Changes
/* Թարգմանչի կողմից */
| աղբյուր =
}}
= Թարգմանչի կողմից =
Ձեռնարկելով Հոմերոսի «Իլիական»-ի հայերեն թարգմանությանը, լիովին զգացել եմ այդ աշխատանքի լրջությունը եւ և սիրով ու համբերատար տքնությամբ աշխատել եմ հաղթահարել բոլոր դժվարությունները եւ և իմ ուժերի ներածին չափով տալ այդ աշխարհահռչակ երկի թարգմանությունը իմ մայրենի լեզվով:
«Իլիական»-ի վրա աշխատելիս հիմնականում օգտագործել եմ Արսեն Բագրատունու գրաբար թարգմանությունը բնագրից (երկրորդ տպագրություն, 1893 թ., Վենետիկ), որը, ինչպես հայտնի է, լավագույնն է հայերեն թարգմանությունների մեջ իր հարազատությամբ եւ և բանաստեղծական արվեստով։ Բացի դրանից, ձեռքիս տակ ունեցել եմ նաեւ նաև Գնեդիչի ռուսերեն բարձրորակ թարգմանությունը եւ և Ղազիկյանի աշխարհաբար (արեւմտհայարևմտհայ) թարգմանությունը ։ Այս եռակի աղբյուրների միջոցով ես հնարավորություն եմ ունեցել տեսնելու բնագիր « Իլիականը» «Իլիականը» իր բոլոր մանրամասնություններով ու նրբերանգներուվ եւ և աշխատել եմ նույնը հարազատորեն արտացոլել թարգմանության մեջ:
Հեկզամետրը, որով տաղաչափված է բնագիրը, դժվարհաղթահարելի եւ և նույնիսկ անհնարին գտնելով հայերենում, մանավանդ այդօրինակ ծավալուն երկի համար, ես նախընտրել եմ յամբական տասնվեցոտնյաչափը, որը ամենահարմարը կարելի է համարել էպիքական-դյուցազներգական բանաստեղծության համար:
Ջանացել եմ պահպանել իր ժամանակի անտիկ լեզվական արտահայտչական ձևերն ու դարձվածքները` խուսափելով կեղծ պաճուճանքի մեջ դնելու այն պարզությունը, որը հատուկ է այս երկին:
Մեր գոգավոր նավերի մոտ դու չերևաս այսուհետև.
Հազիվ թե ցուպն ու վարսակալն աստվածային<ref>''վարսակալն ասավածային'' — «պսակն Ապոլլոնի», որ Քրիսեսը կրում էր իբրև աստծո սպասավոր։</ref> օգնեն քեզ, ծե՛ր։
{{տող|30}}Չեմ արձակի դըստերըդ ես, լփնչև մինչև որ նա չըպառավի
Արգոսի մեջ, մեր պալատում, հեռու երկրից իր հայրենի՝
Իր ոստայնը գործելով միշտ և պառկելով ինձ հետ մեկտեղ։
Միայն այնժա՛մ գուցե նըրան ողոքելով մենք հաշտեցնենք»։
Նըստեց ալսպես այսպես պատգամելով Կալքաս գուշակը ԹեստորյանԵլավ այնժամ դյուցազն Աստիդ Ատրիդ Ագամեմնոնն իշխանապետ
Լի բարկությամբ, տըրտմաթաթավ, սիրտը մըռայլ ամպով պատած,
{{տող|110}}Եվ աչքերը նըման երկու կայծակնացայտ կըրակների,
Եվ արդար չէ, որ վերըստին զորքն այն բերի, թափի այստեղ։
Առայժըմ դու ետ ուղարկիր օրիորդին, իսկ մենք, հետո,
Աքայանքըս եռապատիկ, քառապատիկ U և ավելին
Կըհատուցենք քեզ փոխարենն, եթե Զևսը մեզ շնորհի
Հիմնահատակ քանդել մի օր Տրոյա քաղաքն ամրապարիսպ»։
Իսկ եթե ոչ, ինքըս անձամբ գալով պիտի սեփականեմ
Պարգևը քո կամ Այաքսի, Ոդիսևսի, սակայն, գիտեմ,
Ում էլ որ ես ձեոք ձեռք դիպցընեմ՝ պիտի մռընչա դառնահառաչ։
Սակայն թողնենք մենք այս մասին ուրիշ անգամ մըտածելու,
Իսկ այժըմ շուտ մակույկ գըցենք աստվածային ծովի վըրա,
Նըրան այսպես պատասխանեց Ագամեմնոն արանց արքան.
Ես քեզ երբեք չեմ աղաչի, որ ինձ համար մընաս այստեղ.
Իմ շուրջը դեռ շատերը կան, որոնք հարգում պատվում են ինձ,
Ագամեմնոն արանց արքան նըրան այսպես պատասխանեց.
«Այդ ամենը, ո՛վ ծեր ունիծերունի, շատ ճըշմարիտ խոսեցիր դու,
Բայց հավակնում է բոլորից բարձըր կանգնել Աքիլլը գոռ
Եվ ամենքի վըրա իշխել, հըրամաններ արձակելով։
Առաջ եկեք, դուք իմ հանդեպ հանցավոր չեք բոլորովին,
Ձեզ Ատրիդեսն է ուղարկել Բրիսեիսի համար, գիտեմ։
Գընա՛ ուստի, քաջ ՊատքոկլեսՊատրոկլես, դուրս բեր աղջիկն իրենց ուզած,
Տուր, որ տանեն, և թող վըկա լինեն երկուսն այս՝ երջանիկ
{{տող|350}}Աստվածների առջև անմահ և մարդկանց մոտ մահկանացու,
Եվ իրենց ժանտ թագավորի, որ չեմ կըռվի այսուհետև
Ու չեմ փըրկի ուրիշներին կորըստաբեր պատուհասից,
Զի նա իրոք մոլեգնում է եղեռնավոր խոր հուրդներովխորհուրդներով
Ու չի նայում առաջ ու ետ ամենևին, որ կարենա
Փըրկել հունաց կյանքը, որոնք մարտընչում են նըրա համար»։
Այսպես ասաց, և Պսոորոկլեսն Պատրոկլեսն իր ընկերոջ հընազանդեց,
Եվ վրանից դուրս հանելով գեղեցկատես Բրիսեիսին,
Հանձնեց նըրանց, որոնք իսկույն վերադարձան դեպ աքայանք.
Իսկ դու նըստիր և ըսպասիր քո սըրընթաց նավերի մոտ
Եվ ձեռընթափ եղիր մարտից, աքայանց դեմ քեն պահելով։
Զևսը Օվկիան գընԱց գընաց երեկ եթովպացոց մոտ խընջույքի
Իր ետևից տանելով նա հույլն երջանիկ աստվածների.
Բայց տասներկու օրից հետո դեպ Ոլիմպոս պիտի դառնա։
Որ Քրիսեն ես պահպանում և դիցական Կիլլան բոլոր.
Դեռևս նո՛ր լըսեցիր ինձ, և պատվելով քո ծառային,
Հարվածեցիր ուժգընԱպես ուժգընապես աքայական ժողովըրդին։
Լըսիր և արդ ու կատարիր նաև այս իմ խընդիրը դու
Եվ ազատիր դանայեցոց այս ժանտախտից աղետավոր»։
Եվ ոչ մեկը չըհանդըգնեց նըրա գալուն ըսպասելու։
Գընաց բազմեց Զևսն իր գահին, բայց Հերային ամեն մի բան
Հայտնի էր բաջքաջ. տեսել էր նա, որ ծովական ծերի չըքնաղ
{{տող|550}}Դուստրը՝ Թետիսն արծաթթաթիկ. խորհուրդի էր եկել նըրան։
Եվ Զըրվանյան Զևսին Հերան այս սիրտ ծակող խոսքերն ասաց.
Ասաց Նեստորն ու դուրս եկավ. ոտքի ելան մականակիր
Թագավորներն անմիջապես ժողովըրդոց հովվին հրլուհըլու,
Մինչ ժողովուրդը խուռներամ դիմում Էր դեպ հրապարակ։
Մեղուների պարսերն ինչպես, որ խումբ առ խումբ ու խուռնախիտ,
Ու տակավին քանդե պիտի, զի բոլորից հըզոր է նա։
Ամոթալի բան է սաստիկ, որ սերունդներն ապագայում
Իմանան, որ արաբական աքայական անթըվելի ազգը իզուր
Պատերազմել է անկատար մի պատերազմ երկարատև՝
{{տող|120}}Սակավաթիվ մարդկանց ընդդեմ և չի հասել իր ավարտին։
«Ո՛վ Լայերտի որդիդ արի, բազմահընար դու Ոդիսևս,
Այսպե՞ս պիտի փախչեիք դուք դեպ ձեր երկիրն անձկակարոտ,
Անփառունակ, վայր ընկնելով ձեր բազմատախտ նավերիմեջ
Թողնելով մեծ փառք ու պարծանք Պրիամոսին և, մանավանդ,
Տըրոյացոց ձեռքը թողած արգիուհի Հեղինեին,
«Թըշվառակա՛ն, տեղըդ նըստիր ու լավ լըսիր քեզնից մեծին,
{{տող|200}}Դու վատասիրտ և ապիկար թե՛ մարտի մեջ, թե՛ խորհըրդում։
Ինչ է, բոլոր աքայանքրս աքայանքըս թագավորե՞նք պիտի այստեղ,
Լավ բան չէ, որ շատերն իշխեն, իշխանը մե՛կ պետք է լինի,
Մե՛կ թագավոր, որին շնորհեց Զըրվանյան Զևսը նըրբամիտ
Աչքերը շիլ, մեկ ոտքը կաղ, ուսերը ծուռ, սապատավոր,
Կուրծքը նեղ էր ու ներս ընկած, գըլուխը սուր սեխի նըման,
Եվ սըրածայր գըլխի վըրա հազիվ ուներ մի քանի մազ։
Թրշնամի էր նա մանավանդ Աքիլլեսին և Ոդիսին,
Որոնց հաճախ հանդըգնաբար հայհոյում էր, հանդիմանում,
Գըրգըռելով իր նկատմամբ աքայեցոց զայրույթը բարկ,
Բայց նա դարձյալ անարգաբար նախատում էր Ատրիդեսին.
Վըրաններդ լի պըղընձով ու կանանցով ընտիր֊ընտիր,
Որոնց առաջ քեզ ենք բերում մի նոր քաղաք գրավելիս,
Հայացքն ապուշ ու այլանդակ իր չորս կողմը դարձընելով։
Աքայեցիք թեև տըխուր, բայց խընդացին նըրա վըրա
Եվ, նայելով մեկ-մյուսին, իրար այսպես էին ատումասում.
«Իսկապես որ, ո՛վ աստվածներ, Ոդիսևսը շատ բան արեց.
{{տող|270}}Խորհուրդներով իր խոհական և հըմտությամբ՝ պատերազմում.
Մունետիկի նըման սաստեց ժողովըրդին, որ լուռ կենան
Եվ կարենան աքայեցիք մինչև վերջին զինվորը՝ պարզ
Լըսել նըրա պատգամները և խորհյուրդներն խորհուրդներն ի միտ առնել։
{{տող|280}}Եվ նա ի սեր նըրանց բարուն՝ այսպես խոսեց խոհեմաբար.
«Ո՛վ թագավոր Ագամեմնոն, կամենում են աքայեցիք,
Երբ Արգոսից ձիահըմուտ դեպի այստեղ էին գալիս,
Թե տուն պիտի չըդառնային՝ Իլիոնը չըկործանած։
Սակայն հիմա, նըման փոքրիկ մանուկներըմանուկների, այրի կանանց
Լաց են լինում կողկողալով ու տենչում տուն վերադառնալ։
Նըրանց քաշած նեղություններն արդարացնում են տենչը այդ,
Նըրան այսպես պատասխանեց Ագամեմնոն արանց արքան,
«Խորհուոդներովդ, ո՛վ ծերունի, բարձր ես կանգնած դու բրոլորիցբոլորից,
Ա՛խ, ո՜ւր էր թե, հայր Արամազդ, և Աթենաս, և Ապոլլոն,
Այսպիսի տաս աքայեցի խորհըրդական ունենայի.
Պրիամոսի տունն ու դարբասն ամենակուլ հըրով սաստիկ.
Եվ Հեկտորի լանջապանակն իր իսկ շրքեղ կըրծքի վըրա
Չըջախջախեմ իմ պըղիձսովպըղինձով, և շատերը իր մարդկանցիցԲերանքսիվայր, փոշի ներումփոշիներում, չըկըրծեն հողն ակռաներով»։
Ասաց, սակայն չըկատարեց Զևսը աղոթքն Ատրիդեսի,
Եվ փորոտին շամփուրների վըրա զարկած դըրին կըրակ,
Երբ այրվեցին ազդրերը գեր, և փորոտին ճաշակեցին,
Ինչ որ մընաց՝ կըտոր-կըտոր մանըր ջպրդած ջարդած զարկին շամփուր
Եվ խընամքով խորովեցին, ապա իրենց գործն ավարտած՝
Պատրաստեցին ճոխ կերուխում ու խորտիկը ճաշակեցին։
{{տող|450}}Այսպես կըրկին, նըրանց սըրտին քաղցրացավ մարտն ավելի քան
Վերադառնալն հայրենի տուն՝ սև, գոգավոր նավակներով։
Հըրդեհն ինչպես, որ լափում է բարձրը լեռան վըրա բռաածբռնած
Մայրիների անտառն հըսկա՝ հըրացոլքեր արձակելով,
Այդպես նըրանց այդ արշավում ահեղահրաշ պըղինձը շեկ
Թըռչկոտում են, թևապարում ուրախ-զվարթ այս ու այնտեղ,
{{տող|460}}Թընդացնելով մարգագետինն՝ արորանում կարկաչաձայն,—
Հորդում են դուրս ու տարածվում Սկամանդրյան դաշտի վըրա,
Ու թընդում էր դաշտը նըրանց և ձիերի ոտքերի տակ։
Ջոկջըկում են ոչխարներին, երբ իրարու են խառնըվում,
{{տող|470}}Այդպես նըրանց զորապետներն էին ջոկում մարտիկներին,
Որ դեպի մարտ արշավեին, նըրանց մեջ էր Ատրիդ արյան՝արքան՝
Աչքն ու գըլուխն հար և նըման շանթազըվարճ Արամազդին,
Կուրծքը՝ կըրծքին Պոսեյդոնի, արիսական գոտին մեջքին.
Եվ, ինչպես որ նախրի մեջ ցուլն է ամենեն վըսեմաշուք,
Որ նազում է շըքեղորեն երինջների երամակում,
Դիոսն այդ օր ճիշտ այդպես էր ներկայացնում ԱարիդեսինԱտրիդեսին
Պերճապաճույճ ու պանծալի՝ դյուցազների բազմության մեջ։
Արդ, ասացեք ուրեմըն ինձ, ոլիմպաբնակ ո՛վ Մուսաներ,
Եվտրեսեից և Կոպասից ու Թիսբեից աղավնեշատ.
Կորոնիայից էին որոնք և խոտավետ Հալիարտից,
Բընակիչներն Պլատեայի, ԴլիսանիԳլիսանի, նաև նըրանք,
Որ բարեշեն Ներքին Թեբե գյուղաքաղաքն էին ապրում,
{{տող|500}}Ոնքեստոսում նըվիրական, Պոսեյդոնյան պերճ անտառում.
{{տող|540}}Քառասուն սև նավ էր տանում Ելեփենորն իր ետևից։
Բընակիչները՝ բարեկերտ ու բազմամարդ ճոխ Աթենքի,
Ժողովուրդը Երեքթևսի՝ արգասաբեր էր կրում երկրում ծընված,
Որոնց սընեց ինքն Աթենաս Պալլասը՝ դուստրն Արամազդի
Եվ նըստեցրեց նըրանց հարուստ իր մեհյանում, Աթենքի մեջ,
{{տող|550}}Նեստորից զատ, որ տարիքով երիցագույն էր նըրանից։
Մենեսթևսի ետևից էլ հիսուն հատ սև նավ էր գընում։
Սալամիից Ասսքսն Այաքսն իր հետ տասներկու սև նավ էր բերում,
Եվ կանգնեցրեց զորքն իր այնտեղ, աթենացոց գընդերի մոտ։
Բընակիչներն՝ ամրապարիսպ և՛ Տիրինսի, և՛ Արգոսի,
Բընակիչները՝ բարեկերտ Կորինթոսի և Միկենքի,
Եվ բարեշեն Կլեոնի, և նըրանք, որ ապրում էին
Ուր առաջինն Ատրեստոսը թագավորեց, և նըրանք, որ
Ապրում էին ԻսսլերեսումԻսպերեսում, Գոնոյեսում ու Պելլենում,
Եգիոնի և ծովափնյա Հելիկեի շուրջ լայնանիստ,—
{{տող|570}}Սըրանց հարյուր սև նավերի հրամանատարն էր մեծազոր
Ատրիդ արքան, որ հետն ուներ կըտրիճների հոծ բազմությունդբազմություն,
Որոնց մեջ նա ճաճանչափայլ հագել էր պերճ զենք ու զըրահ
Ու փողփողում էր սիգապանծ, զի բարձր էր նա իր քաջությամբ
Ունեին չորս իշխան, որոնց ամեն մեկին հետևում էր
Տասն արագ նավ՝ բոլորը լի եպիացոց խառն ամբոխով,
Որոնց պետերն էին արի Ամփիմաքոսն ու Թալսլիոս—Թալպիոս—
Մեկը որդին Կտեատի, մյուսն՝ Ակտորյան Եվրիտոսի.
Երրորդ իշխանն էր Դիորես Ամարինյանը քաջարի,
Իսկ չորրորդը Պոփքսինոսն Պոլիքսինոսն էր անվեհեր, աստվածակերպ,
Որ էր որդին Ագասթենի՝ ավգիասյան թագավորի։
Ովքեր Դուլքիոն և Եքինա սըրբանըվեր կըղզիներից՝
{{տող|630}}Անդրեմոնի Թոաս որդին բերում էր հետն Էտոլացոց՝
Բընակիչներին Ոլենոսի, Պիլինեի, Պլևրոնի,
(Զի չկային Քաջ Ինևսի որդիք այլևս, ինքն էլ չըկար,
Մեռած էր և այն ժամանակ Մելեագրը խարտիշագեղ)
Թոասն էր քաջ իշխում հիմա էտոլացոց վըրա համայն,
Որ տանում էր իր ետԱից ետևից քառասուն հատ նավ սևաթույր։
Նիզակավոր Իդոմենն էր զորավարում Կրետացոց—
Բընիկներին Կնոսոսի և Գորտինի պարըսպափակ,
Միլետոսի և Լիկտոսի, Լիկաստոսի ճերմակաթույր,
{{տող|640}}Նաև Փեստոս և Հոիտոն Հռիտոն քաղաքների բարեբընակ
Եվ շատերի՝ հարյուր քաղաք Կրետեի շըրջակայքից։
Նըրանց պետերն էին դյուցազն Իդոմենը նիզակազեն
Որոնք ութսուն հատ սևաթույր նավ ունեին իրենց ետև։
Տլիպոլեմոսը Հերակլյան հըսկայազոր ու հաղթանդամ
Որ եռակարգ ապրում էին Հռոդոսի շըրջակայքում՝
Զորավարն էր սըրանց խիզախ Տլիպոլեմը<ref>''խիզախ Տլիպոլեմը'' — Հերակլեսի որդին։</ref> մըկունդավոր,
{{տող|650}}Որին ծընել էր քաջահաղթ Հերակլեսից Աստիոքեն՝
Հերակլեսի կողմից բերված Եփիրոսից գետափընյա,
Երբ մեծացավ Տլիպոլեմն, ապարանքում վայելչակերտ,
Ըսպանեց իր քեռուն, որին հայրը նըրա շատ էր սիրում,
Եվ շինելով նավեր շուտով, շուրջն հավաքեց բազումամբոխ,
Չըվեց ծովով փախստական, քանզի նըրան ըսպառնացին
Նիրևսը՝ ուստրն Ագլայայի և Քարոպոս թագավորի,
Նիրևսը, որ գեղեցկատեսն էր ամենեն դանայանց մեջ,
Որոնք Իլիոն եկան՝ անբիծ Պելիսածին Աքիսից Աքիլլից ետ.
Բայց վախկոտ էր, և ետևից գընում էին քիչ մարտիկներ։
Իսկ բընիկները Նիսիրի, Կրապաթի և Կասոսի,
Իսկ Մեթոնից, Մելիբիայից, Թավմագիից և քարքարոտ
Ոլիդոնից եկածների գեղեցկատախտ յոթ նավերին
{{տող|710}}Եվ ամեն մեկ նավի վըրա կային հիսուն նավավարներ,
Աղեղներով կըռվելու մեջ քաջահըմուտ ու կորովի։
Քեզ մանավանդ, Հեկտոր, ահա, պատվիրում եմ անել այսպես.
Պրիամոսի ոստանի մեջ կան շատ մարդիկ նիզակակից
Այլաբարբառ և այլազգի, ուստի ամեն իշխան ու պոտպետ
Անցնի զորքի գըլուխը թող և զորավար լինի նըրանց,
Խըմբի իր զորքն ու պատրաստի ահեղագույն ռազմի համար»։
Այդ էի ես ուզում սըրտանց, և այդ լավ էր հազա՛ր անգամ,
{{տող|40}}Քան թե այսպես դու կեղտի մեջ թաթախվեիր անարգաբար։
Գիսակագեղ աքայեցիք վըրադ անշուշտ պիտի խրնդան՝ խընդան՝
Քո գեղանի կերպարանքից քաջ ախոյան կարծելով քեզ.
Բայց դու կորով ուժ ասված բան չունես քո մեջ ամենևին։
Այդ դո՞ւ էիր, որ նավերով ծովագընաց արշավեցիր,
Ծովեր անցար՝ անձնանըվեր ընկերներով արիասիրտ
Եվ անծանոթ մարդկանց միջից, աշխարհներից հեոո՛ւհեռո՛ւ-հեոո՜ւհեռո՜ւ,
Հափափեցիր չըքնաղ մի կին՝ հարսը ռազմիկ կըտրիճների,
Ի մեծ փորձանք քո հոր և մեզ և մեր բոլոր ժողովերդինժողովըրդին, Իսկ թրշնամյաց թըշնամյաց ի խընդություն և քեզ՝ համոթ ու նախատինք։
{{տող|50}}Ինչո՞ւ փախար վախկոտըդ դու արիսական Մենելավից
Մըտածեի՜ր, թե ինչ մարդու կին ես առել ծաղկափըթիթ։
Այսպես ձայնեց, ու տեղնատեղ դադար առան աքայեցիք,
Եվ Հեկտորը կանգնած երկու ճակատների մրջև՝ միջև՝ ասաց.
«Լըսեք, տըրոյանք և դուք համայն քաջասըրունք աքայեցիք,
Խոսքը Պարիս֊Ալեքսանդրի, որ այս կըռվի պատճառն եղավ.
Երիվարներն ետ քաշելով ձիերից ցած իջան նըրանք,
Ու հանելով զենքերն իրենց՝ դըրին գետնին, իրարու մոտ.
Եվ երկուստեք նըրսնց նըրանց միջև մընաց մի նեղ տարածություն։
Հեկտորն իսկույն պատվիրակներ հըղեց դեպի քաղաքն իր հոր՝
Աշտարակի վըրա և երբ տեսան չըքնաղ Հեղինեին,
Որ դիմում էր դեպի այնտեղ, ըսկըսեցին ըսքանչացած
Ցածրը ձայնով մեկ-մյոաին մյուսին այս սըրաթև խոսքերն ասել.
«Մեղավոր չեն տըրոյացիք և աքայանք պըղընձազգեստ,
Որ այսպիսի կընոջ համար տառապում են շատ տարիներ,
«Դա Ոդիսևսն է Լայերտյան բազմահընար և հանճարեղ,
{{տող|200}}Որ քարքարոտ Իթակեի ժողովըրդի ծոցում սընվեց,
Հրնարամիտ սմեն ամեն դեպքում և խելացի խորհըրդատու»։
Եվ Անտենորը խոհական նըրան այսպես պատասխանեց.
Պարանոցը պըրկամ էր ձիգ. կըխեղդըվեր նա անկասկած,
Եվ Մենելավն անտարակույս կըժառանգեր փառք ու պարծանք,
{{տող|370}}Եթե Աստղիկն՝ Արամազդի դըստրիկը այդ չընրկատեր չընըկատեր
Ու չըկըտրեր փոկն արջառի՝ ազատելով Ալեքսանդրին։
Ատրիդեսի ձեռքում մը նաց մընաց լոկ սաղավարտը Պարիսի,
Եվ Մենելավն այն ճոճելով՝ նետեց թափով աքայեցոց.
Յուրայիններն այն վերցըրին և նա նորից վըրա վազեց
Որ տարիներ առաջ, երբ դեռ Լակդեմոնում էր Հեղինեն,
Նուրբ ասվի էր գործում նըրան, և որին նա շատ էր սիրում։
Աստվածուհին դյդ այդ պառավի դեմքն առնելով՝ այսպես ասաց.
«Եկ, Հեղինե, պալատ գընանք, Պարիսը քեզ տուն է կանչում,
Շընորհաշուք գեղեցկությամբ իր գահույքի վըրա նըստած,
Ըսքանչացավ և անունը տալով՝ այսպես ասաց նըրան.
«Ա՛խ, դիցուհի, ինչո՞ւ ես դու աշխատում ինձ խաբել դարձյալ.
Մի՞թե դու ինձ է՛լ ավելի հեռո՛ւ-հեոո՜ւ հեռո՜ւ պիտի վանես,
Բարեբընակ դեպ Փըռյուգիա կամ Մեոնիա հանգըստավետ,
Ուր կա նույնպես քեզնից սիրված, հովանավոր ուրիշ մի մարդ։
Նըրա՞ համար դու եկել ես նյութելու նոր մի նենգություն։
Դո՛ւ նըրա մոտ գընա նըստիր, թողած ճամփան աստվածների
Եվ այլևրս այլևս քո ոտքերով Ոլիմպոս մի՛ վերադառնա,
Այլ նըրա մոտ լաց ու ողբա և հընազանդ եղիր այնքան,
Մինչև քեզ կին առնի իրեն կամ աղախին՝ իր տան համար։
Այսպես ասաց, և Հեղինեն՝ զարմը Զևսի, ահաբեկված
Ելավ գընաց գաղտագողի, ներկաների աչքից անտես,
Քողածածուկ իր շըղարշով, հետևե|ով հետևելով աստվածուհուն։
Եվ երբ հասան շըքեղաշուք պալատը պերճ Ալեքսանդրի,
Աղախինները գընացին իրենց գործով ըզբաղվելու,
Ու նըստելով նա խըստադեմ հանդիմանեց իր ամուսնուն.
«Մենամարտի՞ց ես գալիս դու, ա՜հ, երանի թե մեռնեիր
Քաջի ձեոքովձեռքով, որ իմ նախկին ամուսինն է արիասիրտ.
Դու պարծենում էիր առաջ, թե քո բազկով և նիզակով
Գերազանցում ես Արեսի սիրելագույն Մենելավին.
Զի այն բոլոր քաղաքներից, որոնց մեջ վառ արեգակի
Եվ աստղազարդ երկընի տակ մահկանացու մարդն է ապրում,
Իլիոնն է սուրբ՝ ամենաթանկն ու սիրելին սըրտիս համար<ref>Ոլիմպոսի աստվածներից յուրաքանչյուրն ուներ իր սիրելի քաղաքը (կամ քաղաքները), որը եւ նա հովանավորում էր: Իլիոնը Զեւսի սիրելի քաղաքն էր։</ref>,
Եվ քաջատեգ Պրիամը ծեր և ժողովուրդը Պրիամի.
{{տող|50}}Զի իմ սեղանն ամենևին զուրկ չէր մընում ո՛չ խորտիկիս.
Որ գընա մարտն արյունահեղ՝ տըրոյացոց և աքայանց,
Եվ թող ջանա այնպես անել, որ տըրոյա՛նք նախ և առաջ
Դըրժեն դաշինքն <ref>''դրժեն դաշինքն'' - Դաշինքը դրժելով, տրոյացիները դրանով իսկ դատապարտում էին Տրոյան անխուսափելի կործանման։</ref> ու հարվածեն խրոխտապանծ աքայեցոց»։
{{տող|70}}Այսպես ասաց, և դեմ չեղավ աստվածահայր Զևսը հըզոր,
Ու տեսնելով վերքը քաջի, ուր դառնաթույն սըլաքն ընկավ,
Քամեց վերքի արյունը նախ, ըսպեղանի դըրեց ապա,
Որ Քիրոնը <ref>Քիրոնը կենտավրոս է, համարվում է դիցաբանական շատ հերոսների, այդ թվում է նաև Աքիլլեսի, ուսուցիչը, սովորեցնելով նրանց բժշկություն, երաժշտություն, մարմնամարզություն, որսորդականարվեստ և այլն։</ref> մի ժամանակ սովորեցրեց հորն իր՝ սիրով։
Եվ մինչ նըրանք Մենելավին դարմանելով էին ըզբաղ՝
Վահանավոր տըրոյացիք հարձակվեցին նըրանց վըրա.
«Դանայանց մեջ ամենից շատ քեզ եմ հարգում, Իդոմենես,
Թե՛ մարտի մեջ, թե՛ կոչունքում, երբ աքայանց ավագանին
Խառնարանում խառնում է սև ընտիր գինին <ref>''խառնարանում խառնում էր սև ընտիր գինին'' — Հույները միշտ ջրով բացած գինի էին խմում։</ref> մեծահարկի,
Որտեղ, մինչդեռ այլ վարսագեղ աքայեցիք առհասարակ
Բաժինն իրենց կըմպեն չափով՝ քո բաժակը լեցուն է միշտ,
Եվ նըրանց մեջ նա թուլամորթ տըկարներից լըցրեց բոլոր,
Որ չուզողներն էլ ըստիպված պատերազմեն ակամայից։
Եվ ուղղելով իր խոսքը նախ այրուձիին՝ <ref>Հեծելազոր, այրուձի այստեղ կոչվում են այն ռազմիկները, որոնք պատերազմում են ձիեր լծած մարտակառքերով:</ref> նա պատվիրեց,
Որ լավ զըսպեն ձիերն իրենց և ամբոխին չըխառնըվեն.
«Հեծյալներից թող որ ոչ ոք իր քաջության վըրա վըստահ
Երբ որ վառենք տըրոյանց դեմ բարկ ու բորբոք ճակատամարտ,
Այն ժամանակ պիտի տեսնես, եթե տեսնել դու կամենաս,
Տելեմաքի <ref>Տելեմաքը Ոդիսևսի եւ Պենելոպեի որդին է։</ref> սիրուն հորը ձիամարդիկ տըրոյացոց
{{տող|350}}Առաջամարտ գրնդերի մեջ՝ քաջերի հետ մաքառելիս։
Իսկ դու, արքա, այդ նախատինքն իզուր ես մեզ տալիս հիմա»։
Եվ Տիդեսը գընաց գըտավ կադմեացոց որդիներին
Ահեղազոր Էտեոկլի տանը նըստած խըրախճանքի։
Թեև մենակ և անծանոթ՝ կադմեացոց <ref>Կադմեացիները թեբեացիներն են։</ref> մեջ բազմաթիվ
Չըվախեցավ քո հայրը քաջ, նույնիսկ կըռվի հըրավիրեց
Եվ բոլորին մենամարտում հաղթում էր նա հաջողությամբ։
Չէր տարբերվում խոսք ու բարբառ, այլ կար աղմուկ մի խառնագոչ
Ամեն կողմից այդտեղ եկած բազմալեզու ազգ ու ցեղի։
Արեսն <ref>Արեսը, ըստ դիցաբանության, պատերազմի աստվածն է, որ տրոյական պտերազմում հովանավորում է տրոյացիներին և պարտվում Աթենասից։</ref> էր բուռն խըրախուսում, դըրդում կըռվի տըրոյացոց,
Իսկ աքայանց՝ ինքն Աթենաս Պալլաս ծավի աստվածուհին։
Ինքը Երկյուղն էր նըրանց հետ և Արհավիրքն ու Քենն անհագ,
<poem style='margin:0ex 5ex'>
{{տող|1}}Բայց Աթենաս Պալլասն այնժամ լըցրեց Տիդյան Դիոմեդեսին
Նոր կորովով եւ և քաջությամբ, որ համորեն աքայանց մեջՆշանավոր լինի այդ օր եւ և ժառանգի փառք ու պարծանք։
Լուսապայծառ հըրով անշեջ վառվում էին ու բոցկըլտում
Նըրա ասպարն ու սաղավարտն աշնանային աստղի նըման<ref>''աշնանային աստղի նման'' — Նկատի ունի Սիրիուսը։</ref>,
Որ փայլում է լուսացընցուղ՝ լըվացվելով Օվկիանոսում:
Այսպես ահա նըրա գլխից եւ և ուսերից բոց էր ցայտում
Երբ դիցուհին մըղեց նըրան փոթորկահույզ գուպարի մեջ:
Տըրոյանց մեջ Դարես անվամբ հարուստ մի մարդ կար անբասիր.
{{տող|10}}Հեփեստոսի քուրմը անբիծ, որը երկու որդի ուներ,
Մեկը Փեգեսն, մյուսն Իդեոս՝ ռազմի հըմուտ եւ և քաջասիրտ։
Սըրանք իրենց ընկերներից առանձնացած, երկուսը մեկ
Նըրա վըրա հարձակվեցին, որ հետիոտն էր ընթանում։
{{տող|20}}Իդեոսը թըռավ կառքից ու փախս առավ խելակորույս
Իր ըսպանված եղբորն անգամ պաշտպանելու սիրտ չանելով:
Եվ փըրկություն չէր լինելու նաեւ նորան սեւ նաև նըրան սև օրհասից,
Բայց Հեփեստոս ամպով պատած փըրկեց նորան փախցընելով,
Որ չըմընա ծեր հայրը հեգ բոլորովին անմըխիթար:
{{տող|30}}Բուռն Արեսի ձեռքից բըռնած՝ այս խոսքերը ասաց նըրան.
«Արե՛ս, Արես պարսպաքանդ, արյունառուշտ ու մարդակուլ,
Մի՞թե երբեք չենք թողնելու, որ տըրոյանք եւ և աքայանքԿըռվեն միայն իրենք իրենց, եւ և Արամազդ հայրն անաչառ
Շընորհի այնժամ փառք ու պարծանք երկու կողմից մեկն ու մեկին,
Եվ մենք ազատ մընանք մեր հոր՝ Արամազդի բարկությունից»։
Եվ նըրանցից ամեն մեկը ըսպասալար մի ըսպանեց:
{{տող|40}}Առաջինը Ագամեմնոն արանց արքան զարկեց այդտեղ
Հալիզոնաց զորավարին եւ և իր կառքից ցած գըլորեց.
Սա փախչելու վըրա էր, երբ տեգը եկավ թիկնամեջքին,
Երկու ուսի մեջտեղը ճիշտ ու լանջքից դուրս եկավ թափով,
Ոդիոսը ընկավ թընդմամբ, ու շաչեցին զենքերն իր շուրջ:
Իդոմենեսը ըսպանեց մեռնացու Փեստոս որդուն,
Որ եկել էր բարեբեղուն եւ և սիզավետ Տառնիից.
Զարկեց նըրան կորովազեն Իդոմենը կառք նըստելիս,
Խոցեց տեգով երկայնաձիգ ու գըլորեց կառքից գետին,
Եվ ընկերներն Իդոմենի կողոպտեցին <ref>''կողոպտեցին'' — Այսինքն՝ հանեցին սպանվածի սպառազենքը, որը հաղթողի ավարի ամենապատվավոր մասն էր: </ref> նըրան իսկույն:{{տող|50}}Հետո Ատրիդ Մէնելավոսն Մենելավոսն ըսպանեց սուր իր նիզակով
Սկամանդրին՝ Ստրոփիոսի որդուն - որսի հմուտ վարպետ,
Որին ինքը Արտեմիսն էր սովորեցրել քաջանըշան
Զարնել լէռան լեռան անտառասուն բոլոր վայրի երեներին:Սակայն չօգնեց նըրան այնժամ Արտեմիսը նետաշվարճնետազըվարճ.
Եվ ոչ էլ նետն իր հեռաձիգ, որով նա միշտ պարծենում էր:
Եվ Ատրիդես Մենելավոսն երկայնաձիգ իր նիզակով
Զարկեց նըրան թիկնամեջքից՝ իր առջեւից առջևից փախուստ տալիս.Բերնի վըրա նա վայր ընկավ, եւ և շաչեցին զենքերն իր շուրջ:Իսկ Մերիոնուսը Մերիոնոսը ըսպանեց Հարմոնիդես հյունի հյուսնի որդուն՝
{{տող|60}}Փերեկլոսին, որ ճարտար էր, հըմուտ ամեն արվեստի մեջ
Քանզի Պալլաս Աթենասի սիրելին էր շընորհաշուք:
Նա էր շինել Ալեքսանդրի նավերն ամուր եւ և համաչափ -Նախապատճառ տըրոյացոց աղետների<ref>''Ալեքսանդրի նավերն... նախապատճառ տրոյացոց աղետների'' - Այսինքն այն նավերը, որոնցով Պարիսը մեկնեց Սպարտա՝ Հեղինեին առևանգելու: </ref>, նաեւ նաև իրեն,Որ անգետ էր եւ և անտեղյակ աստվածների պատգամներին։
Կըրընկակոխ հալածելով Մերիոնը հասավ նըրան,
Զարկեց մեջքի աջակողմից, տեգը խըրվեց ոսկորից ներս.
Ծունկի եկավ նա վայելով, ու մահն իր գիրկն առավ նըրան:
Իսկ Մեգեսը Պեւտեոսին՝ Պևտեոսին՝ Անտենորի որդուն զարկեց,Որը թեպետեւ թեպետև հարճորդի, բայց Թեանովը՝ հարազատ
{{տող|70}}Զավակներին իր հավասար սընեց ի սեր իր ամուսնու:
Լեզուն կըտրեց պըղինձը սուր ու դուրս եկավ ատամներից,
Եվ ցուրտ պըղինձն ակռաներով խայծելով նա ցած տապալվեց:
Եվ ժողովուրդն իբր աստըծու նըրան պատիվ էր ընծայում։
Եվրիպիլոսն արիասիրտ, շըքեղ որդին Եվեմոնի
Ձեռքին դաշույն, երբ փախչում էր՝ ետեւն ետևն ընկած, ծանըր ձեռքով
{{տող|80}}Զարկեց ուսին Հիփսենորի ու դաստակը կըտրեց սըրով.
Արնաշաղախ դաստակն իսկույն ընկավ գետին, եւ և անողոք
Ճակատագիրն ու ծիրանի մահը աչքերը փակեցին:
Մըրցում էին սըրանք այսպես բոցաբորբոք գուպարի մեջ,
Որի առաջ չեն դիմանում ո՛չ թումբերը հաստատապինդ
Եվ ո՛չ հուռթի այգիների ցանկապատերը վիթխարի,
{{տող|90}}Երբ գալիս է Արամազդի անձրեւներից անձրևներից մեծավարարԵվ փըչացնում երիտասար դմըշակների երիտասարդ մըշակների վաստակը ողջ:
Այդպես Տիդյան Դիոմեդեսն էր հալածում տըրոյացոց,
Որոնք թեպետեւ թեպետև բազմամբոխ՝ փախչում էին իր առջեւից։առջևից։
Լիկայոնի կըտրիճ որդին, երբ որ տեսավ Դիոմեդին,
Որ դաշտի մեջ հալածում էր տըրոյանց գընդերն իր առջեւիցառջևից,Լարեց իսկույն աղեղն իր կոր եւ և աջ ուսին նըշան արավ.
Զարկեց ուղիղ լանջապանին, սըլաքն անցավ ուժգին թափով
Ու դուրս եկավ այն մյուս կողմից՝ շաղախելով զըրահն արյամբ։
Սթենելոսն անմիջապես երկձի կառքից ցատկեց գետին
{{տող|110}}Ու սըրաթեւ սըրաթև սըլաքը դուրս կորզեց ուսից Դիոմեդի.
Եվ տաք արյունը դուրս ժայթքեց դյուցազունի վերնազրահից։
Այն ժամանակ ահեղագոռ Դիոմեդեսն այս ուխտն արավ.
«Լըսի՛ր դու ինձ, դուստրըդ անհաղթ՝ ասպարակիր Արամազդի,
Թե երբեւէ երբևէ հորըս եւ և ինձ զորավիգ ես եղել սիրովԱնագորույն պատերազմում, օգնիր եւ և այժմ ինձ, Աթենաս.
Տո՛ւր ըսպանել ինձ այն մարդուն, որն ինձ ահա նետահարեց
Եվ հիմա էլ յուրայնոց մոտ հոխորտում է գոռոզաբար,
Թե արեւի արևի լույսը երկար անկարողեմ անկարող եմ ես վայելել»:
Այսպես ասաց պաղատագին, Աթենասըլ ըսեց Աթենասը լըսեց նըրան,{{տող|120}}Թեթեւացրեց Թեթևացրեց անդամները եւ և Տիդյանին մոտենալով,Արագաթեւ Արագաթև այս խոսքերը ուղղեց նըրան աստվածուհին.« Արիացի՛ր«Արիացի՛ր, Դիոմեդես, եւ և մարտընչի՛ր տըրոյանց դեմ,Քանզի կուրծքըդ լըցրի արդեն այն կորովով եւ և զորությամբ,
Ինչպես քո հայրն՝ ասպարաճոճ Տիդյան ասպետն ուներ սըրտում,
Եվ մըշուշը, որ պատել էր աչքերը քո փարատեցի,
Որպեսզի դու լա՛վ ճանաչես՝ որն է աստված եւ և որը՝ մարդ:
Զգուշացիր, Դիոմեդես, անմահների հետ չըկըռվես,
Ով էլ փորձել քեզ կամենա, իսկ եթե գա Արամազդի
Դուստրը Աստղիկ աստվածուհին, խոցի՛ր նըրան քո պըղինձով»։
{{տող|130}}Այսպես ասաց եւ և հեռացավ կապուտաչյա աստվածուհին,
Իսկ Դիոմեդն առաջամարտ գընդերի մեջ մըտավ նորից,
Եվ սիրտը, որ լի էր կըռվի մեծ եռանդով տըրոյանց դեմ,
Բոցավառվեց է՛լ ավելի բարկ կըրակով, ինչպես առյուծ,
Որին դաշտում, ոչխարների իր հոտի մոտ, հովիվն հանկարծ
Դեպի փարախ վազած պահին վիրավորի, բայց չոսպանիչըսպանի,Մոլեգնում է, եւ և այնուհետ անօգուտ է ընդդիմանալ,Բակնէ Բակն է ցատկում, ու սարսափում, զարհուրում է հոտն անպաշտպան,
Կուտակվում են իրար վրրա, խըռնըվում են խուճապահար,
Մինչդեռ առյուծը կուշտ ու կուռ դուրս է նետվում բակից արագ, —
{{տող|140}}Դիոմեդեսն ահեղագոռ նետվեց այդպես՝ տըրոյանց մեջ։
Նախ ըսպանեց Աստինոոս եւ և Հիպենոր արքաներին.
Մեկին խոցեց ծըծերից վեր պըղընձակուռ իր նիզակով
Եվ մյուսին՝ հըսկա սըրով զարկեց ուսին, անրակի մոտ,
Եվ ուսն վըզից ու թիկունքից կըտրեց իսկույն ու գըցեց վար:
Նըրանց թողած վազեց գընաց դեպի Աբասն ու Պոլիդոս՝
Զույգ որդիները ալեւոր ալևոր երազագետ Եվրիդամի,
Որոնց ծերը չըգուշակեց, երբ պատերազմ էին մեկնում:
Զարկեց նըրանց ու կողոպտեց Դիոմեդեսն արիասիրտ։
Երկուսին էլ անուշ կյանքից զըրկեց Տիդյանն ահեղագոռ,
Թողնելով հորն անմխիթար վիշտ անամոք ու հառաչանք.
Պատերազմից ետ չըդարձան որդիները ողջ եւ և առողջԵվ կայքն ամբողջ բաժանեցին ազգականներն իրենց միջեւ։միջև։
Հետո բըռնեց նա Դարդանյան Պրիամոսի երկու որդոց՝
Գըտավ որդուն Լիկայոնի ըսքանչելի ու հաստաբուռն
Ու կանգնելով դեմ-հանդիման՝ այս խոսքերը ուղղեց նըրան.
Քաջերի մեջ չըկար այստեղ ոչ մեկը որ մըրցեր քեզ հետ,
{{տող|170}}Ոչ էլ այնտեղ Լիկիայում , որ քեզ հասներ իր քաջությամբ:
«Ո՛վ Էնիաս, պըղընձազեն տըրոյացոց խորհըրդական,
Ես այդ մարդուն ամեն բանով նըմանեցնում եմ Տիդյանին,
{{տող|180}}Դատելով իր սաղավարտից, ասպարից եւ և նըժույգներից.
Սակայն մարդ է նա, թե աստված՝ ես չըգիտեմ որոշակի։
Իսկ թե ինչպես ես եմ կարծում, քաջ Տիդեսի որդին է դա,
Ուրեմն առանց աստըծու չէ, որ կըռվում է մոլեգնաբար,
Այլ կա իր մոտ աստվածներից մեկը ուսերն ամպով ծածկած,
Որ սըրաս սըրահաս նետը սուրսայր հեռու վանեց նրա մարնից։Զի ես արդեն արձակեցի մի նետ նըրան եւ և աջ ուսից
Հարվածելով կուռ զըրահին՝ մյուս կողմից դուրս հանեցի,
Կարծելով թե նըրան արդեն ուղարկեցի Դըժոխքը եւսես.
Բայց ո՛չ, անշուշտ աստվածներից մեկը ինձ հետ քեն ունի խիստ:
{{տող|190}}Սըրանից զատ՝ չունեմ ոչ կառք, ոչ հեծնելու երիվարներ,
Դեռակառույց ու նորակերտ, շուրջանակի քողածածուկ.
Յուրաքանչյուր կառքը ունի երկու լըծկան երիվարներ,
Որոնք ընտիր ճերմակ գարի եւ և զուտ հաճար են ճաշակում:Լիկայոնը, քաջամարտիկ ծերը դեռեւս դեռևս այն ժամանակ
Իր պալատում, ինձ մեկնելիս խորհուրդ տըվեց ու պատվիրեց,
Որ կառք նըստեմ եւ և տըրոյանց այնպե՛ս լինեմ հրամանատար,
Բայց ես, ափսոս, մըտիկ չարի, որն իսկապես լավ կըլիներ։
Առատ կերի սովոր ու վարժ իմ ձիերին մեղքենալու,
Տանը թողի նըժույգներիս ու հետիոտն եկա Տըրոյա,
Իմ աղեղի վըրա վըստահ, որ չունեցավ ոչ մի օգուտ:
Երկու զորեղ իշխանների՝ Դիոմեդին եւ և ԱտրիդինՆըշանառու եղա եւ և լոկ արյուն առա մի քանի շիթ,
Եվ իզուր տեղ զայրացնելով՝ գըրգըռեցի նըրանց իմ դեմ:
Ուրեմն իզուր ու չար բախտով առա աղեղն իմ ցրցից վար
Այն օրը, երբ որոշեցի շընորհ անել քաջ Հեկտորին,
Զորավարել տըրոյացոց այս կըռվի մեջ, աքայանց դեմ։
Եթե դառնամ եւ և իմ աչքով տեսնեմ քաղցըր հայրենիքն իմ,{{տող|210}}Տեսնեմ կընոջըս իմ անձկալի եւ և ապարանքն իմ բարձրահարկ,
Օտարածին մի մարդ, անշուշտ, պիտի գըլուխն իմ թըռցընի,
Եթե ես այս լայնալիճըս չըջախջախեմ ինքս իմ ձեռքով
Ու չըգըցեմ կըրակի մեջ, որ ինձ իզուր ընկեր եղավ»։
Եվ տըրոյանց պետ Էնիասն այսպես ասաց Պանդարոսին.
«Լիկայոնյա՛ն, մի՛ դու այդպես խոսիր, ուրիշ հընար չըկա,
Պետք է որ մենք մեր կառքերով ու սըրարշավ նըժույգներով
Օ՛ն, բարձրացիր իմ կառքը շուտ, որ տեսնես թե այս տըրոյան
Երիվարներս ինչպե՛ս գիտեն դաշտի միջով ամենուրեք
{{տող|220}}Թե՛ հալածել արագավազ, եւ և թե՛ փախչել սըրաթըռիչ,
Նըրանք դարձյալ մեզ անվըտանգ դեպի քաղաք կըթռցընեն,
Եթե Տիդյան Դիոմեդին տա վերըստին փառք Արամազդ:
Իսկ ես մեր դեմ դուրս եկողին կընդունեմ սուր իմ նիզակով»։
Այսպես ասաց նա եւ և ընդույթ նըկարագեղ կառքը ցատկեց,
Եվ ձիերը արշավասույր վարեցին դեպ Տիդյանն ահեղ։
Սթենելոսը՝ Կապասնեի պայծառ որդին տեսավ նըրանց
{{տող|240}}Ու դաոնալով դառնալով Դիոմեդին այս սըրաթեւ սըրաթև խոսքերն ասաց.« Սիրելիդ «Սիրելիդ իմ Դիոմեդես, որդիդ շըքեղ քաջ Տիդեսի,
Երկու քաջեր եմ տեսնում ես վառված քո դեմ մարտընչելու,
Երկուսն էլ հաղթ եւ և կորովի, մեկն աղեղի քաջահըմուտ
Պանդարոսն է մեծակորով՝ խիզախ որդին Լիկայոնի,
Մյուսն Էնիասն է Անքիսյան, մայրը՝ Աստղիկ աստվածուհին<ref>Էնիասը Ափրոդիտեի (Աստղիկ) որդին է, Տրոյական պատերազմի հերոսներից: </ref>:Եկ, կառք նըստենք, փախչենք արագ, եւ և դու այդպես մի խիզախիր.Նախահարձակ գընդերի մեջ, որ չըտուժես քալցըր քաղցըր հոգիդ»։
Եվ նայելով նըրան խոժոռ՝ Դիոմեդեսն այսպես ասաց.
«Դու փախչելուց մի՛ խոսիր զուր, ինձ համոզել չես կարող դու,
Սըրաթըռիչ նըժույգները երկուսին էլ ետ չեն տանի,
Եթե նույնիսկ նըրանցից մեկն ազատվի իմ հուժկու զարկից։
Քեզ այլ բան էլ պետք է ասեմ, եւ և դու այն լավ միտքըդ պահիր,Եթե երբեք ամենիմաստ Աթենասն ինձ փառք պարգեւիպարգևի
Երկուսին էլ ըսպանելու, դու սըրավազ նժույգներիս
Սանձերն ամուր կապած կառքի շըրջանակին՝ մեր կառքը թող
{{տող|260}}Եվ սըլացիր անմիջապես դեպիձիերն դեպի ձիերն Էնիասի,
Եվ ձիերն այդ ավարելով՝ տա՛ր բարձրազեն աքայեցոց։
Նըրանք ազնիվայն ազնիվ այն ցեղից են, որ Արամազդն ահեղագոչՏրովսին <ref>Տրովս (Տրոս) - Պրիամոսի նախահայրը, Տրոյայի հիմնադիրը, որի Գանիմեդես գեղեցկադեմ որդուն Զևսը տարավ Ոլիմպոս և աստվածների մատռվակ դարձրեց: Դրա փոխարեն Զևսը Տրոսին նվիրեց անմահ ձիերով լծված մի մարտակառք։ </ref> տըվեց ի փոխարեն նըրա որդու՝ Գանիմեդի.
Այդ պատճառով լավագույնն են երկրում եղած ձիերի մեջ։
Այդ սերունդից էր գողացավ Անքիսեսը մարդոց արքան
Լավմեդոնից գաղտագողի եւ և ճակերի վըրա քաշեց,
Եվ որոնցից իր պալատում վեցը ծընունդ ունեցավ նա,
Չորսին պահեցիրեն պահեց իրեն համար, գիրացնելով իր փարախում,
Տըվեց երկուսն Էնիասին, որոնք այնպես լավ են փախչում,
{{տող|270}}Եթե դըրանց գերի առնենք, մեզ համար մեծ պատիվ է դա»:
Քեզ հիրավի չընկճեց դառն սըլաքըս սուր, փըքինը իմ,
Արդ, աշտեով արի կըռվենք, այդպես գուցե թե հաջողեմ»։
Այսպես ասաց եւ և ճոճելով նետեց աշտեն երկայնաստվեր,
Ու շեշտակի զարկեց թափով Դիոմեդի կուռ ասպարին,
Եվ պըղընձյա սըլաքը սուր ծակելով այն՝ զրահին հասավ,
Չեմ կարծում ես, որ դիմանաս, տըվիր դու ինձ փառք ու պատիվ»։
Դիոմեդեսը անսասան նըրան այսպես պատասխանեց.
«Վըրպեցիր դու վերըստին, բայց եւ և այնպես, կարծում եմ ես,Թե դուք սիտի պիտի դադար չառնեք, մինչեւ մինչև որ մեկը ձեզանիցԳետնատարած չընկնի տապաստ եւ և արյունովն իր սեփական
Չըհագեցնի բուռն Արեսին՝ գուսարողին քաջամարտիկ»։
Ասաց, նետեց, եւ և Աթենասն ուղղեց աշտեն պըղընձասայրԴեպի նըրա քիթն աչքախառն, եւ և պրղինձը անպարտելի{{տող|290}}Անցավ սպիտակ ակռաներով եւ և արմատից կըտրեց լեզուն
Եվ ծընոտի տակից իսկույն դուրս ելավ սուր տեգը թափով.
