուզում է տեսածըս լավ ըմբռնել

(Եվ մինչ պատմում եմ ես, պատկերը դրա

Թող աշխատի իր մտքում լավ քանդակել),

Պատկերացնի թող տասնևհինգ վառ աստղեր,

Որ երկինքը լուսավորեն շողերով

Եվ թափանցեն օդի միջով մթաստվեր.

Պատկերացնի թող այն Սայլակը, որին

Մեր երկնքի տարածությունը բավ է

Պտտացնելու օր ու գիշեր իր քեղին.

Պատկերացնի թող բերանն այն եղջյուրին,

Որի ծայրը այն առանցքին է հասնում,

Որի շուրջ է դառնում ոլորտն առաջին.

Եվ որ նրանք կկազմեն երկու, աստղախումբ,

Ինչպես այն, որ կազմեց դուստրը Մինովսի,

Երբ նա զգաց մահվան սարսուռը ընդհուպ.

Եվ զուգորդեն շողերն իրենց լուսարձակ,

Բայց երկուսն էլ պտույտ գործեն այն ձևով,

Որ ընթանա մեկը դանդաղ, մեկն արագ.

Եվ պատկերն այս կտար աղոտ գաղափար

Այն լուսավոր պսակների մասին զույգ,

Որ պտտվում էին իմ շուրջ մեղմաբար.

Զի դա այնքան գերիվեր է մեր մտքից,

Որքան ընթացքն արագաշարժ երկնքի

Գերիվեր է Քիանայի հոսանքից։

Այնտեղ չէին երգվում Բաքոսն ու Պեան,

Այլ խորհուրդը աստվածության եսանձնյա

Ու խորհուրդը աստվածորդու մարդացման։

Եվ երբ երգերն ու պարերը վերջացան,

Այն սրբազան լույսերը մեզ նայերին

Եվ զգացին մի խնդություն աննման։

Այն լուսաշող հոգին, որ ինձ պատմել էր

Սխրալի կյանքն աստվածասեր աղքատի,

Լռությունը խզեց հոգվոց համասեռ

Ու բարբառեց. «Քանի որ ես լուծել եմ

Քո մի հարցը, ապա իմ սերը անշեջ

Ինձ մղում է, որ մյուս հարցդ էլ քեզ պարզեմ։

Դու կարծում ես, որ նախահայրը, որի

Կողը հանվեց ստեղծելու այն կնոջ,

Որի քիմքը շատ թանկ նստեց աշխարհին,

Եվ այն մյուսը, որ, քավության ծարավի,

Մարդկանց համար այնպես խոցվեց ու տանջվեց,

Որ ամեն մեղք թեթևացավ հիրավի,

Ստացել են ամենակալ Արարչից

Իմաստության ու գիտության այնքան լույս,

Որքան կարող է ընկալվել մարդկանցից։

Ջերմանում ես ուստի խոսքից իմ ասած,

Թէ չի ծնվել դեռ նմանը այն հոգու,

Որ հինգերորդ լույսի մեջ է պարփակված։

Արդ լսիր ինձ, և քեզ հայտնի կլինի,

Որ քո կարծածն ու իմ ասածը մեկ են,

Ինչպես մեկ է կենտրոնը նույն շրջանի։

Ինչ որ մեռնում է և ինչ որ չի մեռնում,

Անդրադարձված ցոլքն է միայն այն մտքի,

Որ Տերը մեր սուրբ սիրով է հղանում.

Զի Լույս-Միտքը, որը բխում է հավետ

Լուսատուից և միացած է նրա

Ու իրենց հետ եռյակ կազմող Սիրո հետ,

Իր բարությամբ ցոլանում է անդադար

Երկնաբնակ գոյակների մեջ իննյակ,

Ինքը մնալով միշտ անբաժան, միատարր։

Այնտեղից նա շողարձակում է ներքև

Երկինքների ոլորտներով, ի վերջո

Ստեղծում է միայն գոյեր կարճատև,

Իսկ գոյերն այդ գոյերն են այն երկրային,

Որ մերթ սերմով և մերթ առանց մի սերմի

Ստեղծվում են շարժմամբ գնդոց երկնային։

Նրանց նյութն ու ազդեցությունն երկնքի

Միակերպ չեն, ուստի ամեն գոյի մեջ

Այլապես է շողում ցոլանքը Մտքի։

Ահա ինչու համանման ծառերից

Ստացվամ են հաճախ տարբեր պտուղներ,

Ինչպես տարբեր մտքեր՝ նման մարդկանցից։

Եթե նյութը կերտված լիներ անթերի,

Եվ երկինքը ամբողջ ուժով ներգործեր,

Լիակատար կլիներ կազմն իրերի։

Բայց բնությունն այն թերի է պատրաստում,

Ճիշտ ինչպես այն արվեստագետը հմուտ,

Որ դողդոջուն ձեռքերով է աշխատում։

Իսկ երբ Ուժը, Սերը, Լույսը միացյալ

Անմիջորեն ստեղծեին էակներ,

Ապա դրանք կլինեին կատարյալ։

Այսպես եղավ անթերի ու կատարյալ

Կավահողից կերտված մարդը առաջին,

Այսպես եղավ, նա ով կույսից էր ծնյալ։

Ոչ մեկի մեջ բնությունը մարդկային

Չեղավ այնպես կատարյալ և չի լինի,

Ինչպես երկու այն անձանց մեջ վեհային։

Արդ եթե ես կանգ առնեի այս կետում,

Ապա դու ինձ կարող էիր հարցընել.

«Ինչպե՞ս եղավ նա աննման իմաստուն»։

Բայց որպեսզի անպարզը պարզ հասկանաս,

Նկատիր, թե ով էր նա և ինչ խնդրեց,

Երբ որ ասվեց՝ «Խնդրիր ինչ որ ցանկանաս»։

Իմ ակնարկից դու իմացար անշուշտ, որ

Արքա էր նա, և նա խնդրեց միմիայն

Իմաստություն, որ լինի լավ թագավոր։

Ոչ որպեսզի իմանա, թե որքան են

Շարժիչները երկինքների, կամ գիտնա

Անհրաժեշտն ու պատահականն իսկորեն։

Ոչ էլ գիտնա, թե կա շարժում նախագույն,

Թե կես ծիրում հնարավոր է գծել

Մի եռանկյուն, որ չկազմի ուղղանկյուն։

Արդ եթե դու իմ խոսքերը լավ կշռես,

Կիմանաս, որ իմաստությունն իմ հիշած

Իմաստությունն է արքայի հեռատես։

Եվ եթե իմ «Չի ծնվել»–ին դնես ուշ,

Կզգաս, որ դա արքաների մասին է,

Որոնք շատ են, բայց լավերը քիչ են հույժ։

Այս իմաստով դու ընդունիր իմ խոսքն այն,

Դա կլինի Ադամի ու Քրիստոսի

Մասին կազմած քո կարծիքի համաձայն։

Դա թող լինի քո ոտքերին միշտ կապար,

Որպեսզի դու դանդաղ, զգույշ ընթանաս,

«Այո» կամ «ոչ» չեզրակացրած վճռաբար.

Քանզի նա է հիմարագույնը մոլոր,

Ով հաստատում կամ ժխտում է հապշտապ՝

Անտեսելով նկատումները բոլոր։

Չէ՞ որ հաճախ դատողությունը հապճեպ

Մտքին դեպի սխալ ուղի է տանում,

Եվ միտումն էլ կաշկանդում է այն ստեպ։

Ավելի քան ի զուր է և անօգուտ

Ճշմարտության որոնումը այն մարդուն,

Որ որոնման արվեստին չէ խելամուտ։

Եվ բացահայտ օրինակներն են դրան՝

Պարմենիդը, Բրիսն ու Մելիսը և այլք,

Որոնք մտքով կույր զկուրայն ընթացան.

Սաբելիոսը, Արիոսն ու խենթերն այլ,

Որոնք Սուրբ Գիրքն աղճատեցին, խեղեցին,

Ինչպես սուրն է խեղում դեմքը գեղափայլ։

Մարդիկ պետք չէ հախուռն դատեն բնավին,

Նման նրանց, որ վճռում են արտի մեջ

Ցորենի գինն՝ այն չհասած տակավին։

Ես տեսել եմ մասրենին, որ ցուրտ ձմռան

Ծածկըվել է չոր ու ցցուն փշերով,

Ապա վարդով է զարդարվել վաղ գարնան։

Եվ տեսել նավ, որ հաջողակ ընթացքով

Նավարկել է ծովի վրա, բայց հետո

Ընկղմվել է նավակայքի մուտքի քով։

Թող չկարծեն սեր Մարտինոն կամ Բերտան,

Որ երբ մի գող կամ բարեգործ կտեսնեն,

Աստվածային խոր խորհուրդը կկարդան.

Զի կարող է նա բարձրանալ, սա ընկնել»։

</poem>

===Երգ տասնչորսերորդ===

<poem>

~~===Երգ երեսուներկուերորդ===~~Կլոր ամանում ջուրը շարժվում է եզրից Դեպի կենտրոն և կենտրոնից եզրը դեպ, Նայած դրսից է նա ծեծվում, թե ներսից։

Այս պատկերը ծագեց մտքիս մեջ հանկարծ,

Հենց որ հոգին փառապսակ Թովմասի

Վերջացըրեց իր խոսքերը ինձ ուղղված։

Ապա եկավ Բեատրիչեն ի հանդես,

Դիմելով այն հոգիներին երանյալ.

«Սա պետք ունի ճանաչելու խորապես

Մի այլ կարգի ճշմարտություն նույնպես լուրջ,

Թեև նա դեռ ձեզ չի խոսում այդ մասին.

Ասեք նրան, թե այն լույսը, որ ձեր շուրջ

Ճաճանչում է, արդյոք պիտի առհավետ

Մնա ձեզ հետ, այնպես ինչպես հիմա է.

Եվ եթե դա մնալու է միշտ ձեզ հետ,

Ապա ասեք, երբ հարություն առնեք դուք

Արդյոք լույսն այղ ճաճանչավառ ու պայծառ

Ձեր աչքերին չի՞ տա կոտտանք ու տաղտուկ»։

Ինչպես մղված ցնծությունից անպատում

Նրանք, որոնք կաքավում են ընդհոլով

Ու բարձրաձայն երգակցում են ու կայթում,

Այսպես համեստ ու փութեռանդ այն հարցին

Սուրբ ջոկատը արձագանքեց նոր խինդով,

Որ նա հայտնեց երգ ու պարով ժրագին։

Ով ողբում է, թե պետք է նախ մահանալ,

Հուսկ ապրելու համար հավետ երկնքում,

Չի ճանաչում խինդը կյանքի երանյալ։

Այն անհուն և համապարփակ Էակին,

Որ ապրում ու գերագահում է հավետ

Աստվածային անձերի մեջ անմեկին,

Հոգիներն այն օրհներգեցին երեք հեղ

Այնքան անուշ, որ լսելն այն կլիներ

Արժանի վարձք արժանիքի փառահեղ։

Ամենավառ լույսից լսվեց այդ ժամին

Մի մեղույշ ձայն (որին նման էր գուցե

Հրեշտակի ձայնը ուղղված Մարիամին),

Որ ասում էր. «Որքան տևի դրախտային

Այս խնծիղը, այնքան այս լույսը մեր շուրջ

Կճաճանչի սիրո շողքով արփային։

Լույսն արդյունք է այստեղ սիրո հրայրքի,

Իսկ հրայրքը՝ աստվածության տեսության,

Տեսությունն էլ՝ գերբնական շնորհքի։

Երբ ստանանք մեր մարմիններն հարուցյալ,

Մեր անձերը ավելի փայլ կստանան

Եվ կլինեն բոլորովին կատարյալ.

Ուստի կաճի շնորհքի լույսը, որ մեզ

Պարգևել է Բարերարը գերագույն,

Լույս, որ հոգուն դարձընում է սրատես.

Եվ աճելով տեսության ուժը հոգում,

Կաճի նաև ներքին հրայրքը սիրո,

Կաճի լույսը, որ սրանից է ծագում։

Բայց կայծն ինչպես, որը հրից է բխում,

Հրին զիջում է իր լույսի ուժգնությամբ,

Այնպես որ նա սրանից թույլ է շողում,

Այսպես լույսն այս, որ մեզ պատում է համակ,

Ավելի թույլ պիտի շողա մեր մարմնից,

Որ առայժըմ դեռ թաղված է հողի տակ։

Այդ վառ լույսից մենք չենք կարող վատ զգալ,

Զի կդառնան զգայարանքը տոկուն.

Ամեն ինչի, որ կարող է հաճույք տալ»։

Ի պատասխան երկու խմբերն այնքան շուտ

«Ամեն» ասին, որ ցույց տվին բուռըն տենչ՝

Միանալու իրենց մարմնին հողամուտ

Տենչ, որ գուցե միայն իրենց համար չէր,

Այլ հայրերի, մայրերի ու այն անձանց,

Որոնց երկրում սիրել էին ջերաջեր։

Եվ ահա այն պսակների շուրջ կրկնակ

Ի հայտ եկավ մի այլ պսակ լուսեղեն

Այգաբացի հորիզոնի նմանակ։

Եվ ինչպես որ երեկոյան երկնքում

Երևում են շողեր, հազիվ առկայծող,

Որոնք որոշ և անորոշ են թվում,

Այսպես տեսա նոր հոգիներ երանյակ,

Որոնք մյուս պսակների շուրջ երկու

Ձևացըրին մի նոր ու լայն շրջանակ։

Օ՛, ճշմարիտ ճառագայթում Սուրբ Հոգու։

Ինչպես հանկարծ նա շողշողաց այնպես վառ,

Որ շլացրեց անզոր աչքերն իմ երկու։

Բեատրիչեն այնքան չքնաղ էր դառել

Ու զվարթուն, որ նրա տեսքը հիմա

Ես չեմ կարող հիշողությամբ պատկերել։

Երբ շլացած աչքերս նորից բացվեցին,

Տիրուհուս հետ փոխադրված ինձ տեսա

Նոր բարձրադիր մի երկնքում բերկրածին։

Իմ համբարձման անդրադարձա ես իսկույն՝

Ի շնորհիվ փայլատակման նոր երկնի,

Որ ինձ թվաց արտասովոր շառագույն։

Ամբողջ սրտով ու բարբառով բոլորի

Ես հայտնեցի իմ գոհությունն Աստուծո,

Որ դարձրել էր ինձ արժանի նոր շնորհի։

Դեռ իմ սրտի ուղերձը չէր վերջացել,

Երբ զգացի, որ իմ դիմումը նրան

Ընդունելի և հաճելի էր անցել.

Քանզի երկու շեղերի մեջ հրեղեն

Երևացին լույս հոգիներ այնքան վառ,

Որ գոչեցի. «Հելիոս, ինչքա՜ն շքեղ են»։

Ինչպես մեծ ու փոքր աստղերով կետկիտված

Ծիր Կաթինը ճերմակ մի շերտ է կազմում,

Որի բնույթն իմաստնոց չէր պարզըված,

Այսպես Հրատում այն շողերը կրկնաշար

Կազմում էին Խաչի նշանն հարգելի,

Որի թևերն իրար էին հավասար։

Հիշողությունն աստ հաղթում էր հանճարին,

Զի Քրիստոսն էր խաչին շողում այնպես վառ,

Որ նման բան ես չեմ տեսել տակավին։

Բայց ով սիրով հետևում է Քրիստոսին,

Կների ինձ, որ ես թերի եմ պատմում,—

Նա կտեսնի այդ լուսափառ Քրիստոսին։

Խաչի աջից դեպ ձախ, վերից դեպի վար

Շարժվում էին լայս հոգիներ ու միմյանց

Հանդիպելիս շողում էին վառ ի վառ։

Այսպես, հաճախ երևում են օդի մեջ

Ուղիղ և ծուռ, արագ, դանդաղ, երկար, կարճ

Մարմինների հոծ մասնիկներ փոդվողէջ,

Որ լողում են լուսանցքների մեջ փեղկի,

Որ արևից պաշտպանվելու համար մարդ

Հորինել է ճարտարությամբ իր մտքի։

Նվագն ինչպես մի տավիղի կամ վինի

Դուրեկան է հնչում մինչև իսկ նրան,

Ով ծանոթ չէ մեղեդիին նրբենի,

Այսպես խաչի վրա խմբված լույսերից

Մի համերգ էր լսվում քաղցր ու առինքնող,

Թեև չէի բան հասկանամ բառերից։

Ես իմացա, որ դա օրհներգ էր գովքի,

Երբ ինձ հասան բառերն «Ելիր» և «Հաղթիր».

Բայց չիմացա ամբողջ խոսքերն օրհներգի։

Ես լսեցի այդ օրհներգը թովչանքով.

Ոչ մի հաճույք չեմ զգացել մինչև այդ,

Որ ինձ կապեր այնքան քաղցըր կապանքով։

Գուցե լեզուս անչափ հանդուգն է հնչում,

Ետ դասելով հմայքն աղվոր աչքերի,

Որոնց մեջ են իմ երազները հանգչում։

Բայց ով խորհի, որ վերելքին զուգընթաց

Դրոշմն ամեն գեղեցկության աճում է,

Իսկ ես այստեղ չէի աչքերն այն դիտած,

Կների, որ չեմ մեղադրում ինքըս ինձ,

Քանզի անեմ արդարացում դրանում.

Չի բացառվում այստեղ հաճույքը անբիծ,

Այլ գնալով ավելի ջինջ է դառնում։

</poem>

===Երգ տասնհինգերորդ===

<poem>

Բարի կամքը, որ երևում է արդար

Ցանկության մեջ, այնպես ինչպես կամքը վատ

Երևում է ցանկության մեջ խելագար,

Լռեցըրեց քնարի ձայնն հաճելի,

Կանգնեցնելով լարերը այն սրբազան,

Որոնք լարվել էին ձեռքով Բարձրյալի։

Կարո՞ղ էին արդար հայցին խուլ մնալ

Էակներն այն, որ լռեցին միաձայն՝

Կարենալու համար իղձերս իմանալ։

Արդար է, որ հավետ տանջանք կրի նա,

Ով որ ի սեր սին ու պատիր բաների՝

Ճշմարիտ ու արդար սիրուց կուծանա։

Ինչպես խաղաղ ու անապակ գիշերով

Մերթ սահում է հանկարծ մի բոց վառվռուն,

Ստիպելով թարթել աչքերը վութով,

Ասես աստղ է, որը իր տեղն է փոխում,

Թեև այնտեղ, ուր այն բոցը երևաց,

Բան չի պակսում և նա էլ հետք չի թողնում,—

Այսպես խաչի աջակողմյան բազուկից

Մինչև ներքև սահեց մի լույս հանկարծույն,

Որ շողշողաց ու ճաճանչեց խաչին կից։

Վար սահելիս չբաժանվեց նա խաչից,

Այլ լույսերի միջով անցավ ու շողաց,

Ինչպես հուրը ալաբաստրի ետևից։

Այսպես սիրով վառվեց ոգին Անքիսի,

Ինչպես մեր մեծ Մուսան է մեզ հավաստում,

Երբ նկատեց որդան դաշտում Եղիսի։

«Ո՛վ իմ զարմիկ, գերաշնորհ դու հոգի,

Որի՞ համար, ինչպես ահա քեզ համար,

Երկու անգամ բացվում է դուռն երկնքի»,—

Ասաց լույսն այն. և ես նրան նայեցի,

Ապա հայացքն իմ ուղղեցի տիրուհուս,

Եվ երկուսից էլ հիացած մնացի։

Զի տիրուհուս դեմքը այնպես էր փայլում,

Որ ինձ թվաց, թե գտնվում էի ես

Երանության դրախտային բարձունքում։

Իսկ այն հոգին, որ իմ ուշքն էր գրավել,

Իր խոսքերին հոդեց խոսքեր այնպես խոր,

Որ ես ոչինչ չէի կարող ըմբռնել։

Նա մութ մնաց ոչ թե դիտմամբ, այլ հարկից,

Զի այդ պահին մտքի խոյանքը նրա

Գերիվեր էր մահկանացու մեր մտքից։

Երբ թուլացավ թափը մտքի վերացման

Եվ ցածրացան նրա խոսքերը մինչև

Աստիճանը մեր մարդկային ըմբռնման,

Այսպես եղավ առաջին բանն իմ լսած.

«Օրհնյալ լինես, Աստված միակ ու երրյակ,

Որ զարմիկիս հանդեպ եղար ողորմած»։

Ապա հարեց. «Որդյակ, սրա շնորհիվ,

Որ քեզ թևեր տվեց երկինք ելնելու,

Դու գոհացրիր քեզ տեսնելու իմ ազնիվ

Ու հին տենչը, որը ծագեց իմ հոգում,

Երբ կարդացի այն մատյանը մեծադիր,

Ուր գրվածը անջնջելի է մնում։

Դու գիտես, որ քո խոհերն ինձ են հասնում

Նախավորից, ինչպես թվերը բոլոր

Միավորի ճանաչումից է ծագում։

Եվ սակայն դու ինձ չես հարցնում, թե ով եմ,

Որ ավելի քան հոգիներն այս բոլոր,

Քո աչքերին երևում եմ խնդադեմ։

Դա իրավ ես, քանզի այստեղ ամեն ոք

Նայում է այն Հայելու մեջ ցոլացիկ,

Ուր ամեն միտք երևում է նախօրոք։

Բայց որպեսզի իմ սերը սուրբ ու վճիտ,

Որով այրվում ու պապակում եմ հավետ,

Ավելի լավ գոհացում տա քո տենչիդ,

Թող քո ձայնը վստահ, ազատ, անվարան,

Արտահայտի բաղձանքը և հարցը քո,

Որոնց համար ունեմ պատրաստ պատասխան»։

Այնժամ դեպի Բեատրիչեն դարձա ես.

Նա հասկացավ ու սիրալիր ժպիտով

Ինձ թույլ տվեց արտահայտվել փութապես։

Եվ խոսեցի այսպես. «Հենց որ դուք տեսաք

Առաջնագույն հավասարին, ձեր հոգում

Զգացումն ու միտքը դարձան հավասար։

Արև-Աստված, որ իր ջերմով ու լույսով

Ձեզ ջերմացրել, լուսավորել է այդպես,

Այդ երկուսն էլ իր մեջ ունի նույն չափով.

