|թարգմանիչ = Արուս Բոյաջյան (ֆրանսերենից)
|աղբյուր = [[https://tert.nla.am/archive/NLA%20AMSAGIR/Rubikon1999/2007(2).pdf/ Ռուբիկոն]]
|աղբյուր = [[https://roubicon.media/philosophy/535/ Ռուբիկոն մշակութաբանական հանդես]]
}}
[[Կատեգորիա:Փիլիսոփայություն]]
[[Կատեգորիա:Ոչ գեղարվեստական]]
<FONT SIZE="+2">Paul Ricoeur "Histoire et vérité"</FONT>
<div style="margin-left:200px;margin-right:200px;">
<center>* * *</center>
Պոլ Ռիկյորը ծնվել է 1913 թ. Վալանսում։ Վալանսում: Փիլիսոփայություն է ուսումնասիրել Ռենի և Սորբոնի համալսարաններում։ համալսարաններում: Ֆենոմենոլոգիական հերմենևտիկայի առաջատար ներկայացուցիչներից է : Ոգեշնչվել է է ՀուսսնոլիԷ. Հուսսեռլի, Գ. Մարսելի և Կ. Յասպերսի գաղափարներից՝ գաղափարներից: Հակառակ Ֆ. Շլայերմախերի և Վ. Դիլթայի, որոնք մեկնաբանում էին հերմենևտիկան պսիխոլոգիզմի տերմիններով և համադրում այն իմացաբանության հետ, Ռիկյորը տեղափոխում է հերմենևտիկայի խնդիրը գոյաբանության ոլորտ։ ոլորտ: Մարդկային փորձի նախնական պայմանը համարում է վերջինի լեզվական բնույթը։բնութը: Ներկայացվող հատվածը «Պատմություն և ճշմարտությունը ճշմարտություն» գրքից է, որը փիլիսոփան կազմել է 50-60 թթ. գրած հոդվածների հիմքի վրա։վրա:
</div>
==Աշխատանք և խոսք==
Մեր կյանքում խոսքի և աշխատանքի կապը ամենաակնառու կերպով վկայում է այն մասին, թե ինչ լարվածություն են ստեղծում անհատական գոյության դինամիկան և քաղաքակրթությունների ցավագին ընթացքը: Այդ կապը միաժամանակ մեր գոյապայմանի ամենասկզբնական ու ամենահիմնա. կան ամենահիմնական հոդն է և պատմության զարգացրած մշակույթների ու տեխնիկաների ամենանուրբ արդյունքը: Ահա ինչու դրան կարելի է հանդիպել ձևավորման վիճակում ասելու և անելու ֆենոմենոլոգիական ամենատարրական վերլուծության մեջ և դա նկատել անչափ բարձր ու բարդ մակարդակով այն խնդիրներում, որ մեր օրերում տեխնիկական քաղաքակրթության մեջ առաջադրում է գրականության իրավիճակը հիմք ունենալով համալսարանի ճգնաժամը, տեխնիկական ուսուցման ուղղվածությունը արդյունաբերական մեխանիզացիայի հումանիստական հիմնախնդիրները և այլն: Արդ, մենք կփորձենք մտորել սրա շուրջ անդրադառնալով երկու ծայրակետերին՝ արմատական կողմին և արդիական կողմին, կփորձենք դիտարկել աշխատանքի ու խոսքի նախահիմքերի տեսանկ յունից և աշխատանքի ու խոսքի քաղաքակրթության ժամանակակից խնդիրների տեսանկյունից Խոսքի ուժի ու կարողության վերաբերյալ մեր մտորումներով ստեղծված այս ինտերմեդիան կբաժանի այդ երկու ուղղությունները:
Բայց ինչո՞ւ եմ ես անդրադառնում այս թեմային Այն ինձ թվաց քաղաքակրթության միասնության հիմնախնդիրը մի նոր տեսանկյունից քննելու մի ջոց խնդիր, որ արծարծել եմ այլ տեղերում ճշմարտության Ահա ինչու դրան կարելի է հանդիպել ձևավորման վիճակում ասելու և ճշմարտության բազմաթիվ կարգերի հետ կապված հարցերի առնչությամբ Ինձ արդեն պարզ էրանելու ֆենոմենոլոգիական ամենատարրական վերլուծության մեջ և դա նկատել անչափ բարձր ու բարդ մակարդակով այն խնդիրներում, որ քաղաքակրթությունը առաջ մեր օրերում տեխնիկական քաղաքակրթության մեջ առաջադրում է ընթանում որքան խնդիրների բազմացման ու բարդեց ման ուղիովգրականության իրավիճակը` հիմք ունենալով համալսարանի ճգնաժամը, այնքան էլ օրգանական այդ միասնությանը մոտենալու ճանապարհովտեխնիկական ուսուցման ուղղվածությունը, ինչպես դա են հաստատում մեծ դարաշրջանները Խոսքի արդյունաբերական մեխանիզացիայի հումանիստական հիմնախնդիրները և աշխատանքի սկզբնական դիալեկտիկան մեզ նորից հանգեցնում է նույն բանավեճի շրջանակներին Այս ուսումնասիրության հիմքում իրոք, ընկած է որոշակի հիասթափություն ու որոշակի անհանգսայլն: տություն հիասթափություն՝ քանի որ կանգնած է աշխատանքի ժամանակակից փիլիսոփայություն ների առջև (մարքսիստական էքզիստենցիալիստական կամ քրիստոնեական) Արդ, մենք կփորձենք մտորել սրա շուրջ` անդրադառնալով երկու ծայրակետերին` արմատական կողմին և անհանգստությունարդիական կողմին, որ առաջանում է կփորձենք դիտարկել աշխատանքի քաղաքակըթության հասկացության առիթով Մարդու որպես աշխատավորի բացահայտումըու խոսքի նախահիմքերի տեսանկյունից և աշխատանքի ու խոսքի քաղաքակրթության ժամանակակից խնդիրների տեսանկյունից: Խոսքի ուժի ու կարողության վերաբերյալ մեր մտորումներով ստեղծված այս ինտերմեդիան կբաժանի այդ երկու ուղղությունները:
կամ վերաբացահայտումը ժամանակակից մտքի մեծ իրադարձություններից մեկն է աշխատանքի քաղաքակրթություն ստեղծելու մեր ձգտումը կա տարելապես համահունչ է աշխատանքի վերաբերյալ այդ փիլիսոփայությունների ենթադրու թյուններին Ես լիովին համաձայն Բայց ինչո՞ւ եմ փիլիսոփայական այդ ենթադրություններին ու սոցիալտնտեսական ձգտմանըես անդրադառնում այս թեմային: Այն ինձ թվաց քաղաքակրթության միասնության հիմնախնդիրը մի նոր տեսանկյունից քննելու միջոց, խնդիր, որ արծարծել եմ այլ տեղերում ճշմարտության և իմ ամբողջ այս վերլու ծությունը պատասխանի փորձ ճշմարտության բազմաթիվ կարգերի հետ կապված հարցերի առնչությամբ: Ինձ արդեն պարզ էր, որ քաղաքակրթությունը առաջ է այդ համաձայնության ներսում առաջացած հիասթափությանն ընթանում որքան խնդիրների բազմացման ու անհանգստությանըբարդեցման ուղիով, որոնք սնվում այնքան էլ օրգանական այդ միասնությանը մոտենալու ճանապարհով, ինչպես դա են այդ հաստատում մեծ դարաշրջանները: Խոսքի և աշխատանքի սկզբնական դիալեկտիկան մեզ նորից հանգեցնում է նույն համաձայնությունիցբանավեճի շրջանակներին:
Իմ հիասթափությունը գալիս է նրանից որ աշխա տանքի ռեաբիլիտացիան հաղթանակ է տանում դատարկ տեղում։ Նման մտորումնԱյս ուսումնասիրության հիմքում, իրոք, բխում ընկած է աշխատանքի որոշակի ըմբռնումից աշխատանքն իբրև պայքար ֆիզիկական բնության դեմ՝ խոսքը կվերաբերի նախկին արհեստներին, թե արդյունաբերական մեխանիզացիային, այնուհետև աշխատանքի հասկացությունն աստի ճանաբար ընդլայնվում է մինչև իսկ իր մեջ նե րառելով բոլոր գիտական, բարոյական և նույ նիսկ մտահայեցողական գործունեությունները և ձգտում է վերածվել մարտնչող և ոչ հայեցողական մարդու գոյության խիստ անորոշ հասկացու թյան: Այդ դեպքում աշխատանքը նշանակում է մարդու մարմնավորված ցանկացած գոյավիճակ քանզի չկա որևէ բան հիասթափություն ու որոշակի անհանգստություն. հիասթափություն` քանի որ մարդը չիրագործի տքնաջան գործունեությամբ չկա մարդկային ինչ-որ բան, որ չդառնա praxis, և սրանից բացի եթե համարենք, որ մարդու էությունը նույնական կանգնած է իր իսկ գործունեությանը, ապա պետք է ասել, որ մարդն աշխատանք է, Եվ ինչո՞ւ աշխատանքի փի լիսոփայությունը չներառել մարդուն հասու հայեգողության մեջժամանակակից փիլիսոփայությունների առջև (մարքսիստական, եթե ճշմարիտ է, որ մարդու հա վերժական կյանքի խորքում դարձյալ բացվում է կայացման էքզիստենցիալիստական կամ քրիստոնեական) և պայքարի մի նոր դաշտ Այս դեպքում կարելի է ասելանհանգստություն, որ հայեցողությունը նույնպես աշխատանք առաջանում էաշխատանքի քաղաքակրթության հասկացության առիթով:
Ի վերջո, մի՞թե պարզ չէ, որ Մարդու` որպես աշխատավորի բացահայտումը կամ վերաբացահայտումը ժամանակակից մտքի մեծ իրադարձություններից մեկն է. աշխատանքի աստվա ծաբանությունը վերցրել քաղաքակրթություն ստեղծելու մեր ձգտումը կատարելապես համահունչ է աշխատանքի փիլիսոփայության հիմունքները և շարունակել նրա հայեցակետերը՝ աշխատանքը դիտարկելով իբրև աստվածային արարչագործության շարունակու թյուն։Աշխատանքի հենց վերաբերյալ այդ փառաբանությունն է անհանգստացնում ինձփիլիսոփայությունների ենթադրություններին: Եթե մի հասկացություն նշանակում է ամեն ինչԵս լիովին համաձայն եմ փիլիսոփայական այդ ենթադրություններին ու սոցիալտնտեսական ձգտմանը, ուրեմն չի նշանակում ոչինչ։ Մտածողությունը ձգտում և իմ ամբողջ այս վերլուծությունը պատասխանի փորձ է պահպանել վերլուծությունների ձեռք բերած արդյունքը դրանց մեջ աշխատանքի հասկացությունն ունի որոշակի իմաստայդ համաձայնության ներսում առաջացած հիասթափությանն ու անհանգստությանը, ինչպես արդեն ասացինք՝ հիմնականում դա ձեռքի աշխատանքի ծանր բնույթն է, աշխատանք, «որտեղ չես կարող խորամանկու թյուն բանեցնել նյութի, ինչպես և բառերի կամ բառային հիմք ունեցող մշակույթի նկատմամբ», բայց միևնույն ժամանակ աշխատանքի հասկացությունը ընդլայնում որոնք սնվում են ծայր աստիճան՝ այնտեղ հավաքելու համար այն առավելությունները, որոնք կարելի է քաղել այդ հասկացության անորոշությունից։ Եվ դարձյալ ձեռքի աշխատանքն ենք հիշում, երբ մարդուն բնորոշում ենք հետևյալ ընդհանուր կարգախոսով՝ ստեղծել, և ստեղծելով ստեղծվելնույն համաձայնությունից:
Եվ սակայն որևէ խաբեություն չկա այս կարգի մտածողության մեջԻմ հիասթափությունը գալիս է նրանից, որն աստիճանաբար անելու ամենանյութական իմաստը հանգեցնում որ աշխատանքի ռեաբիլիտացիան հաղթանակ է հոգևոր գործունեության մինչդեռ ավելի նուրբ են դառնում խոչընդոտներըտանում դատարկ տեղում: Նման մտորումն, և ըմբոստ բնությու նըիրոք, որի դեմ պայքարում բխում է աշխատավոր մարդըաշխատանքի որոշակի ըմբռնումից. աշխատանքն իբրև պայքար ֆիզիկական բնության դեմ` խոսքը կվերաբերի նախկին արհեստներին, հաջորդաբար տեղ թե արդյունաբերական մեխանիզացիային. այնուհետև աշխատանքի հասկացությունն աստիճանաբար ընդլայնվում է գտնում ճանաչելիք աշխարհի անհասկանալիության մեջ ու, վերջապես, մեր ` մինչև իսկ իր մեջներառելով բոլոր գիտական, ձեր անհնազանդ մարմնի դիմադրու թյան բարոյական և մեր կրքերի անպարզության մեջնույնիսկ մտահայեցողական գործունեությունները և ձգտում է վերածվել մարտնչող և ոչ հայեցողական մարդու գոյության խիստ անորոշ հասկացության: Այստեղ` ամենևին խաբեություն Այդ դեպքում աշխատանքը նշանակում է մարդու մարմնավորված ցանկացած գոյավիճակ, քանզի չկաորևէ բան, այլ կա թաքնված մոլությունոր մարդը չիրագործի տքնաջան գործունեությամբ, թող թույլ տրվի ասել՝ չկա մարդկային ինչ-որ բան, որ չդառնա praxis. և սրանից բացի, եթե համարենք, որ մարդու էությունը նույնական է իր իսկ գործունեությանը, ապա պետք է ասել, որ մարդն աշխատանք է: Եվ ինչո՞ւ աշխատանքի փիլիսոփայությունը չներառել մարդուն հասու հայեցողության մեջ, եթե ճշմարիտ է, որ մարդու հավերժական կյանքի խորքում դարձյալ բացվում է կայացման և պայքարի մի տեսակ եռանդի ավելցուկնոր դաշտ: Այս դեպքում կարելի է ասել, որ հայեցողությունը նույնպես աշխատանք է:
Խնդիրը այդ մտածողության զարգացումը ինչ-որ ձևով ընդհատելը Ի վերջո, մի՞թե պարզ չէ, մտածողություն, որ պայքարող մարդու նախապայմանի մեջ հաջորդաբար ներառում աշխատանքի աստվածաբանությունը վերցրել է նրա գործունեության բոլոր ոլորտները խնդիրն ավելի շուտ մարդու նախապայմանի այս մեկնությանը մեկ այլ մեկնություն միացնելն է, որը տեղ-տեղ խաչաձևվվում է նրա հետ։ Չէ որ խոսքը նույնպես աստիճանաբար ընդգրկում է ամենայն մարդկայինը, չկա աշխատանքի որևէ բնագավառ փիլիսոփայության հիմունքները և խոսքի որևէ ոլորտ, որ սահմանա փակվի դրսից, այլ կա խոսքի ուժ, որն անցնում է ամենայն մարդկայինի միջով, ներթափանցում դրա մեջ, այդ թվում նաև՝ մեքենայի, գործիքի և ձեռքիշարունակել նրա հայեցակետերը` աշխատանքը դիտարկելով իբրև աստվածային արարչագործության շարունակություն:
Իմ հիասթափությունը հանկարծ իմաստավոր վում Աշխատանքի հենց այդ փառաբանությունն է աշխատանքի հրաշալի հասկացության այս տեսակ թուլացումը դատարկ տեղում պայմանավորված չէ՞ արդյոք այն հակադրության բացակայությամբ, որը համամասնական կլիներ նրան և սահմանափակելով աշխատանքը՝ կորոշարկեր այն Ուշագրավ է այն, որ աշխատանքի այդ փառաբանման մեջ նրան ի հակադրություն ընտրում են չափից դուրս հեռավոր, անորոշ, անհանգստացնում ինձ: Եթե մի խոս քով՝ ցնորական ու մարդկային վիճակին խորթ ինչ-որ բան հայեցողությունը, ոչ թե, ինչպես ասում են, դեռևս անհրաժեշտ մարդկային հայե ցողությունը, այլ զուտ հայեցողությունը, հայացք, որ ակնթարթորեն ընդգրկում հասկացություն նշանակում է ամեն բանինչ, տեսողություն՝ առանց ճիգի, քանի որ իրագործվում ուրեմն չի նշանակում ոչինչ: Մտածողությունը ձգտում է առանց դիմադրությանպահպանել վերլուծությունների ձեռք բերած արդյունքը. դրանց մեջ աշխատանքի հասկացությունն ունի որոշակի իմաստ, անժամկետ ձեռքբերում որովհետև կատարվում է առանց ջանքի: Գոյու թյունը նույնացնել ինչպես արդեն ասացինք` հիմնականում դա ձեռքի աշխատանքի հետ, նույնն ծանր բնույթն է թե բացառել այդ զուտ հայեցողությունը բուն մարդկային վիճակից։ Մի բան, որ ապարդյուն էաշխատանք, ամեն դեպքում պակաս արդյունավետ«որտեղ չես կարող խորամանկություն բանեցնել նյութի, քանզի նմանօ րինակ սահմանային գաղափարը ձգողության բևեռ չէ խորհրդածության համար: Դա ցնորք է, որ հեռանում է մեզնից ինչպես և իր տեղը զիջում իր ողջ ամպլիդուտով դրսևորվող մարդկայինինբառերի կամ բառային հիմք ունեցող մշակույթի նկատմամբ». Արդյո՞ք ավելի արգասավոր չէր լինի մարդկային վեր ջավոր կյանքի ներսում, պայքարով լի այդ կյանքի խորքում տարբերակել իմաստային այդ հակադ րությունները։ Ավելի հստակեցնող չէր լինի արդյոք բայց միևնույն ժամանակ աշխատանքի հասկացությունը ընդլայնում են ծայր աստիճան` այնտեղ հավաքելու համար գտնել նրան համապատասխան մի հակարներայն առավելությունները, որը կընդգծեր նրա նշա նակությունը հարցականի տակ առնելով նրա ինքնաբավությունը։ Օրինակ՝ արդյո՞ք ես կասեմ, թե աշխատում եմ, երբ վերադառնում եմ աշխատ տանքից, երբ հանգստանում եմորոնք կարելի է քաղել այդ հասկացության անորոշությունից: Արդյո՞ք ես աշ խատում եմ, երբ կարդում եմ, երբ կինո եմ դի տում, երբ զբոսնում եմ: Արդյո՞ք ես աշխատում եմ, երբ բարեկամություն եմ անում, երբ տրվում եմ սիրո, Եվ մի՞թե ես աշխատում եմդարձյալ ձեռքի աշխատանքն ենք հիշում, երբ զբաղվում եմ կողմնակի բաներով Աշխատանքի մեծությու նը նրանում էմարդուն բնորոշում ենք հետևյալ ընդհանուր կարգախոսով` ստեղծել, որ մարդ վիճաբանության մեջ է մտնում գոյության ուրիշ ձևերի հետ և այսկերպ սահմանափակում է դրանք ու սահմանափակ վում դրանցով մեզ համար այդ ուրիշը, ի թիվս այլ ուրիշների – կլինի խոսքը, որը արդարացնում և վիճարկում է աշխատանքի փառքըստեղծելով ստեղծվել:
'''ԱՆԵԼ ԵՎ ԱՍԵԼ'''Եվ սակայն, որևէ խաբեություն չկա այս կարգի մտածողության մեջ, որն աստիճանաբար անելու ամենանյութական իմաստը հանգեցնում է հոգևոր գործունեության, մինչդեռ ավելի նուրբ են դառնում խոչընդոտները, և ըմբոստ բնությունը, որի դեմ պայքարում է աշխատավոր մարդը, հաջորդաբար տեղ է գտնում ճանաչելիք աշխարհի անհասկանալիության մեջ ու, վերջապես, մեր իսկ մեջ, մեր անհնազանդ մարմնի դիմադրության և մեր կրքերի անպարզության մեջ: Այստեղ ամենևին խաբեություն չկա, այլ կա թաքնված մոլություն, թող թույլ տրվի ասել` մի տեսակ եռանդի ավելցուկ:
Քանի Խնդիրը այդ մտածողության զարգացումը ինչ-որ խոսքը նույնպես մարդկային դրսևորում է, այն նույնպես վերջավորության ձև է, զուտ հայեցողության նման այն մարդկային վիճակից դուրս ձևով ընդհատելը չէ, ոչ թե Աստծո խոսք է, կամ ստեղծարար խոսքմտածողություն, այլ՝ մարդու խոսք, նրա որ պայքարող գոյության մի ասպեկտը, այն գործում մարդու նախապայմանի մեջ հաջորդաբար ներառում է աշխարհում և ստեղծում ինչ-որ բան, կամ նրա գործունեության բոլոր ոլորտները. խնդիրն ավելի շուտ՝ խոսող մարդն շուտ մարդու նախապայմանի այս մեկնությանը մեկ այլ մեկնություն միացնելն է ստեղծում ինչ, որը տեղ-տեղ խաչաձևվվում է նրա հետ: Չէ՞ որ բան խոսքը նույնպես աստիճանաբար ընդգրկում է ամենայն մարդկայինը. չկա աշխատանքի որևէ բնագավառ և ստեղծում իրենխոսքի որևէ ոլորտ, որ սահմանափակվի դրսից, բայց այլ կերպկա խոսքի ուժ, քան աշխատելովորն անցնում է ամենայն մարդկայինի միջով, ներթափանցում դրա մեջ, այդ թվում նաև` մեքենայի, գործիքի և ձեռքի:
Տեսնենք, թե ինչպես Իմ հիասթափությունը հանկարծ իմաստավորվում է ծնվում խոսքը ժեստի մակարդակում առաջ քաշենք լեզվի պրագմատիկ մեկնության տեսանկյունից ամենանպաստավոր վարկածը, Պիեռ Ժանեի հետ միասին ենթադրենք, որ ամենապարզ խոսքը եղել է մի . աշխատանքի հրաշալի հասկացության այս տեսակ հրամայական ճիչթուլացումը դատարկ տեղում պայմանավորված չէ՞ արդյոք այն հակադրության բացակայությամբ, որը սկզբում ուղեկցել է գործողության նը համամասնական կլիներ նրան և հուզական տեսանկյունից դյուրացրել սահմանափակելով աշխատանքը` կորոշարկեր այն (հիշատակված փորձն իսկապես տեղի ունենա լու կարիք չունի, այն արժեքավոր է իբրև արդի լեզվի կառույցը պարզաբանող երևակայական վերականգնում)։ Առաջնորդի այդ ճիչն առանձնացել : Ուշագրավ է գործողությունից որպես այն սկզբնավորող, նախնական փուլ. այսկերպ ճիչը վերածվել է խոսքի հենց որ գործել աշխատանքի այդ փառաբանման մեջ նրան ի հակադրություն ընտրում են չափից դուրս հեռավոր, անորոշ, մի խոսքով` ցնորական ու մարդկային վիճակին խորթ ինչ-որ բան` հայեցողությունը, ոչ թե, ինչպես ասում են, դեռևս անհրաժեշտ մարդկային հայեցողությունը, այլ զուտ հայեցողությունը, հայացք, որ ակնթարթորեն ընդգրկում է տվել գործելու փոխարեն: Այդ հրամայական ճիչնամեն բան, ուստիտեսողություն` առանց ճիգի, պատկանում քանի որ իրագործվում է ժեստի փուլին. այն որոշակիորեն գործի է դնում ժեստը. այն ասես գործի նախասկզբնականառանց դիմադրության, խթանիչանժամկետ ձեռքբերում, հետո նաև կարգավորիչ հատվածն որովհետև կատարվում էառանց ջանքի: ԱստիճանաբարԳոյությունը նույնացնել աշխատանքի հետ, ամեն խոսք այսկերպ կարող է հանգեցվել praxis-ի. պարզագույն դեպքում այն սոսկ դրա մի պահն նույնն է թե բացառել այդ պահը վերածվում է praxis-ի փուլի հենց զուտ հայեցողությունը բուն մարդկային վիճակից: Մի բան, որ այդ կարճ հրամայականը ստանում ապարդյուն է նախորդող սխեմայի, պլանի չափերամեն դեպքում` պակաս արդյունավետ, քանզի նմանօրինակ սահմանային գաղափարը ձգողության բևեռ չէ խորհրդածության համար: Դա ցնորք է, քանի որ այդ պլանը praxis-ի խոսքային կանխարկությունն հեռանում էմեզնից և իր տեղը զիջում իր ողջ ամպլիդուտով դրսևորվող մարդկայինին: Ի վերջոԱրդյո՞ք ավելի արգասավոր չէր լինի մարդկային վերջավոր կյանքի ներսում, մշակույթի ամբողջ շենքը կարելի է դիտարկել իբրև պայքարով լի այդ կյանքի խորքում տարբերակել իմաստային այդ հակադրությունները: Ավելի հստակեցնող չէ՞ր լինի արդյոք աշխատանքի համար գտնել նրան համապատասխան մի երկար շրջադարձհակաբևեռ, որը սկսվում է գործողությունից և կընդգծեր նրա նշանակությունը` հարցականի տակ առնելով նրա ինքնաբավությունը: Օրինակ` արդյո՞ք ես կասեմ, թե աշխատում եմ, երբ վերադառնում գործողությանեմ աշխատանքից, երբ հանգստանում եմ: ՊահԱրդյո՞ք ես աշխատում եմ, փուլերբ կարդում եմ, շրջադարձերբ կինո եմ դիտում, խոսքը որոշակի իմաստովերբ զբոսնում եմ: Արդյո՞ք ես աշխատում եմ, բուն իմաստով մարդկային գործոնի միջոցով մարդկային միջավայրի փոխակերպման ձեռնարկների լրացում էերբ բարեկամություն եմ անում, երբ տրվում եմ սիրո: Այս հիմնական հնարավորությունն արդարացնում Եվ մի՞թե ես աշխատում եմ, երբ զբաղվում եմ կողմնակի բաներով: Աշխատանքի մեծությունը նրանում է մշակույթի մարքսիստական մեկնաբանությունը, որտեղ աշխատանքը հանդես որ մարդ վիճաբանության մեջ է գալիս որպես ամբողջ մարդկությանը համախմբող ուժմտնում գոյության ուրիշ ձևերի հետ և այսկերպ սահմանափակում է դրանք ու սահմանափակվում դրանցով. մեզ համար այդ ուրիշը,– ի թիվս այլ ուրիշների,– կլինի խոսքը, որը արդարացնում և վիճարկում է աշխատանքի փառքը:
Եվ սակայն, հենց սկզբից խոսքը խախտում է ժեստի սահմանները === Անել և սլանում առաջ: Քանզի այդ հրամայականն արդեն այլևս ընթացիկ գործողության հուզական մաս չէ, այն որոշակիորեն արժեք ունի ամբողջ գործողության համար, այն «խոսում to ամբողջ ժեստի մասին։ Այդ հրամայականը ճախրում է ժեստի վերևում, վերահսկում այն: (վերահս կողական այդ ֆունկցիան՝ Übersichtlichkeit-ը, որ սաղմնային ձևով իր մեջ կրում է մասնական ու մի օրինակ աշխատանք կատարելու ունակ ինտելեկ տուալ գործունեությունը, մենք հետո կգտնենք արդյունաբերական աշխատանքի հոգետեխնիկների մոտ: Արդ, մենք չենք մնա քաղաքակրթու թյան որոշակի խնդիրների մատույցներում, այլ հենց սկզբից կհաստատվենք, օրինակ, տեխնիկական մարդասիրության առաջադրած խնդիրների կենտրոնում:)ասել ===
Հրամայականը, Քանի որ քիչ առաջ ծնունդ էր առնում իրագործվելիք ժեստի սահմաններումխոսքը նույնպես մարդկային դրսևորում է, թույլ այն նույնպես վերջավորության ձև է տալիս հեռավորության առաջին պատկերն ունե նալ. զուտ հայեցողության նման այն մարդկային վիճակից դուրս չէ, առաջին մտածողական նահանջըոչ թե Աստծո խոսք է, կամ ստեղծարար խոսք, այլ` մարդու խոսք, նրա պայքարող գոյության մի ասպեկտը. այն գործում է աշխարհում և ստեղծում ինչ-որ իրագործվելիք ամբողջ ժեստում առաջացած ինտերվալիբան, անցքի օգնությամբ հնարավորություն կամ ավելի շուտ` խոսող մարդն է ընստեղծում ինչ-որ բան և ստեղծում իրեն, բայց այլ կերպ, քան աշխատելով:
ձեռում կազմելու ամբողջ Տեսնենք, թե ինչպես է ծնվում խոսքը ժեստի պլանը: ժեստի մակարդակին հավասար խոսքն մակարդակում. առաջ քաշենք լեզվի պրագմատիկ մեկնության տեսանկյունից ամենանպաստավոր վարկածը. Պիեռ Ժանեի հետ միասին ենթադրենք, որ ամենապարզ խոսքը եղել է անցում ամբողջ ժեստից՝ նշանակելով մի տեսակ հրամայական ճիչ, որը սկզբում ուղեկցել է գործողությանը և հուզական տեսանկյունից դյուրացրել այն(հիշատակված փորձն իսկապես տեղի ունենալու կարիք չունի. այն արժեքավոր է իբրև արդի լեզվի կառույցը պարզաբանող երևակայական վերականգնում): Առաջնորդի այդ ճիչն առանձնացել է գործողությունից որպես այն սկզբնավորող, նախնական փուլ. այսկերպ ճիչը վերածվել է խոսքի հենց որ գործել է տվել գործելու փոխարեն: Այդ խոսքը անելիքի ընկալված իմաստն հրամայական ճիչն, ուստի, պատկանում է ժեստի փուլին. այն որոշակիորեն գործի է դնում ժեստը. այն ասես գործի նախասկզբնական, խթանիչ, հետո նաև կարգավորիչ հատվածն է:
Սրանից ելնելով՝ աշխատանքի պատմությունը միշտ կարելի Աստիճանաբար, ամեն խոսք այսկերպ կարող է մեկնաբանել որպես խոսքով ներթափանցված, հանգեցվել praxis-ի. պարզագույն դեպքում այն սոսկ դրա ազդեցությունը կրած պատ մություն։ Խոսող մարդն մի պահն է վերափոխում իր գոր ծիքները՝ կանխարկելով մարմնի նորանոր ազդեցությունները նյութի վրա: Գործիքը նշանա կալիորեն շարունակում . այդ պահը վերածվում է մարմինը՝ praxis-ի փուլի հենց իր մեջ պարունակելու համար սեփական հեղափոխության սկզբունքները: Մի տեսակ բարձիթողի ար ված գործիքը դառնում որ այդ կարճ հրամայականը ստանում է սովորույթնախորդող սխեմայի, ինչի մասին վկայում են գյուղացիական ու արհեստավորա կան գործիքները, որոնք դիմադրում են փոփոխությանը և մշտապես մնում նույնը։ Հենց խոսքն է խաթարում ժեստի և գործիքի ձեռք բերած ձևը: Անհաջողությունն ու տառապանքը մարդուն խորասուզում են մտորումների ու հարցադրումնե րի մեջ: Այդժամ ձևավորվում է ներքին խոսքը՝ ինչպե՞ս անել այլ կերպ: Առկախ մնացած գործի քը, գործիքը, որի մասին խոսում են, հանկարծ վերցվում է գործողության այլ հեռանկարների մեջ: Ձևի փոփոխությունը, մարմնի ազդեցությունների վերակառուցումը իրագործվում են լեզվի միջոցով. լեզուն կանխարկում է, նշանակում և փորձում ամեն վերափոխություն երևակայության մեջ, ստեղծարար այն դատարկության մեջպլանի չափեր, քանի որ առաջ է եկել անհաջողությունից և այդ անհաջողության վերաբերյալ ծագած հարցերից: Հատկապես խոսքն պլանը praxis-ի խոսքային կանխարկությունն է անցում կատարում գործիքից մեքենայի: Ինչպես էմմանուել Մունինն էր նշում «XX դարի մանր երկյուղները» գրքում. «Մեքենան մեր անդամների նյութեղեն պարզ շարունակությունը չէԻ վերջո, ինչպես գործիքը: Այն այլ կարգի մշակույթի ամբողջ շենքը կարելի է. մեր լեզվի լրացում, մաթեմատիկական օժանդակ դիտարկել իբրև մի լեզու՝ իրերի գաղտնիքների մեջ ներթափանցելու և դրանց թաքնված հնարավորություններըերկար շրջադարձ, չօգտագործված միջոցներն առանձնացնելու որը սկսվում է գործողությունից և վեր հանելու համար»վերադառնում գործողության:
Հենց այն պատճառովՊահ, որ մարդը խոսեց երկրաչափական տարածության մասինփուլ, այնտեղ ապրելու, չափագրված այդ տարածքում գործելու փոխարեն, հնարավոր դարձավ մաթեմատիկան, և դրա շնորհիվ՝ մաթեմատիկական ֆիզիկան և իրարահաջորդ արդյունաբերական հեղափոխություններից առաջացած տեխնիկան։ Զարմանալի է այն, որ Պլատոնը գծի, մակերեսի, հավասարության, ֆիգուրների նմանության և այլնի անվանման իր աշխատանքով, որը խստորեն բացառում: էր մեքենայությունների դիմելու ամեն միջոց ու ակնարկ և ֆիգուրների ֆիզիկական վերափոխություն, նպաստել է էվկլիդյան երկրաչափության ստեղծմանը։ Մաթեմատիկական լեզվի այլ ասկետիզմը, որին մենք, վերջին հաշվով, մեխանիկական դարաշրջանում պարտական ենք մեր բոլոր մեքենաները, անհնարին կլիներ առանց Պարմենիդեսի հերոսական տրամաբանության վերջինս նշանակությունների ինքնանույնացման անունից ամբողջովին մերժում էր կայացման և praxis-ի աշխարհը: Շարժման և աշխատանքի հենց այդ մերժմանն ենք մենք պարտական էվկլի դեսի, Գալիլեյի գործերը, ժամանակակից մեխանիզմները և մեր բոլոր սարքերն ու մեքենաները: Քանզի դրանց մեջ են ի մի բերվում մեր բոլոր գի. տելիքները, խոսքերը, որոնք սկզբում հրաժարվում էին աշխարհի վերափոխությունից։ Լեզվի զուտ մտածողության փոխակերպվելու շնորհիվ տեխնիկական աշխարհն իր ամբողջության մեջ այսօր կարող է ներկայանալ որպես խոսքի աշխարհի ներխուժում մկանների աշխարհ: Ըմբռնո ղական հատկությամբ պրագմատիկ հատկությունների ձեռքբերումը շատ բան է պարզաբա նում. այն հենց արտադրողական գործունեության մեջ բացահայտում է նրա նախասկզբնական կառուցվածքը, ինչպես նաև խոսքի ու աշխա տանքի միջև ծնունդ առնող վիճաբանությունը։ Արդեն իսկ այս փոխհարձակումը սկզբնական բողոք էշրջադարձ. praxis-ը խոսքը դիտում է իբրև պլանավոր ման լեզուորոշակի իմաստով, սակայն խոսքն ի սկզբանե մտածողական նահանջ բուն իմաստով մարդկային գործոնի միջոցով մարդկային միջավայրի փոխակերպման ձեռնարկների լրացում է, «իմաստի դիտարկում», ծնունդ առնող theoria: Այս առաջնային և միշտ վերանո րոդվող դիալեկտիկան մեզ ստիպում է վճռակա նորեն հրաժարվել հասարակության մշակութային այսպես կոչված վերնաշենքերի բիհևիորիստական և a fortior պիֆենոմիստական ամեն մեկնությունից։ Լեզուն նույնքան հիմնաշենք հիմնական հնարավորությունն արդարացնում էմշակույթի մարքսիստական մեկնաբանությունը, որքան վերնաշենք: Այստեղ անվերապահորեն պետք որտեղ աշխատանքը հանդես է հրաժարվել հիմնաշենքի և վերնաշենքի սխեմաներից ու դրանց հակադրել միանգամայն շրջանաձև մի շարժում, որտեղ երկու հասկացու թյունները հաջորդաբար ներառում են իրար և դուրս գալիս իրարիցորպես ամբողջ մարդկությանը համախմբող ուժ:
'''ԽՈՍՔԻ ՈՒԺԸ'''Եվ սակայն, հենց սկզբից խոսքը խախտում է ժեստի սահմանները և սլանում առաջ: Քանզի այդ հրամայականն արդեն այլևս ընթացիկ գործողության հուզական մաս չէ, այն որոշակիորեն արժեք ունի ամբողջ գործողության համար. այն «խոսում է» ամբողջ ժեստի մասին: Այդ հրամայականը ճախրում է ժեստի վերևում, վերահսկում այն: (Վերահսկողական այդ ֆունկցիան` Übersichtlichkeit-ը, որ սաղմնային ձևով իր մեջ կրում է մասնական ու միօրինակ աշխատանք կատարելու ունակ ինտելեկտուալ գործունեությունը, մենք հետո կգտնենք արդյունաբերական աշխատանքի հոգետեխնիկների մոտ: Արդ, մենք չենք մնա քաղաքակրթության որոշակի խնդիրների մատույցներում, այլ հենց սկզբից կհաստատվենք, օրինակ, տեխնիկական մարդասիրության առաջադրած խնդիրների կենտրոնում:)
Խոսքն ամենից մոտ է կանգնած աշխատանքին. հրամայական խոսքն արդեն իսկ աշխատանքի ծնունդ առնող քննադատություն է կրկնակի իմաստով՝ դատելու և սահմաններ պարտադրելու:Այն աշխատանքի քննադատություն էՀրամայականը, քանի որ սկզբից ևեթ ընդհատում է հոգածությունը կյանքի մասինքիչ առաջ ծնունդ էր առնում իրագործվելիք ժեստի սահմաններում, ինչը աշխատանքի հոգին թույլ է: Այն ստեղծում է հեռավորությունտալիս հեռավորության առաջին պատկերն ունենալ, խորհում էԲայց ընդհատելով հոգածությունը՝ նա դա վերականգնում է այլ կերպառաջին մտածողական նահանջը, շարունակում նորովի, ինչը դարձյալ հատուկ է պայքարող մարդու նախապայմանինոր իրագործվելիք ամբողջ ժեստում առաջացած ինտերվալի, մարդկային կյանքի վերջավորությա նը: Նա հոգածությունը տեղափոխում անցքի օգնությամբ հնարավորություն է նշանների հարթությունընձեռում կազմելու ամբողջ ժեստի պլանը:
Որոշ ժամանակ շարունակենք մնալ հրամայա կան խոսքի նեղ շրջանակում, ինչը մեզ թույլ կտա գործունեության փակ ոլորտի մեջ բացել առաջին ճեղքը: Ի՞նչ նոր օպերացիա է սկսում խոսքը աշխատանքի շրջանակներում: Նախ, առանձնահատուկ ներգործություն մեկ ուրիշի վրա, ինչը պատկանում է ազդեցության, այլ ոչ թե արտադրության ոլորտին։ Արտադրությունն առնչվում է նյութական կամ ոչ նյութական բնությանը, երրորդ դեմքով «սա»-ին: Ազդեցությունը, պահանքի արդեն իսկ հրամայական ձևի տակ, ենթադրում է ուրիշի, մի երկրորդ անձի պահանջը, լինի այն համառ թե քաղաքավարի, կոպիտ թե սքողված, Ժեստի մակարդակին հավասար խոսքն առաջ է բերում մեկ ուրիշի, մի «հետևություն», որն արդեն այլևս «հետևանք» չէ: Պահանջ-հետևություն հարաբերությունը՝ դուրս է արտադրություն-արդյունք հարաբերության շրջանակից: Խոսքից ծնունդ առած այս միջմարդկային հարաբերությունը աշխատանքի մեջ ներմուծում է միաժամանակ հակասություն և բաղադրամաս: Հակասություն՝ քանզի ազդեցությունն այլ բան չէ, քան առանց փոխադարձության փոխակերպման գործողություն, անցում ամբողջ ժեստից` նշանակելով այն է՝ արտադրություն։ Բաղադրամաս՝ քանզի այն միաժամանակ հարստացնում է աշխատանքը միջմարդկային հարաբերությունների ողջ գունաշարով, ամեն աշխատանք համագործունեություն է, այսինքն՝ ոչ միայն համատեղ արված, այլև բազմիցս համատեղ քննարկված գործ: Հոգեսոցիոլոգիան մշտապես բախվում է աշխատանքի սոցիալական և խոսքային շերտին, սոցիալական որովհետև խոսքային է: Այսպիսով, ցածր արտադրողականությունը և հոգնությունը առաջ են գալիս միջմարդկային հարաբերություն ների խախտվածությունից, որոնք պայմանավորված են ոչ միայն աշխատանքի իբրև այդպիսինի բաժանումով, այլև աշխատանքի սոցիալական կազմակերպումով ընկերական հարաբերություններ աշխատավայրերում, կատարողական հարաբերություններ նախագծային գրասենյակ ների ու արտադրամասերի միջև, սոցիալական ստորադասային հարաբերություններ տնօրենում թյան և աշխատանքային կոլեկտիվների միջև, ներառյալ սոցիալական այն բոլոր հարաբերությունները, որ գործում են ձեռնարկության ներսում և նրա սահմաններից դուրս, այս բոլոր հարաբերությունները, որոնք կարգավորում են աշխատանքը (կարգավորել բառի բոլոր իմաստներով), գտնվումեն խոսքի աշխարհում: Սակայն հրամայական խոսքն ուղղված չէ միայն ուրիշին, այլ առհասարակ մարդուն, որը խոսքի միջոցով դառնում է նշանակող։ Ով խոսում է, խոսում է նաև իր մասին, վիճում իր համար. այսկերպ նա կայացնում է իրեն առնչվող վճիռը, որը պարզաբանում է նրա միտքը և տարանջատում այն նախնական հուզական խառնաշփոթից: Ներքին Այդ խոսքը, որ ամփոփված անելիքի ընկալված իմաստն է ցանկացած վճռի մեջ, ակնհայտորեն վկայում է մարդու այն առաջընթացի մասին, որ ներկայացնում է խոսքը. եթե ես ոչինչ չեմ ասում ինքս ինձ, ապա դուրս չեմ գա կենդանական, անմարդկային մշուշոտ աշխարհից: Ես ինքս ինձ կարգավորում եմ նույնքան, որ քան քիչ առաջ կարգավորվում էր իմ աշխատանքը։
Սակայն մեկ ուրիշի և իմ ես-ի վրա եղած ազդեցության ետևում, այն խոսքի ետևում, որ հղում եմ ինքս ինձ և վճիռ կայացնում, հարկ Սրանից ելնելով` աշխատանքի պատմությունը միշտ կարելի է առանձնաց նել խոսքի ամենասքողված աշխատանքըմեկնաբանել որպես խոսքով ներթափանցված, նշանի իսկ դրա ազդեցությունը իմաստի կրած պատմություն: Խոսող մարդն է վերափոխում իր գործիքները` կանխարկելով մարմնի նորանոր ազդեցությունները նյութի վրա, խոսքի միջոցով գործի դրվող իմաստի առաջընթացը: Խոսքն ինքըԳործիքը նշանակալիորեն շարունակում է մարմինը` հենց իր մեջ պարունակելու համար սեփական հեղափոխության սկզբունքները: Մի տեսակ բարձիթողի արված գործիքը դառնում է սովորույթ,- կասենք մենքինչի մասին վկայում են գյուղացիական ու արհեստավորական գործիքները,- ոչինչ չի անում»որոնք դիմադրում են փոփոխությանը և մշտապես մնում նույնը: Հենց խոսքն է խաթարում ժեստի և գործիքի ձեռք բերած ձևը: Անհաջողությունն ու տառապանքը մարդուն խորասուզում են մտորումների ու հարցադրումների մեջ: Այդժամ ձևավորվում է ներքին խոսքը` ինչպե՞ս անել այլ կերպ: Առկախ մնացած գործիքը, ավելինգործիքը, այն «անել է տալիս» (դա կլինի մեկ ուրիշի թե որպես մեկ ուրիշ դիտված իմ միջոցով)որի մասին խոսում են, բայց եթե անել հանկարծ վերցվում է տալիս, ապա այն պատճառովգործողության այլ հեռանկարների մեջ: Ձևի փոփոխությունը, որ նշանա կում մարմնի ազդեցությունների վերակառուցումը իրագործվում են լեզվի միջոցով. լեզուն կանխարկում է անելիքը, ու նաև նշանակում և փորձում ամեն վերափոխություն երևակայության մեջ, ստեղծարար այն պատճառովդատարկության մեջ, որ մեկ ուրիշին ուղղված այդ նշանակյալ պահանջը «հասկանալի առաջ է նրան, եկել անհաջողությունից և նա «հետևում» է դրան։ Իմաստ արտահայտել նշանակում է գործել խիստ բարդ ձևով: Այս ուսումնասիրության շրջանակում դրա այդ անհաջողության վերաբերյալ կարելի ծագած հարցերից: Հատկապես խոսքն է միայն մի քանի ակ նարկային նախանշումներ անելանցում կատարում գործիքից մեքենայի: Ինչպես Էմմանյուել Մունիեն էր նշում «XX դարի մանր երկյուղները» գրքում. «Մեքենան մեր անդամների նյութեղեն պարզ շարունակությունը չէ, ինչը, սակայն, աշխատանքի լրիվ հակապատկերն ինչպես գործիքը: Այն այլ կարգի է. մեր լեզվի լրացում, եթե նույ նիսկ ներառված է դրա մեջ։մաթեմատիկական օժանդակ մի լեզու` իրերի գաղտնիքների մեջ ներթափանցելու և դրանց թաքնված հնարավորությունները, չօգտագործված միջոցներն առանձնացնելու և վեր հանելու համար»:
ՆախՀենց այն պատճառով, չկա խոսք առանց տարբերակիչ գործունեությանոր մարդը խոսեց երկրաչափական տարածության մասին, որի շնորհիվ գործողության բայը և նրա ենթական (անհրաժեշտության դեպքում՝ և նրա ավարտըայնտեղ ապրելու, հետևանքըչափագրված այդ տարածքում գործելու փոխարեն, միջոցները) առանձնանում են։ Այդ տարբերակիչ գործունեությանը միանում է նշանակման վիթխարի աշխատանքըհնարավոր դարձավ մաթեմատիկան, քանցի իրար կապված են երկու բան՝ առանձնացնել և անվանել առարկաները, դրանց ասպեկտները, գործողությունները, հատկությունները դրա շնորհիվ` մաթեմատիկական ֆիզիկան և այլն։ Առաջին գործը տարբերակելն իրարահաջորդ արդյունաբերական հեղափոխություններից առաջացած տեխնիկան: Զարմանալի էայն, երկրորդը՝ իրար միացնելը: Եվ քանի որ խոսքը նախաղասության մեջ իրար է կապում բայն ու գոյականըՊլատոնը գծի, ածականըմակերեսի, լրացումըհավասարության, հոգնակի թիվը ֆիգուրների նմանության և այլնայլնի անվանման իր աշխատանքով, ապա որը խստորեն բացառում էր մեքենայությունների դիմելու ամեն միջոց ու ակնարկ և ֆիգուրների ֆիզիկական վերափոխություն, նպաստել է էվկլիդյան երկրաչափության ստեղծմանը: Մաթեմատիկական լեզվի այդ ասկետիզմը, որին մենք կառավարում , վերջին հաշվով, մեխանիկական դարաշրջանում պարտական ենք մեր իսկ գործողությունը մի տեսակ «ֆրազավորելով» ձեր արարքները։ Այսպիսով մեր ամեն գործողության հիմքում ընկած են տարբերակումներն ու հարաբերություններըբոլոր մեքենաները, անհնարին կլիներ առանց Պարմենիդեսի հերոսական տրամաբանության. վերջինս նշանակությունների ինքնանույնացման անունից ամբողջովին մերժում էր կայացման և praxis-ի աշխարհը: Այս «ֆրազավորումից» դուրսՇարժման և աշխատանքի հենց այդ մերժմանն ենք մենք պարտական Էվկլիդեսի, մարդը մնում է անկապ Գալիլեյի գործերը, ժամանակակից մեխանիզմները և մեր բոլոր սարքերն ու շփոթահարմեքենաները: Այս ֆրազավորման իմաստն ամենևին իրերի կամ ձեր իսկ վերափոխությունը չէ, ոչ էլ արտադրությունը բառի ուղղակի իմաստովՔանզի դրանց մեջ են ի մի բերվում մեր բոլոր գիտելիքները, այլ՝ նշանակումըխոսքերը, իսկ ամեն նշանակում մատնանշում որոնք սկզբում հրաժարվում էին աշխարհի վերափոխությունից: Լեզվի` զուտ մտածողության փոխակերպվելու շնորհիվ տեխնիկական աշխարհն իր ամբողջության մեջ այսօր կարող է ներկայանալ որպես խոսքի աշխարհի ներխուժում մկանների աշխարհ: Ըմբռնողական հատկությամբ պրագմատիկ հատկությունների ձեռքբերումը շատ բան է պարզաբանում. այն բացըհենց արտադրողական գործունեության մեջ բացահայտում է նրա նախասկզբնական կառուցվածքը, որ պիտի լցնի աշխատանքը որևէ նախագիծ, խոստում, մտադրություն իրականացնելու իմաստովինչպես նաև խոսքի ու աշխատանքի միջև ծնունդ առնող վիճաբանությունը:
Նշանակությունների Արդեն իսկ այս բացն, անտարակույս, պայմանավորված փոխհարձակումը սկզբնական բողոք է լեզվի և փիլիսոփայության աղքատությամբ, բայց այն նախ կազմում է լեզվի մեծությունը, քանզի ցուցանող և ոչ թե գործող նշանակությունների բացի շնորհիվ է, որ . praxis-ը խոսքը համակցում և կառուցում է գործողությունը: Աշխատանքի «կարողության» տեսանկյունից խոսքի այս անկարությունը» հենց գործունեություն դիտում էիբրև պլանավորման լեզու, գործ, թեև սակայն, աշխատանք չէ ուղղակի իմաստով: Դա առավել շեշտելու համար, այն, ինչ մենք կոչում ենք «գործողության ֆրազավորում» նախադասություն» խոսքն ի սկզբանե մտածողական նահանջ է (այն իմաստով, որով քերականության մեջ նշում են՝ հարաբերական նախադասություն«իմաստի դիտարկում», անորոշ նախադասություն ծնունդ առնող theoria: Այս առաջնային և այլն), սակայն միշտ վերանորոգվող դիալեկտիկան մեզ ստիպում է վճռականորեն հրաժարվել հասարակության մշակութային այսպես կոչված վերնաշենքերի բիհևիորիստական և a fortiori էպիֆենոմիստական ամեն նախադասություն առաջադրման ակտ է։ Խոսող մարդը առաջադրում է իմաստ, դա նրա գործելու խոսքային ձևն էմեկնությունից: Այդ առաջադրական գործունեությունը սքողվում Լեզուն նույնքան հիմնաշենք է առօրյա խոսքում, որը հոգնել է խոսվելուցորքան վերնաշենք: Այն առաջին պլան Այստեղ անվերապահորեն պետք է գալիս մաթեմատիկայի լեզվումհրաժարվել հիմնաշենքի և վերնաշենքի սխեմաներից ու դրանց հակադրել միանգամայն շրջանաձև մի շարժում, որտեղ անվանումը միշտ նոր է: «Ծավալ երկու հասկացությունները հաջորդաբար ներառում են անվանում ամեն առումով սահմանափակ տարածության մասը: Անվանում են մակերես..... գիծ... վերջապես կետ...» Բրիս Պարենն իր ժամանակին հիանում էր անվանում առաջադրելու, իմաստ ձևավորելու այդ կարողությամբ. «Անվանումն առաջին դատողությունն է... Մեր խոսքերը ստեղծում են էակներ իրար և չեն սահմանափակվում զգացմունքներ արտահայտելով Լեզուն իր բնույթով վերացարկություն է այն իմաստով, որ չի արտահայտում իրականությունը, այլ նշանակում է այն ճշմարտության մեջ»*։ Ճիշտ խոսելը խիստ ծանր պատասխանատվություն էդուրս գալիս իրարից:
'''Կասկածական խոսք'''=== Խոսքի ուժը ===
Սակայն խոսքը չի կարող միայն Խոսքն ամենից մոտ է կանգնած աշխատանքին. հրամայական լինել: ժամանակն է հանել վերլուծությանը մանկավարժական պայմանականությամբ պարտադրված սահմանափակումները: Նաև այն պատճառով, որ լեզվի առաջադրական գործունեության վերաբերյալ մտածողությունն խոսքն արդեն դուրս իսկ աշխատանքի ծնունդ առնող քննադատություն է հրամայական խոսքի շրջանակից խոսքը, որ ուզում է բան ասել, խոսքը, որ ջանում է հասկանալ կրկնակի իմաստով` դատելու և ձգտում է հասկանալի լինել, նաև կասկածական խոսք է, ընտրող խոսք, բանաստեղծական խոսքսահմաններ պարտադրելու:
Հրամայականը ստիպում Այն աշխատանքի քննադատություն է անել։ Կասկածական խոսքը հարցադրում է` ի՞նչ է սա, ի՞նչ քանի որ սկզբից ևեթ ընդհատում է նշանակում սա: Հարցադրումը գոյություն ունի միայն այն պատճառովհոգածությունը կյանքի մասին, որ կա կասկած: Հարցականի տակ առնել նշանակում ինչը աշխատանքի հոգին է կասկածել: Ճիշտ ինչպես գործիքը սովորույթ է և հանգստություն, խոսքն իր առաջին դրսևորման մեջ սովորույթ Այն ստեղծում է և հանգստությունհեռավորություն, ասում են. «Այսպես են անում»-ը զուգորդվում խորհում է «ասում են»-ով։ Լճացած քաղաքակրթությունները հանգչում են գործիքների և արտահայտությունների հարստության վրա:
Հավատն իբրև մինչ քննադատական գոյության ինքնաբուխ մղում իր առօրեականության դրոշմ Բայց ընդհատելով հոգածությունը` նա դա վերականգնում է դնում աշխատելու և խոսելու բոլոր ձևերի վրա և քարացած ավանդույթի մեջ ներառում ժեստերն ու ասույթները։ Խոսքը կյանքի է կոչում գործիքըայլ կերպ,- ինչպես ասացինք քիչ առաջ - միայն այն պատճառովշարունակում նորովի, ինչը դարձյալ հատուկ է պայքարող մարդու նախապայմանին, որ խոսքը մարդկային կյանքի վերջավորությանը: Նա հոգածությունը տեղափոխում է կոչում խոսքը՝ հավատո՞ւմ եք»նշանների հարթություն:
Կասկածական խոսքը շրջված է դեպի ուրիշըՈրոշ ժամանակ շարունակենք մնալ հրամայական խոսքի նեղ շրջանակում, դեպի ինձ, դեպի իմաստը։ Կասկածական խոսքը գերազանցապես ուղղված է ուրիշին։ Ուրիշը պատասխանող մարդն է: Եվ այդ պատասխանի ինչը մեզ թույլ կտա գործունեության փակ ոլորտի մեջ նա ամբողջապես երկրորդ անձ է. նա այլևս չէ, ինչը բնորոշ է գործարանային ապրանքին, այլ՝ «դու», որը պատասխանում էբացել առաջին ճեղքը: Սակայն խոսքը նմանակում է արդյունաբերական աշխատանքին, երբ ուզում է հոգեբանորեն ազդել այն ձևով, որին աշխատանքը հասնում է իր արդյունքով, այ սինքն՝ առանց արտադրանքի և արտադրողի խո խաղարձ կապի: Այդպիսին է քարոզչական խոս քը, որը հոգեբանական ներգործության է հաս նում այնպես, ինչպես մեքենան՝ արդյունավե տության բարձրացման միջոցով: Այդ խոսքն ամբողջովին դուրս է գտնվում հարց ու պատասխանի շրջապտույտից: Այն արտադրում է այն չի անվանում։ Միայն կասկածն Ի՞նչ նոր օպերացիա է սկսում խոսքը վերափոխում հարցի և հարցադրումը՝ երկխոսության, այսինքն՝ պատասխան ենթադրող հարցի, հարցի պատասխանիաշխատանքի շրջանակներում:
Երկխոսության ոլորտը թափանցում Նախ, առանձնահատուկ ներգործություն մեկ ուրիշի վրա, ինչը պատկանում է աշխատանքի ոլորտ և դուրս գալիս նրա սահմաններիցազդեցության, այլ ոչ թե արտադրության ոլորտին: Այն թափանցում Արտադրությունն առնչվում էնյութական կամ ոչ նյութական բնությանը, քանզի չկա աշխատանք առանց աշխատանքի բաժանմաներրորդ դեմքով «սա»-ին: Ազդեցությունը, և աշխատանքի բաժանում՝ առանց խոսքի փոխանակությանպահանջի արդեն իսկ հրամայական ձևի տակ, որը տարաբաշխում ենթադրում է խնդիրները և արտածում մարդկային աշխատանքի սոցիալական նշանակությունը։ Սակայն երկխոսության ոլորտը նաև անցնում է աշխատանքի ոլորտից ուրիշի, մի երկրորդ անձի. պահանջը, լինի այն կողմ: Այն արդեն անցնում համառ թե քաղաքավարի, կոպիտ թե սքողված, առաջ է այդ ոլորտը արտադրամասերում մասնական բերում մեկ ուրիշի, մի «հետևություն», որն արդեն այլևս «հետևանք» չէ: Պահանջ-հետևություն հարաբերությունը<ref>Այս և միօրինակ աշխատանքի հոգեբանությունը զարմանալի կերպով մեզ ցույց է տալիսհաջորդ էջերում ներկայացված մի քանի հարցերի առումով իմ վերլուծությունը ես համալրել եմ Վալտեր Պորցերի դրույթներով, որ աշխատողները, որոնք ունակ շարադրված են մտքով կտրվել աշխատանքիցնրա “Das Wander der Sprache” գործում chap. IX, որն իր ավտոմատացման համեմատ գնալով դառնում Die Leistung der Sprache</ref> դուրս է առավել արդյունավետարտադրություն-արդյունք հարաբերության շրջանակից: Խոսքից ծնունդ առած այս միջմարդկային հարաբերությունը աշխատանքի մեջ ներմուծում է միաժամանակ հակասություն և բաղադրամաս: Հակասություն` քանզի ազդեցությունն այլ բան չէ, լավագույն արտադրողականություն են հանդես բերում այն ժամանակքան առանց փոխադարձության փոխակերպման գործողություն, երբ կարող են աշխատելիս զրուցել»այն է` արտադրություն: Այստեղ արդեն խոսքն օգնում Բաղադրամաս` քանզի այն միաժամանակ հարստացնում է աշխատանքը միջմարդկային հարաբերությունների ողջ գունաշարով. ամեն աշխատանք համագործունեություն է աշխատանքին, քանի որ հատուցում այսինքն` ոչ միայն համատեղ արված, այլև բազմիցս համատեղ քննարկված գործ: Հոգեսոցիոլոգիան մշտապես բախվում է դրա դիմացաշխատանքի սոցիալական և խոսքային շերտին, շեղում դրանիցսոցիալական` որովհետև խոսքային է: Այդ դեպքում ի՞նչ ասել երկխոսության մասինԱյսպիսով, ցածր արտադրողականությունը և հոգնությունը առաջ են գալիս միջմարդկային հարաբերությունների խախտվածությունից, որոնք պայմանավորված են ոչ միայն աշխատանքի իբրև ազատ ժամանակիայդպիսինի բաժանումով, այն ազատ ժամանակիայլև աշխատանքի սոցիալական կազմակերպումով. ընկերական հարաբերություններ աշխատավայրերում, որի մեջ շատ մարդիկ ավելի կատարողական հարաբերություններ նախագծային գրասենյակների ու ավելիարտադրամասերի միջև, սոցիալական ստորադասային հարաբերություններ տնօրենության և աշխատանքային կոլեկտիվների միջև, ներառյալ սոցիալական այն բոլոր հարաբերությունները, որ գործում են ձեռնարկության ներսում և նրա սահմաններից դուրս. այս բոլոր հարաբերությունները, որոնք կարգավորում են աշխատանքը (կարգավորել բառի բոլոր իմաստներով), գտնվում են խոսքի աշխարհում:
են փնտրելու իրենց իսկական ինքնաարտահայտումըՍակայն հրամայական խոսքն ուղղված չէ միայն ուրիշին, քանի որ աշխատանքը այլ առհասարակ մարդուն, որը խոսքի միջոցով դառնում է դրա ձեռքբերմանն անհրաժեշտ սոցիալական զոհընշանակող: Ով խոսում է, խոսում է նաև իր մասին, վիճում իր համար. այսկերպ նա կայացնում է իրեն առնչվող վճիռը, որը պարզաբանում է նրա միտքը և տարանջատում այն նախնական հուզական խառնաշփոթից: Ներքին խոսքը, որ ամփոփված է ցանկացած վճռի մեջ, ակնհայտորեն վկայում է մարդու այն առաջընթացի մասին, որ ներկայացնում է խոսքը. եթե ես ոչինչ չեմ ասում ինքս ինձ, ապա դուրս չեմ գա կենդանական, անմարդկային մշուշոտ աշխարհից: Ես ինքս ինձ կարգավորում եմ նույնքան, որքան քիչ առաջ կարգավորվում էր իմ աշխատանքը:
Աշխատանքի քաղաքակրթության կապակցությամբ շարունակենք մեր մտորումները աշխատանքի Սակայն մեկ ուրիշի և իմ ես-ի վրա ունեցած եղած ազդեցության ետևում, այն խոսքի զանազան ազդեցությունների մասինետևում, որ հղում եմ ինքս ինձ և վճիռ կայացնում, հարկ է առանձնացնել խոսքի ամենասքողված աշխատանքը. նշանի իսկ ազդեցությունը իմաստի վրա, խոսքի միջոցով գործի դրվող իմաստի առաջընթացը: Խոսքն ինքը,– կասենք մենք,– ոչինչ չի «անում», ավելին, այն «անել է տալիս» (դա կլինի մեկ ուրիշի թե որպես մեկ ուրիշ դիտված իմ միջոցով), բայց եթե անել է տալիս, ապա այն պատճառով, որ նշանակում է անելիքը, ու նաև այն պատճառով, որ մեկ ուրիշին ուղղված այդ նշանակյալ պահանջը «հասկանալի» է նրան, և նա «հետևում» է դրան: Իմաստ արտահայտել նշանակում է գործել խիստ բարդ ձևով: Այս ուսումնասիրության շրջանակում դրա վերաբերյալ կարելի է միայն մի քանի ակնարկային նախանշումներ անել, ինչը, սակայն, աշխատանքի լրիվ հակապատկերն է, եթե նույնիսկ ներառված է դրա մեջ:
ՈւրիշինՆախ, ինչպես և ինձ ուղղված այդ կոչը այն հիմնական հարցադրումն էչկա խոսք առանց տարբերակիչ գործունեության, որ ստեղծում է մտածողության դաշտ որի շնորհիվ գործողության բայը և ազատության դաշտնրա ենթական (անհրաժեշտության դեպքում` և նրա ավարտը, «ինքս ինձ հարցնում եմհետևանքը, թե...»: Ներքին երկխոսությունը հենց մտածողություն է: Ես ինձնից ստեղծում եմ հեգնանքի մարդունմիջոցները) առանձնանում են: Այդ պահից կասկածի որդը հայտնվում տարբերակիչ գործունեությանը միանում է իմ սովորույթի պտղինշանակման վիթխարի աշխատանքը, աշխատանքի ծառիքանզի իրար կապված են երկու բան` առանձնացնել և անվանել առարկաները, հավատքի հիմնաբնի մեջ։ Խոսքը քննադատություն է դրանց ասպեկտները, գործողությունները, հատկությունները և քննադատելի այլն: Առաջին գործը տարբերակելն է դարձնում ամեն դիրքորոշում, երկրորդը` իրար միացնելը: Վերջ Եվ քանի որ խոսքը նախադասության մեջ իրար է տրվում «միամտությանը»։ Միամտությունը պատկանում է «կա»-ի կարգինկապում բայն ու գոյականը, կան իրերածականը, կա բնությունլրացումը, կա պատմությունհոգնակի թիվը և այլն, կա աշխատանքի օրենքապա մենք կառավարում ենք մեր իսկ գործողությունը մի տեսակ «ֆրազավորելով» մեր արարքները: Այսպիսով մեր ամեն գործողության հիմքում ընկած են տարբերակումներն ու հարաբերությունները: Այս «ֆրազավորումից» դուրս, կա կառավարողների իշխանությունմարդը մնում է անկապ ու շփոթահար: ԻրըԱյս ֆրազավորման իմաստն ամենևին իրերի կամ մեր իսկ վերափոխությունը չէ, անելըոչ էլ արտադրությունը բառի ուղղակի իմաստով, անել տալը պոտենցիալ ձևով հարցականի տակ են առնվում կասկածական խոսքի միջոցովայլ` նշանակումը, աշխարհըիսկ ամեն նշանակում մատնանշում է այն բացը, որ պիտի լցնի աշխատանքըորևէ նախագիծ,բռնակալները դառնում են ամբողջովին վիճար կելի խոսքի կործանարար ուժի միջոցովխոստում, Սոկրատեսի, Դեկարտի, Հյումի, Կանտի, Հուսեռլի հարցադրող և հարցականի տակ առնված մեծ փիլիսոփայությունները սոսկ կյանքի կոչեցին և վերջ նակետին հասցրին խոսքի կասկածական մտադրություն իրականացնելու իմաստով: Նշանակությունների այս ոգին: Ահա ինչու այդ փիլիսոփայությունները վաղածին ամեն սինթեզի դեմ ընդվզող ցանկացած մշակույթի հոգին ենբացն, սինթեզանտարակույս, որ առաջարկում են պայմանավորված է լեզվի և պարտադրում հավաքական հավատալիք ունե ցող քաղաքակրթություններըփիլիսոփայության աղքատությամբ, որոնց միավորող թեմաներն են թիկնոցը, սուսերը կամ գործիքը: Կասկածական խոսքն է՛լ ավելի արմատական ու վճռական հեղափոխություն է անում նշանակությունների ոլորտում. բայց այն հնարավորի չափանիշ նախ կազմում է ներմուծում կոպիտ փաստի (կեցության փաստի լեզվի մեծությունը, քանզի ցուցանող և հավաստման փաստի կրկնակի իմաստով) բացեր չունեցող հենքի մեջ: Հնարավորության խաղի համար ստեղծելով տարածություն՝ խոսքը վճ բըմբռնում ոչ թե գործող նշանակությունների բացի շնորհիվ է իրականության, այն է՝ անելիքի որ խոսքը համակցում և փաստի իմաստը՝ ելնելով հնարավորի իմաստից այսպես են վարվում գիտական օրենքը և իրավական օրենքը: Հարցադրման միջոցով մտքի այս «ձերբազատումը» հնարավոր կառուցում է դարձնում ցանկացած ձեռնարկ» իբրև մտածողությանը հետևող մղում, իբրև պատասխանատվության ակտգործողությունը:
Հանգամանորեն դիտարկելիս տեսնում ենքԱշխատանքի «կարողության» տեսանկյունից խոսքի այս «անկարությունը» հենց գործունեություն է, որ կասկածական միտքը ժխտող ու հաստատող ամեն մտքի ևգործ, վերջապեսթեև սակայն, ամենապարզ ասվածքների իսկական դաստիարակն էաշխատանք չէ ուղղակի իմաստով: Քանզի վճռա կան պատասխանը, գլխավոր պատասխանը «ոչ» ասող պատասխանն էԴա առավել շեշտելու համար, այն պատասխանը, որը ժխտողականություն է մտցնում նշանակությունների մեջ, այն ամենը, ինչ կամենք կոչում ենք «գործողության ֆրազավորում», կա բայց խոսքը կա րող «նախադասություն» է ասել (այնիմաստով, ինչ չկաորով քերականության մեջ նշում են` հարաբերական նախադասություն, անորոշ նախադասություն և այսկերպ կարող այլն), սակայն ամեն նախադասություն առաջադրման ակտ է ավերվել ստեղծվածը: Ժխտել նշանակում Խոսող մարդը առաջադրում է ջնջել հնարավոր իմաստը, ինչը գերազանցապես անարդյունավետ քայլ իմաստ. դա նրա գործելու խոսքային ձևն է, չաշխատող քայլ, բայց քայլ, որ ինքնաբուխ հավատի մեջ, իմաստի նաիվ դիրքորոշման մեջ ներմուծում է վճռորոշ գիծ, որը կամաց-կամաց վերացնում է և տապալում այդ դիրքորոշումը, ինչպես տապալում են թագավորին: Այդուհետ խոսքի աշխարհն այն աշխարհն է.
ուր ժխտում են: Այդ իսկ պատճառով դա նաև այն աշխարհն առաջադրական գործունեությունը սքողվում էառօրյա խոսքում, ուր հաստատում որը հոգնել է խոսվելուց: Այն առաջին պլան է գալիս մաթեմատիկայի լեզվում, որտեղ անվանումը միշտ նոր է: «Ծավալ ենանվանում ամեն առումով սահմանափակ տարածության մասը: ՀաստատումըԱնվանում են մակերես,…. գիծ,… վերջապես կետ…» Բրիս Պարենն իր ժամանակին հիանում էր անվանում առաջադրելու, իմաստ ձևավորելու այդ կարողությամբ. «Անվանումն առաջին դատողությունն է… Մեր խոսքերը ստեղծում են էակներ և … չեն սահմանափակվում զգացմունքներ արտահայտելով… Լեզուն իր բնույթով վերացարկություն է այն իմաստով, որ չի արտահայտում իրականությունը, այլ նշանակում է այն ճշմարտության մեջ»<ref>Brice Parain, Recherches sur la nature et les fonctions du langage.</ref>
միանգամից ընդգծում է այն, ինչ ժխտումը կարող էր ջնջել կամ արդեն ջնջել է: Այն հաստատում է այն, ինչը ժխտումը հերքում է: Հենց կասկածական խոսքի աշխարհում են գոյություն ունենում առարկությունները: Եվ առարկության աշխար հում են լինում հաստատումները:==== Կասկածական խոսք ====
Սակայն խոսքը չի կարող միայն հրամայական լինել: Ժամանակն է հանել վերլուծությանը մանկավարժական պայմանականությամբ պարտադրված սահմանափակումները: Նաև այն պատճառով, որ լեզվի առաջադրական գործունեության վերաբերյալ մտածողությունն արդեն դուրս է հրամայական խոսքի շրջանակից: Խոսքը, որ ուզում է բան ասել, խոսքը, որ ջանում է հասկանալ և ձգտում է հասկանալի լինել, նաև կասկածական խոսք է, ընտրող խոսք, բանաստեղծական խոսք: Հրամայականը ստիպում է անել: Կասկածական խոսքը հարցադրում է` ի՞նչ է սա, ի՞նչ է նշանակում սա: Հարցադրումը գոյություն ունի միայն այն պատճառով, որ կա կասկած: Հարցականի տակ առնել նշանակում է կասկածել: Ճիշտ ինչպես գործիքը սովորույթ է և հանգստություն, խոսքն իր առաջին դրսևորման մեջ սովորույթ է և հանգստություն. ասում են. «Այսպես են անում»-ը զուգորդվում է «ասում են»-ով: Լճացած քաղաքակրթությունները հանգչում են գործիքների և արտահայտությունների հարստության վրա: Հավատն իբրև մինչքննադատական գոյության ինքնաբուխ մղում իր առօրեականության դրոշմն է դնում աշխատելու և խոսելու բոլոր ձևերի վրա և քարացած ավանդույթի մեջ ներառում ժեստերն ու ասույթները: Խոսքը կյանքի է կոչում գործիքը,– ինչպես ասացինք քիչ առաջ,– միայն այն պատճառով, որ խոսքը կյանքի է կոչում խոսքը` «հավատո՞ւմ եք»: Կասկածական խոսքը շրջված է դեպի ուրիշը, դեպի ինձ, դեպի իմաստը: Կասկածական խոսքը գերազանցապես ուղղված է ուրիշին: Ուրիշը պատասխանող մարդն է: Եվ այդ պատասխանի մեջ նա ամբողջապես երկրորդ անձ է. նա այլևս ՙսա՚ չէ, ինչը բնորոշ է գործարանային ապրանքին, այլ` «դու», որը պատասխանում է: Սակայն խոսքը նմանակում է արդյունաբերական աշխատանքին, երբ ուզում է հոգեբանորեն ազդել այն ձևով, որին աշխատանքը հասնում է իր արդյունքով, այսինքն` առանց արտադրանքի և արտադրողի փոխադարձ կապի: Այդպիսին է քարոզչական խոսքը, որը հոգեբանական ներգործության է հասնում այնպես, ինչպես մեքենան` արդյունավետության բարձրացման միջոցով: Այդ խոսքն ամբողջովին դուրս է գտնվում հարց ու պատասխանի շրջապտույտից: Այն արտադրում է, այն չի անվանում: Միայն կասկածն է խոսքը վերափոխում հարցի և հարցադրումը` երկխոսության, այսինքն` պատասխան ենթադրող հարցի, հարցի պատասխանի: Երկխոսության ոլորտը թափանցում է աշխատանքի ոլորտ և դուրս գալիս նրա սահմաններից: Այն թափանցում է, քանզի չկա աշխատանք առանց աշխատանքի բաժանման, և աշխատանքի բաժանում` առանց խոսքի փոխանակության, որը տարաբաշխում է խնդիրները և արտածում մարդկային աշխատանքի սոցիալական նշանակությունը: Սակայն երկխոսության ոլորտը նաև անցնում է աշխատանքի ոլորտից այն կողմ: Այն արդեն անցնում է այդ ոլորտը արտադրամասերում. մասնական և միօրինակ աշխատանքի հոգեբանությունը զարմանալի կերպով մեզ ցույց է տալիս, որ աշխատողները, որոնք ունակ են մտքով կտրվել աշխատանքից, որն իր ավտոմատացման համեմատ գնալով դառնում է առավել արդյունավետ, լավագույն արտադրողականություն են հանդես բերում այն ժամանակ, երբ կարող են աշխատելիս «զրուցել»: Այստեղ արդեն խոսքն օգնում է աշխատանքին, քանի որ հատուցում է դրա դիմաց, շեղում դրանից: Այդ դեպքում ի՞նչ ասել երկխոսության մասին, իբրև ազատ ժամանակի, այն ազատ ժամանակի, որի մեջ շատ մարդիկ ավելի ու ավելի են փնտրելու իրենց իսկական ինքնաարտահայտումը, քանի որ աշխատանքը դառնում է դրա ձեռքբերմանն անհրաժեշտ սոցիալական զոհը: Աշխատանքի քաղաքակրթության կապակցությամբ շարունակենք մեր մտորումները աշխատանքի վրա ունեցած խոսքի զանազան ազդեցությունների մասին: Ուրիշին, ինչպես և ինձ ուղղված այդ կոչը այն հիմնական հարցադրումն է, որ ստեղծում է մտածողության դաշտ և ազատության դաշտ. «ինքս ինձ հարցնում եմ, թե…»: Ներքին երկխոսությունը հենց մտածողություն է: Ես ինձնից ստեղծում եմ հեգնանքի մարդուն: Այդ պահից կասկածի որդը հայտնվում է իմ սովորույթի պտղի, աշխատանքի ծառի, հավատքի հիմնաբնի մեջ: Խոսքը քննադատություն է և քննադատելի է դարձնում ամեն դիրքորոշում: Վերջ է տրվում «միամտությանը»: Միամտությունը պատկանում է «կա»-ի կարգին. կան իրեր, կա բնություն, կա պատմություն, կա աշխատանքի օրենք, կա կառավարողների իշխանություն: Իրը, անելը, անել տալը պոտենցիալ ձևով հարցականի տակ են առնվում կասկածական խոսքի միջոցով. աշխարհը, աշխատանքը, բռնակալները դառնում են ամբողջովին վիճարկելի խոսքի կործանարար ուժի միջոցով. Սոկրատեսի, Դեկարտի, Հյումի, Կանտի, Հուսսեռլի հարցադրող և հարցականի տակ առնված մեծ փիլիսոփայությունները սոսկ կյանքի կոչեցին և վերջնակետին հասցրին խոսքի կասկածական այս ոգին: Ահա ինչու այդ փիլիսոփայությունները վաղածին ամեն սինթեզի դեմ ընդվզող ցանկացած մշակույթի հոգին են, սինթեզ, որ առաջարկում են և պարտադրում հավաքական հավատալիք ունեցող քաղաքակրթությունները, որոնց միավորող թեմաներն են թիկնոցը, սուսերը կամ գործիքը: Կասկածական խոսքն է՛լ ավելի արմատական ու վճռական հեղափոխություն է անում նշանակությունների ոլորտում. այն հնարավորի չափանիշ է ներմուծում կոպիտ փաստի (կեցության փաստի և հավաստման փաստի կրկնակի իմաստով) բացեր չունեցող հենքի մեջ: Հնարավորության խաղի համար ստեղծելով տարածություն` խոսքը վերըմբռնում է իրականության, այն է` անելիքի և փաստի իմաստը` ելնելով հնարավորի իմաստից. այսպես են վարվում գիտական օրենքը և իրավական օրենքը: Հարցադրման միջոցով մտքի այս «ձերբազատումը» հնարավոր է դարձնում ցանկացած «ձեռնարկ» իբրև մտածողությանը հետևող մղում, իբրև պատասխանատվության ակտ: Հանգամանորեն դիտարկելիս տեսնում ենք, որ կասկածական միտքը ժխտող ու հաստատող ամեն մտքի և, վերջապես, ամենապարզ ասվածքների իսկական դաստիարակն է: Քանզի վճռական պատասխանը, գլխավոր պատասխանը «ոչ» ասող պատասխանն է, այն պատասխանը, որը ժխտողականություն է մտցնում նշանակությունների մեջ. այն ամենը, ինչ կա, կա. բայց խոսքը կարող է ասել այն, ինչ չկա, և այսկերպ կարող է ավերվել ստեղծվածը: Ժխտել նշանակում է ջնջել հնարավոր իմաստը, ինչը գերազանցապես անարդյունավետ քայլ է, չաշխատող քայլ, բայց քայլ, որ ինքնաբուխ հավատի մեջ, իմաստի նաիվ դիրքորոշման մեջ ներմուծում է վճռորոշ գիծ, որը կամաց-կամաց վերացնում է և տապալում այդ դիրքորոշումը, ինչպես տապալում են թագավորին: Այդուհետ խոսքի աշխարհն այն աշխարհն է, ուր ժխտում են: Այդ իսկ պատճառով դա նաև այն աշխարհն է, ուր հաստատում են: Հաստատումը միանգամից ընդգծում է այն, ինչ ժխտումը կարող էր ջնջել կամ արդեն ջնջել է: Այն հաստատում է այն, ինչը ժխտումը հերքում է: Հենց կասկածական խոսքի աշխարհում են գոյություն ունենում առարկությունները: Եվ առարկության աշխարհում են լինում հաստատումները: Կարո՞ղ ենք այսպիսով ասել, թե այն ասվածքները, որ առերևույթ են միայն հաստատում փաստերը, կասկածական մտքի նվաճումներ են, . քանի որ այդ ասվածքը կարծես պատասխանն է մի հարցի, որը հանված Է է: Չկա մի պատմողականություն, որը պոտենցիալ ձևով չպատասխանի հարցին՝ հարցին` ի՞նչ է պատահել, ինչպե՞ս է դա տեղի ունեցել։ ունեցել: Եվ ամբողջ գիտությունը կարծես պատասխան է ընկալման առջև դրված այն դժվարություն ներիդժվարությունների, որ առաջ է քաշել փիլիսոփայությունը՝ փիլիսոփայությունը` կասկածի տակ առնելով զգայական հատկությունների իմաստը և մերժելով երևութականության առավելությունը:
Սոսկ այս կասկածն ու ժխտողականությունը ի զորու եղան բացելու հնարավորության այն ոլորտը, ուր կարողացավ երևան գալ նույնքան վերացական, անիրական մի օրենք, որքան, օրինակ, իներցիայի օրենքն է, որին չէր կարող հանգեցնել ոչ մի ենթակայություն երևույթներին և որից, սակայն, ծնունդ առավ մեխանիկական ողջ միտքը:
'''==== Ոգեկոչում'''====
Սակայն արդար չէր լինի խոսքի ողջ ուժը սահմանափակել իրարահաջորդ հրամայականով ու քննադատությամբ, եթե նույնիսկ ընդլայնենք կասկածական խոսքի ոլորտը` այնտեղ ներառելով հաստատումն ու ասվածքը:
Պրոտագորասն ասում էր, թե խոսքի չորս հիմնարմատներն են հրամանը, աղերսը կամ աղոթ քը, հարցը և պատասխանը:
Այս անվանումը sukhole (աղերս, աղոթք), բացում է խոսքի մի լայն ասպարեզ, որը խոսող մարդուն ազատում է կարգադրության, որն, ի վերջո, տարրալուծվում է աշխատանքի մեջ, և կասկածի, որը վերջին հաշվով, քայքայում է աշխատող մարդուն, այլընտրանքից:
Ճիշտն ասած` այստեղ բացվում է մեկ այլ ոլորտ. խնդրանքը, որ ուրիշից սպասում է ամեն ինչ, որ մարդուն դարձնում է մեկի բարյացակամությանը ենթակա, արդեն բխում է ոչ թե աշխատող եu-ից կամ հեգնող ես-ից, այլ, եթե կարելի է այդպես ասել, աղերսող ես-ից: Սա մարդկային այն խոսքը է, որն ամենևին հիասթափության խոսք չէ ուղղ ված լինելով Աստծուն՝ այն ոգեկոչում է նրան թե՛ հունական ողբերգության երգչախմբերի լեզվով, թե՛ եբրայական սաղմոսների լեզվով, թե՛ քրիստոնեական պատարազների լեզվով, թե՛ հավատացյալի առօրեական, ինքնաբուխ աղոթքի լեզվով։ Աշխարհին ուղղվելով՝ այն ուզում է լինել իս կական մի երգ, որը ներկայացնում է անաղարտ իմատը, թարմությունը, արտասովորությունը, սարսափը, քնքշությունը, առաջին հայտնությունը, խաղաղությունը։ Հյոլդեռլինն ու Ռիլկեն, Ռամյուզն ու Կլոդելը վկայում են, որ խոսքը չի սահմանափակվում առօրյա կյանքի, տեխնիկայի ու գի տությունների, կոդավորման քաղաքականության, քաղաքակրթության և սովորական զրույցների խոսքային ֆունկցիայով:
Վերացական նշանակություններին ուղղված՝ խնդրողական խոսքը արժևորման ըղձանք է. գնահատման հիմնական ակտ: Պատահական չէ, որ Սոկրատեսը լեզվի ոլորտում կռիվ Պրոտագորասն ասում էր տալիս «առաքինություն» բառի իմաստի համար, այ սինքն՝ մարդու մեջ եղած արժեքավորի համար: Բացելով հնարավորի դաշտը՝ խոսքը բացում է նաև լավագույնի դաշտը։ Այդ իսկ պահից հարց է ծագում. ի՞նչ իմաստ ունի իմ աշխատանքըթե խոսքի չորս հիմնարմատներն են հրամանը, այ սինքն՝ ի՞նչ արժեք ունի այն: Աշխատանքը մարդկային աշխատանք է դառնում աշխատանքի ան հատական ու հասարակական արժեքի վերաբեր յալ առաջադրված այդ հարցովաղերսը կամ աղոթքը, հարցը և այդ հարցը խոսքի աշխատանքն էպատասխանը:
Այս անվանումը`eukhole (աղերս, աղոթք), բացում է խոսքի մի լայն ասպարեզ, որը խոսող մարդուն ազատում է կարգադրության, որն, ի վերջո, տարրալուծվում է աշխատանքի մեջ, և կասկածի, որը, վերջին հաշվով, քայքայում է աշխատող մարդուն, այլընտրանքից: Ճիշտն ասած` այստեղ բացվում է մեկ այլ ոլորտ. խնդրանքը, որ ուրիշից սպասում է ամեն ինչ, որ մարդուն դարձնում է մեկի բարյացակամությանը ենթակա, արդեն բխում է ոչ թե աշխատող ես-ից կամ հեգնող ես-ից, այլ, եթե կարելի է այդպես ասել, աղերսող ես-ից: Սա մարդկային այն խոսքն է, որն ամենևին հիասթափության խոսք չէ. ուղղված լինելով Աստծուն` այն ոգեկոչում է Նրան թե՛ հունական ողբերգության երգչախմբերի լեզվով, թե՛ եբրայական սաղմոսների լեզվով, թե՛ քրիստոնեական պատարագների լեզվով, թե՛ հավատացյալի առօրեական, ինքնաբուխ աղոթքի լեզվով: Աշխարհին ուղղվելով` այն ուզում է լինել իսկական մի երգ, որը ներկայացնում է անաղարտ իմաստը, թարմությունը, արտասովորությունը, սարսափը, քնքշությունը, առաջին հայտնությունը, խաղաղությունը: Հյոլդեռլինն ու Ռիլկեն, Ռամյուզն ու Կլոդելը վկայում են, որ խոսքը չի սահմանափակվում առօրյա կյանքի, տեխնիկայի ու գիտությունների, կոդավորման, քաղաքականության, քաղաքակրթության և սովորական զրույցների խոսքային ֆունկցիայով: Վերացական նշանակություններին ուղղված` խնդրողական խոսքը արժևորման ըղձանք է, գնահատման հիմնական ակտ: Պատահական չէ, որ Սոկրատեսը լեզվի ոլորտում կռիվ էր տալիս «առաքինություն» բառի իմաստի համար, այսինքն` մարդու մեջ եղած արժեքավորի համար: Բացելով հնարավորի դաշտը` խոսքը բացում է նաև լավագույնի դաշտը: Այդ իսկ պահից հարց է ծագում. ի՞նչ իմաստ ունի իմ աշխատանքը, այսինքն` ի՞նչ արժեք ունի այն: Աշխատանքը մարդկային աշխատանք է դառնում աշխատանքի անհատական ու հասարակական արժեքի վերաբերյալ առաջադրված այդ հարցով. և այդ հարցը խոսքի աշխատանքն է: Մարդկանց և իմ ես-ին ուղղված՝ ուղղված` «աղոթող» խոս քը խոսքը գերազանցապես բացականչության լեզու է : Եթե հնարավոր է բացահայտել ու արտահայտել մարդկային ճակատագիրը իր զգացմունքային հիմնական դրսևորումներով, ապա այն պատճառով, որ ճիչի շարունակությունը դարձավ երգը. այս լեզուն մոտ է կանգնած ոգեկոչմանը, որը որ սացել որսացել է ցավի, ուրախության, զայրույթի և վախի առօրյա արտահայտությունը և այն բարձրացրել մաքրազտված արտահայտությամբ քնարական մակարդակի: Հունական ողբերգությունը, էսքի լոսի Էսքիլոսի ողբերգությունը, երգեց այն դառը իմացության մասին, որ մարդկային սիրտը ծնում է իրե նից իրենից երգի վերածված և ոգեկոչման նշանակու թյուն նշանակություն ստացած տառապանքի դաժան դպրոցում: Զև՛ս, կամ ո՞վ ես աստվածներից. Եթե կուզես` «Զևս» անվանվիր:
Զև՛ս, կամ ո՞վ ես աստվածներից
Եթե կուզես՝ «Զևս» անվանվիր:
Չեմ կարող քեզ կոչել այլ կերպ,
Երբ, հետամուտ ճշմարտության,
Փափագում եմ ես թոթափել
Ունայն բեռը իմ ուղեղի.
Քանզի Զևսն է ամենիմաց:
Արդ, այս պահին քեզ եմ դիմում:
Դարձնում է նա մարդկանց խոհուն
եվ մտացի՝ Եվ մտացի` նրանց առմիշտ Առաքելով փորձություններ: Սիրտդ հանկարծ, երազի մեջ,
Հուշն է խոցում անցյալի քո տառապանքի ու հարկադրում
Քեզ ակամա խոհեմ լինել:*
Քեզ ակամա խոհեմ լինել:<ref>Ագամեմնոն», էջ 179, թարգմ.` Արամ Թոփչյանի. Էսքիլոս, «Ողբերգություններ», Նաիրի, 1991: Ճիշտ խոսելը խիստ ծանր պատասխանատվություն է:</ref> Այսպիսով, խոսքը զարգացնում է ինքնագիտակցությունն ու ինքնաարտահայտությունը բազմաթիվ ուղղություններով, որ մենք ուրվագծեցինք հպանցիկ, . հրամայական խոսք, որով վճիռ եմ կայացնում` կասեցնելով իմ հուզական խառնաշփո թըխառնաշփոթը, կասկածական խոսք, որով հարց եմ տալիս ինքս ինձ և կասկածի տակ առնում, ցուցական խոսք, որով գնահատում եմ ինձ, հաստատում, հայտարարում որպես այդպիսին, ինչպես և քնա րական քնարական խոսք, որով երգում եմ մարդկային տեսակի հիմնական զգացմունքների և նրա մենության մասին: Խոսքի ուժի վերաբերյալ այս անդրադարձի վերջում ակնհայտ է դառնում աշխատանքի և խոսքի փոխներթափանցվածությունը ու նաև դրանց սքողված տարբաժանվածությունը: Գուցե կարելի է ասել, թե աշխատանք է այն, երբ մարդն ստեղծում է իր կարիքներին համապատասխան օգտակար արդյունք` փոքրիշատե դժվարին ճիգ գործադրելով, հաղթահարելու համար մեզնից դուրս կամ մեր մեջ գտնվող բնության դիմադրությունը:
Խոսքի ուժի վերաբերյալ այս անդրադարձի վեր ջում ակնհայտ Աշխատանքը որոշակի իմաստով ներառում է դառնում խոսքը, քանի որ խոսելը նույնպես փոքրիշատե դժվարին ճիգ է, նույնիսկ արհեստ, որը ստեղծում է խմբի պահանջարկներին համապատասխան օգտակար արդյունք` դառնալով, կարծես, իրերի արտադրության փուլ: Սակայն լեզվի էությունը խույս է տալիս աշխատանքի և բնությունից. խոսքը նշանակում է, այն չի արտադրում: Արտադրության ավարտն իրական արդյունք է, խոսքի փոխներթափանցվածությունը ու ավարտը` ըմբռնելի իմաստ: Ավելին, խոսքը որոշ չափով անհատույց է. երբեք վստահ չես կարող լինել, թե խոսքն օգտակար կլինի. և քանի որ խոսքը որոնում է, ուստի արթնացնում է պահանջներ, նորացնում գործիքներ, բայց կարող է նաև դրանց սքողված տարբաժանվածությունըինքնաբավ լինել և ապացույցներ չպահանջող: Խոսքը փաստում է, հարցադրում, ոգեկոչում: Այն կարող է խոսել` չասելով ոչինչ, շաղակրատել, ստել, խաբել և, ի վերջո, խենթացնել: Ահա ինչու աշխատանքը կարող է հանգիստ ամաչեցնել խոսքին` նրա դատարկաբանության համար:
Գուցե կարելի Համլետը խոսքի ունայնության մասին ասում է ասել, թե աշխատանք է այն, երբ մարդն ստեղծում է իր կարիքներին համապատասխան օգտակար արդյունք՝ փոքրիշատե դժվարին ճիգ գործադրելով, հաղթահարելու he մար մեզնից դուրս կամ ձեր մեջ գտնվող բնու թյան դիմադրությունը:` Words! words! words!
Աշխատանքը որոշակի իմաստով ներառում է խոսքը, քանի որ խոսելը նույնպես փոքրիշատե դժվարին ճիգ է նույնիսկ արհեստ, որը ստեղծում է խմբի պահանջարկներին համապատասխան օգտակար արդյունը՝ դառնալով, կարծես, իրերի արտադրության փուլ: Սակայն լեզվի էությունը խույս է տալիս ի՞նչ կդառնար աշխատանքի բնությունից, խոսքը նշանակում է, այն չի արտադրում։ Արտադրու թյան ավարտն իրական արդյունք է, քաղաքակրթությունը առանց խոսքի ավարտը՝ ըմբռնելի իմաստ: Ավելին, խոսքը որոշ չափով անհատույց է. երբեք վստահ չես կարող լինել, թե խոսքն օգտակար կլինի, վսեմության և քանի որ խոսքը որոնում է, ուստի արթնացնում է պահանջներ, նորացնում գործիքներ, բայց կարող է նաև ինքնաբավ լինել և ապացույցներ չպահանջող: Խոսքը փաստում է հարցադրում, ոգեկոչում: Այն կարող է խոսել՝ չասելով ոչինչ, շաղակրատել, ստել, խարել և, ի վերջո, խենթացնել: Միա ինչու աշխա տանքը կարող է հանգիստ ամաչեցնել խոսքին նրա դատարկաբանության համարունայնության:
Համլետը խոսքի ունայնության մասին ասում է՝ Words! words! words!
Սակայն ի՞նչ կդառնար === Հանուն աշխատանքի քաղաքա կրթությունը առանց խոսքի վսեմության և ունայ նության:խոսքի քաղաքակրթության ===
ՀԱՆՈՒՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔԻ ԵՎ ԽՈՍՔԻ ՔԱՂԱՔԱԿՐԹՈՒԹՅԱՆ
Խոսքի և աշխատանքի դիալեկտիկան ինչո՞վ է մեզ օգնում կողմնորոշվել քաղաքակրթության արդի խնդիրներում։ խնդիրներում: Հիմնականում նրանով, որ մեզ նախազգուշացնում է այն կեղծ լուծման մա սինմասին, որ վերաբերում է մեր քաղաքակրթության շարժումն իրականացնող լարումներին:
Այս դիալեկտիկայի արդի ձևը կվերանա, պետք է վերանա, սակայն երևան կգան նրա այլ ձևերը և կառաջադրեն նոր խնդիրներ:
Աշխատանքի և խոսքի դիալեկտիկայի ներկայիս պատմական ձևը գտնվում է միմյանց ամենևին չհանգող երկու գործոնների իշխանության ներքո.