Ցած գըլորվեց շըքեղ կառքից, ու շաչեցին փայլակնացայտ
Զենքերն իր շուրջ, խըրտնեցնելով նըժույգներին սարսափահար.
Հօդըս ցընդեց ուժը նըրա, ու տեղնուտեղ շունչը փըչեց։
Վըրա հասավ Էնիասն իր երկար տեգով եւ և ասպարով,
Վախենալով, որ մի գուցե աքայեցիք դին ավարեն։
Պըտըտվում էր շուրջը նըրա՝ ուժին վըստահ առյուծի պես,
Իր նիզակը եւ և բոլորշի վահանը միշտ առջեւ առջև բըռնած,
Պատրաստ՝ մահվան գիրկ ճամփելու, ով էլ որ իր առաջ ելներ,
{{տող|300}}Եվ գոռում էր ահեղաձայն. Տիդյանն առավ հըսկա մի քար,
Որ այժմ ապրող մահկանացու մարդկանցմիջից մարդկանց միջից երկու հոգի
Չէին կարող գետնից կըտրել, նա միայնակ տարավ-բերեց
Եվ նըրանով Էնիասի սըրունքներին զարկեց ուժգին,
Ճիշտ այնտեղին, որտեղ մարդու զիստն երանքին է միանում,
Որ եւ և որոթ են անվանում. ջախջախելով ժայռն ահագին՝Կըտրեց երկու նյարդերը եւ և կաշին պոկեց անմիջապես,
Դյուցազնը քաջ գետին ընկավ հաստ ձեռքերով հողին հենված,
Եվ գիշերը սեւաթորմի սևաթորմի փռվեց նըրա աչքերի շուրջ:
Էնիասը՝ արանց արքան, կորչելու էր այդտեղ, անշուշտ,
{{տող|310}}Եթե Աստղիկ աստվածուհին, դուստրը հըզոր Արամազդի,
Մայրը նըրա, որին ծընեց քաջ տավարած Անքիսեսից,
Այդ չըտեսներ եւ սըրաթեւ՝ և սըրաթև՝ Ոլիմպոսից չիջներ այդտեղ.Տարածեց նա թեւերը թևերը լույս իր սիրելի որդու վըրա,
Ու պարուրեց ամպի նըման լուսաշըքեղ իր շըղարշով,
Որ մի գուցե աքայեցի կտրիճներից մեկը հանկարծ
Ու սիրելի իր ընկերոջ՝ Դեիպիլի ձեռքը հանձնեց,
Որին բոլոր ընկերներից ավելի էր մեծարում նա,
Իսկ ինքը իր կառքը նըստած, առավ փայլուն երասաններն
Ու ձիերը սալաղբակ սալասըմբակ քըշեց դեպի Տիդյանը քաջ,
Որ Աստղիկին էր հալածում անագորույն իր պըղինձով,
Իմանալով, որ ապիկար դիցուհի էր, ո՛չ նըրանցից,
{{տող|330}}Որոնք գիտեն քաջաանաբար քաջազնաբար հըրամայել մարտադաշտում,Ինչպես Պալլաս Աթենասը, Ենիովը <ref>''Ենիով'' — Պատերազմի և ավերածության աստվածուհի:</ref> քաղաքավեր։Երբ Տիդեսի շըքեղ որդին կորընկակոխ կըրընկակոխ հասավ նըրան,
Վիրավորեց իր նիզակով նըրա ձեռքի թաթն երեսից,
Եվ քերծելով պրղընձասար աշտեն փափուկ մորթն ըսպիտակ՝
Վազեց արյունն անմահական աստվածուհու, — ավիշը այն,
Որ հոսում է երջանկափառ աստվածներից ոլիմպական,
Զի ցորեն չեն ուտում նըրանք, ոչ էլ գինի են խըմում սեւսև,{{տող|340}}Այդ պատճառով արյուն չունեն եւ և անմահ են կոչվում նըրանք:
Ճիչ հանելով աստվածուհին՝ ձեռքից իր բաց թողեց որդուն,
Որին առավ ինքն Ապոլլոնն ու պարուրեց կապույտ ամպով,
Ու սարսափես, հեռվից անգամ ահեղ կըռվի ձայնն առնելիս»։
{{տող|350}}Այսպես ասաց, եւ և Աստղիկը մեկնեց դըժնյա ցավերով լի,
Որին ժըրոտ Իրիսն առած՝ մարտադաշտից հանեց արագ,
Մորմոքվում էր սուր ցավերից, սեւանում սևանում էր մորթը չըքնաղ:
Մարտադաշտի ձախակողմում հանդիպեց նա բուռն Արեսին,
Նըստել էր նա՝ իր նըժույգներն ու տեգը մութ ամպով պատած։
Աստղիկն այդտեղ իր սիրելի եղբոր ոտներն ընկավ լալով
Եվ խընդրում էր պաղատագին տալ նըժույգներն իր ոսկեարոսկեսար.
«Գըթա՛ դու ինձ, սիրուն եղբայր, նըժույգներըդ շընորհիր ինձ,
Որ սըլանամ դեպ Ոլիմպոս՝ բընակավայրն անմահների:
Տանջվում եմ ես խորը վերքով, որ տըվեց ինձ մահկանացու
{{տող|360}}Տիդյանը, որ Արամազդի վըրա անգամ կըհանդըգներ»։
Այսպես ասաց, եւ և Արեսը նըժույգները տըվեց նըրան,Աստվածուհի Աստղիկն ելավ կառքը նըստեց ցաված սորտովսըրտով,
Եվ Իրիսը նըրա կողքին՝ երասանները ձեռքն առավ
Ու մըտրակեց, եւ և սլացան երիվարներն հոժարակամ
Եվ շուտափույթ հասան Ոլիմպ՝ բընակավայրն անմահների,
Ուր կանգնեցրեց կառքը Իրիսն ու արձակեց ձիերն իսկույն,
Նըրանց առաջ առատորեն լըցնելով կեր աստվածային։
Իսկ Աստղիկը գընաց փարվեց իր Դիոնե <ref>Դիոնեն՝ Ափրոդիտեի մայրը, դիցաբանական հետագա սյուժեներում նույնացվում է Հերայի հետ:</ref> մոր ծընկներին,
Որը դըստերն իր գիրկն առած՝ փայփայելով ասաց նըրան.
{{տող|370}}«Դուստր իմ սիրուն , անմահներից ո՞վ քեզ այդպես վիրավորեց,Իբրեւ Իբրև թե դու նըրան հայտնի մի մեծ չարիք պատճառեիր»։
Եվ ժըպտասեր Աստղիկն այնժամ նըրան այսպես պատասխանեց.
«Ինձ Տիդեսի որդին խոցեց, Դիոմեդեսն ամբարտավան,
Երբ որ մարտից հանում էի սիրուն որդուս՝ Էնիասին,
Որն ամենեն սիրելին է եւ և թանկագին սըրտիս համար։Աքայեցոց եւ և տըրոյանց մեջ չէ կռիվն այսուհետեւայսուհետև,
Այլ դանայանք անմահների դեմ են հիմա կըռիվ մըղում»։
«Տոկա՛, դուստր իմ, որքան էլ մեծ լինեն ցավերդ, դու մի՛ տըխրիր,
{{տող|380}}Զի շատերըս ոլիմպաբնակ աստվածներից մարդկանց ձեռքով
Կըրել ենք ծանր ու խոր վըշտեր՝ մասնակցելով նըրանց կըովինկըռվին:Կըրեց Արեսն, երբ որ հուժկու Ոտոսը եւ և Եփիալտեսն<ref>Համաձայն մի առասպելի, Ոտոսն ու Եփիալտեսը՝ Պոսեյդոնի թոռները (կամ որդիները), որոնք աչքի էին ընկնում իրենց անսովոր ուժով, Արեսին շղթայակապ են անում և 18 ամիս բանտարկում. այդ ընթացքում երկրի վրա երանելի խաղաղություն է տիրում: Արեսին ազատում է Հերմեսը:</ref>
Ալովեի որդիք նըրան կապկապեցին պիրկ կապերով,
Եվ տասնըմեկ ամիս մընաց նա բանտի մեջ պըղընձակերտ:
Լուր չըբերեր, որ վերջապես նրան հյուծված հանեց բանտից:
Կրեց նույնպես Հերան, որին վիրավորեց աջ ըստինքից
Ամփիտրոնի հըզոր որդին <ref>''Ամփիտրիոնի հզոր որդին'' — Ըստ դիցաբանության, Զևսը Ամփիտրիոնի կերպարանքով կենակցում է Ալքմենեի հետ, որը զույգ զավակներ է ունենում, դրանցից ավագին՝ Զևսի որդուն, Այկիդոս են կոչում: Հետագայում գուշակ Պիթան նրան Հերակլես անվանեց: Կրտսերը, որ Ամփիտրիոնի որդին էր, անվանվեց Իփիկլես: Այստեղ նկատի ունի Հերակլեսին:</ref> սուր սըլաքով իր եռասայր,
{{տող|390}}Անտանելի ցավերի մեջ տանջվում էր նա այդ ժամանակ։
Սանդարապետն անգամ կըրեց իր մարմնի մեջ նետ սայրասուր,
Երբ որ նրան նույն այդ մարդը, ասպարակիր Զեւսի Զևսի որդին
Ըստվերների դըռան շեմքում նետահարեց իր աղեղով.
Վեր ելավ նա դեպի Զեւսի Զևսի արքունիքը, Ոլիմպը այն
Սըրտակոտոր ու ցավատանջ. մըխվել էր նետը դառնաթույն
Նըրա ուժեղ, հաղթ ուսի մեջ ու տանջում էր նըրա հոգին։
Պեոնն այնժամ դըրեց վերքին ցավահալած ըսպեղանի<ref>''Պեոն այնժամ դրեց վերքին սպեղանի'' — Պեոնը բժշկության աստվածն է:</ref>Ու բըժըշկեց, որովհետեւ որովհետև նա չէր ծընված մահկանացու:Հանձնապաստա՛ն եղեռնագործ, որ հանդըգնեց մինչեւ մինչև անգամ
{{տող|400}}Ոլիմպաբնակ աստվածներին վիրավորել իր աղեղով։
Ինքը խաժակն աստվածուհին, Աթենասը դըրդեց քո դեմ
Տիդյան ահեղ Դիոմեդին, բայց խակամիտն այդ չըգիտե,
Թե ով էլ որ անմահների դեմ հանդըգնի մըտնել ի մարտ՝
Նա չի կարող երկար ապրել, ու մանուկներն այլեւս այլևս երբեք
Պատերազմից վերադարձած հոր ծընկներին չեն նըստելու:
Ուստի Տիդյան Դիոմեդեսն էլ, թեպետև քաջամարտիկ,
Ասաց, երկու թաթիկներով սըրբեց ավիշը դաստակից,
Առողջացավ ձեռքը դըստեր, ու մեղմացան ցավերը խոր։
Այդտեղ Հերան եւ և Աթենասն, որ ամեն բան տեսնում էին,
Նետում էին Արամազդին սիրտ խոցոտող, կըծու խոսքեր.
Եվ ըսկըսեց նախ Աթենաս աստվածուհին, այս ասելով.
«Հայր Արամազդ, կըբարկանա՞ս վըրաս, եթե մի բան ասեմ,
Խեղճ Կիպրուհին<ref>Կիպրուհին Ափրոդիտեն է (Աստղիկ), որը, ըստ դիցաբանության, ծնվել է, ծովի փրփուրներից և ցամաք ելել Կիպրոս կղզու վրա:</ref>, երբ ուզել է դըրդել ոմըն աքայուհու,
Որ նա հարի տըրոյացոց, որոնց շատ է սիրում հիմա,
{{տող|420}}Գեղեցկազգեստ ու պըճնասեր աքայուհու մի գըգվելիս,
«Դուստր իմ քընքույշ, պատերազմի գործերը քեզ չեն պատկանում,
Դու ըզբաղվիր ամուսնական հեշտ ու անուշ քո գործերով,
Ռազմի մասինթող մասին թող որ հոգան Աթենան ու Արեսը բուռն»:
Եվ մինչ այստեղ սըրանք այսպես խոսում էին իրարու հետ,
Էնիասի վըրա վազեց Դիոմեդեսն ահեղագոռ,
{{տող|430}}Չակնածելով անգամ զորեղ աստըծուց նա՝ միտք էր դըրել
Որ ըսպաներ Էնիասին եւ և կողոպտեր զենքերը պերճ:Երեք անգամ նա հարձակվեց հույժ ծարաւի ծարավի նըրա արյան,
Եվ երեք հեղ Ապոլլոնը նըրա ասպարն մղեց մի կողմ,
Բայց երբ չորրորդ անգամ ցասկոտ գըրոհ տըվեց դիվանըման՝
«Ըզգուշ, Տիդյան, ե՛տ ընկըրկիր, մի՛ հանդըգնիր չափվել ինձ հետ,
Հավասարվել անմահներին, զի նըման չեն բընավ իրար
Զարմը անմահ աստվածների եւ և երկրակոխ քայլող մարդկանց»:
Այսպես ասաց, եւ և ընկըրկեց Տիդեսի քաջ որդին դույզն ինչ ,
{{տող|440}}Խուսափելով կորովաձիգ Ապոլլոնի բարկությունից:
Իսկ Ապոլլոնը ամբոխից դուրս կորզելով Էնիասին՝
Բըժըշկեցին նըրան շուտով, շընորհելով պատիվ ու փառք։
Բայց Ապոլլոնն արծաթաղեղ շինել տըվեց մի խորտվիլակ,
Ուրվապատկեր՝ ամեն բանով Էնիասին հար եւ և նըման,Որի շուրջը տըրոյացիք եւ և աքայանք դյուցազնազարմԿոփում էին իրար լանջքին վահանակներն իրենց թեթեւթեթևՈւ հաստաբեստ, բոլորաձեւ բոլորաձև ասպարները արջառամորթ:
{{տող|450}}Այնժամ Գուշակ Ապոլլոնը այսպես ասաց բուռն Արեսին.
«Արե՛ս , Արե՛ս արյունառուշտ, պարըսպաքանդ ու մարդակեր,
Մի՞թե պիտի չըհեռացնես մարտադաշտից դու այդ մարդուն՝
Դիոմեդեսին, որ քիչ մընաց Արամազդ հոր հետն Էլ կըռվեր:
Նախ Կիրուհու Կիպրուհու դաստակը նա ձեռքին մոտիկ վիրավորեց,Հետո էլ ինձ վըրա նույնպես գըրոհ տըվեց դեւի դևի նըման»։
Այսպես ասաց, գընաց նըստեց Պերգամայի բարձըր ծայրին,
{{տող|460}}«Ո՛վ որդիներ դյուցազարմիկ դուք Պրիամոս թագավորի,
Մինչ ե՞րբ պիտի թողնեք, որ ձեր զորքը ջարդեն աքայեցիք,
Ընկել է նա, որին բոլորս պատվում էինք Հեկտորի չափ-
Էնիասը՝ վըսեմ որդին մեծահոգի Անքիսեսի.
Եկեք նրա զենընկերոջն ազատենք մենք ահեղ մարտից»։
Այսպես ասաց ու բորբոքեց եռանդ ամեն մեկի սըրտում,
Իսկ Սարպեդոնը Հեկտորին հանդիմանեց այս խոսեքրովխոսքերով.
«Ո՞ւր գընաց քո ուժը, Հեկտոր, ու կորովը, որ ունեիր.
Չէի՞ր ասում, թե դու միայն, առանց զորքի եւ և սատարի{{տող|470}}Կըպաշտպանես քաղաքը քո ելբայրներով եղբայրներով , փեսաներով,Մինչդեռ այսօր եւ և ոչ մեկին չեմ տեսնում ես մարտի դաշտում,
Այլ սոսկահար կուչ են եկել, ինչպես շըներն առյուծի շուրջ,
Եվ միայն մենք, դաշնակիցներս ենք մարտընչում ահավասիկ:
Ես ինքըս ձեզ նիզակակից՝ եկել եմ շատ հեռու տեղից,
Լիկիայից, ուր հոսում է Քըսանթոսը հորձանապտույտ,
Ուր թողել եմ մատաղատի որդիք եւ և կին, ինչքերըս ողջ,Որոնց այնպե՛ս կարոտ է միշտ քաշում աղքատ, չունեւոր չունևոր մարդ:Սակայն դարձյալ վառում եմ ես լիկիացոց, եւ և ինքս անձամբՎառվածեմ Վառված եմ խիստ այդ մարդու դեմ գուպարելու հուր ցանկությամբ,{{տող|480}}Թեեւ Թեև չունեմ այստեղ ոչինչ, որ տանեին աքայեցիք:Մինչ դու անշարժ կանգ ես առել եւ և այլոց էլ չես հորդորում,
Որ դիմանան պատերազմում ու պաշտպանեն իրենց կանանց։
Տես, որ հանկարծ կեր չըդառնաք ոսոխներին, տըրոյացի՛ք,
Որ դիմանան դըժվարության ու մարտընչեն հերոսաբար
Ու թույլ չըտան նըրանք իրենց լըսելու սաստ ու պարսավանք»։
{{տող|490}}Այսպես խոսեց Սարպեդոնը եւ և Հեկտորի սիրտը խոցեց:
Հեկտորն այնժամ զենուզարդով իր կառքից ցած թըռավ իսկույն
Եվ ճոճելով սուր աշտեներ՝ վազվըզում էր բանակի մեջ,
Որոնք անվախ կանգնած էին իրենց տեղում միշտ աննահանջ:
Ինչպես քամին, որ քըշում է հարդը թեթեւ՝ թեթև՝ Էրանելիս
Նըվիրական կալից, երբ որ Դեմետրը շեկ, խարտիշագեղ
Բաժանում է հարդն ու հատիկը հողմերի շընչով ուժգին,
Ու մըղեղի հըսկայական դեզն ըսպիտակ գույն է առնում,
{{տող|500}}Ճերմակեցին աքյանք այդպես մինչեւ մինչև երկինք հասնող փոշուց,
Որ ամպի պես հանում էին ձիերն իրենց դըռույթներով,
Երբ ետ դարձած՝ դեպի խառնուրդն արշավեցին քառատըրոփ
Որ հորդորեց՝ տըրոյացոց ալ խըրախույս խիզախության,
Երբ որ տեսավ Աթենասին պատերազմից հեռանալիս,
Որ պաշտպան էր եւ և զորավիգ պըղընձազգեստ դանայեցոց։
{{տող|510}}Իսկ Ապոլլոնն արձակելով սըրբարանից Էնիասին՝
Բոցավառեց նոր կորովով կուրծքը ազգաց առաջնորդի,
Որոնք անչափ ուրախացան, երբ ողջ առողջ տեսան նրան,
Բայց ոչ մի բան չըհարցըրին, զի այն հուզմունքն, իրարանցում,
Որ հանեցին Արծաթաղեղն <ref>Արծաթաղեղը Ապոլլոնն է:</ref> ու Արեսը արյունառուշտ,
Եվ Քենն անհագ՝ էլ ժամանակ չէին տալիս դըրա համար:
Իսկ Այաքսները երկուսով, Ոդիսեւսն Ոդիսևսն ու Տիդյանն ահեղ
Մարտի հորդոր էին կարդում, խըրախուսում աքայեցոց,
Որոնք անահ եւ և անսասան՝ տըրոյացոց գոչյուններից
{{տող|520}}Նըրանց հըսկա ուժին ընդդեմ կանգնած էին կազմ ու պատրաստ,
Ինչպես ամպերն, որ դիզում է Զրվանյանը խաղաղ ժամի
Մյուս քամիները, որպեսզի ամպակույտը ցըրիվ բերեն,—
Դանայեցիք տըրոյանց դեմ այդպես կանգնած էին անվախ:
Իսկ Ատրիդեսը անդադար երթեւեկում երթևեկում էր բանակումՈւ բազմամբոխ իր զորքերին տալիս հորդոր եւ և հրրաման.«Մարդ եղեք միշտ, սիրելիներս, եւ և զորավոր սիրտ ունեցեք,Եվ քաջամարտ գուպարիմեջ գուպարի մեջ պատկառեցեք մեկ-մյուսից,
Զի քաջերը պատերազմում ավելի շատ ողջ են մընում,
{{տող|530}}Իսկ վախչողը փախչողը չի ազատվում, ոչ էլ փառք է վաստակում նա»:
Ասաց, գըցեց գեղարդը նա եւ և ըսպանեց մի ախոյան՝
Պերգասյան քաջ Դեիկոնին՝ զենընկերոջն Էնիասի,
Որին տրոյանք հարգում էին Պրիամոսի որդոց նըման,
{{տող|540}}Կրեթոնին, Որսիլոքին՝ Դիոկլեսի որդիներին.
Դիոկլեսը բընակվում էր գեղեցկաշեն Փերեի մեջ,
Մեծահարուստ եւ և ընչավետ, սերում էր նա Ալփես գետից,
Որ ջըրաշատ հոսում էր հորդ Պելիացոց լայն դաշտերով,
Որը ծընեց Որսիլոքին՝ բազմաժողով արանց արքա,
Դիոկլեսը՝ Կրեթոնին, Որսիլոքին — երկվորյակներ,
Քաջախըրոխտ ու փորձառու ամեն տեսակ մարտերի մեջ:
Երբ չափահաս դարձան սըրանք, արգիացոց հետեւելովհետևելովՍեւ Սև նավերով ելան եկան դեպի Տըրոյա ձիամարզիկ,
{{տող|550}}Որ Ատրիդես Ագամեմնի, Մենելավի վըրեժն առնեն,
Սակայն այստեղ երկուսին էլ հասավ մահվան օրհասը սեւսև:
Ինչպես թավուտ լեռան վըրա զույգ առյուծներ գեղեցկաբաշ
Մայրիների անտառի մեջ պարարում են մարմինն իրենց
Եվ արջառներ ու գեր գառներ ապշոպելով ամեն անգամ
Ավերակ են դարձընում լիք փարախները հովիվների,
Այդպես, նըրանք Էնիասի ձեռքով՝ նըկուն, տիգահարված՝
Ընկան տապաստ դեռաբողբոջ ու բարձրուղեշ եղեւնու եղևնու պես.
Մեղքենալով նըրանց վըրա Մենելավոսն արիսական,
{{տող|560}}Առաջ անցավ զինավառված, երկար աշտեն իր ճոճելով.
Եվ Արեսը խիզախությամբ սիրտնէր սիրտն էր նըրա բոցավառում,
Հուսալով, որ կընըվաճվի Էնիասի հուժկու ձեռքով:
Տեսավ նըրան Նեստորորդի Անտիլոքոսն ու նախամարտ
Գընդերի մեջ նետվեց իսկույն, վախենալով, թե մի գուցե
Ժողովըրդոց հովվի գըլխին գա մի փորձանք անակընկալ
Եվ ի դերեւ դերև հանի նըրանց նեղությունները բովանդակ:
Նըրանք երկուսն էլ բազուկներն ու նիզակները սայրասուր
Բըռնել էին իրարու դեմ խիզախորեն ընդդիմամարտ.
Երբ այն երկու դյուցազներին տեսավ կանգնած իրարու մոտ։
Նըրանք դեպի աքայեցիք քաշ տալով հեգ ընկածներին,
Տըվին ավանդ համհարզներին, ապադարձյալ ապա դարձյալ ետ դառնալովՄոտան Մըտան նորից նախամարտիկ գընդերի մեջ գուպարելու:
Նըրանք այնտեղ ըսպանեցին Պիլեմենին արիսատիպ
Ասպարավոր, մեծահոգի պափլագոնաց զորապետին,
Որ երբ կանգնած էր կառքի մեջ, Մենելավոսն աշտենազեն
Նետեց տեգը երկայնաստվեր եւ և անրակից խոցեց նըրան:
Անտիլոքը զարկեց նըրա կառավարին՝ Մեդոնին քաջ,
{{տող|580}}Ատիմնոսի արի որդուն, երբ դարձընում էր ձիերին.
Զարկեց քարով ճիշտ արմունկին, ու ցած ընկան նըրա ձեռքից
Փըղոսկըրով բանված սանձերը ըսպիտակ՝ փոշեթաթավ:
Ոստնեց արագ Անտիլոքոսն ու քունքից ներս սուրը վարսեց,Եւ Եվ գեղակերտ, շըքեղ կառքից նա գըլխիվայր գետին ընկավ,Փոշիներում, մի պահ գըլխի եւ և ուսերի վըրա ցըցված,
Ոտքերը վեր, գըլուխը վար, զի ավազի մեջ էր խրվել,
Մինչ վերջապես ցած փըռեցին նրան ձիերն ընդհարվելով,
Այդ տեսնելով՝ վըրա վազեց Հեկտորն ուժգին որոտալով,
{{տող|590}}Գըրոհեցին իր ետևից տըրոյացոց գընդերը գոռ,
Իրենց գըլուխն ունենալով Արեսին եւ և Ենիովնին։
Սա հետն ուներ Աղմուկն ահեղ պատերազմող խուռն ամբոխի,
Իսկ Արեսը ձեռքին բըռնած ուներ նիզակ մի ահագին
Եվ ընթանում էր Հեկտորի մերթ առջեւիցառջևից, մերթ ետեւիցետևից:
Նըկատելով նըրան՝ սոսկաց Դիոմեդեսն ահեղագոռ:
Ինչպես որ մարդ մի անծանոթ եւ և ընդարձակ դաշտ անցնելիսԿանգէ Կանգ է առնում, երբ որ հանկարծ հըսկա գետի է հանդիպում,
Որը ահեղ մըռընչյունով դեպի ծովն է վազում վարար,-
Ահաբեկված ետ է դառնում,- Դիոմեդեսն այդ ժամանակ
{{տող|600}}Ետ դառնալով այսպես ասաց իր քաջարի մարտիկներին.
«Սիրելիներս, որքա՜ն ենք մենք ըսքանչանում մեծ Հեկտորով,
Քանզի է քաջ նիզակավոր եւ և խըստասիրտ պատերազմող,
Աստվածներից մեկը միշտ մոտ՝ պաշտպանում է նըրան մահից
Այժմ էլ Արեսն է նըրա հետ մահկանացվի կերպարանքով:
Այսպես ասաց, բայց տըրոյանք նրանց արդեն շատ էին մոտ:
Հեկտորն այդտեղ քաջամարտիկ երկու կըտրիճ փըռեց գետին-
Մենեսթոսին եւ և Անքիալին՝ երկուսն էլ նույն կառքի վըրա:
{{տող|610}}Ընկածների վըրա գըթաց Տելամոնյան Այաքսը մեծ,
Մոտ գընալով՝ փայլակնացայտ տեգը նետեց եւ և ըսպանեցԱմփիոսին՝ որդուն փարթամ եւ և մեծատուն Սելագոսի,
Որ Պեսոսում էր բընակվում, բայց Օրհասը բերեց նըրան
Երկայնաստվեր, տեգն իր նետեց Այաքսն ուղիղ նըրա գոտուն,
Եվ պըղընձյա սըլաքը սուր նըրա ներքին փորը մըտավ,
Տեղում էին ամեն կողմից սուր տեգերի տեղատարափ,
{{տող|620}}Եվ որոնցից շատերը սուր ցըցվում էին ասպարի մեջ։
Նա դիակի վըրա չոքած քաշեց հանեց պըղինձ- աշտեն,
Բաց անկարող եղավ պոկել մյուս զենքերը ուսերից.
Զի նետերի տարափն անդուլ նըրան շատ էր տագնապեցնում,
Վախենալով, որ մի գուցե տըրոյացիք բըռնեն իրեն,
Որոնք զինված նիզակներով նըրա վըրա գըրոհեցին
Եվ Այաքսին, թեեւ թեև հուժկու ու հաղթանդամ հըսկայապես,Հալածեցին, եւ և թողնելով դիակը նա՝ ետ նահանջեց։
Մըրցում էին սըրանք այսպես իրարու հետ մարտադաշտում:
Օրհասը բուռն աստվածատիպ Սարպեդոնի դեմ գըրգըռեց
{{տող|630}}Հալթամարմին Հաղթամարմին Տլեպոլեմոս Հերակլյանին առաքինի.Եվ իրարու երբ մոտեցան Արամազդի թոռն ու որդին<ref>Սարպեդոնը՝ լիկիացոց արքան, Զևսի որդին էր, իսկ Տլեպոլեմը ՝ Հերակլեսի որդին էր, ուրեմն՝ Զևսի թոռը:</ref>,
Սարպեդոնին կանխելով նախ Տլեպոլեմն այսպես ասաց.
«Ո՛վ լիկեցոց պետ Սարպեդոն, ասա՛ արդյոք ի՞նչն ըստիպեց
Գալ քեզ այստեղ, որ եկել ես մարտի անվարժ եւ և անսովոր:
Սուտ են ասում, թե որդին ես ասպարակիր Արամազդի,
Քանզի դու շատ ավելի ցած ու նըսեմ ես այն մարդկանցից,
Որոնք հընում ամպրոպադեզ Զեւսի Զևսի զարմից էին սերել։
Բայց ի՜նչ մարդ էր, ասում ենք քաջ Հերակլեսի համար զորեղ,
Հերակլեսի, որ իմ հայրն էր քաջախըրոխտ, առյուծասիրտ.
{{տող|640}}Որը իր հետ վեց նավ միայն ու փոքրաթիվ քաջերի խումբ
Լավմեդոնի նըժույգների համար երբեմն այստեղ եկա,
Քանդեց Իլիոնն ու փողոցներն ամայացրեց բոլորովին<ref>Տրոյայի թագավորը՝ Լավմեդոնը, որ Պրիամոսի հայրն էր, հրաժարվեց Տրոյայի շուրջ պարիսպներ կառուցելու համար վճարել Պոսեյդոնին և Ապոլլոնին: Զայրացած Պոսեյդոնը Տրոյայի վրա մի հրեշ ուղարկեց, որին պետք է զոհաբերվեր Լավմեդոնի դուստրը՝ Հեսիոնեն: Հերակլեսը հանձն առավ փրկել աղջկան, պայմանով, որ Լավմեդոնն իրեն կտա Տրոսի նշանավոր ձիերը: Սակայն երբ նա սպանեց հրեշին և ազատեց աղջկան, Լավմեդոնը նրան դատարկաձեռն վռնդեց: Մի քանի տարի անց Հերակլեսը վերադարձավ, գրավեց Տրոյան, սպանեց Լավմեդոնին և նրա որդիներին, բացի կրտսեր որդուց, որին փրկեց Հեսիոնեն։ Այդ ժամանակվանից ի վեր Լավմեդոնի կրտսեր որդին կոչվել Պրիամոս, որ նշանակում էգնված»։</ref>:
Իսկ դու վախկոտ՝ քո մարդկանցով կորչես պիտի այս կըռվի մեջ.
Զո՜ւր Լիկիայից եկար այստեղ սատարելու տըրոյացոց:
Ու պարտըված անցնես գընաս դու դըժոխքի դարբասներից»:
Եվ լիկեցոց պետ Սարպեդոնն այսպես նըրանպատասխանեցնըրան պատասխանեց.
«Տլեպոլեմե՛, ճիշտ է որ նա քանդեց Իլիոն քաղաքը սուրբ
Ազնըվաշուք Լավմեդոնի խենթ ու խելառ վարքի համար,
{{տող|650}}Որ դըժընդակ լուտանքներով բարերարին իր նախատեց,
Եվ չըտըվեց նըժույգներին, որոնց համար եկել էր նա։
Բայց ես ահա ասում եմ քեզ, որ մահվան սեւ սև օրհասը ժանտ
Ինձնից է որ քեզ պիտի գա, իմ գեղարդով ընկնես պիտի,
Փառքն ինձ տալով եւ և քո հոգին՝ ձիահըմուտ Պըղուտոնին»:
Սարպեդոնը այսպես ասաց, Տլեպոլեմը բարձրացրեց
Հուժկու մըկունդն իր հացենու, եւ և զույգ տեգերն անմիջապես
Նըրանց ձեռքից իրար վըրա սըլացան սուր բուռըն թափով։
Սարպեդոնը զարկեց ուղիղ ախոյանի պարանոցին,
{{տող|660}}Եվ մութ գիշերն անդընդային փակեց նըրա աչքերն ընդմիշտ։
Տլեպոլեմի նետը դիպավ Սարպեդոնի ձախ ազդրոսկրին,
Բայց Արամազդ հայրը որդուց հեռու վանեց մահնանողոքմահն անողոք:
Աստվածատիպ Սարպեդոնի զենընկերները քաջազուն
Հանում էին նըրան կըռվից, մինչ չարաչար տանջվում էր նա,
Իր ետեւից ետևից քարշ տալով սուր հացենու տեգն երկայնաստվեր,Որովհետեւ Որովհետև ընկերներից եւ և ոչ մեկը խելք չէր արել
Աշտեն հանել նըրա ազդրից, որ կառք նըստել կարողանա
Այնքա՜ն նըրանք ճեպում էին նըրան ընդփույթ ազատելու:
Իսկ մյուս կողմից քաջասըրունք աքայեցիք պատերազմից
{{տող|670}}Հանում էին Տեպոլեմին. տեսավ նըրան արիասիրտ
Եվ ինքն իր մեջ վարանամիտ՝ դըժվարանում էր որոշել՝
Որոտընդոստ Արամազդի շըքեղ որդո՞ւն հետապընդեր,
Թե՞ լիկեցոց շատ-շատերի հոգին առներ վըրիժավառ:
Ճակատագրի կողմից, սակայն Ոդիսեւսին Ոդիսևսին չէր վիճակված
Սուր պըղինձովն իր ըսպանել Արազամդի արի որդուն.
Եվ Աթենասն այն ժամանակ դեպ լիկեցիք ուղղեց նըրան:
Եթե նըրան չընըկատեր կորդակաճոճ Հեկտորն ահեղ,
Որ խոյացավ դեպ ախոյանն իր հրաշեկ զենուզարդով,
Վախ ազդելով դանայեցոց, եւ և Սարպեդոնն՝ Զեւսի Զևսի որդին
Նըրան ի տես՝ ուրախացած ձայն արձակեց աղիողորմ.
«Ո՛վ Պրիամյան, մի՛ թողնիր, որ դառնամ ես որս աքայեցոց,
Եվ նըրանցից շատ-շատերին ըսպանելու տենչով վառված։
Մինչ ընկերները քաջազուն՝ աստվածատիպ Սարպեդոնին
Վահանադրոշ Արամազդի չըքնաղ կաղնու <ref>''Արամազդի չքնաղ կաղնու''- Կաղնին Զևսի սրբազան ծառն էր:</ref> տակը դըրին,Եւ Եվ Պելասգոնը կորովի՝ զենընկերը սիրասընունդ
Հացի նիզակը սայրասուր՝ նըրա ազդրից քաշեց հանեց.
Սարպեդոնի ուշքը գընաց, եւ և աչքերը մեգը պատեց,
Բայց քիչ հետո ուշքի բերեց հյուսիսային սյուքը նըրան։
Արգիացիք բուռն Արեսից ու Հեկտորից հալածվելով՝
Չէին փախչում ոչ դեպի սեւ սև նավատորմը խուճապահար,
{{տող|700}}Եվ ոչ էլ դեմ էին դընում, սակայն հետո, երբ իմացան,
Թե Արեսն է տըրոյանց հետ՝ տեղի տալով նահանջեցին:
Ո՞ւմ առաջինն ու վերջինն ո՞ւմ մատնեց մահի Հեկտորը քաջ՝
Պրիամոսի պայծառորդին պըղընձի բուռն Արեսի հետ:
Նախ՝ Տեւթրասին Տևթրասին աստվածատիպ եւ և ձիավարժ Որեստեսին,Տրեքոսին՝ քաջամարտիկ էտոլացուն , Ինոմավին
Ել Ինոսյան Հելենոսին, Որեսբոսին գեղակամար,
Նա, որ Հիլե էր բընակվում՝ հարըստության միշտ հետամուտ,
Որ գըտնվում է Կեփիսիս ծովակի մոտ, եւ և նըրա հետ
Բընակվում էր բեովտացի ժողովուրդը մեծափարթամ:
{{տող|710}}Իսկ երբ Հերան՝ լուսածըղի աստվածուհին տեսավ ահեղ
Պատերազմում այդ սոսկալի ջարդը բազում արգիացոց,
Իսկույն եւեթ ևեթ այս սըրաթեւ սըրաթև խոսքերն ուղղեց Աթենասին,
«Ավա՜ղ, ո՛վ դու Ասպարակիր Արամազդի դուստր անվըկանդ,
Այն խոստումը, որ ես եւ և դու տըվինք Ատրիդ Մենելավին,
Թե նա պիտի ետ չըդառնար չըկործանած Իլիոնը սուրբ,
Զո՜ւր էր ուրեմն, եթե թողնենք, որ Արեսը արյունառուշտ
Շարունակի դեռ մոլեգնել, եկ, մենք էլ մեր ուժը փորձենք»։
Այսպես ասաց, եւ և Աթենասը համամիտ եղավ նըրան.
Հերան՝ դուստրը մեծ Զրվանի, ավագագույն աստվածուհին
{{տող|720}}Ելավ գընաց, որ պատրաստի երիվարները ոսկեսար:
Հեբեն կառքի չորս բոլորը անցրեց երկաթ առեղի մեջ
Ականոցներն արծաթակուռ շուրջանակի, բոլորաշեն,
Գահույքն ոսկի ամբողջապես եւ և արծաթյա լարով կախված,
Գեղազարդված շուրջը երկու կիսաբոլոր գոտիներով,
Եվ նըրանցից ձըգվում էր կոկ երկար քեղին արծաթեղեն,
{{տող|730}}Որի ծայրին կապեց Հեբեն լուծն ոսկեձույլ եւ և գեղեցիկ,
Անցկացնելով սամոտեններն ու սամիները ոսկեղեն։
Եվ ինքն Հերան՝ հորդորամիտ պատերազմի եւ և խազմերի`
Իր իսկ ձեռքով լըծեց առույգ երիվարներն օդապարիկ:
Ձըգեց ասպարն իր ուսերին փողփողենեջ, ծոպազարդար,
{{տող|740}}Որ պատում է շուրջանակի Սարսափն ահեղ ամեն կողմից.
Այնտեղ է ՌխնՈխն, այնտեղ Կորովն ու Արշավանքը սարսըռուտ,Այնտեղ է եւ և Գորգովնական գըլուխը ժանտ հուշկապարկի՝
Վահանադրոշ Արամազդի խոլ ճիվաղի սոսկատեսիլ:
Դըրեց գըլխին բազմախորան ոսկյա կորդակ քառավերջյան,
Իսկ Կիպրուհին ու Ապոլլոնն ուրախանում են վայրաբար,
Քանզի նըրանք դըրդապատճառ եղան այս խոլ մոլեգնության,
Որը, արդեն ոչ մի օրենք եւ և իրավունք չի ճանաչում;
Հայր Արամազդ, կըբարկանա՞ս դու ինձ վըրա, ինքըս եթե
Հարվածելով այդ Արեսին՝ հեռու վանեմ պատերազմից»։
Սովոր է նա նըրան տանջող դառն ցավեր պատճառելու»։
Այսպես ասաց, չըհապաղեց լուսածըղի աստվածուհին,
{{տող|770}}Մըտրակ զարկեց նըժույգներին, որոնք թըռան թեթեւընթացթեթևընթաց
Աստեղազարդ բիլ երկընքից երկիր տանող լուսե ճամփով:
Որ նայում է լուսաթաղանթ օդի միջով դեպի լուրթ ծով,
Այնքան ճամփաէ ին ճամփա էին կըտրում քառատըրոփ մի ոստյունով
Նըժույգները՝ երկնաբընակ լուսածըղի աստվածուհյաց:
Իսկ Տըրոյա երբ որ հասան, ուր Սկամանդր ու Սիմոյիս
Երկու գետերն առատաջուր խառնըվում են իրարու հետ,
Արգո Հերա աստվածուհին կանգնեցրեց իր ձիերն այնտեղ,
{{տող|780}}Եվ Սիմայիսը բուսցըրեց նըրանց համար կեր աստվածյան:
Գընում էին նըրանք ինչպես թըրթըռացող աղավնիներ՝
Հույժ անհամբեր սատարելու արգիացի կըտրիճներին:
Ձիամարզիկ Դիոմեդի շուրջը քաջեր կորովասիրտ,
Զերդ գիշատիչ գոռ առյուծներ կամ վարազներ ամեհգույնամեհագույն,
Կանգնեց Հերան նըմանվելով պըղընձաձայն Ստենդորին,
Որ գոռում էր այնքան ուժգին, որքան հիսուն մարդ միատեղ,
Ու բազմամարդ ամբոխի մեջ այսպես գոչեց ահեղաձայն,
«Ամո՛թ, ամո՛թ ձեզ, վատասիրտ ու վեհերոտ արգիացիք,
{{տող|790}}Երբ Աքիլլեսն աստվածազարմ երեւում երևում էր պատերազմում,Տըրոյացիք մինչեւ մինչև անգամ չէին ելնում դարբասներից,Նըրա հուժկու հաղթ նիզակից հիազարհուր եւ և ահաբեկ.
Այնինչ հիմա քաղաքից դուրս, ձեր նավերի մոտ են կըռվում»։
«Տիդեսն, իրոք, ծընեց որդի, որ իրեն քիչ է նըմանվում,
Փոքր էր մարմնով Տիդեսը, բայց մարտիկ էր նա քաջակորով,
Ու թեպետեւ թեպետև ես Տիդեսին՝ իր մոլուցքին միշտ անձնատուր՝
Թույլ չըտըվի մարտընչելու, երբ մի անգամ նա միայնակ
Պատգամավոր եկավ Թեբե կադմեացոց մեջ բազմամարդ.
Պատվեր տըվի ես Տիդեսին ուրախանալ խըրախճանքում,
Սակայն դարձյալ, ինչպես որ միշտ, մըղված ոգուց իր մարտագոռ,
Մըրցման կոչեց երիտասարդ կադմեացոց, եւ և բոլորին
{{տող|810}}Հաջողությամբ հաղթում էր նա, զի ես օգնում էի նըրան։
Այժմ էլ ահա քեզ մոտ եմ ես, քեզ օգնական եւ և հովանի
Եվ ասում եմ, որ հոժարես մարտընչելու տըրոյանց դեմ:
Բայց քեզ, կարծես, տիրել է մի հոգնատաժան հոգնածություն
Կամ թե երկյուղ մի անարի իր ճանկերի մեջ առավ քեզ,
Եվ այլեւս այլևս զավակը չես դու Ինեւսյան Ինևսյան քաջ Տիդեսի»:
Դիոմեդեսն արիասիրտ նըրան այապես պատասխանեց.
«Ճանաչում եմ քեզ, դուստրըդ մեծ ասպարակիր Արամազդի,
Որի համար կասեմ սիրով, առանց ոչինչ թաքցընելու:
Ո՛չ հոգնություն է տիրել ինձ, ո՛չ էլ երկյուղը անարի,
{{տող|820}}Այլ այն, որ եւ ես հիշում եմ դեռ, պատվերներդ, որ ինձ տըվիր՝
Արգելելով ինձ կըռվելու աստվածների հետ երջանիկ,
Միայն Աստղիկ աստվածուհին՝ դուստրը ահեղ Արամազդի,
Եվ Աթենաս աստվածուհին այսպես խոսեց կըրկին անգամ.
«Դիոմեդես Տիդյանըդ քաջ, դու իմ սըրտի հույժ սիրելին,
Մի՛ վախենար ո՛չ Արեսից, եւ և ո՛չ էլ մյուս անմահներից,
{{տող|830}}Քանի որ դու ինձ պես զորեղ պաշտպան ունես ու զորավիգ:
Քըշիր շուտով միասըմբակ ձիերըդ դու դեպի Արես
Ու զա՛րկ նըրան, մի ակնածիր մահկանացու մարդկանց համար
Բուռն ու մոլի, արյունառուշտ այդ աստըծուց փոփոխամիտ,
Որը դեռ նոր խոստացավ ինձ եւ և Հերային պատերազմելՏըրոյանց դեմ եւ և օժանդակ, սատար լինել աքայեցոց,
Իսկ արդ, խոստումն իր մոռացած՝ տըրոյացոց գըլուխն անցավ»։
Ասաց ու ցած քաշեց կառքից Սթենելոս կառավարին
Ու նըստեց ինքը եռանդուն աստվածուհին Տիդյանի մոտ,
Եվ ճըռընչաց կաղնի սըռնին իր ծանրագին բեռան ներքո,
{{տող|840}}Զի տանում էր սարսափելի աստվածուհուն եւ և դյուցազնին։
Երասաններն ու մըտրակը աստվածուհին իր ձեռքն առավ
Ու դեպ Արեսն ուղղեց իսկույն նըժույգները միասըմբակ,
Ճիշտ այն պահին, երբ որ Արեւը՝ Արեսը՝ մարդակեր արյունարբուն
Ըսպանում էր սոսկավիթխար Պերիփասին դյուցազնական՝
Էտոլացոց քաջակորով Ոքեսյայի շըքեղ որդուն։
Աթենասը իսկույն ևեթ գըլխին դըրեց իր հետն առած
Դժոխքի կորդակն աներեւույթաներևույթ<ref>''Դժոխքի կորդակն աներևույթ'' - Կամ Հադեսի սաղավարտ, որ չերեւա նշանակում է «անտեսանելի գլխարկ» (Հադես հենց նշանակում է անտեսանելի):</ref>, որ չերևա բուռն Արեսին:
Արյունառուշտ Արեսը հենց տեսավ դյուցազըն Տիդյանին,
Թողեց իսկույն մեծավիթխար Պերիփասին գետնատարած,
{{տող|850}}Որին նոր էր ըսպանել նա եւ և աչքերը պատել մութով
Ու շեշտակի դիմեց դեպի Դիոմեդեսը ձիավարժ։
Երբ դեմ առ դեմ ելան իրար, Արեսը նախ տեգն արձակեց
Կառքի լուծին, սանձերից վեր, որ դյուցազնի հոգին առներ,
Բայց Աթենաս ստվածուհին տեգը ձեռքովն իր բըռնելով՝
Կառքից հեռու շըպրրտեց շըպըրտեց այն, եւ և սըլաքը անցաւ անցավ իզուր:
Երկըրորդը տեգն իր նետեց Դիոմեդեսն ահեղագոռ,
Եվ Աթենաս աստվածուհին վարսեց սըլաքն այն կողքի մեջ,
Ուր որ կամարն է պաշտպանում, եւ և այնտեղից խորը խոցեց,
Եվ ճեղքելով մորթը չըքնաղ՝ քաշեց աշտեն արագ թափով:
{{տող|860}}Պըղընձի Արես նայն Արեսն այն ժամանակ գոռաց այնպե՜ս ահագնաձայն,
Որ ասես թե ինը հազար կամ տաս հազար մարդ միասին
Գոռացին այդ ռազմադաշտում, արիսական գուպարի մեջ։
Սարսափն առավ աքայեցոց եւ և տըրոյանց ջոկատներին
Մարտի անհագ բուռն Արեսի որոտաձայն այդ գոռոցից:
Ինչպես որ մեգն է երեւում սեւ երևում սև ամպերի մըթին ծոցից,Երբ որ փըչե հանկարծահա սաստիկ հանկարծահաս աստիկ խորշակը խըստաշունչ,Այդպես Տիդյան Դիոմեդեսին պըղընձի Արեսը երեւացերևաց,
Երբ ամպերի հետ խառնըված ելնում էր նա երկինքն ի վեր:
Հասավ իսկույն նա Ոլիմպոս՝ գահույքն անմահ աստվածների,
{{տող|870}}Գընաց նըստեց Արամազդի մոտ տրտմագին, մըռայլադեմ
Եվ ցույց տըվեց արյունն անմահ, որ բըխում էր իր խոր վերքից ,Եվ խոր հոգոց արձակելով` այս սըրաթեւ սըրաթև խոսքերն ասաց.«Հա՛յր Արամազդ, չե՞ս զայրանում , տեսնելով այս ոճիրը ժանտ
Աստվածներըս ամեն անգամ կըրում ենք խոր ցավեր սաստիկ
Մըրցակցության երեսից մեր, մարդկանց պաշտոն ըստանձնելով:
Դո՛ւ ես պատճառն այս մեր բոլոր կըռիվների ու վեճերի,
Զի ծընեցիր եղեռնավոր ու կարճամիտ այդ աղջըկան,
Որ շարունակ իր մըտքի եչ մեջ դավ ու ոճիր է որոճում։
Հընազանդ ենք բոլորըս քեզ, աստվածներըս ոլիմպական,
{{տող|880}}Սակայն նըրան չես զըսպում դու ո՛չ խոսքերով, ո՛չ էլ գործով,
Այլ դըրդում ես մինչեւ մինչև անգամ, դո՛ւ ծընար այդ չար աղջըկան,
Որը դեռ նոր դըրդեց դաժան Դիոմեդես Տիդյանին քաջ
Անմահական աստվածների դեմ մոլեգին մարտընչելու։
Նախ եւ և առաջ նա Աստղիկի խոցեց դաստակը փափկամորթ,
Ապա մոլի, կատաղաբար գըրոհ գործեց նա ինձ վըրա,
Բայց սըրավազ սըրունքներըս կարողացան ինձ ազատել,
Ապա թե ոչ ես ցավերով երկար պիտի տառապեի
Դիակների գարշ ու կեղտոտ կույտի վըրա եւ և կամ թե ողջ
Պըղինձների հարվածի տակ նըվաղեի ուշաթափված»։
Մորըդ, որին հազիվ եմ ես նըվաճում խիստ իմ խոսքերով.
Քաշածներըդ բոլոր նըրա խորհուրդների արդյունքն են փուչ։
Բայց եւ և այնպես չեմ ուզում, որ ցավով երկար դու տառապես,
Քանզի որդիս ես հարազատ, մայրըդ քեզ ինձ համար ծընեց:
Բայց եթե դու այդպես դաժան ծընվեիր մի ա՛յլ աստըծուց՝
{{տող|900}}Վալուց Վաղուց ի վեր կըլինեիր դու անհատակ Դըժոխքի մեջ,Ավելի խոր քան որտեղ որ Ուրանյաններն <ref>Ուրանյանները, այսինքն տիտանները, Ուրան-երկնքի և Գեա-երկրի զավակներն էին, որոնք ապստամբեցին Զևսի դեմ` ի պաշտպանություն իրենց եղբոր՝Քրոնոսի: Զևսը նրանց հաղթեց և փակեց Տարտարոսում երկրի մութ խորքերում:</ref> են գըտնըվում»։
Այսպես ասաց եւ և Պեոնին հըրամայեց բուժել նըրան,
Որ դընելով վերքի վըրա ցավահալած ըսպեղանի՝
Առողջացրեց, որովհետեւ որովհետև մահկանացու չէր ծընված նա։
Խախացն ինչպես որ տեղնուտեղ մակարդում է կաթնը սպիտակ,
Որ հեղուկ էր փոքր-ինչ առաջ, եւ և մածուն է դարձընում այն,
Այդպես նըրա ըսպեղանին Արեսի վերքն առողջացրեց։
Որից հետո Հեբեն նըրան լավ լողացրեց ու հագցըրեց,
Եվ Զրվանյան Արամազդի կողքը բազմեց նա պերճափառ:
{{տող|910}}Այնժամ Հերան արգիուհի եւ և Աթենաս պահպանապետն
Ամպրոպադեզ Արամազդի արքունիքը վերադարձան,
Երբ հեռացրին բուռն Արեսին մարտախոշոշ պատերազմից:
== Երգ վեցերորդ։ Հեկտորի և Անդրոմաքեի հանդիպումն ==
<poem style='margin:0ex 5ex'>
{{տող|1}}Տըրոյացոց եւ և աքայանց ամեհի մարտն ամայացավ,
Կըռիվն ահեղ՝ դաշտում մերթ այս, մերթ այն կողմն էր տեղափոխվում,
Երբ Սիմոյիս եւ և Քըսանթոս մեծ գետերի միջեւ միջև նըրանք
Նետում էին իրար վըրա սուր աշտեներ պըղընձակուռ։
Ճեղքեց փաղանգ մի տըրովյան ու լույս ծագեց ընկերներին,
Զարնելով այր մի քաջազեն թըրակացոց գումարտակից-
Էիսսորյան Ակաասին Ակամասին կորովասիրտ ու հաղթանդամ,Որին զարկեց ձիձարի ձիաձարի գըլխանոցի վես ցըցունքից
{{տող|10}}Ճակատի մեջ վարսելով տեգն ու խոր մըխեց ոսկորի մեջ,
Եվ աչքերին Ակամասի իջավ գիշեր խավարակուռ:
Դիոմեդեսն ահեղագոռ անշընչացրեց Աքսելոսին՝
Բայց նըրանցից ոչ ոք նըրան չօգնեց այդ ծանր ահեղ ժամին,
Ազատելու դաժան մահից. երկուսին էլ նա ըսպանեց-
{{տող|20}}Եվրիաոլսը ըսպանեց Ոփելտիոսին ու Դրեսոսին,
Նըրանց թողած՝ դեպի Պեդասն ու Էսպեոս վազեց ապա,
Բուկոլյոնի համար անբիծ, որ զավակն էր Լավմեդոնի,
Ծնունդով ավագ, բայց գողունի ծընված ուրիշ մորից ծածուկ,
Որ երբ հովիվ էր Բուկոլյոնն , իր հոտի մոտ մըտավ նըրան,
Հավերժահարսն հըղանալով՝ երկվորյակներ ծընեց առույգ,
Սակայն որդին Մեկեսդեսի կորովն գըջլեց նըրանց միջից
Քաջամարտիկ Պոլիպեդեսը ըսպանեց Աստալիոսին,
{{տող|30}}Իսկ Ոդիսեւսը Ոդիսևսը Պիտիդես Պերկոսյանին զարկեց այդտեղՊըղընձակուռ իր աշտեով, Տեւկրոսը՝ Տևկրոսը՝ քաջ Արետավնին,
Անտիլոքոսը Նեստորյան փայլակնացայտ իր աշտեով
Աբլերոսին փըռեց գետին, իսկ Ատրիդես արանց արքան
Ելատոսին, որ ապրում էր Սատնիյոնիս գետի ափին
Բարձրադիտակ Պեդասի մեջ. եւ և Լեիտոս քաջն ըսպանեցՓիլակոսին, երբ փախչում էր, Եւրիպիլը՝ Եվրիպիլը՝ Մելանթիոսին:
Մենելավոսն ահեղագոռ՝ Ադրեստոսին բըռնեց ողջ-ողջ,
Նա իր կառքից ցած գըլորվեց բերանքսիվայր, փոշեթաթավ,
Մենելավոսն ահեղագոռ վըրա հասավ հանկարծակի
Երկայնաստվեր աշտեն ձեռքին, եւ և Ադրեստոսն աղաչալից
Մենելավի ծընկան փարած՝ այս խոսքերը ասաց նըրան.
