«Տարերք/Գիրք 13»–ի խմբագրումների տարբերություն

21:32, 29 Նոյեմբերի 2024-ի տարբերակ

Տարերք, Գիրք 13

հեղինակ՝ էվկլիդես
աղբյուր՝ Euclid's Elements of Geometry, English translation by Richard Fitzpatrick

Անավարտ
Այս ստեղծագործությունը դեռ ամբողջովին տեղադրված չէ Գրապահարանում

Բովանդակություն

1 Pages 506-530

Pages 506-530

Պնդում 1

Եթե հատվածը մասնատենք արտաքին և միջին հարաբերությամբ, ապա մեծ հատվածի և ամբողջ հատվածի կեսի գումարի քառակուսին հավասար է 5 անգամ ամբողջ հատվածի կեսի քառակուսուն։

Նկ․ 1

Դիցուք՝ AB հատվածը բաժանված է արտաքին և միջին հարաբերությամբ С-ում, որտեղ AC-ն մեծ հատվածն է (Նկ․ 1)։ Շարունակենք AC հատվածը, և տեղադրենք

\text{[math]}

։ Ես պնդում եմ, որ

\text{[math]}

:

Դիտարկենք AB և CD կողմերով քառակուսիները՝ ABEK և DLFC (Նկ․ 1)։ Տանենք DF անկյունագիծը և FC հատվածը շարունակելով հատենք KE-ի հետ G-ում։ Քանի որ AB հատվածը բաժանված է արտաքին և միջին հարաբերությամբ C-ում, ապա AB և BC կողմերով ուղղանկյան մակերեսը հավասար է AC կողմով քառակուսու մակերեսին`

$\text{[math]}$ (Սահմ․ 6․3, Պնդ․ 6․17)։ Հետևաբար CBEG ուղղանկյան մակերեսը հավասար է FH անկյունագծով քառակուսու մակերեսին (Նկ․ 1): Եվ քանի որ $\text{[math]}$ և $\text{[math]}$ , $\text{[math]}$ , հետևաբար $\text{[math]}$ : Այսպիսով ստանում ենք հարաբերություն՝ $\text{[math]}$ (Պնդ․ 6․1), հետևաբար՝ ACGK ուղղանկյան մակերեսը հավասար է երկու անգամ CH անկյունագծով ուղղանկյան մակերեսին: Եվ քանի որ LH անկյունագծով ուղղանկյունը հավասար է CH անկյունագծով ուղղանկյանը, ապա նրանց մակերեսների գումարը հավասար է երկու անգամ СH անկյունագծով ուղղանկյան մակերեսին (Պնդ․ 1․43): Այսպիսով ACKG ուղղանկյան մակերեսը հավասար է LH և HC անկյունագծերով ուղղանկյունների մակերեսների գումարին։ Ինչպես ցույց տրվեց վերևում, ուղղանկյուն СBEG-ի մակերեսը հավասար է FH անկյունագծով քառակուսու մակերեսին, հետևաբար ABEK-ի մակերեսը հավասար է գնոմոն MNO-ին (CH, FH, LH անկյունագծերով ուղղանկյունների մակերեսների գումարին): Քանի որ գնոմոն $\text{[math]}$ , հետևաբար DLFC քառակուսու մակերեսը հավասար է 5 անգամ AP անկյունագծով քառակուսու մակերեսին։ Այսպիսով $\text{[math]}$ :

Այսպիսով, եթե հատվածը մասնատենք արտաքին և միջին հարաբերությամբ, ապա մեծ հատվածի և ամբողջ հատվածի կեսի գումարի քառակուսին հավասար է 5 անգամ ամբողջ հատվածի կեսի քառակուսուն, ինչը և պահանջվում էր ապացուցել։

Պնդում 2

Եթե հատվածի քառակուսին հավասար է նրա հատվածներից մեկի քառակուսու հնգապատիկին, և երկու անգամ այդ փոքր հատվածը մասնատված է արտաքին և միջին հարաբերությամբ, ապա հարաբերության մեծ հատվածը սկզբնական հատվածի մյուս մնացորդ մասն է։

Նկ․ 2

Դիցուք՝ եթե

\text{[math]}

(Նկ․ 2) և СВ շարունակենք, այնպես, որ

\text{[math]}

, ապա CD-ն բաժանվում է արտաքին և միջին հարաբերությամբ, որտեղ մեծ հատվածը CB է։

Դիտարկենք AB և CD կողմերով քառակուսիները՝ ALFB և СKGD (Նկ․ 2): Տանենք AF անկյունագիծը։ Շարունակենք FB հատվածը և հատենք KG-ի հետ E-ում: Քանի որ

\text{[math]}

, հետևաբար AF անկյունագծով քառակուսու մակերեսը հավասար է 5 անգամ AH անկյունագծով քառակուսու մակերեսին։ Այսպիսով գնոմոն

\text{[math]}

: Քանի որ

\text{[math]}

, հետևաբար

\text{[math]}

, կամ նույնն է ինչ ասենք, որ СG անկյունագծով քառակուսու մակերեսը հավասար է 4 անգամ AH անկյունագծով քառակուսու մակերեսին։ Հետևաբար գնոմոն

\text{[math]}

անկյունագծով քառակուսու մակերեսին (HB, HF, HL անկյունագծերով ուղղանկյունների մակերեսները հավասար են CDGK-ի մակերեսին): Եվ քանի որ