Բայց մարդկանց մեջ, ձեզ լավ հայտնի պատճառով,

Կամենալն ու կարենալը զուգորդ չեն

Եվ չեն թռչում հանգիտազոր թևերով։

Ես այդ բանը ինքըս անձամբ եմ զգում,

Եվ հայրաբար ընդունելուդ համար ինձ

Երախտիքըս միայն սրտով եմ հայտնում։

Այս մանյակը պճնող գոհար կենդանի,

Թախանձագին խնդրում եմ քեզ ես հիմա,

Որ դու դարձնես ինքնությունըդ ինձ հայտնի»։

«Ես արմատդ եմ, ո՛վ իմ ընձյուղ թանկագին,

Որին այնքան սիրով էի սպասում»,–

Այսպես սկսեց պատասխանել այն հոգին։

Այնուհետև ասաց. «Նա որ քեզ տվեց

Ազգանունըդ, և որ դարից ավելի

Քավարանի նախագոտում պտտվեց,

Իմ որդին էր և քո մեծ պապն հարազատ.

Եվ պետք է որ նրա տանջանքը երկար

Դու կրճատես քո գործերով գթառատ։

Ֆլորենցիան, հին պարսպով շրջափակ,

Ուր ժամատան զանգերն էին ղողանջում,

Ապրում էր հար խաղաղ, համեստ, անապակ։

Նա չգիտեր ոչ մանյակներ, զարդեր ճոխ,

Ոչ հանդերձներ, ապարոշներ զարդարուն,

Ոչ գոտիներ անձը պճնող, պաճուճող։

Չէր վախենում հայրն աղջկա ծնունդից,

Քանզի չէին անցնում օժիտ ու հասակ

Ամուսնության համար պատշաճ սահմանից։

Մարդաթափուր տներ չէին գտնվում,

Եվ դեռ չկար Սարդանապալ, որ ցույց տար,

Թե ինչեր են խուլ սենյակում կատարվում։

Ուչելլատոն Մոնտեմալից չէր անցել,

Իսկ հիմա, որ գերազանցում է շուքով,

Կանցնի նրան և անկամով անարգել։

Բելլինչոնե Բերտին շքեղ չէր հագնում,

Իսկ նրա կինն հայելու մոտ անդադար

Երեսներն իր չէր շպարում ու ներկում։

Նեռլիներն ու Վեկկիները մեծագով

Իրենց կաշվե պարզ հագուստով գոհ էին,

Իսկ կանայք էլ՝ իրենց թելով, իլիկով։

Երջանիկներ։ Ամեն մեկը իր տեղում

Ապահով էր մի շիրիմով, և ոչ ոք

Ֆրանսիայի համար տուն-տեղ չէր թողնում։

Հարսն հսկելով օրորոցին մեղմօրոր

Քնացնում էր մանկան լեզվով մանկական,

Որ կազմում է միշտ հրճվանքը հորն ու մոր։

Տատն հյուսելով՝ ընտանիքին մի առ մի

Պատմում էր հին առասպելները շրջող

Տրոյայի, Ֆիեզոլի ու Հռոմի։

Այն ժամանակ մի Լապո կամ Չանգելլա

Տեսնելն անշուշտ զարմանալի կթվար,

Ինչպես հիմա Կինկիննատ կամ Կոռնելիա։

Այս կենցաղում խաղաղիկ ու գեղեցիկ,

Այս ապահով ընկերային վիճակում,

Այս համայնքում բարեբախտիկ ու քաղցրիկ

Ինձ կյանք տվեց մայրըս ծանըր երկունքով,

Եվ ապա ձեր եկեղեցում հինավուրց

Կաչչագուիդա անունն առա կնունքով։

Մորոնտոն ու Էլիսն եղան ինձ եղբայր.

Ես Պադոսի հովտից վերցրի իմ կնոջ,

Որից եկավ քո ազգանունն ուղղաբար։

Ծառայեցի ապա կայսըր Կոնրադին,

Նա ինձ տվեց ասպետության աստիճան,

Հավանելով իմ գործերը սխրագին։

Ես նրա հետ կռվեցի այն վատշվեր

Կրոնի դեմ, դավանողները որի

Պապի մեղքով իրավունքն են խլում ձեր։

Անդ ընկնելով ձեռքից ցեղի ամբարիշտ,

Ես հրաժեշտ տվի այն սուտ աշխարհին,

Որի սիրուց հոգիներ են պղծվում միշտ,

Եվ հասա այս խաղաղությանն երկնային»։

</poem>

===Երգ տասնվեցերորդ===

<poem>

Ո՛վ սնոտի ազնվություն մեր արյան,

Եթե քեզնով պարծենում են աշխարհում,

Ուր մեր սերը խեղաթյուրվում է այնքան,

Ամենևին չեմ զարմանա այդ բանից.

Զի երկնքում, ուր միտումը չի խեղվում,

Ես էլ մի պահ հպարտացա դրանից։

Դու նման ես շուտ կարճացող լոդիկի.

Եվ եթե դու չնորոգվես օր առ օր,

Ժամանակի մկրատը քեզ կկտրի։

Այնժամ խոսել սկսեցի ես «դուք»–ով,

Որ գործածվեց նախ և առաջ Հռոմում,

Բայց գործածվեց նվազ երկար տևանքով։

Բեատրիչեն, որ քիչ հեոու էր կանգնած,

Ժպտաց, ինչպես նա, ով հազաց, երբ տեսավ

Ջինեվրայի առաջին մեղքը գործած։

Ես ասացի. «Դուք իմ հայրն եք թանկագին,

Դուք ինձ ներքին ուժ եք տալիս խոսելու,

Դուք ինձ շատ եք բարձրացնում իմ աչքին։

Հոգիս այնքան երջանկությամբ է արբշիռ,

Որ լավ է, որ չի բեկվում ու փշրվում

Հորձանքի տակ իր ցնծության ծայրալիր։

Արդ ասացեք, ո՛վ նախահայր իմ քաղցրիկ,

Ովքե՞ր էին ձեր նախնիներն հինավուրց,

Ե՞րբ ծնվեցիք և մանկությանն անցկացրիք։

Այն ժամանակ փարախը սուրբ Հովհաննի

Որքա՞ն էր, և որո՞նք էին նրա մեջ

Գերդաստաններն ամենամեծ ու հայտնի»։

Ինչպես հուրը սաստկանում է հողմերից,

Այսպես տեսա, որ շողյունը այն հոգու

Ուժեղացավ իմ փաղաքշող խոսքերից։

Նա իմ աչքին դարձավ անչափ գեղեցիկ,

Եվ ավելի քաղցր ու քնքուշ մի ձայնով,

Սակայն ոչ մեր բառուբանով ընթացիկ,

Ասաց. «Ողջոյն ավետելու օրվանից

Մինչև, օրն այն, երբ մայրըս, որ սուրբ է արդ,

Բեռնաթափվեց և ազատվեց ինձանից,

Այս աստղը հինգ հարյուր ութսուն անգամներ

Վերադարձավ նոր ի նորո շողալու

Թաթերի տակ իր Առյուծի զուգընկեր։

Իմ նախնիքն ու ես ծնվել ենք այն տեղում,

Որ գտնվում է թաղի մեջ հինավուրց,

Ուր տարեկան ձիարշավներ են լինում։

Նախնյացս մասին այսքան կարող եմ ասել.

Թե նրանք ով և որտեղից են եկել՝

Ավելի է հարմար լռել, քան խոսել։

Մարսից մինչև Բատիստ թիվը այն անձանց,

Որ զենք կրել կարող էին, կազմում էր

Մեկ հինգերորդն հիմա ապրող բնակչաց։

Բայց քաղաքը, որ արդ խառն է Ֆիգգինից,

Չերտալդոյից, Կամպից եկած մարդկանցով,

Այն ժամանակ զերծ էր ամեն խառնուրդից։

Լավ կլիներ, որ այդ մարդիկ լինեին

Ձեզնից անջատ, և Գալուցցոն ու Տիեսպիան

Գտնվեին ձեր հեռավոր սահմանին,

Քան լինեին ձեր մեջ, և դուք տանեիք

Ագուլյացու կամ Սինյացու պես մարդկանց,

Որ անում են խարդախության ու կեղծիք։

Եթե ճամփից շեղված դասը հոգևոր

Կայսեր հանդեպ ժանտկեն մորու չլիներ,

Այլ ազնիվ ու բարի լիներ նման մոր,

Ապա նա, ով հարստացել է փողով,

Կաճապարեր վերադառնալ Սեմիֆոնտ,

Անդ ուր պապն իր ման էր գալիս մաղախով։

Մոնտեմուռլոն դեռ կլիներ Կոմսերին.

Չերկիները կմնային Ակոնում,

Բոնդելմոնտիք էլ Գրիեվում հովտային։

Տարբեր տեսակ մարդկանց անվերջ խառնուրդից

Սկսեց քաղաքն այլասերվել ու տուժել,

Ինչպես մարմինն է տուժում խառն ուտեստից։

Եվ կույր ցուլը ավելի շատ է ընկնում,

Քան կույր գառը, և շատ հաճախ սուրը մեկ

Հինգ սուրերից ավելի լավ է կտրում։

Եթե գիտնաս թե, Ուրբիսալն ու Լունին

Ինչպես կորան և թե ինչպես են կորչում

Իրենց հերթին Սինիգալյան ու Կյուզին,

Քեզ չի թվա արտասովոր ու նոր բան

Լսելը, թե ազգատոհմեր են կորչում,

Զի քաղաքներն անգամ անեն մի վախճան։

Ինչ որ ձերն է, կրում է սաղմը մահվան,

Ինչպես և դուք, թեև այդ չի երևում

Ամեն բանում, զի կարճ է կյանքը մարդկանց։

Եվ ինչպես որ լուսնի երկինքը ծածկում

Ու բացում է ծովափերը փոխնիփոխ,

Այսպես Բախտն էլ Ֆլորենցիան է դարձնում։

Մի զարմանար հիմա, ինչ որ ես կասեմ

Մեծատոհմիկ ֆլորենտացոց մասին հին,

Որոնց համբավն արդեն դարձել է նսեմ։

Տեսա Ուգի, Ալբերիկի, Օրմաննի,

Կատելլինի, Ֆիլիպպի և Գրեչի

Տոհմերն ընկած, որոնք էին անվանի։

Սանելլա և Արկա հին ու մեծարգի

Տոհմերի հետ տեսա տոհմերը նաև

Սոլդանյերի, Արդինգի և Բոստիկի։

Դարպասի մոտ,— ուր ապրողներն այժմյան

Այնքան նենգ ու դրուժան են, որ շուտով

Կհասցնեն նավը իսպառ կործանման,—

Մի ժամանակ ապրում էին Ռավինյանք,

Որոնցից է սերել հայտնի կոմս Գուիդոն

Եվ նրանք, որ անվանվեցին Բելլինչյանք։

Պրեպանց տոհմը կառավարել լավ գիտեր,

Իսկ Գալիգայք իրենց տան մեջ ունեին

Սրի ոսկե դաստապաններ ու կոթեր։

Մեծազոր էր Պիլյանց տոհմը, մեծ էին

Ջոկիք, Գալլիք, Սակկետտիք և Ֆիֆանտիք,

Եվ նրանք, որ կեղծից ամոթ զգացին։

Այն, բունն, ուրկից ծնունդ առան Կալֆուչչիք,

Ամրապինդ էր, բազմած էին բարձրագահ

Աթոռներին՝ Արիգուչչիք ու Սիձիք։

Օ ի՛նչ հզոր էին նրանք ու հարգի,

Որոնք հիմա կործանված են, և ինչքան

Ֆլորենցիան շենցրին գնդերը ոսկի.

Այսպես շենցում էին նախնիքը նրանց,

Որոնք հիմա հենց որ ժամն է դատարկվում,

Հավաքվում ու խրախճանում են անսանձ։

Ժպիրհ տոհմը, որ ետևից փախչողի

Ժանտանում է և գառան պես հեզանում

Հանդեպ ատամ կամ քսակ ցույց տվողի,

Բարձրանում էր իր ստորին վիճակից.

Բայց Ուրերտին Դոնատոյին դուր չեկավ,

Որ աներն իր դարձավ նրանց ազգակից։

Կապոնսակկոն եկել ընկել էր Շուկան

Ֆիեզոլից. քաղաքացի էին լավ

Դարձել նաև Ինֆանգատոն ու Ջուդան։

Տարօրինակ, բայց ստույգ բան քեզ ասեմ.

Քաղաքամուտ մի դուռը հին պարսպի

Անվանվել է Պերա տոհմիցը նսեմ։

Ով կրում է զինանշանը գողտրիկ

Մեծ բարոնի (որի անունն հիշվում է

Սուրբ Թովմասի տոնական օրն երջանիկ),

Նրանից է ասպետություն ստացել,

Թեև նա, որ ոսկերիզով այն պատեց,

Ժողովուրդի հետ է այսօր միացել։

Ծաղկում էին Իմպորտունիք, Գալտրոտտիք,

Եվ Բորգոյում նրանք հանգիստ կապրեին,

Եթե երբեք չունենային նոր դրացիք։

Այն տոհմը, որ փորձանք բերեց ձեր գլխին՝

Արդարացի իր զայրույթի պատճառով,

Եվ վերջ դրեց հաշտ ու խաղաղ ձեր կյանքին,

Յուրայնոց հետ հարգըված էր բոլորից։

Ո՛վ Բոնդելմոնտ, ինչո՞ւ այլոց դրդումով

Փախուստ տվիր հարսանեկան հանդեսից։

Ով տխուր է, հիմա, հրճվանք պիտ զգար,

Եթե Էմա գետում խեղդված լինեիր,

Երբ առաջին անգամ քաղաք դու եկար։

Բայց հարկ է, որ մի զոհ աներ Ֆլորենցիան

Հին Կամուրջը պահող Մարսի բեկորին,

Երբ օրերն իր խաղաղության վերջացան։

Այս և սրանց նման ուրիշ տոհմերով

Ֆլորենցիան իմ ժամանակ ապրում էր

Բոլորովին անդորր, անցավ, անխռով։

Ժողովուրդը այնքան փառքով էր օծված

Այն ժամանակ, որ շուշանը նիզակի

Ծայրով երբեք գլխիվայր չէր շուռ տրված,

Ոչ էլ կարմրած կռիվներից քաղաքի»։

</poem>

===Երգ տասնյոթերորդ===

<poem>

Ինչպես եկավ Կլիմենի մոտ, անհանգիստ,

Ստուգելու իր լսածը իր մասին

Նա՝ ով որդվոց հար անց հանդեպ, դարձրեց խիստ,

Այսպես էի ես, և այսպես հասկացված

Իմ տիրուհուց և սրբազան այն հոգուց,

Որ քիչ առաջ ինձ համար էր տեղ փոխած։

Այնժամ ասաց ինձ տիրուհիս հոգածու,

«Արտահայտիր քեզ այրող միտքը, այնպես,

Որ դա լինի հայտարարը քո հոգու,

Ոչ վասնզի դա անհայտ է մեզ համար,

Այլ որպեսզի վարժվես խոսել դա այնպես,

Որ լսողը գոհացում տա քեզ հոժար»։

«Ո՛վ նախահայր, դու այնքան ես իմաստուն,

Որ ինչպես մարդ տեսնում է, որ չի կարող

Եռանկյան մեջ մտնել երկու բթանկյուն,

Այնպես տեսնում ես դու դեպքերն ապագա,

Նայելով այն հավերժական Կետի մեջ,

Որտեղ բոլոր ժամանակներ են ներկա։

Վիրգիլի հետ մինչ բարձրաճում էի ես

Քավարանի մաքրագործող լեռն ի վեր,

Եվ ցածրանում Դժոխքն ի վար տանջակեզ,

Իմ ապագա կյանքի մասին լըսեցի։

Ծանըր խոսքեր, թեև ես միշտ պատրաստ եմ

Ընդդեմ բախտի ամեն տեսակ հարվածի.

Ուստի և, ես կցանկայի իմանալ,

Թե ինչպիսի չար բախտ է ինձ սպասում.

Նախատեսված նետին հեշտ է չիմանալ»։

Այսպես ահա ես ասացի լույս հոգուն,

Եվ ինչպես որ Բեատրիչեն էր ուզել,

Ես պարզեցի նրան խռովքն իմ թաքուն։

Ոչ խոսքերով մանվածո ու մթիմաստ,

Որոնցից էլ, նախքան մահը Քրիստոսի,

Խաբվում էին հեթանոսներն, անզգաստ,

Այլ հստակ ու որոշակի խոսքերով

Պատասխանեց ինձ իմ հայրը սիրասուն,

Որ պատած էր բերկրազվարթ իր լույսով.

«Որևէ դեպք, որ տեղի, է ունենում

Ձեր աշխարհում նյութական ու երկնային,

Հավերժ Մտքին կանխավ հայտնի է լինում,

Բայց անհրաժեշտ, նա չի դառնում դրանից,

Ինչպես նավի ընթացք չի որոշվում

Նրան դիտող ու հետևող հայացքից։

Այդտեղից էլ երևում է իմ աչքին

Տեսլապատկերը քո կյանքի ապագա,

Ինչպես տաղվից ձայնն է հասնում ականջին։

Ինչպես մեկնեց Հիպպոլիտը Աթենքից

Իր մորուի սադրանքների պատճառով,

Այսպես պետք է դու հեռանաս Ֆլորենաից։

Քո ոսոխներն այդ են ուզում ու փնտրում,

Եվ այդ շուտով կիրագործեն հենց այնտեղ,

Ուր Քրիստոսին ամեն օր են վաճառում։

Եվ, ինչպես միշտ, ամբողջ մեղքը կընծայվի

Տուժող կողմին, բայց պատիժը վերահաս

Ճշմարտության վկայություն կլինի։

Դու կթողնես քեզ սիրելի տեղ ու տուն

Եվ հայրենիք, և մեծագույն ցավն է դա,

Որ աքսորը միշտ պատճառում է մարդուն։

Դու կիմանաս, թե ինչ դառն է ու նզով

Հացն օտարի, և թե ինչքան է դժվար

Ելնել, իջնել օտարների սանդուղքով։

Բայց այն, ինչ որ քեզ կճնշի ծանրապես,

Կլինի այն ընկերությունը հիմար,

Որի հետ դու աքսորի մեջ կլինես։

Անմտությունն ու խոլությունը նրանց

Դու լավ գիտես, բայց ոչ թե դու, այլ նրանք

Կջախջախեն շուտով քունքերը յուրյանց։

Նրանք գործքով կապացուցեն հայտնապես,

Որ անբան են, և քեզ պատիվ կլինի,

Որ կազմել ես կուսակցություն ինքըդ քեզ։

Քո առաջին ապաստանը աքսորում

Քեզ կտա այն մեծահոգի Լոմբարդցին,

Որ սանդուղքի վրա արծիվ է կրում։

Նա կվարվի քեզ հետ այնքան բարեհաճ,

Որ, հակառակ ուրիշների արածի,

Քեզ կաջակցի քո խնդրելուց դեռ առաջ։

Դու նրա հետ տեսնելու ես և նրան,

Ով ծնվելիս այնքան ազդվեց այս աստղից,

Որ գործերն իր նշանավոր կդառնան։

Նա փոքրության համար դեռ չի նկատվել.

Զի տակավին երկինքները նրա շուրջ

Ընդամենը ինն տարի են պտտվել։

Բայց Գասկոնցին դեռ չխաբած Հենրիկին,

Նա ցույց կտա նշաններն իր մեծ հոգու,

Քամահրելով փողն ու գանձերը անգին։

Վեհանձնությամբ այնքան աչքի նա կընկնի,

Որ մինչև իսկ թշնամիները նրա

Այդ չեն կարող պահել ծածուկ ու գաղտնի։

Դու հույս դիր այդ անձի վրա փառապանծ.

Նրա շնորհիվ վիճակները կփոխվեն

Թե չքավոր և թե հարուստ շատ մարդկանց։

Այս բոլորը քո մտքի մեջ թող մնա,

Բայց մի խոսիր...»— և ինձ հայտնեց դեռ բաներ,

Որ լսողը երբևէ չէր հավատա։

Ապա հարեց. «Որդի, ահա սրանք են

Մեկնությունը քեզ հայտնված խոսքերի.

Ահա դավերն, որ ոչ շատ անց կգործվեն։

Բայց մի ատիր համերկրացոց քո դաժան,

Զի դու կապրես ապագայում այնքան դեռ,

Որ կտեսնես նրանց պատիժը արժան»։

Երբ հասկացա, որ այն հոգին սրբազան

Վերջացրել էր հյուսվածքը իր խոսքերի,

Որոնց հենքը տվել էի ես նրան,

Սկսեցի խոսել նման այն անձի,

Որ ընկնելով անձկության մեջ դիմում է

Ազնիվ մարդու խորհուրդներին խելացի.

«Տեսնում եմ, հայր, թե ժամանակը ինչպես

Սպառնալից վազում է իմ ետևից,

Որպեսզի ինձ հարված հասցնի ծանրապես։

Արդ լավ է, որ խոհեմությամբ ես զինվեմ,

Որպեսզի, երբ հայրենիքից զրկեն ինձ,

Իմ սրտի մոտ այլ բաներից չզրկվեմ։

Հավետ, տխուր ու ցավատանջ աշխարհում

Եվ այն լեռում, որի ծայրից տիրուհիս

Ինձ բարձրացրեց, և այս ու այն երկնքում

Ես իմացա բաներ, որոնք եթե ես

Մարդկանց պատմեմ, ապա դրանք շատերին

Կդառնացնեն ու կգրգռեն մեծապես.

Իսկ եթե ես ճշմարտությունը ծածկեմ,

Վախենում եմ, որ սերնդոց մեջ գալիք

Իմ անունը և համբավը կկորցնեմ»։

Լույսը, որով պարուրված էր, հիրավի,

Գանձն իմ գտած, նախ սկսեց շողշողալ,

Զերթ հայելին՝ ճաճանչներից արևի։

Ապա ասաց. «Նա, ում խիղճն է անհանգիստ

Իր կամ այլոց ամոթալի գործերից,

Հարկավ կազդվի, քո խոսքերից դառն ու խիստ։

Բայց դու հայտնիր, համարձակ ու ճշտորեն,

Ինչ որ տեսար ա լսեցիր քո ճամփին.