«Խընայիր ինձ, Ատրեոսյան, եւ և ընդունիր փըրկանք անբավ,
Մեծահարուստ հորըս տան մեջ պես-պես գանձեր կան պատվական
Պըղինձ, ոսկի եւ և բազմարվեստ երկաթ որքան որ կամենաս,
Հայրըս հարուստ տա պիտի քեզ որպես փըրկանք արժանավոր,
Եթե լըսի, որ ողջ եմ ես աքայեցոց նավերի մեջ»:
{{տող|50}}Այսպես ասաց Ադրեստոսը եւ և դյուցազնի սիրտը շարժեց,
Եվ այն է նա կամենում էր իր ծառային հանձնել նըրան,
Որ աքայանց նավերն տանի, երբ Ագամեմնոնն այնտեղ վազեց
«Մենելավոս, օ, թուլասիրտ, ինչո՞ւ ես դու դըրանց խըղճում,
Մի՞թե արդյոք լավ վարվեցին տըրոյացիք քո հարկի տակ։
Տըրովներից ոչ ոք պիտիչըփըրկըվի պիտի չըփըրկըվի դաժան մահից,
Ոչ իսկ մանուկն մոր արգանդում, մեր ձեռքերից փըրկում չունեն,
Թող սատակեն ու ջընջըվեն Իլիոնով մեկ անթաղ, անհետ»։
Այսպես ասաց Ագամեմնոնն եւ և իր եղբոր միտքը փոխեց,
{{տող|60}}Որը քաջազն Ադրեստոսին հեռու վանեցիր ծընկներից,
Եվ թագավոր Ագամեմնոնն աշտեն նըրա կողքը խըրեց։
Ադրեստն ընկավ գետնաթավալ, եւ և Ատրիդը նըրա կըրծքին
Կոխելու ոտքն իր ուժգնապես՝ քաշեց հանեց տեգը հացի:
«Սիրելիներս, արիսական դյուցազուննե՛ր դանայեցի,
Ձեզնից ոչ ոք թող ավարով տարված՝ կըռվից ետ չըմընա
Եվ դեպ նավերն ագահաբար աշխատի շա՛տ ավարտանելավար տանել
Այլ ջարդելու հետ լինենք նախ, հետո միայն հանգիստ կերպով
Կըկողոպտենք դաշտում ընկած շեղջակույտը դիակների»:
{{տող|70}}Այսպես ասաց եւ և արծարծեց բոլորի մեջ կըռվի կորով։
Տըրոյացիք այդտեղ արդեն՝ բուռն Արեսի կողմից սիրված
Աքայանցից հաղթահարված կըդառնային դեպի Իլիոն,
Թե Հելենոս Պրիամյանը՝ մեծահըմուտ հավահըման
Էնիասին եւ և Հեկտորին մոտենալով այսպես չասեր.«Ո՛վ Էնիաս, եւ և դու, Հեկտոր, քանզի տըրոյանց եւ և լիկեցոց
Հոգսն ավելի ձե՛զ է տըրված, զի բարձր եք դուք ամեն բանում՝
Թե՛ գործերում պատերազմի եւ և թե՛ բոլոր խորհուրդներում,Կանգնեք այստեղ եւ և արգելեք զինվորներին դըռների մոտ
Եվ մի՛ թողնեք, որ վատաբար իրենց կանանց գիրկը փախչեն
{{տող|80}}Եվ այդպիսով մեր թըշնամյաց համար դառնանք ծաղր ու ծանակ։
Իսկ երբ բոլոր գընդերը դուք կարողանաք ոգեկոչել,
Մենք, թեպետեւ տոաժանաբեկթեպետև տաժանաբեկ, այստեղ կանգնած պիտի կըռվենք
Դանայեցոց գընդերի դեմ, զի հարկն այդպես է պահանջում:
Բայց դու, Հեկտոր, գընա քաղաք եւ և մեր արգո մորը ասա,
Որ նա տիկնանց Աթենասի մեհյանի մեջ հավաքի ողջ
Եվ բացելով բանալիով ապարանքի դըռները սուրբ
Գիսակագեղ Աթենասի ծընկան վըրա դընի նա իր
Ամենամեծ ու գեղաշուք շըղարշներից այն, որ ունի
Իր պալատում, եւ և որը նա ամեն բանից շատ է սիրում.
{{տող|90}}Եվ թող ուխտի մեհյանի մեջ տասներկու հատ երինջ զոհել
Մեկ տարեկան ու դեռ անծին, որ թերեւըս թերևըս նա ողորմի
Մեր քաղաքին ու տըրոյանց բոլոր կանանց, մանուկներին,
Եվ հեռացնի Դիոմեդեսին՝ նըվիրական Իլիոնից,
Տիդեսի ժանտ, խուժդուժ որդուն, զարհուրելի եւ և մոլեգին,
Որ ամենեն ահավորն է աքայանց մեջ իմ կարծիքով,
Զի Աքիլլես արանց իշխանն անգամ այսքան սարսափ չազդեց,
Որի համար ասում էն, թե ծընունդ է վեհ աստվածուհու.
Իսկ դա սաստիկ է մոլեգնում եւ և հավասար չունի իրեն»:
Այսպես ասաց, եւ և Հեկտորը հընազանդեց եղբոր խոսքին
{{տող|100}}Ու կառքից ցած ցատկեց իսկույն իր բովանդակ զեն ու զարդով,
Եվ ճոճելով սուր աշտեներ անցավ խըրոխտ գընդից ի գունդ
Տըրոյացիք ետ տդառնալով՝ դառնալով՝ ճակատեցին աքայանց դեմ,
Եվ աքայանք ետ քաշվեցին կոտորածին դադար տալով,
Մըտածելով, որ աստղազարդ Երկնից իջած աստված մի մեծ
Օժանդակում է տըրոյանց, ուստի արագ նահանջեցին:
Իսկ Հեկտորը բարձըր ձայնով հորդորում էր տըրոյացոց.
«Արիասիրտ տըրոյացիք եւ և դուք սատար զինակիցներ,խիզախ Խիզախ եղեք, սիրելիներս, հիշեցեք ձեր ուժն անվըկանդ,{{տող|110}}Մինչեւ Մինչև գընամ նըվիրական Իլիոնը ես, որ տամ պատվեր
Մեր ծերերին ու մեր տիկնանց, որ աղաչեն աստվածներին
Եվ խոստանան, ուխտեն նըրանց ընտիր զոհեր մատուցանել»:
Ընթանալիս բախվում էր իր պարանոցին ու ոտքերին։
Գլավկոսը՝ Հիպպոլոքի որդին եւ և քաջ ԴիոմեդեսնԱռաջ անցան երկու կողմից՝ իրարու դեմ գուսարելուգուպարելու.
Երբ մոտեցան՝ առաջինը խոսեց Տիդյանն ահեղագոռ,
«Ո՞վ ես դու, քա՛ջ , չեմ ճանաչում մահկանացու մարդկանց մեջ քեզ,
{{տող|120}}Փառապարգեւ Փառապարգև պատերազմում ցարդ ոչ մի տեղ քեզ չըտեսա,
Մինչդեռ դու քո հանդըգնությամբ անցար բոլոր մյուսներից,
Վա՜յ հայրերին, որոնց որդիք իմ մոլուցքին են հանդիպում:
Իսկ եթե դու անմահներից մեկն ես իջած Ոլիմպոսից՝
Որ դողում էր մարդու իրեն տըված սաստից սարսափահար:
Հեշտակենցաղ դիք այնուհետ հույժ բարկացան նըրա վըրա
Եվ կուրացրեց Զեւսը Զևսը նըրան, ու նա այլեւս այլևս երկար չապրեց,
Քանզի բոլոր աստվածներին դարձել էր նա խիստ ատելի:
Այդ պատճառով ես չեմ կռվում աստվածների դեմ երջանիկ,
Իսկ եթե դու մահկանացու մարդ ես իրոք ցորենակեր՝
{{տող|140}}Մոտի Մոտիկ կարի, որ անհապաղ հասնես մահվան դարբասներին»:
Հիպպոլոքի շըքեղ որդին նըրան այսպես պատասխանեց.
«Ո՛վ Տիդեսի որդիդ արի, ինչո՞ւ ես ցեղն իմ հարցընում.
Ինչպես ծառի տերեւներն տերևներն են, ու անտառում ամեն գարնանԲողբոջելով ուրիշ դալար տերեւներ տերևներ են ծընվում նորից։Այդպես նաեւ նաև ցեղն է մարդկանց, մին ծընվում է, հյուսը մյուսը մեռնում:
Սակայն, եթե ուզում ես դու ծանոթանալ ազգատոհմիս,
Որի մասին շատերն արդեն քեզնից առաջտեղյակ առաջ տեղյակ են քաջ,—
Կա Էփիրե քաղաք մի շեն՝ Արգոսի մեկ խորշում ընկած,
Ուր Էոլյան Սիզիփոսն էր ապրում խելոք, բազմահընար,
{{տող|150}}Որը ծընեց Գլավկոսին, Գլավկոսը՝ Բելլերփոնտին<ref>Բելլերոփոնտի՝ Գլավքոսի որդու, Սիզիփոսի թոռան առասպելն էությամբ հիշեցնում է աստվածաշնչյան Հովսեփի պատմությունը:</ref>.Աստվածները պարգեւեցին պարգևեցին նըրան չըքնաղ առուգություն:
Բայց Պրիտոսն իր սըրտի մեջ չարիք նյութեց այդ մարդու դեմ
Եվ իր երկրից դուրս վըտարեց, զի զորեղ էր արգոսյանց մեջ,
Որոնց իրեն հնազանդեցրեց Արամազդն իր գավազանով։
Պրիտոսի կինը սիրուն՝ Անտիան նըրան սիրահարված՝
Ու զըրպարտիչ բանսարկությամբ ասաց Անտիան թագավորին.
{{տող|160}}«Մեռի՛ր, Պրիտոս, կամ մեռցըրու դու անպատկառ Բելլերփոնտին,
Բայց ըսպանել ըզզգուշացավ, խըղճաց նըրան իր սըրտի մեջ,
Եվ ուղարկեց նըրան Լիկիա, ձեռքը տալով մահվան նըշան,
Պընակիտի <ref>''Պնակիտի վրա ինչ-որ գծեր դրոշմեց նա մահառիթ''— Սա Հոմերոսի վիպերգության մեջ եզակի հիշատակությունն է տվյալ դարաշրջանում գրության եղանակի վերաբերյալ: Անտիկ դարաշրջանում հույներն ու հռոմեացիները գրագրության համար օգտագործում էին հատուկ ծալովի, մոմածածկ գրատախտակներ(պնակիտ), որի վրա սրածայր գրչով տառեր էին փորագրում։</ref> վըրա ինչ-որ գըծեր դրոշմեց նա մահառիթ
Եվ կընքելով տըվավ նըրան, որ այն հանձնի իր աներոջ։
Ճամփա ընկավ դեպի Լիկիա աստվածներից առաջնորդված,
{{տող|170}}Ինն օր նըրան հյուրասիրեց, մորթեց ինը ընտիր արջառ,
Եվ տասներորդ վարդամատն Այգը երբ ծագեց երկրի վըրա,
Հարց տըվեց նաեւ նա և կամեցավ տեսնել տախտակն այն մահառիթ
Որ բերում էր նա իրեն հետ Պրիտոսից՝ իր փեսայից:
Երբ ընդունեց իր փեսայի նիշերը այդ, Բելլերփոնտին
Հըրամայեց, որ ըսպանի նախ Քիմեռին անպարտելի.
Անմահական աստվածների զարմից էր նա եւ և ո՛չ մարդկանց,—
Գըլուխն՝ առյուծ, պոչը՝ վիշապ, իրանը՝ այծ, որի բերնից
Շանթեր էին ժայթքում անվերջ ահագնացայտ ու բոցավառ:
Բայց ետ–դարձին դյուցազնի դեմ նյութեց ուրիշ մի նենգություն.
Ընտրեց Լիկիո կըտրիճներից մի գունդ, որոնք դարան մըտան,
Բայց նըրանցից եւ և ոչ մեկը տուն չըդարձավ իր դարանից,
Քանզի անբիծ Բելլերոփոնտն ամենքին էլ բընաջընջեց։
Երբ հասկացավ արքան, որ նա շառավիղ է մի աստըծու,
Պահեց իր մոտ այնուհետեւ եւ այնուհետև և իր դուստրը տըվավ նըրան
Եվ նըրա հետ առհավասար կիսեց պատիվն արքայական:
{{տող|190}}Իսկ լիկեցիք նըրան հատուկ հողաբաժին առանձնացրին
Բարեբեղուն եւ և այգեվետ, որ մըշակի իրեն համար:
Բելլերփոնտի կինը նըրան երեք չըքնաղ զավակ ծընեց՝
Իսանդրոսին, Հիպպոլոքին, ապա սիրուն Լավդամիին:
Եվ նա ծընեց աստվածատիպ Սարպեդոնին պըղընձավառ։
Բելլերփոնտը երբ որ բոլոր աստվածների աչքիցն ելավ<ref>''Բելլերոփոնտը երբ բոլոր աստվածների աչքիցն ելավ'' — Բելլերոփոնտը, թևավոր Պեգասին հեծած, հաղթեց եռադեմ հրեշ Քիմերին: Այնուհետև նա ուզեց Պեգասի օգնությամբ թռչել Ոլիմպոս, բայց Պեգասը նրան վայր նետեց, և Բելլերոփոնտը, ատելի դառնալով աստվածներին, երկար ժամանակ թափառում էր երկրի վրա՝ կուրացած ու կաղալով:</ref>,
Ալեյական դաշտավայրում թափառում էր մեն ու մենակ,
Կըրծելով սիրտն ու մարդկային հետքից հեռու փախչելով միշտ։
Իսկ Արտեմիսը ոսկեսանձ նետահարեց Լավդամիին։
Հիպոլոքի որդին եմ ես, ասում եմ՝ ինձ նա՛ է ծընել,
Նա՛ ուղարկեց ինձ ՏրրոյաՏըրոյա, պատվիրելով, որ քաջ կըռվեմ,Գերազանցեմ ուրիշներին եւ և չանպատվեմ ես վատաբար
Ազգատոհմը իմ հայրերի, որ անվանի մարդիկ էին
Լայնատարած Լիկիայի մեջ, ինչպես նան նաև Եփիրեում։Արդ, այդ ցեղից եւ և արյունից ծընվելու մեծ պատիվն ունեմ»։
Այսպես ասաց, ուրախացավ Դիոմեդեսն ահեղագոռ,
Եվ խըրելով նիզակն իր սուր՝ արգասավոր ծոցը հողի,
{{տող|210}}Այս սիրալիր խոսքերն ուղղեց ազգաց հովիվ Գլավկոսին.
«Օ՜ , հիրավի հայրենական եւ և վաղեմի հյուր ես դու ինձ.Մի ժամանակ Ինեւսը Ինևսը քաջ՝ հըրաշալի ԲելլերփոնտինՀյուր ընդունեց իր պալատում եւ և քըսան օր պահեց իր մոտ
Ու մեկ-մեկու տըվին նըրանք հյուրասիրման շըքեղ ձոներ:
Որը այստեղ գալիս թողի իմ հայրական ապարանքում։
Բայց Տիդեսին չեմ հիշում ես, մանուկ էի, երբ ինձ թողեց
Գընաց Թեբե, ուր ըսպանվեց աքայեցոց բանակի մեջ։
{{տող|220}}Արդ, սիրելի քո հյուրն եմ ես Արգոսի մեջ, դու ինձ՝ Լիկիո,
Թե երբեւէ երբևէ այդ կողմերը հանկարծ գալու բախտ ունենամ։
Ըզգուշանանք ուստի միմյանց նիզակներից մարտի բովում,
Ունեմ ես շատ տըրոյացի եւ և սատարներ ըսպանելու,Ում էլ աստված իմ ձեռքը տա, կամ ես ինքըս հասնեմ բրռնեմբըռնեմ,
Իսկ դու էլ շատ աքայեցի՝ ում ըսպանել որ կարենաս։
Բայց զենքերըս արի փոխենք, որ մյուսները հասկանան,
Թե մենք միմյանց մի ժամանակ հյուր լինելու պատիվն ունենք»։ունենք<ref>Օտարազգի մեկին հյուրընկալելով, հյուրասիրելով և նվերներ տալով, հյուրընկալն ինքը դառնում էր մի տեսակ իր հյուրի «հյուրը» և կարող էր համոզված լինել, որ ինքն էլ նույն ընդունելությանը կարժանանա նրա հայրենիքում, նրա տանը։ Այսպես կոչված «հյուրույթի» այս երևույթը շատ կարևոր նշանակություն ուներ հնում, երբ օտարերկրացիները որևէ իրական ապահովորությունից զուրկ էին: «Հյուրույթ» -ի հարաբերությունները անցնում էին ժառանգաբար, Դիոմեդեսին և Գլավկոսին դրանք նույնպես անցել էին իրենց նախնիներից։</ref>»։
Այսպես ասաց, եւ և երկուսն էլ կառքից իսկույն ցած ցատկեցին
Եվ իրարու ձեռք սեղմելով՝ կընքեցին ուխտ եղբայրության:
{{տող|230}}Բայց Զըրվանյան Զեւսը Զևսը այդտեղ Գլավկոսի խելքը առաւառավ,
Որը փոխեց իր զենքերը Դիոմեդեսի զենքերի հետ.
Տըվեց նըրան իր ոսկեղենն, պըղընձեղենն առավ նըրա,
Իրենն հարյուր եւ և ավելի եզան գընով, նրանը՝ իննի։
Իսկ Հեկտորը երբ որ հասավ Սկեական դարբասի մոտ,
Ու հարցըրին որդոց, եղբոր, հարազատի մասին իրենց
Եվ Հեկտորը հըրամայեց բոլոր նըրանց գընալ կարգով
Աղոթելու աստվածներին, զի ահեղ էր աղեղը աղետը մեծ։
Իսկ երբ հասավ նա գեղապանծ պալատըմեծ պալատը մեծ Պրիամոսի,{{տող|240}}Որ կանգնած էր կամարակապ եւ և կոփածո սըրահներով,
(Ուր սըրբատաշ քարից հիսուն ճոխ սենյակներ կային շինված
Իրարու կից՝ Պրիամոսի որդոց, նըրանց կանանց համար,
Որտեղ քընում էին բոլոր փեսաները Պրիամոսի.
Պարկեշտասուն ու գեղանի իրենց կանանց հետ պառկելով)։
Այդտեղ որդու առաջն ելավ շնորհապարգեւ շնորհապարգև մայրը անուշ,
Որ գընում էր չըքնաղագեղ Լավոդիկե աղջըկա մոտ,
Որն ամենից գեղեցիկն էր իր մյուս բոլոր դուստրերի մեջ.
{{տող|250}}Մայրը որդու ձեռքը բըռնեց ու հարց արավ այս ասելով.
«Որդյակ իմ քաջ, ինչո՞ւ ահեղ մարտը թողած՝ եկել ես տուն,
Ոստանի շուրջ մեր բարեշեն, որի համար եկել ես դու,
Որ քաղաքի աշտարակից ձեռքըդ պարզես Արամազդի՞ն:
Բայց ըսպասիր, որ քեզ համար գընամ անուշ գինի բերեմ,
Որ նախ ձոնես Արամազդ հորն եւ և մյուս անմահ աստվածներին,
Եվ ապա ինքըդ խըմելով անուշ գինին՝ քեզ կազդուրես,
Քանզի գինին հոգնած մարդուն կըտա նոր ուժ ու զորություն,
{{տող|260}}Կորդակաճոճ Հեկտորը քաջ իր մորն այսպես պատասխանեց.
Իսկ անլըվա ձեռքով հրաշեկ գինի ձոնել Արամազդին
Մեղքենում եմ, քանզի երբեք պետք չէ արյամբ ու փոշիով
Գընա մեհյանն անմիջապես ավարառու Աթենասի
Եվ լավագույնն ապարանքում ունեցած քո շըղարշներից
Դի՛ր վարսագեղ Աթենասի ծընկան վըրա եւ և ուխտ արա
{{տող|270}}Զոհաբերել տասներկու հատ մեկ տարեկան երինջ անծին,
Գուցե գըթա մեր քաղաքին, մանուկներին ու մեր կանանց,
Եվ վերջապես հեռու վանե նըվիրական Իլիոնից
Արհավիրքի հընարագետ այդ Տիդեսի վայրագ որդուն.
Իսկ ես գընամ Ալեքսանդրին ետ կանչելու, թե ինձ անսա:
Երանի թե պատռեր գետինն ու Պարիսին տակովն աներ.
Արամազդը սընեց նըրան իբրեւ իբրև պատիժ տըրոյացոց,Մեծահոգի Պրիամոսի եւ և նըրա ողջ որդոց համար։Թե տեսնեի՜, ահ, ես նըրա գահավիժումդ ըժոխքն գահավիժում դըժոխքն ի վար՝
{{տող|280}}Մոռանայի՜ պիտի բոլոր աղետներն այս դառն ու դըժնի»:
Այսպես ասաց, եւ և Հեկաբեն ըշտապեց տուն եւ և աղախնոց
Հըրամայեց ոստանի ողջ տիկիններին հավաքելու,
Իսկ ինքն արագ գընաց դեպի ըշտեմարանն անուշաբույր,
{{տող|300}}Եվ աղոթեց աղերսագին դըստերը մեծն Արամազդի.
«Վեհագույնըդ աստվածուհյաց, քաղաքապահ ո՛վ Աթենաս,
Փըշրի՛ր նիզակն անագորույն Դիոմեդեսի եւ և թող որ նա
Բերանքսիվայր ընկնի տապաստ Սկեական դըռան առաջ:
Զոհ ենք բերում այստեղ, ահա՛, քո մեհյանում, տասներկու գեր
Մեկ տարեկան անծին երինջ, որպեսզի դու, գուցե, գըթաս
Մեր քաղաքին ու մեր կանանց եւ և մեր մատղաշ մանուկներին»։
Այսպես ասաց աղոթելով, բայց չընդունեց աստվածուհին:
Տըրոյայում ապրող հըմուտ վարպետների հետ միասին,
Պատրաստեցին նըրա համար սըրահ, սենյակ ամրոցի մեջ,
Պրիամոսի եւ և Հեկտորի պալատներին ճիշտ առընթեր։
Այնտեղ մըտավ Արամազդի սիրելագույն Հեկտորը քաջ,
Ձեռքին բըռնած ուներ նիզակ մի տասնըմեկ կանգունաչափ,
Գըտավ Հեկտորն Ալեքսանդրին նըստած այնտեղ, իր սենյակում
Փայլուն զենքերն իր զըննելիս՝ ասպար, աղեղ, լանջապանակ.
Իսկ Հեղինեն արգիուհի նաժիշտների միջեւ միջև նըստած
{{տող|320}}Պատվերներ էր տալիս նըրանց զարմանազան ձեռագործի:
Խեթ նայելով եղբոր վըրա՝ հանդիմանեց Հեկտորն այսպես.
Եղբորն այսպես պատասխանեց աստվածատիպ Պարիսը պերճ.
«Կըշտամբանքը տեղին է քո, Հեկտոր, եւ և ո՛չ հանիրավի,Սիրտըս քո դեմ բաց եմ անում,եւ և դու ինձ լավ մըտիկ արա,{{տող|330}}Տըրոյացոց դեմ ունեցած զայրույթից չէ եւ և կամ ոխից,
Որ նըստել եմ ես իմ տան մեջ, այլ իմ ցավով եմ տապակվում։
Կինըս հիմա ինձ համոզեց ողոքավոր իր խոսքերով,
Հորդորեց ինձ պատերազմի, եւ և լավն այդ է, թըվում է ինձ.
Հաղթությունը հաճախ մեկից մյուսին է ժպտում կըռվում:
Առայժըմ դու ըսպասիր ինձ, մինչեւ մինչև հագնեմ զենքերըս ես,Կամ ուզում ես ինքըդ գընա, ես կըհասնեմ քո ետեւից»։ետևից»։
Այսպես ասաց, կորդակաճոճ Հեկտորը լուռ մընաց սակայն,
{{տող|340}}Այն օրը, որ մայրըս ծընեց, չար փոթորիկն առներ տաներ
Լեռան վըրա կամ բարձրագոչ խորքը ծովի, ալիքներում
Բայց քանի որ աստվածները այսքան աղետ հասցըրին մեզ,
Ունենայի՜ գոնե կըտրիճ մի ամուսին անկողնակից,
Որ ըզգացվեր մարդկանց ծանըր նախատինքից եւ և ամաչե՛ր,Բայց նա չունի հիմա կուռ միտք եւ և երբեք էլ չի ունենա,
Որի համար, հույս ունեմ ես, արդյունքը նա կըվայելի:
Բայց դու, տագր իմ, արի առայժմ ու բազմոցի վըրա նըստիր,
Քանզի սաստիկ հոգնած է քո հոգին կըռվի տաժանքներից՝
{{տող|350}}Իմ պատճառով, անամոթիս, եւ և Պարիսի նըմանապես,
Որոնց դըժխեմ բախտ վիճակեց Արամազդ հայրն ամենիմաստ,
Որպեսզի մենք գալոց մարդկանց մոտ էլ դառնանք առակ ու երգ»։
Սաղվարտաճոճ Հեկտորը քաջ նըրան այսպես պատասխանեց.
«Ինձ, Հեղինե, նըստելու մի՛ հըրավիրիր, որովհետեւորովհետևՍըլանում է սիրտըս այնտեղ, տանելու լույս եւ և օգնություն
Տըրոյացոց, որոնք հիմա ինձ են մընում անձկակարոտ։
Բայց դու սըրան ըշտապեցրու, եւ և ինքն էլ թող աճապարի,Որ քանի դեռ քաղաքումն եմ՝ հասնի շուտով իմ ետեւիցետևից:
Իսկ ես հիմա տուն եմ գընում՝ տեսնելու իմ գերդաստանին՝
{{տող|360}}Սիրուն կընոջս ու մանկիկին, քանզի հաստատ ես չըգիտեմ,
Թե կըդառնսա՞մ կըդառննա՞մ ես վերըստին ու կըտեսնե՞մ իմ սիրելյաց,Թե՞ աստվածներն աքայեցոց ձեռքով պիտի ինձ նըվաճեն»:'
Այսպես ասաց եւ և հեռացավ կորդակաճոճ Հեկտորը մեծ,
Եվ շուտափույթ հասավ նա իր ապարանքը բընակավետ:
Բայց տանը չէր Անդրոմաքեն՝ լուսածըղի կինը նըրա,
Այդ միջոցին նա իր մանկան եւ և քողազարդ նաժիշտի հետ
Աշտարակի վըրա կանգնած՝ հեկեկում էր արտասվալից։
Երբ Հեկտորը ապարանքում չըգըտավ իր կընոջն անբիծ,
Ելավ տընից, կանգնեց շեմքում ու ծառայող կանանց ասաց.
{{տող|370}}«Ինձ մոտ եկեք, աղախիննե՛ր, եւ և ճըշմարիտն ասացեք ինձՏընից որտե՞ղ է գընացել Անդրոմաքեն իմ ձյունաթեւձյունաթև,
Իր տալերի մո՞տ է արդյոք, կամ քողազարդ ներերի մո՞տ,
Թե տաճարումն է Պալլասի, ուր եւ և ուրիշ տըրովուհիքՀաշտեցնում են ժանտաբարո եւ և վարսագեղ աստվածուհուն»։
Եվ պատասխան տըվեց նըրան ժըրագըլուխ տընտեսուհին.
{{տող|380}}Այլ նա գընաց դեպի բարձըր աշտարակը Իլիոնի,
Լուր առնելով, որ աքայանք տըրոյացոց նեղում են խիստ
Այնտեղ վազեց նա խենթի պես իր դայակի եւ և մանկան հետ»։
Այսպես ասաց տընօրեն կինն, ու Հեկտորը տընից թըռավ
Որ բերում էր իր գըրկի մեջ քաջ Հեկտորի սիրուն մանկան,
Դեռ անթոթով, մատղաշ մանկիկ, աստղի նըման ճաճանչափայլ։
Հեկտորը իր սիրուն մանկանն Սկամանդրիկ էր անվանում<ref>''Հեկտորը իր սիրուն մանկան Սկամանդրիկ էր անվանում'' - Հեկտորը որդուն այդպես է կոչում ի պատիվ Սկամանդրա գետի աստծո, իսկ տրոյացիները նրան,ի պատիվ հոր, կոչում են Աստիանաքսոս, որ թարգմանաբար նշանակում է «քաղաքի առաջնորդ», «Ոստանիշխան»։</ref>,
Իսկ ուրիշներն ապարանքում՝ կանչում էին Ոստանիշխան,
Զի Հեկտորը ինքն էր միայն պաշտպանում մեծ ոստանն Իլիոն։
Ժըպտաց Հեկտորը լըռելյայն նայելով իր մանկան վըրա:
Իր ամուսնու առջեւ առջև կանգնած արտասվում էր Անդրոմաքեն,
{{տող|400}}Ապա բըռնեց նըրա ձեռքից ու քացրությամբ այսպես ասաց.
«Քաջությունըդ քեզ ի կորուստ է մատնելու, քաղցր ամուսին,
Չես մեղքենում ոչ քո մանկան, եւ և ոչ էլ ինձ տարաբախտիս,
Որ քեզանից, ա՜հ, վաղաժամ պիտի այրի մընամ շուտով,
Զի քո վըրա հարձակվելով՝ քեզ կըսպանեն աքայեցիք։
Իսկ առանց քեզ՝լավն այն է, որ հողը մըտնեմ, իմ սիրելիս,
Քո մահից ետ, այլեւըս այլևս ես ի՞նչ ըսփոփանք պիտ ունենամ,
Այլ միայն ցավ ու հառաչանք, զի ես չունեմ ոչ հայր, ոչ մայր:
Աքիլլեսը Պելիսածին ըսպանեց հորն իմ հարազատ,
Յոթ հարազատ եղբայրներըս ապարանքում, մի օրվան մեջ
Դըժոխք իջան, զի ըսպանեց Աքիլլը քաջ բոլորին էլ
Դանդաղաքայլ եզների մոտ եւ և ըսպիտակ ոչխարների։
Իսկ իմ մորը, որ իշխում էր Պլակիոնի ըստորոտում,
Այստեղ բերեց իր բովանդակ ճոխ գանձերի հետ միասին,
Հետո միայն ազատ թողեց առնելով մեծ փըրկանք անբավ,
{{տող|420}}Եվ Արտեմիսը նետազբոս զարկեց նըրան հորըս տանմեջ։
Հիմա, Հեկտոր, դու հայր ես ինձ եւ և մեծարո մայր ինձ համար,Դու ինձ եղբայր ես հարազատ եւ և ամուսին ծաղկափըթիթ.
Գըթա՛ ուստի, սիրելիդ իմ, կաց ամրոցում, այստեղ, ինձ մոտ,
Որ չըթողնես մանկանըդ որբ եւ և կընոջըդ՝ որբեւայրիորբևայրի:
Մոլաթուզի մոտ կանգնեցրու դու զորքը քո, զի այնտեղից
Հեշտ է մըտնել քաղաքը մեր, պարիսպներն են դյուրամատույց.
Երեք անգամ փորձ արեցին քաղաք մըտնել այդ ուղղությամբ
Զույգ Այաքսներն ու մեծանուն Իդոմենեսն, ապա երկու
Ատրիդները եւ և Տիդեսի որդին հըսկա, հաստաբազուկ։
{{տող|430}}Հավանաբար՝ կամ մի հըմուտ գուշակ նըրանց ասել է այդ,
Եվ կամ գուցե նըրանց միտքը մըղեց նըրանց դեպի այդ կողմ»։
Կորդակաճոճ Հեկտորը քաջ նըրան այսպես պատասխանեց.
«Այդ բոլորի մասինեւ մասին և ե՛ս եմ մըտածում, Անդրոմաքե՛,
Բայց ամոթով պիտի մընամ տըրոյացի տըղամարդկանց
Ու կանանց մոտ երկայնազգեստ, եթե երբեք մընամ այստեղ
Եվ հեռանամ փառապարգեւ փառապարգև պատերազմից վախկոտի պես:
Սիրտըս էլ ինձ թույլ չի տալիս, սովորել եմ ես քաջ լինել
Եվ մարտընչել տըրոյացի կըտրիճների գըլուխն անցած,
Ի մեծ պարծանս իմ հարերի հայրերի փառաց անմահ եւ և իմ անձին,{{տող|440}}Զի քաջ գիտեմ, եւ և հոգիս էլ վկայում է վաղուց արդեն`
Որ պիտի գա, որ կործանվի Իլիոնը նըվիրական,
Եվ քաջատեգ Պրիամը իր ժողովըրդով պիտի կորչի:
Բայց ինձ այնքան չեն ցավեցնում աղետները տըրոյացոց,
Ոչ իսկ վիշտը Հեկաբեի եւ և Պրիամոս թագավորի,Ինչպես եւ և իմ եղբայրների, որոնք թեեւ թեև արիասիրտ՝
Ընկնելու են ոսոխների ձեռքից շուտով փոշեթավալ,
Որքան քո ցավն, Անդրոմաքե, երբ ոմըն քաջ աքայեցի
Դեպի Արգոս գերի տանի քեզ՝ լալագին եւ և անազատ:
Այնտեղ կըտավ գործես պիտի ուրիշ հարուստ տիկնոջ համար,
{{տող|450}}Կամ ջուր կըրես դու Միսեիս եւ և Հիպերե աղբյուրներից
Դառըն սըրտով, անտանելի, ժանտ կարիքից հարկադըրված.
Եվ տեսնելով մեկը քո դառն արտասուքներն՝ այսպես ասի.
Որ մարտընչում էր Իլիոնի շուրջը մըղվող պատերազմում»:
Այսպես կասեն, եւ և դու սըրտանց կըկարոտես քո ամուսնուն,
Որ կարող էր քեզ ազատել, փըշրել լուծը քո գերության.
Բայց թող ծածկի սեւ սև հողը ինձ, սիրելիդ իմ Անդրոմաքե,Նախքան գերվելըդ տեսնեմ ես, եւ և հառաչներդ լըսեմ տխուր»:
Այսպես ասաց Հեկտորն ահեղ եւ և ուզեց իր որդուն գըրկել,{{տող|460}}Բայց մանկիկը ճիչ արձակեց եւ և դայակի կըրծքին կըպավԱհաբեկված հոր զենքերից եւ և ձիագես գարգմանակից
Եվ ցըցունքից, որ ճոճվում էր գըլխանոցի վըրա նըրա:
Ժըպտաց հայրը սիրագորով, ժըպտաց եւ և մայրը մեծարո:
Հանեց այնժամ Հեկտորն ահեղ գըլխից կորդակն իր ահագին
Փայլակնացայտ ու բոցափայլ եւ և այն դըրեց գետնի վըրա,
Ապա գըրկեց սիրուն մանկանն ու ձեռքի մեջ օրորվելով՝
Աղոթք արավ Արամազդին եւ և մյուս բոլոր աստվածներին.«Ո՛վ Արամազդ եւ և դուք բոլոր անմահներըդ ոլիմպական,
Արեք այնպես, որ իմ որդին դառնա ինձ պես փառքն իմ երկրի,
{{տող|470}}Եվ ինձ նըման իր քաջությամբ տեր լինի մեծ Իլիոնին,
Եվ նայելով նըրան ասեն՝ սա ավելի քաջ է հորից,
Երբ որ կըռվից դառնա հաղթող եւ և արյունոտ ավար բերի,Ախոյանին իր ըսպանած, եւ և մայրը թող ուրախանա»։
Այսպես ասաց ու մանկիկին հանձնեց կընոջն իր սիրելի,
Որ առնելով երեխային՝ սեղմեց կըրծքին իր բուրավետ
{{տող|480}}Իսկ օրհասից, ես չեմ կարծում, որ կարենա մեկը փախչել,
Ոչ վախկոտը, ոչ էլ արին, որ ծընվել է այս աշխարհում։
Բայց տուն դարձիր դու, սիրելիս, եւ և ըզբաղվիր քո գործերով,Իլիկ մանիր, գործիր ոստայն եւ և աղախնոց տուր հըրաման՝
Իրենց գործով ըզբաղվելու, կըռվի հոգսը թող որ մընա
Իլիոնում ծընված բոլոր տըղամարդկանց, մանավանդ ինձ»։
Այսպես ասաց Հեկտորն ահեղ եւ և գըլխանոցն առավ գետնից,
Իսկ սիրասուն կինը նորից դեպի պալատ վերադարձավ
Ճամփին շուտ-շուտ ետ նայելով եւ և թափելով առատ արցունք:
Անդրոմաքեն հասավ շուտով Հեկտորի տունը բարեշեն
{{տող|490}}Եվ բազմաթիվ իր աղախնոց սիրտը շարժեց լաց ու կոծով:
Ողբում էին բոլորն այնտեղ քաջ Հեկտորին դեռ կենդանի,
Ազատվելու աքայեցոց ձեռքից ու մեծ զորությունից:
Եվ պըղընձյա, ճաճանչափայլ իր զենքերը հագած բոլոր
Սըլանում էր քաջասըրունք` Իլիոնի փողոցներով։
Դեպի ծանոթ մարգագետնի մեջ արածող ժիր զամբիկներն, —
Այդպես Պարիսը Պրիամյան Պերգամայի բարձր ամրոցից
Ցոլում-գընում էր զինավառ, պայծառափայլ ինչպես արեւարևՈւ թեթեւոտն թեթևոտն առաջ թըռչում, ուրախ, հըպարտ ինքն իրենով:
Հասավ շուտով նա Հեկտորին այն ժամանակ, երբ այնտեղից,
Ուր խոսել էր իր կնոջ հետ՝ հեռանալու վըրա էր նա։
Սաղվարտաճոճ Հեկտորը մեծ եղբորն այսպես պատասխանեց.
«Արդարամիտ եւ և ոչ մի մարդ չի կարող քո, սիրելիդ իմ,
Քաջություններըդ պարսավել, քանզի քաջ ես դու իսկապես,
Բայց դու կամա ես ծուլանում ու չես ուզում պատերազմել:
Ցավում է իմ սիրտը սաստիկ, երբ քո մասին վատ եմ լըսում
Տըրոյացոց բերնից, որոնք տառապումեն տառապում են քո պատճառով:
Բայց գընանք այժմ, ուրիշ անգամ մենք կըհարթենք վեճերը մեր,
Թե շընորհի մեզ Արամազդն ի պատիվ մեծ աստվածների
Որոնք հոգնած են թիերով ճեղքելով ծովն անծայրածիր,
Եվ անդամները տաժանքից ջարդըվում են վաստակաբեկ,
Տըրոյանք այդպես ուրախացան այդ երկուսի երեւալով։երևալով։
Ըսպանեցին այնտեղ՝ Պարիսն Արեթոս թագավորի
{{տող|10}}Որին ծընեց Արեթոսի Փիլեմիդուս կինն աչագեղ.
Եվ Հեկտորը իր աշետով խոցեց կոկորդն Էտիոնի
Պըղընձակուռ սաղավարտի ցածի կողմից եւ և ըզգետնեց:
Իսկ Գլավկոսն՝ Հիպպոլոքի որդին, իշխանը լիկեցոց
Դեքսիական Իփինոսի ուսին զարկեց իր նիզակով
Սակայն եթե դու ինձ լըսես, որ անկասկած լավ կըլինի,
Արի այսօր առժամապես դադարեցնենք կըռիվը մենք,
{{տող|30}}Հետո կըռվեն թող վերըստին, մինչեւ մինչև քանդվի Իլիոնը սուրբ,Քանի որ դու եւ և այդ Հերան ամբողջ հոգով այդ եք ուզում»:
Եվ Աթենասն անմիջապես նըրան այսպես պատասխանեց.
Բայց տեսնենք թե ինչպե՞ս պիտի դադարեցնես կըռիվը դու»։
Եվ Ապոլլոնն՝ արքայորդին Արամազդի պատասխանեց.
«Եկ գըրգըռենք ձիախըրոխտ այդ Հեկտորիահեղ Հեկտորի ահեղ հոգին,
Որ նա ոմըն աքայեցու մենամարտի հըրավիրե,
Այն ժամանակ պըղընձասրունք աքայեցիք բորբոքվելով
{{տող|40}}Հեկտորի դեմ պիտի հանեն դյուցազնասիրտ մի ախոյան»։
Հելենոսը՝ Պրիամոսի սիրուն որդին ըզգաց հոգով
Խորհուրդը այդ, որ աստվածներն ընդունեցին իրենց միջեւմիջև,
Եվ Հեկտորին մոտենալով՝ նըրան այսպես ասաց արագ.
«Հեկտո՛ր, հովի՛վ ժողովըրդի, Արամազդին հանճարակից,
Պիտի լըսե՞ս դու ինձ արդյոք, որ քո եղբայրն եմ հարազատ։
Դու նըստեցրու բոլոր այն մյուս տըրոյացոց եւ և աքայանց,
Եվ ձայն տալով՝ հըրավիրիր աքայեցոց քաջագույնին,
Որ ամեհի մենամարտում քեզ ախոյան հանդիսանա,
{{տող|50}}Զի օրհասըդ հեռու է դեռ ու չի հասել օրըդ մահվան.
Աստվածներից մի այսպիսի շըշունջ հասավ իմ ականջին»։
Այսպես ասաց, եւ և Հեկտորը լըսելով այդ՝ ուրախացավ.Առաջ անցավ անմիջապես եւ և նիզակի կիսից բըռնածՀըրամայեց, եւ և նըստեցին տըրոյացոց գընդերն ամեն
Ագամեմնոնն էլ նըստեցրեց պըղընձազգեստ աքայեցոց:
Եվ Աթենաս աստվածուհին ու Ապոլլոնն արծաթաղեղ
Եվ այնտեղից, նըման երկու անգըղների, լի հըրճվանքով
Դիտում էին իրարու մոտ խիտ նըստոտած գընդերը գոռ
{{տող|60}}Ասպարներով, կորդակներով եւ և տեգերով ալեծածան
Ինչպես ծովը, որ վետ ի վետ սարսըռում է հողմի շընչից
Եվ ալիքներն ըսկըսում են մըթնել, այդպես մարտադաշտում
Աքայեցոց եւ և տըրոյանց գընդերն էին նըստել կարգով։Հեկտորն այնժամ կանգնած երկու բանակների միջեւ՝ միջև՝ ասաց,«Ինձ լըսեցեք, տըրոյացիք եւ և աքայանք պըղընձազեն,
Ասում եմ այն, ինչ որ սիրտս է թելադրում ինձ այս վեհ ժամին։
Զըրվանյան Զեւսը Զևսը բարձրագահ՝ երդումները մեր չընդունեց,
Եվ չարիքներ է շարունակ նյութում երկու կողմերի մեջ,
{{տող|70}}Եվ կամ պարտվեք ինքներըդ ձեր նավերի մոտ ծովագընաց:
Այդտեղ, ձեր մեջ նըստած են արդ ամենաքաջ աքայեցիք,
Ով նըրանցից սիրտ է անում ինձ ախոյան հանդիսանալ,
Մենամարտել Հեկտորի դեմ, առաջ թող գա, ես եմ կանչում։
Բայց ասում եմ, եւ և թող ինքը Արամազդը վըկա լինի,
Եթե նա ինձ սըլաքաշեշտ հարվածե սուր իր պըղինձով,
Կողոպտելով՝ զենքերը իմ թող նավատորմն առնի տանի,
Բայց մարմինըս հանձնի մերոնց, որպեսզի իմ մահից հետո
Ինձ խարույկի արժանացնեն տըրոյացիք՝ կին, տըղամարդ։
Իսկ եթե ես ինքս ըսպանեմ, փառք պարգեւ պարգև է Ապոլլոնն ինձ,
{{տող|80}}Նըրա զենքերն ավարելով պիտի տանեմ Իլիոնը սուրբ,
Կախեմ այնտեղ՝ կորովաձիգ Ապոլլոնի մեհյանի մեջ,
Որ վարսագեղ աքայեցիք պատշաճ կարգով թաղեն նըրան
Եվ լայնասփյուռ Հելլեսպոնտի ափի վրա կանգնեն շիրիմ,
Որ մեզանից հետո ծնված որեւէ որևէ մարդ այսպես ասի
Կապույտ ծովի վըրա իր մեծ լաստանավով ճամփորդելիս.
{{տող|90}}Այսպես ասաց, ու մընացին բոլորը լուռ ու կարկամած,
Հըրաժարվելն ամոթէր ամոթ էր խիստ, իսկ ընդունելն երկյուղալի:
Սակայն ընդոստ ոտքի ելավ Մենելավոսն ահեղագոռ
Ու նախատեց նըրանց սաստիկ, սրտի խորքից հառաչելով.
Ինչ մեծ ամոթ ու նախատինք կըլինի մեզ, եթե մեզնից
Չելնի մի քաջ դանայեցի՝ մենամարտի Հեկտորի դեմ։
Երանի թե դուք բոլորդ էլ լինեիք հող, փոշի եւ և ջուր,
Նըստած այստեղ ամեն մեկըդ այդպես անսիրտ, անփառունակ։
Ինքըս կելնեմ Հեկտորի դեմ հագած զըրահ-զենքերըս ողջ,
Այս ասելով՝ հագավ իսկույն իր գեղեցիկ զենքերը նա։
Այդտեղ, անշուշտ, ո՛վ Մենելավ, մահ կըբերեր Հեկտորը քեզ,
Զի քեզանից շատ ավելի զորեղ էր նա եւ և քաջամարտ,
Թե արքաներն աքայեցոց չարգելեին քեզ մարտ մըտնել։
Ինքը Ատրիդ Ագամեմնոն իշխանապետն այն ժամանակ
Բըռնեց նըրա աջ ձեռքը եւև, տալով անունն՝ այսպես ասաց.«Խե՞նթ ես դու, քա՛ջ Մենելավոս, անմըտություն հարկավորչէհարկավոր չէ,Տեղըդ նըստիր եւ և հանդարտվիր, թեեւ թեև դըժվար լինի քեզ այդ,
Մի՛ հանդըգնիր քեզնից քաջի դեմ ախոյան հանդիսանալ,
{{տող|110}}Պրիամյան քաջ Հեկտորի դեմ, որից բոլորն են վախենում։
Աքիլն անգամ, որ քեզանից շատ ավելի քաջ է, զորեղ,
Աքայեցիք նըրա հանդեպ այլ մըրցակից դուրս կըբերեն։
Պրիամյանը թեեւ թեև անվախ ու մըրցության մեջ անհագուրդ,
Բայց կարծում եմ՝ ուրախությամբ պիտի ծալի ծընկները նա,
Միայն թե ողջ դուրս պըրծընի ահեղ կըռվից եւ և գուպարից»։
Ասաց դյուցազն եւ և իր եղբոր միտքը շըրջեց անմիջապեսԻրավացի իր խորհըրդով, եւ և եղբայրը հընազանդվեց.
{{տող|120}}Ապա զենքերն առան ուսից ծառաները ուրախությամբ:
Ելավ այնժամ Նեստորը եւ և այսպես ասաց աքայեցոց.
«Ով աստվածներ, մեծ սուգ պիտի հասնի երկրին մեր աքայանց,
Եվ սոսկալի գույժ կըլինի ձիամարզիկ ծեր ՊելեւսինՊելևսին,Հըռչակավոր խորհըրդական եւ և հըռետոր միրմիդոնաց,
Որ ինձ երբեմըն հաճույքով հարըցնում էր, երբ տանն էի,
Աքայեցոց ազգ ու զարմի եւ և նըրանց ողջ նախնյաց մասին,-
Եթե լըսի, որ աքայանքս սարսափում ենք Հեկտորի դեմ,
Աստվածներին բարձրացնելով իր ձեռքերը պիտի խընդրի
Որ իր հոգին մարմնից ելած իջնի դըժոխքն անմիջապես:
{{տող|130}}Երանի՛ թե, հայր Արամազդ, եւ և Աթենաս, եւ և Ապոլլոն,
Երիտասարդ լինեի ես, ինչպես էի այն ժամանակ,
Երբ սըրընթաց Կելադոնի մոտ գումարված պիլացիներն
Ու տիգավոր արկադացիք պարիսպների շուրջ Փիասի
Կըռվում էին կորովաբար Հարդանոսի ափերի մոտ:
Ելավ նըրանց մեջ նախամարտ Երեւթալյոնն Երևթալյոնն աստվածատիպ
Իր ուսերին գըցած զենքերն Արեիթոս թագավորի,
Որ լախտավոր էր հորջորջվում տղամարդկանց, կանանց կողմից,
Քանզի երբեք երկար տեգով եւ և աղեղով չէր մարտընչում<ref>Ծերունի Նեստորի այս պատմությունը հիշեցնում է աստվածաշնչյան Դավթի և Գողիաթի մասին պատմվածքը:</ref>,
Այլ իր լախտով երկաթակուռ՝ ջարդում էր ողջ գընդերը նա։
{{տող|140}}Լիկուրգոսը նըրան դավով ըսպանեց, ո՛չ իր քաջությամբ,
Եվ չըվանեց մահն իրենից. Լիկուրգոսը վըրա հասավ
Եվ նիզակով նըրան շամփրեց, որը ընկավ գետնատարած:
Կապտեց պղնձյա բուռն Արեսի նըրան տըված զենքերը եւև
Հետո ինքն էր կըրում նըրանց Արեսի գոռ մարտերի մեջ:
Լիկուրգոսը երբ իր տան մեջ հասավ արդեն խոր ծերության,
Տըվեց դըրանք իր սիրելի Երեւթալյոն Երևթալյոն զինակցին քաջ,
Որ նըրանցով ըսպառազեն՝ կոչ էր անում ողջ քաջերին,
Որոնք զարհուր ու դողահար՝ չէին դուրս գա մենամարտի։
{{տող|150}}Բայց ինձ հոգիս հանձնապաստան մըղեց նըրա դեմ կըռվելու,
Ըսպանեցի հաղթահասակ ու վիթխարի այդ հըսկային,
Գետնին փըռված ծածկում էր նա ահագին տեղ իր դիակով։
Երանի՜ թե նույն տարիքին լինեի ես եւ և նույն ուժին,
Եվ կունենար կորդակաճոճ Հեկտորն այնժամ մի ախոյան,
Մինչ ձեր միջից, աքայեցի՛ք, ամենահաղթ քաջերն անգամ
Չեն հանդըգնում արիաբար խիզախելու Հեկտորի դեմ»։
Այսպես խոսեց Նեստորը ծեր, եւ և ինն հոգի ելան ոտքի.
{{տող|160}}Առաջինը հանդես եկավ Ագամեմնոն արանց արքան,
Երկըրորդը Տիդյանն ելավ՝ Դիոմեդեսն հաղթաբազուկ,
Սըրանցից վերջ՝ Իդոմենեսն, իր զինակիցն ելավ ապա-
Մերիոնեսը մարդասպան Ենիալին համանըման.
Տենչում էին նրանք բոլորն էլ կըռվելու Հեկտորի դեմ,
Բայց Գերենյան Նեստոր ասպետն այսպես ասաց այդ քաջերին.
«Վիճակ պիտի գըցվի ձեր մեջ, եւ և վիճակը ում որ ելնի,
{{տող|170}}Նա, անկասկած, ուրախություն կըպատճառի աքայեցոց,
Եվ կըցնծա ինքն էլ հոգով, եթե երբեք ողջ պըրծընի
Սարսափելի այդ գուպարից, մըրցամարտից ամեհագույն»։
Այսպես ասաց, եւ և ամենոք իր վիճակը նըշանագրեց,
Ու գըցեցին Ագամեմնոն Ատրիդեսի գըլխանոցում.
Իսկ ժողովուրդն աղոթում էր աստվածներին բազկատարած,
Եվ ամեն ոք այս էր ասում՝ հայացքն ուղղած երկինքն ի վեր.