\text{[math]}

,

\text{[math]}

,

\text{[math]}

ապա

\text{[math]}

և KB անկյունագծով ուղղանկյան մակերեսը հավասար է 2 անգամ BH անկյունագծով ուղղանկյան մակերեսին (Պնդ․ 6․1) և քանի որ LH և HB անկյունագծերով ուղղանկյունների մակերեսների գումարը հավասար է երկու անգամ HB անկյունագծով ուղղանկյան մակերեսին (Պնդ․ 1.43), ապա KB անկյունագծով ուղղանկյան մակերեսը հավսար է LH և HB անկյունագծերով ուղղանկյունների մակերեսների գումարին։ Ինչպես ցույց էր տրված վերևում գնոմոն MNO-ն հավասար է СG անկյունագծով քառակուսու մակերեսին։ Հետևում է, որ HF անկյունագծով ուղղանկյան մակերեսը հավասար է BDGE ուղղանկյան մակերեսին։ Իսկ վերջինս հավասար է СD և BD կողմերով կառուցված ուղղանկյան մակերեսին,

\text{[math]}

, HF անկյունագծով ուղղանկյան մակերեսը հավասար է

\text{[math]}

։ Հետևաբար CD և BD կողմերով կառուցված ուղղանկյան մակերեսը հավասար է

\text{[math]}

\text{[math]}

: Այսպիսով, ստանում ենք

\text{[math]}

(Պնդ․ 6․17): Եվ քանի որ DC ավելի մեծ է քան СB (տես Լեմմա, ներքևում), ապա СB-ն նույնպես ավելի մեծ է քան BD-ն։ Այսպիսով, եթե CD հատվածը բաժանված է արտաքին և միջին հարաբերությամբ, ապա СB-ն նրա մեծ հատվածն է։

Այսպիսով, եթե հատվածի քառակուսին հավասար է նրա հատվածներից մեկի քառակուսու հնգապատիկին, և երկու անգամ այդ փոքր հատվածը մասնատված է արտաքին և միջին հարաբերությամբ, ապա հարաբերության մեծ հատվածը սկզբնական հատվածի մյուս մնացորդ մասն է, ինչը և պահանջվում էր ապացուցել։

Լեմմա

Ապացուցենք, որ $\text{[math]}$ ։

Ենթադրենք $\text{[math]}$ ավելի մեծ չէ քան BC, և $\text{[math]}$ ։ Այսպիսով $\text{[math]}$ ։ Հետևում է, որ $\text{[math]}$ ։ Ենթադրվում էր, որ $\text{[math]}$ ։ Հետևաբար, $\text{[math]}$ , որը և հակասում է պայմանին (Պնդ․ 2․4)։ Այսպիսով $\text{[math]}$ , նույն կերպ, կարող ենք ասել, որ CB-ից ավելի փոքր հատվածը նույնպես հավասար չէ $\text{[math]}$ : Այսպիսով, $\text{[math]}$ , որն էլ պահանջվում էր ապացուցել։

@@ Տող 38. / Տող 38. @@
 ===Լեմմա===
-Ապացուցենք, որ՝<math>2\cdot AC (DC) > BC</math>.
+Ապացուցենք, որ <math>2\cdot AC (DC) > BC</math>։
-Ենթադրենք <math>2\cdot AC</math> ավելի մեծ չէ քան BC, և <math>BC = 2\cdot CA</math>։ Այսպիսով <math>BC^2 = 4\cdot CA^2</math>։ Այսպիսով՝ <math>BC^2 + CA^2 = 5\cdot CA^2</math>. Եվ <math>BA^2</math> ենթադրվում էր, որ հավասար է <math>5\cdot CA^2</math>։ Հետևաբար, <math>BA^2  = BC^2 + CA^2</math>, որը և հակասում է պայմանին (Պնդ․ 2․4)։ Այսպիսով <math>CB \neq 2\cdot AC</math>, նույն կերպ, կարող ենք ասել, որ CB-ից ավելի փոքր հատվածը նույնպես հավասար չէ <math>2\cdot AC</math>:
-Այսպիսով, <math>2\cdot AC > CB</math>, որն էլ պահանջվում էր ցույց տալ։
+Ենթադրենք <math>2\cdot AC</math> ավելի մեծ չէ քան BC, և <math>BC = 2\cdot CA</math>։ Այսպիսով <math>BC^2 = 4\cdot CA^2</math>։ Հետևում է, որ <math>BC^2 + CA^2 = 5\cdot CA^2</math>։ Ենթադրվում էր, որ  <math> BA^2 = 5\cdot CA^2</math>։ Հետևաբար, <math>BA^2  = BC^2 + CA^2</math>, որը և հակասում է պայմանին (Պնդ․ 2․4)։ Այսպիսով <math>CB \neq 2\cdot AC</math>, նույն կերպ, կարող ենք ասել, որ CB-ից ավելի փոքր հատվածը նույնպես հավասար չէ <math>2\cdot AC</math>:
+Այսպիսով, <math>2\cdot AC > CB</math>, որն էլ պահանջվում էր ապացուցել։

«Տարերք/Գիրք 13»–ի խմբագրումների տարբերություն

21:32, 29 Նոյեմբերի 2024-ի տարբերակ

Բովանդակություն

Pages 506-530

Պնդում 1

Պնդում 2

Լեմմա

Նավիգացիոն ցանկ

Անձնական գործիքներ

Անվանատարածքներ

Տարբերակներ

Դիտումները

Ավելին

Որոնում

Շրջել կայքում

Գործիքներ