Թող որ մարդիկ քորեն, որտեղ բոր ունեն։

Քո խոսքերը սկզբնապես կնեղեն,

Բայց երբ դրանք լավ յուրացվեն մարդկանցից,

Կենսապարար սննդանյութ կլինեն։

Թող քո ձայնը հնչի ինչպես փոթորիկ,

Եվ հարվածի գագաթները բարձրագույն,

Իսկ թեզ համար դա պատիվ է ոչ փոքրիկ։

Խորհիր, որ քեզ ցույց տրվեցին երկնքում,

Լեռան ճամփում և անդնդում ցավալի

Լոկ այն անձինք, որոնք հայտնի են երկրում.

Զի լսողը չի համոզվի խոսքերից,

Եթե երբեք օրինակները վերցվեն

Անհայտ ու մութ դեմքերից ու դեպքերից,

Եվ կամ եթե փաստարկները որոշ չեն»։

</poem>

===Երգ տասնութերորդ===

<poem>

Այնժամ սուզվեց երանելի այն հոգին

Խոհերի մեջ, իսկ իմ խոհերը շփոթ

Խառնվել էին իմ հույզերին դառնագին։

Եվ տիրուհիս, որ ուղեկցում էր ինձ միշտ,

Ասաց— «Դու քեզ հանգիստ պահիր, քանզի մենք

Մոտն ենք նրան, ով մեղմում է ամեն վիշտ»։

Ես շուռ եկա նրա ձայնին ջերմ ու նուրբ.

Զանց եմ առնում նկարագրել լույսն այն վառ,

Որ ցոլում էր աչքերի մեջ նրա սուրբ.

Ոչ թե միայն լեզուս անզոր է դրան,

Այլև ուղեղս այն չի կարող պատկերել,

Եթե չօգնի մի գերբնական ուժ նրան։

Ես այդ մասին լոկ կարող եմ ասել այն,

Որ նայելով իմ տիրուհուն այդ պահին,

Ազատվեցի անձկությունից ամենայն,

Մինչև որ Լույսն հավերժական գեղեցկի,

Որ ուղղակի ցոլանում էր նրա մեջ,

Անդրադարձավ և իմ վրա մեղմակի։

Նա ինձ ժպտաց ու շշնջաց աղվաձայն.

«Արդ դարձիր և նորից լսիր այն հոգուն.

Դրախտի խինդն իմ աչքերում չէ միայն»։

Ինչպես երբեմն երևում է մեր դեմքին

Մի զգացում այնքան ուժգին ու ցայտուն,

Որ մատնում է մեզ այրող իղձը ներքին,

Այսպես ես այն սուրբ հոգու մեջ լուսավետ,

Որին դարձա, նկատեցի հայտնապես,

Որ ուզում էր քիչ էլ խոսել դեռ ինձ հետ։

Եվ նա խոսեց. «Այս երկնքաւմ հինգերորդ,

Որ բարձրագույն գագաթից է կյանք առնում

Եվ որ լի է երանությամբ բազմահորդ,

Ցնծում են այն հոգիները լուսային,

Որոնք երկրում այնքան եղան անվանի,

Որ շատ հարուստ նյութ կտային Մուսային։

Արդ դու դիտիր Խաչը քառյակ թևերով.

Եվ ո՛ր հոգին, որ կանվանեմ ես հիմա,

Արագ կանցնի, ինչպես շանթը ամպերով»։

Եվ հենց որ նա Հեսու անունը տվավ,

Տեսա մի լույս խաչի միջով սուրալիս.

Անունը տալն ու տեսնելըս մեկ եղավ։

Եվ Մակաբե ասելուն պես տեսա ես

Մի ուրիշ լույս, որ, խնծիղից խթանված,

Արագորեն պտտվում էր հոլի պես։

Կառլոս Մեծ և Օռլանդ անունքը տալուն՝

Աչքս հետևեց երկու լույսի սլացքին,

Ինչպես մարդու աչքը ճայի սուրալուն։

Ապա անցան Գուլյելմոն ու Ռենուարդոն

Խաչի միջով, երևացին ինձ նաև

Դուքս Կոֆրեդն ու ասպետ Ռոբերա Գուիսկարդոն։

Հուսկ այն հոգին, որը խոսում էր ինձ հետ,

Խառնվեց մյուս հոգիներին և սկսեց

Հետներն երգել ինչպես երգիչ մի վարպետ։

Ես ուղղվեցի իմ տիրուհուն փութապես,

Որպեսզի նա մի խոսքով կամ ակնարկով

Ինձ հայտներ, թե ինչ պետք էի անել ես։

Նրա աչքերն այնքան էին վառ ու ջինջ,

Որ այդ պահին նա իր գեղով ու փայլով

Գերիվեր էր, քան իմ տեսած ամեն ինչ։

Եվ ինչպես մարդ զգում է, որ օր առ օր

Բարձրանում է բարի գործեր անելով

Եվ ապրում է ցնծություններ նորանոր,

Այսպես ի տես իմ տիրուհուն հրաշալի՝

Զգացի, որ բարձրացել եմ նոր երկինք

Եվ լայնացրել իմ պտույտը ավելի։

Եվ ինչպես որ դեմքը կնոջ ամոթխած

Կարմրից իսկույն սպիտակի է փոխվում,

Երբ նրանից ամոթի բեռն է ընկած,

Այսպես հանկարծ երկնքի գույնը փոխվեց,

Երբ դիտեցի մեղմիկ աստղը վեցերորդ,

Որ ինձ իր մեջ ընդունեց ու ընդգոգեց։

Ես տեսա այդ նոր երկնքում խնդագին

Լույսերն հոգվոց սիրո բոցով շողացող,

Որոնք տառեր էին գծում իմ աչքին։

Ինչպես ճայերն, երբ հագեցել են լիով,

Գետի ափից վեր են ճախրում սրաթև,

Մերթ շրջանակ, մերթ եռանկյուն կազմելով,

Այսպես և այն հոգիները լուսափայլ

Թռչում էին ու օրհներգում, կազմելով

Մերթ O, մերթ I, մերթ L և մերթ տառեր այլ։

Առաջ նրանք թռչում էին ու երգում,

Եվ կազմելով ապա մեկն այս տասերից,

Մի պահ անշարժ կանգնում էին ու լռում։

Ո՛վ վեհ Բեգաս, որ դարձնում ես փառապանծ

Հանճարներին, որոնք էլ քո շնորհիվ

Ձեռակերտներն հավերժացնում են մարդկանց,

Լուսավորիր ինձ քո լույսով մշտացայտ,

Որ կարենամ նկարագրել ես դրանք.

Թող քո ուժը այս տողերում գա ի հայտ։

Արդ երեսուն և հինգ տառեր կազմեցին

Լույսերը այն, և ես նրանց դիտեցի

Այն կարգով, որ երևացին իմ աչքին։

Նա սկսվեց «Diligite iustitiam»

Երկու բառով և վերջացավ հետևյալ

Երեք բառով՝ «Qui iudicatis terram»։

Ապա նրանք վերջին բառի տառում

Անշարժ կեցան, իսկ Լուսնթագն արծաթյա

Ամբողջովին ոսկեկիտված էր թվում։

Եվ ես տեսա, որ M տառի կատարին

Ուրիշ լույսեր իջան և անդ կանգ առան,

Օրհներգելով իրենց ձգող Արդարին։

Ինչպես վառված երկու փայտի բախումից

Անթվելի մանըր կայծեր են ցայտում,

Տեղիք տալով գուշակությանց միամիտ,

Այսպես M-ից անթիվ լույսեր ցայտեցին

Եվ կանգ առան ոմանք բարձըր, ոմանք ցած,

Ըստ այն կարգի, որ նշված է ամենքին։

Երբ ամեն լույս իր հատակ տեղը կանգնեց,

Ես պարզ տեսա, որ լույսերից այդ բոլոր

Մի արծիվի գլուխն ու վիզը կազմվեց։

Դա պատկերողն այն Վարպետն է անթերի,

Որից է միշտ բխում ուժն այն արարիչ,

Որ կազմում է էությունը գոյերի։

Մյուս լույսերը, որ գոհ էին երևում,

M-ից կազմված շուշանի մեջ մնալով,

Լրացրին արծվի պատկերն այս երկնում։

Ո՛վ պայծառ աստղ, գոհարներըդ վերնային

Ինձ ցույց տվին, թե քո բարի ներգործման

Արգասիքն է արդարությունն երկրային։

Արդ հայցում եմ քեզ զորություն ու շարժում

Տվող Տիրոջ, որ նա նայի այն ծխին,

Որ քո պայծառ շողյուններն է մթագնում։

Թող նա նորից խարազանի այն անձանց,

Որոնք առ ու ծախ են անում տաճարում,

Որ հրաշքով ու արյամբ է հաստատված։

Աղոթեցեք, ո՛վ երկնային ոգիներ,

Նրանց համար, որոնք շեղված են ճամփից,

Հետևելով օրինակին վատշվեր։

Մի ժամանակ սրով էին մարտնչում,

Արդ կռվում են մարդկանց հացից զրկելով,

Որ ոչ ոքի գթած Հայրը չի մերժում։

Սակայն դու, որ բանադրում ես, որ ջնջես,

Գիտցիր՝ Պետրոսն ու Պողոսը, որ մեռան

Այգու համար քո ավերակ, դեռ ողջ են։

Դու կարող ես ասել. «Այնպես սեր ունեմ

Դեպի նա, ով մենակ ապրեց ամայքում

Եվ գլխատվեց պարի համար ճոխաճեմ,

Որ ոչ Պետրոս, ոչ Պողոս չեմ ճանաչում»։

</poem>

===Երգ տասնիններորդ===

<poem>

Իմ առջևն էր, թևերը լայն բացած արդ,

Պատկերն արծվի, որ կազմըված էր հիշյալ

Հոգվոց հույլից երանելի ու զվարթ։

Ամեն մեկը կարմիր հակինթ էր թվում,

Որտեղ ասես ցոլքն էր ընկած արևի,

Եվ այդ ցոլքը իմ աչքերին էր զարնում։

Եվ այն, ինչ ես այժմ ուզում եմ պատկերել,

Ոչ մարդու միտքն է հղացել երբևէ,

Ոչ ձայնն ասել, ոչ էլ թանաքն է գրել։

Ես տեսա և լսեցի իսկ, թե ինչպես

Արծվի կտուցն արտաբերեց «ես» և «իմ»։

Թեև մտքում «մենք» և «մեր» էր իրապես։

«Արդարությանս ու գթությանըս համար,—

Սկսեց խոսել,— ես բարձրացա այս փառքին,

Որին հասնել լոկ ցանկությամբ չէ հնար։

Երկրում թողի ես այնպիսի հիշատակ,

Որ չարերն իսկ գովաբանում են թեև,

Բայց ինձանից չեն վերցնում օրինակ»։

Ինչպես վառված մեծաքանակ ածուխից

Դուրս է գալիս մի ջերմություն սոսկական,

Այսպես մի ձայն էր դուրս գալիս այն արծվից։

Ես ասացի. «Ո՛վ հոգիներ վեհաշուք,

Որ մշտաշող ձեր ցնծությունը ծաղկուն

Մի ձայնով եք արտահայտում միայն դուք,

Հագեցրեք արդ իմ քաղցը անհատնում,

Որից այնքան տառապեցի ես երկար,

Չգտնելով ոչ մի սնունդ աշխարհում։

Գիտեմ, եթե արքայության մեջ համայն

Ցոլանում է արդարությունն Աստուծո,

Ապա ձեր մեջ էլ կերևա որոշ այն։

Դուք գիտեք, որ ես պատրաստ եմ լսել ձեզ,

Դուք գիտեք, որ մի տարակույս կա իմ մեջ,

Որի լուծման կարիք ունեմ վաղուց ես»։

Ինչպես բազեն, երբ գլխանոցն են հանում,

Իր թևերն է թափահարում խայտանքից,

Ցույց տալով որ սավառնել է ցանկանում,

Այսպես խայտաց այն արծիվը երկնային՝

Կազմավորված հոգիներից խնկարկու,

Եվ երգեց երգ, որ անհայտ էր աշխարհին։

Ապա ասաց. «Նա, ով գծեց կարկինով

Շրջանակը տիեզերքի և այնտեղ

Լցրեց բազում հայտ ու անհայտ բաներով,

Կարողացավ իր միտքն այնտեղ դրոշմել

Այնպես խորունկ, որ նա գլեց ու անցավ

Այն ամենից, ինչ որ ինքն էր ստեղծել։

Դրա փաստը այն գոռոզն է առաջին,

Որ, թեպետև բարձր է ամեն էակից,

Գահավիժեց, չսպասելով իր աճին։

Նրանից ցած էակները բոլոր այլ

Փոքր անոթ են ընդունելու այն Բարին,

Որ չունի վերջ ու սահման մի որոշյալ։

Արդ ձեր միտքը, որ համարյա թե միայն

Մի Նշույլն է աստվածային այն Մտքի,

Որով լի են արարածներն ամենայն,

Անկարող է լինել այնքան զորավոր,

Որ գիտակցի, թե Նախավորը վեր է

Իրեն հասու սահմաններից հունավոր։

Եվ լինելով սահմանափակ մտովի,

Դուք տեսնում եք Արդարությունը հավերժ,

Ինչպես աչքն է տեսնում անհունը ծովի։

Նա սոսկ ափին նրա հատակն է տեսնում,

Իսկ բաց ծովում այլևըս չի տեսնում այն,

Զի ալուցքը այնտեղ շատ է խորանում։

Լույս է լոկ այն, որ բխում է Հավերժից,

Իսկ մնացած ամենայն, ինչ խավար է,

Մարմնի մթարք կամ մարմնի թույն ժանտալից։

Հիմա արդեն քեզ պարզ եղավ բավական

Խորհուրդը խոր արդարության կենդանի,

Որի մասին խորհում էիր դա այնքան։

Դու կասեիր. «Հնդկաստանում մարդ չկա,

Որ Քրիստոսի մասին խոսի ու լսի

Եվ կամ նրա մասին գրի ու կարդա.

Բայց նա ամբողջ իր խոհերով ու կամքով

Միշտ եղել է բարեբարո և կյանքում

Չի մեղանչել ոչ իր գործով, ոչ խոսքով։

Նա անկնունք և անհավատ է մեռնում.

Արդա՞ր բան է դատապարտելը նրան.

Մի՞թե մեղք է, եթե նա չի հավատում»։

Արդ ո՞վ ես դու, որ դատավոր ես դառնում

Եվ դատում ես հազար մղոնի հեռվից,

Երբ քո աչքը թիզից այն կողմ չի տեսնում։

Անշուշտ, ինձ պես մտածողը խոր ու նուրբ,

Տարակույսի շատ պատճառներ կունենար,

Եթե նրան չտասանորդեր Գիրքը Սուրբ։

Ո՛վ երկրային անբաններ, ո՛վ մտքեր բութ,

Աստծու կամքը, որ բարի է ըստ ինքյան,

Չի շեղվի իր նպատակից բարեգութ։

Արդարն այն է, որ Նրան է կամակցում,

Նա չի դնում էակների մեջ խտիր,

Որովհետև ինքն է նրանց ստեղծում»։

Ինչպես ճայը, ձագուկներին սնելով,

Բույնի վրա պտտվում է ու ճախրում,

Ձագն էլ նրան հետևում է աչքերով,

Այսպես ճախրեց այն արծիվը սրբազան,

Նրան կազմող հոգիներից խթանված,

Այսպես աչքով հետևեցի ես նրան։

Նա ճախրելով բարբառում էր մեծագոչ,

«Ինչպես մութ են իմ խոսքերը քեզ համար,

Այսպես մութ, են դատաստանները Տիրոջ»։

Երբ կանգ առան հոգիները հոգնաթիվ,

Միշտ պահելով կերպարանքը այն արծվի,

Որ Հռոմին բերեց հարգանք ու պատիվ,

Նա բարբառեց նորից. «Վայրն այս բերկրալից

Չելավ նա, ով չհավատաց Քրիստոսին՝

Առաջ և կամ հետո նրա մահվանից։

Սակայն շատեր, որ դիմում են Քրիստոսին,

Վերջում նրան նվազ մոտիկ կլինեն,

Քան նրանք, որ չեն ճանաչել Քիրստոսին։

Հաբեշն անգամ կարհամարհի այդ մարդկանց,

Երբ որ նրանք երկու մասի կջոկվեն,

Մի մասն հավետ դարձած հարուստ, մյուսն՝ աղքատ։

Պարսիկները ձեր տերերին ի՞նչ կասեն,

Երբ բաց տեսնեն այն մատյանը, որի մեջ

Նրանց բոլոր վատ գործերը գրված են։

Անդ կերևա Ալբերտի գործն իրական,

Եվ գրիչն էլ կարձանագրի դա շուտով,

Թե ինչպես է կործանվելու Պրագան։

Անդ կերևա անձկությունը Փարիզի,

Երբ կեղծ դրամ կհատի նա, ով հետո

Զոհ կգնա խեթկումներից վարազի։

Անդ կերևա տիրության տենչը անհագ

Սկովտիացու և անգլիացու խելագար,

Որ չկեցան սահմանների մեջ ներփակ։

Դուք կտեսնեք կենցաղը մեղկ ու պագշոտ.

Իսպանացու և այն բոհեմ արքայի,

Որ ամենայն լավին մնաց անծանոթ։

Դուք կտեսնեք նշանակված I նիշով

Լավ գործերը Կաղոտանի արքայի,

Իսկ վատերը՝ նշանակված M նիշով։

Դուք կտեսնեք անարգությունն անպատկառ

Այն մարդու, որ տերն է կղզուն հրաբորբ,

Ուր Անքիսը ավարտեց կյանքն իր երկար։

Եվ ցույց տալու համար՝ ինչքան է նա վատ,

Նրա մասին հապավներով կգրվի,

Որ քիչ տեղում նշանակվեն մեղքեր շատ։

Եվ կերևան արարքները ախտածին

Նրա եղբոր ու հորեղբոր, որ իրենց

Ազնիվ զարմն ու զույգ թագերը պղծեցին։

Եվ կերևան գործերը պիղծ ու տխեղծ

Պորտուգալցու, նորվեգցու և այն սերբի,

Որ Վենետկի արծաթ դրամը կեղծեց։

Օ՛, երջանիկ է Հունգարիան, եթե է՛լ

Չկեղեքվի։ Երջանիկ է Նավաիրան,

Եթե լեռով կարողանա պաշտպանվել։

Բայց իբրև վատ նախանշան այս բանի,

Դեռ հեծում են Ֆամակոստան, Նիկոսիան

Կրունկի տակ իրենց վայրի գազանի,

Որ մյուսներին ամեն ինչով է նման»։

</poem>

===Երգ քսաներորդ===

<poem>

Երբ աշխարհը լուսավորող լուսատուն

Մայր է մտնում հորիզոնից մեր երկրի,

Եվ ամենուր լույսն է դառնում նվաղուն,

Երկինքը, որ նրանով էր լոկ շողում,

Պսպղում է հանկարծ բազում աստղերով,

Որոնց մեջ լոկ միակ մի լույս է ցոլում։

Ես հիշեցի այս վիճակը երկնքի,

Երբոր լռեց օրհնյալ կտուցը նրա,

Որ դրոշն է կայսրության և կայսրերի.

Զի հոգիներն այն լուսազարդ ու զվարթ,

Է՛լ ավելի պայծառացած, սկսեցին

Երգել երգեր, որոնք ես չեմ հիշում արդ։

Օ՛, քաղցըր սեր, ուրախությամբ ջերմացած,

Ինչքա՛ն էիր վառվում նրանց խմբերգում,

Որ միայն սուրբ խոհերից էր ներշնչված։

Երբ հոգիներն այն թանկագին ու շենշող,

Որոնցով էր լցված գունդը վեցերորդ,

Դադարեցրին իրենց համերգն առինքնող,

Ես լսեցի կարկաչն, ասես, գետակի,

Որ հոսում է ժայռերն ի վար մաքրաջինջ,

Ցուցադրելով առատությանն իր ակի։

Եվ ինչպես որ տավիղը ձայն է հանում

Բռնատեղից, և կամ ինչպես սրնգի

Ծակտիքներից շունչը նվագ է դառնում,

Այսպես առանց հապաղելու՝ կարկաչն այն

Վեր բարձրացավ պարանոցով արծիվի,

Եվ այնտեղ էլ անմիջապես դարձավ ձայն։

Ապա ձայնն այն խոսքի ձևով դուրս եկավ

Իր կտուցից, ինչպես սիրտն էր ուզում իմ,

Ուր խոսքերն այն դրոշմեցի ես անձկավ։

«Իմ այն մասը, ոը տեսնում է,— խոսեց նա,—

Եվ անքթիթ տոկում տեսքին արևի,

Հարկ է, որ դու դարձնես դետի առարկա.