«Հա՛յր Արամազդ, վիճակը հան կամ Այաքսին, կամ Տիդյանին,
Եվ կամ իրեն՝ մեծահարուստ թագավորին Միկենացոց»։Միկենացոց<ref>''մեծահարուստ թագավորին Միկենացոց'' - Ագամեմնոնն է:</ref>»։
Այսպես էին ասում նըրանք, մինչդեռ Նեստոր ասպետը ծեր
{{տող|180}}Վիճակներն էր շարժում նըրանց աչքի առաջ, սաղավարտում.
{{տող|190}}«Վիճակն իմն է, ի՛մն է, այո՛, ուրախ եմ ես, սիրելիներ,
Հույս ունեմ թե ես կըհաղթեմ քաջ Հեկտորին դյուցազնազարմ:
Սակայն մինչեւ մինչև ես կըհագնեմ ռազմի զենքերն իմ պըդընձյապըղընձյա,
Աղոթեցեք դուք Զըրվանյան Արամազդ մեծ թագավորին,
Լըռիկ-մընջիկ, ձեր սըրտի մեջ, որ չըլըսեն տըրոյացիք,
Կամ բարձրաձայն, թեկուզ լըսեն, մենք ոչ ոքից չենք վախենում,
Քանզի ոչ ոք չի կարող ինձ ուժով եւ և կամ դավով հաղթել,Որովհետեւ Որովհետև չեմ կարծում թե խեղճ, անճարակ լինեմ այնքան
Ես, որ ծընվել ու սընվել եմ սիրասընունդ Սալամիսում»։
Ասաց, նըրանք աղոթելով Արամազդ մեծ թագավորին՝
{{տող|200}}Այսպես էին ասում իրենց հայացքն հառած երկինքն ի վեր.
«Հա՛յր Արամազդ, տե՛րդ Իդայի ամենավառ եւ և վեհապանծ,Հաղթությունը տո՛ւր Այաքսին եւ և շընորհիր փառք ու պարծանք,
Սակայն, եթե Հեկտորին էլ սիրում ես դու, այն ժամանակ
Երկուսին էլ տո՛ւր հավասար փառք ու պատիվ եւ և զորություն»։
Մինչդեռ այսպես աղոթք էին անում նըրանք Արամազդին,
Վըրա պըրծավ ըսպառազեն, Արեսն ինչպես սոսկատեսիլ
Երբ նետվում է իրարու դեմ պատերազմող գընդերի մեջ,
{{տող|210}}Որոնց Զեւսը Զևսը իրար ձըգեց սաստիկ քենով ու գըժտությամբ։
Այդպես առաջ նետվեց Այաքսն՝ աքայեցոց պատվարն ամուր,
Ժըպիտն ահեղ դեմքի վըրա. եւ և ճոճելով երկայնաստվեր
Նա իր նիզակն ահագնամեծ՝ ընթանում էր հըսկայաքայլ,
Եվ նայելով նըրա վըրա հրճվում էին արգիացիք:
Տըրոյացոց մարմնով, սակայն, անցավ սարսուռ մի սոսկալի,
Հեկտորն անգամ իր սըրտի մեջ սոսկաց ահեղ նըրա տեսքից.
Առաջ գընալ չէր կարող նա, ոչ էլ վախիցետ վախից ետ նահանջել,
Զի ինքն էր որ մենամարտի հրավեր կարդաց որոտաձայն:
Այաքսն առաջ անցավ բըռնած պղնձյա ասպարն իր բըրգաձեւբըրգաձև,
{{տող|220}}Յոթ տակ կաշվով ամրապընդված, որը շինեց նըրա համար
Տիքիոսը հըմուտ փոկհան, որ բընակվում էր Հիլեում:
Սա՛ պատրաստեց նըկարազարդ նըրա ասպարը հաստաբեստ
Արջառների կաշվով յոթ-տակ եւ և ութերորդ շերտը՝ պըղինձ:Տելամոնյան Այաքսը այն կըրծքի առջեւ առջև բըռնած հըպարտ՝
Հեկտորի դեմ կանգնեց խըրոխտ ու որոտաց ըսպառնագին.
«Հիմա պիտի դու պարզ տեսնես ու հասկանաս, գոռոզ Հեկտոր,
Ինձ հետ երբեք խաղ մի՛ անի երեխայի նըման տըկար
Եվ կամ կընոջ՝ անփորձ, անգետ՝ պատերազմի գործերի մեջ։
Ես լա՛վ գիտեմ կըռիվները եւ և նախճիրներն մենամարտի,Գիտեմ դեպ աջ եւ և դեպի ձախ տարուբերել այս չոր կաշին,Որ մարտերում ուժ է տալիս եւ և ինձ անհաղթ է դարձընում.
{{տող|240}}Գիտեմ աշխույժ նըժույգներով սուրալ, թըռչել դեպի գուպար,
Գիտեմ պարել մենամարտում, պատիվ բերել բուռն Արեսին.
Այլ հայտնապես ու համարձակ, եթե միայն կարողանամ»։
Այսպես ասաց, եւ և ճոճելով գըցեց աշտեն երկայնաստվեր
Ու հարվածեց Այաքսի հաղթ յոթընկաշյան կուռ վահանին.
Տեգը դիպավ պղնձյա շերտին, որ ութերորդն էր վըրայից,
Ու մեծարվեստ լանջապանի մեջ մըխըրճվեց իր սուր սայրով,
Բըզկըտելով սընակուշտից վարապանակն ախոյանի.
Հեկտորն իսկույն կըռանալով՝ հազիվ պըրծավ սեւ սև օրհասից:
Կըրկին անգամ վերցընելով նըրանք երկար տեգերն իրենց՝
Իրար վըրա հարձակվեցին նըման երկու առյուծների
Կամ անվըկանդ եւ և ամեհի վարազների նըման վայրագ։
Հեկտորն ուժգին զարկեց նիզակը վահանի ճիշտ մեջտեղին,
Բայց չըխազեց պըղինձը պինդ, ու սըլաքի ծայրը ծըռվեց։
Բայց մըրցումից ետ չընկըրկեց կորդակաճոճ Հեկտորը քաջ,
Այլ գընալով ետ-ետ՝ առավ հըսկա մի քար հուժկու ձեռքով,
Որ ընկած էր այնտեղ դաշտում՝ կոշտուփըռոշտ եւ և ահագին,Եվ Այաքնի Այաքսի յոթընկաշվյան կուռ վահանի կումբին զարկեց:
Այն ժամանակ Այաքսն ինքն էլ առավ մի քար ավելի մեծ,
Տարավ-բերավ ու շըպըրտեց դյուցազնական իր ողջ ուժով.
Երկանաքարը վիթխարի փըշրեց նըրա ասպարը կուռ
{{տող|270}}Եվ Հեկտորին խոցեց կըրծքից, եւ և նա ընկավ մեջքի վըրա:
Սակայն նորից ոտքի հանեց Ապոլլոնն իր պաշտպանյալին:
Նըրանք մոտից սուսերներով կըխոցեին իրար անշուշտ,
Եթե վըրա չը հասնեին հըրեշտակներն Արամազդի-
Քարոզները՝ <ref>''Քարոզները''- Այսինքն՝ պատվիրակները, բանբերները, մունետիկները։</ref> մեկը տրոյանց, մյուսն աքայանց կողմից եկած-
Տալթիբիոսն ու Իդեոսը, երկուսով էլ խոհեմազարդ,
Որ կանգ առան նըրանց միջեւմիջև, բըռնած ցուպերն իրենց երկար,
Եվ Իդեոսը՝ իմաստուն խորհըրդականն այսպես ասաց.
«Բավ է, որդյակք իմ սիրելի, դադարեցրե՛ք կըռիվը ձեր,
Արամազդը ամպրոպադեզ սիրում է ձեզ երկուսիդ էլ,
{{տող|280}}Երկուսդ էլ քաջ պատերազմող ռազմիկներ եք, մենք այդ գիտենք,
Բայց գիշեր է գալու շուտով, եւ և գիշերվան պետք է անսալ»։
Եվ պատասխան տալով նըրան՝ Տելամոնյան Այաքսն ասաց.
«Ո՛վ Իդեոս, դու Հեկտորին հըրամայիր այդ ասելու,
Քանզի նա էր, որ քաջերին մենամարտի հըրավիրեց,
Առաջ թող նա՛ դադարեցնի, եւ և ես նըրան կըհետեւեմ»։կըհետևեմ»։
Նըրան այսպես պատասխանեց սաղվարտաճոճ Հեկտորը մեծ.
Եվ նիզակով աքայանց մեջ քաջագույնն ես դու բոլորից,
Արի, այսօր վերջ տանք կըռվին, ապա նորից մենք կըսկըսենք,
{{տող|290}}Մինչեւ Մինչև աստված մեկնումեկիս շընորհե փառք եւ և հաղթություն։
Շուտով գիշեր է լինելու, իսկ գիշերին պետք է անսալ,
Որպեսզի ողջ աքայեցոց ուրախացնես նավերի մոտ,
Եվ մանավանդ քո սիրելյաց եւ և զինակից ընկերներիդ:
Ուրախացնեմ ե՛ս էլ Պրիամ թագավորին մեր քաղաքում,
Տըրովներին եւ և համորեն տըրովուհյաց երկայնազգեստ,
Որ ինձ համար աղոթում են աստվածների մեհյաններում։
Արի, միմյանց երկուսովս էլ շըքեղ ձոներ ընծայենք մենք,
Որ ամեն մի աքայեցի ն և տըրովյան այսպես ասի,
«Սըրանք թեև ոխերմասիրտ կըռվի մըտան իրարու հետ,
{{տող|300}}Բայց իրարից բաժանվեցին մըտերմական սիրով եւ և հաշտ»։
Այսպես ասաց եւ և հանելով հըսկա սուրը արծաթագամ
Իր պատյանով, գոտին էլ հետ ընծա տըվեց նա Այաքսին.
Իսկ Այաքսը տըվեց նըրան ծիրանավառ կամարն ընտիր,
Մյուսը՝ տրոյանք, որոնք անչափ ուրախացան, երբ որ տեսան
Իրենց քաջին, որ դառնում էր կըռվից կենդան ու ողջանդամ,
Զերծ Այաքսի բազկից անհաղթ եւ և սոսկալի բարկությունից,
Եվ առնելով նըրան իսկույն քաղաք տարան ուրախությամբ։
Իսկ մյուս կողմից՝ աքայեցիք՝ իր հաղթությամբ ուրախ-զըվարթ
Որն իր խելոք խորհուրդներով ծանոթ էր ողջ աքայեցոց՝
Նըրանց բարին կամենալով, խոսք առնելով՝ այսպես ասաց.
«Ո՛վ Ատրիդես եւ և դուք բոլոր աքայեցոց քաջ իշխաններ,
Պատերազմում մեռան բազում գիսակագեղ աքայեցիք,
Որոնց արյան ճապաղիքով գեղեցկահոս Սկամանդրի
Ափերը ողջ ներկեց Արեսն, ու հոգիներն իջան դըժոխք։
Եվ բաժանված մենք խըմբերի՝ մեռելները կըրենք այստեղ
{{տող|330}}Ջորիներով ու եզներով, եւ և բոլորին տանք կըրակի
Փոքր-ինչ հեռու մեր նավերից, որ ոսկորներն ամեն զինվոր
Տունը տանի՝ զավակներին, երբ հայրենիք վերադառնանք։
Եվ ընդհանուր մի դամբարան կանգնենք այնտեղ խարույկի շուրջ
Հողը դաշտից փոխադրելով, եւ և նըրա մոտ շինենք շուտով
Բարձրականգուն աշտարակներ՝ ամուր պատվար մեր նավերին.
Եվ նըրանց մեջ բանանք դըռներ պընդակառույց ու լայնարձակ,
Որոնց միջով կարողանան անցնել ձիերը անարգել.
Դըրսի կողմից, մոտը խորունկ փոսեր փորենք շուրջանակի,
Որոնք արգելք հանդիսանան նըժույգներին եւ և ամբոխին,
{{տող|340}}Երբ մեզ վըրա խուժեն խըրոխտ տըրոյացիք ահեղ մարտով»։
Այսպես ասաց, եւ և արքաներն հավան եղան այդ խորհըրդին:
Նույն այդ ժամին Իլիոնում, Պրիամոսի պալատի մոտ
Բազմագումար ժողով մի մեծ ունեին եւ և տըրոյացիք,
Եվ Անտենորը իմաստուն խոսք առնելով՝ այսպես ասաց.
«Ինձ լըսեցեք, տըրոյացիք եւ և դարդանյանք, դաշնակիցնե՛ր,
Ասում եմ այն, սիրելիներս, ինչ որ սիրտս է թելադրում ինձ,
Եկեք չըքնաղ արգիացի Հեղինեին իր գանձերով
Ետ ուղարկենք Ատրիդներին, զի մենք այսօր մարտենք մարտ ենք մըղում
Դըրժելով մեր ուխտը երդման, ուստի չունեմ ես ոչ մի հույս,
{{տող|350}}Թե մեզ համար լավ կըլինի, մինչեւ մինչև որ այդ չըկատարենք»։
Այսպես ասաց նա եւ և նըստեց, ելավ իսկույն այն ժամանակ
Ալեքսանդրոսն աստվածատիպ՝ այրն վարսագեղ Հեղինեի
Եվ դառնալով Անտենորին՝ այս թեւավոր թևավոր խոսքերն ասաց.
«Ո՛վ Անտենոր, խոսքերըդ ինձ բոլորովին դուր չեն գալիս,
Կարող էիր ավելի լավ խոսքա սել խոսք ասել դու, քան ասացիր.Սակայն եթե լուրջ ես խոսում եւ և այդպես ես մըտածում դու,
Ապա ուրեմն աստվածները խըլել են քո խելքը գըլխեդ:
Արդ, ես էլ իմ խոսքն եմ ասում տրրոյացոց մեջ ձիավարժ,
Ասում եմ պարզ ու վըճռաբար, Հեղինեին չեմ տա նըրանց,
{{տող|360}}Իսկ արդ ու զարդն ինչ որ բերել եմ Արգոսից այստեղ, մեր տուն,
Ետ կըտամ ես բոլորն ինչ կա, տալով վըրան եւ և ինձանից»:
Այսպես ասաց նա եւ և նըստեց, ոտքի ելավ նըրանից ետ
Ծեր Պրիամոսը Դարդանյան՝ խորհըրդականն աստվածիմաստ,
Եվ ի բարինտըրոյացոց՝ այսպեսխոսեցսիրողաբարբարին տըրոյացոց՝ այսպես խոսեց սիրողաբար,«Ինձ լըսեցեք, տըրոյացիք եւ և դարդանյանք, եւ և սատարներ,
Պիտի խոսեմ, ինչ կըրծքիս տակ սիրտըս է ինձ հըրամայում.
Գընացեք այժմ ն ընթրեցեք քաղաքի մեջ, ինչպես առաջ
Եվ ամեն ոք թող ուշք դընի գիշերային պահպանության,
Իսկ Իդեոսն առավոտ վաղ թող որ գընադեպի նավերն
{{տող|370}}Ու պատգամի Ագամեմնոն եւ և Մենելավ Ատրիդներին
Խոսքը Պարիս-Ալեքսանդրի, որ այս կըռվի պատճառն եղավ:
Եվ խելացի մի առաջարկ ավելացնենք, եթե ուզեն,
Դադարեցնել կըռիվն առժամ, դիակները այրենք մինչեւմինչև,
Ապա կըրկին շարունակենք մեր պատերազմն արյունահեղ,
Մինչ բաժանի մեզ մի աստված, տա հաղթություն մեկնումեկիս»:
Այսպես ասաց, եւ և բոլորը նըրա խորհուրդն ընդունեցին,
Եվ ընթրեցին ապա նըստած ըստ գընդերի իրարու մոտ։
Իսկ Իդեոսն առավոտ վաղ գընաց նավերն աքայեցոց,
{{տող|380}}Ագամեմնոն Ատրիդեսի նավատորմի մոտ հավաքված,
Ատյան մըտավ ու բարձրաձայն այսպես ասաց նա համարձակ.
«Ո՛վ Ստրիդես, եւ և դուք բոլոր աքայեցոց մեծամեծներ,Պրիամը ինձ եւ և մյուս ավագ տըրոյացիք պատվեր տըվինՊատմել այստեղ, թե հաճելի լինի ձեզ այդ եւ և օգտավետ,խոսքը Խոսքը Պարիս Պրիամյանի, որ այս կըռվի պատճառն եղավ,
Այն ողջ գանձը, որ Տըրոյա բերեց Պարիսն իր նավերով,
(Ա՜խ, երանի, որ այն վաղուց կորած լիներ բոլորովին)
Ուզում է նա ետ դարձընել, տալով վըրան եւ և իրենից,
Իսկ վարսագեղ Հեղինեին՝ Մենելավի նախկին կընոջն
{{տող|390}}Ասում է նա վըճռողաբար, որ չի ուզում վերադարձնել,
Չընայած որ տըրոյացիք հորդորում են ետ տալ նըրան:
Պատվիրեցին նըրանք նույնպես ձեզ ասելու, եթե ուզեք,
Դադարեցնել կըռիվն առժամ, մինչեւ մինչև այրենք դիերը մեր,
Ապա դարձյալ շարունակենք մեր պատերազմն արյունահեղ,
Մինչ բաժանի մեզ մի աստված, տա հաղթություն մեկն ու մեկիս»։
Ասաց, եւ և ողջ արգիացիք խոր լըռություն պահպանեցին,
Եվ վերջապես այսպես ասաց Դիոմեդեսն ահեղագոռ.
«Ո՛չ, մեզանից եւ և ոչ մի մարդ չի ընդունի ԱլեքսանդրիցԵվ ոչ մի գանձ, մինչեւ մինչև անգամ գեղաչըքնաղ Հեղինեին,
{{տող|400}}Երեխային անգամ պարզ է, որ տըրոյանց վերջն է հասել»:
Այսպես ասաց, եւ և գոչեցին աքայեցիք միահամուռ,
Ըսքանչացած ձիահըմուտ Դիոմեդեսի խելոք խոսքից,
Եվ թագավոր Ագամեմնոնն Իդեոսին դարձավ այնժամ.
«Ինքը՛դ, ահա, ո՛վ Իդեոս, լըսեցիր խոսքն աքայեցոց,
Որ տալիս են ի պատասխան, որին և ե՛ս եմ համամիտ:
Իսկ դիակներն հավաքելուն եւ և այրելուն հակառակ չեմ,
Զի չըպետք է մեռելների հանդեպ երբեք ժըլատ լինել.
Պետք է անշուշտ այրել նըրանց, որպեսզի շուտ հանգըստանան.
Եվ թող լըսի ուխտս Արամազդն՝ Հերայի այրն ահագնագոռ»:
{{տող|410}}Ասաց եւ և իր գավազանը բարձրացրեց վեր՝ աստվածներին,
Եվ Իդեոսն վերադարձավ դեպ Իլիոնը նըվիրական:
Նըստել էին ակըմբահույլ տըրոյացիք եւ և դարդանյանք
Ժողովի մեջ, ըսպասելով Իդեոսի վերադարձին,
Որը հասավ եւ և հոտընկայս պատմեց բոլորը յուրայնոց:
Ու վեր կացան միահամուռ, գործի անցան անմիջապես,
Ոմանք սայլով դիերն էին կըրում դաշտից եւ և ոմանք՝ փայտ:
Աքայեցիք նըմանապես՝ նավերից դուրս գալով իրենց,
Բաժանվեցին երկու մասի ու նույն գործով ըզբաղվեցին։
Լըվանալով բիծերն արյան ու թափելով հորդ արտասուք՝
Տըրոյացիք դիերն իրենց բառնում էին սայլի վըրա:
Պրիամ արքան արգելում էր բարձըր ձայնով ողբալ նըրանց<ref>Թշնամու ներկայությամբ արգելված էր բարձրաձայն լացուկոծելը (ջայլակոծ), ինչպես և՝ չէր կարելի բարձրաձայն աղոթել, այլ «լռիկ-մնջիկ», որպեսզի թշնամին որևէ կերպ չկարողանար շեղել աղոթքի գործողությունը:</ref>,
Դիակները լուռ դիզելով խարույկների վըրա նըրանք
Այրեցին ողջ ու լըռելյայն վերադարձան Իլիոնը սուրբ:
Այդպես նան նաև մյուս կողմում աքայեցիք պըղընձազեն
{{տող|430}}Խոցված սըրտով դիակները խարույկների վըրա դիզած
Հըրին տըվին ու դարձան դեպ նավերն իրենց ծովագընաց։
Մեծ դամբարան կանգնեց այնտեղ՝ հողը դաշտից փոխադրելով:
Եվ շինեցին ապա նըրա շուրջը բուրգեր բարձրականգուն,
Բացին նըրանց մեջ հաստատուն լայն դարբասներ, որոնց միջով
Կարենային ձիերն իրենց անցնել առանց դըժվարության:
Պարիսպներին մոտիկ, դըրսից փորեցին մի խորը խըրամ,
{{տող|440}}Բավական լայն եւ և տընկեցին մեջը ցըցեր հաստ ու հուժկու:Այսպես անդուլ եւ և անդադար տըքնում էին աքայեցիք։
Իսկ աստվածները՝ շանթընկեց Արամազդի շուրջը նըստած
Ըսքանչանում էին նըրանց այդ մեծագործ աշխատանքով.
Եվ խոսք առավ նըրանց միջից նախ Պոսեյդոնն երկրասասան.
«Հայր Արամազդ, մահկանացու մարդկանցից ո՞վ այսուհետեւայսուհետև
Իր խորհուրդներն ու մըտքերը հայտնե պիտի անմահներին։
Դու չե՞ս տեսնում, ահա՛ դարձյալ գիսակագեղ աքայեցիք
Նավերի շուրջ կանգնեցրին նոր պարիսպ ու խոր փոս փորեցին՝
Ոչ իսկ առանց աստվածներին շըքեղ ձոներ մատուցելու։
{{տող|450}}Այս մեծ գործի փառքը պիտի հասնի հեռո՛ւ, ծագեի ծագե ի ծագ,
Ու մոռացվեն պիտ այսուհետ պատվարներն այն, որ կանգնեցրինք
Ապոլլոնը եւ և ես դյուցազն Լավմեդոնի քաղաքի շուրջ»:Ամպրոպային Զեւսը Զևսը սաստիկ ցասմամբ ասաց Պոսեյդոնին.
«Մեծահըզո՛ր երկրասասան, այդ ի՞նչ խոսքեր դու ասացիր:
Աստվածներից մեկը գուցե երկյուղ կըրի այդ բաներից,
Որն իր ձեռքով եւ և զորությամբ քեզանից շատ ետ է մընում.Բալց Բայց քո փառքը արեւի արևի պես պիտ տարածվի ամենուրեք։
Ասում եմ քեզ ահավասիկ, աքայեցիք երբ որ նորից
Վերադառնան նավատորմով դեպ հայրենի աշխարհն իրենց,
Այսպես էին խոսում նըստած անմահները իրարու հետ:
Մըտավ արեւնարևն, ու գործն իրենց ավարտեցին աքայեցիք,Այնուհետեւ Այնուհետև վըրաններում մորթոտելով մի-մի արջառՀավաքվեցին նըրանք խումբ- խումբ ու նըստեցին ճոխ ընթրիքի։
Հասել էին Լեմնոս կըղզուց գինի բերող բազում նավեր,
Որ ուղարկել էր Յասոնյան Եվենոսր Եվենոսը նըրանց համար,
Եվենոսը, որին ծընեց Հիփսիպիլեն Յասոնեից:
{{տող|470}}Դըրանցից զատ Յասոնյանը հարյուր մար էլ գինի ղըրկեց
Ագամեմնոն եւ և Մենելավ Ատրիդների համար հատուկ։
Գիսակագեղ աքայեցիք առնում էին նըրա գինին,
Փոխարենը տալով պըղինձ, ոմանք երկաթ ջինջ ու փայլուն,
Եվ ուրիշներ՝ կաշի, նույնիսկ եզներ տալով եւ և գերիներ։
Այդպես նըրանք գիշերն ի բուն ուրախացան կերուխումով,
Ինչպես նաեւ նաև տըրոյացիք միահամուռ՝ քաղաքի մեջ։Իսկ Զըրվանյան Զեւսը Զևսը նըրանց նոր աղետներ էր պատրաստում,
Որոտալով ամբողջ գիշեր, նըրանք վախից գունաթափված
Թափում էին բաժակներից գինին գետին ամեն անգամ,
Օգնության է գընում ծածուկ տըրոյացոց կամ աքայանց,
Խոշտանգահար ու խայտառակ պիտի դառնա դեպի Ոլիմպ,
Կամ կըբըռնեմ նըրան և խոր Տարտարոսը <ref>Տարտարոսը գտնվում էր երկրի խոր ընդերքում և համարվում էր Քրոնոսի և տիտանների ստորերկրյա բանտը: Նրա դարպասները պղնձաձույլ փականներով էին փակվում: Տարատարոսը Հադեսի թագավորությունից նույնքան հեռու էր, որքան երկիրը երկնքից:</ref> կըգըցեմ մութ,
Հեռու, մինչև անդընդախոր սանդարամետն ըստորերկրյա,
Որ երկաթից դըռներ ունի և պըղընձյա շեմք–դըրանդի,
{{տող|20}}Ու կախվեցեք այդ շըղթայից բոլորդ՝ աստված, աստվածուհի,
Սակայն պիտի չըկարենաք երկընքից դեպ երկիր քաշել
Արամազդին ըզգոնամիտ, թեկուզ որքանէլ որքան էլ չարչարվեք:
Իսկ եթե ես ինքըս ուզեմ, վեր կըքաշեմ անմիջապես
Եվ դեպ երկինք կըբարձրացնեմ երկիրը, ծովն էլ նըրա հետ:
Այսպես ասաց ամպրոպադեզն, ու բոլորը պապանձվեցին.
Նըրա խոսքից սարսափահար, զի սաստալի ցխոսեց սաստալից խոսեց նա խիստ,
{{տող|30}}Բայց վերջապես խոսեց ծավի Աթենաս վեհ աստվածուհին.
«Հայր մեծազոր մեր Զըրվանյան, վեհագույնըդ արքաներից,
Եվ ժըպտալով, ամպակուտակ Զևսը այսպես պատասխանեց.
«Հանգիստ եղիր, Կառափնածին<ref>''Կառափնածին'' - Աստվածուհի Աթենաս-Պալլասն է՝ Զևսի և Մետիսի դուստրը: Մետիսը շատ խելացի կին էր, և Զևսը, իմանալով, որ նա հղի է, վախեցավ, թե չլինի՞ հանկարծ իրենից ավելի խելացի ու քաջ զավակ ծնվի ու տիրի իր գահին, դրա համար էլ կուլ ավեց Մետիսին: Սակայն ծննդաբերության ժամանակը մոտենալուն հետ Զևսի գլխացավերն ուժեղացան։ Հեփեստոսը՝ Զևսի որդին, հոր հրամանով ճեղքեց նրա գլուխը, և հոր գանգից (կառափից) դուրս եկավ Աթենասը։</ref>, մի՛ վախենար դուստր իմ սիրուն,
{{տող|40}}Ես այդ բաներն ամենևին լուրջ չեմ ասում և ի սըրտե,
Քո նըկատմամբ ուզում եմ ես ներողամիտ ու հաշտ լինել»։
«Այդ բոլորը դու, արդարև, ճիշտ ես ասում, ո՛վ ծերունի,
Սակայն սաստիկ մի ցավ է իմ սիրտն ու հոգին կըսկըծացնում,
Որ Հեկտորը մի օր պիտի տըրոյացոց մոտպարծենամոտ պարծենա,
{{տող|150}}Թե Տիդյանը իմ առջևից փախավ դեպի նավատորմիղ,
Այսպես կասի, այն ժամանակ լավ է որ ես գետին մըտնեմ»։
Եվ գերենյան ասպետը ծեր նըրան այսպես պատասխանեց.
Եթե Հեկտորն քեզ պես քաջի համար վախկոտ ու վատ ասի,
Նըրան հավատք չեն ընծայի դարդանացիք և տըրոյանք,
Չեն հավատա նըման ապեստ ըրոյուհիք նըմանապես տըրոյուհիք ասպարակիր,
Որոնց առույգ այրերին դու տապալեցիր հողաթավալ»:
Եվ հուսադրեց տըրոյացոց այդ նըշանով՝ ի հաղթություն։
Մինչդեռ Հեկտորը բարձրաձայն սիրտ էր տալիս տըրոյացոց.
Արի եղեք, սիրելիներս, հիշեցեք ձեր կորովը դուք,
Տեսնում եմ, որ Զևսը ըզգոն հաղթություն է խոստանում մեզ,
{{տող|180}}Որը, սակայն, չի տոկալու ահագնամեծ իմ զորության.
Ձիերս առանց դըժվարության կըցատկեն այդ փոսի վրայից,
Իսկ գոգավոր նավերի մոտերբ մոտ երբ որ հասնեմ, լավ հիշեցեք,
Չըմոռանաք հուրն ավերիչ, որպեսզի ես այրեմ բոլոր
Նըրանց նավերն հըրդեհակեզ ու կոտորեմ արգիացոց
Այսպես ասաց խըրոխտ Հեկտորն, ու զայրացավ արգո Հերան,
{{տող|200}}Ու շարժվելով գահի վըրա՝ դըղըրդացրեց Ոլիմպն երկար,
«Ո՛հ, մեծազո՛ր երկրասասան, ասա, մի՞թե չի վըրդովվում
Սիրտը քո լայն կըրծքի ներքո դանայեցոց այս կորուստից,
Որոնք քեզ միշտ նըվերներ են բերում հաճո և ցանկալի
Հելիկեում և Էգասում, և հաղթություն չե՞ս տ տա նըրանց։
Եթե բոլորս՝ դանայեցոց կողմնակիցներս ուզենայինք
Վանել, փըշրել տրրոյացոց, սանձել ահեղ Արամազդին,
Երկրասասան արքան սաստիկ բարկանալով՝ ասաց նըրան.
{{տող|210}}«Հերա՚«Հերա՛, հախուռն ու մեծախոս, այդ ի՞նչ խոսքէր խոսքեր դու ասացիր,
Քավ լիցի թե մենք մյուսներս թըշնամանանք և ընդվըզենք
Արամազդի դեմ Զըրվանյան, զի մեզանից ուժեղ է նա»։
Սակայն հիմա, հայր Արամազդ, այս խընդիրքըս կատարի լոկ,
Թույլ տուր գոնե, որ ողջանդամ փախչենք, պըրծնենք այս աղետից,
Չըթողնելով, որ տըրոյանք աքայեցոց սիսպառ իսպառ ջընջեն»։
Այսպես ասաց, Հայրը նըրա արցունքների վըրա գըթաց,
Եվ ակնարկեց, որ ազատվեն արգիացիք կոտորվելուց.
Մի մեծ արծիվ ուղարկեց նա, գերհըզորը թըռչուններից<ref>''արծիվ ուղարկեց նա՝ գերհզորը թռչուններից'' - Հնում թռչնագուշակությունը (գուշակությունն ըստ թռչունների) շատ տարածված էր: Արծիվը համարվում էր Զևսի սրբազան թռչունը, այդ պատճառով անվանվում է «գերհզորը թռչուններից»: Արծվի հայտնվելը նշան էր Ագամեմնոնին, որ Զևսը լսել է նրա աղոթքը:</ref>,
{{տող|250}}Որ բըռնել էր ճիրաններում մի արագոտն եղնիկի ձագ.
Գըցեց նըրան Արամազդի գեղեցկաշուք բագնի վըրա,
Աչք ածելով իր չորս բոլոր, լարում էր մեծ աղեղն ընդփույթ,
Եվ երբ խոցեր մի ոսոխի, ու սա ընկներ գետնատարած՝
Ու ծըվարում էր Այաքսի հըսկայական ասպարի տակ:
«Տևկրո՛ս, գըլուխ դու գեղեցիկ, Տելամոնյան, իշխան ազգաց,
Նետի՛ր այդպես, թերևըս դու դանայեցոց ի լույս ցաթես
Ու թեպետև դու հարճորդի՝ քեզ խընամեց նա իր տան մեջ.
Փառավորիր նըրան դու արդ, թեև հեռու է այստեղից։
Եթե տան ինձ Աթենասը և Արամազդն ասպարակիր
{{տող|290}}Հիմնահատակ քանդել մի օր գեղեցկակերտ Իլիոնը սուրբ,
Ինձնից հետո<ref>''Ինձնից հետո նախ և առաջ քո ձեռքի մեջ պիտի դնեմ... նվեր'' — Ագամեմնոնը, որպես գերագույն առաջնորդ, իրավունք ուներ մինչև ավարի բաշխելը (վիճակահանությամբ)՝ ընտրելու նրա ցանկացած մասը:</ref>, նախ և առաջ քո՛ ձեռքի մեջ պիտի դընեմ
Իբրև նըվեր մեծարանաց՝ եռոտանի և կամ մի կառք
Իր ձիերով, կամ թե մի կին, որ անկողնում քեզ հետ պառկի»:
Եվ պատասխան տալով նըրան՝ ասաց Տևկրոս ըսքանչելին.
«Վե՛հ Ատրիդես, ինչո՞ւ ես դու հորդորում ինձ՝ փութաջանիս,
Չեմ դադարի ես կըռվելուց, քանիդեռ քանի դեռ ուժ կա ձեռքիս մեջ:
Այն օրից վեր, երբ Իլիոն քըշեցինք մենք տըրոյացոց,
Փուլ եմ բերում կորովաձիգ լայնալիճիս հանդիպողին:
Այսպես ասաց ու թըռցըրեց նա Հեկտորին նըշան բըռնած
Մի նոր փըքին՝ նըրան սըրտից խոցելու խոր տենչով տոչոր,
Բայց վըրիպեց, դիպավ կըրծքին Գորգիթիոն ըսքանչելու՝ըսքանչելի՝
Պըրիամոսի արի որդուն, որին ծընեց Էսիմեում
Հարս եկած մայրը Կաստրիանիրն՝ աստվածուհու պես գեղեցիկ:
{{տող|310}}Տևկրոսն ուրիշ մի փըքին էլ թըռցրեց լարից դեպի Հեկտոր՝
Դարձյալ սըրտին դիպցընելու բուռըն տենչով, վըրիժավառ,
Բայց վըրիպեց և ա՛յս անգամ, Ասոլլոնը Ապոլլոնը նետը շեղեց,
Դիպավ կըրծքին, ըստինքի մոտ՝ նըրա կըտրիճ կառավարի,
Երբ դիմում էր դեպի գուպար. ընկըրկեցին ձիերը սուր,
«Ավա՜ղ, դըստրիկդ ամենահաղթ՝ ասպարապերճ Արամազդի,
Օգնելու չե՞նք դանայեցոց գոնե իրենց ճգնաժամին,
Որ դըժընդակ ճակատագրին հասած արդեն սիտի պիտի կորչեն
Այդ Հեկտորի բիրտ բըռնությամբ, որի մոլուցքն անհընարին
Արդեն սահման ու չափ չունի, այնքա՜ն չարիք պատճառեց նա»։
{{տող|360}}Եթե հայրըս չըմոլեգներ եղեռնական խորհուրդներով
Անագորույն և ապիրատ, միշտ հակառակ իմ ջանքերին:
Նա չի ուզում հիշել երբեք, որ իր որդուն <ref>''Իր որդուն ... ես փրկեցի'' — Նկատի ունի Հերակլեսին, որն իր քաջագործությունները կատարում էր Եվրիսթեսի հանձնարարությամբ։</ref> բազում անգամ
Ես փըրկեցի Եվրիսթեսի տաժանքներից ու փորձանքից:
Լալիս էր նա աչքն երկընքին, և Արամազդն ինձ ուղարկեց,
Սակայն եթե այս բոլորը կանխատեսել կարենայի,
Այն ժամանակ երբ ուղարկվեց դեպ դըժոխքի դուռն ամրափակ,
Որ փախցընի դըժոխապետ աստըծու շանը ահավոր<ref>''դժոխապետ աստծու շանը ահավոր'' Հերակլեսը, Եվրիթեսի պահանջով, Հադեսի թագավորությունից բերեց եռագլուխ Ցերբեր (Կերբեր) շանը։</ref>,
Չեր ազատվի առատահոս Ստիքսի խոր հորձանքներից։
{{տող|370}}Իսկ նա հիմա ատում է ինձ, Թետիսի կամքնէ կամքն է կատարում,
Որ ծընկներին փարվեց նըրա և ծընոտը ձեռքով բըռնեց,
Աղաչելով, որ նա պատվի քաղաքավեր Աքիլլեսին:
Իսկ Աթենասն՝ ասպարակիր Արամազդի դուստրը ահեղ
Շըղարշանուրբ խըլան շըքեղ - գործը ճարտար իր մատների -
Հոսեցնելով գեղեցկիրան հասակնի հասակն ի վար, հոր հատակին,
Ու հագնելով վարապանակն ամպրոպային Արամազդի`
Զինավառվեց վերից ի վար՝ ռազմի համար արտասվահեղց:
Արիասիրտ դյուցազների, երբ որ նըրանց դեմ զայրանա
Ահեղազոր դուստրը իր հոր՝ ամպրոպադեզ Արամազդի:
Ու բացվեցին նըրանց առաջ երկնից դըռներն իրենք-իրենց,
Որոնց ժամերն են պահապան, զի նըրանց է պաշտոն տըրված
{{տող|400}}«Թըռիր, ասաց, թեթև Իրիս, ետ դարձըրու դըրանց իսկույն
Եվ մի՛ թողնիր, որ հանդըգնեն թըշնամանալ նըրանքինձ նըրանք ինձ հետ,Լավ չի լինի, որ իրար հետպատերազմով հետ պատերազմով համաձայնվենք:
Ասում եմ ես ահավասիկ, և ասածըս կըկատարեմ,
Կառքի ներքո ես կըկոտրեմ ոտքը նըրանց նըժույգների
Ասաց նըրանց ու հեռացավ արագաթև Իրիսն իսկույն:
Այն ժամանակ արգո Հերան այսպես խոսեցԱթենասինխոսեց Աթենասին.
«Ո՛չ, մեծազոր դուստրըդ Զևսի, ես չեմ ուզում այսուհետև
{{տող|430}}Զըրվանյանի հետ վատանալ մահկանացու մարդկանց համար.
Բայց դողն առավ ձեր ձեռքն ու ոտ, ու սոսկաց ձեր սիրտը սաստիկ
Պատերազմը դեռ չըտեսած, չապրած կըռվի տագնապը դեռ:
Իմ կայծակով շանթահարված, այլևըս ձեր կառքով պիտի
Ետ չըդառնաք դեպի Ոլիմպ՝ բընակավայրն անմահների»։
Սիրելագույն քաջ Հեկտորին, որ կանգնել էր բազմության մեջ.
Ձեռքին ուներ նա տասնըմեկ կանգունաչափ երկար նիզակ,
{{տող|500}}Որ փողփողում էր առջևից և ոսկի օղ ուներ վրրանվըրան,
Կըռթընելով նրա վըրա՝ այսպես ասաց տըրոյացոց.
«Ինձ լըսեցեք, տըրոյացիք, դաշնակիցները և դարդանյանք,
Արձակեցեք ձեր կառքերից և նըրանց կեր տըվեք ուտեն։
{{տող|510}}Քաղաքից շո՛ւտ բերեք արջառ և ոչխարներ բերեք պարարտ,
Եվ տըներից բերեք առատ հացու հաց ու գինի, և փայտ բերեք,
Որ ողջ գիշեր մինչ արշալույս, մինչև պայծառ արևածագ
Վառենք խարույկ, և թող նըրանց ցոլքը մինչև երկինք հասնի,
Ազդարարեն ոստանով մեկ, որ պատանիք ծաղկափըթիթ
Եվ ալեզարդ ծերունիները հավաքվեն քաղաքի շուրջ
Ու բարձրանան բարձրադիտակ աշտարակներն աստվածակերտ<ref>''բարձրադիտակ աշաարակներն ասավածակերտ'' - Նկատի ունի Իլիոնի աշտարակավոր պարիսպները, որ կառուցել էին Պոսեյդոնն ու Ապոլլոնը:</ref>:
Իսկ վեհերոտ կանայք թող որ բոլորն իրենց հարկերի տակ
Կըրակ վառեն ու պահակներ նըշանակեն ամենուրեք,
Պատերազմի դաշտում անթիվ վառ կըրակներ բորբոքելով։
{{տող|560}}Ինչպես աստղերն են երևում լուսապայծառ լուսնյակի շուրջ,
Երբ խաղաղէ խաղաղ է օդն, ու բոլոր բըլուրները, անտառ ու լեռ
Շողշողում են, ու ճեղքելով երկինք-եթերն անվայրափակ
Երևում է ամեն մի աստղ, ու ցընծում է սիրտը հովվի, —
Ցըրտասարսուռ Վախի ընկերն առել էր ողջ աքայեցոց,
Եվ համակված էին բոլորն անտանելի սուգով սաստիկ։
Հարձակվելով հանկարծակի հուզում են ծովը ձըկնավետ,
Ալիքները հըսկա լեռներ կուտակելով ծովի վըրա
Ու դառնապես հառաչելով՝ այսպես խոսել ըսկըսեց նա.
«Ո՛վ սիրելի առաջնորդներ և իշխաններ արգիացոց,
Արամազդը ամնրոպադեզ ամպրոպադեզ ծանըր հոգսեր դըրեց վըրաս
Անագորո՛ւյն, որ նախապես խոստացավ ինձ և ակնարկեց
{{տող|20}}Քանդել Իլիոնն ամրապարիսպ ու հաղթությամբ վերադառնալ:
Այդ մասին քաջ գիտեն բոլոր աքայեցիք՝ մանուկ ու ծեր։
Բայց Զըրվանյանն իմաստնամիտ քեզ երկուսից մեկը տրվեց.
Բայց չըտրվեց արիություն, որ ի՛սկ զարդն է իշխանության:
{{տող|40}}Այսպես ուրեմն, հավատում ես, որ վախկո՞տ են աքայեցիք,
Վեր կաց գընա՛, բաց է ճամփադ, նավեր շատ կան ծովի ափին,
Որ Միկենքից ըստվարաթիվ քո ետևից ելան եկան։
Բայց մենք մյուսներս հոգով արի պիտի մըանք մընանք այստեղ այնքան
Մինչև քանդենք Իլիոնը մեծ, բայց եթե կան և ուրիշներ,
Որ ուզում են վերադառնալ, թող նավ նըստեն անմիջապես:
Մենք երկուսով` Սթենելոն ու ես միայն կըմարտընչենք
Մինչև վախճանն Իլիոնի, աստված է մեզ բերել այստեղ»։այստեղ<ref>''աստված է մեզ բերել այստեղ'' - Այսինքն ՝ աստվածների բարենպաստ նշաններով առաջնորդվելով են եկել, համոզված լինելով, որ պիտի գրավեն Տրոյան:</ref>»։
{{տող|50}}Այսպես ասաց, ու գոչեցին աքայեցիք միահամուռ
Որ ամենեն վեհագույնն ես արքաների մեջ մեր բոլոր,
{{տող|70}}Տուր ծերերին խընջույք, իսկ այդ վայել է քեզ և ձեռընտու
Կըտրելով ծովն, ամեն օր քեզ բերում են այն Թրակիայից:
Չի պակասում քեզ ոչ մի բան, շատերին ես հըրամայում:
Կարիք ունեն լավ խորհըրդի, զի նավերին ընդհուպ ահա՛
Թըշնամիներն անթըվելի խարույկներ են վառել բորբոք:
Եվ ո՞ւմ է այդ ուրախացնում, վըճռականէ վըճռական է գիշերն այս խիստ,
Որ կամ պիտի փըրկի և կամ ջընջի իսպառ բանակը մեր»։
Բայց և այնպես պարտավոր ես լըսել նաև ուրիշներին
Եվ կատարել, եթե մեկը տալիս է քեզ խելոք խորհուրդ,
Իսկ թե ո՛րն է իմաստունը՝ այդ պետքէ պետք է որ ի՛նքըդ ընտրես:
Եվ արդ, ինչպես ինձ է թըվում, մի լավ խորհուրդ պիտի տամ ես,
Քանզի ուրիշ ոչ ոք պիտի տա քեզ խորհուրդ ավելի լավ։
Եվ հըպատակ նըրա ցուպին՝ տան պիտի հարկ ու զորք առատ:
Այս բոլորը կըտամ նըրան, եթե նա իր քենը թողնի:
Թող որ զիջի, Սանդարապետն <ref>''Սանդարապետ'' — Ստորերկրյա թագավորության՝ Սանդարամետի իշխանը՝ Հադեսը։</ref> է լոկ անհաշտ և անողոք,
Այդ պատճառով ատելի է աստվածներին նա և մարդկանց։
Թող զիջանի, զի նըրանից վեհագույն եմ իշխանությամբ,
Թե՛ իբր արքա մականակիր, թե՛ նըրանից տարիքով մեծ»։
Եվ գերենյան Նեստոր ասpետն ասպետն այսպես նըրան պատասխանեց.
{{տող|170}}«Ո՛վ մեծափառ դու Ատրիդես, Ագամեմնոն արանց արքա,
Այդ ընծաներն, որ ուզում ես տալ դու արքա Աքիլլեսին,
Ընտրենք հարմար դեսպաններ մենք, որ Աքիլլի վըրանն երթան։
Դեսպաններին ես պիտ ընտրեմ, և պետք է ինձ հընազանդեն:
Փենիքսը <ref>Փենիքսը Աքիլլեսի դաստիարակն էր, որը նրան սովորեցրել է պերճախոսություն և ռազմական գործ:</ref> նախ, որ սիրելին է Զրվանյան Արամազդի,
Առաջնորդի նըրանց թող որ Պելիսածին Աքիլլի մոտ.
Հետո՝ Այաքսը մեծանուն և Ոդիսևսն աստվածազարմ,
Եվ երբ հասան միրմիդոնաց վըրաններին ու նավերին,
Գըտան նըրան՝ Աքիլլեսին նըվագելիս իր քընարով.
Որ չըքնաղ էր ու մեծարվեստ, արծաթե մույթ ուներ վրրանվըրան,
Որը նըրան ավար ընկավ շեն Էտիոնն ավերելիս:
Քաղցրանըվագ այդ քընարով ամոքում էր իր վիշտը նա,
Երգելով փառքը քաջերի, նըրանց գործերը փառապանծ:
Պատրոկլեսը նըրա դիմաց նըստել էր լուռ ու անշըշունջ,
{{տող|200}}Ըսպասելով Էակիդյան թոռան <ref>''Էակիդյան թոռ'' - Աքիլլեսը Էակոսի թոռն էր։ Պատրոկլեսն սպասում էր, որ Աքիլլեսն ավարտի երգի քառատողը, որպեսզի ինքը շարունակի:</ref> երգի ավարտվելուն։
Դեսպանները դյուցազնազարմ Ոդիսևսին հետևելով
Առաջ անցան ու կանգնեցին Աքիլլեսի դեմ-հանդիման.
Մեջը գըցեց գեր ոչխարի և մի այծի ողնը պարարտ,
Եվ լավ սընված խոզի թիկունք, ճարպով լըցված, գիրապարար:
{{տող|220}}Կըտրատելով՝ շարում էր վարժ շամփուրների վըրա մեկ-մեկ,
Իսկ Պատրոկլեսն անմիջապես վառեց կըրակ մի բոցավառ:
Ցանեց սուրբ աղ մըսի վըրա և կըրակը տարածելով`
Շամփուրները նեցուկների վըրա դըրված` շարեց վըրան։
Խորովածը երբ որ եփավ ու դըրեցին մեծ սանի մեջ,
Պատրոկլեսը գեղեցկահյուս սակառներով հաց բաժանեց
Նըստել էր նա պատին մոտիկ, աստվածային Ոդիսի դեմ
Եվ կարգադրում էր ընկերոջն աստվածային զոհ ընծայել.
Նըստածները ձեռքերն իրենց երկարեցին կերակուրին։
Երբ որ կերան ու խըմեցին, քաղցը իրենց հագեցնելով,
Այաքսն սյնժամ այնժամ աչքով արավ Փենիքսին իր մոտը նըստած։
Կըռահելով Ոդիսն ըզգոն՝ լըցրեց բաժակն անապակով
Ու խըմելով Աքիլլեսի կենացը նա՝ այսպես ասաց.
Տըրոյացիք և օգնական նըրանց գընդերն հեռվից եկած.
Բյուր խարույկներ բորբոքելով ըսպառնում են խըրոխտաբար
Խուժել դեպի նավատորմիղ և հիրկիզել հըրկիզել նավերը մեր։
Իսկ Զըրվանյան Զևսը նըրանց լավ նըշաններ է ցույց տալիս՝
Աքայեցոց վըրա անվերջ շանթ ու կայծակ արձակելով.
Եվ պատասխան տալով նըրան՝ այսպես ասաց Աքիլլը քաջ.
«Դյուցազնազարմըդ Լայերտյան, բազմահընար դու Ոդիսևս,
Ինչպես որ ինքս եմ մըտածում և կատարում, որ դադարեք
Ձանձրացնել ինձ ձեր բըզզոցով, ընդմիջելով մեկ-մյուսին։
Եվ ես ահա այն եմ ասում, ինչ որ սիրտս է թելադրում ինձ.
Ագամեմնոն Ատրիդ արքան և մյուս բոլոր դանայեցիք
Անկարողեն ինձ համոզել, զի չըգըտավ շրնորհ շընորհ երբեք
Երախտամոռ այդ մարդու մոտ ոչ մի կըտրիճ պատերազմող:
Նույնն է բաժինը կըռվողի, նույնը՝ կըռվից խուսափողի,
Քանի որ նա առանց ինձ էլ շատ գործեր է տընօրինել.
Շինեց պարիսպ ու նըրա շուրջ փորեց և փոս արձակ ու լայն,
Եվ փոսի մեջ տընկել տըվեց խիտ-խիտցըցերխիտ ցըցեր, բայց և այնպես
Անկարող է սանձահարելՀեկտորի թափն արյունառուշտ,
{{տող|370}}Որը, երբ ես աքaյեցոց աքայեցոց հետ միասին կըռվում էի,
Սիրտ չէր անում մինչև անգամ պարիսպներից հեռանալու,
Գալիս էր նա մինչև կաղնին, Սկեական դըռների մոտ,
{{տող|380}}Երրորդ օրը ես կըհասնեմ հայրենիքն իմ՝ հուռթի Փթիա,
Որտեղ շատ բան թողեցի ես, երբ չարաբախտ այստեղ եկա։
Եվ ըսպիտակ երկաթ տանեմ, տանեմ կիներ գեղեցկիրան,
Որոնք որ ինձ բաժին ընկան, իսկ պարգևն այն, որ ինձ տըվեց
Ագամեմնոն արանց արքան, ինքն էլ առավ թըշնամաբար։
Այսպես, նըրան դու բացեբաց ասածներըս պատմիր բոլոր,
Եթե կըրկին մեկնումեկին նա կամենա խորամանկել,
Զի միևնույն լիրբն է նա միշտ և ամոթ բան ասած չունի.
Ատրիդեսի աղջըկան ես ինձ կընության չեմ առնի, չէ՛,
Անգամ եթե նա իր գեղով մըրցեր Աստղիկ դիցուհու հետ,
Հավասարվեր ձեռարվեստով կապուտաչվի Աթենասին։Աթենասին<ref>''Հավասարվեր ձեռարվեստով... Աթենասին'' — Աթենասը ձեռագործող կանանց հովանավորուհին էր և ինքն էլ հմուտ ձեռագործ անող էր:</ref>։
Թող որ ընտրի աքայեցոց միջից փեսա ուրի՛շ մեկին,
Շատ ավելի հարմար իրեն և թագավոր վըսեմապետ։
Զի Արամազդն ահեղամռունչ հովանի է նըրա վըրա,
Եվ տըրոյանք մարտընչում են քաջակորով խիզախությամբ:
Արդ, գընացեք, բարեկամներս, և պատմեցեք ինչ աացիասացի,
Աքայեցոց ավագանուն, զի ծերերին պատիվ է այդ,
{{տող|440}}Որ մըտածեն մի այլ միջոց՝ ազատելու նավերն իրենց
Գըլուխ չեկավ և չի գալու, քանի ես ոխ ունեմ և քեն։
Դուք գընացեք, բայց Փենիքսը թող որ մընա, քընի այստեղ,
Որպեսզի վաղն ինձ հետնավով հետ նավով վերադառնա դեպ հայրենիք,
Միայն եթե ուզում է նա, նըրան բըռնի չեմ տանի ես»:
Եվ հուսկ ապա Փենիքսը ծեր խոսեց աչքերն արտասվալից,
Զի նա շատ էր աքայեցոց նավատորմի համար ցավում,
{{տող|450}}«Հըրաշակերտո՛վ «Հըրաշակերտ ո՛վ Աքիլլես, եթե արդեն վըճռել ես դու
Վերադառնալ և չես ուզում հուրն հեռացնել մեր նավերից,
Որովհետև զայրույթը քո հոգում ընկած՝ տիրել է քեզ,
Որ ես փութամ, մըտնեմ հարճին, որպեսզի սա ծերին ատի։
Մորըս խոսքին ես անսացի, բայց իմացավ հայրս այդ մասին,
Եվ անիծեց ինձ ահավոր Էրիննային <ref>''Էրիննա ( Էրինի)'' — Վրիժառության անողորմ ոգիներ, որոնք հետապնդում են մեղավորներին` ձեռքներին խարազաններ և օձեր:</ref> աղոթելով,{{տող|470}}Որ չընըստի իր ծընկներին ինձնից ծընված ոչ մի զավակ<ref>''չնստի իր ծնկներին ինձնից ծնված ոչ մի զավակ'' - Փենիքսի հայրը աստվածներին խնդրում է, որ իր որդին անզավակ մնա։ Սովորաբար, պապը իր ծնկներրին էր նստեցնում նորածին թոռանը, դրանով իսկ ընդունելու, որ թոռն իր ցեղից է:</ref>:
Եվ աստվածներ հորըս այդ դառն անեծքները կատարեցին-
Արամազդը անդընդային և սոսկալի Պերսեփոնեն։
Ցասումնալից հոր հետ մեկտեղ ապրելու նույն պալատի մեջ:
{{տող|480}}Ազգականներ և ընկերներ շուրջ-բոլորըն թախանձագին
Խընդրում էին, որ ես մընամ, չըհեռանամ իմ հոր տրնից։տընից։
Մորթում էին հաճախ գառներ, գերապարար ու ծանրաքայլ
Կեռակոտոշ, դանդաղ եզներ ու ճարպալից խոզեր բազում,
{{տող|490}}Բայց տասներորդ խավարակուռ գիշերը երբ վըրա հասավ,
Այն ժամանակ խորտակելով ամուր դըռներն իմ սենյակի,
Գաղտագողի՝ պահակներից և կանանցից ըսպասավոր:
Հեռու փախա հորըս տընից և կըտրելով լայն Հելլադան՝
Եվ կերակրիկն այս իմ ձեռքով քեզ չըտայի, նաև գինին:
Քանի՞ անգամ կըրծքիս վըրա դու պարեգոտն իմ թըրջեցիր
Սև գինովգինիով, բերնիցդ թափված քո մանկությա ծանր օրերին:
Այսպես ես շատ տառապեցի և հոգնեցի ես քեզ համար,
Քանի որ մեծ աստվածները չէին ուզում զավակ տալ ինձ՝
Նույն պատիվը, որ շատ ու շատ քաջերի միտքն է ողոքում։
Եթե չըտար Ատրիդը քեզ ճոխ պարգևներ այժմ ու հետո,
Այլ մընար միշտ անզիղջ ու չար, թըշնապության թըշնամության մեջ համառեր,
Այն ժամանակ ես ինքս էլ քեզ, այո՛, խորհուրդ պիտ չըտայի
Քենըդ թողնել, քաջ Աքիլլես, և օգնության գալ աքայանց,
Եվ ընտրելով աքայեցոց միջից՝ ազնիվ, ականավոր,
Քեզ ամենեն շատ սիրելի մարդկանց այստեղ ուղարկեց նա:
{{տող|540}}Մի անգոսնիր նըրան ցոր նըրանց որ քո ոտնեն ոտն են եկել աղերսանքով.