Իմ պատկերը կազմող բոլոր լույսերից

Նրանք, որոնք կազմում են աչքն իմ շողուն,

Պայծառագույնն են մնացած բոլորից։

Այն որ բիբի նման շողում է մեջտեղ,

Սրբազնագույն Հոգու երգիչը եղավ,

Որ փոխադրեց տապանակը տեղից տեղ։

Արդ նա գիտե արժանիքը իր երգի,

Ըստ որում դա արդյունք էր իր ներշնչման,

Որ ստացավ ի տրիտուր իր ձիրքի։

Հոնքիս աղեղը կազմող այն հինգ հոգուց

Նա, ով մոտ է իմ կտուցին, այն անձն է,

Որ սփոփեց այրուն՝ զրկված իր որդուց։

Արդ նա գիտե, թե ինչքան է նստում թանկ

Քրիստոսին չհետևելն, երբ փորձով

Ճանաչում է քաղցըր կյանքն ու դառըն կյանք։

Հաջորդը, որ հոնք-աղեղիս մեջ այս կոր

Գրավում է քիչ ավելի բարձըր տեղ,

Հապաղեցրեց իր մահն անկեղծ աղոթքով։

Արդ նա գիտե, որ դատաստանն երկնավոր

Չի փոփոխվի, թեև երբեմն աղոթքով

Վաղվան ձգվի կատարվելիքը այսօր։

Մյուսը պապին տալու համար Հռոմը մեծ,

Լոկ լավ մտքով, թեև արդյունքն եղավ վատ,

Օրենքներն ու ինձ Բյուզանդիոն փոխադրեց։

Արդ նա գիտե, թե ինչպես իր լավ մտքից

Առաջ եկած չարիքն իրեն վատ չեղավ,

Բայց աշխարհը անչափ տուժեց դրանից։

Իսկ նա, որին հոնքիս ներքև ես տեսնում,

Գուլյելմոն է, ում ողբում է երկիրն այն,

Օրին Կառլոսն ու Ֆեդերիկն են լացնում։

Արդ նա գիտե՝ ինչպես երկինքը արդար

Սեր է տածում հանդեպ արդար արքային,

Եվ դա ցույց է տալիս տեսքով իր փարփառ։

Ո՛վ կկարծեր ձեր աշխարհում մոլորյալ,

Որ տրոյացի Ռիֆեոսը կլիներ

Հինգերորդը այս լույսերից սրբափայլ։

Արդ նա գիտե շնորհի մասին երկնային

Շատ ավելի, քան որ գիտեն աշխարհում,

Թեև ամեն ինչ չիմանա հիմնովին»։

Արտույտն ինչպես, որ, օդի մեջ բարձրացած,

Նախ դայլայլում և ապա լուռ է մնում,

Իր վերջացրած գեղգեղանքից գոհացած,

Այսպես լռեց ու գոհ թվաց պատկերն այն

Արդարության, որի համար ամեն ինչ

Կատարվում է վերին կամքի համաձայն։

Թեև կասկածս երևում էր հայտնապես,

Այնպես ինչպես գույնը միջով ապակու,

Բայց այլևըս չէի կարող լռել ես,

Եվ հարցըրի դրդված ներքին մղումից,

«Այդ երկուսը ինչպե՞ս է որ փրկվել են»։

Մյուս հոգիներն ուրախացան իմ հարցից։

Արծիվն օրհնյալ իր աչքերը ավելի

Շողացնելով պատասխանեց ինձ այնժամ,

Որ չմնամ զարմանքի մեջ տանջալի.

«Տեսնում եմ, որ հավատում ես եղածին,

Բայց չգիտես, թե դա ինչպես է եղել.

Հավատում ես, բայց հասու չես դիպվածին։

Քո վարմունքով դու նման ես այն մարդուն,

Որ լավ գիտե լոկ անունը իրերի,

Բայց չգիտե էությանը նրանց բուն։

Արքայությանն երկնից ձեռք են միշտ բերում

Բառըն սիրո և վառ հույսի զորությամբ,

Որոնք Աստծու կամեությանն են հաղթում.

Բայց ոչ ինչպես մարդուն՝ բռնությամբ,

Այլ հաղթում են, զի նա ուզում է հաղթվել.

Եվ հաղթըված՝ նա հաղթում է բարությամբ։

Այն երկու լույս հոգիները իմ հոնքի

Մեծ զարմանք են քեզ պատճառում, զի նրանց

Դա տեսնում ես գրգարանում երկնքի։

Նրանք մարմնից ելան իբրև քրիստոնյա,

Ոչ հեթանոս, հավատալով որ Քրիստոս

Կրելու է չարչարանքներ բազմօրյա։

Մեկը կյանքի կոչվեց խորքից Դժոխքի

(Որտեղ չկա դեպի բարին վերադարձ)

Լոկ շնորհիվ վառ հույսի ու աղոթքի,

Այն վառ հույսի ու աղոթքի առ Աստված,

Որով միայն նա կարող էր փրկըվել

Եվ կատարել դեպի բարին շրջադարձ։

Խոսքիս նյութը եղող հոգին փառապանծ,

Կարճ ժամանակ միանալով իր մարմնին,

Հավտաց նրան, ով փրկել է շատ մարդկանց։

Եվ հավատն այդ սիրով այնպես ջերմացավ,

Որ, երթ որ նա երկրորդ անգամ վախճանվեց,

Արժանացավ գալու Դրախտն այս անցավ։

Իսկ մյուս հոգին, մի երկնային շնորհքով,

Որ բխում է այնպիսի խոր Ակունքից։

Որ նկատել անկարելի է աչքով,

Ձգտեց միայն արդարության, ուղղության,

Եվ Աստված էլ, իբրև շնորհ հավելյալ

Պարզեց նրան խորհուրդը մեր փրկության։

Նա հավատաց և այդ պահից սկսյալ

Չհանդուրժեց պիղծ հավատը հեթանոս

Ու կշտամբեց մարդկանց բարքերը եղծյալ։

Երեք կանայք, որ տեսար մոտն անվի աջ,

Ծառայեցին նրան իբրև մի կնունք,

Կնունքից դեռ հազարամյակ մի առաջ։

Ո՛վ մեծ խորհուրդ, որքան հեռու է ընկած

Քո արմատը մշուշապատ աչքերից,

Որ չեն տեսնում աստվածությունն երկնակաց։

Մահկանացու մարդիկ, զգույշ դատեցեք,

Վասնզի մենք, որ տեսնում ենք Աստուծուն,

Դեռ ամենայն ընտրյալներին չգիտենք։

Մենք գոհ ենք մեր այս գիտությամբ անկատար.

Մեր բարիքն է լոկ կամենալ այն, ինչ որ

Կամենում է Աստուծո կամքը արդար»։

Այսպես պատկեր արդարության արծվենի

Բաց անելու համար միտքն իմ կարճատես,

Ինձ դաս տվեց հաճելի ու պիտանի։

Եվ ինչպես որ տավղահարը սխրալի

Իր նվագով ձայնակցում է լավ երգչին,

Եվ դրանով երգը դարձնում դյուրալի,

Այսպես երկու լույս–հոգիները օրհնյալ

Բոցկլտալով ու շողալով միասին,

Ինչպես մեկտեղ թարթող աչքեր հրափայլ,

Ընկերակցում էին արծվի խոսքերին։

</poem>

===Երգ քսանմեկերորդ===

<poem>

Իմ հայացքն ու հոգին արդեն իսկ նորից

Ուղղվել էին դեպի չքնաղ տիրուհիս,

Ինձ խզելով ուրիշ ամեն խոհերից։

Նա չէր ժպտում։ «Եթե ժպտամ,— ինձ ասավ,—

Դու կդառնաս Սեմելեի ճիշտ նման,

Երբ նա ամբողջ իր էությամբ մոխրացավ։

Քանզի եթե գեղեցկությունս ռոշնական

(Որ երկինք առ երկինք ինչքան բարձրանանք,

Շողշողում ու շըլացնում է այնքան),

Չափ չունենա, ապա և նա կշողա

Այն աստիճան, որ մարմնական աչքը քո

Նրա փայլին ամենևին չի տոկա։

Մենք յոթերորդ պայծառ երկինքը ելանք,

Որ, ընկնելով Առյուծի տակ, նրա հետ

Ցած է հղում իր շողերը բազմերանգ։

Դու մտքովըդ քո աչքերին հետևիր,

Եվ քեզ հստակ կցոլանա պատկերն այն,

Որ կերևա այս երկնքում լուսալիր»։

Ով որ գիտնար, թե ինչպիսի հաճույքով

Նայում էի իմ տիրուհուն երկնագեղ,

Կհասկանար այն զգացումը, որով

Պատրաստ էի կատարելու ես հլու

Ուշագրավ նոր ոլորտում երկնային

Այն, ինչ նա ինձ կթելադրեր անելու։

Այս երկնքում, որ դառնում է երկրի շուրջ

Եվ կրում է անունը այն արքայի,

Որի օրոք ոչ մի չարիք չկար լուրջ,

Տեսա սանդուղք մի ոսկեգույն, լուսաշող,

Այնքան բարձր ու ամբարձաձիգ դեպ երկինք,

Որ մինչև ծայրն աչքըս հասնել չէր կարող։

Տեսա, որ այն սանդղից իջնում էին վար

Լույս-հոգիներ այնքան անթիվ, որ կարծես

Այդտեղից են ծագում լույսերն աստղավառ։

Ճայերն ինչպես, երբ օրը նոր է ծագած,

Բնազդաբար սլանում են տարմերով,

Որ տաքացնեն իրենց թևերը սառած,

Ապա մի տարմն անվերադարձ հեռանում,

Երկրորդ տարմը վերադառնում է նորից,

Իսկ երրորդը պտտվում է նույն տեղում։

Այսպես արին լույս-հոգիները հիշյալ,

Եվ իջնելով միասնաբար վերևից

Հասան սանդղի աստիճանին որոշյալ։

Եվ այն հոգին, որ ձեզ մոտիկ էր կանգնել,

Այնքան շողաց, որ ես մտքումս ասացի.

«Տեսնում եմ, որ ուզում է ինձ գոհացնել»։

Բայց տիրուհիս, որ կերպն ու պահը գիտեր

Իմ խոսելու և լռելու, լուռ մնաց,

Իսկ իմ լռելն ակամայից ի դեպ էր։

Տեսնելով որ մնում էի այդպես լուռ,

Իմ տիրուհին ուղղվեց դեպ ինձ և ասաց.

«Արդ փափագըդ հայտնիր նրան և հարց տուր»։

Եվ ես նրան. «Արժանիքով այնպես չեմ,

Որ լինեմ քո պատասխանին արժանի,

Սակայն ի սեր իմ տիրուհու երկնաճեմ,

Ո՛վ դու հոգի երանելի ու պայծառ,

Խնդրում եմ ինձ պատասխանիր, թե ինչու

Հատկապես դու ինձ մոտ եկար ու կեցար։

Ասա նաև, թե ինչու այս ոլորտում

Լռել է այն դրախտային երգն անուշ,

Որ լսվում էր ստորակա մարզերում»։

«Դու թույլ ականջ ու աչք ունես,— նա ասաց,–

Այս ոլորտում այն պատճառով չեն երգում,

Ինչ պատճառով որ տիրուհիդ չժպտաց։

Ես ցած իջա այս սրբազան սանդուղքով

Նրա համար, որ քեզ հաճույք պատճառեմ

Իմ խոսքերով և լուսափայլ իմ տեսքով։

Դա չի բխում մասնահատուկ իմ սիրուց,

Զի բոլորն էլ այստեղ այրվում են սիրով,

Ինչպես հայտնի է դա նրանց շողալուց։

Բայց վեհ սերը, որ ծառա է դարձնում մեզ

Այն խորհուրդին, որ տիեզերքն է վարում,

Ինձ բերել է այստեղ, ինչպես տեսնում ես»։

Ես ասացի. «Արդ ինձ պարզ է, սուրբ հոգի,

Թե ինչպես աստ ինքնաբուխ սերը բավ է՝

Հետևելու կամքին Հավերժ էակի։

Սակայն մի բան չեմ հասկանում եմ դյուրին,

Ինչո՞ւ համար ընկերներիդ մեջ բազում

Միմիայն դու սահմանվեցիր այդ դերին»։

Ես դեռ չէի ավարտել հարցըս արծարծ,

Երբ այն լուսեղ հոգին սկսեց ինք իր շուրջ

Պտույտ գործել երկանի պեսշատադարձ.

Եվ պատասխան տվեց սիրո հրայրքով.

«Աստվածային լույսը հեղում է վրաս,

Թափանցելով ինձ պարաբող շողերով։

Եվ այդ ուժը միանալով իմ մտքին,

Ինձ այնքան է վերացնում ինձանից,

Որ հասցնում է մինչև նրա Ակունքին։

Այդտեղից է բխում խինդըս խանդավառ,

Եվ այն լույսը, որով շողում եմ այստեղ,

Համազոր է հայեցությանն իմ պայծառ։

Բայց ամենից պայծառատես մեր հոգին

Կամ ամենից խոր տեսանող սերովբեն

Անկարող է գոհացում տալ քո հարցին.

Զի քո հարցը այնքան շատ է խորանում

Անդունդի մեջ հավերժական խորհուրդի,

Որ մարդկային մտքից հեռու է մնում։

Մահկանացու աշխարհը երբ դու դառնաս,

Ասա մարդկանց, որ թող ոչ ոք չփորձի

Լուծել նման խորհուրդներ խոր ու անհաս։

Միտքը այստեղ լույս է, այնտեղ՝ մթասքող,

Արդ դատիր, թե ինչպես կարող են երկրում

Անել այն, ինչ երկնում անել չեն կարող»։

Նրա խոսքերն ընդհատեցի ընդհուպ ես,

Եվ այդ հարցը արդեն մի կողմ թողնելով,

Նրան հարցրի, թե ինքն ով էր իսկապես։

«Ոչ շատ հեռու քո հայրենի քաղաքից,

Ծովափերի միջև երկու՝ կան լեռներ

Այնքան, բարձըր, որ անցնում են ամպերից,

Եվ կազմում են Կատրիա կոչված մի բարձունք,

Որի ներքև կա մի մենիկ վանատուն,

Ուր կար միայն աստվածային պաշտամունք»։

Այսպես սկսեց, նա բարբառել, երրորդ հեղ.

Ապա հարեց. «Ծառայությանն Աստուծո

Այնպես էի ինձ նվիրել ես այնտեղ,

Որ, սնվելով միայն ձեթով ճաշերով,

Ցուրտն ու տաքը տանում էի հեշտությամբ,

Եվ գոհանում հայեցական խոհերով։

Այդ վանքը, որ միշտ, տալիս էր Դրախտին

Առատ պտուղ, հիմա այնքան է ամուլ,

Որ դա շուտով պարզ կդառնա ամենքին։

Ես կոչվել եմ այնտեղ Պիեր Դամիանո

Եվ մեղապարտ Պետրոս կոչվել այն վանքում,

Որ գտնվում է ծովափին Ադրիո։

Ինձ ապրելու քիչ ժամանակ էր մնում,

Երբ ակամա ընդունեցի խույրը այն,

Որ միշտ վատից վատագույնին է անցնում։

Սիմոն Կեփասն ու Անոթը Ընտրության

Միշտ քայլել են ոտաբոբիկ ու քաղցած,

Իրենց սնունդն անռելով ըստ պատահման։

Իսկ այսօրվա հովիվները հոգևոր

Ուզում են, որ իրենց տանեն դեսպակով

Եվ բարձրացնեն փեշերն իրենց ծալքավոր.

Կամ շուրջառով ծածկեն իրենց հեծած ձին,

Իբրև երկու անասուն մեկ մորթի տակ.

Եվ այս բոլորն հանդուրժում ես, Աստված իմ»։

Ալս խոսքերից շատ հոգիներ բոցալի

Բազրոտներով ցած իջան ու հիռ եկան,

Եվ հիռ գալով բորբոքվեցին ավելի։

Ապա նրանք այն հոգու շուրջ կանգ առան

Եվ ճչացին ձայնով այնպես ահագին,

Որ չի լսվել մեր աշխարհում ձայն նման.

Խոսք չլսվեց, ճիչը այնքան էր ուժգին։

</poem>

===Երգ քսաներկուերորդ===

<poem>

Զարմանքից ու ահից դարձա մերձավոր

Իմ տիրուհուն, ինչպես փոքրիկ երեխան

Դիմում է դեպ վաստահելի գիրկը մոր.

Եվ նա մոր պես, որի ձայնից փաղաքուշ

Սիրտ է առնում իր զավակը տագնապած,

Ինձ ուղերձեց այս խոսքերը սրտաբաժ.

«Չգիտե՞ս, որ երկնքում ես հիմա դու,

Չգիտե՞ս, որ այստեղ սուրբ է ամեն ինչ

Եվ ամեն ինչ բխում սիրուց կենսատու։

Արդ դատիր, թե ինչքան հուզեր պիտի քեզ

Իմ ժպիտն ու հոգիների երգը սուրբ,

Եթե մի ճիչ տպավորեց քեզ այդպես։

Թե լսեիր ճիչի բառերը նրանց,

Կիմանայիր այն դատաստանը արդար,

Որ անպայման դու կտեսնես չմեռած։

Երկնի սուրը ոչ շատ արագ է կտրում,

Ոչ շատ դանդաղ, բացի նրա կարծիքից,

Ով անձկությամբ կամ վախով է սպասում։

Բայց հիմա դու մյուսների կողմ դարձիր,

Եվ հայացքդ եթե ուղղես դեպ այն կողմ,

Դու կտեսնես այլ հոգիներ լուսածիր»։

Ես շուռ տվի իմ հայացքը երկյուղած

Եվ անդ տեսա լույս հոգիներ բազմաթիվ,

Որ զարդարված էին շողքով փոխադարձ։

Նման էի նրան, ով իր տենչը սուր

Զսպում է և չի հանդգնում հարցեր տալ,

Վախենալով, որ նեղություն կտա զուր։

Եվ ամենից շողշողունը ու մեծղին

Այն թանկագին գոհարներից մոտ եկավ,

Որպեսզի շուտ գոհացում տա իմ իղձին։

Ապա ասաց. «Եթե որ դու տեսնեիր

Այն սերը վառ, որ այրում է մեզ այստեղ,

Քո մտածումն անշուշտ հայտնի կանեիր։

Բայց որպեսզի դու չուշանաս հասնելու

Նպատակիդ վսեմ, կտամ պատասխան

Քո հարցին, որ վարանում ես հայտնելու։

Կասինոյի լեռան բագինն երբեմնի

Հաճախում էր ժողովուրդը մոլորյալ

Եվ քիչ հակված դեպ հավատը կենդանի։

Ես նա եմ, որ առաջինը տարա անդ

Նրա անունն, ով նոր հավատ էր բերել,

Բարձրացնելու մեզ մեր կյանքից հնավանդ։

Վերուստ վրաս այնքան շնորհ էր իջել,

Որ շատերին դարձի բերի ամբարիշտ

Պաշտամունքից, որով աշխարհ էր տարվել։

Այս մյուսները հայեցողներ են նման,

Բոցավառված աստվածային այն սիրով,

Որ ծնում է հույզեր, գործեր սրբազան։

Այստեղ Մակկարն ու Ռոմալդն են բարեծին.

Այստեղ են ողջ իմ եղբայրները, որոնք

Հոգով, մարմնով վանքերի մեջ փակվեցին»։

Եվ ես. «Սերը, որ դու բերում ես ի հայտ

Քո խոսքերով, և երևույթդ բարի,

Որ տեսնում եմ շողյունների մեջ ձեր այդ,

Բաց արին իմ վստահությանն հանդեպ ձեզ

Այնպես, ինչպես ճառագայթներն արևի

Բաց են անում վարդի թերթերը պես-պես։

Սակայն, հայր իմ, ստույգ ասա, ինձ խնդրեմ,

Ես կարո՞ղ եմ այնքան շնորհ ստանալ,

Որ իսկական քո պատկերով քեզ տեսնեմ»։

Եվ նա. «Եղբայր, կկատարվի իղձը քո

Ամենաբարձր երկնագնդում, այնտեղ են

Բավարարվում բոլոր իղձերը արգո։

Այնտեղ լրման ու ավարտման է հասնում

Ամեն բաղձանք, այնտեղ ամեն մի մասնիկ

Հավետ անշարժ ու անփոփոխ է մնում։

Երկնագունդն այդ ոչ տեղ ունի, ոչ շարժում.

Մեր սանդուղքը բարձրանում է մինչև անդ,

Դրա համար նրա ծայրը չես տեսնում։

Այս սանդուղքը մինչև գագաթն հեռավոր

Տեսավ Հակոբ Նահապետը, երբ նրան

Երևաց այն՝ հրեշտակներով բեռնավոր։

Հիմա ոչ ոք չի բարձրանում այս սանդղով,

Իսկ իմ ախտի վանականները երկրում

Զբաղված են միայն թղթեր տողելով։

Այն վանքերն, ուր ծաղկում էին սուրբ բարքեր,

Արդ որջեր են, սքեմներն էլ վանական

Լոկ դարձել են վատ ալյուրով լի պարկեր։

Վաշխը այնքան ատելի չէ երկնքին,

Որքան բաշխը հասույթների վանական,

Որ խեղում է մոնազների հենց հոգին։

Ինչ որ ունի եկեղեցին իբր ավանդ,

Պատկանում է աղքատներին աղցավոր,

Ոչ կղերին կամ լրբերին մանավանդ։

Այնքան եղկ ու մեղկ է բնույթը մարդու,

Որ լավ սկիզբն ավելի կարճ է տևում,

Քան պտկելուց մինչև պտղելը բարդու։

Պետրոսն սկսեց առանց ոսկու, արծաթի,

Ես սկսեցի աղոթքներով, պասերով,

Ֆրանկիսկն էլ սկսեց կյանքով աղքատի։

Թև բաղդատես բարվոք սկիզբը նրանց

Այն ուղու հետ, ուր հաջորդներն են հասել,

Կտեսնես, որ ճերմակը սև է դարձած։

Սակայն սրանց դարձի բերելը այնքան

Մեծ հրաշք չէ, որքան հրաշքն այն, որով

Ետ քաշվեցին Կարմիր ծովն ու Հորդանան»։

Այսպես խոսեց և իր խմբին միացավ.

Ապա ամբողջ խումբը ի մի հավաքվեց

Եվ պտուտքող հողմի նման բարձրացավ։

Իմ տիրուհին այնժամ նրանց ետևից

Ինձ վեր մղեց այն սանդուղքով երկնաձիգ,

Մի ուժով, որ գերիվեր էր իմ ուժից։

Երկրում ոչ ոք իր ուժերով բնական

Չի բարձրացել շարժմամբ այնպես սրընթաց,

Որ կարենար հավասարվել իմ շարժման։

Երանի թե ես տեսնեի, ընթերցող,

Փառքը երկնի, ուր հասնելու համար ես

Զղջացել եմ իմ մեղքերը ծանրացող.

Հրի միջից դու չես քաշի մատը քո

Այնպես արագ, ինչպես արագ ես հասա

Աստղահույլն այն, որ գալիս է Ցլից հետո։

Ո՛վ ջինջ աստղեր, ո՛վ վառ լույսեր դուք անշեջ,

Ձեզնից եմ ես անտարակույս ստացել

Մեծ կամ փոքըր հանճարը, որ կա իմ մեջ։

Ձեզ հետ ծագում և ձեզ հետ էր մայր մտնում

Ստեղծողը մահկանացու կյանքերի,

Երբ ես ծնունդ առա Տոսկան աշխարհում։

Եվ երբ որ ինձ շնորհ արվեց ելնելու

Այն երկինքը, որի հետ եք պտտվում,

Ինձ վիճակվեց ձեր հույլի մեջ ընկնելու։

Հիմա ձեզ եմ դիմում հոգով երկյուղած,

Որպեսզի ձեր ներզորությունն ստանամ

Կատարելու դժվար քայլն ինձ մնացած։

«Դու բարձրագույն երկնին այնքան մոտեցար,–

Ասաց այնժամ Բեատրիչեն,— որ պետք է

Քո հայացքը լինի վճիտ ու պայծառ։

Սակայն քանի դա դեռ այնտեղ չես հասել,

Մի ակնթարթ նայիր ներքև և տես, թե

Քո ոտքի տակ ինչքան աշխարհ ես անցել,

Որպեսզի դու կարողանաս գոհ սրտով

Ներկայանալ հաղթանակի բանակին,

Որ ահա քեզ երևալու է շուտով»։

Այնժամ ես յոթ երկինքներին նայեցի,

Իսկ երկիրն ինձ այնքան ճղճիմ երևաց,

Որ նրա այդ խղճուկ տեսքից ժպտացի։

Եվ լիովին համամիտ եմ հիմա ես

Նրանց հետ, որ բանի տեղ չեն դնում այն

Եվ խորհում են երկնի մասին մշտապես։

Ներքև տեսա Լատոնայի վառ աղջկան,

Առանց սակայն այն բծերի, որոնք ես

Վերագրեցի նոսր ու ստվար խտության։

Ես դիմացա որդուդ դեմքին, Հիպերիոն,

Եվ տեսա թե ինչպես նրա շուրջբոլոր

Պտույտ էին գործում Մայան ու Դիոն։

Ապա տեսա Յապիտերը մեղմաբար

Հոր և որդու միջև, և ինձ պարզ եղավ,

Թե ինչու են սրանք տեղեր փոխում հար։

Այսպես տեսա ողջ երկինքները յոթնյակ

Իրենց ստույգ արագությամբ, մեծությամբ

Եվ միջակա տարածությամբ բովանդակ։

Մշտահոլով աստղահույլից Երկվորյակ

Տեսա երկիրն իր սարերով, ձորերով,

Որտեղ մարդիկ այնքան դարձել են վայրագ։

Ապա դարձա նարից դեմքին գեղաթով։

</poem>

===Երգ քսաներեքերորդ===

<poem>

Ինչպես թռչունն, ուստերի մեջ ծվարած,

Իր ձագերի բույնի մոտ է անցկացնում

Ողջ գիշերը, երբ աշխարհն է խավարած,

Թե տեսնելու նրանց դեմքերն անձկալի,

Թե ճարելու նրանց համար ուտելիք,

Մի ծանըր գործ, սակայն այնքան հաճելի,

Եվ վաղ ժամին ճյուղի վրա է թառում

Ու ըղձակաթ սպասում է արևին,

Պիշ նայելով, թե այգը երբ է բացվում,—

Այսպես կանգնած սպասում էր տիրուհիս,

Հայացքն ուղղած դեպի այն կողմն երկնքի,

Ուր արևը դանդաղընթաց է գալիս։

Ես տեսնելով նրան այդպես մտասույզ,

Նմանվեցի այն մարդուն, որ անձկությամբ

Սպասում է մի նոր բանի բարեհույս։

Սակայն անցավ շատ կարճատև ժամանակ

Սպասելուց մինչև պահն այն ցանկալի,

Երբ երկինքը լուսավորվեց բովանդակ։

Բեատրիչեն ասաց. «Հիմա կտեսնես

Սուրբ ընտրանին Քրիստոսի հաղթական.

Ահավասիկ հիմա կգա ասպարեզ»։

Նրա դեմքը բոցավառվում էր կարծես,

Եվ աչքերը այնպես փայլում բերկրանքից,

Որ լռությամբ ստիպված եմ անցնել ես։

Ինչպես Տրիվիան լիալրման օրերում

Պսպղում է Նիմֆաների մեջ հավերժ,

Որոնք երկնի կամարի զարդն են կազմում,

Այսպես տեսա լույսերի մեջ բազմազան,

Մի վառ արև, որ շողում էր նրանց մեջ,

Ինչպես մերը, աստղերի մեջ այլազան։

Այդ փառահեղ էությունից ակնառու

Ճաճանչում էր մի լույս այնքան փողփողուն,

Որ աչքերըս անզոր էին տոկալու։

Բեատրիչե, առաջնորդ իմ քաղցրանուշ։

Նա ինձ ասաց. «Դա մի շողյուն է, որին

Ի զորու չէ հաղթահարել ոչ մի ուժ։

Դրա մեջ է Միտքն ու Ուժը վեհածին,

Որ երկնի ու երկրի միջև անցք բացավ,

Որին մարդիկ այնքան երկար տենչացին»։

Ինչպես շանթը, ծավալվելով շատ արագ,

Ամպի միջից դուրս է ժայթքում ուժգնաթափ,

Եվ ցած իջնում իր բնությանն հակառակ,

Այսպես միտքըս, գերաճելով վայելքից,

Դուրս եկավ իր սահմաններից բնական,

Եվ չիմացավ, թե ինչ եղավ այն պահից։

«Բսյց աչքերըդ և ինձ նայիր վերստին.

Դու այնպիսի բաներ տեսար քո աչքով,

Որ կարող ես հիմա տոկալ իմ ժպտին»։

Ես այն մարդու նման էի ճիշտ դարձել,

Որ ուշքի է գալիս տեսած տեսիլքից,

Բայց մոռացած՝ զուր է ճգնում այն հիշել,

Երբ լսեցի այդ առաջարկն ուղղված ինձ

Արժան այնքան երախտիքի անմոռաց,

Որ չի ջնջվի հիշողության մատյանից։

Եթե բոլոր պոետներն ինձ օգնեին,

Որոնց Պոլիմն ու քույրերը մյուս բոլոր

Ամենաքաղցր իրենց՝ կաթով սնեցին,

Չէի հասնի ճշմարտության մասնիկին,

Երգելով այն ժպիտը սուրբ ու չքնաղ,

Որ շողում էր նրա դեմքին խնդագին։

Արդ քանի որ ես Դրախտն եմ պատկերում,

Սուրբ պոեմս պետք է ոստում կատարի,

Ինչպես նա, ով ճամփան փակված է գտնում։

Արդեն նյութը դժվարին ու դժնդակ

Այնքան ծանր է մահկանացու ուսերիս,

Որ ամոթ չէ, եթե դողամ նրա տակ։

Ուղին, որով հանդուգն նավս է անցնում,

Հարմար չէ ոչ փոքրածավալ, մակույկին,

Ոչ նավորդին, որ իր ուժն է խնայում։

«Ինչո՞ւ դեմքիս սիրահարված ես այնքան,

Որ չես նայում Քրիստոսի շողերի

Ներքո ծաղկող այս պարտեզին դյութական։

Այնտեղ է վարդն, որի մեջ Բանն Աստուծո

Մարմին առավ, այնտեղ են և շուշաններն,

Որոնց բույրով բացվեց ուղին հավատո»։

Այսպես ասաց Բեատրիչեն, և ես, որ

Պատրաստ էի նրա կոչին անսալու,

Պիշ նայեցի այն պարտեզին լուսավոր։

Ինչպես երկրում մերթ տեսել եմ աչքերով

Ծաղկուն մի մարդ՝ ամբողջովին ողողված

Ամպը ճեղքած արևային շողերով,

Այսպես, տեսա այնտեղ բազում հոգիներ

Լուսավորված վերուստ իջնող շողերով,

Որոնց աղբյուրն անհնար էր ինձ տեսնել։

Ո՛վ բարի ուժ, որ շողացիր այդպես վառ,

Դու բարձրացար, որպեսզի ես կարենամ

Վերստանալ տեսողությունն, իմ պայծառ։

Այն ծաղիկը, որ ակնարկեց տիրուհիս,

Եվ որին ես ոգեկոչում եմ հավետ,

Իր վառ լույսով, հափշտակել էր հոգիս։

Հենց որ պարզվեց իմ աչքերին զուգական

Պայծառությունն ու մեծությունը նրա,

Որ երկնում ու երկրում եղավ հաղթական,

Երկնի խորքից մի ջահ իջավ ասպարեզ,

Որ դառնալով, պտտվելով ընդհոլով,

Շրջապատեց նրան պսակ մի որպես։

Երկրում հնչող մի քաղցրավաչ մեղեդի,

Ունակ մարդու հոգին, համակ դյութելու,

Թվալու էր նման ամպի որոտի,

Բաղդատությամբ հրեշտակային այն երգի,

Որով ջահը փառաբանեց գոհարին,

Որ ամենից թանկագին զարդն էր երկնի։

«Հրեշտակային սերն ու ոգին եմ բարի,

Որ դառնում եմ էակի շուրջ երջանիկ,

Որ իր ծոցում կրեց փրկիչն աշխարհի,

Եվ կդառնամ, ո՛վ թագուհի երկնային,

Մինչև որ դու ելնես որդուդ ետևից,

Եվ թո մուտքով պճնես երկինքը վերին»։

Ահա այսպես վերջանում էր երգը այն,

Իսկ մյուս բոլոր հոգիները լուսազարդ

Մարիամ անունն էին կրկնում միաձայն։

Կամար կազմող երկնագունդը տիեզերքի,

Որ լինելով բարձրադիրը բոլորից,

Աստծու շնչով ներգործվում է ուղղակի,

Իր կորությամբ այնքան հեռու էր մեզնից,

Որ այնտեղից, ուր գտնվում էի ես,

Նրա տեսքը տեսանելի չէր դեռ ինձ։

Բայց նայվածքըս բավական ուժ չունեցավ

Հետևելու լուսապսակ թագուհուն,

Որ ետևից որդու վերև բարձրացավ։

Մանուկն ինչպես, երբ սնուցվել է կաթով,

Իր թևերը դեպի մայրն է երկարում,

Թելադրված խանդաղակաթ, ջերմ սիրով,

Այսպես այն լույս-հոգիները մի առ մի

Վեր համբարձան, հայտնելով այն սերը սուրբ,

Որ սնուցում էին հանդեպ Մարիամի։

Ապա նրանք անշարժ կեցան իմ դիմաց,

Օրհներգելով այնպես «Երկնից թագուհի»,

Որի հմայքն ես տակավին չեմ մոռցած։

Որքան ունեն հարստություն լիառատ

Հոգիներն այն, որոնք եղան աշխարհում

Սերմնացաններ գործերի լավ, անարատ։

Այստեղ ապրում և այստեղ են վայելում

Այն գանձերը, որոնք գնով զրկանքի

Ձեռք բերվեցին բաբելոնյան աքսորում։

Աստ տոնում է իր հաղթանակը հավետ

Աստուծո և Մարիամի վեհ որդյակի

Հովանու տակ և հին ու նոր սրբոց հետ

Նա, ում ձեռքն են բանալիներն այդ փառքի։

</poem>

===Երգ քսանչորսերորդ===

<poem>

«Ո՛վ կոչեցյալք օրհնյալ Գառի ընթրիքի,

Ուր այնպիսի սնունդ եք դուք ստանում,

Որ ձեր քաղցը հագեցնում եք լիուլի։

Եթե կանխավ սա Աստուծո շնորհիվ

Ճաշակում է փշրանքը ձեր սեղանի,

Դեռ չավարտած կյանքի ընթացքը լրիվ,

Հաշվի առեք նրա պապակն անհատնում

Եվ գոհացրեք, դուք խմում եք այն

Ակից, Ուրկից նրա մտածումներն են բխում»։

Այսպես խոսեց Բեատրիչեն ոգևոր,

Եվ հոգիներն սկսեցին պտտվել,

Բոցկլտալով աստղերի պես գիսավոր։

Եվ ինչպես որ անիվներն են պտտվում

Ժամացույցի, բայց պտտվում են այնպես,

Որ մեկն՝ անշարժ, մյուսը շարժուն է թվում,

Այսպես իրենց ոչ միակերպ պտույտով

Շարժվում էին պարախմբերն այն հոգվոց,

Առավել կամ նվազ արագ ընթացքով։

Իսկ մի խմբից առավել վեհ, ջերմեռանդ,

Դուրս եկավ մի երանելի այնքան վառ,

Որ նրա պես պայծառության չկար անդ։

Երեք անգամ նա տիրուհուս շուրջ դարձավ,

Երգելով մի այնպիսի երգ երկնային,

Որ չեմ կարող պատկերացնել ես բնավ։

Ուստի պետք է դա զանց առնեմ ես այստեղ,

Քանզի տալու համար պատկերը դրա,

Խոսքը պետք է լինի անչափ գունագեղ։

«Ով սուրբ քույր իմ, դու միայն քո խանդակաթ

Սիրո ուժով ինձ հանում ես այն խմբից,

Որի հետ ես պտտվում եմ անընդհատ»։

Կանգ առնելով լուսահոգին այն օրհնյալ,

Արտաբերեց այս խոսքերը ոգեշունչ,

Դիմելով դեպ իմ տիրուհին հիազմայլ։

Եվ տիրուհիս՝ «Ո՛վ դու մեծ այր փառալից,

Որին Տերը բանալիները հանձնեց,

Ցած բերելու այս բարձունքից ցնծալից,

Քննիր սրան հարցերում ծանր ու թեթև

Էության շուրջ այն հավատի, որով դու

Ծովի վրա քայյում էիր անդեդև։

Որ նա ունի ճշմարիտ սեր, լույս, հավատ,

Գաղտնիք չէ քեզ, զի դա տեսնում ես այնտեղ,

Ուր ամեն ինչ երևում է բացահայտ։

Բայց քանի որ արքայությունն այս երկնի

Ձեռք է բերվում լոկ հավատով ճշմարիտ,

Թող նա խոսի և նրա փառքն հռչակի»։

Աշակերտը ինչպես լռին ու հլու

Սպասում է իր ուսուցչի հարցերին,

Փաստարկելու համար և ոչ վճռելու,

Այսպես և ես զինված ամեն փաստարկով,

Պատրաստ էի պատասխաններն իմ տալու

Այդօրինակ մի քննիչի փառագով։

«Լավ քրիստոնյա, ասա, խոսիր բացահայտ,

Հավատն ի՞նչ է»։ Ես բարձրացրի գլուխն իմ

Դեպի լույսն այն, ուրկից ձայնն էր գալիս այդ։

Ապա դարձա իմ տիրուհուն ուղեկից.

Նա նշանով ինձ հասկացրեց, որ հիմա

Հարկ է զեղեմ հյութըս ներքին ակունքից։

«Եթե պետք է իմ հավատը ճշմարիտ

Խոստովանեմ նախամարտկիդ վեհագույն,

Ապա ես քեզ կարտահայտվեմ աներկմիտ,—

Ասացի ես։— Հայր իմ, ինչպես ճիշտ գրեց

Քո եղբայրը, որը քեզ հետ միասին

Հռոմն ուղիղ ճանապարհի մեջ դրեց,

Հավատն հիմքն է ամեն բանի հուսացված

Եվ փաստարկը չերևացող բաների.

Սա է նրա էությունը անկասկած»։

Եվ նա ասաց. «Դու շիտակ ես մտածում,

Եթե լավ ես հասկանում, թե ինչու նա

Հավատը հիմք ու փաստարկ է համարում»։

Ես ասացի. «Խորհուրդները իրերի,

Որ ինձ այստեղ երկնքում են երևում,

Այնքան մութ են մարդկանց համար աշխարհի,

Որ նրանց գոյն հավատի՛ մեջ է միայն,

Որի վրա հիմնված է հույսը վեհ.

Դրանից էլ հիմքի բնույթ ունի այն»։

Եվ մենք պետք է դատենք ըստ այդ հավատքի

Գոյի մասին խորհուրդների անմատույց,

Դրանից էլ բնույթ ունի փաստարկի»։

Եվ նա ասաց. «Եթե ամեն ինչ այսպես

Պարզ ու հստակ հասկանային աշխարհում,

Չէր ունենա սոփեստությունն ասպարեզ»։

Այսպես ոգեց հուրը սիրո հավաստի,

Հետո հարեց. «Բավական լավ խոսեցիր

Էության և արժեքի շուրջ հավատի։

Բայց ասա, թե դու քո հոգում այն ունե՞ս»։

Ես ասացի. «Այո, ունեմ լիուլի,

Եվ այդ մասին ոչ մի կասկած չունեմ ես»։

Եվ նա ասաց խորքից լույսի իր պայծառ.

«Որտեղի՞ց քեզ այդ գոհարը թանկագին,

Որը հիմքն է ամեն գործի բարերար»։

Այնժամ նրան ես ասացի. «Սուրբ Հոգու

Շունչը առատ, որ սփռված է բոլոր

Էջերի մեջ Մատյանների Սուրբ երկու,

Մի փաստարկ է, որ այնպիսի մեծ ուժով

Հաստատում է հարկն ու հարգը հավատի,

Որ փաստերն այլ զուր են թվում նրա քով»։

Եվ նա ասաց. «Սուրբ Մատյանները երկու,

Որ այսպիսի հետևության քեզ բերին,

Ինչո՞ւ Աստծուց ներշնչված ես գտնում դու»։

Ես ասացի. «Ապացույցը այդ բանի

Հրաշքներն են, որոնք վեր են բնության

Միջոցներից և ուժերից կենդանի»։

Պատասխանեց. «Ո՞վ է դրանք հավաստում։

Հենց այդ երկու Մատյանները սրբազան,

Որոնք միայն դրանց մասին են փաստում»։

Եվ ես. «Եթե աշխարհն առանց հրաշքի

Քրիստոնեացավ, դա այնպիսի հրաշք է,

Որ այլ փաստերն երևում են փանաքի.

Զի դու աղքատ ու ծոմ մտար ասպարեզ

Բարի սերմը սերմանելու այնտեղ, ուր

Նախ այգի էր, իսկ արդ դարձել է երեզ»։

Երբ լռեցի, հոգիների սուրբ դասում

«Զքեզ, Աստուած, գովաբանեմ» երգն հնչեց

Մի ձայնով որ միակն երկնում են լսում։

Եվ հոգևոր այն իշխանը, որ կարգին

Քննել էր ինձ հարցերի շուրջ հավատի

Ու ինձ հասցրել եզրափակիչ կետերին,

Շարունակեց. «Սուրբ շնորհը լուսատու

Մինչև այստեղ լուսավորեց միտքը քո,

Որ կարենաս պարտ ու պատշաճ դատել դու,

Եվ ես գոհ եմ քո պատասխան-խոսքերից.

Սակայն ի՞նչն է քո հավատի առարկան,

Եվ քաղել ես դու ինչպիսի՞ աղբյուրից»։

«Հայր սուրբ, դու, որ տեսանող ես աննման,

Եվ որ երկրում հավատացիր դու այնպես,

Որ ընկերիցդ առաջ իջար գերեզման,—

Ասացի ես,— արդ ուզում ես, որ հայտնեմ,

Թե ի՛նչն է բուն առարկան իմ հավատի,

Եվ որտեղի՛ց այդ հավատը ես ունեմ։

Պատասխանեմ. ես հավատում եմ Աստծուն

Միակ, հավերժ, որ երկինքներն է շարժում,

Եվ սիրով ու բարությամբ է առլեցուն։

Այդ հավատիս ապացույցները չեն լոկ

Բնական ու բնազանցական, այլ նաև

Ճշմարտությունն այն, որ հայտնել են իրոք

Վեհ Մովսեսը, մարգարեքն ու սաղմոսներ,

Ավետարանն ու հենց դուք, որ գրեցիք,

Երբ Սուրբ Հոգին լուսավորեց միտքը ձեր։

Հավատում եմ երեք հավերժ անձերի,

Որոնք մեկ ու երրյակ էակ են կազմում,

Որին «է» և «են» կցվում են անթերի։

Աստվածության այս խորհուրդը խորիմաստ

Ավետարանն իր մասերով այլևայլ

Դրոշմել է իմ մտքի մեջ բարեբաստ։

Սա է հիմքը, սա է կայծը այն անշեջ,

Որ, աճելով, դառնում է բոց կենդանի

Եվ զերթ աստղը երկնում՝ շողում է իմ մեջ»։

Ինչպես տերը, երբ տոնում է մի լավ լար,

Ցնծությունից գրկում է իր ծառային,

Հենց որ արդեն նա մնում է մունջ ու լուռ,

Այսպես հենց որ ես լռություն պահեցի,

Երեք անգամ շուրջըս դարձավ, օրհնեց ինձ

Այն լույս հոգին, որի դրդմամբ խոսեցի,—

Այնքան գոհ էր նա թվում իմ խոսքերից։

</poem>

===Երգ քսանհինգերորդ===

<poem>

Եթե մի օր այս պոեմը սրբազան,

Որին երկինքն ու երկիրը ձեռք տվին,

Եվ ինձ արժեց շատ տարիներ տքնաջան,

Մեղմի ոխը, ոչ ինձ վանեց հայրենի

Այն փարախից, ուր քնեցի որպես գառ

Հակառակորդ գայլերի մեջ վայրենի,

Այնժամ իբրև պոետ այնտեղ կդառնամ

Այլ հասակով ու հռչակով և դափնին

Մկրտությանս ավազանում կստանամ։

Հավատն այն, որ մեզ դարձնում է կամակից

Աստվածության, ես ստացա հենց այնտեղ,

Եվ Պետրոսն էլ դրա համար օրհնեց ինձ։

Ապա դեպ մեզ շարժվեց մի լույս առանձին

Այն օղակի միջից, ուրկից ելել էր

Քրիստոսի փոխանորդը առաջին։

Տիրուհիս ինձ այնժամ ասաց ցնծաձայն։

«Նայիր, նայիր, ահա իշխանն հոգևոր,

Որի համար այցելում են Գալիցիան»։

Այնպես ինչպես մի աղավնի թառելով

Ընկերոջ մոտ՝ նրա հանդեպ հայտնում է

Սեր ու գորով, պտտվելով, մնչելով,

Այսպես մեկը իշխաններից այն պայծառ

Ջերմ ընդունեց մյուս իշխանին, գովելով

Այն սնունդը, որ ջամբում է իրենց հար։

Երբ վերջացան ողջույնները փոխադարձ,

Ամեն մեկը շլացնելու աստիճան,

Շողշողաց ու լռին կանգնեց իմ դիմաց։

Բեատրիչեն այնժամ ասաց ժպտալի.