Պարսավելի չէ առաջին զայրույթը քո բոլորովին։
Վաղընջական կրտրիճներին պարծանք էր մեծ, ինչպես գիտես,
Որ ես, ինչպես որ եղել է, պատմեմ պիտի, սիրելիներ։
Անդ, Կալիդոն քաղաքի շուրջ կուրետներն ու քաջ էտոլյանք
Կատաղի մարտ էին մղում ու կտորումկոտորում, ջարդում իրար, —
Էտոլացիք պաշտպանելով հայրենական քաղաքն իրենց,
{{տող|550}}Կուրետները խիզախաբար՝ պատերազմով այն քանդելու:
Եվ Իդեսի - այն ժամանակ ամենաքաջ, զորեղ մարդու։
Եվ որպեսզի խըլի չըքնաղ, գեղասըրունք օրիորդին՝
Վերցըրեց նա իր լայնալիճն ընդդեմ գուշակ Ապոլլոնի<ref>''Վերցրեց նա իր լայնալիճն ըննդեմ գուշակ Ապոլլոնի'' — Երբ Մարպեսսան Իդերի հարսնացուն էր, նրան սիրահարվեց Ապոլոնը և փորձեց առևանգել։ Իդեսը կռվի բռնվեց Ապոլլոնի հետ, բայց Զևսը միջամտեց և թույլ տվեց Մարպեսսային, որ ինքն ընտրություն կատարի երկուսի միջև: Մարպեսսան նախընտրեց մահկանացու ամուսնուն:</ref>:
{{տող|580}}Այդ ժամանակ, ապարանքում, գեղաչըքնաղ Կլեոպատրան
Ալկիոնե էր կոչվում իր սիրելի հոր ու մոր կողմից,
Քանզի մայրը Ալկիոնի սաստիկ վըշտով էր համակված,
Երբ որ իրեն հափըշտակեց Ապոլլոնը կորովաձիգ:
Նըստած էր ժանտ ու քինասիրտ Մելեագրոււն Մելեագրոսն իր կընոջ մոտ,
Մաղձոտ՝ իր մոր անեծքներից, որ խընդրում էր աստվածներին,
Իր հարազատ եղբոր արյան համար տըրտում ու վշտահար,
Աղաչելով Սանդարպետին և դըժընդակ Պերսեփոնին,
Ծոցն արցունքով ողողելու, որ իր որդուն մահվան մատնեն:
{{տող|590}}Եվ դըժոխքից լսեց նըրան Իրիննան մութ և անողոք<ref>Արտեմիսի արձակած կինճը որսալու համար հավաքվում են Հունաստանի շատ հերոսներ, այդ թվում նաև Մելեագրոսի մորեղբայրը՝ Պլեքսիպոսը։ Մելեագրոսն ընդհարվում է մորեղբոր հետ ու սպանում նրան և նրա եղբորը` արժանանալով մոր անեծքին, որն ի վերջո կատարվում է. Մելեագրոսը, կուրետներին հեռացնելով հայրենի քաղաքից, զոհվում է:</ref>)։
Ու բարձրացավ դըղիրդ, աղմուկ պարիսպների, դըռների մոտ,
Ծեծվում էին բուրգերն ամեն, ծերունիներն էտոլացի
Կինը սիրուն՝ Կլեոպատրան գուժկան ձայնով, արտասվաթոր
Աղաչում էր Մելեագրին ու մեկ առ մեկ թըվում նըրան
Թե ինչ աղետ ու պատուհաս կարողէր կարող էր գալ մարդկանց գլխին,
{{տող|610}}Երբ թըշնամին անագորույն խուժեր իրենց քաղաքը մեծ։
Տըղամարդկանց կըկոտորեն ու քաղաքին կըրակ կըտան
Ճոխ ընծաներ, բայց նա այնպես էլ եղեռնը հեռու վանեց:
Իսկ դու նըրան մի՛ նըմանվիր, սիրելիդ իմ, և դևը թո՛ղ
{{տող|620}}Գալ օգնության այն ժամանակ, երբ վառված են նավերն արդեն:
Ընծաների համար արի, և բովանդակ աքայեցիք
Քանի որ դեռ շունչ կա վըրաս ու սըրունքներս ինձ չեն լըքել։
{{տող|630}}Ես քեզ ուրիշ բան էլ կասեմ, և դու մըտքիդ մեջ պահիր այն,
Քո ողբերով ու հեծությամբ դու իմ հոգին մի՚ մի՛ քայքայիր,
Եվ մի խոսիր այդպես ինձ մոտ դու ի նըպաստ Ատրիդեսին,
Չըպետք է դու սիրես նըրան, որ իմ սըրտից չըհեռանաս,
Իսկ մենք հիմա տալիս ենք քեզ ամենագեղ յոթ այլ կանայք,
Եվ բացի այդ շատ այլ գանձեր, ուրեմըն հեզ սիրտ ունեցիր,
Մարդակներիցըդ պատկառիր, զի քո հարկի տակենք տակ ենք ահա,
Դանայեցոց կողմից ղըրկված և ուզում ենք մընալ քեզ միշտ
Սերտ սիրելի և մըտերիմ՝ քան մի ուրիշ աքայեցու»։
«Դյուցասերո՛ւնդ Տելամոնյան Այաքս, իշխանըդ ազգերի,
Անժըխտելի բաներ ասիր, և քո սըրտից խոսեցիր դու,
Որ հիշում եմ, թե Ատրիդեսն ինձ անարգեց աքայանց մեջ,
Արհամարհեց տարաշխարհիկ և վատանուն մարդու նըման:
Աքայեցիք նըրանց ոսկի բաժակներով ընդունեցին
Եվ անհամբեր առաջ գալով՝ հարցեր էին տալիս նըրանց:
{{տող|690}}Առաջինը հարցում արավ Ագամեմնոն րանց արանց արքան,
«Ասա շուտ ինձ, փառքդ աքայանց, երևելի դու Ոդիսևս,
Համաձայնվո՞ւմ է ոխերիմ հուրը վանել նավատորմից,
Նընջում էին գիշերն ի բուն տարված անուշ խորը քընով,
Միայն Ատրիդ Ագամեմնի աչքերից էր քունը փախել,
Ու տանջվում էր միտքը նըրա հուզումնակոծ է և անհանգիստ:
Ինչպես երբ որ մեծամըռունչ փայլատակի գեղեցկավարս
Հերայի այրն <ref>''գեղեցկավարս Հերայի այրն'' - Զևսը։</ref> ու պատրաստի սաստիկ անձրև, կարկուտ կամ ձյուն,
Որի բուքով ահեղաշունչ ճերմակում են դաշտ ու բըլուր,
Եվ կամ բանա երախը մեծ կորըստաբեր պատերազմի,
Վախենում եմ դըրա համար դու հանձնառու մարդ չըգըտնես,
Որ սիրտ անի մենակ գընալ դեպի բանակը թըշնամու
{{տող|40}}Անմահական մութ գիշերով, շատ սըրտոտ մարդպ ետքէ մարդ պետք է լինի»:
Ագամեմնոն արանց արքան եղբորն այսպես պատասանեց.
Հորդորելու աստվածային այդ ծերունուն, որ հետըս գա,—
Թե հոժարի,— պահնորդական գունդը և տա հըրահանգներ,
Քանզի նըրան լըսում են միշտ, պարեկների պետն է և որդին,
Ինչպես նաև Մերիոնեսը՝ զինակիրը Իդոմենի,
Զի հատկապես այդ մեծ գործը նըրանց է լոկ հանձնարարված»։
Դու գընալիս հանձնարարիր, որ ամեն մարդ արթուն հըսկի
Ամեն մեկին կոչիր ինքըդ իր հայրական պատվանունուվ
Եվ մեծարիր սիրողաբար և մի՚ մի՛ երբեք մեծամըտիր:
{{տող|70}}Մենք էլ պիտի ժիր աշխատենք, ասես թե մեր ծընված օրից
Արամազդը արկածալից ճակատագիր պարգևեց մեզ»։
Ագամեմնոն արանց արքան նըրան այսպես պատասխանեց.
«Նելյան Նեստոր, աքայեցոց դու պանծալի խորհըրդական,
Որին Զևսը ամենից շատ է խոշտանգում տաժանքներով,
{{տող|90}}Մինչև շունչըս մընա միայն ու ծընկներումս ուժ շարժվելու:
Ուրախությամբ կըգամ քեզ հետ, ուրիշներին էլ արթնացնենք,
Քաջ Տիդյանին նիզակափառ, բազմահընար Ոդիսևսին,
{{տող|110}}Եվ Այաքսին արագափույթ<ref>''Այաքսին արագափութ'' - Ոյիլևսի որդին։ Ի պատիվ Պատրոկլեսի հուղարկավորության կազմակերպված մրցումներում աչքի ընկավ իր արագավազությամբ։</ref>, և Փիլևսի արի որդուն.
Ո՞ւր էր, եթե մեկն էլ գընար, կանչեր նաև Տելամոնյան
Քաջ Այաքսին աստվածատիպ և Իդոմեն թագաւորինթագավորին,
Որոնց նավերն ամենից վերջն են գըտնվում, մեզնից հեռու,
Թեպետև ես շատ եմ սիրում, հարգում արգո Մենելավին,
Մի՛ բարկանար, զի աքայանց սաստիկ վըտանգ է ըսպառնում.
Հետըս արի, որ արթնացնենք նաև այլոց, ում որ պետք է,
Որ միասին խորհուրդ անենք՝ փաիչե՞նք փախչե՞նք արդյոք, թե՞ մարտընչենք»։
Այսպես ասաց, ու Ոդիսևսն իր վըրանը վերադարձավ,
«Ժիր ես դու, ծե՛ր, և անհոգնում, չես դադարում աշխատելուց,
Աքայեցոց մեջ քեզանից կըրստեր մարդիկ չըկա՞ն միթե,
Որոնք վազ տան այստեղ-այնտեղու այնտեղ ու զարթեցնեն արքաներին։
Զարմանալի ես, ծերունի, հոգնելն ինչ է՝ դու չըգիտես»:
Եվ Գերենյան Նեստոր ասպետն այսպես նըրան պատասխանեց.
{{տող|170}}«Արդարես «Արդար ես դու խոսում, այո՛, սիրելիդ իմ Դիոմեդես,
Ես էլ ունեմ բանակի մեջ առույգ որդիք ու զինվորներ,
Որ մի առ մի կարող էին ձայն տալ բոլոր արքաներին:
Սակայն մեծ է տագնապը մեր, ուստի բոլորս պիտ աշխատենք,
Քանզի այսօր սուր ածելու բերնի վըրա է համորեն
Աքայեցոց փըրկությունը <ref>''Այսօր սուր ածելու բերնի վրա է... աքայեցոց փրկությունը'' - Հին հույներն ասացվածք ունեն. «Ապագան կախված է ճոճվող սրի ծայրից»։</ref> և կամ կորուստը չարաչար:
Գընա իսկույն և արթնացրու Այաքսին ժիր ու Փիլյանին,
Ինձ խընայիր, դու ինձանից երիտասարդ ես տարիքով»։
Նըստած արթուն, տագնապալից, գիշերային մըթության մեջ,
{{տող|190}}Լարած իրենց լսողությունն՝ ականջները միշտ դեպի դաշտ,
Թե կա՞ արդյոք դրռույթ–դոփյունդըռույթ–դոփյուն, թըշնամական ոտնատըրոփ:
Նըրանց ի տես՝ ուրախացավ ծերն ու իսկույն մոտ գընալով
Այսպես ասաց և փոսն անցավ, գընում էին նըրա հետքով
Թագավորներն արգիացոց, որ խորհըրդի էին կանչված,
Նըրանց մեջ էր և Մերինեսն ու Նեստորի շըքեղ որդին<ref>''Նեստորի շքեղ որդին'' — Անտիլոքոսը, Աքիլլեսի ընկերը. սպանվեց տրոյացիների դաշնակից Մեմնոնից:</ref>,
Որոնց նույնպես կանչել էին, որ միասին խորհուրդ անեն։
{{տող|200}}Փոսն անցնելով նըրանք բոլորն էլ նըստեցին մաքուր մի տեղ,
Նըստոտելով նըրանք այնտեղ, բացին գաղտնի ժողովն իրենց,
Եվ խոսք առավ նախ Գերենյան Նեստոր ասպետը ալեզարդ.
«Սիրելիներս, չըկա՞ ձեր մէջ արիասիր տմի արիասիրտ մի դյուցազուն,
Որ սիրտ անի գընալ ճամբարը մեծասիրտ տըրոյացոց:
Գուցե բըռնել կարողանա բանակից դուրս մի զինվորի՝
Ընտրիր, ում որ ուզում ես դու, քանզի շատերն են ցանկանում.
Բայց դու ինչ–որ ամաչելով քո մըտքի մեջ, լավին թողած՝
{{տող|240}}Կամ նայելով նըրա տոհմին ու ճոխությանն իշխանաշուք»։
Արգիացոց հետ ես խոսում, որոնք լավ են ճանաչում ինձ։
Բայց ըշտապենք, զի գիշերն էլ ըշտապում է, և լույսն է մոտ.
Խոնարհվում են աստղերն ահա, գիշերն վաղուց կես է եղել<ref>''գիշերն վաղուց կես է եղել'' — Գիշերը այն ժամանակամիջոցն էր, որ տևում էր արևմուտից մինչև արևածագ։ Այն բաժանվում էր երեք մասի, և նրա ժամանակը որոշում էին՝ առաջնորդվելով աստղերով:</ref>,
Երեք մասից երկուսն անցել, և մընում է մեկը միայն»։
Ավտոլիկոսն Որմենիդյան Ամենտորից մի ժամանակ
Ելեոնում՝ ավերելով ամրակառույց տունը նըրա,
Եվ Կիթերյան Ամփիդամին ընծայեց նւս նա Սկանդիայում.
Իկ Ամփիդամն էլ պարգևեց այն՝ Մոլոսին ասպընջական,
{{տող|270}}Սա էլ տըվեց Մերիոնեսին՝ որդուն իր քաջ, որ այն կըրի։
Այսպես ահա, նըրանք հագած զենքերն իրենց սարսափելի՝
Ճամփա ընկան, աքայեցոց ավագանուն թողած այնտեղ։
Աթենասը մի ծովային ճայ ուղարկեց նըրանց՝ նըշան<ref>''Աթենասը մի ծովային ճայ ուղարկեց նրանց՝ նշան'' — Աջակողմում հայտնված ճայը. հաջողության նշան էր։</ref>,
Սակայն նըրանք գիշերային խավարի մեջ այն չըտեսան,
Միայն կրռինչը լրսեցին, որը գալիս էր աջ կողմից։
Այդ նըշանով Ոդիսն ուրախ՝ աղոթք արավ Աթենասին.
«Լըսի՛ր ինձ, դո՛ւստը դո՛ւստր ասպարակիր Արամազդի, որ հետս ես միշտ`
Վըտանգի թե վըշտի ժամին, քեզնից ոչինչ չեմ թաքցընում.
{{տող|280}}Այժմ ավելի՛, քան երբևէ, սիրիր դու ինձ, ո՛վ Աթենաս,
Կըտամ մի կառք, և կառքի հետ երկու չըքնաղ երիվարներ,
Ընտրագույններն աքայեցոց նավերի մեջ եղածներից, —
Ա՛յն կըտրիճին, որ սիրտ կանի( ինչպիսի՜ փառք նըրա համար)
Գընալ հիմա և մոտենալ մեր թըշնամու նավատորմին
Եվ իմանալ, թե սըրարշավ նավերի մոտ, ինչպես առաջ,
Եվ Ոդիսևսը խորամանկ ծիծաղելով վըրա բերեց.
«Արդարև մե՜ծ պարգևի ես աչք դըրել դու, ինչ եմ տվելասել,
Էակիդյան Աքիլլեսի սըրաթըռիչ նըժույգների՜ն ...
{{տող|400}}Սակայն ոչ մի մահկանացու անկարող է զըսպել նըրանց
Պահպանությունն ու վրաններն ինչպե՞ս են մյուս տրոյացոց,
Ի՞նչ որոշում ունեն նըրանք, հեռու իրենց պարիսպներից՝
Մընալ արտեղայստեղ, նավերին մո՞տ, թե՞ ետ դառնալ դեպի քաղաք
Պըղընձազգեստ աքայեցոց զորությունը ընկճելուց ետ»։
Եվ Դոլոնը՝ տըրոյացոց լըրտեսն այսպես պատասխանեց
Պահակներ են հարկադըրված և իրարու սիրտ են տալիս:
Իսկ մյուս բոլոր դաշնակիցներն ընկողմանած քընում են խոր
Անհոգ կերպով, հըսկողության գործը թողած տըրոյացոgտըրոյացոց,
Քանզի նըրանք իրենց կողքին չունեն ոչ կին, ոչ երեխա»։
Թըրակացոց վըրա, որոնք դեռ նոր հասած՝ հոգնած են խիստ,
Նըրանց մեջ է Հռեսոս արքան՝ որդին արի Էիոնի:
Տեսա ներա նըրա երիվարներն ըսքանչելի, հաղթամարմին
Եվ ավելի ճերմակ քան ձյուն, արշավում են հողմի նըման.
Կառքը ոսկով և արծաթով պըճնազարդված ամբողջապես,
«Դոլոն, փախչել չըմըտածես, այդ միտքը դու գըլխեդ հանիր,
Որ մի անգամ ձեռք ես ընկել, էլ մեզանից չես պըրծընի,
Անշուշտ նորից դու պիտի գաս դեպի նավերն աքայեցոց
Լըրտեսելու նըպատակով եւ և կամ մեր դեմ մարտընչելու:Բայց եթե իմ ձեռքով սատկես եւ և զըրկըվես քո արեւից՝արևից՝
{{տող|450}}Այսուհետև արգիացոց խոչ ու արգելք չես լինի դու»:
Այսպես ասաց, եւ և Դոլոնը մինչդեռ հուժկու ձեռքով բըռնած
Ծընոտն ահեղ Դիոմեդի՝ կյանքի համար կըպաղատեր,
Դիոմեդեսն ահեղասաստ վաղակավորը բարձրացրած՝
Պարանոցը մխեց նրա ու կըտըրտեց ջըլերն երկու,
Եվ մինչ լեզուն բըլբըլում էր կառափն հողի մեջ Գըլորվեցգըլորվեց:
Կըգմենի լերկ կորդակն առան նըրա գըլխից գայլենու հետ,
Առան ձեռքից ճապուկ աղեղն ու նիզակը երկայնաստվեր,
Աղոթելով ավարառու Աթենասին՝ այսպես ասաց.
{{տող|460}}«Ցընծա՛, անմահ աստվածուհի, այս նըվերով, Ոլիմպոսում
Նախ եւ և առաջ քե՛զ կաղերսենք. եղիր նաև մեզ առաջնորդ
Դեպի ձիր ու վըրաններն արիասիրտ թըրակիացոց»:
Այսպես ասաց եւ և իրերն այդ մի մոշենու վրա դըրեց,
Ծածկեց ապա եղեգներով, ու մոշենու ճյուղերով թավ`
Իբրև աչքի զարնող նըշան, որ վերըստին ետ դառնալիս,
Արագասլաց մութ գիշերով, թաքուստը այդ չրկորցընեն:
Ապա հապճեպ առաջ անցան զենքերի եւ և արյան միջով
Ու շատ չանցած հասան նըրանք թրակիացոց հոգնած գընդին.
Որոնք անհոգ քընում էին՝ զենքերն իրենց գեղեցկաշուք
{{տող|470}}Նըրանց չորս կողմ երեք կարգով շարված ուղիղ գետնի վըրա,
Եվ ամեն մի զինվորի մոտ կային մի զույգ լըծկան ձիեր:
Հռեսոս արքան նըրանց միջեւ միջև նընջում էր խոր, վաստակաբեկ, -
Եվ ձիերը պիրկ փոկերով կապած էին շըքեղ կառքից։
Նախ Ոդիսը տեսավ նըրան եւ և Տիդյանին այսպես ասաց -«Դիոմեդե՛ս, ահա նըրանք եւ և թագավորն իր ձիերով,
Ինչպես որ մեզ Դոլոնն ասաց, որին դեռ նոր ըսպանցինք:
Դե՛, ցույց տուր քո քաջությունը, հարկավոր չէ անգործ մընալ,
Շուտ արձակիր երիվարներն եւ և կամ մարդիկ կոտորիր դու,
Իսկ ձիերի հոգսը ամբողջ կառնեմ իսկույն ես ինձ վըրա»։
Եթե այնտեղ հալածական վերադառնալ չես կամենում,
Զի կարող է մի աստված էլ տըրոյացոց արթնացընել»։
Այսպես ասաց, և Տիդյանը աստվածու աստվածուհու ձայնին ի լուր՝
{{տող|510}}Նըժույգների վըրա ցատկեց, խըթեց Ոդիսն իր աղեղով,
Ու ճեպընթաց թըռան դեպի նավատորմիղն աքայեցոց:
Տիդյանն իսկույն ցած ցատկելով առավ կապուտն արյունազանգ
Ու հանձնելով Ոդիսևսին՝ հեծավ իր ձին ու սըլացան
Դես խորագոգ նավերը սև, շուտ հսսնելու հասնելու տենչով վառված։
Նեստորը նախ լըսեց դոփյունն ու մեծաձայն բացագանչեց.
Ու չեմ մընում անգործ երբեք, թեպետև ծեր ռազմիկ եմ ես,
Բայց չեմ տեսել այսպիսիներ, ոչ էլ մտքովս եմ անցկացրել,
Թըվում է, թե աստվածնէրից աստվածներից մեկը դըրանց տրվել է ձեզ,Սիրում են ձեզ երկուսիդ էլ՝ Արամազդը ամակուտսկամպակուտակ
{{տող|550}}Եվ Աթենասն՝ ասպարակիր Արամազդի դուստրը ծավի»։
== Երգ տասնմեկերորդ։ Քաջություն Ագամեմնոնի ==
<poem style='margin:0ex 5ex'>
{{տող|1}}Թողած չըքնաղ իր Տիթոնին՝ Առավոտն էր ելնում մահճից<ref>Տիթոնոսը՝ Լաոմեդեի որդին, այնքան գեղեցիկ էր, որ նրան սիրահարվեց Արշալույսը և առևանգեց:</ref>,
Որ լույս բերի անմահներին և համորեն մահկանացոց,
Երբ Արամազդն աքայեցոց նավատորմը հողեց հըղեց ըշտապԴըժնյա ՈինՈխին, որն իր ձեռքում նըշանն ուներ պատերազմի:
Ոխը կանգնեց Ոդիսևսի վիթխարամեծ նավի վըրա,
Մեջտեղ դըրված, որպեսզի իր ձայնը հասնի երկու կողմին —
Որը իբրև հյուրույթի ձոն Կիներևսն էր տըվել նըրան,
Երբ համբավի ձայնը հասավ մինչև Կիպրոս, թե աքայանք
{{տող|20}}Նավելու են շուտով դեպի Տրոյա՝ ահեղ սատերազմիպատերազմի,
Ուստի և այն՝ թագավորին ընծայեց նա սիրանըվեր:
Նըրա վըրա կար պողպատի տասը փայլուն ծիր սևաթույր,
Իսկ ոսկեղեն՝ տասներկու ծիր և անագե՝ քըսանի չափ<ref>Այստեղ նկարագրվող սպառազենի պողպատը, պղինձը, անագը, ինչպես ցույց տվեցին պեղումները, հոմերոսյան դարաշրջանում սրտադրվում էին Կիպրոս կղզում:</ref>.
Եվ կապտագույն երեքական վիշապ օձեր երկու կողմից
Ձըգվում էին դեպ պարանոց ծիածանի հար և նըման,
Հեկտորը մեծ նախահարձակ գընդի գըլուխն անցած խըրոխտ
Հուժկու ձեռքին բըռնած ուներ հըսկա ասպար մի բոլորակ՝
Աստղի նըման<ref>''Աստղի նման'' - Նկատի ունի Սիրիուսը . նրա հայտնվելը հորիզոնում (որ 800—900 տարի մ.թ.ա. տեղի էր ունենում ամառվա կեսին) ազդարարում էր տարվա ամենաշոգ շրջանի, նաև՝ երաշտների ու դողէրոցքի սկիզբը:</ref>, որ ամպերից դուրս է գալիս շողշողալով,
Մեկ էլ ապա ծածկըվում է մութ ամպերի ետև նորից։
{{տող|60}}Այսպես ահա, մերթ առաջին ու մերթ վերջին շարքերի մեջ
Իդա լեռան ըստորոտում իրենց խաշներն արածելիս,
Կապեց դալար ճիպոտներով ու փըրկանքով ազատ թողեց։
Իսկ այժմ Ատրիդ Ագամէմնոն Ագամեմնոն իշխանապետն իր նիզակով
Ծակեց մեկի` Իսոսի կուրծքն ըստինքներից փոքր-ինչ վերև,
Եվ Անտիփին սուսերահար կառքից իսկույն ցած գըլորեց:
«Քանի որ դուք, - ասաց արքան, - որդիներն եք Անտիմաքի,
Որ տըրոյանց ժողովի մեջ հըրամայում էր ըսպանել
Եվ չըթողնել, որ նա դառն դեպի նավերն աքայական,
Պետք է, որ ձեր մահով հիմա քավեք ձեր հոր ոճիրը դուք»։
Առաջամարտ գընդերի մեջ գոռում է մահ տարածելով՝
Թող նըրանից խույս տա ինքը և մյուսներին խըրախուսի
Մարտի մտնել սրիաբար արիաբար արյունարբու թըշնամու դեմ։
Իսկ երբ որ նա խոցված նետով տիգահար կառքը նըստի,
{{տող|190}}Այնժամ կըտամ Պրիամյանին մահացուցիչ ուժ ու կորով,
Իսկ երբ դարձավ նա չափահաս, առավ հասակ վայելչագեղ,
Պահեց նըրան Կիսեսն իր մոտ և աղջիկը տըվեց նըրան։
Նորապըսակ՝ առագաստից թըռավ դեպի Իլիոնը նա<ref>Իփիդամասը, լսելով աքայացիների արշավի մասին Տրոյայի վրա, շտապում է այնտեղ, թեև նորապսակ էր, և հին սովորույթի համաձայն, միառժամանակ պետք է խուսափեր պատերազմների ու արշավանքների մասնակցելուց:</ref>
Ու տանում էր մահիկաձև տասներկու նավ իր ետևից,
Բայց թողնելով Պերկոտեում բոլոր նավերն իր համաչափ՝
Մինչ նա այդպես դեպի ամբոխն էր քարշ տալիս իր եղբոր դին,
Զարկեց տեգով Ատրիդ արքան վահանի կուռ կումբի տակից
{{տող|260}}Եվ գըլուխը նըրա կըտրեց Իփիդաի Իփիդամի մարմնի վըրա։
Այսպես, որդիք Անտենորի Ատրիդեսի ձեռքով՝ իրենց
Ճակատագիրը լըրացրած ` ըշտապեցին դեպի դըժոխք։
Իսկ Ատրիդեսն հըսկա սըրով, մեծ քարերով և նիզակով՝
Դեպի ուրիշ-ուրիշ քաջեր էր խոյանում առյուծաբար
Ու թավալվում են խուռնընթաց ալիքները լեռնակուտակ,
Եվ ցայտում է փըրփուրը վեր թափառական հովի շընչով,–
Գլուխներն այդպես թափվումէինթափվում էին, որ Հեկտորն էր կըտրում-գըցում:
Այդտեղ սաստիկ կոտորածներ ու կորուստներ կըլինեին,
Աքայեցիք խուճապահար կըփախչեին նավերն իրենց,
Եվ մինչ նըրա սիրտը այդպես ծըփում էր այդ մըտքերի մեչ
Վըրա հասան տըրոյացոց ջոկատները ասպարավոր
Եվ Ոդիսին կալմեջ արին, ոճիրն իրենց մեջ ամփոփած։ամփոփած<ref>''ոճիրն իրենց մեջ ամփոփած'' - Իմաստն այն է, որ տրոյացիների ջոկատը Ոդիսևսին շրջապատելով, դրանով իսկ դարձավ իր կործանման պատճառը:</ref>։
Ինչպես առույգ երիտասարդ որսորդները բարակներով
Վազեն վայրի կինճի վըրա, որն իր որջից դուրս է եկել,
Որ եղբայրն էր քաջ Սովկոսի, աստվածակերպ Սովկոսն իսկույն
{{տող|430}}Հասավ եղբորն իր օգնության և Ոդիսին այսպես ասաց.
Կամ դու պիտի փառավորվես մարտում այսօր, ըսպանելով
Հիպպասյան քաջ եղբայրներիս և կողոպտես զենքերը մեր,
Իսկ Այաքսը տըրոյացոց բազմության մեջ մըխըրճվելով՝
Անշընչացրեց Դորիկլոսին, որ հարճորդին էր Պրիամի,
Իրար ետև ըսպանեց նա Պիրասոսին, Պիլարդեսին:
Ինչպես մի գետ, որ հորդառատ հեղեղվում է լեռներն ի վար
Ապա կըրկին դեպի նավերն էր դիմում նա հըսկայաքայլ,
Արգելելով տըրոյացոց մոտենալու նավատորմին։
Այսպես, երկու բանակների միջեւ միջև կանգնած կըռվում էր նա,
Եվ կորովի բազուկներից թըռած հուժկու տեգերն հաճախ
Գալիս էին ահեղ թափով ոմանց կումբի մեջ խրվելով
Նըկատելով Եվեմոնի Եվրիպիլոս որդին արի
Մեծ Այաքսին՝ նեղված սաստիկ սըլաքների այդ տարափից՝
Եկավ կանգնեց կողքը նըրա, եւ և նետելով տեգը փայլուն
Զարկեց որդուն Փավսիոսի՝ ազգաց հովիվ Ապիսավին
Եվ խոցելով լյարդից նըրան՝ վազեց զենքերն ավարելու:
Ընկերները բազմության մեջ՝ ազատվելու համար մահից
{{տող|590}}Եվ մեծագոչ ձայն արձակեց դեպի գըդերն աքայեցոց.
«Ո՛վ սիրելի զորապետներ արգիացոց եւ և իշխաններ,Վերադարձեք եւ և վանեցեք վատթարագույն ժամն Այաքսից,Որ տագնապի մեջ է սաստիկ ըլաքների սըլաքների տարափի տակ,
Եվ հույս չունեմ, որ ազատվի այս կըռվի մեջ ահագնագոռ
Պատվա՛ր կանգնեք դյուցազնի շուրջ ու ողջ ուժով դիմադրեցեք»։
{{տող|600}}Բոցածավալ կըրակի պես սաստիկ կըռիվ բորբոքելով:
Իսկ Նեստորին եւ և նըրա հետ Մաքավոնին մարտադաշտից
Դեպի նավերն էին տանում Նելյան ձիերը քըրտնաթոր:
Տեսավ նըրանց եւ և ճանաչեց գերենյանին Աքիլլը ժիր,
Որ կանգնած էր այդ ժամանակ իր վիթխարի նավի վրա
Եվ կատաղի մարտն էր դիտում խուճապի հետ արտասվալի.
Ու ձայն տըվեց Աքիլլը քաջ իր սիրելի Պատրոկլեսին,
Որ դյուցազնի ձայնն առնելով վըրանից դուրս թըռավ արագ
Արեսի պես, եւ և այդ ըսկիզբն եղավ նըրա դառն աղետի։
Եվ առաջինը Մենիտյան արիորդին ինքը խոսեց.
{{տող|610}}«Ի՞նչ ես ասում, ո՛վ Աքիլլես, ինչո՞ւ դու ինձ ձայն տըվեցիր»
Ու վազ տըվեց դեպի նավերն ու վըրաններն աքայեցոց։
Իսկ երբ նըրանք արագարշավ՝ Նելիսածնի <ref>Նելիսածինը Նեստորն է։</ref> վրանն հասան,
Իջան կառքից անմիջապես դալարավետ գետնի վըրա։
Ու մինչդեռ ծեր Եվրիմեդոնն արձակում էր զամբիկներին՝
Իսկ ծերունի Նեստորը այն վերցընում էր շատ հեշտությամբ։
Այդ բաժակում աստվածուհու նըմանվող կինն այն գեղածամ
Լըցրեց գինի պըրամընյան<ref>''գինի պրամյան'' — Պրամնա լեռան այգիների խաղողից պատրաստված թունդ կարմիր գինի:</ref>, վըրան քերեց այծի պանիր
Պըղընձեղեն մի քերոցով, և ըսպիտակ ալյուր ցանեց։
Այսպես ահա Եկամեդեն պատրաստելով քաղցր ըմպելին
Պառկած են արդ վիրավորված պետերն իրենց վըրաններում։ -
Նետահարված է կորովի Դիոմեդես Տիդյանը քաջ,
Տեգով խոցվածեն Ոդիսևսն և ԱտրիդեսարանցարքանԱտրիդես արանց արքան,Եվվրիպիլն Եվրիպիլն էլ նըրանց նըման՝ վիրավորված նետով՝ զիստից,
Սըրան էլ նոր մարտադաշտից դուրս հանեցի նետահարված,
Բայց Աքիլլի հոգն անգամ չէ, նա չի խըղճում դանայեցոց:
{{տող|690}}Սակավաթիվ լինելով մենք, նըրանք մեզ շատ էին նեղում։
Դեռ առաջին տարիներին Հերակլեսը եկավ հըզոր
Ու շատ տանջեց, չարչարեց մեզ<ref>''Հերակլեսը... չարչարեց մեզ'' - Հերակլեսը, համաձայն առասպելի, մաքրեց Ավգիոսի ախոռները, բայց խոստացված պարգևը չստացավ, այդ պատճառով պատերազմեց Ավգիոսի և նրա դաշնակիցների, այդ թվում նաև Նելևսի դեմ, որի բոլոր որդիներին սպանեց, բացի Նեստորից։</ref>, շատ քաջերի կոտորեց նա:
Մենք տասներկու եղբայր էինք, որդիներըս ծեր Նելեսի,
Եվ միայն ես ողջ մընացի, մյուս եղբայրներս կորան բոլոր:
Ետ դարձըրեց կառավարին միայն՝ տըրտում ձիանց համար:
Եվ ծերունին, որ չափազանց զայրացած էր այդ վարմունքից,
Ընտրեց, շատը առավ իրեն, մյուսը տըվեց ժողուվըրդինժողովըրդին,
Որ բաժանեն, և ամեն ոք արդար բաժինն իր ըստանա։
Այսպես ահա մեծաքանակ ավարն էինք մենք բաժանում
Բայց ես թեպետև հետիոտն, այրուձիում էլ քաջ եղա
Եվ անվանի, զի Աթենասն էր վարում ինձ դեպի գուպար:
Արենեի մոտ կամի կա մի գետ, որ կոչվում է Մինիեյոս,
Կանգնեց այնտեղ, այդ գետի մոտ մեր այրուձին, ըսպասելով
Աստվածային առավոտյան, որ հետևակ գընդերն հասնեն:
Աստվածներից՝ Արամազդին, և մարդկանց մեջ ինձ՝ Նեստորիս
Շընորհակալ էին լինում: Այսպես էի մի ժամանակ։
Իսկ Աքիլլեսն իր ուժն անբավ պահումէ պահում է լոկ իրեն համար.
Պիտի զըղջա շատ ուշ, գիտեմ, երբ ջընջըվի զորքը բոլոր:
Սիրելիդ իմ, Մենիդիոսը արդարև ճիշտ էր պատվիրում,
Դուք այդ սիրով ընդունեցիք և ըստացաք շատ պատվերներ։
Պելևսը ծեր պատվիրում էր զավակին իր՝ Աքիլլեսին
Արի լինել և քաջությամբ գերազանցել ուրրշներինուրիշներին,
Իսկ Ակտորիան Մենիտիոսը քեզ ուղղելով իր խոսքն՝ ասաց.
{{տող|790}}« Որդյակ «Որդյակ իմ դու, Աքիլլեսը զարմով քեզնից բարձր է, գիտես,
«Դու տարիքով նըրանից մեծ, իսկ նա ուժով՝ գերիվերո
«Ինքըդ նըրան միշտ խելացի խորհուրդներ տուր և խըրատիր,
Մեր երկու մեծ բըժիշկներից՝ Մաքավոնը վըրանի մեջ
Պառկած է արդ, ինքն էլ կարոտ քաջահըմուտ մի բըժըշկի,
Իսկ Պոդալիրն <ref>Պոդալիրը Մաքավոնի եղբայրն է, որդին Ասկլեպիոսի, որը համարվում էր բժըշկության աստվածը։</ref> այնտեղ, դաշտում մարտընչում է տըրոյանց դեմ»։
Մենիտյանը քաջակորով նըրան այսպես պատասխանեց.
{{տող|840}}«Ի՞նչ կըլինի այս բոլորի վերջը, և ի՞նչ պիտի անենք,
Եվ Արամազդն անվերջորեն անձրևում էր այդ ընթացքում,
Որ ծովասույզ անի իսպառ պարիսպը այդ հիմնահատակ:
Երկրատատան արքան <ref>''Երկրատատան արքան''. — Պոսեյդոնը: Երեքարձենը եռաժանին է, որը, ըստ դիցաբանության, միշտ Պոսեյդոնի ձեռքին էր և որով նա ահասարսուռ փոթորիկներ էր առաջ բերում:</ref> այնտեղ երեքարձեն իր ձեռքն առած
{{տող|30}}Հեղեղին էր տալիս հիմքի բոլոր քարերն ու գերաններն,
Որոնց վըրա աքայեցիք թափել էին մեծ ճիգ ու ջանք։
Որոնց բանի տեղ չեմ դընում, ու փույթն էլ չեն բոլորովին,
Կուզեն՝ թող աջ, դեպ Առավոտ, դեպի արև երթան նըրանք,
Կուզեն՝ դեպի ձախը թևեն<ref>''Կուզեն թող աջ... կուզեն թող ձախ թևեն'' Թռչնագուշակության ժամանակ աջից թևելը համարվում էր բարենպաստ նշան, ձախիցը անբարենպաստ:</ref>, կուզեն՝ դեպի արևամուտ.Մենք պետքէ պետք է սոսկ Արամազդի խորհուրդներին հընազանդվենք,
Որ տերն է ողջ մահկանացոց և համորեն անմահների։
Կըռվե՛լ հանուն հայրենիքի, ա՛յս է միակ հըմայքը մեծ.
Այսպես ոգին աստվածային Սարպեդոնի՝ մըղեց նըրան
Հարձակվելու դեպի պարիսպն մարտկոցները խորտակելու.
Եվ դառնալով Գըլսվկոսին՝ Գըլավկոսին՝ Հիպպոլոքի որդուն՝ ասաց.
«Գլավկոս, ինչո՞ւ ամենից շատ մենք ենք Լիկիո մեջ մեծարվում
Թե՛ աթոռով, թե՛ խորտիկով, և թե՛ լեցուն բաժակներով,
Եվ ոչ էլ գոռ դանայեցիք կարող էին վանել նըրանց,
Որոնք հորդել էին այնտեղ ու պարըսպից չէին պոկվում։
Ինչպես երկու հոգի դաշտում մի սահմանի վըրա վիճեն<ref>Հին Հունաստանում գոյություն ուներ համայնքային հողատիրություն։ Հողամասերի միջև իբրև սահմանանիշ դրված քարերը հաճախ տեղաշարժվում էին և պատճառ դառնում հողատերերի միջև ծագող վեճերի ու կռիվների։</ref>
{{տող|430}}Չափը իրենց ձեռքը բըռնած, որ բաժանեն հողն հավասար
Ու կըռվում են իրարու հետ տարածության վըրամի նեղ, —
Առապարուտ Տենեդոսի և Իմբրոսի միջև ընկած,
Ու կանգնեցրեց ձիերն՝ ահեղ Պոսեյդոնը երկրադըղորդ։
Արձակելով նըժույգներին՝ աստվածյան ներ կեր տըվեց նըրանց
Եվ ոտքերին նըրանց ոսկի ոտնակապեր անցկացրեց նա
Անլուծելի, որ ըսպասեն այնտեղ իրենց թագավորին.
Եվ ջարդելու, կոտորելու աքայեցոց զորքը բոլոր:
Բայց Պոսեյդոնն աշխարհակալ, երկրասասան ելած ծովից
Հորդորում էր արգիացոց՝ Կալքասի <ref>Կալքասն այն նշանավոր գուշակն է, որ վիպերգության Առաջին երգում աքայանց բանակի կոտորածն ու համաճարակը բացատրեց Քրիսես քուրմին հասցրած վիրավորանքով և որը գուշակել էր, որ Տրոյական պատերազմը կտևի 10տարի:</ref> ձայնն ու դեմքն առած
Եվ նախ այսպես ասաց երկու Այաքսներին ինքնահորդոր.
«Ո՛վ Այաքսներ, դո՛ւք միմիայն պիտի փըրկեք աքայեցոց,
Ո՛վ աստվածներ, մի ահավոր ու մեծ հըրաշք եմ տեսնում ես,
Որը բընավ չէի կարծում թե պիտի գար ու կատարվեր:
Մեր նավերին են մոտեցել, հասել ահա՛տըրոյացիքահա՛ տըրոյացիք,
Որոնք առաջ նըման էին փախըստական եղնիկների,
Որ վեհերոտ՝ չախկալներին և ինձերին ու գայլերին
Ձեր թուլությամբ վըտանգը դուք է՛լ ավելի եք մեծացնում:
Թո՛ղ ձեզանից յուրաքանչյուրն ամոթ ըզգա իր սըրտի մեջ
Եվ ինքն իրեն հանդիմանի, զի մեծ կըռիվ պայթեցահապայթեց ահա:
Ահեղագոռ Հեկտորն արդեն նավերի շուրջն է մարտընչում՝
{{տող|130}}Փըշրած դըռներն ու խորտակած սողնակները երկայնաձիգ»։
Մենտորյան հաղթ Իմբրիոսին, որ աքայանց գալուց առաջ
Բընակվում էր Պեդեոնում, ամուսնացած Պրիամոսի
{{տող|170}}Հարճիցծ ընված Հարճից ծընված գեղեցկատես Մեդսիկասդե աղջը կահետ:
Բայց երբ եկան դանայեցոց ճոճուն նավերն, այնժամ նորից
Իլիոն դարձավ և մեծ անուն էր հանել նա տըրոյանց մեջ՝
Եվ եթե վերք առնեիր դու կըռվում հեռվից կամ մոտիկից,
Սըլաքը չէր դիպչի երբեք քո ծոծրակին կամ թիկունքին,
Այլ քո փորից և կամ կըրծքից հարված պիտինըստանայիրպիտի ըստանայիր,
Նախամարտիկ գընդերի մեջ դեմ-հանդիման գըրոհելիս։
Սակայն բավ է խոսքով ընկնենք ինչպես փոքրիկ երեխաներ,
Զևսը ահեղ մի վառ խանձող չըգըցի մեր նավերի մեջ։
Ապա թե ոչ Տելամոնյան Այաքսը մեծ տեղի չի տա
Մահկանացու ոչ մի մարդու, որ Դեմետրի բերքն է ուտում<ref>''Դեմետրի բերքն է ուտում'' — Դեմետրան երկրագործության և հողի արգավանդության աստվածուհին է, Քրոնոսի և Ռեայի դուստրը։</ref>
Եվ կարող է պղնձով խոցվել կամ քարերով առհասարակ:
Չի՛ փախչի նա մինչև անգամ ամենահաղթ Աքիլլեսից
Եվ Արագոտն Աքիլլեսին ցանկանում էր փառավորել,
Բայց միտք չուներ աքայեցոց բընաջընջել Իլիոնի մոտ,
Այլ Թետիսին ու քաջասիրտ նըրա որդուն պատվել միայն<ref>''Թետիսին ու քաջասիրտ նրա որդուն պատվել միայն'' — Զևսը, ընդառաջելով Թետիս աստվածուհու աղերսանքին, տրոյացիներին է սատարում պատերազմում, որպեսզի աքայանք զգան Թետիսի որդու` Աքիլլեսի կարիքը:</ref>:
Իսկ Պոսեյդոնը ծածկաբար ելած ծովիցն իր ըսպիտակ
Մարտ մրտնելով` հորդորում էր աքայեցոց տըրոյանց դեմ,
Եվ ի վերջո նա որոշեց գընալ գըտնել Էնիասին,
Որին գըտավ կանգնած այնտեղ` մարտիկների վերջին շարքում,
Քանզի ընդդեմ Պրիամոսի սըրտում նա ոխ ուներ պահած<ref>''ընդդեմ Պրիամոսի սրտում նա ոխ ուներ պահած'' - Էնիասը Տրոյայի թագավորական կրտսեր ցեղի ներկայացուցիչն էր ու զրկված էր թագավորական իշխանությունից, ուստի լարված էր Պրիամոսի դեմ։ Տրոյայի կործանումից հետո Էնիասի փրկության վերաբերյալ առասպելի որոշ տարբերակներ պահպանում են թշնամու հետ նրա հարաբերությունների նաև ուղղակի վկայություններ:</ref>
Այն պատճառով, որ ծերն իրեն ըստ արժանվույն չէր մեծարում։
Դեիփոբը մոտենալով՝ այս թևավոր խոսքերն ասաց.
{{տող|460}}«Քա՛ջդ Էնիաս, տրոյանց իշխան, եթե իրոք սիրում ես ինձ,
Պարտավոր ես քո քեռայրին դու օգնության հասնել շուտով<ref>''քո քեռայրին... օգնության հասնել''– Ալկաթոս Էնիասի քրոջ՝ Հիպսոդամեի ամուսինն էր և ապրում էր աներոջ տանը (Անքիսեսի), այնպես, ինչպես Պրիամոսի փեսաներն ապրում էին նրա տանը:</ref>:
Արի գընանք` Ալկաթոսին մենք ի թիկունք և ի սատար,
Որը, երբ դեռ փոքր էիր դու, քեզ խընամեց նա իր տան մեջ.
Ենիալի որդուն, և սուր աշտեն ծակեց ուսն ու անցավ.
Եվ նա ընկավ փոշիներում ու չանկռեց հողն ագուռներով։
{{տող|520}}Բայց տակավինչ էր տակավին չէր իմացել ահեղագոչ Արեսն հըզոր
Որդու անկումը բազմամբոխ պատերազմի եռուզեռում։
Նըստել էր նա Ոլիմպոսի ծայրը ոսկյա ամպերի տակ
Բայց չըդարձավ նա այնտեղից իր հայրենի երկիրն անուշ։
Նա մոտ գալով՝ Ատրիդեսի ասպարի ճիշտ կումբին զարկեց,
Բայց չրզորեց չըզորեց ուժը նըրա՝ տեգն անցկացնել կուռ պըղընձից,
{{տող|650}}Եվ իր չորս դին աչք ածելով, որ չըխոցվեր մեկից հանկարծ,
Փախավ մըտավ յուրայնոց մեջ, ազատվելու համար մահից։
Ու սև արունն առատահոս վըտակի պես հողը թըրջեց։
Մեծահոգի պափլագոններն Հարպալիոնի դին առնելով
Կառքը դրրին դըրին ու սրտաբեկ տարան դեպի Իլիոնը սուրբ:
{{տող|660}}Բոլորի հետ գընում էր և հայրը նըրա արտասվակոծ,
Տըխուր, որ իր որդու համար վըրեժխընդիր չեղավ ոչ ոք:
Չէր հեռանում Տելամոնյան մեծ Այաքսից թեկուզ մի քայլ,
Այլ ինչպես և երկու եզներ քաշում են ծանր արորն արտում,
Եվ հոսում է քրտինքն առստ՝ առատ՝ եղջյուրների արմատներից,
{{տող|710}}Եվ լուծն է լոկ, որ երկուսին բաժանում է մեկը-մյուսից,
Երբ քայլում են նույն ակոսով միշտ միաշունչ և անբաժան,
Քաղաքներ է ազատում նա և գիտե հարգն իր հանճարի։
Բայց ես պիտի ասեմ քեզ այն, ինչ լավագույնն է թըվում ինձ:
Շուրջըդ բոլոր բըռնել է գոռ պատերազմի կրակն ահա՚ահա՛,
Եվ մեծասիրտ տըրոյացիք, որոնք անցան պատնեշներից՝
Կեսը կըռվից հեռու քաշված, կեսը կըռվում են տակավին
Նավատորմից ողջ ու առողջ թողնել իսկույն և հեռանալ:
Վախենում եմ, որ աքայանք երեկվան ոխն առնեն մեզնից,
Քանզի այնտեղ, նավերի մեջ նըստել է մի ռազմիկ անհաղթ<ref>''նստել է մի ռազմիկ ահաղթ'' - Այսինքն՝ Աքիլլեսը, որը կարող էր վերադառնալ մարտադաշտ:</ref>,
Որ չեմ կարծում, թե ընդերկար նա ձեռընթափ մընա մարտից»:
«Իզո՛ւր ես դու ուզում, Հեկտոր, անմեղ մարդու ամբաստանել.
Ուրիշ անգամ թերևըս ես ծուլացել եմ մարտի գործում,
Բայց ո՛չ այսօր, զի չըծրնեց չըծընեց մայրս ինձ երկչոտ բոլորովին։
Այն վայրկյանից, որ քաջերիդ մարտի տարար նավերի մոտ,
Այստեղ կանգնած կըռվում ենք մենք դանայեցոց դեմ անդադար։
Զի Թրասիմեդն իր հոր վահանն էր վերցըրել և գընացել։
Առավ ապա նիզակ մի մեծ պըղընձասայր սուր սըլաքով
Եվ վըրանից դուրս եկավ նա ու սոսկալի պատկերտեսավ։—պատկեր տեսավ։—
Տըրոյացոց կողմից բոլոր աքայեցիք հալածական
Խուճապահար և ահաբեկ ու կործանված պարիսպ ու դուռ։
Նըրան այսպես պատասխանեց Ագամեմնոն արանց արքան,
«Քանզի, Նեստոր, տըրոյացիք կըռվում են այժմ նավերի ոտմոտ,
Եվ չօգնեցին մեզ ոչ փոսը, ոչ էլ պարիսպն ամրակառույց,
Որոնց վըրա այնքան քըրտինք և աշխատանք թափեցինք մենք,
«Այդ ի՞նչ խոսք էր, ո՛վ Ատրիդես, որ դուրս թռավ քո բերանից.