«Ո՛վ պանծալի հոգի, դու որ գրեցիր

Վեհանձնության մասին երկնից արքայի,

Քննիր սրան, հույսի մասին դու մի քիչ.

Դու գիտես, որ եղար նշանը դրա,

Երբ երեքիդ ընտրեց Հիսուսը փրկիչ»։

«Սրտով արի ու կորովի դու մնա.

Ով գա այստեղ մահկանացու աշխարհից,

Հարկ է, որ մեր ճաճանչներից զորանա»։

Երկրորդ հոգուց այս խրախույսն ինձ տրվեց.

Եվ հայացքըս ես ուղղեցի վեհերին,

Որոնց լույսը ինձ նախապես շլացրեց։

«Մեր վեհափառ Տերը թույլ է տվել քեզ,

Որ դու դեռ ողջ՝ գաս իր սրահը ներքին

Եվ այնտեղ իր իշխաններին հանդիպես։

Ու տեսնելով այս բուն պալատը վերին,

Ամրապնդես քո և այլոց մեջ հույսն այն,

Որից երկրում սեր է ծագում առ բարին։

Արդ ասա ինձ՝ ի՞նչ է հույսը և ինչպե՞ս

Քո հոգու մեջ այն ծագում է ու ծաղկում»։

Այսպես հարեց երկրորդ հոգին լուսատես։

Եվ ողորմած իմ տիրուհին, որ այսքան

Վսեմական բարձունքներն էր ինձ հանել,

Իմ փոխարեն այսպես տվեց պատասխան.

«Քրիստոնեից համընդհանուր աշխարհում

Ոչ ոք չունի այնքան շատ հույս, որքան սա,

Ինչպես գրված է դա երկնի մատյանում։

Ուստի սրան շնորհ տրվեց մասնավոր

Եգիպտոսից Երուսաղեմ երթալու՝

Դեռ չավարտված իր պայքարը երկրավոր։

Մյուս կետերը, որ դու հարցրիր հեզաբար,

Որպեսզի նա հիմք ունենա պատմելու,

Թե հույսն, ինչքան հաճելի է քեզ համար,

Այդ հարցերին ինքը կտա պատասխան,

Քանզի դրանք դժվարին ու կնճռոտ չեն,

Եվ Աստուծո շնորհն օգնի թող նրան»։

Իբր աշակերտ, որ վստահ ու համարձակ

Պատմում է իր իմացածը ուսուցչին,

Որ ցույց տա իր գիտելիքը բովանդակ,

Ասացի. «Հույսն սպասումն է ապագա

Ստույգ փառքի, որին ծնունդ են տալիս

Երկնի շնորհն ու արժանիքը առկա։

Այդ լույսը ինձ շատ աստղերից է գալիս.

Բայց իմ սրտում այն ծորողը առաջին

Եղավ վսեմ օրհներգիչը Բարձրյալի։

Իր օրհներգում նա ասում է. «Թող հուսան

Ի քեզ նրանք, որ քո անունը գիտեն»։

Հավատացյալք կա՞ն, որոնք դա չիմանան։

Դու էլ Թղթովդ համակեցիր ինձ հույսով,

Այնպես որ ես դրանով եմ տոգորված,

Եվ սիրտն այլոց ողողում եմ ձեր լույսով»։

Մինչդեռ ահա այսպես էի խոսում ես,

Լուսահոգին թրթռում էր ու շողում

Լուսաթրթիռ, փաղփուն փայլակ մի որպես։

Ապա ասաց. «Սերը, որով այրվում եմ

Հանդեպ հույսի, որ ուղեկցեց ինձ կյանքում

Մինչև վերջին իմ մարտն և մահը դժխեմ,

Ինձ մղում է հոժարակամ քեզ հարցնել,

Թե ինչ է քո տածած հույսի առարկան,

Որ ի վերուստ քեզ համար է խոստացվել»։

Ես ասացի. «Կտակարանն հին ու նոր

Ցույց են տալիս այն նպատակը, որին

Նկրտում Են հոգիները բարեշնորհ։

Արդ Եսային ասում է, որ ամեն ոք

Հագնելու է երկու հանդերձ երկնքում

Եվ ապրելու այնտեղ առոք ու փառոք։

Քո եղբայրը այս հայտնությունն ավելի

Լավ է պարզում, երբ խոսում է սպիտակ

Հանդերձների մասին հոգվոց ցնծալի»։

Երբ վերջացրի այս խոսքերը պարզարան,

Մեր վերևում հնչեց «Ի քեզ յուսասցին»,

Որին ամբողջ խումբը տվեց պատասխան։

Հուսկ նրանց մեջ մի լույս շողաց այնպես վառ,

Որ նման աստղ եթե լիներ Խեցգետնում,

Ձմռան ամսում չէր լինի օր մի խավար։

Օրիորդն ինչպես վեր է կենում պարելու,

Լոկ անելու համար պատիվ նոր հարսին,

Ոչ թե իրեն ցուցադրելու, սիգալու,

Այսպես լույսն այդ մատչեց մյուս երկուսին,

Որոնք մղված իրենց սիրուց խանդավառ,

Երգում էին ու կաքավում միասին։

Նա նրանց հետ մեկտեղ երգեց ու պարեց,

Իսկ տիրուհիս լուռ ու անշարժ հարսի պես

Իր հայացքը նրանց վրա բևեռեց։

«Սա նա է, որ իր գլուխը հանգչեցրեց՝

Հավալուսնի կրծքին, և որ նրանից,

Մի մեծագույն հանձնառություն ընդունեց»։

Այսպես ասաց ինձ տիրուհիս անբասիր,

Բայց խոսելով և խոսելուց հետո դեռ.

Չդադարեց նրանց նայել ուշադիր։

Ինչպես նա, ով ճիգ ու ջանք է գործ դնում

Արեգակի խավարումը տեսնելու

Եվ նայելով հանդերձ ոչինչ չի տեսնում,

Այսպես եղա լույսից հագա բարեբաստ։

Սա ինձ ասաց. «Ինչո՞ւ ես քեզ կուրացնում.

Դու ճգնում ես տեսնել այն, ինչ չկա աստ։

Մարմինս երկրում արդ հող է ու կլինի

Մյուսների հետ, քանի այստեղ թիվը մեր

Վերուստ նշված քանակության չի հասնի։

Այս երջանիկ վայրը ելան սոսկապես

Երկու էակ իրենց կրկնակ հանդերձով

Եվ այս մասին ձեր աշխարհում կպատմես»։

Այս խոսքերից՝ պարը հոգվոց լուսազգյաց

Դադար առավ և նրա հետ միասին

Նրանց խմբերգն երեք ձայնից կազմված,

Այնպես, ինչպես խոնջենքից կամ վտանգից

Խուսափելու համար թիերը ջրում

Կանգ են սանում նավապետի սուլոցից։

Օ՜, ինչ հուզում ես ապրեցի ներքնապես,

Երբ շուռ գալով դեպ իմ չքնաղ տիրուհին,

Չկարեցա նրան տեսնել, թեև ես

Իր մոտ էի և երջանիկ լիովին։

</poem>

===Երգ քսանվեցերորդ===

<poem>

Կուրանալուց մինչ վախենում էի ես,

Այն վառ լույսից<ref>''Այն վառ լույսից'' — Հովհաննես առաքյալի լույսից։</ref>, որ ինձ այդպես շլացրեց,

Ուշագրավ մի ձայն ելավ փութապես,

Ինձ ասելով. «Քանի դու դեռ չես գտել

Իմ պատճառով կորցրած լույսը աչքերիդ,

Կարող ես դա մտքիդ լույսով փոխարինել։

Ուրեմն ասա՝ ո՞ւր է ձգտում քո հոգին<ref>''Ո՞ւր է ձգտում քո հոգին'' — ի՞նչ բանի է ուղղված քո սերը, ի՞նչն է քո սիրո առարկան։</ref>.

Իմացիր, որ տեսողությունն աչքերիդ

Թուլացած է, բայց չի հանգած լիովին։

Զի տիրուհիդ, որ քեզ վերև է տանում

Աստվածային այս մարզերով լուսեղեն,

Անանիայի ուժը ունի իր աչքում»<ref>''Անանիայի ուժը ունի իր աչքում'' — Բեատրիչեն իր նայվածքով կարող է Դանտեին վերադարձնել տեսողությունը, ինչպես Քրիստոսի առաջին հետևորդներից Անանիան Պողոս առաքյալին վերադարձրեց տեսողությունը, երբ նրան մկրտեց («Գործք առ.» Թ, 10-12)։</ref>։

Ես ասացի. «Թող դարմանվեն վաղ կամ ուշ

Իմ աչքերը, ուրկից սիրտըս թափանցեց

Այն սերը հուր, որով այրվում եմ դեռ հույժ։

Վեհ Բարիքը<ref>''Վեհ բարիքը...'' '' գերագույն բարիքը, աստված։</ref> արքունիքի երկնային

Եվ սկիզբը և վախճանն է իմ սիրո,

Որով համակ տոգորված է իմ հոգին»։

Այն նույն ձայնը, որ իմ երկյուղներ ցրել,

Որի պատճառն իմ շլացումն էր լույսից,

Ինձ թելադրեց նորից մի քիչ բարբառել,

Ինձ ասելով. «Սիրո մասին միտքը քո

Պետք է պարզվի, պետք է ասես հիմա դու,

Թե ինչն ուղղեց վերև աղեղըդ սիրո»։

Եվ ես նրան. «Իմ մեջ սերը առ Աստված

Առաջացավ փաստարկներով բանական

Եվ հայտնությամբ, որ այստեղից է իջած.

Զի բարիքը, երբ այն լավ է ճանաչվում,

Սեր է հրահրում, և հրահրում այնքան շատ,

Որքան բարիք է այն իր մեջ ընդգրկում։

Արդ Աստածո բարիքն այնքան է շռայլ,

Որ նրանից բացի ամեն այլ բարիք

Նրա շողի լոկ մի նշույլն է անփայլ։

Եվ ով որ այս ճշմարտությանն է տեղյակ,

Բուռըն սիրով պետք է հակվի դեպի նա

Ավելի քան, դեպի ուրիշ մի էակ։

Ճշմարտությունն այդ պարզում է իմ առջև

Նա<ref>''Նա'' — հավանաբար Արիստոտելը։</ref>, ով նշում է, թե Սերը առաջին

Հիմքն է ամեն գոյացության հարատև։

Այդ պարզում է Արարչի խոսքը անգամ,

Երբ մի անգամ նա ասել է Մովսեսին.

«Ամեն բարիք ես քեզ պիտի արդ ցույց տամ»<ref>''«Ամեն բարիք ես քեզ պիտի արդ ցույց տամ»'' '' տես «Գիրք Ելից» ԼԳ, 17-19։</ref>։

Դու ևս այդ պարզում ես ինձ, երբ քո հին

Երկըդ վսեմ<ref>''Երկըդ վսեմ'' — նկատի ունի Հովհաննեսի «Հայտնությունը» կամ, գուցե, «Ավետարանը»։</ref>, ավելի քան ուրիշ երկ,

Խորհուրդները երկնի հայտնում է երկրին»։

Եվ նա ասաց. «Դատողությամբ մարդկային

Ու նրա հետ ներդաշնակող հայտնությամբ

Քո մեծ սերը ուղղված է առ վեհ Բարին։

Սակայն դու ինձ դարձյալ ասա պարզորեն

Այլ պատճառներ ունե՞ս նրան սիրելու,

Եվ հայտնիր, թե պատճառներն այդ որո՞նք են»։

Քրիստոսի արծվի<ref>''Քրիստոսի արծվի'' — Հովհաննեսի։</ref> միտքը սրբազնյա

Ես հասկացա, և ես նույնիսկ զգացի,

Թե պատասխանս ուր էր ուզում տանել նա։

Ես ասացի. «Այն պատճառները բոլոր,

Որ կարող են սիրտը ուղղել առ Աստված,

Նպաստել են իմ այդ սիրույն անմոլոր։

Գոյությունը տիեզերքի և մարդու,

Մահը Նրա, ով այն կրեց մեզ համար,

Եվ մեր հույսը հավերժ կյանքով ապրելու,

Այս բոլորը, ասվածի հետ միասին,

Ինձ դուրս բերին մոլոր սիրո օվկիանից

Եվ ճշմարիտ սիրո ափը հանեցին։

Իսկ տերևներն<ref>''Իսկ տերևներն...'' — քանի որ հավերժական պարտիզպանը աստված է, ըստ ավետարանական պատկերի (Հովհ. ԺԵ, 1), ապա պարտեզը նրա կողմից կառավարված աշխարհն է, իսկ տերևները, աստվածային շնորհով օժտված էակներն են, որոնց պետք է սիրել ըստ նրանց օժտվածության աստիճանի։</ref>, որ աճում են պերճորեն

Հավերժական պարտիզպանի պարտեզում.

Ես սիրում եմ այնքան, որքան արժան են»։

Երբ լռեցի, հնչեց ամբողջ երկնքով

Մի դաշնալուր ու քաղցըր երգ՝ «Սուրբ, սուրբ, սուրբ»։

Եվ տիրուհիս ձայնակցում էր հրճվանյքով։

Եվ ինչպես մարդ, մի վառ լույսից արձակված,

Հանկարծակի արթնանում է իր քնից,

Շնորհիվ իր կապիճների գրգռված,

Եվ մի րոպե խուսափում է տեսածից,

Մինչև նրան աջակցության չհասնի

Տեսողական ունակությունը նորից,

Այսպես ցրվեց մշուշը իմ աչքերից

Շողյուններով իմ տիրուհու աչքերի,

Որոնց փայլը կնկատվեր շատ հեռվից։

Եվ այնժամ ես տեսա հստակ, անաղոտ,

Ու զարմանքով հարցրի նրան, թե ով կա

Չորրորդ լույսում, որ երևում է մեզ մոտ։

Եվ տիրուհիս. «Այդ լույսի մեջ մերձավոր

Գտնվում է հոգին մարդու առաջին,

Ում ստեղծեց Զորությունը նախավոր»։

Ինչպես ճյուղը, երբ մի քամի է անցնում,

Նախ հակվում է դեպի գետին և ապա

Իր սեփական ուժով նորից բարձրանում,

Այսպես, գլուխս ես ապշահար հակեցի,

Սակայն շուտով բարձրացըրի նորից այն

Եվ խոսելու տենչով վառված ասացի.

«Ո՛վ արարած, որ միայն դու չափահաս

Ստեղծվեցիր, ո՛վ մարդկության նախահայր,

Որին ամեն մի կին աղջիկ է և հարս<ref>''Որին ամեն մի կին աղջիկ է և հարս'' — եթե Ադամը հայրն է բոլոր մարդկանց, ապա ամեն կին նրա աղջիկն է, իբրև նրա սերունդ և նրա հարսն է, իբրև նրա սերնդի կին։</ref>,

Թախանձագին խնդրում եմ թեզ, որ խոսես,

Դու տեսնում ես իմ ցանկությունը այրող.

Ես կլռեմ, որպեսզի շատ լսեմ քեզ»։

Եվ ինչպես ձին, որին սթար է պատում,

Երերվում է նրա ներքո, և ծածքի

Խաղացքներով իր ցանկությունն է հայտնում,

Նմանապես և այն հոգին նախաստեղծ

Պլպլումով իրեն պատող շողերի

Ինձ հայտնեց իր խնդակցությունը անկեղծ։

Ապա ասաց. «Թեպետև դու լռում ես,

Բայց քո իղձը ես ավելի լավ գիտեմ,

Քան այն, ինչ որ լավ հայտնի է թվում քեզ։

Ես տեսնում եմ դա Ճշմարիտ Հայելում<ref>''Ճշմարիտ հայելում'' — աստծու մեջ։</ref>,

Ուր ամեն ինչ ցոլանում է նրա մեջ,

Բայց ինք լրիվ ոչ մի բանում չի ցոլում։

Դու ուզում ես իմանալ, թե ե՞րբ Աստված

Ինձ զետեղեց այն պարտեզում բարձրաբերձ<ref>''Պարտեզում բարձրաբերձ'' — Երկրային դրախտի դյութական անտառում։</ref>,

Որտեղից քեզ բացվեց ուղին վերընթաց.

Որքա՞ն ատեն այնտեղ ուրախ ապրեցի,

Ի՞նչն էր պատճառն աստվածային բարկության,

Եվ ո՞րն էր այն լեզուն, որով խոսեցի։

Որդյակ, գիտցիր, որ պատճառն իմ արտաքսման<ref>''Պատճառն իմ արտաքսման...'' — Ադամը չորս թվարկված հարցերին պատասխանում է ոչ ըստ նրանց հերթականության, այլ ըստ կարևորության. և պատասխանելով առաջին հերթին երրորդ հարցին, ասում է, որ Եդեմից իր արտաքսվելու պատճառը եղավ ոչ թե արգելված պտղի ճաշակումը, այլ դրանով գիտակցաբար խախտելը աստծու կողմից մարդու համար նշված չափն ու սահմանը։</ref>

Եղավ ոչ թե ճաշակումը չար պտղից,

Այլ լոկ այն, որ չափ անցկացրի ու սահման։

Չորս հազար և երեք հարյուր երկու ամ<ref>''Չորս հազար և երեք հարյուր երկու ամ...''— Ադամը 4302 տարի մնացել է Լիմբոսում, իսկ դրանից առաջ երկրի վրա ապրել է 930 տարի։</ref>

Ես բաղձացի երանության՝ այն վայրում,

Ուրկից Վիրգիլն եկավ քեզ մոտ փութակամ.

Բայց նախքան այդ, երբ ողջ էի դեռ երկրում,

Ինը հարյուր երեսուն հեղ ես տեսա

Արեգակի պտույտը իր ուղեծրում։

Իմ ստեղծած լեզուն հանգել էր իսպառ,

Երբ Նեմբրոթը իր մարդկանց հետ տակավին

Անմիտ գործին<ref>''Անմիտ գործին'' — Բաբելոնի աշտարակաշինության (Հմմտ. «Դժ,» ԼԱ, 77—78. «Քավ.» ԺԲ, 34—36)։</ref> չէր ձեռնարկել խոլաբար։

Տևական չէ արգասիքը մտքերի,

Մարդկանց կամքի քմհաճության պատճառով,

Որ փոխվում է ազդեցությամբ աստղերի։

Շատ բնական բան է խոսելը մարդկանց.

Բայց այս կերպ կամ այն կերպ խոսելը ոչ թե

Բնությունից, այլ մարդկանցից է կախված։

Երբ դեռ չէի իջել խորքը Դժոխքի,

I<ref>''I'' — մեկ, միակ. այսպես է Դանտեն կոչում աստծու սկզբնական անունը։</ref> էր կոչվում երկրում Բարին Գերագույն,

Որի մեջ է լոկ աղբյուրն իմ բերկրանքի.

Այնուհետև նա EL<ref>''El'' — եբրայերեն լեզվում աստծու սովորական անունը։</ref> կոչվեց, ըստ որում

Փոփոխվում է մարդկանց լեզուն, ճիշտ ինչպես

Տերևներն են տերևներին հաջորդում։

Եդեմական լեռան վրա երկնաձիգ<ref>''Եդեմական լեռան վրա երկնաձիգ...'' — պատասխանելով երկրորդ հարցին։ Ադամն ասում է, որ ինքը Երկրային դրախտում մնաց ընդամենը վեց ժամ։</ref>

Ես մնացի, մեղքից առաջ և հետո,

Առավոտից մինչև ժամն այն փոխանցիկ,

Երբ քառորդ է փոխում արևն հարագո»։

</poem>

===Երգ քսանյոթերորդ===

<poem>

«Փառք Հոր, Որդւոյ, Հոգւոյն Սրբոյ» օրհներգեց

Դրախտն ամբողջ ձայնով այնպես դյութական,

Որ զգլխիչ արբեցություն ինձ տվեց։

Ինձ թվում է, թե իմ տեսածը բոլոր

Տիեզերքի մի ժպիտն էր, որ հոգիս

Համակում էր զմայլանքով անսովոր։

Ո՛վ անպատում խինդ ու խնծիղ անխռով.

Ո՛վ սիրո ու խաղաղության կյանք համակ.

Ո՛վ ճշմարիտ հարստություն ապահով։

Առջևս էին չորս ջահերը լուսավոր,

Իսկ այն ջահը, ոը առաջինն երևաց,

Սկսեց դառնալ ավելի վառ ու բոսոր

Եվ նա այնպես փոխվեց, ինչպես կփոխվեր

Լուսնթագը, եթե նրա գույնը բաց

Հրատի վառ կարմիր գույնին վերածվեր։

Տիեզերքի նախախնամողն անթերի

Ամենուրեք լռություն էր պարտադրել

Դասերի մեջ երանելի սրբերի,

Երբ լսեցի. «Մի զարմանա, եթե ես

Գույն եմ փոխում, հիմա սրանք էլ բոլոր

Գույն կփոխեն, երբ ես խոսեմ խստապես։

Նա, ով երկրում բռնի գահս է գրավել,

Գահըս, գահըս, որ թափուր է Աստուծո

Որդու աչքին, իմ գերեզմանն է դարձրել

Մի կոյանոց աղտեղության և արյան.

Որի համար՝ գահավիժյալն այստեղից

Դժոխքի մեջ կուրախանա անպայման»։

Այս խոսքերից պատեց երկինքը համակ

Այն շառ գույնով, որ ամպերն են ստանում

Այգի և կամ մայրամուտի ժամանակ։

Ինչպես կինը մաքուր վարքով ու բարքով.

Երբ լսում է մեկի հանցանքը միայն,

Ամոթանքից գունափոխվում է դեմքով,

Այսպես փոխվեց Բեատրիչեն հեղակարծ.