Թըշվառական, երանի թե լինեիր դու հրամանատար
Վատ բանակի, և ոչ թե մեզ, որnնg որnնց տըվեց մեծն Արամազդ
Մինչև վերջը տանել բոլոր պատերազմները դըժընդակ՝
Երիտասարդ տարիներից մինչև խորին մեր ծերություն,
Խորհուրդդ այնժամ, ո՛վ ազգապետ, աղետաբեր կըլինի խիստ»։
«Ո՛վ Ոդիսևս, դու խոցեցիր սիրտըս քո խիստ կըշտամբանքով,
Սակայն ես չեմ հըրամայում, որ հակառակ իրենց կամքին
Այսպես ասաց, նըրանք սիրով ընդունեցին խոսքը նըրա
Եվ գընացին՝ իրենց գըլուխ ունենայով ունենալով Ատրիդեսին։
Պոսեյդոնը՝ երկրադըղորդ արքան հըզոր տեսավ նըրանց
Եվ ծերունու կերպարանքով մոտենալով Ատրիդեսին,
Իսկ ոսկեգահ Հերան նրստած Ոլիմպոսի վեհ բարձունքում
Նայեց ներքև և ճանաչեց իր եղբորն ու տագերն իսկույն<ref>''Հերան ճանաչեց իբ եղբորն ու տագերը'' - Հերան Զևսի կինն է, միաժամանակ նաև՝ քույրը, ուստի Զևսի եղբայր Պոսեյդոնը միաժամանակ Հերայի և՛ եղբայրն է, և՛ տագրը:</ref>,
Որ օգնում էր աշխուժորեն, օժանդակում արգիացոց
Փառապարգև պատերազմում, ու ողջ հոգով ուրախացավ:
Որ չէր կարող իրենից զատ բանալ ուրիշ ոչ մի աստված։
Հերան այնտեղ մըտավ հապճեպ, փակեց դըռներն իր ետևից,
Նախ ամբրոսով <ref>Ամբրոսը Ոլիմպիական աստվածների անմահական կերակուրն է, նշանակում է նաև անուշահոտ բալասան, օծանելիք։</ref> անապական մաքրեց մարմին նիր մարմինն իր տենչալի,
Ապա օծվեց աստվածային պարարտ յուղով անուշաբույր,
Որի շարժելն Արամազդի պըղընձահիմն ապարանքում
Եվ դուստրը մեծ Արամազդի՝ Աստղիկն այսպես պատասխանեց.
«Ո՛վ մեծարո աստվածուհի, Հերա՚Հերա՛, դուստրըդ մեծ Զըրվանի,
Հայտնի՛ր միտքըդ, քո խոսքը ես կըկատարեմ սիրահոժար,
Եթե միայն կարողանամ և կատարելն կարելի է»։
Նըվաճում ես բոլոր մարդկանց, ինչպես նաև աստվածներին,
Գընում եմ ես հեռու, մինչև ծայրը երկրի ամենաբեր՝
Անմահների հայր Օվկիանին և Տեթիսին այցելության<ref>''Ովկիանին և Տեթիսին այցելության'' - Օվկիանոսն ու նրա կինը՝ բոլոր գետերի ու ջրերի մայր Տեթիսը (կամ՝ Տեթյուս) Ռեայի՝ Զևսի և Հերայի մոր, ծնողներն էին: Երբ կռիվ ծագեց Զևսի, նրա հայր Քրոնոսի և տիտանների միջև, Օվկիանոսն ու Տեթիսը Հերային վերցրին իրենց մոտ ու խնամեցին նրան:</ref>,
Որոնք սիրով ինձ սընեցին ու հոգ տարան իրենց տան մեջ
Վերցընելով ինձ Ռեայից, երբ գոռոզ Զևսը Զըրվանին
Որ նըկարիչ կաղ իմ որդին Հեփեստոսն է պատրաստելու
Ճարտարապես և պատվանդան պիտի դընի ոտների մոտ,
Որի վրրա վըրա պիտ հանգչեցնես մաքուր ոտքերդ խընջույքներում»։
Եվ Քունն անուշ ու քընքշաձայն նըրան այսպես պատասխանեց,
Երկնում էիր դավադրաբար Հերակլեսի դեմ նենգություն։
Բարձրացնելով ահեղաշունչ հողմ ու մըրրիկ ծովի վըրա,
{{տող|260}}Հեռու բոլոր ընկերներից. իսկ Արամազդն արթնանալով՝
Տակնուվըրա արավ ամբողջ Ռլիմպոսն Ոլիմպոսն ու աստվածներին,
Եվ մյուս բոլոր աստվածներից ավելի ի՛նձ էր հետամուտ։
Բըռնելուվ ինձ կընետեր նա ծովը անտակ անտարակույս,
Եթե հանկարծ վըրա հասած անմահ Գիշերն <ref>Գիշերը դիցաբանության մեջ նկարագրվում է սևաթույր ձիերը լծած երկանվով երկնքում սահելիս: Գիշերը համարվում է Մահվան ու Քնի աստվածուհի մայրը:</ref> ինձ չազատեր,
Որ տիրողն է բոլոր մարդկանց ու համորեն աստվածներին։
Ես Գիշերի գիրկը ընկա. Զևսը թեպետև զայրացած,
Ելավ նըստեց նըրա վըրա, սաղարթախիտ ճյուղերի մեջ
Թաքնվելով այն քաջաձայն թըռչունի պես, որին բոլոր
Դիք Բըվիճակ են անվանում, մահկանացու մարդիկ՝ Կասկամ<ref>Բվիճակն ու կասկամը նույն թռչնի՝ բուի, տարբեր տեսակներն են։</ref>:
Իսկ աչագեղ Հերան հապճեպ ելավ կատարն ամենաբերձ՝
Եվ ընդառաջ գալով կընոջն՝ աստվածահայրն այսպես ասաց.
«Հերա՛, ինչո՞ւ Ոլիմպոսից ելել ես դու եկել այստեղ,
Եվ նենգ սըրտով վեհապատիվ Հերան այսպես ասաց նըրան.
Եվ երկրային ոչ մի կընոջ սերը այնպես ինձ չըվառեց,
Չըողողեց կուրծքըս երբեք, չընըվաճեց հոգին իմ վես՝
Ո՛չ Իքսիոնի կինը, որին ցանկանալով մըտամի մըտա մի օր,
Որը ծընեց Պիրիթոսին աստվածների պես իմաստուն,
Ո՛չ գեղեցկոտըն Դանայեն՝ Ակրիեսի դուստրը չըքնաղ,
Որը ծնեց Պերսեոսին՝ բոլոր մարդկանց մեջ անվանի.
Ո՛չ մեծանուն և հըռչակված Փինիքսի դուստրը մանկամարդ<ref>''Թինիքսի դուստրը մանկամարդ'' - Փյունիկյան արքա Փինիքսի (Ֆեմիքս) դուստրը՝ Եվրոպան։ Զևսը, ցլի կերպարանք ընդունելով, առևանգեց նրան, երբ նա ծովափին ծաղիկ էր հավաքում, և տարավ Կրետա:</ref>,
{{տող|330}}Որ Մինովսին ծընեց և պերճ Ռադամանդին աստվածակերպ.
Ո՛չ Սեմելեն, ո՛չ Ալկմենեն, որոնց մըտա Թեբեի մեջ.
Գըրկած իրար ու տեղնուտեղ լուր տա բոլոր աստվածներին,
Այն ժամանակ, քավ լիցի թե, վեր կենալով այդ անկողնից
Ապարանքըդ վերադառնամ, գի զի խայտառակ բան է սաստիկ:
Սակայն եթե դու իսկապես ցանկանում ես պառկել ինձ հետ,
Առագաստի սենյակ ունես, որ Հեփեստոս որդիդ շինեց
Որոնք նըրանց պահում էին երկրից վերև, եթերի մեջ։
Այնտեղ նըրանց մեջ պառկեցին, պատված ամպով մի ոսկեղեն,
{{տող|360}}Որ ցողում էր նըրանց վըրա գրվարթարար զըվարթարար շաղ շիթ առ շիթ։
Նընջում էր Հայրն այսպես խաղաղ` Գարգարոնում բարձրակատար,
Հեշտապարգև քաղցըր քընով և գըրկապինդ իր կընոջ հետ:
Ու խըրախույս կարդաց նըրանց սըրաթըռիչ այս խոսքերով.
«Արգիացի՛ք, թողնե՞նք դարձյալ, որ Պրիամյան Հեկտորն հաղթի,
Եվ տիրանամմեր տիրանա մեր նավերին ու վաստակի փառք ու պարծանք։
Հեկտորն այդպես խըրոխտում է, որովհետև Աքիլլը քաջ
Քինով լըցված մըխում է դեռ անգործ նըստած նավերի մոտ.
Եռում էր ծովն արգիական վըրանների, նավերի շուրջ.
Ու բախվեցին նըրանք իրար ամբոխասաստ աղաղակով:
Երբե՛ք այնպես չեն շառաչում ալիքները դեպի ցամաք<ref>Երբ ծովերի աստված Պոսեյդոնը կռվի էր, բռնվում, այն անպայման ուղեկցվում էր ծովի ալեկոծությամբ և հուզումով:</ref>
Բորեասի շընչով քըշված անդընդախոր ծովի վըրա.
Երբե՛ք այնպես չի ճարճատում բոցաբորբոք կըրակը բարկ,
Որ կանգնած էր նըրա դիմաց, և հարվածը չըվըրիպեց,
Զարկեց կըրծքի ճիշտ այնտեղին, ուր գոտիներ կային երկու՝
Մեկն հաստաբեստ իր վահանի, մյուսը սըրինն սըրին արծաթագամ,
Որոնք նըրա մարմինը գիրգ պահպանեցին այդ հարվածից:
Ու զայրացավ Հեկտորը խիստ, որ տեգն իզուր թըռավ ձեռքից,
Իսկ Մերիոնեսը ըսպանեց Հիպպոտիոնին և Մորիսին.
{{տող|530}}Զարկեց Տևկրոսն ու կողոպտեց Պերփիդեսին, Պրոթովնին.
Եվ Ատրիդեսն՝ <ref>Ատրիդեսը Մենելավոսն է. վիրավորված Ագամեմնոնն այդ ժամանակարդեն չէր մասնակցում կռվին: </ref> ազգաց հովիվ Հիպերնորին տիգահարեց
Ու խոցելով կողքը նըրա՝ աղիքները խառնեց իրար,
Եվ լայն բացված նըրա վերքից հոգին թըռավ անմիջապես,
Որ պատճառեց վիճակը դառն՝ աստվածային Հերակլեսի,
Որին չարիք նյութելով դու գըցեցիր ծովն ալեկոծյալ
Եվ հանեցիր վերջիվերջո նըրան Կովը բարեբընակ:<ref>Այստեղ, ինչպես և նախորդ գխի տ. 252-264–ում հիշատակվում են Հերակլեսի առասպելի այն դրվագները, որտեղ Հերան խարդավեց Հերակլեսին՝ օգնական ունենանալով դարձյալ նույն Քունը:</ref>
{{տող|30}}Այնտեղ բազում չարչարանքներ կըրեց որդիս, ու նո՛ր միայն
Ազատելով նըրան նորից դեպի Արգոս դարձըրի ես։
Այնուհետև չեմ դադարի տըրոյացոց հալածելուց
Աքայական նավատորմից, մինչև որ քաջ աքայեցիք
Աթենասի վեհ խորհըրդով առնեն Իլիոնն ամրապարիսպ:<ref>''Աթենասի խորհրդով առնեն Իլիոնն ամրապարիսպ'' — Ակնարկվում է այն առասպելը, համաձայն որի, երբ աքայեցիք չեն կարողանում ուժով գրավել Տրոյան, Աթենաս-Պալլասի խորհրդով դիմում են խորամանկության. սարքում են հսկայական փայտե ձի, որի օգնությամբ աքայեցի լավագույն ռազմիկները մտնում ենքաղաք, դարպասները բացում իրենց զորքերի առաջ և կոտորած սարքում Տրոյայում: «Տրոյական ձիու» դրվագը մեզ հայտնի է «Ոդիսականից», ինչպես նաևհռոմեացի բանաստեղծ Վիրգիլիոսի «Էնեական» պոեմից։</ref>
Բայց նախքան այդ, ոչ ես սաստիկ իմ ցասումից կըդադարեմ,
Եվ ոչ էլ թույլ կըտամ մեկին՝ թիկունք կանգնել դանայեցոց,
Ոտքի ելան բոլորն իսկույն և ամեն ոք բաժակն իր լի
Պարզեց նըրան, իսկ նա թողեց մյուս բոլորին և գեղատես
{{տող|90}}Թեմիսի լի բաժակն առավ, որը նըրան ընդառաջեց<ref>Թեմիսը օրենքի, արդարադատության աստվածուհին է։</ref>
Եվ մեծարո աստվածուհուն այս սըրաթև հարցումն արավ.
«Հերա՛, ինչո՞ւ եկար այստեղ, վախեցած ես թըվում դու ինձ,
Լուսածըղի աստվածուհին նըրան այսպես պատասխանեց.
«Մի հարցընիր, չըքնաղ Թեմիս, քանզի ինքըդ շատ լավ գիտես,
Թե ինչպիսի անբարեհաճ ն և անողոք սիրտ ունի նա:
Սակայն տարի, նըստիր բոլոր աստվածների հետ հավասար
Հաղորդակից այս խընջույքին և դու ինքըդ բոլորի հետ
Ընկնեմ խառըն մեռելներին՝ փոշեթավալ, արյունլըվա»:
Այս ասելով նա Սարսափին ու Եղեռնին հըրամայեց<ref>Սարսափն ու Եղեռնը Արես աստծո զավակներն են համարվում։</ref>
Լըծել ձիերն և ինքն հագավ փայլակնացայտ զենքերն իր պերճ:
Արամազդի ցասումն այնժամ սարսափելի պիտի լիներ
Անմահների վրրավըրա, եթե Աթենասը գահնիր գահն իր թողած,
Որի վըրա նըստել էր նա, գավթից իրեն դուրս չընետեր,
Ի մեծ սարսափ և ի զարմանս բոլոր անմահ աստվածների,
Եվ Հադեսին՝ իրեն բախտից բաժին ընկավ դըժոխքը մութ,
Եվ երկինքը լայնատարած, ամպն ու եթերն՝ Արամազդին.
Իսկ երկիրը և բարձրաբերձ Ոլիւմպոսը Ոլիմպոսը երեքիս են:
{{տող|200}}Ուստի և ես Արամազդի քիմքին գերի չեմ լինելու.
Թեև հըզոր, բայց թող խաղաղ մընա նա իր երրորդ բաժնում
Գընաց դեպ ծովն աստվածային, որ ազատվի իմ ցասումից,
Ապաթե ոչ մեր կըռվի ձայնն ամեն աստված պիտի լըսեր,
Մինչև անգամ Զըրվանի շուրջ եղողները դըժոխքի մեջ։մեջ<ref>''Զրվանի շուրջ եղողները (աստվածները) դժոխքի մեջ'' - Նկատի ունի տիտաններին:</ref>։
Բայց շահավետ եղավ այսպես թե՛ ինձ համար և թե՛ իրեն,
Որ ինձ անսաց և ըշտապեց ըզգուշանալ իմ ցասումից,
Ձեռքին ասպար մի ահարկու, հրաշանըշան և ծոպազարդ,
{{տող|320}}Որը տըվավՀեփեստոսը՝ ճարտարագործն Արամազդի,
Որ նըրանով սարսափազդի սարսափ ազդի մահկանացու մարդկանց սըրտին։
Վահանն այդ մեծ ձեռքին բըռնած՝ տանում էր նա տըրոյացոց:
Սըրանք երկսայր աշտեներով` նըժույգների վըրա նըստած,
{{տող|400}}Նըրանք իրենց սև նավերի բարձրությունից, ուր որ ելան,
Երկայնաձիգ մըկունդներով՝ ծարերը ծայրերը կուռ պըղընձապատՆավամարտի համար հարմար - կըռվում էին իրարու դեմ:
Քանի դեռևս աքայեցիք և տըրոյանք դեմ-հանդիման
Որ արվեստի գաղտնիքներին քաջատեղյակ է մըշտապես, —
Այսպես, նըրանց մարտն ու գուպարն էր ընթանում հարթ-հավասար.
Եվ երկուստեք արիաբարկըռվում արիաբար կըռվում էին նավերիշուրջնավերի շուրջ:
Հեկտորը քաջ և հոյակապ Այաքսն իրար դեմ-հանդիման
Կըռվում էին մի նավի շուրջ, սակայն չէին կարող ընկճել
Այսպես ասաց, և Այաքսին նետեց աշտեն փայլակնացայտ,
Բայց ըրիպեց վըրիպեց և Մաստորի որդուն դիպավ` կիթերացի
Լիկոփրոնին, որ Այաքսի ըսպասակն էր հավատարիմ
Եվ Այաքսի տանն էր ապրում, հայրենիքից վըտարանդի,
Ուր խուռնախիտ գունդ-գընդի դեմ կանգնած կըռիվ էին մղում:
Աղետն արագ վըրա հասավ, որն արգելել չըկարեցան,
Մըխվեց սըլաքը մահաբեր՝ պարանոցին, իր ետսիցետևից,
Եվ նա կառքից ցած տապալվեց, երիվարներն ընկըրկեցին
Ու զարկվելով դատարկ կառքին` ցընցեցին այն դըղըրդյունով։
Որ Արամազդն ինքը փըշրեց փըքինները մի քաջազնի։
Ջորությունը հըզոր Զևսի հեշտ է հայտնի լինում մարդկանց
Թե՛ գերագույն վաոք փառք ու պարծանք ընձեռելիս, և թե՛, երբ որ
Տըկարացնի և չուզենա լինել սատար և զորավիգ,
Ինչպես որ արդ թուլացնելով արգիացոց՝ մեզ է օգնում։
Եղեք արի և կրռվեցեք կըռվեցեք նավերի մոտ միահամուռ,
{{տող|510}}Եվ ով ձեզնից ընկնի մարտում նետահարված կամ տիգախոց,
Մեռնի՛ թող որ, քանզի փառք է մեռնել հանուն հայրենիքի,
Քան թե շարժել մեր ձեռն ու ոտն ու մարտընչել թշնամու դեմ։
Լավ է մեռնել միանգամից և կամ ապրել ազատ կյանքով,
Քան թե երկար հալվել–մաշվել աղետավորպատերազմումաղետավոր պատերազմում
Այսպես իզուր, նավերի մոտ, վատթարագույն մարդկանց ձեռքից»։
Այս ասելով բոցավառեց բոլորի մեջ կամք ու կորով:
{{տող|530}}Հեկտորն այնտեղ տիգահարեց Պերիմեդյան Աքեդիոսին՝
Զորավարին փոկեացոցփովկեացոց, իսկ Այաքսը՝ հետևակաց
Հրամանատար Լավոդամին՝ Անտենորի շըքեղ որդուն։
Պուլիդամասը ըսպանեց Կիյենյան քաջ Ովդիոսին՝
Այնժամ նըրա դեմ դուրս եկավ Դոլոփսը քաջ նիզակաձիգ՝
Լամպեդյանը, որ հզոր էր մըրցության մեջ ու փորձառու,
Որին ծընեց Լավմեդոնյան Լամպոսը՝ այրն ազնըվագուլնազնըվագույն:
Զարկեց տեգով Փիլեսյանի կուռ վահանի ճիշտ մեջտեղին,
Բայց պաշտպանեց զըրահը հաստ, զոդված գոգյալ թիթեղներով,
Կըտրեց իսկույն ու գըլորեց փոշիներում ջարդուփըշուր:
Ոգորում էր Մեգեսն այդես հաղթանակի հույսով անդուլ,
Երբ օգնության հասավնըրանՄենելաւկոսն հասավ նըրան Մենելավոսն արիական,
Եվ Դոլոփսի ետև կանգնած՝ զարկեց նըրա թիկնամեջքին։
Սըլաքն անցավ հուժկու թափով ու դուրս եկավ նըրա կրծքից,
Նըրան էր, որ Հեկտորն ահա խիստ կըշտամբեց այս խոսքերով,
Չի՞ մորմոքվում սիրտըդ միթե մեր հորեղբոր որդու համար.
{{տող|570}}Դու չե՞ս տեսնում, թե ինչպես են ուզում նըրան զինազերծել։
Ատիլոքոսն այդպես ընդոստ վըրադ վազեց, Մելանիպպե՛,
Որ կողոպտի զենքերը քո, սակայն Հեկտորն այդ նըկատեց
Եվ խոյացավ արշավակի նըրա վրրա վըրա անմիջապես:
{{տող|600}}Անտիլոքոսն այդ տեսնելով, թեպետև ժիր պատերազմող,
Չըդիմացավ ու փախավ ետ սարսափահար գազանի պես,
Ինչպես ժայռը ճերմակ ծովի ափին ցըցված երկնակարկառ,
Որ անսասան դեմ է դընում փըչող սաստիկ քամիներին,
Ալիքներին, որ բախվելով`խորտակվում են նըրա վըրա:
Դանայեցիք այդպես անահ տոկում էին տըրոյացոց:
Բայց Հեկտորը հըրաբորբոք, փայլակնացայտ նետվեց առաջ
Իրենք նույնպես վախենալով քաջ Հեկտորից աստվածային։
{{տող|670}}Աքայեցիք փախուստ տալով նավատորմի դիմացն հասան,
Անցան նավերն առաջնաշարք <ref>''Անցան նավերն առաջնաշարք'' - Սրանք այն նավերն էին, որոնք առաջինն էին ափ դուրս բերվել, այդ իսկ պատճառով առաջին՝ ծովից ամենահեռուն գտնվող շարքն էին կազմում:</ref> ու պահեցին նըրանց ետև։
Այսպես, թողին արգիացիք առաջին շարքը նավերի
Ու կանգ առան միահամուռ՝ վըրանների առաջ իրենց,
Այսպես ասաց ու թունդ հանեց նա բոլորի սիրտն ու հոգին։
Աթենասը աստվածառաք մեգը ցըրեց նըրանց աչքից
Ու մեծ մի լույս ծագեց նըրանց<ref>''մեծ մի լույս ծագեց նրանց'' - Պայծառ լույսը, որ Աթենաս աստվածուհին ուղարկում է ի պատասխան ծերունի Նեստորի քաջալերանքի, բարեհաջող նշան էր:</ref>. լուսավորեց առհավասար
Երկու կողմից՝ թե՛ նավերից, և թե՛ մարտից արյունազանգ:
Եվ Հեկտորի տեսան նըրանք՝ համհարզների հետ միասին,
Յուրաքանչյուր տըրոյացի խիզախում էր այն հավատով,
Որ նավերը կըհըրկիզեն և կըջընջեն աքայեցոց։
{{տող|720}}Այ մըտածմամ բէին մըտածմամբ էին նըրանք գոտեմարտում ահեղորեն:
Հեկտորն այնտեղ բըռնեց ամուր մի գեղեցիկ և ծովաչու
Նավի գըլխից, որը իր հետ Պրոտեսլավն էր բերել Տրոյա
{{տող|740}}Եվ բանակին արգելելով նավատորմին մոտիկ կըռվել։
Սակայն եթե Արամազդը կուրացրեց մեր միտքը այնժամ,
Այսպես ասաց Հեկտորն ահեղ, և տըրոյանք միահամուռ
Չըդիմացավ Այաքսն այլևս սըլաքների սուր տարափին
Եվ, որպեսզի զուր չըկորչել, թողեց նավի հարթակը նա
Ու ահանջեց փոքր-ինչ հեռու, դեպի տախտակ մի յոթոտնյա<ref>''դեպի տախտակ մի յոթոտնյա'' - « Իլիականի» ռուսերեն թարգմանչի՝ Ն. Գնեդիչի կարծիքով, այստեղ Հոմերոսը նկատի ունի ոչ թե թիավարների նստարանը, այլ նավասանդուղքը։ Ի հաստատումն իր կարծիքի, նա վկայակոչում է հին հունական նավատորմի բազմաթիվ պատկերումները։</ref>:
Այնտեղ կանգնած դիտում էր նա և նիզակով իր անդադար
Հեռու վանում տըրոյացոց, ով կըրակ էր բերում հըրձիգ,
Արի՛ եղեք, սիրելիներս, հիշեցեք ձեր ուժն ահագին։
Կարծում եք դուք, որ մեր ետև պաշտպանողնե՞ր ունենք կանգնած,
Կամ թե պար՞սիպ պար՞իսպ կա հաստապինդ, որ պահպանի մեզ կորըստից:
Չունենք մոտիկ ոչ մի ամրոց, քաղաք, որի ապավինենք,
Որ լինեին մեզ զորավիգ փոխարինող պատրստ պատրաստ գընդեր,
Ո՛չ, գըտընվում ենք քաջազեն տըրոյացոց բաց դաշտի մեջ.
Մեր ետև ծովն է թավալվում, ու հեռու ենք մենք մեր երկրից։
Բոցավառվող խանձողներով դեպ նավատորմն էին խուժում։
Բոլորին է խոցում էր նա երկայնաստվեր իր նիզակով
</poem>
<poem style='margin:0ex 5ex'>
{{տող|1}}Այսպես կըռվում էին նըրանք գեղեցկատախտ նավերի շուրջ:
Իսկ Պատրոկլես նայդ Պատրոկլեսն այդ ժամանակ Աքիլլեսի առջև կանգնած
Թափում էր ջերմ արտասուքներ աղբյուրի պես թըխակայլակ,
Որ բարձրաբերձ ապառաժից ցածէ ցած է թափում ջըրերն իր մութ:
Աստվածային Աքիլլը ժիր այդ տեսնելով հուզվեց սաստիկ
Եվ գըթալով Պատրոկլեսին՝ այս թևավոր խոսքերն ասաց.
Որոնց մեկի կամ մյուսի մահը մեզ վիշտ կըպատճառեր:
Եվ կամ այդպես լալիս ես դու արգիացոց վըրա՞ գուցե,
Որ կորչում են ըստորության համար իրենց` <ref>''կորչում են ստորության համար իրենց'' - Աքիլլեսն իրեն հասցված վիրավորանքի համար մեղադրում էր ոչ միայն Ագամեմնոնին, այլև ողջ աքայական զորքը:</ref> նավերի մոտ։
Միտքըդ ինձնից մի ծածկիր դու, ասա, որ ես էլ իմանամ»։
{{տող|20}}Եվ ասաց իր խոր հեծությամբ, ազնիվ ասպետ դու Պատրոկլե՛.
Զի մարտի մեջ փոքր-ինչ հանգիստն անհըրաժեշտ է, կազդուրիչ:
Մենք, որ հանգիստ ենք, թարմացած՝ հեշտիվ պիտի կարողանանք
Վանել դեպի ոստանն իրենց վաստակաբեկ տըրոլացոց»։տըրոյացոց»։
Այսպես խընդրեց աղերսագին, օ՛, միամիտ, չէր իմանում,
{{տող|50}}Աստվածային ո՛չ մի պատվեր-պատգամից էլ երկյուղ չունեմ,
Եվ ոչ էլ մայրն իմ նազելի՝ Զևսից մի բան է ասել ինձ։
Այլ սոսկալի այն ցավնէ ցավն է իմ սիրտն ու հոգին տանջում սաստիկ,
Երբ տեսնում եմ մի մարդ, որ իր ինչքով, դիրքով գոռոզացած
Համարձակվում է նենգությամբ զըրկել իրեն հավասարին
Եվ այդ ժանտախտն արիաբար հալածիր մեր նավատորմից,
Քանզի գուցե նավերը մեր այրեն հըրով բոցածավալ
Ու մեր ձեռքից խըյեն խըլեն դըրանք տենչալի դարձն ի հայրենիք:
Լըսիր, սակայն, այն ինչ որ ես դըրոշմում եմ քո մըտքի մեջ
Որպեսզի դու, ո՛վ Պատրոկլե, բերես ինձ փառք ու մեծ պատիվ
Վանի՛ր նըրանց նավատորմից, ապա ինձ մոտ վերադարձիր,
{{տող|90}}Եվ, եթե քեզ մինչև անգամ այրն Հերայի ահագնաթունդ
Տա հաղթություն, դու առանց ինձ մի մըրրճվիր մըխըրճվիր տըրոյանց մեջ.
Որովհետև ինձ այդպիսո՛վ փառազըրկած պիտի լինես:
Եվ մի՛, տարված պատերազմում ունեցած քո հաջողությամբ,
Կոտորելով տըրոյացոց՝ զորքըդ մինչև Իլիոն տանի,
Զի կարողէ կարող է պատահել որ քեզ հակառաակ հակառակ և թըշնամի
Աստվածներից մեկը հանկարծ Ոլիմպոսից իջնի քո դեմ,
Զի Ապոլլոնը հեռաձիգ շատ է սիրում տըրոյաgngտըրոյացnց:
Այլ, փըրկելով նավերը մեր, նորից ինձ մոտ վերադարձիր,
Թողած նըրանց, որ իրար հետ մըրցեն այնտեղ մարտադաշտում:
Կոտորեին մեկ-մյուսին տըրոյացիք և աքայանք,
Եվ մընայինք երկուսըս ողջ, որ մենք մենակ կործանեինք
Տըրոյական սըրբանըվեր մարտկոցները պնդակառույց»<ref>Այս հատվածը հետաքրքրական է «Պատրոկլյան դրվագը» հասկանալու համար։ Աքիլլեսը, տեսնելով աքայական զորքերի ծանր վիճակը, թույլ է տալիս Պատրոկլեսին իր զորքով օգնության հասնել նրանց` վանել տրոյացիներին արգիական նավերից, սակայն արգելում է նրան հաղթությամբ հասնել մինչև Իլիոն, որպեսզի ինքը չզրկվի իր վիրավորանքների համար բավարարություն ստանալուհնարավորությունից:</ref>:
Սըրանք այսպես խոսում էին իրարու հետ, մինչդեռ այնտեղ
Հընարքները և ուզում էր տըրոյացոց տալ հաղթություն:
Սըլաքներից նա խույս տըվեց. տըրոյացիք այն ժամանակ
Արագաթև նավի վրա գրցեցին գըցեցին հուրն ամենակուլ,
Որ բըռընկվեց անմիջապես և շուտափույթ տարածվելով
Անշիջելի բոցը բըռնեց նավը ամբողջ ծայրեիծայր։
Եվ ինքն էր վեհ ամենիշխան հրամանատարն այդ բոլորի։
Ըսպարապետն էր մի գընդին Մենիսթիոսը խայտազըրահ,
{{տող|180}}Որ էր որդին Սպերքիոսի՝ Արամազդի գետից բըխած<ref>''Արամազդի գետից բխած'' - Ըստ Հոմերոսի, բոլոր գետերը բխում են Զևսից, քանի որ սնվում են նրա կողմից առաքված անձրևներով։</ref>,
Որին ծընեց նըրա համար գեղաչըքնաղ Պելյան դըստրիկ
Պոլիդորան- մահկանացու կին՝ աստըծու հետ պառկելով։
Երկրորդ գընդին զորավարում է Եվդորոսն արիսական-
Աղջըկորդի, որին ծընեց Փիլասա դուստրը պարուհի
Պոյիմելեն, նըրան ցանկաց հըզոր Հերմեսն արգոսասպան<ref>''Հերմեսն արգոսասպան'' - Նախրի և հոտի պահապան աստված Հերմեսը «արգոսասպան» մականունը ստացել է այն բանից հետո, երբ սպանեց հարյուրակնյա հսկա Արգոսին:</ref>,
Երբ որ տեսավ ոսկեփըքին Արտեմիսի շուրջպարի մեջ
Վարձակների հետ միասին, որ գեղեցիկ պար էր գալիս:
Եվդորոսին՝ սըրունքներով հույժ քաջարշավ ու գոռ մարտիկ։
Եվ մանկաբարձ Իլիթն հետո երբ որ ի լույս հանեց մանկան
Ու նատեսավ նա տեսավ լուսապայծառ ճառագայթները արևի,
Ակտորյանը՝ քաջակորով Ելեքլեսը աղջիկն առավ
Եվ ապարանքն իր տարավ ճոխ, անբավ օժիտ տալով նըրան:
Ըսկահ մի մեծ, որով ոչ ոք չէր ըմպում սև գինի ընտիր,
Ոչ էլ ձոնում աստվածներին գինի՝ բացի Արամազդից։
Ըսկահն արկղից դուրս հանելով՝ նախ ծըծումբով մաքուր սըրբեց<ref>''ծծումբով մաքուր սրբեց'' - Հին հույները ծծմբային գոլորշին համարում էին կրոնական մաքրագործման միջոց:</ref>,Ասա Աpա լըվաց և ողողեց ականակիտ, հըստակ ջըրով.
Հետո լըվաց և իր ձեռքերն, լըցրեց գինին ըսկահի մեջ
Ու կանգնելով անդաստանում աղոթք արավ դեպի երկինք,
Եվ շանթընկեցն ահեղագոռ լըսեց աղոթքն Աքիլլեսի.
«Վե՛հ Արամազդ, Պելասգունի և Դոդոնյան<ref>Դոդոնը Զևսի գուշակավայրն էր, սուրբ տաճար, ուր գտնվում էր Զևսի գուշակը, որը կաղնու ծառի սոսափյունից գուշակություններ էր անում։ Ընդունված ծիսակարգի համաձայն, դոդոնյան քուրմերը քնում էին «գետնախշտի», երբեք չէին լվացվում և չէին լվանում ոտքերը:</ref>, տե՛րդ հեռաբնակ
{{տող|240}}Դոդոնների ձըմեռնաճոխ, ուր նըստում են քո շուրջբոլոր
Գուշակներդ անոտնալվա, սելյանները գետնախըշտի.
Նախ Պատրոկլեսն արձակեց իր փայլուն մըկունդը ահագին
Դեպ բազմությունն այն խուռնախիտ, որը եռ էր գալիս այնտեղ՝
Մեծահոգի Պրոտեսիլավ Պրոտեսի լավ դյուցազունի նավերիմոտնավերի մոտ,
Եվ հարվածեց Պիրեքմեսին, նա որ բերեց պեոնների
Հեծելագունդը՝ հորդահոս Աքսիոսի ափունքներից։
Իսկ Նեստորի որդիներից մեկը՝ արի Անտիլոքոսն
Ատիմնիոսին խոցեց տեգով, որ տեղնուտեղ շունչը փըչեց։
Եվ Մարիսը կըրակ կըտրած հարազատի մահվան վըրա‘վըրա
Անտիլոքի վըրա վազեց ու կանգ առավ դիակի մոտ,
Բայց եղբայրը Անտիլոքի՝ Թրասիմիդեսը դյուցատիպ
Որոնց ծընեց Ամիսովդարը տիգաճոճ, նա որ սընեց
Անընկճելի հաղթ Քիմեռին՝ ի պատուհաս բազում մարդկանց։
Շըփոթված այդ ժըխորի մեջ, բայց տեղնուտեղ հոգին առավ՝
Իջեցնելով իր մեծակոթ սուրը նըրա պարանոցին:
Ու պըղընձյա սըլաքը սուր խըրվեց ուղեղն ու դուրս եկավ,
Փըշրեց ճերմակ ոսկորները, և ատամները թափվեցին,
Երկու աչքերը լցվեցին քըրիցքըթից-բերնից ցայտող արյամբ,
Եվ պաշարեց ամեն կողմից մահվան մըթին ամպը նըրան։
Դանայեցի պետերն այսպես` մեկ-մեկ մարդիկ ըսպանեցին,
Տելամոնյան Այաքսը մեծ աշխատում էր իր նիզակով
Վիրավորել քաջ Հեկտորին, բայց սա կըռωի կըռվի մեջ փորձառու՝
Արջառենի իր ասպարով պարածածկած ուսերը լայն՝
Հետևում էր ուշի-ուշով սլաքների շըչյուններին
Ու շըռինդին աշտեների, անտարակույս նա լավ գիտեր,
Թե հաղթությունը կըովի կըռվի մեջ շուռ է տըվել երեսը իր,
Բայց մընում էր անդըրդվելի և անսասան կըռվում էր նա,
{{տող|370}}Որ կարենաիր սիրելի ընկերներին փըրկել գոնե:
Ինչպես որ վեη վեհ Ոլիմպոսից պարզ ու պայծառ օդի միջով
Սուրա մի ամպ դեպի երկինք, երբ Զևսը մեծ մըրրիկ հանի,
Այդպես փըրթավտ փըրթավ տըրոյացոց փախուստն հանկարծ նավատորմից:
Կանոնավոր շարքով արդեն չէին անցնում փոսը նըրանք,
Այլ խուճապով խառնիճաղանջ, մեկ-մյուսին խանգարելով:
«Վա՜յ ինձ, մարդկանց մեջ ամենեն իմ սիրելի Սարպեդոնին
Վիճակված է ճակատագրից ընկնել ձեռքով Պատրոկլեսի.
Սակայն սիրտըս հուզումնակոծ երկմըտում է տարակուսված<ref>''սիրտս երկմտում է տարակուսած'' - Զևսը՝ աստվածներից վեհագույնը, որ իշխում է թե՛ մարդկանց, թե՛ աստվածներին, և տնօրինում նրանց ճակատագիրը, երբեմն, սակայն, հանդես է գալիս որպես Մոյրային՝ ճակատագրին ենթակա արարած, ինչպես այս հատվածում՝ իր որդի Սարպեդոնի և Պատրոկլեսի կռվի դըրվագում:</ref>
Արտասվալից մարտից նըրան վերցընեմ ես ողջ և առողջ
Ու փոխադրեմ մեծահարուստ դեպի Լիկիա՞, թե հանդուրժեմ,
Եվ նազելի, աչեղ Հերան իսկույն այսպես պատասխանեց.
{{տող|450}}«Զարհուրելի դու Զըրվանյան, այդ ինչ խոսքէխոսք է, որ ասում ես,
Մահկանացու մարդուն՝ մահվան կանխորոշված ճակատագրից՝
Կամենում ես դու չարաշուք և անողոք մահից փըրկե՞լ։
Պըրիամոսի քաղաքի շուրջ, պատերազմում որդի ունեն
Շատ անմահներ, որոնց պիտի դու զայրացնես քո վարմունքով։
{{տող|460}}Եթե որդուդ շատես շատ ես սիրում ու գութ ունես նըրա վըրա,
Թող որ ընկնի պատերազմում Պատրոկլեսի հզոր ձեռքով,
Եվ, երբ կյանքի շունչն ու ոգին թողնեն նըրան, հըղիր Մահին
{{տող|470}}Երբ երկուսով հասան իրար, Պատրոկլեսը առաջին հեղ
Զարկեց ներքին որովայնին հըռչակավոր ԹրասիմելիԹրասիմեդի,
Որ Սարպեդոն թագավորի ըսպասյակն էր հավատարիմ.
Սարպեդոնը վըրա վազեց փայլակնացայտ իր աշտեով,
Որ Տևկրոսն էր խոցել նետով այն միջոցին, երբ վազեվազ
Ելնում էր նա պարիսպն ի վեր՝ ընկերներին իր օգնելու:
{{տող|520}}Եվ Գրլավկոսն Գըլավկոսն Ապոլլոնին աղոթելով` այսպես ասաց.«Լըսիր, արքա՛, ուր էլ լինես, լիկեցոց մեջ թե տրրոյանցտըրոյանց,
Ամեն տեղ էլ կարող ես դու վըշտատոչոր մարդուն լըսել.
Որ ինձ նըման տառապում է անտանելի ցավերի մեջ:
Մեղմեց ցավերն անմիջապես և նըրա խոր վերքից հոսող
Արյունը սև ցամաքեցրեց ու ներշընչեց ուժ ու կորով։
Գլավկոսն ըզգացիր ըզգաց իր սըրտի մեջ ու մեծապես ուրախացավ,
Որ Ապոլլոն այդպես արագ լըսեց աղոթքն իր սըրտագին:
Գընաց իսկույն հորդորելու լիկիացոց քաջ իշխաններին
Դեպի Իլիոնը քաջաձի` մարտընչելու տըրոյանց դեմ:-
Եվ երբ արդեն մոտեցել էր նա դիակին՝ կողոպտելու,
Հեկտորն անկարծ հանկարծ ահագին քար մի իջեցրեց նըրա գըլխին,
Որը երկու տապակ եղավ սաղավարտի տակ ամրակուռ.
{{տող|590}}Եվ դիակի վըրա փըռվեց բերանքսիվայր, արնաշաղաղ.
Աննըպատակ և ապարդյուն սըլանալով հուժկու ձեռքից:
Էնիասը դեպի Մերիոնն այսպես գոչեց հույժ բարկացած.
«Մերիոնե՛ս, թեպետև դու քաջակաքավ<ref>''դու քաջակաքավ ես իսկապես'' - Էնիասը Մերիոնեսին նսեմացնելու նպատակով, նրան քաջակաքավ (լավ կաքավող, պարող) է անվանում, ակնարկելով նրա կրետական ծագումը։ Կրետե կղզու բնակիչները հռչակված էին իրենց պարարվեստով։</ref> ես իսկապես,
Բայց շատ շուտով կըլըռեիր, եթե նըշանս ճիշտ առնեի»:
Ե՛ս էլ եթե հաջողեի կուրծքըդ խըրել նիզակն իմ սուր՝
Որքան էլ որ քաջ լինեիր, անտարակույս պիտի տայիր
Դու փաոքը փառքը ինձ և քո հոգին Տարտարոսի թագավորին»։
Այսպես ասաց, բայց Մենիտյանն արիասիրտ սաստեց նըրան
{{տող|650}}Ու թաթավուն ամբողջովին թանձըր փոշու և արյան մեջ:
Կրռվում էին նըրանք այդպես դյուցազունի դիակի շուրջ:
Ինչպես գարնանը մեղուներն տըզտրզում տըզտըզում են փարախի մեջ
Կաթով լեցուն դույլերի շուրջ, երբ առատ է կաթն ամեն տեղ,
Այդպես նըրանք խռնվել էին գետնատարած դիակի շուրջ:
Աքայեցիք կողոպտեցին Սարպեդոնի զենքերն ուսից,
Եվ Մենիտյանն արիասիրտ՝ պըղընձափայլ զենքերն այդ ողջ
Եվ Զըրվանյանն այն ժամանակ Ապոլլոնին հըրամայեց.
«Շո՛ւտ, Ապոլլոն, գընա և դուրս քաշիր իսկույն Սարպեդոնին
Ջարդում էին մեկ-մյուսին ու ոչ ոք չէր փորձում փախչել:
Կեբրիոնի շուրջը իրար կողք մըխվեցին շատ աշտեներ,
Եվ թևաւոր թևավոր նետեր թըռան աղեղների ձիգ լարերից,
Ու քարերի շատ տարափներ ջախջախեցին նըրա չորս դին
Կըռվողների կուռ վահաններ, բայց նա փըռված մեծատարած՝
Ու մարդկանցից Եվփորբոսը ըսպանեցին ինձ գուպարում,
Իսկ դու միայն երրորդն ես, որ ավարում ես մարմինը իմ.
Բայց քեզ այլ բան պետքէ պետք է ասեմ, և դու այն քո մըտքում պահիր,
Դու էլ երկար չես ապրելու, մոտ է նաև օրհասը քո
Կընկնես շուտով Էակիդյան Աքիլլեսի հըզոր ձեռքով»։
Ապա թե ոչ իմ նիզակով կառնեմ և քո՛ անուշ հոգին»։
{{տող|20}}Գոչեց այնժամ խարտիշահեր Մենելսվոսն Մենելավոսն անհուն ցասմամբ.
«Հա՛յր Արամազդ, վատ է ճիշտ որ գոռոզությունն ամբարտավան,-
Ո՛չ հովազը, ոչ առյուծը, ո՛չ էլ վայրագ վարազը ժանտ,
Սակայն ես քեզ խորհուրդ կըտամ գընալ մըտնել ամբոխի մեջ
Եվ չըկանգնել ինձ ախոյան, թե չէ աղետ կըբերես քեզ,
Մինչև անգամ երեխան էլ կարող է այդ լավ հասկանալ»։հասկանալ»<ref>''Մինչև անգամ երեխան էլ կարող է այդ լավ հասկանալ'' - Հին հունական առածն ասում է. «Երբ դժբախտություն է պատահում, անգամ հիմարն է այդ հասկանում»:</ref>։
Այսպես ասաց, բայց Պանթոյանն անդըրդվելի՝ պատասխանեց.
Քաջավըստահ՝ հենվեց նըրան, սըլաքն անցավ պարանոցից,
Եվփորբոսը ցած տապալվեց, ու շաչեցին զենքերն իր շուրջ:
Վարսերը ճոխ՝ Շընորհների վարսերի պես<ref>''Շնորհների վարսերի պես'' - Այսինքն՝ Քարիտների՝ նազելիության ու զվարճության երեք գեղուհի աստվածների մազերի պես։</ref>, ու գանգուրներն
Արծաթ-ոսկով ընդելուզված՝ թաթախվեցին իր արյան մեջ։
Ծաղկափըթիթ ձիթենու պես, որին սիրով սընում է մարդ
Քանզի բոլոր տըրոյացոց այստեղ է նա առաջնորդում։
{{տող|100}}Բայց ինչո՞ւ է սիրտըս այսպես այս խոսքերը շըշընջում ինձ,
Երբ որ մի մարդ հանդըգնում է կըովի կըռվի մըտնել աստվածընդդեմ
Նա իր գըլխին անտարակույս կարող է մեծ աղետ բերել:
Ուստի ոչ մի դանայեցի ինձ դեմ պիտի չըզայրանա
Կանգնեց, ինչպես առյուծը իր կորյուններին է պաշտպանում,
Որոնց երբ որ տանում է նա դեպի անտառ՝ ճանապարհին
Որսորդներ են ելնում առաջնառաջև, և նա իր հաղթ ուժին վըստահ՝
{{տող|140}}Ցած է առնում իր աչքերը ծածկող ահեղ հոնքերը թավ,—
Այդպես Այաքսն էր պաշտպանում դյուցազնազարմ Պատրոկլեսին։
Ինչպես պիտի փըրկես դու պարզ և հասարակ մի զինվորի,
Երբ լըքել ես, թողնելով այժմ որս ու ավար աքայեցոց՝
Սարպեդոնին<ref>''Երբ լքել ես Սարպեդոնին'' - Ըստ երևույթին, Գլավկոսը չգիտեր, որ աստվածները Սարպեդոնի դին տեղափոխել են Լիկիա, ուստի և առաջարկում էր դիակների փոխանակություն, որի այս հիշատակումը եզակին է հոմերոսյան վիպերգության մեջ:</ref>, որ հյուրն էր քո և բարեկամըդ զինակից,
Որ քանի դեռ ողջ էր, եղավ քո քաղաքին և քեզ նեցուկ,
Որից հիմա շըներին իսկ հալածելու սիրտ չես անում։
Պրիամոս մեծ թագավորին, արգիացիք կըստիպվեին
Մեզ տալ, անշուշտ, չըքնաղ զենքերն ու զարդերը Սարպեդոնի,
Եվ մինչևիսկ մինչև իսկ կարող էին նաև նըրան Իլիոն տանել,
Զի այնպիսի մարդու ընկեր և զինակից մեռավ մարտում,
Որ աքայանց մեջ ամենեն զորավորն է և անվանին,
Հազա՜ր ափսոս, զի բարեբեր ողջ Լիկիո մեջ ապրողներից
Կարծում էի քեզ ամենեն իմասնամիտն ու խելացին,
Մինչդեռ մինչ արդասածներըդ արդ ասածներըդ ցույց են տալիս, որ խելք չունես:
Ասում ես դու, թե Այաքսին դիմադրելու սիրտ չեմ արե՞լ,
Ո՛չ, վախ չունեմ ես ո՛չ մարտից, ո՛չ ձիերի դոփյուններից,
Տըրոյացիք նախ ընկըրկել տըվին խայտակն աքայեցոց,
Որոնք փախան դին թողնելով, բայց մեծամիտ տըրոյացիք
{{տող|280}}Զըսպանեցին Չըսպանեցին աքայանցից և ոչ մեկին իրենց տեգով,
Դիակն էին ուզում կորզել. աքայեցիք չըմընացին
Հեռու երկար ժամանակով, վերադարձրեց նըրանց նորից
Ուժգին թափով ու դուրս եկավ ուսի ծայրից անմիջապես.
Գետին ընկավ նա թընդյունով, ու շաչեցին զենքերն իր շուրջ:
Զարկեց Այաքսը Փենուիսի Փենոփսի որդուն ապա՝ քաջ Փորկիսին,
Որ Հիպպոթին էր պաշտպանում, զարկեց պորտին, և սուր աշտեն
Ջախջախելով զըրահը կուռ՝ ողջ փորոտին խառնեց իրար։
Աստվածների կամքին ընդդեմ, մարտընչելով իրենց ուժի
Եվ զորքերի արիության վըրա վըստահ մարդկանց նըման,
Որ տեսել եմ ես ուրիշ տեղ, թեև թըվով ձեզնից էլ քիչ։քիչ<ref>''տեսել եմ ես ուրիշ տեղ, թեև թվով ձեզնից էլ քիչ'' - Ապոլլոնը ակնարկում Հերակլեսին ՝ իր ուղեկիցներով, որոնք Տրոյան գրավեցին ավելի փոքրաթիվ զորքով, քան աքայական զորքն էր:</ref>։
Զևսն ուզում է հաղթությունը մե՛զ տալ և ո՛չ աքայեցոց,
Բաց մի երկյուղ անհընարին առել է ձեզ ու չեք կըռվում»։
Վանում էին մեկ-մյուսից մահը դաժան և դառնագույն:
{{տող|370}}Կըռվում էին սըրանք այսպես կըրա կըրակ կըտրած, կորովասիրտ,
Եվ ասես թե չլինեին ո՛չ արեգակ, և ո՛չ լուսին,
Քանզի ռազմի ասպարեզում մառախլապատ էին բոլոր
Ես պիտի ձեր սըրունքներին ու սըրտերին ուժ ներարկեմ,
Որ դուք մարտից դուրս հանելով՝ տանեք նավերն Ավտոմեդին,
Որովհետև ես դեռ պետքէ պետք է փառք ընձեռեմ տըրոյացոց,
Մինչև գընան ու գեղատախտ նավատորմին հասնեն նըրանք,
Մինչ արեգակն ի մայր մըտնի, և սըրբազան գիշերը գա»։
{{տող|470}}Նըրա ընկերն, որ Էմոնյան Լայերկեսի որդին էր քաջ
Եվ կանգնելով կառքի ետև՝ այսպես ասաց Ավտոմեդին.
Այդ միտքը քեզ, խելքըդ առավ, որ դու այդպես մեն ու մենակ
Խիզախում ես տըրոյացոց առաջամարտ քաջերի դեմ,
Այսպես ասաց. Ալկիմեդոնը թըռավ կառքն այդ մարտական
Ու ձեռքն առավ անմիջապես մըտրակն ու սանձը շողշողուն,
Իսկ Ավտոմեդն իջավ կառքից. տեսնելով այդ, ՀեկտորըմեծՀեկտորը մեծ
Ձայն արձակեց և մոտ կանգնած Էնիասին ասաց արագ.
«Քա՛ջ Էնիաս, պըղընձազեն տըրոյացոց խորհըրդական,
Կարծում եմ ես, թե Պրիամյան Հեկտորը քաջ իր մոլուցքից
Չի՛ դադարի, մինչև որ մեզ ըսպանելով՝ չաշտանակի
Աքիլլեսի շըքեղաբաշ նըՇույգների նըժույգների վըրա նըստած{{տող|510}}Եվ չըվըշրիչըփըշրի, հալածելով, գումարտակներն աքայեցոց,
Կամ թե ինքը առաջամարտ գընդում գերի չըբըռնըվի»։
Ասաց, ձայնեց Մենելալին Մենելավին և երկու քաջ Այաքսներին.
«Մենելավոս և Այաքսնե՛ր, առաջնորդնե՛ր արգիացոց,
Մեռածի հոգսը հանձնեցեք ձեր քաջասիրտ ընկերներին,
Քանզի Հեկտորն ու Էնիասն՝ այրընտիրները տըրոյանց
Արտասվալից պատերազմի դեպի այս կողմն են արշավում.
Բայց ամեն ինչ աստվածների գոգի մեջ է պահված միայն։միայն<ref>''Բայց ամեն ինչ աստվածների գոգի մեջ է պահված միայն'' - Սա հին հունական առած է, որ նշանակում է՝ գործը տակավին անհայտ է:</ref>։
{{տող|520}}Նետո՛ւմ եմ տեգս, մընացածը թողնում եմ մեծ Արամազդին»:
Ասպարը իր և Իդա լեռն ըսքողելով թանձըր ամպով՝
Որոտընդոստ ու սաստկակոծ փայլատակմամբ դըղըրդացրեց.
Հաղթությունը տըվեց տրոյանց, վախն ու փախուստն՝ աքայեgngաքայեցnց:
Առաջինը փախավ ահով Պենելեոս Բիովտացին,
Այդպես երկու Այաքսները, դեմ դընելով տրոյացոց,
Զըպում էին թափը նըրանց, նամանավանդ երկու հոգու՝
Եվ ինչպես ամպը խուռնախիտ սարյակների կամ սևաթույր
Ագռավների, որ ահաբեկ խույս են տալիս ճիչ ու կանչով,
Երբ որ տեսնում են վերևում ուրուրին ժանտու ժանտ ու գիշատիչ,
Որ բերում է ահ ու սարսափ բոլոր փոքրիկ թըռչուններին,
Այդպես նաև աքայեցիք առանց կըռվի մեջ մըտնելու
Որ նըստել էր ծեր ամուսնու կողքը, ծովի խոր հատակում,
Ու դառնահեծ ճիչ արձակեց. հավաքվեցին ծովի բոլոր
Դիցուհիներն անմիջապես՝ դըստրիկները Ներեիդյան՝<ref>''դստրիկները Ներեիդյան'' - Ներեիդները՝ ծովային հավերժահարսերը, որոնցից մեկն էր նաև Աքիլլեսի մայրը՝ Թետիսը, ապրում էին ծովի խորքերում, բարեհաճ էին մարդկանց նկատմամբ, օգնում էին նավաբեկյալներին։ Նրանց թիվը հոմերոսյան Էպոսում 34 է, ըստ ուրիշ առասպելների՝ 100 և ավելի, բայց հաճախ՝ 50:</ref>
{{տող|40}}Կիմոդոկեն և Թալիան, և Գլավկեն, Նիսեն, Թոյեն,
Լիմնորիան և Ակտեան, Մելիտն, Երանև Ագավեն,
Դյուցազների մեջ անվանի, աճում էր նա բողբոջի պես,
Ու սընվում էր բերրի դաշտում բուսած դալար տունկի նըման,
Նըրան Իլիոն ուղարկեցի նավով՝ տրոյանցդեմ տրոյանց դեմ կըռվելու,
Եվ այնտեղից չի դառնալու նա Պելևսի տունը այլևս,
{{տող|60}}Պետք է տանջվի, ու չեմ կարող հասնել նըրան ես օգնության:
Բայց պիտ գընամ, տեսնեմ որդուն իմ սիրելի և իմանամ,
Արծաթթաթիկ աստվածուհի Թետիսն այսպես ասաց նըրան
«Ճըշմարիտ ես ասում, որդյակ, ազնիվ բանէ բան է անտարակույս
Օգնել հոգնած ընկերներին և ազատել նըրանց մահից.
Բայց գեղեցիկ զենքերը քո, պըղընձակերտ ու պաղպաջուն
Որպեսզի իր որդու համար բերի զենքեր գեղեցկափառ:
Նըրան դեպի Ոլիմպ էին տանում ոտքերն, իսկ աքայանք
Հասան մինչև նավերն իրենց, Հելլեսպոնտի ափերի մոտ։
{{տող|150}}Սակայն դարձյա՛լ չըկարեցան պըղընձազեն աքայեցիք
Հորդորելու, որպեսզի նա զինավառվի անմիջապես։
{{տող|170}}Մոտենալով Աքիլլեսին այս թևավոր խոսքերն ասաց.
«Ով մարդկանց մեջ ամենենքաջամենեն քաջ, ահեղագույն դու Պելիսյան,
Հասիր պաշտպան Պատրոկլեսին, որի համար նավերի մոտ
Սոսկալի մարտ է բըռընկվել ու ջընջում են մեկ-մյուսին։
Աքայեցիք ոգորում են, որ պաշտպանեն մարմինն անշունչ,
Իսկ տըրոյանք մոլեգնեռանդ ուզում են այն տանել Իլիոն.
Եվ մանավանդ Հեկտորը վեստ հափըշտակելէ հափըշտակել է ցանկանում
Եվ գըլուխը անջատելով փափուկ վըզից՝ ցըցի զարնել։
Վե՛ր կաց և էլ մի՛ դանդաղիր, սիրտըդ պիտի ցավի սաստիկ,
Նա խոստացավ Հեփեստոսից չըքնաղ զենքեր բերելու ինձ.
Իսկ ուրիշ ո՞ւմ զենքերով ես կարող եմ արդ զինավառել,
Ի բաց առյալ բացառյալ Տելամոնյան Այաքսի մեծ կուռ ասպարից,
Նա էլ, կարծեմ, առաջամարտ գընդերի մեջ իր նիզակով
Նախճիրներ է գործում այնտեղ Պատրոկլեսի դիակի շուրջ»։
Եվ մըրըրկոտն Իրիսը ժիր ասաց դարձյալ Աքիլլեսի.
«Մենք լավ գիտենք, որ ավարված են գեղեցիկ զենքերը քո,
Բայց դու այդպես փոսը գը գընա ու երևա նըրանց աչքին,
Գուցե քեզնից վախենալով՝ մարտը թողնեն տըրոյացիք,
{{տող|200}}Եվ աքայանք ոգի առնեն իրենց սաստիկ հոգնությունից,
Ոստան դառնալ և չըսպասել աստվածային Արշալույսին,
Այստեղ դաշտում, նավերի մոտ, շատ ենք հեռու մեր պարըսպից:
Քանի որ դեռ Ագամեմնի հետքեն հետ քեն ուներ Աքիլլը շաջ,
Հեշտ էր կըռվել աքայանց դեմ, հաճելի էր մարտն ինձ համար,
Որովհետև հույս ունեի տիրանալու նավատորմին:
Ահեղագոռ գուպարի մեջ ես նըրանից փախչողը չեմ,
Այլ անհողդողդ պիտ դիմադրեմ, կամ նա՛ պիտի հաղթի կամ ե՛ս.
Խըտրություն չի դընում Արեսն. ըսպանում է ըսպանողին»<ref>''խտրություն չի դնում Արեսն'' - Այսինքն մարտական բախտը միշտ մեկին չի ուղեկցում . այսօր սրան, վաղը՝ մեկ ուրիշին:</ref>:
{{տող|310}}Ասաց Հեկտորն, ու տըրոյանք որոտացին միահամուռ:
Ու սընարից մինչև ոտներն ըսպիտակ քող մի փըռեցին:
Ապա ամբողջ գիշեր իրենց արքայի շուրջ միրմիդոնյանք
Այն ժամանակԶևսը ժամանակ Զևսը ասաց իր քըրոջը և ամուսնուն.
«Եվ վերջապես արածդ արիր, գերամեծար, աչեղ Հերա.
{{տող|360}}Վերջը ոտքի հանեցիր դու արագասուր Աքիլլեսին,
Գիսակագեղ աքայեցիք քեզանից են ծընված ճիշտ որ»<ref>''գիսակագեղ աքայեցիք քեզանից են ծնված ճիշտ որ'' - Այստեղ Հերան հանդես է գալիս որպես աքայեցիների տոհմական աստվածուհի։</ref>:
Մեծապատիվ աչեղ Հերան նըրան այսպես պատասխանեց,
Հասավ Թետիսն արծաթթաթիկ՝ Հեփեստոսի տունը շըքեղ,
Աստեղազարդ, պըղընձակերտ, Ոլիմպոսի մեջ ամենեն
Գեղեցիկը, որ կառուցեց կաղոտանին ինքը անձամբ։անձամբ<ref>''կառուցեց կաղոտանին ինքը անձամբ'' - Հեփեստոսը՝ Զևսի և Հերայի որդին, կրակի և դարբնության աստվածը, ի ծնե թուլակազմ էր ու կաղլիկ:</ref>։
Գըտավ նըրան փուքսերի շուրջ քըրտինք մըտած աշխատելիս
Փութկոտ ու ժիր. պատրաստում էր նա քըսան հատ եռոտանի,
Կինը սիրուն՝ ծածկըված նուրբ ու ըսպիտակ շըղարշներով,
Որ բըռնելով աստվածուհու ձեռքը սիրով՝ այսպես ասաց.
«Ինչպե՞ս եղավՙ եղավ մեր տունն եկար, քողածածուկ չըքնաղ Թետիս,
Գերամեծար և սիրելի, հազիվ ես մեզ մըտաբերում։
Բայց ներս արի, որպեսզի քեզ արժանապես հյուրասիրեմ»։
Հըռչակավոր կաղոտանին նըրան այսպես պատասխանեց.
«Իմ տանն է արդ հավերժ անմահ ու մեծափառ մի դիցուհի,
Որը փըրկեց ինձ ցավերից<ref>''փրկեց ինձ ցավերից'' - Հերան (տարբերակ՝ Զևսը ), տեսնելով նորածին կաղլիկին, խիստ զայրացավ և նրան Ոլիմպոսից ցած նետեց ծովը։ Ծովային փերիները` Թետիսն ու Եվրինոմեն, գթացին մանկանը և խնամեցին նրան:</ref>, երբ ես հեռու ընկա իմ խենթ
Մորըս խելքով, որ կամեցավ կաղությունըս ծածուկ սահել:
Կըտանջեին այն ժամանակ սիրտըս ցավերն անասելի,
Եվ Թետիսը արծաթթաթիկ ինձ իրենց գիրկը չառնեին:
Ինը տարի ես նըրանց մոտ դարբնեցի զարմանարվեստ
Խոր ու խավար մի անձավում, որի չորս կողմ Օվկիանը մեծ
Թավալում էր իր փըրփրադեզ ջըրերն անդուլ մըռընչալով,
Հաստ պարանոցն ու թավամազ կուրծքը մըրոտ ու քըրտնաթոր.
Հագուստները հագավ և դուրս եկավ իր հաստ գավազանով։
Գընում էին թագավորի հետ ոսկեձույլ աղախիններն<ref>''ոսկեձույլ աղախիններն աղջիկների պես շնչավոր'' - Հեփեստոսին քայլելիս օգնում էին ոսկեկերտ աղախիններ, որոնք նրա իսկ ձեռքով էին ստեղծված։</ref>
{{տող|420}}Աղջիկների պես շընչավոր, որոնք ունեն միտք ու լեզու,
Եվ ձեռագործն անմահական աստվածներից են սովորել:
{{տող|470}}Ասաց Հեփեստն ու թողնելով նըրան՝ գընաց փուքսերի մոտ։
Որոնց դեպի հուրն ուղղելով՝ հըրամայեց, որ աշխատեն<ref>''Որոնց (փուքսերին)... հրամայեց, որ աշխատեն'' - Հեփեստոսի փուքսերը, ինչպես և նրա սարքած աղախինները, աստծո խոսքին ենթարկվելով` ինքնուրույն են գործում:</ref>:
Ու փըչեցին քսան փուքսեր մեկեն քըսան բովերի մեջ,
Ամեն մեկը իր տեսակի օդ շընչելով դյուրաբորբոք-
Ըստ պահանջի, որ կարենար նա իր գործը գըլուխ բերել:
Գրցեց կրակ պըղինձը պինդ և չըծըռվող, անպարտելի,
Անագն ապա. և պստվական պատվական ոսկին՝ փայլուն արծաթի հետ
Կոճղին դըրեց սալն ահագին, ապա վերցրեց իր մի ձեռքով
Կռանն հուժկու և զորավոր, իսկ մյուսով աքցանն առավ։
Բայլքը, Բազումքը շողշողուն ու զորությունն Օրիոնի,
Ինչպես նաև Արջը, որին Սայլ են կոչում մարդիկ հաճախ,
{{տող|490}}Որ դառնալով նույն տեղը միշտ նայում է պիշ Օրիոնին<ref>Օրիոնը առասպելական որսորդ էր, որին աստվածները, նրա մահից հետո, համաստեղություն դարձրին: Երբ Օրիոնը ծագում է, Մեծ Արջը բարձրանում հորիզոնի վրա, և ստացվում է այնպես, կարծես երկնքում արջը փախչում է որսորդից:</ref>,Եվ միայն նա է անհաղորդ լոգանքներին մեծ ՈվկիանիՕվկիանի<ref>''միայն նա է անհաղորդ լոգանքներին մեծ Օվկիանի'' - Մեծ Արջի համաստեղութունը հորիզոնում մայր չի մտնում:</ref>:
Քանդակեց նա պարզաբարբառ մարդկանց երկու շըքեղ քաղաք.
Բարձրահասակ և գեղեցիկ, իրենց ամբողջ զեն ու զարղով,
Աստվածներին վայել շուքով և բոլորին երևելի.
Իսկ զինվորներն առհասարակ նըրանցից ցած էին մընում։մընում<ref>''զինվորներն առհասարակ նրանցից ցած էին մնում'' - Հունական արվեստի նմուշները վկայում են, որ աստվածները մարդկանցից ավելի բարձրահասակ են պատկերվում:</ref>։Եվ երբ նըրանք հասան գետափ(դարանելու վայրը հարմար)
Որտեղ հոտերն էին գալիս ծարավն իրենց հագեցնելու, —
Նըստոտեցին՝ զինավառված իրենց հրաշեկ պըղինձներով,
{{տող|550}}Նույն ուղղությամբ մինչև արտի վերջ հասնելու որոշումով:
Հողը թեպետև ոսկեգույն, սակայն նրանց ետևից միշտ
Սևանում էր ակումներով։ակումներով<ref>''Հողը թեպետև ոսկեգույն սևանում էր ակոսներով'' - Հեփեստոսին հաջողվում էր անգամ ոսկու վրա արտացոլել հերկած հողի բնական մոգ գույնը. ըստ երևույթին, արդեն հոմերոսյան ժամանակաշրջանում հույները կարողանում էին արծնապատել ոսկին:</ref>։- Այսպիսի գործ էր հիաքանչհիասքանչ:
Այնուհետև նըրա վըրա քանդակեց արտ մի հասկաթուռ,
<poem style='margin:0ex 5ex'>
{{տող|1}}Քրքմազգեցիկ Այգն Օվկիանի ալիքներից ելնում էր վեր
Լույս բերելու ամմահններին ամմահներին նաև բոլոր մահկանացոց,
Երբ Թետիսը նավերն հասավ Հեփեստոսի պարգևներով
Եվ սիրելի որդուն գըտավ փարած դարձյալ Պատրոկլեսին՝
Եվ առհարկի սանձահարենք խըռովահույզ սըրտերը մեր:
Ես ինքս ահա՛ հարկադրաբար թոթափում եմ զայրույթըս բարկ,
{{տող|70}}Ուստի մարտի բոցավառիր դու հերապանծ աքայեցոց,
Որպեսզի ես մի անգամ էլ հարձակվելով տրոյանց վըրա՝
Աքայեցի մեծամեծներն հաճախ ինձ հետ վեճի մտան,
Մեղադրեցին, բայց ես բընավ հանցավոր չեմ այդ բանի մեջ,
Մեղքը Զևսինն է, մըթնաճեմ Պատուհասին, Ճ ակատագրինՃակատագրին,
{{տող|90}}Որոնք միտքըս եղեռնաբար կուրացըրին ու խելքս առան
Այն օրը, երբ Աքիլլեսի մըրցանակը ես խլեցի։
«Մեծազոր հայր, — ասաց Հերան, — ես քեզ մի բան պիտ հիշեցնեմ.
«Ահա ծընվեց այն մարդը, որ իշխելու է արգիացոց,—
«Եվրիսթեսը՝ Պերսեոսյան Սթենլի Սթենելի որդին է դա<ref>''Եվրիսթևսը ՝ Պերսեոսյան Սթենելի որդին'' - Պերսևսը՝ Զևսի և Դանայայի որդին, երեք զավակ ունեցավ՝ Սթենելը, Ալկեոսը և Էլեկտրիոնը: Ալկեոսը ծնեց Ամփիտրիոնին, Էլեկտրիոնը՝ Ալկմենեին: Ամփիտրիոնն ու Ալկմենեն ամուսնացան։ Բայց Ալկմենեն Զևսից պետք է երեխա ունենար՝ Հերակլեսին: Ցանկանալով որդուն իշխանություն տալ, Զևսը հանդիսավոր կերպով երդվեց, որ նա, ով առաջինը կծնվի Պերսևսի ցեղում, նրան ինքը իշխանություն կտա։ Սակայն Հերան արագացրեց Սթենելոսի որդու՝ Եվրիսթեսի ծնունդը, որը և ստացավ իշխանություն: Սրան ծառայելիս Հերակլեսը կատարեց իր նշանավոր 12 սխրագործությունները:</ref>,
«Ձեզ տոհմակից, և անարժան թագավոր չէ արգիացոց»:
Այսպես ասաց՝ սաստիկ մի ցավ պատճառելով Արամազդին,
Եվ ես պիտի տամ քեզ բոլոր այն պարգևները, որ երեկ
Վրանըդ գալով քեզ խոստացավ Ոդիսևսը աստվածային:
Եվ կամ եթե ուզում ես՝ կացշ կաց, զըսպած մարտի եռանդըդ մեծ,
Որ ծառաներս իմ նավերից հանեն բերեն, դիզեն այստեղ
Ընծաներն այն սըրտահաճո, որոնք քեզ եմ շընորհում ես»:
Այսուհետև, ո՛վ Ատրիդես, պետք է լինել է՛լ ավելի
Արդարամիտ այլոց հանդեպ. և անվայել բան չէ բընավ
Զիջող լինել մեկի հանդեպ, ում դեմ նախինքն նախ ինքն է մեղանչել»։
Ագամեմնոն արքան այսպես պատասխանեց Ոդիսևսին.
Զի այդպիսին աղետաբեր պիտի լինի նըրա համար,
{{տող|240}}Ով կըմընա արգիացոց արագաթև նավերի մոտ,
Ձիախըրոխտ տըրոյանց դեմ՝ բորբոքելով բարկ Արեսին»։
Ասաց, առավ վեհ Նեստորի որդիներին իրեն ընկեր,
Եվ Մեգեսին Փիլյան, ապա Մերիոնէսին Մերիոնեսին և Թոասին,
Մելանիպպին հետն առնելով և Կրիոնտյան Լիկոմեդին՝
Գընաց դեպի Ագամեմնոն Ատրիդեսի վըրան ընդփույթ,
{{տող|250}}Դուրս հանեցին ձեռագործի վարժ ու հըմուտ յոթը կանանց
Եվ ութերորդը՝ գեղեցկայտ Բրիսեիսին, ու կըշռելով
Բերին բոլոր պարգևները և ատյանի մեջտեղ դըրին։
Կինճին բըռնած տարավ կանգնեց ժողովըրդոց արքայի դեմ։
Ատրիդեսը դուրս քաշելով իր սայրասուր դանակը մերկ,
Թափեն այնքան աղետ ու ցավ, որքան որ սուտ երդվողներին»։
{{տող|270}}Ասպես ասաց և վարազի վիզը կըտրեց որ սուր պըղընձով,
Եվ Տալթիբիոսն այն գըլորեց ծովը անտակ` ձըկներին կեր.
Այն ժամանակ ոտքի ելավ Պելիսածին Աքիլլը վեհ
Ախ, ինչպե՜ս են վիշտը վըշտի վըրա անվերջ թափվում վրաս...
Քաղաքի մոտ սուր պըղընձով վիրավորված տեսա նըրան,
Որին տըվին ինձ ամուսին հարըս հայրըս և մայրն իմ մեծարո.
Տեսա երեք եղբայրներիս (միևնույն մոր ծոցի պըտուղ),
Սիրելինե՜րս, որոնք բոլորն իրենց օրհասն այնտեղ գտան։
Ոչ էլ եթե որդուս մահվան բոթը հասներ իմ ականջին,
Որ սընվում է սիրաբողբոջ՝ Սկիրոսում, եթե ողջ է
Եվ ապրում է իմ սիրելի Նեոպտոլեմն աստվածագեղ։աստվածագեղ<ref>Նեոպտոլեմը Աքիլլեսի և Դեիդամեի որդին էր, որ ծնվել էր Սկիրոս կղզում. այնտեղից նրան բերում են Տրոյա, քանի որ, ըստ գուշակության, առանց նեոպտոլեմի մասնակցության Տրոյական պատերազմը չէր ավարտի:</ref>։
Առաջ այնպես էի կարծում, թե միայն ես եմ մեռնելու
Հեռու երկրիցն իմ հայրենի, օտար հողում տըրոյական,
Թե հարմա՞ր են գալիս արդյոք, ու շարվո՞ւմ են անդամները,
Որոնք ասես թևի վըրա առած՝ տանում էին նըրան:
Եվ վերչապես վերջապես պահարանից հանեց նիզակն հայրենատուր,
Ծանրածանըր և հաստաբուն, որը ոչ մի աքայեցի
Անկարող էր նույնիսկ շարժել, և միայն ինքն՝ աստվածային
Որ Քիրոնը տըվեց նըրա հորը Պելյան բարձունքներից։
{{տող|400}}Ավտոմեդոնն ու Ալկիմոն երիվարներն էին լըծում
Եվ անցկացրին շուրջանակի սամեդները սամետները<ref>Սամետը լծափոկն է, լծի կապը։</ref> գեղապարույր,
Ու զարնելով սանձեր նըրանց ծընոտներին՝ պինդ պըրկեցին
Երասաններն՝ ասպանդակի վըրա դեպի ետ քաշելով:
Քավ լիցի, ո՛չ, մեր ծուլության ու հեղգության պատճառով չէր,
{{տող|420}}Որ տըրոյանք կողոպտեցին Պատրոկլեսի զենքերն ուսից,
Այլ վարսագեղ Լետովնի քաջ որդին` աստվածն էր մեծազոր<ref>''վարսագեղ Լետովնի որդին ասավածն էր մեծազոր'' - Այսինքն՝ Ապոլլոնը, որը Զևսի կնոջ՝ գիշերվա սևազգըստ աստվածուհի Լետոյի որդի էր:</ref>,
Որ ըսպանեց Մենիտյանին առաջամարտ ջոկատներում
Դյուցազնաբար մարտընչելիս, և պարգևեց փառք Հեկտորին:
Որն, ասում են, հովերի մեջ ամենեն ժիրն է, քաջընթաց,
Բայց ի՞նչ օգուտ, երբ գըրված է քո ճակատի վըրա, որ դու
Պարտվես պիտի մի աստըծուց և մի մարդուց մահկանացու»։մահկանացու»<ref>''պարտվես պիտի մի աստծուց ու մի մարդուց մահկանացու'' - Աքիլլեսը պետք է սպանվեր Պարիսի արձակած նետով, որին ուղղություն պիտի տար Ապոլլոնը:</ref>։
Պատուհասներն՝ ընդհատեցին ձայնը նըրա, երբ խոսում էր:
<poem style='margin:0ex 5ex'>
{{տող|1}}Այսպես ահա նավերի մոտ աքայեցիք պըղընձավառ
Զինվում էին քո շուրջ-բոլոր, ոազմի ռազմի անհագ ո՛վ Աքիլլես,
Տըրոյացիք էլ մյուս կողմից՝ հանդիպակաց սարահարթում։
Իսկ Արամազդը Թեմիսին հըրամայեց, որ ժողովի
Իսկ դուք դեպի տըրոյացիք և աքայանք ըշտապեցեք
Եվ օգնեցեք երկուսին էլ, ամեն մեկըդ ում ուզում է.
Քանզի եթե տըրոյանց դևմ դեմ միայն Աքիլլն ինքը կըռվի,
Չեն դիմանա նըրանք երբեք Պելիսածնի ահեղ ուժին:
{{տող|30}}Առաջ նըրա միայն երե՛սն էլ տեսնելով փախչում էին,
Հերան, Պալլաս Աթենասը և Պոսեյդոնն աշխարհակալ,
Հերմեսը ժիր, օգտամատույց, որ խոհեմ է և նրբամիտ,
Եվ Հեփեստոսն իր վիթխարի ուժի վրրա վըրա վըստահացած
Կաղ սըրունքներն իր շարժելու,— աստվածները միախորհուրդ
Դիմում էին արագընթաց դեպի նավերն աքայեցոց:
Փայլակնացայտ, ըսպառազեն արյունառուշտ Արեսի պես:
Իսկ երբ եկան ոլիմպյաններն ու մարդկանց մեջ մըտան խումբ-խումբ
{{տող|50}}Հառնեց դարձյալ ՈխըդաժանՈխը դաժան, դըռույթ տըվեց ամբոխի մեջ:
Աթենասը մերթ փոսի մոտ, մերթ պարըսպից դուրսը կանգնած,
Եվ երբեմն էլ ծովի ափին՝ որոտում էր ուժգընորեն։
Ապա թե ոչ, եթե աստված անկողմնակալ լինի մարտում՝
Հազիվ թե նա կարողանա ինձ հեշտությամբ հաղթահարել,
Նույնիսկ եթե ամբողջովին նա պըղընձից լինի ձուլված»։ձուլված»<ref>''ամբողջովին նա պղնձից լինի ձուլված'' - Ըստ երևույթի, Էնիասը ակնարկում է Աքիլլեսի անխոցելիությունը:</ref>։
Եվ Ապոլլոնն՝ Արամազդի որդին այսպես ասաց նըրան,
Որ ամբոխի միջից ուղիղ դեպ Աքիլլեսն էր ընթանում,
Եվ կանչելով աստվածներին իր մոտ` այսպես ասաց նըրանց.
{{տող|120}}Մըտածեցե՛ք իմաստնաբար, թե վերջը ո՞ւր պիտի հանգի:
Էնիասն ահա հրաշեկ պղնձով ըսպառազեն, խըրոխտապանծ,
Մենք բոլորըս Ոլիմպոսից այստեղ իջանք նըրա համար,
{{տող|130}}Որ Աքիլլեսն այսօր ոչինչ չըկըրի այդ տըրովներից,
Իսկ թող հետո կըրի, ինչ որ Բախտը մանեց նըրա համար<ref>''Բախտը մանեց նրա համար'' - Ըստ հունական դիցաբանության, ճակատագրի երեք աստվածուհիներից Կլոտոն մանում էր մարդու կյանքի թելը, Լաքեսիսը այդ թելն անցկացնում էր մարդու կյանքի խորդուբորդություններով, իսկ Ատրոպան կտրում էր թելը: Ըստ հայկական դիցաբանության, Բախտի աստվածուհին ձեռքով արագ պտտում է աշխարհի անիվը:</ref>
Այն օր երբ նա աշխարհ եկավ. մայրը ցավով ծընեց նըրան:
Բայց թե Աքիլլն աստվածներին իրենց ձայնից չըճանաչի`
Դեպի պատվարը երկնաբերձ աստվածային Հերակլեսի,
{{տող|150}}Որ շինեցին նըրա համար Աթենասն ու տըրոյացիք
Իբրև պաշտպան և ապավեն ծովի հըսկա հըրեշի դեմ<ref>''Իբրև պաշտպան և ապավեն ծովի հսկա հրեշի դեմ'' - Նկատի ունի այն ծովային հրեշին, որ Պոսեյդոնն ու Ապոլոնը ուղարկեցին տրոյական Լավմեդոն արքային ի պատիժ և որից երկիրն ազատեց Հերակլեսը:</ref>,
Եթե ճիվաղն այդ հալածեր նըրան ծովի ափից դեպ դաշտ:
Իր կողմնակից աստվածների հետ Պոսեյդոն արքան հըզոր
Երկու հոգի առաջ անցան ու քինալից հասան իրար.
Անքիսեսի որդի Էնիասն ու Աքիլլեսն աստվածազարմ։
Նախ Էնիասն ահեղակերպ աոաջ առաջ եկավ ըսպառնալից
Ցընցելով իր կարդակը կուռ և հաստաբեստ վահանը հաղթ
Իր լայն կըրծքի առջև բըռնած, պղնձյա նիզակն իր ճոճելով:
Գըրգըռելով իրեն՝ կըռվի մըտնելու գոռ ամբոխի դեմ,
Ու հարձակվում է խելահեղ կատաղությամբ գազանային,
Որ հոշոտի մեկն ու մեկին և կամ ընկնի նորանց նըրանց առաջ։-
Այսպես եռանդն ու զայրույթը դըրդում էին Աքիլլեսին
{{տող|180}}Դուրս գալ ընդդեմ Անքիսեսյան արիասիրտ Էնիասի։
Խըրոխտաբար առաջ գալով, երբ մոտեցան նըրանք իրար,
Առաջինը խոսեց ինքը՝ աստվածազարմ Աքիլլը քաջ.
«Էնիա՛ս, ինչո՞ւ ընկերներիցդ այդքան առաջես առաջ ես անցել դու.
Մի՞թե սիրտըդ դըրդում է քեզ պստերազմի ելնել իմ դեմ,
Հուսալով, որ տըրոյացոց վըրա պիտի թագավորե՞ս
{{տող|190}}Արգասավոր ու բարեբեր՝ մըշակության համար հարմար,
Եթե սպանես Աքիլլեսին, բայց այդ դըժվար հաջողվի քեզ:
Կարծեմ թե քեզ մի այլ անգամ ես փախցըրի իմ նիզակով<ref>''Կարծեմ թե քեզ մի այլ անգամ ես փախցրի'' - Էնիասը գժտված էր իր ազգական Պրիամոսի հետ, դրա համար էլ սկզբում չէր մասնակցում Տրոյական պատերազմին։ Երբ Աքիլլեսը հարձակվեց նրա նախիրների վրա, Էնիասն անցավ տրոյացիների կողմը՝ ընդդեմ աքայանց:</ref>:
Մոռացե՞լ ես միթե, Էնիա՛ս, որ Իդայի վըրա մենակ
Գըտնելով քեզ՝ հալածեցի արագավազ իմ ոտքերով.
Թողիր նախիրն ու փախչելիս ետևդ անգամ չէիր նայում։
Դու այնտեղից հալածական թողիր փախարդեպ փախար դեպ Լիոնեսոս,
Որ քանդեցի հիմնահատակ՝ շնորհիվ Զևսի ու Պալլասի,
Ու կանանց էլ գերի տարա՝ նըրանց ազատ կյանքից զըրկած։
Իմանալով մեր հինավուրց զրույցներից բերանացի,
Ո՛չ դու ես քո աչքով տեսել իմոնց, ոչ էլ քոնոնցը՝ ես:
{{տող|210}}Աում Ասում են թե սերել ես դու քաջ Պելևսից, ո՛վ Աքիլլես,
Եվ ծովային հավերժահարս Թետիսն է մայրըդ վարսագեղ։
Իսկ ես ինքըս որդին եմ՝ վեհ, մեծահոգի Անքիսեսի,
Պիտի ողբա իր սիրելի որդու վըրա անտարակույս,
Որովհետև չեմ կարծում թե տըղայական փուչ խոսքերով
Ըսպառնալիք տալով իրար կըբաժանվենք աոանց առանց կըռվի:
Իսկ եթե իմ տոհմն ես ուզում իմանալ դու, կասեմ ես քեզ,
Որ քաջ գիտեն շատերն արդեն։- Արամազդը ամսրոպայինամպրոպային`
Ծընեց առաջ Դարդանոսին, որ Դարդանիան ձեռակերտեց,
{{տող|220}}Զի տակավին այն ժամանակ դաշտավայրում չէր կառուցված
Մյուսը ոսկի, որի վըրա կանգ առավ սուր տեգը հացի:
Սպա նետեց քաջոտն Աքիլլն իր մըկունդը երկայնաստվեր
Եվ Էնիասի բոլորածիր մեծ ասպարի եզրին ղարկեցզարկեց,
Ուր պըղինձը բարակ էր շատ, ինչպես նաև արջառենին,
{{տող|280}}Ու թափ անցավ Պելյան հացին թընդացնելով ասպարն իր տակ։
Որոնք ծընվել են իրենից կամ կանանցից մահկանացու:
Վաղուց է ինչ ատում է նա սերունդը ծեր Պրիամոսի,
{{տող|310}}Եվ արդ Զևսի կամքով անշուշտ իշխե պիտի տրոանց տրոյանց վըրա<ref>''Իշխե պիտի տրոյանց վրա Էնիասը'' - Ավանդության համաձայն, Էնիասը տրոյացի փախստականների հետ միասին նավեց դեպի Իտալիա և այնտեղ որթագավորություն հիմնեց: Հռոմեացիների կարծիքով իրենց քաղաքը հիմնել ենԷնիասի սերունդները, ուստի և նրանք իրենց համարում են «Էներիդներ»: ՀուլիոսԿեսարը Էնիասին համարում էր իր նախահայրը։ Հռոմեացի բանաստեղծ Վիրգիլիոսի «Էնեական» պոեմի հիմքում Էնիասի կյանքի պատմությունն է ընկած։</ref>
Էնիասը քաջ և իր որդոց որդիք՝ ցեղից-ցեղ հավիտյան»։
Երբ նա կառքից ցած իջնելով՝ խույս էր տալիս Աքիլլեսից:
Հոգին տալիս գոռում էր նա այն ցուլի պես, որին երբ որ
Քարշ են տալիս պատանիներն Հելիկոնյան արքայի շուրջ՝<ref>''Քարշ են տալիս պատանիներին Հելիկոնյան արքայի շուրջ'' - Հելիկոնյան արքան Պոսեյդոնն է։ Այդպես է կոչվում Պելոպոնեսում գտնվող քաղաքի անունով, որտեղ այդ աստծո խոշոր սրբավայրն էր գտնվում։</ref>
Բառաչում է, ու ցընծում է գետնադըղորդ արքան ահեղ:
Մըռընչում էր այսպես և նա՝ հոգին մարմնից բաժանվելիս:
Սուր նիզակի սըլաքն ուժգին անցնելով այն՝ ելավ պորտից.
Գոռաց, ընկավ ծընկան վըրա, և ամպը մութ ծածկեց նըրան,
{{տող|420}}Ու ժողովեց ձեոքով՝ ձեռքով՝ թափված իր աղիքներն ու փորոտին:
Հեկտորը հենց տեսավ թե չէ իր հարազատ Պոլիդորին՝
Աղիքները ձեռքում բըռնած, գետնի վըրա թավալվելիս,
Ծունկը տեգով վիրավորեց ու կանգնեցրեց նըրան տեղում,
Ապա սըրով զարկեց նըրան և հոգին դուրս հանեց մարմնից:
Հետո կոքից կառքից ցած գըլորեց նա Պիասի որդիներին՝
{{տող|460}}Լավոգնոսին, Դարդանոսին, հարձակվելով նըրանց վըրա.
Վիրավորեց մեկին տեգով և մյուսին սըրով՝ մոտից:
Ինչպես որ հուրն աստվածառաք տարածվում է ահեղորեն
Եվ լափում է լեռնահովտում թավանտառներնթավ անտառներն, ու մոլեգին
Հողմի շընչով բոցերը բորբ մըրըրկվում են ամենուրեք,
{{տող|490}}Այդպես Աքիլլն աստվածորեն մոլեգնում էր տեգով չորս կողմ,
Սալասըմբակ ձիերն այդպես զըրահ ու զեն և դիակներ
Սըմբակակոխ անելով ողջ՝ թըռչում էին դեպի առաջ։
Որ ցայտում էր արշավասույր նըժույգների սըմբակներից
{{տող|500}}Ու հեցերից անիվների. իսկ Աքիլլը ձըգտում էր լոկ
Բայց տարածեց նըրանց առաջ Հերան մըշուշ մի թանձրամած,
Եվ մյուս կեսը սարսափահար գըցեց իրեն արծաթահոս
Խոր գետիմեջ գետի մեջ մեծ ճողփյունով, ալիքները շառաչեցին,
{{տող|10}}Եվ ափերը որոտացին ահագնաձայն արձագանքով։
Ալիքներում այստեղ-այնտեղ ցըրված լողում էին նըրանք
Լեմնոս կըղզին և վաճառեց. Յասոնյանը գընեց նըրան.
Հետո նըրա հյուրը Էտիոն Իմբրոսացին փըրկանք տալով
Փըրկեց նըրան և ուղարկեց դըպ դեպ Արիսբե գեղեցկաշեն,
Որտեղից նա փախավ թաքուն, վերադարձավ հայրական տուն։
Նա Լեմնոսից տուն դառնալով, տասնմեկ օր ուրախ-զըվարթ
Տըրոյացոց խնայելը հաճելի էր սըրտիս համար,
Եվ նըրանցից ես շատերին ողջ բըռնելով վաճառեցի:
Սակայն հիմա ոչ ոք ձեզնից թող ինձանից գուփ գութ չըհայցի
Եվ մանավանդ Պրիամոսի որդիներից ամբարտավան.
Մեռնե՛ք պիտի դուք բոլորդ էլ Տըրոյայի պատերի տակ
Աստրոպեոսի վըրա վազեց դուրս կորզելով իր նիզակով
Պելասգոնի որդու հոգին, որին ծընեց Աքսիոսը հորդ`
Պերիֆեից, որ աղջիկն էր ԱկեասմնիԱկեսամնի, և որի հետ
Զուգավորվել էր դիցական Աքսիոս գետն առատաջուր։
Աքիլլեսը վըրա վազեց, Աստրոպեն դուրս գալով գետից,
Եվ ասպարին զարնըվելով հըրում էին, քըշում նըրան.
Եվ որպեսզի չըգըլորվի, բըռնեց նա հաստ մի կընծենուց,
{{տող|250}}Որ դուրս գւսլով գալով արմատախիլ՝ փուլ բերեց ողջ դարափն իր հետ
Եվ թանձրախիտ իր ճյուղերով ջըրի հոսանքն արգելակեց,
Ու մի կամուրջ կազմեց ինքնին տարածվելով գետի մեջտեղ։
Եվ Աքիլլեսն աչքերն ուղղած լայն երկընքին այսպես ասաց.
«Հայր Արամազդ, մի՞թե արդյոք աստվածներից մեկը չըկա,
Որ թըշվառիս վըրա գըթա և ազատի ինձ այս դետիցգետից,Որից հետո պատրաստեմ պատրաստ եմ ես տանել ինչ էլ որ պատահի:
Ոչ մի ուրիշ երկնաբընակ վընասակար չէ ինձ այնքան,
Ինչպես որ իմ մայրը, որ ինձ սուտ խոսքերով մոլորեցրեց.
Որ հեղեղից անցկենալիս խեղդըվում է քամուց քըշված»։
Այսպես սսացասաց, և Պոսեյդոնն ու Աթենասը մարդկային
Կերպարանքով եկան իսկույն ու կանգնեցին նըրա առջև
Եվ բըռնելով նըրա ձեռքից՝ սըրտապընդիչ խոսքեր ասին։
Եվ դիակներ էին ծըփում. ալիքները հասնում էին
Մինչև ծընկներն Աքիլլեսի, վազում էր նա հոսանքի դեմ
Աթենասից կորուվ կորով առած, և չարգելեց Գետը նըրան։
Բայց Սկամանդրը զայրացած արյունառուշտ Աքիլլի դեմ
Չէր դադարում իր մոլուցքից, այլ ավելի ուռեցնելու
Ալիքներն իր մեծաշառաչ‘ մեծաշառաչ ձայն էր տալիս Սիմոյիսին.«Սիրելիդ իմ, մենք այդ մարդու ուժը պետքէ պետք է սանձահարենք,
{{տող|320}}Թե չէ շուտով նա կըքանդի Պրիամոսի քաղաքը պերճ,
Որովհետև տըրոյացիք նըրան անզոր են դիմադրել։
Կամենում նա, իմ ի՞նչ գործն է նըրանց կըռվին միջամըտել»։
Ասաց Գետը հրրատոչորհըրատոչոր. եռում էին ջըրերը ջինջ
Կըրակ կըտրած, ինչպես ուժեղ բոցի վըրա դըրված կաթսան,
Որտեղ հալվող ու ճենճերվող գիրապարար ճարպը խոզի
Դուրս է տալիս պըղպըջալով, երբ տակը չոր փայտեն փայտ են դընում։
Այսպես վառվում էին նըրա ալիքները փըրփըրակուտակ,
Եռում էր ջուրն ու չէր հոսում, կանգ էր առել տագնապահար
Եվ ճոճելով պըղընձաձույլ նիզակն իր նա, հույժ զայրացած`
Աթենասի վըրա վազեց նախատալից այս խոսքերով.
«Ինչո՞ւ դարձյալ դու, շընաճա՚նճշընաճանճ, վեճ ու կըռիվ ես բորբոքում
Աստվածների միջև այդպես ահեղասաստ հանդըգնությամբ։
Մոռացե՞լ ես, որ Տիդյանին գըրգըռեցիր ինձ խոցելու
Որին հաղթել անկարող են նույնիսկ Զևսի շանթերն ահերը:
Զարկեց Արեսն արյունառուշտ երկարաբուն իր նիզակով,
Իսկ Սթենասն Աթենասն ընկըրկելով հըզոր ձեռքով առավ մի քար,—
Հըսկայական, գորշ ու դըժնե, ընկած դաշտում, դըրված այդտեղ
Վաղընջական մարդկանց կողմից իբր արտերի սահմանանիշ,—
Փոշեթաթավ եղան մազեր, ու շաչեցին զենքերն իր շուրջ:
Ժըպտաց Պալլասն ու թևավոր այս խոսքերը ուղղեց նըրան.
Հըզոր եմ ես, որ հանդըգնում ես չափվելու ուժովդ ինձ հետ։
Գընա՛ հիմա և այդպիսով քավիր քո մոր անեծքը դու,
Եվ Պրիամոս թագավորի քաղաքը շեն՝ վաղուց քանդած»։
Աթենասի խոսքի վրա ժըպտաց ՀերաաստվածուհինՀերա աստվածուհին.
Բայց Պոսեյդոնը դառնալով Ապոլլոնին՝ ասաց նըրան,
{{տող|450}}«Ինչո՞ւ ենք մենք հեռու կանգնել, երբ ուրիշներն ըսկըսեցին.
Սակարկեցինք, և տիրաբար որոտում էր նա մեզ վըրա։
{{տող|460}}Տըրոյացոց քաղաքի շուրջ և շինեցի պարիսպ մի լայն
Եվ հաստասպինդ, որ անառիկ լինի ուտանն ոստանն ու անվըտանգ.
Իսկ դու՝ դանդաղ և կորեղջյուր եզներն էիր արածացնում
Բարձրավանդակ Իդա լեռան արոտառատ հովիտներում:
Որոնք հըման տերևների աճում են մերթ առուգությամբ
Երկրի պըտուղը ուտելով ու մերթ հյուծվում, մեռնում իսպառ։
{{տող|480}}Պատերազմից հեռու քաշվենք, թող որ կըռվեն մահկանացուք»։մահկանացիք»։
Այսպես ասաց Ապոլլոնը ու ետ քաշվեց վախենալով
Ձեռք բարձրացնել նըրա վրրա վըրա ու կըռվել իր հորեղբոր հետ։
Բայց թագուհին գազանների՝ Արտեմիսը անտառասուն
Հանդիմանեց իր եղբորը՝ Ապոլլոնին այս խոսքերով.
Անկարող ես տոկալ դու ինձ, թեկուզ լինես աղեղնավոր:
Արամազդը քեզ միմիայն մահկանացու կանանց վըրա
Առյուծ դըրեց<ref>''քեզ միայն մահկանացու կանանց վրա առյուծ դրեց'' — Կանանց անժամանակ մահը հույները բացատրում էին նրանով, որ Արտեմիսը նետահարում էր նրանց:</ref>, որ մեռցընես քո աղեղով՝ ում կամենաս,
Քեզ համար հեշտ է լեռներում նետահարել գազանների՝
Եղնիկ, երե, քան թե քեզնից ուժեղների դեմ մարտընչել.
Դաստակներից, իսկ աջ ձեռքով խըլեց նըրա աղեղն ուսից
Եվ նըրանով խըփեց նըրա ականջներին ծիծաղելով։
Արտեմիսը հոլի նրան նըման պըտըտվում էր ինքն իր վըրա
Ցըրիվ տալով իր շուրջ-բոլոր նետերն ամեն այս ու այնտեղ,
Եվ ի վերջո լալով՝ հազիվ նա Հերայի ձեռքից փախավ,
Ինչպես ծուխը, որ անսահման երկինքն ի վեր է բարձրանում
Երբ մի քաղաք է հըրդեհվում աստվածների բարկությունից
Ու պատճառում է շատերին ցավ ու կոսկիծկըսկիծ, Աքիլլն այդպես
{{տող|540}}Տըրոյացոց գըլխին այդ օր բերեց աղետ և պատուհաս:
Ու նոր ապա կարող եմ ես վերադառնալ դեպի Իլիոն:
Բայց ինչո՞ւ եմ ես այս մասին զուր մըտմըտում իմ սրտի մեջ.
{{տող|580}}Եվ իր թեթև սըրունքներով հետևս ընկած՝ գա ինձ բըռնի.
Այն Ժամանակ անտարակույս էլ ինձ մահից փըրկում չըկա.
Որ ցոլում էր դաշտի միջով` աշնանային աստղի նըման,
Որ փայլփըլում է շողարձակ բյուր աստղերի մեջ գիշերով,
Որին մարդիկ հորջորջաբար անվանում են Օրիոնի շուն<ref>''Օրիոնի շուն'' — Սիրիուսն է: </ref>.
{{տող|30}}Փայլուն է նա մյուս աստղերից, բայց նըշան է չարագուշակ,
Որը թըշվառ մահկանացոց բերում է տոթ անտանելի։-
Պարըսպից ներս մըտիր, որդիս, եղիր մեզ հետ, որ պաշտպանես
Կանանց բոլոր, տըղամարդկանց և չընձեռես Պելիսյանին
{{տող|60}}Փառք ու պարծանք ու գըրկըվես զըրկըվես ինքդ էլ անուշ քո արևից։
Գըթա՛, որդիս, դեռ ողջամիտ ալևորիս վըրա թըշվառ,
Որին Զևսը ծերության մեջ դըժնի բախտով պիտ կորցընի
Անգթորեն ինձ ըսպանի՝ անզեն, ինչպես տըկար կընոջ։
Ժամանակ չէ, որ նըրա հետ խոսենք հանգիստ, հեզաբարո,
Կանգնած բարձըր ժայռի վըրա կամ ըստվերում կաղնի ծառի<ref>''կանգնած բարձր ժայռի վրա կամ ըսավերում կաղնի ծառի'' — Ասացվածք է, որ նշանակում է «ամենասկզբից»: Առաջացել է այն ժամանակ, երբ, հին հույների պատկերացմամբ, մարդը ծնվում էր կաղնուց կամ քարից: Հեկտորը մտածում է, որ այլևս ժամանակ չկա Աքիլլեսի հետ խոսելու Հեղինեի ու Տրոյական պատերազմի դրդապատճառների մասին։</ref>,
Ինչպես աղջիկն ու պատանին, որ խոսում են անուշ-անուշ:
Այլ լավագույնն է ճակատել դեմ-հանդիման, որ շուտ տեսնենք,
{{տող|140}}Աքիլլն այդպես վըրիժատենչ հետապընդում էր Հեկտորին,
Որը փախչում էր պարըսպի մոտից թեթև սըրունքներով:
Շըրջանցելով նըրանք բըլուրն ու մոլաթուզն հողմաշառաչ‘հողմաշառաչ՝
Վազում էին պարըսպի տակ ձըգվող բարակ արահետով.
Եկան հասան գեղեցկահոս ակունքներին, ուր բըխում են
Հեկտորն է դա, որ ինձ համար բազում զոհեր է մատուցել
Բազմաբըլուր Իդա լեռան վըրա հաճախ և Պերգամոն
Բարձր ամրոցում, որին հիմահ ալածում հիմա հալածում է Աքիլլը քաջ
Արագընթաց իր ոտքերով՝ Պրիամոսի քաղաքի շուրջ:
{{տող|170}}Խորհուրդ արեք, ո՛վ աստվածներ, և վըճռեցեք արագապես,
Ու կըռթընած պըղընձասայր հացի տեգին՝ կանգնեց այդտեղ։
Աթենասը թողած նըրան՝ գընաց իսկույն դեպի Հեկտորն
Ու առնելով Դեիփոբի կերպարանքն ու ձայնն անվըկանդ‘անվըկանդ՝
Մոտիկ գընաց ու Հեկտորին այս թևավոր խոսքերն ասաց.
«Եղբայր իմ քաջ, Աքիլլը քո ետևն ընկած ժիր ոտքերով
Ասաց Հեկտորն հանդըգնաբար, և Աքիլլը խոժոռադեմ՝
Աչքերի զույգ նիզակները ուղղած նըրան՝ պատասխանեց.
«Դու պայմանի վըրա, Հեկտո՚րՀեկտո՛ր, ինձ հետ ոչ մի խոսք մի անի,
{{տող|260}}Ինչպես աննենգ ուխտ չի լինի առյուծների ու մարդկանց մեջ,
Ու չեն կարող համաձայնվել գայլն ու գառը երբևիցե,
Որ Հեփեստոսն ինքն էր փընջել խորաններում` խիտ ու վետ-վետ:
Բայց ինչպես աստղն աստղերի մեջ, որ ընթանում է գիշերով
Գիշերավարն, որ ամենեն գեղեցիկ աստղն է երկընքում<ref>''Գիշերավարն, որ ամենեն գեղեցիկ աստղն է երկնքում'' — Արուսյակն է, Վեներան:</ref>,
Ցայտում էին շողեր այդպես սուր սըլաքից, որ, ճոճում էր
Աստվածազարմ Աքիլլը քաջ Հեկտորի մահն որոճալով,
Բոլոր այն Ժանտ չարիքների համար, որ դու ինձ հասցըրիր։
Չեմ թողնի ես, որ շըներին քեզնից հեռու վանի ոչ ոք,
Եթե նույնիսկ բերեն բեոբեռ-բեռ, դիզեն այստեղ տասնապատիկ
Եվ ավելի պարգև-փըրկանք, ու խոստանան էլի՛–Էլի՛,
Ոչ իսկ եթե քո քաշով մեկ հըրամայի ոսկի տա ինձ
{{տող|350}}Իլիոնի ծեր Պրիամ արքան. այդպես, մայրըդ մինչև անգամ,
Քեզ անկողնում դրրած՝ դըրած՝ վըրադ պիտի չողբա ու սուգ չանի,Այ{ Այլ թըռչուններն ու շըները պիտի ուտեն մարմինը քո»:
Կորդակաճոճ Հեկտորը իր մահվան շեմին ասաց նըրան.
Ապոլլոնն ու Պարիսը քեզ փըռեն պիտի գետնատարած»։
Խոսքը նըրա բերանն էր դեռ, որ մահը սև վըրա հասավ,
{{տող|360}}Ու դուրս գալով հոգին մարմնից գահավիժեց դըժոխքնի դըժոխքն ի վար,
Ողբալով իր բախտի վըրա, թողած ուժն ու կորովն առույգ:
Բայց Աքիլլեսը մեռածի գըլխավերև կանգնած՝ գոռաց.
{{տող|380}}Որ հասկանանք, թե տըրոյանք ի՞նչ նըպատակ ու միտք ունեն,
Թողնելո՞ւ են ամրոցն արդյոք Պրիամոսի որդու անկմամբ,
Թե՞ Հեկտորի մահից վերջն էլ նռրանք նըրանք կըռվել են կամենում:
Բայց ինչո՛ւ է սիրտս այսպիսի խոսքեր հիմա թելադրում ինձ,
Երբ նավերի մոտ դեռ անթաղ պառկած է դին Պատրոկլեսի,
Որ հայրենի իր երկրի մեջ նըրան այդպես նախատեին։-
Նըրա չըքնաղ գըլուխն ընդքարշ թավալվում էր հողերի մեջ:
Մայրը մազերն էր փետտում փետում իր փայլուն քողը հեռու նետած,
Մեծակական ճըչում էր նա, նայելով իր որդու վըրա,
Ողբում էր հայրն աղիողորմ իր սիրելի որդու համար:
Որբությունը երեխայից խըլում է իր ընկերներին,
Ման է գալիս միշտ գըլխահակ, աչքերը թաց՝ արտասուքով։
Գընում է խեղճ տըղանիր տըղան իր հոր բարեկամաց մոտ խընդրելու
Եվ մերթ մեկի ու մերթ մյուսի վերարկուի փեշից քաշում:
Թե մեկնումեկն էլ ողորմի՝ կըտա միայն փոքրիկ մի ումպ,
Որ գըլուխըս ջուր չի տեսնի, մինչև որ ես Պատրոկլեսին
Չայրեմ հըրով ամենասուրբ ու չըկանգնեմ շիրիմ նըրան,
Եվ չըկըտրեմ մազերըս ես<ref>''չկտրեմ մազերս ես'' — Իբրև սգո նշան մազերի զոհաբերումը մահացածին հնում ընդունված էր շատ ազգերի մոտ։ Հույներն իրենց կտրած մազերը դնում էին դիակի կամ գերեզմանի վրա: </ref>. ուրիշ ոչ մի ցավ այսքան խոր
Չի խոցելու սիրտըս երբեք, քանի դեռ ես կենդանի եմ:
Սակայն հիմա հըպատակվենք մենք տաղտկալի կերակուրին,
Այնժամ դյուցազն Աքիլլեսի միտքը ուրիշ մի բան ընկավ.
Փայտակույտից հեռու կանգնած կըտրեց իր շեկ մազերը նա,
Որ թողնում էր երկարելու Սպերքիոս գետին ի ձոն<ref>''մազերը, որ թողնում էր երկարելու Սպերքիոս գետին ի ձոն'' — Սպերքիոսը գետ է Թեսալիայում ՝ Աքիլլեսի ծննդավայրում: Սովորույթի համաձայն, մազերը զոհաբերում էին տեղական գետ-աստծուն չափահաս դառնալու օրը: Աքիլլեսը հայրենիքից հեռացել էր երեխա ժամանակ, դրա համար էլ դեռ պահում էր Սպերքիոսին ձոնած մազերը։</ref>,
Եվ աչքերը ծովին հառած՝ այսպես խոսեց հառաչելով.
«Սպերիքե՛, Պելևս հայրըս ի զուր սըրտանց ուխտ արավ քեզ,
Պատրաստեցին խարույկ՝ հարյուր ոտնաչափ լայն տարածությամբ
Եվ խարույկի վըրա դըրին մահացյալին՝ խոցված սըրտով։
Պարարտ խաշներ և ծանրաքայլ ու կորեղջյուր ցուլեր բազում,
Եվ առնելով մեծահոգի Աքիլլեսը ճարպը նըրանց՝
Բայց Իրիսը չուզեց նըստել ու հողմերին այսպես ասաց.
«Ես ժամանակ չունեմ այստեղ նըստելու ձեր խրախճանքին,
{{տող|210}}Երկիրն հեռու, որտեղ զոհեր են մատուցում աստվածներին.
Գընում եմ, որ նըվերներին հաղորդակից լինեմ և ե՛ս։
Եվ երրորդին՝ չորս կապիճնոց մի սան, կըրակ դեռ չըտեսած
{{տող|270}}Արծաթափայլ ու պաղպաջուն և չորրորդի համար ապա
Դըրեց երկու տաղանդ ոսկի. հինգերորդին՝ մի դաշխուրան<ref>''դաշխուրան'' — տաշտ, կոնք:</ref>:Ապա ոտքիելած ոտքի ելած Աքիլլն՝ այսպես ասաց արգիացոց.