Ես կարծում եմ երկինքն այսպես մռայլվեց,

Երբ չարչարվեց Քրիստոսը խաչաբարձ։

Ապա հոգին մի ձայնով, որ այլայլվել

Ու փոխվել էր ոչ պակաս քան դեմքը իր,

Շարունակեց այսօրինակ բարբառել.

«Աստուծո հարսն իմ արյունով չսնվեց,

Ոչ էլ սնվեց Լինի, Կլետի արյունով,

Որ ձեռք բերեր ոսկու դեզեր մեծամեծ,

Այլ սնվեց, որ այս ջինջ կյանքը ձեռք բերվեր.

Քսեստը, Պիոսն, Ուրբանոսն ու Կալիստոն

Զոհ գնացին տանջանքներից կարեվեր։

Մեր իղձն այն չէր, որ քմայքով պապերի

Քրիստոնյա ժողովուրդը բաժանվեր

Աջակողմյան, ձախակողմյան խմբերի.

Որ ինձ տրված բանալիքը դառնային

Զինանշան դրոշի վրա պապական

Եվ դրանով յուրայնոց դեմ կռվեին.

Որ իմ պատկերն իբրև կնիք ծառայեր

Վաճառելու արտոնագրեր ստահոդ,

Որի համար ես կարմրում եմ հաճախ դեռ։

Երևում են երկրի ամեն արոտում

Հափշտակիչ գայլեր հովվի հագուստով.

Արդար Աստված, ինչո՞ւ նրանց չես դատում։

Պատրաստվում են Գասկոնցիք ու Կահորցիք

Մեր արյունը խմել։ Ո՛վ լավ սկիզբներ,

Ինչքա՜ն տխուր, վատ վախճանի հանգեցիք։

Բայց Բարձրյալը, որ պաշտպանեց աշխարհի

Փառքն Հռոմում՝ Սկիպիոնի միջոցով,

Կփութա և սրան օգնել ըստ կարի։

Իսկ դու, որդի, որ մարմնով չես մեռածի,

Եվ պիտի վար վերադառնաս, մի լռիր,

Հայտնիր մարդկանց ինչ որ ես քեզ ասացի»։

Ինչպես երկրում ամպերն ի վար են իջնում

Ձյան ծվեններ, իբրև սառած շոգիներ,

Երբ արևը Այծեղջյուրին է հասնում,

Այսպես այստեղ ելնում էին դեպի վեր

Այն լուսեղեն հոգիները հաղթական,

Որ մինչև այդ մեզ հետ էին կանգնել դեռ։

Իմ հայացքը նրանց շարժմանն հետևեց,

Մինչ որ աճած տարածությունը մեր մեջ

Նրանց տեսնել ինձ անկարող դարձրեց։

Երբ ես արդեն դադրել էի վեր նայել,

Իմ տիրուհին ասաց. «Նայիր դեպի ցած,

Տես, թե ինչքան տարածություն ես անցել»։

Այն պահից, երբ նայել էի ես ներքև,

Անցել էի մի կամարով, որ կեսից

Նախագոտու հասնում է ծայրը մինչև։

Եվ Գադեսից այն կողմ տեսա օվկիանն այն,

Որով Ուլիսն անցնել փորձեց, իսկ այս կողմ՝

Այն ափը, ուր լավ բեռ դարձավ Եվրոպան։

Երկրից ինձ դեռ բավական բան կերևար։

Բայց արևը հեռացել էր ինձանից

Ավելի քան մի անջրպետ լուսավառ։

Այնժամ, ահա, սիրատոչոր իմ հոգին,

Որ հարաժամ իմ տիրուհուն էր ձգտում,

Կարոտել էր նրա քաղցըր նայվածքին։

Այն ամենը, ինչ բնությունն է երկնել

Կամ արվեստն է կերտել մարմնից, մարդկային,

Որ կարող է մարդու հոգին առինքնել,

Այդ բոլորը մեկտեղ ոչինչ կթվար

Բաղդատմամբ այն աստվածային հմայքին,

Որ ես տեսա նրա դեմքին խանդավառ։

Այն ուժը, որ նրա նայվածքն ինձ տվեց,

Ինձ բաժանեց սիրուն բույնից Լեդայի

Եվ գերարագ երկնքի մեջ ինձ նետեց։

Այդ երկնքի տեղամասերն անհամար

Այնքան նման էին, որ ես չգիտեմ,

Թե տիրուհիս որ տեղն ընտրեց ինձ համար։

Սակայն նա, որ իմ ցանկությունն էր տեսնում,

Սկսեց խոսել այնպես ժպտուն, որ կարծես

Նրա դեմքին ինքը Աստված էր ժպտում.

«Այստեղից է ծագում առնում տիեզերքի

Կառուցվածքը, որի կենտրոնն անշարժ է,

Իսկ մասերն այլ՝ շարժման մեջ են մշտակի։

Այս երկինքը ընկած է այն ոլորտում,

Ուր տիրում է աստվածային միտքը խոր,

Որի ուժը ստորև է հաղորդում։

Լույսն ու սերն են շրջապատում միշտ նրան,

Ինչպես և սա մյուս երկինքները բոլոր,

Որ վարվում են վերին կամքով տիրական։

Իր շարժումը չի որոշվում այլ չափով,

Բայց մյուսները սրանով են որոշվում,

Ինչպես տասը՝ հինգերորդով ու կեսով։

Հետևաբար քեզ բացահայտ է դառնում,

Որ ժամանակն իր արմատները ունի

Այս անոթում, տերևներն էլ՝ մյուսներում։

Ագահությո՛ւն, մարդկանց այնպես ես սուզել

Քո անդնդում, որ ոչ մեկը չի կարող

Իր աչքերը քո աչքերից դուրս հանել։

Մերթ մարդկանց մեջ ծաղկում է կամքը բարի,

Բայց անձրևը համառորեն տեղացող

Լավ մրգերը փոխում է վատ մրգերի։

Հավատը և անմեղությունը մարդկանց

Մանկանց մեջ են միայն, ապա ցնդում են,

Դեո չպատած մազով այտերը նրանց։

Մեկը, քանի թոթով լեզվով է խոսում,

Ժուժկալում է, իսկ երբ բացվում է լեզուն,

Որկրաժետ ու պոռոտախոս է դառնում։

Մեկը, քանի թոթով լեզվով է խոսում,

Մորը սիրում ու լսում է, իսկ երբ որ

Մեծանում է, նրա թաղվելն է ուզում։

Այսպես մարդու բնությունը մաքրածին

Խաթարվում է, երբ ենթակա է դառնում

Արեգակի Սիրուն դստեր հմայքին։

Այս բոլորը պատահում է նրանից,

Որ աշխարհում չկա տեր ու տիրական,

Այստեղից էլ մարդկանց շեղումը ճամփից։

Բայց նախքան որ ընկնի հունվարը գարնան՝

Ձեր անտեսած հարյուրորդի պատճառով,

Երկինքները այնպես պիտի գոչ բառնան,

Որ մրրիկը, որ սպասվում է այնքան,

Պիտի խելերն ուղղի անդ, ուր քթերն են,

Այնժամ նավերն ուղիղ գծով կընթանան.

Ծաղկից հետո լավ պտուղներ կհասնեն»։

</poem>

===Երգ քսանութերորդ===

===Երգ քսանիններորդ===

<poem>

Երբ Լատոնի երկու որդիք ակնաթով,

Մեկը Խոյին, մյուսը Կշռին միացած,

Կապվում են նույն հորիզոնի գոտիով,

Այն պահից, երբ զուգակշիռ են նրանք,

Մինչև պահն այն, երբ կիսագունդն փոխելով,

Դուրս են գալիս այդ գոտիից երփներանգ,

Այնքան ատեն Բեատրիչեն մնաց լուռ,

Ժպտուն դեմքով նայելով այն վառ Կետին,

Որ ինձ այնպես շլացրել էր անլուր։

Ապա ասաց. «Ես քեզ կտամ պատասխան,

Զի հարցերըդ ճշտիվ կարդում եմ այնտեղ,

Որտեղ որոշ երևում է ամեն բան։

Ոչ իր բարու աճման համար ապարդյուն,

Այլ որպեսզի, նոր ցոլքերով շողալով,

Կարողանա ասել «ունեմ գոյություն»,

Հավերժ Սերը, ժամանակից առաջ դեռ,

Հավերժության մեջ ինքնակամ ստեղծեց

Սիրով զեղուն գոյեր իրեն առընթեր։

Առաջ էլ նա անգործունյա չէր կեցած,

Զի ոչ առաջ, ոչ էլ հետո կար այնժամ,

Երբ ջրերի վրա շրջում էր Աստված։

Ուժն ու նյութը և միացումը նրանց

Աստվածային մտքից ելան միասին,

Զերթ երեք նետ մի աղեղից արձակված։

Ինչպես սաթում, ապակում կամ բյուրեղում

Լույս է շողում, ընդ որում մուտքը լույսի

Եվ շողալը լոկ մի վայրկյան է տևում,

Այսպես արդյունքն արարչության անվախճան

Վայրկենապես եղավ լրիվ, ավարտուն,

Չունենալով հաջորդական աստիճան։

Գոյացությանց հետ ստեղծվեց և նրանց

Կարգն ու սարքը, տիեզերքի գագաթին

Զետեղվեցին էակները գերազանց։

Նախանյութը դրվեց, ցածըր ոլորտում,

Իսկ միջինում՝ երկինքները, որոնց մեջ

Ուժն ու նյութը միասնություն են կազմում,

Թեև գրեց Հերոնիմը երանյալ,

Թե հրեշտակներն ստեղծվել են շատ ու շատ

Դարեր առաջ, քան աշխարհը, մնացյալ,

Բայց այս մասին ճշմարտությունն ամենայն

Բացատրել են գրիչները Սուրբ Գրքի.

Դա կիմանաս, եթե ուշով կարդաս այն։

Մարդու միտքն էլ անկարող է ընդունել,

Որ շարժիչներն երկար մնան անզբաղ

Եվ դերն իրենց չկարենան կատարել։

Արդ իմացիր, թե ո՛ւր և ե՛րբ, և ինչպե՛ս

Ստեղծվեցին հրեշտակները. այսպիսով

Սպառվեցին երեք հարցերն հուզող քեզ։

Մինչև քսան այնքան արագ չեն հաշվում,

Ինչքան արագ մի մասը այն հրեշտակաց

Գահավիժեց երկնից երկրի անդնդում։

Իսկ մյուս մասը մնաց տեղում, Տիրոջ քով,

Եվ սկսեց պտույտը վառ Կետի շուրջ,

Որ դու դիտում էիր այնքան հաճույքով։

Պատճառն անկման գոռոզությանը եղավ

Անիծյալի, որին ճնշված դու տեսար

Ծանրության տակ տիեզերքի բազմախավ։

Իսկ նրանք, որ դու տեսնում ես անխափան,

Համեստ եղան ճանաչելու, որ իրենք

Ձեռակերտն են աստվածային բարության։

Դրա համար նրանց հայացքը աճեց

Լույս-շնորհով, արժանիքով սեփական,

Եվ արդ լի են նրանք կամքով ձեռներնց։

Եվ դու պետք է հաստատապես իմանաս,

Որ շնորհը արժանիքից է բխում,

Արժանիքն էլ՝ սիրուց հավետ կամ նվազ։

Արդ եթե դու միտքըս լավ ես հասկացել,

Հրեշտակային համակարգի մասին այս

Դա կարող ես շատ այլ բաներ մակածել։

Բայց քանի որ մարդիկ երկրում պնդում են,

Թե բնությունն հրեշտակների այնպես է,

Որ նրանք միտք, հիշողության, կամք ունեն,

Կավելացնեմ, որպեսզի քեզ պարզ լինի

Ճշմարտությանը, որ թյուրում են երկրում,

Շփոթելով մի բանը հետն այլ բանի։

Այն պահից, երբ էակերն այս նախածին

Երանացան հայեցությամբ Աստածո,

Այնուհետև անդուլ նրան նայեցին։

Եվ քանի որ զմայլանքով նայելու

Նրանց տենչը չի ընդհատվում ոչնչով,

Նրանք կարիք չունեն անցածն հիշելու։

Քեզ մոտ շատեր ցնորքներ են բարբաջում,

Ոմանք դրանց հավատալով, ոմանք՝ ոչ,

Բայց վերջիններն ավելի են մեղանչում։

Դուք աշխարհում չեք ընթանում նույն ճամփում

Ճշմարտության, այն աստիճան տարվում եք

Հնարամիտ երևալու մարմաջով։

Եվ դեռ սրան հանդուրժում են երկնքում

Նվազ ցասմամբ, քան երբ Գիրքը Սրբազան

Զանց եք առնում կամ թյուրաբար եք մեկնած

Չեք մտածում, թե նրա ցանքը որքան

Արյուն արժեց, և թե որքան է սիրվում

Նա, ով խոնարհ սրտով հարում է նրան։

Ցույցի համար շատեր ճգնում են հայտնել

Նոր կարծիքներ և քարոզում բեմերից,

Ավետարանն էլ ստիպում է լռել։

Ասում են, թե լուսինն իբր ետ դարձավ

Քրիստոսի խաչելության ժամանակ

Եվ արևի-երկրի միջև կանգ առավ.

Բայց դա սուտ է, զի մթնեց լույսը ինքնին,

Եվ խավարումն երկրում եղավ ընդհանուր

Իսպանացուն, հրեային ու հնդիկին։

Ֆլորենցիայում Լապոներ ու Պինդոներ

Չկան այնքան, որքան նրա բեմերից

Քարոզում են այդօրինակ հեքիաթներ։

Եվ ոչխարներն ետ են դառնում արոտից

Հովով սնված, տգիտությանը սակայն

Չի ազատում նրանց մեղքի արատից։

Իր սաներին Քրիստոս պատվեր չտվեց,

«Գնացեք ու քարոզեցեք փուչ բաներ»,

Այլ ճշմարիտ ուսմունք նրանց ավանդեց։

Հռչակեցին նրանք ուսմունքն, այդ միակ,

Երբ հավատի համար կռվի հանեցին

Ավետարանն իբրև վահան ու նիզակ։

Արդ քարոզ են կարդում տափակ խոսքերով.

Եվ բավ է, որ ունկնդիրը ծիծաղի,

Որ քարոզիչն ուռի, փքվի վեղարով։

Բայց վեղարում կա այնպիսի մի թռչուն,

Որ ամբոխը եթե տեսնի՝ կիմանա,

Թե իզուր է ինքն սպասում թողություն։

Հիմարությունն այնքան աճել է երկրում,

Որ ամբոխը առանց փաստի հավաստի

Ամեն խոստման հեշտ է հավատ ընծայում։

Սուրբ Անտոնի խոզն ապրում է դրանով,

Ապրում են և վատթարները խոզերից,

Վճարելով կեղծ ու պատիր դրամով։

Բայց քանի որ շատ շեղվեցինք նյութից մենք,

Վերադառնանք նախորդ հարցին շոշափված,

Եվ մեր խոսքը ժամանակի հետ կարճենք։

Սրանք թվով այնքան շատ են, անհաշիվ,

Որ մարդկային միտքն ու խոսքը չեն կարող

Պատկերացնել որոշակի ու ճշտիվ։

Թե ուշ դնես Դանիելի հայտնության,

Կտեսնես, որ բյուրերի մեջ իր հիշած

Անհնար է ճշտել թիվը բազմության։

Լույսն Առաջին, որը բաշխվում է նրանց,

Նրանք այնքան բազմակերպ են ընկալում,

Որքան թիվը բազմապատիկ է յուրյանց։

Եվ զի սերը տեսությունից է բխում,

Ապա սիրո չափն առավել կամ նվազ

Տեսանելու նրանց չափից է կախվում։

Արդ նկատիր Հավերժի ուժը անհաս,

Որ ստեղծեց այդքան բազում հայելի,

Որոնց մեջ նա բեկբեկվում է մաս առ մաս,

Բայց ինք մնում միաձույլ ու անհեղլի»։

</poem>

===Երգ երեսուներորդ===

<poem>

Մոտ վեց հազար մղոն հեռու մեր երկրից

Բոցավառ է դառնում ժամը վեցերորդ,

Եվ աշխարհի ստվերն հանվում է գծից,

Երբ խոր երկինքն սպիտակում է այնպես,

Որ մի քանի փոքրիկ աստղեր մարմրուն

Դադարում են, երևալուց արդեն մեզ.

Եվ արևի պայծառ նաժիշտը որքան

Մոտենում է, այնքան աստղերը մեկ-մեկ

Կորցնում են շողերն իրենց ռոշնական.

Այսպես դասերն հրեշտակաց ցնծակյաց,

Որ դառնում են շլացուցիչ Կետի շուրջ,

— Որ, անպարփակ, էրևում է պարփակված,—

Տակավ-տակավ իմ աչքերից չքացան.

Այդ պարագան և սերը ինձ մղեցին

Նորից հայացքս ուղղել կնոջն աննման։

Ինչ որ ասվեց նրա մասին մինչև արդ,

Բոլորն եթե մի գովքի մեջ ամփոփվեր,

Ներկա դեպքում քիչ կլիներ ու անզարդ։

Նրա գեղը մատչելի չէ մեր մտքին.

Կարծում եմ, որ լոկ արարիչը նրա

Կարող է այն գնահատել ի հարկին։

Այստեղ ես ինձ պարտըված եմ համարում,

Ինչպես երբեք մի Կատակերգ կամ Ողբերգ

Չի պարտըվել դժվարալույծ իր խնդրում։

Ինչպես աչքը շլանում է արևից,

Այսպես միտքըս անճրկամ է ու շշմում

Նրա քաղցր ու աստվածային ժպիտից։

Եվ այն օրից, որ նրա դեմքը վսեմ

Ես առաջին անգամ տեսա մեր կյանքում,

Նրա մասին միշտ մի գովերգ հյուսել եմ։

Բայց հարկ է, որ ես դադարեմ գովերգել

Նրա անհուն գեղեցկությունն, ինչպես նա,

Ով արվեստի ծայրակետին է հանգել։

Այդ գովերգը ես թողնում եմ ավելի

Կարող գրչի, քան գրիչս է, որ արդեն

Ավարտում է նյութն իր դժվար մատչելի։

Եվ նա խոսեց ինչպես փութկոտ առաջնորդ.

«Մենք մեծագույն մարմնից արդեն դուրս ելանք

Ու բարձրացանք երկինքը ջինջ, լուսահորդ։

Այս երկինքը սիրով գեղուն է համակ,

Բարությամբ ու երանությամբ լի սիրով,

Երանությամբ՝ ամեն բանից անուշակ։

Աստ կտեսնես երկու փաղանգ լուսափառ,

Մի փաղանգը քեզ կերևա այն տեսքով,

Որ կունենա դատաստանի օրն արդար»։

Ինչպես փայլակն հանկարծ շող է արձակում

Ու ջլատում տեսողությանը այնպես,

Որ աչքերը ոչ մի բան չեն նկատում,

Այսպես շուրջըս ճայթռեց մի լույս բոցավառ

Եվ պարուրվեց ինձ այնպիսի շողյունով,

Որ ոչ մի բան չէր երևում ինձ իսպառ։

«Այս երկինքը խաղաղեցնաղ սերն անհուն

Այսօրինակ ողջույնով է ընդունում

Երանության համար պատրաստ ջինջ հոգուն»։

Հազիվ էի այս կարճ խոսքերը լսել,

Երբ զգացի, ոը իմ ուժերը ներքին

Աճել էին ու բարձրացել առավել։

Եվ օժտվեցի տեսողությամբ նորընկալ,

Այնքան ուժեղ, ոը չկար լույս այնքան վառ,

Որին աչքերս չզորեին արդ տոկալ։

Եվ այնժամ ես տեսա մի գետ լուսեղեն,

Որի երկու ափերն ամբողջ երկայնքին

Պատած էին ծաղիկներով ոսկեղեն։

Գետից անվերջ ցայտում էին վառ կայծեր

Եվ տարածվում ծաղկանց վրա ափերի,

Ինչպես ոսկով շրջանակված հակինթներ։

Ապա կարծես արբած ծաղկանց բուրմունքից՝

Վերասուզվում էին գետի աչքերում.

Մեկը մտնում, մյուսը ելնում էր խորքից։

«Բուռըն տենչը, որ քեզ մղում է հիմա

Հասկանալու այն, ինչ որ դու տեսնամ ես,

Ավելի քան հաճելի է ինձ համար։

Բայց հարկ է քեզ առաջ ըմպել այս ջրից,

Որ հագեցնես քո ծարավը այնքան մեծ»։

Այսպես ասաց ինձ տիրուհիս փառալից։

Ապա հարեց. «Գետն ու կայծերը կցորդ

Եվ ափերը պճնող ծաղկունքը ծիծղուն

Իսկականի նախանիշներն են աղոտ։

Սակայն նրանք անկատար չեն բնավին,

Այլ դու ինքդ ես քո բնությամբ անկատար,

Զի խորատես աչքեր չունես տակավին»։

Ոչ մի մանուկ այնքան փութով չի ձգտել

Դեպի կաթը իր մայրական, երբ որ նա

Սովորական իր ժամից ուշ է զարթնել,

Ինչքան փութով ես ձգտեցի անձկալի

Գետը դեպի, նրա ջրից ըմպելու,

Որ աչքերըս խոր տեսնեին ավելի։

Հենց որ աչքըս գետի ջրից հագեցավ,

Ինձ թվաց, թե այն գետը, որ նախապես

Երկայնկեկ էր, կլորակ ձև ստացավ։

Ինչպես դեմքը, որ պատած է դիմակով,

Երբ դիմակը վար առնվի, կերևա

Սովորական ու բնական իր տեսքով,

Այսպես աչքիս երևացին բուն տեսքով

Այն կայծերն ու ծաղիկները, և տեսա

Երկնի երկու շքախմբերն անսքող։

Ո՛վ վերին Լույս, ուր ցոլացած ես տեսա

Վեհ հաղթանակն արքայության ճշմարիտ,

Տուր ինձ պատմել, թե ինչպես այն ես տեսա։

Արարիչը տեսանելի է դարձնում

Այդ Լույսը այն արարածին երկնային,

Որ նրան լոկ տեսանելով է հանգչում։

Բոլորաձև նա տարածվում է այնքան,

Որ իր անհուն շրջանակ կկազմեր

Արեգակի ճամար գոտի անչափ լայն։

Եվ այդ Լույսը բխում է այն շողերից,

Որ ցոլում են նախաշարժուն երկնքում

Եվ տալիս են նրան ուժեր կենսալից։

Ինչպես բլուրն իրեն նայում է լճում,

Ասես թե իր պաճուճանքը տեսնելու,

Երբ գարնանը ծաղկում է ու կանաչում,

Այսպես բոլոր հոգիները երանյալ

Լույսի շուրջը բազմաստիճան բոլորված՝

Նայում էին նրան համակ զմայլյալ։

Եթե ցածում այդպես կազմում էր լայն ծիր,

Ապա ինչքան լայնատարած կլիներ

Բացված վարդը իր թերթերում ծայրադիր։

Հայացքըս այդ անհունի մեջ հածելով

Չէր շլմորում, այլ ընդգրկում էր լրիվ

Երանությունն իր բովանդակ չափերով։

Այնտեղ նույն են մոտական ու հեռական,

Զի այնտեղ, ուր Աստված անձամբ է վարում,

Էլ տեղ չունեն օրենքները բնական։

Մինչ ես նայում էի լուռ ու զմայլված,

Բեատրիչեն դեպի կենտրոնն ինձ տարավ

Հավերժ վարդի, որի թերթերը բացված

Գովքի խունկեր են առաքում առ Աստված.