«Ո՛վ Ատրիդես և դուք բոլոր պըղընձազգեստ աքայեցիք,
Այս պարգևներն ըսպասում են այստեղ կառքով մըրցողներին:
Ուրեմն եղիր ըզգուշավոր, և խելացի եղիր, որդիս,
Զի եթե դու նըպատակին շըփվես ընդհուպ և անց կենաս,
Ոչ ոք պիտի չըկարենա այլևս հասնել քեզ, կա կամ անցնել,
Նույնիսկ եթե քո ետևից Ադրեսդի վեհ որդին Արիոնն
Իր ձին վարի սըրաթըռիչ, որը ծընունդ էր աստըծու,
Այս կարևոր խորհուրդները տալով որդուն՝ Անտիլոքին:
Հինգերորդը Մերիոնեսն իր ձիերը կարգավորեց
{{տող|350}}Կառք նըստելով. և գըցեցին բոլորն իրենց վիճակները<ref>''գցեցին բոլորն իրենց վիճակները'' — Վիճակ էին գցում, որպեսզի որոշեն, թե ով իր մարտակառքը պետք է վարի ավելի կարճ` ներքին շրջանով։</ref>.
Եվ շարժում էր Աքիլլն ինքը վիճակներն այդ՝ սաղավարտում։
Եվ առաջինը Նեստորյան Անտիլոքի վիճակն ելավ,
Եվ կանգնեցին նըրանք կարգով, ու ցույց տըվեց Աքիլլն այնժամ,
Նըշանակետն հեռու դաշտում, և նըրա մոտ իբրև վըկա
Նա նըստեցրեց աստվածատիպ Փինիքսին՝ հոր կապարճակրին<ref>''Նշանակետն հեռու դաշտում, և նրա մոտ... նստեցրեց... Փինիքսին'' — Քանի որ նշանակետը մեկնարկից չէր երևում, դրա համար այնտեղ պետք է մեկը լիներ, որպեսզի հետևեր, որ մրցողները չկարճեին տարածությունը, այլ հասնեին մինչև նշանակետը:</ref>,
{{տող|360}}Որ հետևի արշավանքին ու ճըշմարիտն ասի արդար:
«Անտիլոքե՛, չըկա քեզնից ավելի չար, անօրեն մարդ.
Չըքվի՛ր, ճիշտ չէ, որ աքայանքս խոհեմ էինք համարում քեզ.
Բայց այդպիսով, առանց երդման դու մըրցանակ չես տանելու»։տանելու»<ref>''առանց երդման դու մրցանակ չես տանելու'' — Անտիլոքոսը պետք է երդվեր, որ ինքը դիտմամբ չփակեց Մենելավոսի ճանապարհը, հակառակ դեպքում նրան մրցանակ չէր տրվի:</ref>։
Այս ասելով՝ ահեղաձայն խըրախուսեց իր ձիերին.
Այդպես պատճառ բըռնելով դու, թե Եվմելի արագավազ
{{տող|540}}Ձիերն ու կառքն հարվածվեցին, բայց քաջ է նա, կառամարտիկ,
Մըրցանակըս պետքէ պետք է խըլե՞ս. անմահներին աղերսեր թող,
Այն ժամանակ անշուշտ այդպես բոլորից ետ չէր մընա նա:
Իսկ թե նըրան խըղճում ես դու, սիրելի է նա քեզ այդքան՝
Կըտամ, քան թե կընկնեմ աչքիցդ ես հավիտյան, դյուցասընունդ,
Եվ մեղավոր կըլինեմ մեծ աստվածների առաջ ընդմիշտ»։
{{տող|590}}Այսպես ասացերիտասար դորդին ասաց երիտասարդ որդին մեծանձըն Նեստորի
Ու ձին հանձնեց Մենելավին, և Ատրիդի սիրտը ցընծաց,
Զըվարթացավ, ինչպես երբ ցողն է հասկերի վըրա իջնում,
{{տող|610}}Դաշխուրանը կըրկնատաշտակ. Աքիլլեսը վերցըրեց այն,
Առաջ եկավ ու Նեստորին տալով՝ այսպես ասաց նըրան.
Պատրոկլեսի թաղման առթիվ, որին էլ չես տեսնելու դու
Աքայանց մեջ. տալիս եմ քեզ այնպե՛ս, զի չես մասնակցելու
Նըրան մոտիկ կանգնած էր քաջ Դիոմեդեսն արիատեգ,
Հորդորում էր ջերմ խոսքերով ու հաղթություն մաղթում քաջին,
Տրվեց նըրան գոտի, ապա վայրի ցուլից քաշված մի փոկ<ref>''Տվեց նրան գոտի, ապա վայրի ցուլից քաշված մի փոկ'' — Հին Հունաստանում բռնցքամարտիկները բռունցքները փաթաթում էին հատուկ կաշեփոկով:</ref>:
Այսպես կազմ ու պատրաստ նըրանք երկուսով էլ մեջտեղ եկան
Եվ մեկ-մյուսի դեմ բարձրացրած թևերն իրենց մըկանակուռ
Պելյանն այնժամ աղետավոր ըմբշամարտի համար դըրեց
Նոր՝ մեծարժեք մըրցանակներ ու ցույց տըվեց դանայեցոց.
Հաղթող քաջի համար մի մեծ ու հըրափորձ եռոտանի<ref>''հրափորձ եռոտանի'' — Կրակի վրա դրվող եռոտանի։</ref>
Սահմանեց նա, որին մարդիկ գին կըտրեցին տասներկու եզ:
Իսկ հաղթվողի համար բերեց ու կանգնեցրեց ատյանի մեջ
Եվ գոտիները պընդելով՝ երկուսով էլ մըտան կըրկես,
Ու գըրկեցին իրար հուժկու, մըկանակուռ բազուկներով,
Հանց գերաններ, որոնցով տան հաստպատերն հաստ պատերն է կապում իրար
Հյուսնը հըմուտ, որ դիմանան քամիների բուռըն թափին։
Այդ ջըլապինդ բազուկների պըրկումների տակ զորավոր
Թոթափվելով փոշուց՝ հագան պարեգոտներն իրենց կըրկին:
Իսկ Աքիլլեսն այլ պարգևներ դըրեց մեջտեղ վազքի համար.
Նախ՝ արծաթե ճարտարագործթակույկ ճարտարագործ թակույկ մի վեց կապիճանոց
Այնքան չըքնաղ, որի նըմանն երկրի վըրա չէր գըտնըվի,
Որովհետև շինել էին այն բազմարվեստ սիդոնացիք:
Երեք քաջերն արագավազ. սըլանում էր Այաքսը ժիր,
Ու ետևից Լայերտի քաջ որդին՝ Ոդիսն էր արշավում՝
Այնքան մոտից, հանց գեղիրան կընոջ կըրծքին բեճն <ref>''բեճ'' — Ուս, թիկունք, ողն։</ref> է մոտիկ,
Որը քաշում է վարժ ձեռքով, երբ որ անցնի թելն առեչքից, —
{{տող|760}}Ոդիսևսը այդպես մոտից սըլանում էր կըրընկակոխ
Փոշին դեռ վեր չըբարձրացած, և հասնում էր շունչը նըրա‘նըրա՝
Ոյիլյանի գըլխին,- այդպես սըրընթացիկ սուրում էր նա:
Աքայեցիք միահամուռ գովում էին Ոդիսևսի
Ու պարգևեց թեթևություն Ոդիսևսի անդամներին։
{{տող|770}}Եվ մինչ Այաքսը սըրընթաց մոտ էր արդեն մըրցանակին,
Սահեց հանկարծ ու սայթաքեց(Աթենասը հըրեց նըրան),
Ընկավ այնտեղ, ուր կորեղջյուր արջառները մեծաբառաչ
(Որոնց քաջոտն Աքիլլեսը Պատրոկլեսի պատվին մորթեց),
Այս ասելով հանձնեց պարգևն, ու պատանին ուրախացավ։
Դըրեց ասպար և սաղավարտ, որ Պատրոկլեսն էր կողոպտել
Սարպեդոնից, ու կանգնելով՝ այսպես ասաց արգիացոց.
Որոնք զինված վերից ի վար, առած պըղինձը մարմնահերձ,
{{տող|800}}Հանդիսատես այն բազմության առաջ իրենց ուժը փորձեն։
Ով առաջինը հասնիիր հասնի իր ախոյանի չըքնաղ մարմնին,
Անդամները խոցի նըրան, արյուն հանի բոսորաբուխ՝
Կըպարգևեմ նըրան այս թուրն արծաթագամ, թըրակիական,
Լարը կայմից մընաց կախված, ու ծափ տըվին աքայեցիք։
Մերիոնեսն այնժամ արագ խըլեց աղեղը Տևկրոսից
(Իսկ նետնարդեն նետ նարդեն ձեռքում ուներ) և երբ դեպի գիրկն էր քաշում,
Աղոթք արավ կորովաձիգ Ապոլլոնին ու խոստացավ
Մեծապայծառ զոհ մատուցել անդրանկածին իր գառներից,
Նըշան առավ ու թըռչելիս՝ թըռչնին թևից վիրավորեց:
Նետը եկավ և Մերիոնի ոտքերի մոտ ընկավ գետին։
Թըռչունն իջավ, սևացրռուկ սևացըռուկ լաստափայտի կայմին նըստեց՝
Վիզը ծըռված ու փետրառատ թևերը թույլ կախված ի վար.
Հոգին թըռավ փոքրիկ մարմնից և նա անշունչ ընկավ հեռու։
{{տող|880}}Եվ դեռ կըրակ չըտեսած սան ծաղկանըկար՝ մի եզան գին։
Ու վեր կացան իրենց տեղից երկու զորեղ տեգընկեցներ՝
Ապա ելավ Մերիոնը քաջ՝ զինակիցը Իդոմենի
Բայց Աքիլլեսն աստվածային այսպես խոսեց նըրանց միջև.
== Երգ Քսանչորսերորդ։ Փրկանք Հեկտորի ==
<poemstyle='margin:0ex 5ex'>{{տող|1}}Բազմությունը ցըրիվ եկավ, ամեն ոք իր նավը գընաց,
Ընթրիք արին ու քընեցին քաղցըր քընով մինչ այգաբաց։
Աքիլլեսի աչքերից էր փախել միայն քունը անուշ,
Թե՛ ալեծուփ ծովի վըրա, թե՛ արյունոտ կըռիվներում։
Հիշում էր նա մեկիկ֊մեկիկ և արտասուք թափում առատ,
{{տող|10}}Ընկնում մերթ այս, մերթ այն կողքին, մեջքի վըրա, բերանքսիվայր։
Եվ վերջապես վեր կացավ նա, գընաց ծովափ թափառելու
Անքուն աչքերն արցունքով լի, տըխուր-տըրտում, անմըխիթար։
Բայց Ապոլլոնն ամեն անգամ կարեկցելով մեռած մարդուն,
Պաշտպանում էր մարմինը մերկ, ծածկում ոսկյա իր ասպարով,
{{տող|20}}Որ քարշ տալուց չապականվի, չըբըզկըտվի Հեկտորի դին։
Խոշտանգում էր Աքիլլն այսպես դյուցազնի դին անգըթաբար։
Այդ տեսնելով՝ գութը շարժվեց երանավետ աստվածների,
Որ ծաղրել էր աստվածուհյաց<ref>''Ալեքսանդրի մեղքի համար, որ... ծաղրել էր աստվածուհյաց'' — Ակնարկ է Պարիսի դատաստանի առասպելի վերաբերյալ։ Պելևսի և Թետիսի հարսանիքին մասնակցում էին բոլոր աստվածները. միայն պառակտության աստվածուհի Էրիսը չէր հրավիրվել խնջույքի։ Վիրավորված Էրիսը հարսանյաց սեղանին մի ոսկե խնձոր է գցում, որի վրա գրված էր՝ «ամենագեղեցիկին»։ Դրա պատճառով վեճ է սկսվում Հերայի, Աթենասի և Ափրոդիտեի (Աստղիկ) միջև։ Այդ վեճը պետք է լուծեր Պարիսը (Ալեքսանդրը), որն այդ ժամանակ հովիվ էր Իդայում (դեռ նորածին՝ նրա մայրը՝ Հեկաբեն, նրան գցել էր հովիվների մոտ, որովհետև երազում տեսել էր, որ ինքը մի այրվող խանձող է ծնել, որից ամբողջ Տրոյան բռնկվել է)։ Հերմեսը երեք աստվածուհիներին բերում է Պարիսի մոտ, Հերան նրան խոստանում է իշխանություն, Աթենասը՝ մարտական փառք, իսկ Ափրոդիտեն՝ գեղեցկագույն կնոջ սեր։ Պարիսը խնձորը տալիս է Ափրոդիտեին, որն էլ հետագայում օգնում է նրան առևանգել Հեղինեին։ Այդ ժամանակից էլ Հերան և Աթենասը ատում էին Պարիսին և Տրոյան։</ref>, ներբողելով լոկ Աստղիկին,
Որը նըրան տըվեց հեշտանք և շընորհեց կին գեղեցիկ։
{{տող|30}}Բայց երբ անցավ ինն օր այդպես, ու տասներորդ այգը ծագեց,
Այնժամ Գուշակ Ապոլլոնը այսպես ասաց աստվածներին.
«Անգութ եք դուք, ո՛վ աստվածներ, չէ՞ որ երբեմն
Եվ ժողովուրդն իր սիրեցյալ դյուցազունին հայրենասեր,
Որ կըրակով պատվեն նըրան և կատարեն թաղման հանդես։
Ուզում եք դուք, ո՛վ աստվտծներաստվածներ, պատվել վայրագ Աքիլլեսին, {{տող|40}}Որ ճըշմարիտ ոչ խելք ունի, և ոչ էլ սիրտ մեղմաբարո։
Ժանտաբարո առյուծի պես, որն իր ուժով ամբարտավան՝
Մարդկանց խաշներն է հոշոտում, հարձակվելով հոտի վըրա,
Աքիլլեսը կորցըրել է ամոթն ու գութն ամբողջովին,
Որը մարդկանց թե՛ մեծապես վընասում է, և թե՛ օգնում։
Իր հարազատ և համամայր եղբորը կամ սիրած որդուն,
Լաց է լինում, ողբում երկար, բայց դադարում է վերջապես,
Զի մարդկանց մեջ դըրին Պարկյանք<ref>''Պարկյանք'' — Պարկյան քույրերը ճակատագրի աստվածուհիներն են (տե՛ս Երգ տասնմեկերորդ, տ. 131-ի ծանոթագրությունը)։</ref> համբերատար սիրտ ու հոգի։
Բայց դա, դյուցազըն Հեկտորին, նըրա արևն առնելուց ետ,
{{տող|50}}Կառքից կապած քարշ է տալիս իր ընկերոջ շիրիմի շուրջ,
Մինչդեռ նըրա համար այդ բանն անվայել է և անօգուտ։
Գուցե վերջում մենք բարկանանք, չընայելով իր քաջությանն,
Զայրանալով նըրա վըրա՝ լուսածըղի Հերան ասաց.
«Ասածներըդ, Արծաթաղեղ, թերևս իրոք ճիշտ լինեընկըլիներ,
Թե Հեկտորին Աքիլլի հետ համապատիվ համարեինք։
Բայց Հեկտորն է մահկանացու, որը կընոջ կաթ է ծըծել,
Իսկ Աքիլլի մայրն է Թետիս արծաթթաթիկ աստվածուհին,
Որին ինքըս մեծացնելով՝ ամուսնացրի Պելևսի հետ,
{{տող|60}}Պելևսի, որ եղել է միշտ աստվածների սըրտին մոտիկ։
Մասնակցեցիք աստվածներըդ բոլոր՝ նըրանց հարսանիքին.
Եվ դո՛ւ նույնպես ձեռքիդ փանդիռ՝ ներկա էիր այդ կոչունքին,
Զի նա երբեք չէր զըլանում իր նըվերներն աստվածահաճ,
Ու զոհերն իմ բագիններին երբեք պակաս չէր անում նա։
{{տող|70}}Սակայն թողնենք Հեկտորի դին գողանալու միտքն անխոհեմ,
Որովհետև չի կարելի այդ թաքցընել Աքիլլեսից,
Քանի որ մայրն այնտեղ է միշտ և հըսկում է գիշեր ու զօր։
Ու սըրաթև՝ Սամոս-Իմբրոս կըղզիների միջև ժայռուտ՝
Ծով ցատկեց նա ամբողջ թափով, ճըղփացնելով ջըրերը լուրթ։
{{տող|80}}Վայրի ցուլի եղջյուրներին կապած ծանըր կապարի պես,
Որ ձըկներին մահ է տանում, ընկըղմվելով անմիջապես՝
Ծովը սուզվեց Իրըսն արագ, հասավ մինչև հատակը խոր
Ու հարց տըվեց նըրան Թետիս արծաթթաթիկ աստվածուհին.
«Իսկ ինչո՞ւ է կանչում նա ինձ այդպես ըշտապ, ինչո՞ւ համար։
{{տող|90}}Ամաչում եմ այս վիճակովս աստվածների առաջն ելնել,
Որովհետև սըրտիս ցավերն իմ անթիվ են և անհամար։
Բայց թե գընանք, զի իզուր տեղ նա ինձ պատգամ չէր ուղարկի»։
Այս ասելով՝ սև քողն առավ վըսեմաշուք աստվածուհին,
Ամենասևն ու սըգերանգն իր բոլոր ճոխ հանդերձանքից,
Որտեղ նըրանք գըտան նըստած Զրվանյանին ահեղագոչ
Եվ նըրա շուրջ բազմած բոլոր աստվածներին երջանկավետ։
{{տող|100}}Նըստեց Թետիսը Զևսի մոտ և առընթեր Աթենասի։
Հերան ընդփույթ ոսկեճաճանչ բաժակը լի տըվեց նըրան
Եվ ըսփոփիչ մեղմ խոսքերով ուրախացրեց սըգավորին։
Ինն օր է, որ վեճի մեջ են աստվածները իրարու հետ
Աքիլլեսի անգըթության և Հեկտորի մարմնի համար։
{{տող|110}}Դըրդում են դիք Արգոսասպան սուրհանդակին՝ դին գողանալ,
Եվ սակայն ես ուզում եմ տալ փառքն ու պատիվն Աքիլլեսին,
Գընա բանակն աքայեցոց և տար պատգամ քո զավակին,
Պատմիր նըրան ցասման մասին իմ և բոլոր անմահների,
Պահել է քաջ Հեկտորի դին ու չի հանձնում մինչև հիմա։
Թող որ հանձնի անմիջապես, թե ինձանից սարսում է նա։
Իսկ Իրիսին այժըմ եեթ ևեթ ես կուղարկեմ Պրիամի մոտ,
Որ ըշտապի գընալ իսկույն դեպի նավերն աքայեցոց
{{տող|120}}Ու հաշտարար ընծաներով առնելով սիրտն Աքիլլեսի՝
Խոշտանգումից փըրկի որդուն իր սիրելի և տանի տուն»։
Այսպես ասաց, արծաթթաթիկ Թետիսն անսաց հըրամանին,
Մոտիկ գընաց մայրն ու նըստեց իր սիրելի որդու կողքին
Եվ, շոյելով նըրա գըլուխն, այսպես ասաց գորովաձայն.
{{տող|130}}«Մինչ ե՞րբ այդպես, որդյակ իմ քաջ, թաղված քո խոր վըշտերի մեջ
Սիրտըդ մաշես ախ ու վախով, մոռացած քուն և կերակուր։
Հաճելի է, սակայն, պառկել մի կընոջ հետ և հեշտանալ,
Զի խըստասիրտ կատաղությամբ պահում ես դու Հեկտորի դին
Մահիկաձև նավերի մոտ ու չես հանձնում մինչև հիմա։
{{տող|140}}Հանձնիր, որդիս, դիակը հորն ու ճոխ փըրկանք առ փոխարեն»։
Եվ արագոտն Աքիլլն իսկույն իր մորն այսպես պատասխանեց.
Որ նա իսկույն ուղևորվի դեպի նավերն աքայեցոց
Որդու մարմինն ազատելու, ողոքելով Աքիլլեսին
{{տող|150}}Որպես փըրկանք իր հետ տարած սըրտահաճո ընծաներով։
Եվ առանձին թող որ գընա, ընկեր չառնի նա ոչ մեկին,
Միայն մի ծեր վերցընի թող, որ տանի սայլն ու ետ դառնա,
Այլև այլոց չի թողնելու, որ վընասեն ալևորին.
Զի Աքիլլեսն ապիրատ չէ, եղեռնագործ կամ անպատկառ,
{{տող|160}}Նա չի դիպչի աղերսարկու ալևորի մազին անգամ»։
Այսպես ասաց, ու մըրըրկոտն Իրիսն իսկույն թըռավ արագ,
Թըրջում էին պատմուճաններն առատահոս արտասուքով.
Եվ ծերունին նըրանց միջև իր թիկնոցի մեջ փաթաթված՝
Գետնից բուռ-բուո բուռ փոշին առնում ու ցանում էր իր մազերին։
Իսկ աղջիկներն ու հարսները ի մի խըմբված արքունիքում
{{տող|170}}Ողբում էին լալահառաչ, հիշելով ա՛յն կըտրիճներին,
Որոնք ընկել էին ահեղ մարտերի մեջ արյունալի։
Պատգամախոսն Արամազդի մոտենալով Պրիամոսին,
Պատվիրում է նա քեզ մեկնել դեպի նավերն աքայեցոց
Որդուդ մարմինն ազատելու, ողոքելով Աքիլլեսին
{{տող|180}}Իբրև փըրկանք քեզ հետ տարած սըրտահաճո ընծաներով։
Եվ առանձին պետք է գընաս, թող ոչ մի մարդ քեզ չուղեկցի,
Միայն մի ծեր, որ տանի սայլն ու դեպ Իլիոն վերադառնա,
Այլև այլոց չի թողնելու, որ քեզ վըրա ձեռք բարձրացնեն,
Զի Աքիլլեսն անբարիշտ չէ, եղեռնագործ կամ անպատկառ,
{{տող|190}}Նա չի դիպչի ալևորիդ մի ըսպիտակ մազին անգամ»։
Այսպես ասաց թեթև Իրիսն ու դեպ երկինք վերադարձավ։
Ու պատվիրեց, որ անհապաղ աքայեցոց նավերն երթամ,
Աքիլլեսին տանեմ փըրկանք և ազատեմ մեր զավակին։
{{տող|200}}Ի՞նչ ես խորհում դու այս մասին, ի՞նչ է ասում քո սիրտը քեզ,
Քանզի հոգիս ամբողջապես և սիրտըս ինձ հորդորում են
Գընալ նավերն աքայեցոց, Պելիսածին Աքիլլի մոտ»։
Որ բազմաթիվ քաջակորով որդիներիդ անգըթաբար
Սըրախողխող արավ մարտում, երկաթե սիրտ ունես անշուշտ։
{{տող|210}}Բավական է որ ձեռքն ընկնես, ու քեզ տեսնի իր վըրանում.
Այդ ուխտադրուժն անագորույն քեզ չի խըղճա, չի խընայի,
Չի ակնածի բոլորովին նա ըսպիտակ քո մազերից։
Զի մեր որդին իր վատության համար չէր որ ընկավ մարտում,
Այլ տըրովյանց ու լանջագեղ տըրովուհյաց պատվի՛ համար
{{տող|220}}Հերոսաբար զոհեց իրեն՝ մարտընչելով ոսոխի դեմ»։
Աստվածատիպ Պրիամը ծեր՝ կընոջն այսպես պատասխանեց.
«Ո՛չ, Հեկաբե, մի՛ աշխատիր փոխել վըճիռն իմ անսասան,
Լյարդահըմա մի գուշակող և կամ մի քուրմ ըղձապատում,
Կարող էինք չըհավատալ և գընալուց հըրաժարվել,
Բայց քանի որ աչքովս տեաս տեսա և ականջովս էլ լըսեցի
Աստվածուհուն իմ դեմ-դիմաց, սուրհանդակին Արամազդի՝
{{տող|230}}Պիտի գընամ ես անպատճառ, չի խաբի Զևսն ալևորիս։
Իսկ թե գըրված է ճակատիս մեռնել այնտեղ՝ նավատորմում,
Հոգ չէ, միայն թե մի անգամ սըրտիս սեղմեմ ես իմ որդուն,
Առավ երկու փայլուն կաթսա ու չորս հատ սան, եռոտանի,
Առավ բաժակ մի գեղեցիկ, որն իբր ընծա մի ժամանակ
{{տող|240}}Թրակիացիք էին տըվել, երբ դեսպան էր գընացել նա։
Հեգ ծերունին չըխընայեց և հիշատակն այդ թանկագին,
Քանզի սըրտանց ուզում էր նա փըրկել որդուն իր սիրելի։
Ու ցավերիս վըրա անթիվ մի նոր ցավ եք ավելացնում։
Մի՞թե քիչ է իմ ցավը ինձ, որ Արամազդն ինձ ուղարկեց,
{{տող|250}}Խըլելով քաջ իմ զավակին, բայց դուք շուտով կըհասկանաք,
Որ Հեկտորի մահից հետո ձեզ կըջընջեն աքայեցիք։
Բայց երանի՜ թե մեռնեի, սանդարամե՜տն իջնեի ես
Եվ ծերունին սաստող ձայնով նըրանց այսպես հըրամայեց.
«Ըշտապեցե՛ք, չար զավակներ, դուք թուլամորթ ու վատասիրտ,
{{տող|260}}Երանի թե Հեկտորի տեղ դո՛ւք սատկեիք նավերի մոտ։
Վա՜յ ինձ, թըշվառ թագավորիս, որ Իլիոնի մեջ լայնանիստ
Բազում որդոց եղա ես հայր, ու չըմընա՜ց ոչ մեկը ինձ,—
Պարել գիտեն և գողանալ գառն ու ուլեր ժողովըրդից։
Ո՞ւր եք, ինչո՞ւ չեք պատրաստում սայլն ու նըրա վըրա դընեք
{{տող|270}}Այն ամենը, որ ընտրեցի, որպեսզի շուտ ճամփա ընկնենք»։
Այսպես ասաց, և իրենց հոր սաստից որդիք ահաբեկված՝
Կումբի պորտի ամեն կողմից ոլորելով ծայրը փոկի։
Եվ բերելով գանձարանից հեկտորական փըրկանքն անբավ՝
{{տող|280}}Զետեղեցին գեղեցկանիվ ու սըրբատաշ սայլակի մեջ.
Ապա բերին ու լըծեցին ջորիներին կարծրասըմբակ,
Որ միսիացիք էին տըվել Պրիամոսին որպես ընծա։
Եվ Հեկաբեն այն ժամանակ մոտենալով Պրիամոսին,
Իր աջ ձեռքում րըռնած բըռնած ոսկի մեծ մի բաժակ գինով լեցուն՝
Պարզեց նըրան և ձիերի առջև կանգնած այսպես ասաց.
«Ա՛ռ և ձոնիր Արամազդին, աղոթք արա աղաչելով,
{{տող|290}}Որ նա անփորձ ետ դարձընի քեզ ոխերիմ մարդկանց մոտից,
Քանի որ դու որոշել ես, վըճռել՝ կամքին իմ հակառակ
Գընալ դեպի նավերը մեր արյունարբու ոսոխների։
Եվ ապահով ճամփա ընկնես դեպի նավերն աքայեցոց։
Իսկ թե նըշանն այդ ցույց չըտա քեզ Արամազդն ահեղագոչ,
{{տող|300}}Այն ժամանակ լավ կըլինի, որ չըգընաս նավերը դու,
Եվ ես ինքըս չեմ թողնի քեզ, որքան էլ դու ուզես գընալ»։
Պրիամ արքան լըվացվելով, կընոջ ձեռքից բաժակն առավ
Եվ կանգնելով բակի մեջտեղ՝ աղոթք արավ, գինին ձոնեց
{{տող|310}}Եվ հայացքը դեպի երկինք հառած՝ ասաց աղերսագին.
«Հա՛յր Արամազդ, տե՛րդ Իդայի, ամենափառ և ահավոր,
Տո՛ւր ինձ հասնել Աքիլլեսին և գութ շարժել նըրա սըրտում։
Եվ ուղարկեց անմիջապես սավառնաթև իր սեգ արծվին,
Որին մարդիկ այլ անունով կոչում են և խայտախարիվ։
{{տող|320}}Մեծահարուստ տընատիրոջ առագաստը բարձրաձեղուն
Որքան դըռներ ունի ամուր ու պընդափակ փեղկեր որքան՝
Թըռչունն այդ սեգ երկու կողմից ուներ այդքան հուժկու թևեր,
Որ ջորիներն էին քաշում, և Իդեոսն էր վարում նըրանց։
Սայլի հետքով կառքին լըծված ձիերն առաջ էին թըռչում,
{{տող|330}}Որոնց քըշում էր ծերունին՝ մըտրակելով հաճախակի։
Մեծաթափոր մի բազմություն արտասվալից լաց ու կոծով
Ճանապարհ էր դընում նըրան, ասես մեռել էին տանում։
Ուղևորներն Արամազդի աչքից անտես չըմընացին.
Տեսավ նըրանց դաշտով գընալն ու ծերունու վըրա գըթաց,
Եվ կանչելով իր սիրեփ Հերմոս սիրելի Հերմես որդուն՝ ասաց նըրան.
«Հերմես, քանզի հաճելի է քեզ ավելի, քան թե այլոց
Ընկերանալ մարդկանց հաճախ և ունկընդիր լինել նըրանց,
{{տող|340}}Ուստի արի իջիր երկիր և Պրիամին առաջնորդիր
Դեպի նավերն աքայեցոց, բայց տար այնպես, որ նըրանցից
Ոչ ոք նըրան չընըկատի, մինչև հասնի Պելիսյանին»։
Քընեցնում է և ոմանց էլ արթնացընում խորը քընից,
Ու դեպ երկիր վար սըլացավ Արգոսասպանն ամենահաղթ
{{տող|350}}Եվ անհապաղ հասավ իսկույն Հելլեսպոնտոս ու Տրոյա։
Գընում էր նա իշխանազուն մի պատանու կերպարանքով՝
Դեռափըթիթ և գեղանի, ծընոտն հազիվ դեռ մըրազարդ։
Ուղևորներն երբ որ հասան Իլիոսի գերեզմանին,
Իջան այնտեղ, որ գետի մեջ ջըրեն իրենց գըրսատներին։ գըրաստներին։
Մըթընշաղն էր իրիկնային փըռվում արդեն երկրի վըրա։
Իդեոսը տեսավ փոքր-ինչ հեռվում Հերմես հըրեշտակին
«Նայիր, ահա՛, ով Դարդանյան, ինչ-որ մարդ է մոտենում մեզ,
Հարկավոր է ըզգուշանալ, կարող է նա մեզ ըսպանել։
{{տող|360}}Արի փախչենք մեր ձիերով, իսկ եթե այդ ուշ է արդեն,
Եկ ծընկներին փարվենք նըրա, գուցե խըղճա և խընայի»։
Չե՞ս վախենում միթե երբեք դու ահարկու աքայանցից,
Որ վըխտում են քո շուրջ-բոլոր և ոխերիմ ոսոխ են քեզ։
{{տող|370}}Թե նըրանցից մեկը հանկարծ տեսնի քեզ, մութ այս գիշերով
Սայլիդ այդքան գանձեր բարձած, այն ժամանակ դու ի՞նչ կանես։
Երիտասարդ էլ չես գոնե, ուղեկիցդ էլ ծեր է քեզ պես,
Որ կարենաք դիմադրելով՝ չարագործին վանել ձեզնից։
Իսկ ինձանից, ո՛վ ծերունի, բպորովին բոլորովին մի՛ վախենա,
Ես քեզ չարիք չեմ գործելու, այլ չարերին պիտի վանեմ,
Որովհետև, իմ սիրելի ծերունի հոր շատ ես նըման»։
«Այո՛, որդյակ իմ սիրելի, հավատում եմ քո խոսքերին.
Աջը անմահ աստվածների հովանի է դեռ ինձ վըրա,
{{տող|380}}Որ քեզ նըման շընորհալի մի ուղեկից ուղարկեց ինձ,
Գեղատեսիլ և իմաստուն զավակ՝ ազնիվ ծընողների»։
Որ կըռվի մեջ ո՛չ մի արի աքայեցուց ետ չէր մընում»։
{{տող|390}}Աստվածատիպ Պրիամը ծեր նըրան այսպես պատասխանեց.
«Ո՞վ ես դու, քա՛ջ, և ինչպիսի՞ ծընողների զավակ ես վեհ,
Որ գեղեցիկ գովեստներով հիշեցիր մահն իմ Հեկտորի»։
Նայում էինք մենք հիացած, զի Աքիլլեսն Ատրիդի հետ
Քեն պահելով՝ չէր թողնում մեզ պատերազմին մասնակցելու։
{{տող|400}}Աքիլլեսի զինվորն եմ ես, նույն նավն է մեզ բերել այստեղ.
Միրմիդոն եմ, նըրա երկրից և որդին եմ Պոլիկտորի,
Որ հարուստ է, սակայն արդեն քեզ պես դողդոջ մի ծերունի։
Նըրան այսպես պատասխանեց աստվածատիպ Պրիամը ծեր.
{{տող|410}}«Թե որ իրոք զինվորն ես դու Պելիսածին Աքիլլեսի,
Պատմիր ուրեմն ինձ ամեն բան ըստուգապես և ճըշմարիտ.
Նավերի մոտ ընկա՞ծ է դեռ իմ Հեկտորի մարմինն արդյոք,
Ո՛չ նեխում է, ո՛չ էլ որդերն են ուտում դին քո զավակի,
Որդեր, որոնք մեռելների միս ուտելու սովոր են միշտ։
{{տող|420}}Ու թեպետև Պելիսածինն իր ընկերոջ շիրիմի շուրջ
Քարշ է տալիս կառքից կապած մարմինն ամեն այգաբացին,
Բայց մընում է բոլորովին դին անապակ, և անվըթար։
Ասաց, և ծերն ուրախացած՝ նըրան այսպես պատասխանեց.
{{տող|430}}«Լավ է, որդյա՛կ իմ սիրելի, ձոն նըվիրել աստվածներին,
Ինչպես օրենքն է պատվիրում, երբ տակավին ողջ էր որդիս,
Չէր մոռանում բոլորովին աստվածներին ոլիմպական,
«Փորձո՞ւմ ես, ծեր, դու պատանուս, սակայն դա ինձ չես համոզի,
Ըստիպելով Աքիլլեսից ծածուկ՝ պարգև ընդունելու։
{{տող|440}}Վախենում եմ ես գեղեցիկ այդ նըվերից զըրկել նըրան,
Զի նա գըլխիս ապագայում կարող է մեծ աղետ բերել։
Առանց այդ էլ, ո՛վ ծերունի, ես քեզ սիրով կառաջնորդեմ,
Ներշընչեց նոր եռանդ ու թափ ջորիներին և ձիերին.
Պարեկները դեռ նոր էին ավարտում ճոխ ընթրիքն իրենց,
{{տող|450}}Երբ որ հասան նավատորմի մարտկոցներին ու փոսերին։
Պարեկների վըրա խոր քուն թափեց Հերմեսն Արգոսասպան,
Բացեց դըռներն անմիջապես, փականք ու նիգ հեռացնելով
Շուրջը մեծ բակն էր տարածվում հաստ ցըցերով ցանկապատված.
Ու եղևնյա մի նիգ միայն փակում էր դուռն ամրակառույց։
{{տող|460}}Երեք հուժկու աքայեցի պետք էր, որ դռան այդ փակեին,
Երեք հոգի, որ բանային ծանըր սողնակը հաստաբեստ.
Մինչ Աքիլլեսն ինքը միայն՝ փակում էր այն ու բաց անում։
Հեռանում եմ ինքըս հիմա, որ չըտեսնի Աքիլլը ինձ,
Պատշաճ բան չէ բոլորովին, որ մի աստված երանավետ
{{տող|470}}Ցույց տա իր սերը հայտնապես մի երկրային մահկանացվի։
Մըտիր վըրանն ու փարվելով քաջի ծընկանն՝ աղերսագին
Խընդրիր նըրան հանուն իր հոր ու վարսագեղ մորն ու որդու,
Որտեղ նըստած գըտավ նըրան՝ Արամազդի սիրեցյալին։
Ընկերներից Աքիլլի մոտ երկու հոգի կային միայն՝
{{տող|480}}Դյուցազնազարմ Ավտոմեդոնն ու Ալկիմոսն արիսական,
Ամեն վայրկյան պատրաստ իրենց թագավորին ծառայելու։
Նոր էր ընթրիքն իր ավարտել, ու սեղանը փըռած էր դեռ։
Մըտնի հարուստ մի մարդու տուն ու զարմացնի տեսնողներին,—
Այդպես Աքիլլը զարմացավ տեսնելով ծեր Պրիամոսին։
{{տող|490}}Մյուսներն էլ ապուշ կըտրած իրար երես էին նայում։
Իսկ Պրիամոսն աղերսալից ձայնով դիմեց Աքիլլեսին.
«Աստվածազարմ ո՛վ Աքիլլես, հիշիր հորըդ ինձ տարեկից,
Իսկ ես թըշվառս, որ հայր էի Տրոյայում բազում որդոց,
Եվ ոչ մեկից, վա՜յ ծերունուս, աճյունն անգամ ինձ չըմընաց։
{{տող|500}}Թըվով հիսուն էին նըրանք, երբ որ եկան աքայեցիք.
Տասնևինը մի մոր զավակ, իսկ մյուսները այլ կանանցից։
Նըրանց շատի ծունկը ծալեց արյունառուշտ Արեսը ժանտ.
Հեկտոր որդուս, որի համար եկել եմ ես ահավասիկ
Նավատորմիղն աքայեցոց ու բերել քեզ անբավ փըրկանք։
Եկ ակնածիր աստվածներիgաստվածներից, ո՛վ Աքիլլես, և ինձ գըթա՛,
Հիշելով հորըդ ծերունի, իսկ ես թըշվա՜ռ եմ նըրանից։
Դեռ չի կըրել ոչ ոք ինձ չափ ծանըր վըշտեր այս աշխարհում,
{{տող|510}}Ինձ, որ որդուս ըսպանողի ձեռքն եմ ահա ես համբուրում»։
Այս խոսքերից Աքիլլեսի սիրտը լըցվեց հոր կարոտով
Ելավ տեղից ու ծերունուն, ձեռքից բըռնած, հանեց ոտքի.
Եվ գըթալով ալևորի ճերմակ գըլխին ու մորուքին՝
{{տող|520}}Պրիամոսի ձեռքից բըռնած այսպես ասաց կարեկցաբար.
«Իսկապես որ շա՜տ վըշտեր ես տարել դու, ծե՛ր տառապալից,
Բայց մեն-մենակ ի՞նչ սիրտ արիր գալու նավերն աքայեցոց
Տանջվել անվերջ ու տառապել, աստվածներն միայն անվիշտ։
Երկու հըսկա կարասներ կան Արամազդի շեմքին դըրված,
{{տող|530}}Երկուսն էլ լի այն տուրքերով, որոնցից միշտ բաշխում է նա.
Բարիքներ են մի կարասում, իսկ մյուսի մեջ՝ չարիքներ։
Երբ Արամազդն ամպրոպածին այդ երկուսից խառն է տալիս,
Թագավորեց միրմիդոնաց վըրա փառքով և ճոխությամբ
Ու, թեպետև մահկանացու, աստվածուհի կին առավ նա։
{{տող|540}}Բայց և այնպես աստվածները նաև նըրան տըվեցին վիշտ.
Նա չունեցավ արու զավակ, որ իր գահին պայազատեր,
Բացի ինձնից, որ վաղաժամ մահ է գըրված իմ ճակատին,
Ու ծերությունն իր խընամել չեմ կարող ես, քանզի շուտով
Հեռու երկրից իմ հայրենի՝ մեռնեմ պրտի պիտի Տըրոյայում,
Ուր նըստած եմ՝ ի պատուհաս քեզ և բազում որդիներիդ։
Լըսել ենք, որ երբեմըն դու տիրել ես շատ աշխարհների.
Մինչև անծայր Հելլեսպոնտոս քոնն են եղել մի ժամանակ.
Եղել ես ճոխ, բազմազավակ ու գանձերով մեծահարուստ։
{{տող|550}}Բայց այն օրից, երբ աստվածներն այս աղետը բերին գըլխիդ,
Քաղաքիդ շուրջ, ո՛վ ծերունի, արյուն է միշտ ու պատերազմ։
Տոկա՛ վըշտիդ համբերությամբ, մի՛ լար անվերջ լալահառաչ,
Ինձ դարձըրու իմ զավակին, որ ժամ առաջ տեսնեմ նըրան,
Եվ ընդունիր հետըս բերած ճոխ ընծաներն իբրև փըրկանք։
{{տող|560}}Դըրանք բարո՜վ վայելես դու, բարո՜վ դառնաս քո հայրենիք,
Քանի որ դու ինձ գըթացիր, խընայելով ալևորիս,
Որ կենդանի մընամ դեոևս դեռևս ու տեսնեմ լույսն արեգական»։
Խեթ նայելով Պրիամոսին՝ Աքիլլն այսպես ասաց նըրան.
Քանզի ոչ մի մահկանացու սիրտ չէր անի վըրանըս գալ,
Պարեկներից անցնել անտես և դարբասի նիգը բանալ։
{{տող|570}}Ուստի, ո՛վ ծեր, էլ մի՛ հուզիր ալեկոծյալ սիրտըս իզուր,
Կարող եմ ես, մեղանչելով Արամազդի պատվերի դեմ,
Չըխընայել աղերսարկու ալևորիդ աղաչանքին»։
Իդեոսին կանչեցին ներս ու նըստելու աթոռ տըվին.
Ապա սայլից ցած իջեցրին հեկտորական փըրկանքը ճոխ,
{{տող|580}}Թողնելով լոկ երկու շապիկ ու մի լոդիկ սայլակի մեջ,
Որ փաթաթեն Հեկտորի դին. ապա Աքիլլն անմիջապես
Հըրամայեց իր աղախնոց, որ առանձին, ծածուկ մի տեղ
Լըվանան դին, օծեն յուղով՝ Պրիամոսի աչքից հեոուհեռու,
Քանզի գուցե որդուն ի տես՝ ծերը վըշտից չիշխի իրեն,
Եվ Աքիլլը բարկանալով՝ զարկի նըրան և ըսպանի,
Շըքեղ շապիկ մի հագցըրին ու ձըգեցին վըրան մի քող,
Եվ Աքիլլը վերցընելով՝ դըրեց նըրան անկողնու մեջ,
{{տող|590}}Ապա երկու հոգով առան ու սայլակի վըրա դըրին։
Աքիլլն այնժամ հառաչալից ձայն արձակեց իր սիրելուն.
«Մի՛ սըրտմըտիր դու ինձ վըրա, ո՛վ սիրելիդ իմ Պատրոկլես,
Որտեղից նա վեր էր կացել, այսպես ասաց Պրիամոսին.
«Որդիդ փըրկված է, ծերունի, ինչպես որ ինքդ էիր ուզում,
{{տող|600}}Անկողնու մեջ պառկած է արդ, և երբ ծագի այգը ուրախ,
Տեսնես պիտի ու տանես տուն, իսկ եկ հիմա ընթրիք անենք։
Կերակուրի հոգ էր տանում և Նիոբեն գիսակագեղ,
Եվ Լետովնի, թե նըրանց հետ հավասար է գեղեցկությամբ
Ու պարծեցել, որ Լետովնը ունի միայն երկու զավակ,
{{տող|610}}Մինչդեռ ինքը բազմածընունդ՝ վեցը տըղա ու վեց աղջիկ։
Սակայն նըրանք թեև երկու, բայց ջընջեցին տասներկուսին։
Ինն օր ամբողջ ընկած էին դիակները արնաշաղախ.
Հիմա այնտեղ, Սիպիլի լերկ ու ամայի լեռների մեջ,
Ուր ասում են, թե ապրում են աստվածուհի հարսներ անհոգ
{{տող|620}}Ու խաղում են Աքելոյի ափունքներին, պարում ուրախ,
Այնտեղ է նա, թեպետև քար<ref>''թեպետև քար'' — Նիոբեն, զավակների կորստից հետո, վշտից դառնում է արտասվող ապառաժ։</ref>, կըրում իր վիշտն աստվածառաք։
Արի ուրեմն, ո՛վ ծերունի, ընթրենք և մենք, իսկ քո որդուն
Սեղան գըցեց Ավտոմեդոնն ու բաշխեց հացն աստվածային,
Իսկ Աքիլլը միսը բաժնեց, և ճաշակել ըսկըսեցին։
{{տող|630}}Եվ երբ կերան ու կըշտացան, նըստած իրար դեմ-հանդիման՝
Ըսքանչանում էր ծերունին Աքիլլեսին մըտիկ տալով,
Ինչ վեհ հասակ, ինչպիսի՜ դեմք, ասես աստված լինի անմահ։
Որպեսզի ես ընկողմանած փոքր֊ինչ անուշ քուն վայելեմ,
Զի աչքերըս դեռ չեն փակվել կոպերիս տակ բոլորովին
{{տող|640}}Այն օրվանից, որ քո ձեռքով ընկավ որդին իմ կարեվեր.
Այլ հառաչում եմ շարունակ, արցունք թափում, հեծում անվերջ
Գիշերները գավիթիս մեջ փոշիներում թավալվելով։
Բերին մաքուր նուրբ պաստառներ և օթոցներ ծիրանեգույն,
Բըրդից գործած պատմուճաններ բերին փափուկ ու թավարծի
{{տող|650}}Ու փութեռանդ պատրաստեցին գավթում երկու ձեռք անկողին։
Աքիլլն այնժամ կատակելով Պրիամոսին այսպես ասաց.
«Քընիր այստեղ, սիրելի ծեր, վըրանից դուրս հանգըստացիր,
Հիմա հայտնիր, ո՛վ ծերունի, ըստուգապես ինձ ա՛յն մասին,
Թե Հեկտորի թաղման համար քանի՞ օր է քեզ հարկավոր,
{{տող|660}}Որ ըսպասեմ և թույլ չըտամ աքայեցոց հարձակվելու»։
Աստվածատիպ Պրիամն այնժամ նըրան այսպես պատասխանեց.
Ու տասներորդ օրը թաղենք, ու հոգու հաց ուտեն մարդիկ.
Տասնը մեկին կըկանգնեցնենք վըրան շիրիմ, որից հետո՝
{{տող|670}}Տասներկուսի առավոտյան նո՛ր կըկըռվենք, թե հարկ լինի»։
«Այդ էլ, ո՛վ ծեր, թող որ լինի այնպես, ինչպես դու ես ուզում.
Այսպես ահա բոլոր մարդիկ և աստվածները անխըռով
{{տող|680}}Նընջում էին հանգըստավետ՝ քաղցըր քընից հաղթահարված.
Միայն Հերմեսն օգտամատույց չըկարեցավ քընել երբեք,
Միտք էր անում, թե Պրիամին ինչպե՞ս պիտի պարեկներից
Կարողացար փըրկել որդուդ մարմինը դու մեծ փըրկանքով,
Բայց որդիներդ կյանքիդ համար եռապատիկ պետք է որ տան,
{{տող|690}}Եթե Ատրիդ Ագամեմնոնն իմանա, որ այստեղ ես դու»։
Այսպես ասաց, ծերը սոսկաց և արթնացրեց Իդեոսին։
Երբ Տըրոյա հասան նըրանք աղեկըտուր լաց ու կոծով։
Ջորիները քըրտինք մըտած տանում էին Հեկտորի դին։
{{տող|700}}Տըրոյայում ոչ ոք նըրանց գալը այնպես շուտ չիմացավ,—
Ոչ տըղամարդ և ոչ էլ կին,— բացի չըքնաղ Կասանդրայից,
Որ իր գեղով ոսկեղինիկ Աստղիկին էր նըմանատիպ։
Զի քաղաքի և բոլորիս ուրախությունն ու փառքն էր նա»։
{{տող|710}}Այսպես ձայնեց և բոլորին ոտքի հանեց քաղաքի մեջ։
Անտանելի սուգով սաստիկ համակվեցին կին, տըղամարդ
Ու խուժեցին դեպի դըռներն, ուր իջեցրին Հեկտորի դին։
Եթե կառքից Պրիամը ծեր չաղաղակեր ժողովըրդին.
«Ճամփա՛ տըվեք ջորիներին, որպեսզի դին հասցընեմ տուն,
{{տող|720}}Որից հետո ինչքան կուզեք լացեք վըրան ու ողբացեք»։
Այսպես ասաց վըշտոտ արքան, ու բազմությունն անմիջապես
Ետ ընկըրկեց, քաշվեց հեռու, ճամփա տալով դիասայլին։
Գըրկած գըլուխը գանգրահեր վաղաթառամ իր ամուսնու.
«Ծաղկափըթիթ հասակիդ մեջ հանգավ, Հեկտոր, արևըդ վառ,
{{տող|730}}Թողնելով ինձ տանըդ այրի և որբ՝ որդուն քո դեռ մանուկ,
Որին ես ու դու ենք ծընել, թըշվառներըս, և որ, ավա՜ղ,
Հույս չունեմ թե կապրի երկար. կըքանդըվի Տրովադան,
Դըժնաբարո մի տիրոջ մոտ, և կամ թե ոմն աքայեցի
Քեզ բըռնելով՝ գազանաբար ցած գըլորի աշտարակից
{{տող|740}}Դառըն ոխով և վըրեժով լըցված քո հոր՝ Հեկտորի դեմ,
Որի ձեռքով ըսպանվել է հայրը, եղբայրն և կամ որդին։
Քանզի բազում աքայեցիք ընկան խիզախ քո հոր ձեոքով ձեռքով
Ու կըրծեցին ակռաներով հողը իրենց արնով ներկած։
Քաջ էր հայրըդ պատերազմում, ոչ ահ գիտեր և ոչ էլ մահ,
Գեթ մեռնելիս դու անկողնից ձեռքերըդ ինձ չերկարեցի՜ր,
Ոչ էլ խելոք, քաղցըր մի խոսք ասացիր ինձ վերջին անգամ,
{{տող|750}}Որ հիշեի՜ ես շարունակ օր ու գիշեր քեզ սըգալիս»։
Այսպես ողբաց Անդրոմաքեն, ձայնակցեցին նըրան կանայք,
Որից հետո աղեկըտուր ըսկըսեց ողբն իր Հեկաբեն.
«Հեկտո՛ր, բոլոր որդիներիս մեջ ամենեն,դու սիրելիս,
Դու սիրելի էիր նաև աստվածներին, որոնք ահա՛
Քո մահից ետ մինչև անգամ հոգ են տանում վըրադ, որդիս։
Բայց նա միայն հոգի՛դ խըլեց երկայնաշեշտ իր սըլաքով
Ու քարշ տըվեց քո ըսպանած Պատրոկլեսի շիրիմի շուրջ
{{տող|760}}(Որին սակայն Աքիլլեսը հարություն տալ չըկարեցավ),
Եվ դու ահա քո պալատում թարմ ես, անեղծ ու անվըթար,
Նըման նըրա, որին խոցեց Ապոլլոնը հանկարծահաս
Այսպես ասաց մայրը լալով, և բոլորը ձայնակցեցին,
Ապա ողբի հերթը հասավ Հեղինէին Հեղինեին լալահառաչ.
«Հեկտո՛ր, բոլոր տագրերիս մեջ սիրելագույնդ իմ հարգարժան.
Ա՜խ, երանի չըլինեի ես ամուսինն Ալեքսանդրի,
Որ չըբերեր ինձ Տըրոյա. ո՜ւր էր թե վաղ մեռնեի ես։
Լըրանում է իմ հարսնության քըսաներորդ տարին<ref>''Լրանում է իմ հարսնության քսաներորդ տարին'' — «Իլիականում» նկարագրվում են Տրոյական պատերազմի տասներորդ տարվա իրադարձությունները։ Տրոյական պատերազմն սկսվեց Հեղինեի առևանգումից տասը տարի անց։ Սյսպիսով, Հեղինեն իրոք, քսան տարի էր, ինչ Տրոյայում էր։</ref> ահա՛,
{{տող|770}}Որ հայրենիքն իմ հարազատ թողած հեռու՝ այստեղ եմ ես,
Բայց չեմ լըսել մինչև հիմա քեզնից մի խոսք նախատալից։
Թե տագրերես ու տալերես մեկը հանկարծ, կեսուրըս կամ,
Այսպես ասաց և բոլորով լացին երկար, հառաչեցին,
{{տող|780}}Որից հետո Պրիամը ծեր առաջ գալով՝ այսպես ասաց.
«Արդ, գընացե՛ք, տըրոյացիք, և փայտ բերեք Իդա սարից.
Աքայեցոց հարձակումից մի՛ վախենաք բոլորովին։
Ինն օր անվերջ փայտ կըրեցին ու դիզեցին քաղաքից դուրս,
Իսկ տասներորդ այգը երբ որ արշալուսվեց երկրի վըրա,
{{տող|790}}Դուրս բերեցին ապարանքից Հեկտորի դին լաց ու կոծով
Եվ հանելով խարույկն ի վեր՝ կըրակ տըվին փայտակույտին։
Իջեցրին խոր ու խավարչուտ գերեզմանում ու ծածկեցին։
Ապա բերին մեծ-մեծ քարեր ու շարեցին նըրա վըրա,
{{տող|800}}Կանգնեցրին մեծ մի հողաթումբ, դետեր դըրին շիրիմի մոտ,
Որ հետևեն աքայեցոց հանկարծական հարձակվելուն։
Թաղման հանդեսն ավարտելով քաղաք դարձան տըրոյացիք