Նա ինձ ասաց. «Տես բազմությունը սրբոց

Ձյունասպիտակ հանդերձներով պարուրված։

Տես ինչքան է մեր քաղաքը տարածվում.

Տես մեր գահերն այնքան լցված են արդեն,

Որ անդ այլևս քիչ մարդկանց է սպասվում։

Այն մեծ գահին, որտեղ մի թագ կա դրված,

Եվ որին դու սևեռաբիբ նայում ես,

Դեռ մասնակից չեղած երկնի հարսանյաց,

Բազմելու է հոգին վեհանձն Հենրիկի,

Որ պիտի գա բարվոքելու Իտալիան,

Դեռ սա դրան չպատրաստված հայտնակի։

Բայց կույր շահը, որի դարձել եք գերին,

Ձեզ դարձրել է անմիտ՝ նման այն մանկան,

Որ, սովահար, վանում է իր դայակին։

Այն ժամանակ եկեղեցու հովվապետ

Կդառնա նա, ով հայտնապես կամ ծածուկ

Նույն ուղիով չի ընթանա վեհի հետ։

Բայց աստուծմով նա իր այդ սուրբ պաշտոնում

Կարճ կմնա, զի գահավեժ կսուզվի

Այնտեղ, որտեղ մոգ Սիմոնն է պատժվում,

Եվ Անանցուն ավելի խոր կխրի»։

</poem>

===Երգ երեսունմեկերորդ===

<poem>

Այսպես տեսքով բացված վարդի սպիտակ

Ինձ երևաց այն սուրբ փաղանգը, որին

Քրիստոս գնեց իր արյունով բովանդակ։

Մյուս փաղանգը, որ թռչելով երգում էր

Փառքը Նրա, ով տոգորում է իրեն

Սիրո խանդով ու բարությամբ գերիվեր,

Մեղուների պարսի պես, որ մեկ ծաղկանց

Մեջ է մտնում, մեկ դեպ փեթակն է թռչում,

Ուր մեղրի են փոխվում հյութերը քաղած,

Իջնում էր մեծ ու բազմաթերթ վարդի մեջ,

Ապա նորից բարձրանամ էր դեպ այնտեղ,

Ուր ապրում է հավետ իրենց Սերն անշեջ։

Նրանց դեմքերն հուրեր էին բոցավառ,

Թևերն՝ ոսկի, իսկ հանդերձանքը՝ ճերմակ,

Ավելի քան ձյունը թափված ամպն ի վար։

Երբ ծաղկանց մեջ էին իջնում ի հեռուստ,

Բերում էին խաղաղություն ու ավյուն,

Որ ստանում էին նրանք ի վերուստ։

Բայց հոծությունն անթվելի բազմության,

Որ թռչում էր միջև բարձանց ու ծաղկանց,

Արգելակ չէր նրանց պայծառ տեսության։

Աստվածային լույսը վառ ու մշտաշող

Թափանցում է տիեզերքի մեջ այնպես,

Որ ոչ մի բան այն խափանել չի կարող։

Երանելի հոգիները նոր ու հին,

Որոնցով է լցված երկինքն այս խաղաղ,

Բոլորեքյան նայում էին նույն Կետին։

Ո՛վ երրյակ Լույս, դու որ շողում ես միակ

Մի աստղի մեջ, գոհացնելով բոլորին,

Նայիր ներքև մեր մրրիկին անպարփակ։

Եթե գալով բարբարոսներն հյուսիսից,

Որի վրա ամենայն օր Հելիկեն

Պտտվում է իր որդու հետ միասին,

Տեսան Հռոմն ու գործերն իր փառապանծ

Եվ զարմացան, զի կառույցները նրա

Գերազանցում էին ամեն շինությանց,

Ես, որ եկել էի երկրից առ երկինք,

Վաղանցիկից դեպի հավերժը անանց,

Ֆլորենցիայից դեպի արդար, ջինջ ազինք,

Որքան պիտի ապշահարված լինեի։

Զմայլության և ցնծության մեջ իմ այս

Լավ է, որ ես լուռ հայացքով դիտեի։

Ինչպես հաճախ ուխտավորը ուշադիր

Նայում է ներսն իր ուխտական տաճարի,

Որպեսզի հուսկ նկարագրի տեսածն իր,

Այսպես ես պիշ ու թարթափուն աչքերով,

Նայում էի մերթ դեպի վեր և մերթ վար,

Բազմաստիճան վարդին՝ պայծառ շողերով։

Այնտեղ տեսա դեմքեր սիրով ներշնչված,

Փառազարդված ժպիտներով զվարթուն,

Եվ շարժումներ վայելչությամբ օծանված։

Երբ իմ հայացքն ընդհանրապես ընդգրկեց

Կառուցվածքն ու ձևը համայն Դրախտի,

Բայց դեռ ոչ մի բանի վրա չկանգնեց,

Նորոգ տենչով դարձա դեպի տիրուհիս

Հարցընելու համար որոշ բաներ դեռ,

Որոնք վարանք էին տալիս մտքերիս։

Սակայն ահա իմ տիրուհու փոխարեն

Ես տեսա մի պատկառելի ծերունի,

Պարեգոտված մյուսների պես պերճորեն։

Նրա դեմքին և աչքերին բարեմույն

Երևում էր գորովալի մի ժպիտ,

Ինչպես միայն հորն է հատուկ քնքշագույն։

«Ո՞ւր գնաց նա»— իսկույն հարցրի երեցին։

Եվ նա. «Այստեղ Բեատրիչեն ինձ հղեց,

Որ գոհացնեմ փափագները քո վերջին։

Բարձունքից վար երրորդ շարքին նայելով,

Դու կտեսնես նրան բազմած այն գահին,

Ուր սահմանվեց նա ձիրքերով իր հոլով»։

Լուռ ու անխոս նայեցի վեր ու տեսա,

Որ նա գլխին ուներ պսակ լուսեղեն,

Կազմավորված ճաճանչներից հարակա։

Որոտ ծնող մթնոլորտից բարձրագույն

Մահկանացու աչքը այնքան հեռու չէ,

Թեկուզ սուզված լինի ծովում խորագույն,

Որքան աչքըս հեռու էր իմ տիրուհուց,

Բայց այդ բնավ չէր խանգարում ինձ տեսնել

Նրա ջինջ ու պայծառ պատկերն անմատույց։

«Ո՛վ տիրուհի, իմ հուսատուն անպատիր,

Դու որ արժան համարեցիր մինչև իսկ

Դժոխք իջնել իմ փրկության ի խնդիր,

Ես միմիայն քո բարությանն ու թափին

Պարտական եմ արժանիքն ու շնորհն այն,

Որով տեսա այնքան բաներ իմ ճամփին։

Գերությունից ազատության ինձ հասցրիր

Ուղիներով, միջոցներով այն բոլոր,

Որոնցում դու իշխանություն ունեիր։

Վեհանձնությունդ հավետ թող ինձ պահպանի,

Որպեսզի իմ հոգին, որ դու բուժեցիր,

Անջատվելիս մարմնից՝ արժան քեզ լինի»։

Աղոթեցի այսպես, և նա ժպտագին

Նայեց դեպ ինձ իր գահույքից հեռավոր,

Ապա դարձավ Հավերժաբուխ Ակունքին։

Եվ սուրբ ծերն ինձ. «Որպեսզի դա ավարտես

Քո այս ուղին, որի համար ես եկա,

Թելադրված քո տիրուհու հայցով հեզ,

Մի ակնարկ տուր դրախտային պարտեզին.

Դա տեսնելով քո հայացքը այժմեն իսկ

Կընտելացնես աստվածային շողյունին։

Եվ թագուհին երկնի, որի սերն արդեն

Այրում է ինձ, մեզ զորավիգ կլինի,

Զի ես նրա հավատարիմ Բեռնարդն եմ»։

Ինչպես նա, ով Խորվաթիայից է եկել՝

Տեսնելու մեր Վերոնիկան սրբազան,

Որի քաղցից անկարելի է հագել,

Եվ դիտելով այն՝ ասում է մտովին.

«Տեր իմ Հիսուս Քրիստոս, Աստված ճշմարիտ,

Մի՞թե եղավ քո կերպարանքն այսպիսին»։

Այսպես դիտում էի դեմքը կենդանի

Այն հոգու, որ, հայեցությամբ վերացած,

Երկրում ապրեց խաղաղությունը երկնի։

Նա ինձ ասաց այնժամ. «Որդի շնորհաց,

Այս երջանիկ կյանքը դու չես ճանաչի,

Եթե դեմքդ շարունակես պահել ցած։

Նայիր վերև՝ մինչև ոլորտն հեռակա,

Եվ կտեսնես գահին բազմած թագուհուն,

Որին է այս արքայությունն ենթակա»։

Ինչպես այգուն արևելյան ջինջ կողմում

Հորիզոնը վառ է լինում ավելի,

Քան այն կողմում, ուր արևն է մայր մտնում,

Այսպես երբ ես վեր նայեցի պիշ ու լուռ,

Տեսա մի կետ աստիճանին վերնագույն,

Ուր ավելի լուսալիր էր, քան այլուր։

Ինչպես երկնի հորիզոնի այն մասում,

Ուր սպասվում է ձիակառքն արևի,

Լույսն աճում է, իսկ կողքերին նվազում,

Այսպես ոսկե բոցը շողում էր պայծառ

Իր կենտրոնում, իսկ շրջակա մասերում

Հետզհետե լույսը դառնում էր ցանցառ։

Եվ հրեշտակներ անթիվ, բացված թևերով,

Տոնախմբում էին այնտեղ ու ճխում,

Ամեն մեկը ուրույն փայլով ու փառքով։

Մինչդեռ նրանք ցնծում էին ու երգում,

Գեղեցկուհին ժպտուն նայում էր նրանց

Եվ բոլորին երանությամբ համակում։

Թեկուզ լիներ լեզուս մտքիս համազոր,

Չէի փորձի նկարագրել բառերով

Չնչին մասն իսկ այդ թովչության անսովոր։

Երբ Բեռնարդը տեսավ, որ ես հիացքով

Նայում էի նրա դեմքին անձկալի,

Ինքն էլ հայեց նրան այնքան հաճույքով,

Որ բորբոքեց իմ զմայլանքն ավելի։

</poem>

===Երգ երեսուներկուերորդ===

<poem>

Հայեցողն այն իր տեսիլքով վերացած,

Հոժարակամ ուսուցչի դեր ստանձնեց

Մանուկները, որ վաղաժամ են մեռել,

Առանց հատուկ պատճառի չէ, որ այստեղ

Երանության տարբեր ~~չափէր էն~~ չափեր են գտել։

Արքան, որի արքայությունն երկնային

Այնքան լի է ցնծությունով ու ~~սիրվ~~սիրով,

Որ ոչ ոք չի կարող ցանկալ ավելին,

Եվ մեր հայացքն ուղղենք Սիրույն Վեհագույն,

Որպեսզի դու ըստ կարելվույն խորանաս

Նրա պայծառ ~~էությյսն~~ էության մեջ գերագույն։

Բայց որպեսզի խորանալու փափագով

===Երգ երեսուներեքերորդ===

<poem>

«Ո՛վ մայր կուսան և դուստըր քո զավակի,

Խոնարհ ու վեհ քան ամենայն արարած,

Սահմանանիշ հավերժական խորհուրդի։

4 Դու մարդկային մեր բնությանը այնքան

Ազնվացրիր, որ ստեղծիչը նրա

Դարձավ նրա ստեղծյալը սոսկական։

7 Քո արգանդում սերը նորից բորբոքվեց,

Որի հրով խաղաղության մեջ հավերժ

Դրախտային այս վարդն այսպես բողբոջեց։

10 Աստ մեզ համար բոցավառ ջահ ես սիրո,

Իսկ աշխարհում, մահկանացու մարդկանց մեջ,

Դու անսպառ ու ջինջ աղբյուր ես հուսո։

13 Ո՛վ Տիրամայր, այնքան մեծ ես ու բարի,

Որ առանց քեզ շնորհ հայցել՝ կլիներ

Ինչպես թռչել ուզել ~~աոանց~~ առանց թևերի։

16 Դա ոչ միայն քո բարությամբ օգնում ես

Քեզ դիմողին, այլ շատ հաճախ ինքնակամ

Գոհացնում ես կարոտյալի հայցը հեզ։

10 Դու գթություն, ողորմության ես համակ,

Դու վեհանձն ես, և քո մեջ է խտացած

Էակների բարությանը բովանդակ։

22 Այս մարդը, որ տիեզերքի հատակից

Մինչև այստեղ տեսավ վիճակը մեկ մեկ

Հոգիների, որ հեռացել են կյանքից,

25 Պաղատում է քեզնից այնքան զորություն,

Որ կարենա բարձրանալ այն տեսության,

Որի մեջ է երանությանն ավարտուն։

28 Այդ տեսությամբ ես չեմ այրվել դեռ այնպես,

Ինչպես հիմա նրա համար եմ այրվում.

Արդ աղոթքըս վերընծայում եմ ես քեզ,

31 Որպեսզի նա քո օգնությամբ ազատվի

Ամեն մուժից ու մշուշից երկրային

Եվ Գերագույն Բարիքն իրեն հայտնվի։

34 Ո՛վ թագուհի, աղաչում եմ քեզ դարձյալ,

Որ անարատ պահես տենչերը նրա,

Տեսիլքներից հետո այնքան վերացյալ։

37 Հսկիր նրա մղումներին մարդկային.

Տես, ձեռնամած միանում են աղոթքիս

Բեատրիչեն ու մյուս սրբերն երկնային»։

40 Աղոթողին հառած աչքերն հիախանդ՝

Աստվածարյալ Տիրամայրը ցույց տվեց

Իր գոհությունն այդ աղոթքից ջերմեռանդ։

43 Ապա ուղղվեց դեպի Լույսը մշտավառ,

Ուր ոչ մի միտք չի թափանցի այնքան խոր,

Որքան նրա միտքը վճիտ ու պայծառ։

46 Ես, որ հասել էի բոլոր իղձերիս

Կատարածին, շատ բնական կլիներ,

Որ զգայի իմ մեջ լրումն հրայրքիս։

49 Բեռնարդն այնժամ առաջարկեց ինձ ժպտով,

Որ նայեի վերև, սակայն ես արդեն

Նրա ուզածն արել էի իմ կամքով։

52 Իմ հայացքը դառնալով ջինջ ու վճիտ,

Հետզհետե ավելի խոր թափանցեց

Ճաճանչի մեջ միակ Լույսի ճշմարիտ։

55 Այստեղ տեսածս անկարող եմ պատկերել.

Զի մեր լեզուն, այդ տեսիլքին հանդիման,

Կարող է լոկ պապանձվել ու կարկամել։

58 Ինչպես նա, ով քնում երազ է տեսնում

Եվ, զարթնելով, մտաբերում է միայն

Այն հուզումը, որ ապրել է երազում,

61 Այսպես և ես, քանզի տեսիլքն իմ մտքի

Անհետացավ, թեպետև իմ սրտի մեջ

Դեռ ծորում է քաղցրությանը տեսիլքի։

64 Այսպես ձյունն է հալվում շողքից արևի.

Այսպես հողմից ցրվում էին Սիբիլյան

Պատգամները՝ գրված վրան տերևի։

67 Ո՛վ վերին Լույս, անմատչելի մեր մտքին,

Քո պատկերից, որ ե՛րևաց ինձ այնժամ,

Գեթ ցույց տուր ինձ չնչին մասնիկ մի կրկին,

70 Եվ լեզվիս տուր այնպիսի ուժ գերակա,

Որ կարենամ ես ավանդել քո հուրքից

Գոնե մի կայծ սերունդներին ապագա.

73 Թե կարենամ մի բան հիշել տեսիլքից

Եվ որոշ բան այս տողերում հնչեցնել,

Մարդիկ մի բան կհասկանան քո ~~փաոքից։~~փառքից։

76 Թե հայացքս հառեր նրա ցոլքին վառ,

Ապա նրա շողյունների սուր ցայտքից

Ես շլացած կմնայի անպատճսւո։

79 Այսուհանդերձ հանդգնեցիր այդ պահուն

Երկար տոկալ նրա տեսքին, մինչև որ

Ձուլվեց հայացքս իր էության հետ անհուն։

82 Ո՛վ հորդ շնորհ, որ ինձ դարձրիր ընդունակ

Թափանցելու Հավերժ Լույսի մեջ այնքան,

Որ ~~սպաովեց~~ սպառվեց տեսության ուժն իմ համակ։

85 Տեսա Նրա խորության մեջ ընդգրկված

Ու սիրային կապով զոդված այն, ինչ որ

Տիեզերքում երևում է մասնատված.

88 Գոյեր, ձևեր և կապն իրենց միության,

Բոլորն այնպես առընչված են իրար հետ,

Որ ասածըս լոկ նշույլն է իսկության։

91 Կարծես տեսա այդ միությունն ընդհանուր,

Ըստ որում ես, այս ասելով, զգում եմ

Մի ցնծություն անպարագիր ու անլուր։

94 Մեկ րոպեում ես զարմացա ավելի,

Քան Նեպտունը քսան և հինգ դար առաջ,

Երբ բաց ծովում տեսավ ստվերն Արգոյի։

97 Այսպես միտքըս, զմայլանքից կարկամած,

Ուշի֊ուշով ու սևեռուն նայում էր

Եվ տոգորվում պաշտամունքով երկյուղած։

~~100~~ Այդ վառ Լույսից հոգին դառնում է այնպես,

Որ այլ բանի համար խզվել նրանից,

Անկարելի բան կլիներ իրապես։

~~103~~ Զի Բարին, որ նպատակն է բոլորի,

Նրա մեջ է, և այն, ինչ որ նրա մեջ

Անթերի է, նրանից դուրս է թերի։

~~106~~ Այսուհետև լինելու է իմ լեզուն

Ավելի թույլ իմ տեսածը պատմելու,

Քան թե լեզուն երեխայի կաթնասուն։

~~109~~ Ոչ վասնզի այդ Լույսի մեջ կենսավետ

Կային պես-պես, հարափոփոխ վիճակներ,

— Նա այնպես է, ինչպես եգել է հավետ—

~~112~~ Այլ զի աչքըս, թափանցելով նրա մեջ,

Ի զորու չէր միությանը տեսնելու

Իր այլազան ցոլացությանց մեջ անշեջ։

~~115~~ Այն վեհ Լույսի էության մեջ խոր ու ջինջ

Երևացին երեք ծիրեր իմ աչքին,

Երեք գույնի և միևնույն չափի ճիշտ։

~~118~~ Մեկը մյուսի, ինչպես Իրիսն Իրիսի,

Ցոլացումն էր, իսկ երկրորդն էր հրի պես,

Եվ հավասար արգասիքն էր երկուսի։

~~121~~ Օ՛, խոսքն ինչքա՜ն սակավազոր է մտքից,

Իսկ իմ միտքը իմ տեսիլքի հանդիման

Այնքան թույլ է, որ չի բավի ասել «քիչ»։

~~124~~ Օ՛, ինքնաբուխ ու ինքնագո Հավերժ Լույս,

Դու ես աղբյուրն իմացության ամենայն,

Դու ես միայն ներշնչողը սեր ու լույս։

~~127~~ Իսկ այն ծիրը, որ ցոլացումն էր քո վառ,

Ինչպես լույսից արտացոլված մի այլ լույս,

Երբ դիտեցի ուշի ուշով ու երկար,

~~180~~ Նրա ներսում տեսա պատկերը մարդու,

Ներկայացված մասնահատուկ իր գույնով,

Եվ հառեցի առ այն հայացքն իմ հատու։

~~133~~ Ինչպես ճիգ է երկրաչափը գործ դնում

Շրջանակը չափելու և, ճգնելով,

Չափերի մեջ հարակցություն չի գտնում,

~~136~~ Այսպես եղա հանդեպ այդ նոր տեսիլքին.

Իզուր էի ջանում գտնել, թե ինչպես

Մարդու պատկերն հարաբերում էր ծիրին.

~~139~~ Թևերս անզոր էին նման թռիչքի.

Բայց իմ մտքում փայլատակեց մի նոր լույս

Եվ ինչ պարզեց խորհուրդը այդ տեսիլքի։

~~142~~ Այստեղ կասեց իմ զմայլանքն հոգեթով.

Բայց արդեն իմ սիրտն ու կամքը վարում էր

Անվի նման դաշնաթավալ կշռույթով,

~~145~~ Սերն՝ որ շարժում է արևն ու այլ աստղեր։

</poem>

==Ծանոթագրություններ==

← Նախորդ խմբագրում

Մանվել

Վստահելի

1396

edits

Changes

Աստվածային կատակերգություն

Նավիգացիոն ցանկ

Անձնական գործիքներ

Անվանատարածքներ

Տարբերակներ

Դիտումները

Ավելին

Որոնում

Շրջել կայքում

Բաժիններ

Ժանրեր

ըստ երկրների

այլ էջեր

Գործիքներ