1. Մարդկային աշխատանքն օտարված է վարձու աշխատանքում . դրա մասին խոսվում է որպես անձից դուրս գտնվող աշխատանքային ուժի, . այն դիտարկվում է իբրև շուկայական օրենքներին ենթակա մի բան: Աշխատանքի սոցիալ-տնտեսական այս ետընթացը կապիտալիզմի սոցիալտնտեսական ռեժիմի, ֆունկցիան է: Կարելի է հուսալ և ցանկալ, որ այն կանհետանա վարձու աշխատանքի պայմանների հետ: Աշխատանքի սոցիալ-տնտեսական այս ետընթացին համապատասխանում է խոսքի շահարկված արժանապատվությունը, թեև այս վերջինը մեծամտորեն չի կամենում ընդունել, որ սպասարկման շուկայում ինքը նույնպես խոսակցության առարկա է. մշակութային մի հպարտություն կա, որը ճշգրտորեն սիմետրիկ է աշխատանքի նսեմացմանը և պիտի անհետանա նրա հետ: Այս հպարտության արմատները խորն են, . դրանք հասնում են մինչև Հնադար (նկատենք` հունական և ոչ թե հրեական), . քանի որ աշխատանքը ստրուկի գործն էր, անազատական էր, ապա մշակույթը ազատ մարդու գործն էր, ազատական էր։ էր: Անազատական արվեստների հակադրությունն ազատական ար վեստներին արվեստներին պատմական հասարակություններում չափազանց կախված է աշխատավորի սոցիալական պայմաններից, . մշակույթն ինքը արժևորվում էր այն չափով, որքանով նա ամրապնդում էր աշխատանքն արժեքազրկող ռեժիմը: Ավելի հեռուն գնանք, մշակույթն իր մեղքի բաԺինն ունի այնքանով, որքանով ուղղակի կամ անուղղակի կերպով դարձել է աշխատանքի շահագործման միջոց. ղեկավարում են, նախաձեց նում և ռիսկի դիմում նրանք (քանզի շուկայական տնտեսությունը հաշվարկի և ռիսկի տնտեսություն է), ովքեր ունեն գիտելիք և ճիշտ խոսք. հարկավոր են ինտելեկտուալներ համակարգի տեսություն ստեղծելու, այն ուսուցանելու և դրա իսկ զոհերի աչքում արդարացնելու համար: Կարճ ասած՝ կապիտալիզմը չկարողացավ որպես տնտեսություն երկար գոյություն ունենալ միայն այն պատճառով, որ նաև մշակույթ էր, նույնիսկ բարոյականություն և կրոն։ Այսպիսով, խոսքը մեղավոր է աշխատանքի արժեզրկման համար: Սհա ինչու հեղափոխական միտքը հասկանալի թշնամանք է սերմանում ամբողջ դասական մշակույթի հանդեպ, քանզ այն եղել է բուրժուական և թույլ է տվել իշխանության գլուխ գալ ու մնալ շահագործող դասակարգին: Յուրաքանչյուր ոք, ով մտածում և գրում է առանց հետապնդվելու իր ուսումնասիրության կամ հետազոտության համար մի վարչակարգում, որտեղ իր աշխատանքը դիտարկվում է իբրև ապրանք, կբացահայտի, որ
այդ ազատությունն ու ուրախությունը փտած ենԱվելի հեռուն գնանք. մշակույթն իր մեղքի բաժինն ունի այնքանով, քանի որ դրանք հակադրություն և շատ թե քիչ նախապայման ու միջոց են դառնում այն աշխատանքի համար, որը զրկված որքանով ուղղակի կամ անուղղակի կերպով դարձել է ազատությունից և ուրախությունից, քանի որ դիտարկվում է և մեկնաբանվում իբրև իր 2 Սակայն աշխատանքի ժամանակակից վիճակը որոշվում է ոչ միայն կապիտալիզմի սոցիալ-տնտեսական պայմաններով, այլև՝ տեխնոլոգիա կան ձևով, որ նրան շահագործման միջոց. ղեկավարում են ընձեռել իրարահաջորդ արդյունաբերական հեղափոխությունները, այդ ձևը հարաբերականորեն անկախ է կապիտալի նախաձեռնում և աշխատանքի ռեժիմից ռիսկի դիմում նրանք (քանզի շուկայական տնտեսությունը հաշվարկի և առաջ ռիսկի տնտեսություն է քաշում խնդիրներ), որոնք հեղափոխությունները չեն լուծում աշ խատանքի տնտեսական ու սոցիալական ռեժիմի մակարդակում, եթե նույնիսկ այդ հեղափոխությունները թույլ են տալիս դրանք առաջադրել առավել հստակ ովքեր ունեն գիտելիք և լուծել ավելի դյուրավ։ Հին արհեստների տրոհումը մասնակիացող ու կրկնվող աշխատանքների, որոնք ավելի ու ավելի քիչ ճիշտ խոսք. հարկավոր են պահանջում պրոֆեսիոնալ որակավորումինտելեկտուալներ` համակարգի տեսություն ստեղծելու, առա ջադրում է անհանգստացնող մի խնդիր. կարիք չկա, որ փիլիսոփաների այն ուսուցանելու և աստվածաբանների կողմից աշխատանքի փառաբանությունը մշուշվի դրա իսկ զոհերի աչքում արդարացնելու համար: Կարճ ասած` կապիտալիզմը չկարողացավ որպես տնտեսություն երկար գոյություն ունենալ միայն այն պահինպատճառով, երբ աշխատավորների ավելի ու ավելի մեծացող զանգվածը ձգտում է իր աշխատանքը դիտել իբրև սոցիալական պարզ զրհողությունոր նաև մշակույթ էր, որի իմաստն ու ուրախությունը այլևս ոչ թե այդ աշխատանքի մեջ է, այլ դրանից դուրս՝ սպառողական վայելքի նույնիսկ բարոյականություն և ազատ ժամանակի հաճույքների մեջ, որոնք ձեռք են բերվել աշխատան քային օրվա կրճատման շնորհիվկրոն: Այսօր, սակայնԱյսպիսով, խոսքը մեղավոր է աշխատանքի մասնակիացման ու կրկնման տա նող այս տրոհումը զգացվում արժեզրկման համար: Ահա ինչու հեղափոխական միտքը հասկանալի թշնամանք է ոչ միայն արդյունաբերականսերմանում ամբողջ դասական մշակույթի հանդեպ, այլև գրասենյակային գործում և զանազան ձևերով երևան քանզ այն եղել է գալիս գիտական մասնագիտացման, բժշկական մասնագիտաց ման բուրժուական և տարբեր չափերով, ինտելեկտուալ աշխատանքի բոլոր ձևերի մեջ։ ճիշտ թույլ է, այդ տրոհումն տվել իշխանության գլուխ գալ ու մասնագիտացումը փոխհատուցվում են բոլոր մակարդակներում լրիվ նոր մասնագիտությունների երևան գալով՝ կոնստրուկտորներ, մեքենաների կարգավորողներ ու վերանորոգողներմնալ շահագործող դասակարգին: Մենք նույնիսկ ականատեսն ենք դառնում գիտական դիսցիպլինների խմբավորման՝ այն նոր տեսությունների շնորհիվՅուրաքանչյուր ոք, որոնք ամբողջացնում ով մտածում և համակարգում են մինչ այդ առանձին եղած դիսցիպլինները: Սենք, սակայն, հետագայում կանդրադառնանք, թե մատ նագիտացման դիմաց փոխհատուցող բազմարժեքությունը ինչ չափով անշահախնդիր ու ապագայում արդյունավետություն նախատեսող տեսական մշակույթի արգասիք չէ, մշակույթ, որ անվերջ վերսկսվում գրում է, շտկումներ մտցնում մասնագիտացած բանվորի առանց հետապնդվելու իր ուսումնասիրության կամ գիտաշխատողի տես նիկական ձևավորման մեջ։ Այդ դեպքում ես ինքս ինձ հարց եմ տալիսհետազոտության համար մի վարչակարգում, թե ժամանակակից աշխատանքի տեխնոլոգիական պայմաններից չի՞ բխում արդյոք, ի թիվս «սոցիալական օտարումների», նաև որտեղ իր «օբյեկտիվացման» ֆունկցիան կատարող աշխատանքի աղքատացումը: Այդ «օբյեկտիվացումը», որի շնորհիվ մարդը կայանում աշխատանքը դիտարկվում է կատարելագործվում ու զարգանումիբրև ապրանք, գտել է համընդհանուր ճանաչում: Նույնիսկ փիլիսոփայական լուծում է տրվել ռնալիզմի և իդեալիզմիկբացահայտի, սուբյեկտիվիզմի և մատերիալիզմի և այլնի բանավեճերին, մի խոսքով՝ լուծում է տրվել ճանաչողության տեսության և գոյաբանության հին խնդիրներին։ Աշխատանքին բնորոշ է ինձ կապել ավարտունություն ունեցող որոշակի գործի հետ, այդտեղ էոր այդ ազատությունն ու ուրախությունը փտած են, քանի որ դրսևորելով իմ կարողությունները՝ ես ցույց եմ տալիս, թե ով եմ ես, դրանք հակադրություն և որևէ ավարտուն բան ստեղծելով՝ շատ թե ինչի եմ ունակ։ Իմ քիչ նախապայման ու միջոց են դառնում այն աշխատանքի այդ «ավարտվածությունն» է ինձ բացահայտում ուրիշների և ինձ հաmար: Դա իրոք այդպես էհամար, բայց ինձ բացահայտող այդ նույն շարժումը թաքցնում որը զրկված է ինձ այն, ինչ դրսևորում է ինձ, նաև դարձնում է անդեմ։ Ես շատ լավ հասկանում եմ, որ մասնագիտությունների զարգացումը,- այդ թվում ազատությունից և ինտելեկտուալ - ունի սահման, որին ձգտում է օբյեկտիվացման այդ շարժումը։ Այդ սահմանը իմ ես-ի կորուստն է իմաստազուրկ, ըստ էության, չնչին, անհեռանկար գործունեության մեջ։ Սակայն մարդ լինել նշանակում է ոչ միայն ավարտուն մի բան ստեղծել, այլև հասկանալ ամբողջությունը ու դրանով իսկ ձգտել մյուս սահմանինուրախությունից, քանի որ իմաստազուրկ գործունեության հակառակն դիտարկվում է, մարդկային գոյության ամբողջական հորիզոնին, որ ես անվանում եմ աշխարհ կամ կեցություն։ Ժամանակակից աշխատանքի մեզ ընձեռած հնարավորությունների շնորհիվ մենք հանկարծ հանգում ենք խոսքի՝ որպես ամբողջական նշանակողի, որպես բոլորի կողմից հասկացվելու ցանկության վերաբերյալև մեկնաբանվում իբրև իր:
մեր մտորումներին2. Սակայն աշխատանքի ժամանակակից վիճակը որոշվում է ոչ միայն կապիտալիզմի սոցիալտնտեսական պայմաններով, այլև` տեխնոլոգիական ձևով, որ նրան են ընձեռել իրարահաջորդ արդյունաբերական հեղափոխությունները. այդ ձևը հարաբերականորեն անկախ է կապիտալի և աշխատանքի ռեժիմից և առաջ է քաշում խնդիրներ, որոնք հեղափոխությունները չեն լուծում աշխատանքի տնտեսական ու սոցիալական ռեժիմի մակարդակում, եթե նույնիսկ այդ հեղափոխությունները թույլ են տալիս դրանք առաջադրել առավել հստակ և լուծել ավելի դյուրավ: Հին արհեստների տրոհումը մասնակիացող ու կրկնվող աշխատանքների, որոնք ավելի ու ավելի քիչ են պահանջում պրոֆեսիոնալ որակավորում, առաջադրում է անհանգստացնող մի խնդիր. կարիք չկա, որ փիլիսոփաների և աստվածաբանների կողմից աշխատանքի փառաբանությունը մշուշվի այն պահին, երբ աշխատավորների ավելի ու ավելի մեծացող զանգվածը ձգտում է իր աշխատանքը դիտել իբրև սոցիալական պարզ զոհողություն, որի իմաստն ու ուրախությունը այլևս ոչ թե այդ աշխատանքի մեջ է, այլ դրանից դուրս` սպառողական վայելքի և ազատ ժամանակի հաճույքների մեջ, որոնք ձեռք են բերվել աշխատանքային օրվա կրճատման շնորհիվ: Այսօր, սակայն, աշխատանքի մասնակիացման ու կրկնման տանող այս տրոհումը զգացվում է ոչ միայն արդյունաբերական, այլև գրասենյակային գործում և զանազան ձևերով երևան է գալիս գիտական մասնագիտացման, բժշկական մասնագիտացման և, տարբեր չափերով, ինտելեկտուալ աշխատանքի բոլոր ձևերի մեջ:
ժամանակակից աշխատանքի զարգացումը թերևս միայն բացահայտում Ճիշտ է , այդ աշխատանքի խոր միտվածությունը՝ խորասուզել մեզ վերջավորի մեջ՝ իրականացնելով մեզ։ Ես-ի այս աննկատելի կորուստը դրսևորվում է մի տեսակ ձանձրույթովտրոհումն ու մասնագիտացումը փոխհատուցվում են բոլոր մակարդակներում լրիվ նոր մասնագիտությունների երևան գալով` կոնստրուկտորներ, որը դանդաղորեն փոխարինում է աշխատանքի կատարումից առաջացած տու պանքինմեքենաների կարգավորողներ ու վերանորոգողներ: Մենք նույնիսկ ականատեսն ենք դառնում գիտական դիսցիպլինների խմբավորման այն նոր տեսությունների շնորհիվ, որոնք ամբողջացնում և համակարգում են մինչ այդ առանձին եղած դիսցիպլինները: Մենք, սակայն, հետագայում կանդրադառնանք, կարծես թե օբյեկտիվացման դժվարու թյունը առավել նրբորեն վերամարմնավորվում է մի տեսակ հոգեկան ցավի ձևովմասնագիտացման դիմաց փոխհատուցող բազմարժեքությունը ինչ չափով անշահախնդիր ու ապագայում արդյունավետություն նախատեսող տեսական մշակույթի արգասիք չէ, մշակույթ, որ հատուկ անվերջ վերսկսվում է ժամանակակից աշխատանքի մասնատվածությանն ու միօրինակությանը։, շտկումներ մտցնում մասնագիտացած բանվորի կամ գիտաշխատողի տեխնիկական ձևավորման մեջ:
Այս միտումը չի հանգեցնում «օտարման»Այդ դեպքում ես ինքս ինձ հարց եմ տալիս, որը բառիս բուն իմաստով թե ժամանակակից աշխատանքի տեխնոլոգիական պայմաններից չի՞ բխում արդյոք, ի թիվս «սոցիալական օտարումների», նաև իր «օբյեկտիվացման» ֆունկցիան կատարող աշխատանքի աղքատացումը: Այդ «օբյեկտիվացումը», որի շնորհիվ մարդը կայանում է, կատարելագործվում ու զարգանում, գտել է համընդհանուր ճանաչում: Նույնիսկ փիլիսոփայական լուծում է տրվել ռեալիզմի և իդեալիզմի, սուբյեկտիվիզմի և մատերիալիզմի և այլնի բանավեճերին, մի խոսքով` լուծում է տրվել ճանաչողության տեսության և գոյաբանության հին խնդիրներին: Աշխատանքին բնորոշ է ինձ կապել ավարտունություն ունեցող որոշակի գործի հետ. այդտեղ է, որ դրսևորելով իմ կարողությունները` ես ցույց եմ տալիս, թե ով եմ ես, և որևէ ավարտուն բան ստեղծելով` թե ինչի եմ ունակ: Իմ աշխատանքի այդ «ավարտվածությունն» է ինձ բացահայտում ուրիշների և ինձ համար: Դա իրոք այդպես է, բայց ինձ բացահայտող այդ նույն շարժումը թաքցնում է ինձ. այն, ինչ դրսևորում է ինձ, նաև դարձնում է անդեմ: Ես շատ լավ հասկանում եմ, որ մասնագիտությունների զարգացումը,– այդ թվում և ինտելեկտուալ,– ունի սահման, որին ձգտում է օբյեկտիվացման այդ շարժումը: Այդ սահմանը իմ ես-ի կորուստն է իմաստազուրկ, ըստ էության, չնչին, անհեռանկար գործունեության մեջ: Սակայն մարդ լինել նշանակում է ոչ միայն մարդու սպառում մեկ ուրիշ բանի մեջավարտուն մի բան ստեղծել, այլև սպառում հօգուտ մեկ ուրիշ մարդուհասկանալ ամբողջությունը ու դրանով իսկ ձգտել մյուս սահմանին, որը շահագոր ծում որ իմաստազուրկ գործունեության հակառակն է նրան։ Օտարումն առաջադրում է արդիական և վերջին հաշվով քաղաքական խնդիր, օբյեկտիվացումը՝ մշակութային խնդիր։մարդկային գոյության ամբողջական հորիզոնին, որ ես անվանում եմ աշխարհ կամ կեցություն: Ժամանակակից աշխատանքի մեզ ընձեռած հնարավորությունների շնորհիվ մենք հանկարծ հանգում ենք խոսքի` որպես ամբողջական նշանակողի, որպես բոլորի կողմից հասկացվելու ցանկության վերաբերյալ մեր մտորումներին:
Այդժամ ինքս ինձ հարց եմ տալիս, թե արդյո՞ք մշակույթի արդի ճգնաժամի Ժամանակակից աշխատանքի զարգացումը թերևս միայն բացահայտում է այդ աշխատանքի խոր միտվածությունը` խորասուզել մեզ վերջավորի մեջ չկա որևէ բան` իրականացնելով մեզ: Ես-ի այս աննկատելի կորուստը դրսևորվում է մի տեսակ ձանձրույթով, որը հարաբերաբար կհամապատասխաներ ժամանակակից դանդաղորեն փոխարինում է աշխատանքի հիմնական ճգնաժա մին։ Մշակույթի բուրժուական քայքայվածությու նից այն կողմ արվեստներըկատարումից առաջացած տառապանքին, գրականությունըկարծես թե օբյեկտիվացման դժվարությունը առավել նրբորեն վերամարմնավորվում է մի տեսակ հոգեկան ցավի ձևով, համալսարանական ուսուցումը արտահայտում են որ հատուկ է ժամանակակից աշխարհին հարմարվելուն մարդու խուլ դիմադրությունը։աշխատանքի մասնատվածությանն ու միօրինակությանը:
Այդ դիմադրություննԱյս միտումը չի հանգեցնում «օտարման», անշուշտ, միանշանակ չէ. այն երևան որը բառիս բուն իմաստով նշանակում է հանում տեխնիկական աշխարհի հանկարծական փոփոխությունների առջև ան պատրաստ ոչ միայն մարդու ընդվզումը. այն բացահայտում է սպառում մեկ ուրիշ բանի մեջ, այլև սպառում հօգուտ մեկ ուրիշ մարդու և «բնական» միջավայրի հնադարյան կապի խզումը, փաստում ժամանակի խաթարված ռիթմի վերաբերյալ անհանգստությունը։ Այս խանգարվածությունը կրկնապատկ վում որը շահագործում է ծանրացած խղճից, որ բնորոշ նրան: Օտարումն առաջադրում է Վալերիի Սոկրատեսին, ով դժոխքում հանդիպելով ճարտարապետ էվպալինոսին, ցավում է, որ սեփա կան ձեռքով ոչինչ չի կառուցել արդիական և միայն մտածել էվերջին հաշվով քաղաքական խնդիր, այսինքն՝ շատախոսելօբյեկտիվացումը` մշակութային խնդիր: Իսկ ծանրացած խիղճը, ինչպես միշտ, փոխվում է հիշաչարության. չէ՞ որ եթե Սոկրատեսը բացահայտեր, որ ինքը չի բա ժանվել անձավի ստվերներից հանուն Գաղափարների իրականության, այլ բաժանվել է միայն մեխանիզմների իրականությունից հանում խոսքի ստվերների, կատեր և՛ մեխանիզմները, և՛ իրականությունը։
Այստեղ ոչինչ մաքուր չէԱյդժամ ինքս ինձ հարց եմ տալիս, ոչ էլ բացարձակապես իսկականթե արդյո՞ք մշակույթի արդի ճգնաժամի մեջ չկա որևէ բան, որը հարաբերաբար կհամապատասխաներ ժամանակակից աշխատանքի հիմնական ճգնաժամին: Զարմանալիորեն իրար խառնված այս խառնաշփոթից ու ծանրացած խղճից Մշակույթի բուրժուական քայքայվածությունից այն կողմ մշակույթը երևան է հանում հարմարվողականության նկատմամբ մարդու օրինական մերժումը։ Մշակույթը նաև ազատագրում է մարդունարվեստները, նրան պատրաստ դարձնում բացարտությանգրականությունը, հեռավոր ճամփորդության, այլ բանի, ամեն բանի: «Հումանիտար գիտությունների», պատմության և ամենից շատ փիլիսոփայության ֆունկցիան է «մտար ծողության» միջոցով դիմակայել օբյեկտիվացմանը, աշխատավոր համալսարանական ուսուցումը արտահայտում են ժամանակակից աշխարհին հարմարվելուն մարդու հարմարվողականությունը վերջավոր աշխատանքին փոխհատուցել իր ամբողջության մեջ մարդկային ճակատագրի վերաբերյալ քննադատ մարդու հարցադրումով և բանաստեղծ մարդու ներբողով: Դաստիարակությունը բառիս խիստ իմաստով թերևս միայն օբյեկտիվացման, այսինքն՝ հարմարվող ղության պահանջի և մտածողության ու ապահարմարվողության պահանջի ճիշտ, բայց դժվարին հավասարակշռությունն է. այդ լարված հավասարակշռությունն է մարդուն կանգուն պահումխուլ դիմադրությունը:
'''Աշխատանքի քաղաքակրթությունը'''Այդ դիմադրությունն, անշուշտ, միանշանակ չէ. այն երևան է հանում տեխնիկական աշխարհի հանկարծական փոփոխությունների առջև անպատրաստ մարդու ընդվզումը. այն բացահայտում է մարդու և «բնական» միջավայրի հնադարյան կապի խզումը, փաստում ժամանակի խաթարված ռիթմի վերաբերյալ անհանգստությունը: Այս խանգարվածությունը կրկնապատկվում է ծանրացած խղճից, որ բնորոշ է Վալերիի Սոկրատեսին, ով դժոխքում հանդիպելով ճարտարապետ Էվպալինոսին, ցավում է, որ սեփական ձեռքով ոչինչ չի կառուցել և միայն մտածել է, այսինքն` շատախոսել: Իսկ ծանրացած խիղճը, ինչպես միշտ, փոխվում է հիշաչարության. չէ՞ որ, եթե Սոկրատեսը բացահայտեր, որ ինքը չի բաժանվել անձավի ստվերներից հանուն Գաղափարների իրականության, այլ բաժանվել է միայն մեխանիզմների իրականությունից հանուն խոսքի ստվերների, կատեր և՛ մեխանիզմները, և՛ իրականությունը:
Ես այժմ կարող եմ անդրադառնալ աշխատանքի քաղաքակրթության հասկացության նշանակության Այստեղ ոչինչ մաքուր չէ, ոչ էլ բացարձակապես իսկական: Զարմանալիորեն իրար խառնված այս խառնաշփոթից ու սահմանների վերաբերյալ իմ մոտեցմանըծանրացած խղճից այն կողմ մշակույթը երևան է հանում հարմարվողականության նկատմամբ մարդու օրինական մերժումը: ես լիովին ընդունում եմ Բարտոլիի առաջարկած սահմանումը, դա «քաղաքակրթություն Մշակույթը նաև ազատագրում էմարդուն, որ տեղ աշխատանքը տնտեսական ու սոցիալական գերակա կատեգորիա է»: Այդ սահմանումը բարդություն չի առաջացնինրան պատրաստ դարձնում բացսրտության, եթե ընդունենք այն քննադատությունըհեռավոր ճամփորդության, որին ենթարկում ենք կապիտալիզմն իր տնտեսականայլ բանի, սոցիալականամեն բանի: «Հումանիտար գիտությունների», քաղաքա կանպատմության և ամենից շատ փիլիսոփայության ֆունկցիան է «մտածողության» միջոցով դիմակայել «օբյեկտիվացմանը», մշակութային ձևերի աշխատավոր մարդու հարմարվողականությունը վերջավոր աշխատանքին փոխհատուցել իր ամբողջության մեջմարդկային ճակատագրի վերաբերյալ քննադատ մարդու հարցադրումով և բանաստեղծ մարդու ներբողով: Այդ սահմանումն առավել արժեքավոր է այն պատճառովԴաստիարակությունը բառիս խիստ իմաստով թերևս միայն օբյեկտիվացման, որ նրա սուր ծայրն ուղղված է ոչ թե հայեցման ուրվականիայսինքն` հարմարվողության պահանջի և մտածողության ու ապահարմարվողության պահանջի ճիշտ, այլ փողի ֆետիշության դեմ։ Աշխատանքի հարցում հենց սա բայց դժվարին հավասարակշռությունն է տնտեսագետի մտածողության գերազանցությունը՝ փիլիսոփայի մտածո. ղության նկատմամբայդ լարված հավասարակշռությունն է մարդուն կանգուն պահում<ref>“La parole est mon royaume”, Esprit, fevrier 1955:</ref>:
"La parole est mon roysuns", Esprit, fevrier 1955:==== Աշխատանքի քաղաքակրթությունը ====
Բարտոլիի դրույթի Ես այժմ կարող եմ անդրադառնալ աշխատանքի քաղաքակրթության հասկացության նշանակության ու սահմանների վերաբերյալ կասեմ հետևյալը. 1իմ մոտեցմանը: Ես լիովին ընդունում եմ Բարտոլիի առաջարկած սահմանումը. Աշխատանքի քաղաքակրթությունը նախ աշ իոատանքի տնտեսություն դա «քաղաքակրթություն է, որտեղ պլանի ուս ցիոնալ կառավարումը փոխարինում է շուկայական օրենքներին, դրամն աշխատանքը տնտեսական ու արժեքը այդտեղ զրկված են տնտեսությանսոցիալական գերակա կատեգորիա է»: Այդ սահմանումը բարդություն չի առաջացնի, այսպես կոչվածեթե ընդունենք այն քննադատությունը, իրենց կարգավորիչ ինքնաբուխ ֆունկցիայիցորին ենթարկում ենք կապիտալիզմն իր տնտեսական, բարիքի բաշխումը կատարվում է առնվազն որոշակի ժամ կետով ըստ աշխատանքի և նույնիսկ ըստ աշխա տանքի արտադրողական աշխա վարձն այլևս աշխատանք-ապրանքի գինը չէ, այն մաքուր սոցիալական արդյունքը բաշխելու մի ջոց է, քաղաքական, մշակութային ձևերի մեջ: Այս իմաստով աշխատանքի տնտեսությունն արդեն իրականացված Այդ սահմանումն առավել արժեքավոր է սոցիալիստական պլա նավորում ունեցող երկրներում։ Ժամանակակից կապիտալիստական տնտեսությունում այն առկա պատճառով, որ նրա սուր ծայրն ուղղված է իբրև միտումոչ թե հայեցման ուրվականի, մասնավորապես աշխատան քի կազմակերպման իրավունքի, աշխատավարձի կառուցվածքի փոփոխության, լիակատար զրաղ վածության քաղաքականության ձևով։այլ փողի ֆետիշության դեմ: Աշխատանքի հարցում հենց սա է տնտեսագետի մտածողության գերազանցությունը փիլիսոփայի մտածողության նկատմամբ:
2Բարտոլիի դրույթի վերաբերյալ կասեմ հետևյալը. Աշխատանքի տնտեսությունը չի ստեղծում աշխատանքի քաղաքակրթություն, եթե այն աշխա տավորների իսկ տնտեսություն չէ, այսինքն՝ եթե իսկապես աշխատավորներն իրենք չեն ղեկավա րում գործարաններն ու արդյունաբերությունը, և հետևաբար, եթե նրանց ձեռքում չէ կառավարելու և պատասխանատվություն կրելու հնարավորու թյունը, որպեսզի խուսափեն իրավասու մարդկանց և տեխնոկրատների մի նոր գերիշխանու
թյունից: 31. Աշխատանքի տնտեսությունը կեղծիք քաղաքակրթությունը նախ աշխատանքի տնտեսություն է, եթե այն նաև որտեղ պլանի ռացիոնալ կառավարումը փոխարինում է շուկայական օրենքներին. դրամն ու արժեքը այդտեղ զրկված են տնտեսության, այսպես կոչված, իրենց կարգավորիչ ինքնաբուխ ֆունկցիայից, բարիքի բաշխումը կատարվում է առնվազն որոշակի ժամկետով` ըստ աշխատանքի դեմոկրատիա և նույնիսկ ըստ աշխատանքի արտադրողականության. աշխատավարձն այլևս աշխատանք-ապրանքի գինը չէ. այն մաքուր սոցիալական արդյունքը բաշխելու միջոց է: Այս իմաստով աշխատանքի տնտեսությունն արդեն իրականացված է սոցիալիստական պլանավորում ունեցող երկրներում: Ժամանակակից կապիտալիստական տնտեսությունում այն առկա է իբրև միտում, մասնավորապես աշխատանքի կազմակերպման իրավունքի, աշխատավարձի կառուցվածքի փոփոխության, այսինքն՝ եթե աշխատավորները սահմանադրորեն մասնակցություն չունեն պետության կառույցումլիակատար զբաղվածության քաղաքականության ձևով:
2. Աշխատանքի քաղաքակրթությունը տնտեսությունը չի ենթադ րում առավել մի բանստեղծում աշխատանքի քաղաքակրթություն, քան պետական ապարա տում արհմիությունների ներդրումն էեթե այն աշխատավորների իսկ տնտեսություն չէ, չի՞ ենթադրում իշխանությունների ապակենտրոնացմանայսինքն` եթե իսկապես աշխատավորներն իրենք չեն ղեկավարում գործարաններն ու արդյունաբերությունը, բաժանմանև հետևաբար, դրանց հակադրվելու մի ամբողջու թյունեթե նրանց ձեռքում չէ կառավարելու և պատասխանատվություն կրելու հնարավորությունը, որը խիստ տարբեր է պետական կենտրո նացնող կառույցից, որ արդյունաբերականաց ման փուլը պարտադրում է սոցիալիստական տնտեսություններին։ Այս իմաստով աշխատանքի քաղաքակրթություն դեռևս չկա ոչ որպեսզի խուսափեն իրավասու մարդկանց և տեխնոկրատների մի տեղ, եթե նույնիսկ աշխատանքի տնտեսությունն արդեն իր տեղն է զբաղեցրել աշխարհի որոշակի մասում և ինչ-որ առումով՝ ամբողջ աշխարհումնոր գերիշխանությունից:
43. Եվ վերջապեսԱշխատանքի տնտեսությունը կեղծիք է, կավելացնեմ, որ աշխատանքի քաղաքակրթությունը եթե այն քաղաքակրթությունն է, ուր նաև աշխատանքի հիման վրա ձևավորվում է մի նոր մշակույթ: Սասնագիտությունների և ֆունկ– ցիաների սոցիալական միախառնվածությունըդեմոկրատիա չէ, որին նշանակալիորեն արգելակում է, բայց լրիվ չի վերացնում դասակարգերի բաժանումը, չի կարող լուրջ արձագանք չգտնել ժողովրդի մշակույթի մեջ: Երբ աշխատավորներին անմիջապես հասանելի է դառնում ոչ միայն տնտեսության և այսինքն` եթե աշխատավորները սահմանադրորեն մասնակցություն չունեն պետության ղեկավարումը, այլև գիտական ու ազատական ասպարեզները և մանավանդ գրական ու գեղարվեստական բնագավառը, անպայման տեղի է ունենում մշակույթի խորքային նորացում՝ նույ նիսկ անկախ մշակույթի գաղափարաբանական ուղղվածությունից։ Ժամանակակից մշակույթը կարիք ունի ապաքինման անառողջ, արհեստական վիճակից, նարցիսականությունից աշխատավորներին միացած մտածողների ու արվեստա– գետների օգնությամբկառույցում: Այն կարող է վերադացահայտել եղբայրական զգացումներ, միաժամանակ համարձակ ու թարմ թեմաներ, որոնք նրան ազատում են դատարկ վիճաբանություններից։ Աշխատանքի քաղաքակրթությունը՝ ենթադրում է նաև աշխատանքի առաքինությունների միջոցով ձեր բազատում խոսքի աղքատությունից
Աշխատանքի քաղաքակրթության թեման մասնագիտությունների ու ֆունկցիաների սոցիալական միավորման միջոցով կարող է հասնել այն բանինքաղաքակրթությունը չի՞ ենթադրում առավել մի բան, որ աշխատանքի ոլորտն արձագանքվի մշակում թի ոլորտում։ Այն օրինաչափորեն գնում է դրան և միմիայն դրան։ Հետո կարող են հայտնվել երկուղելու տեղիք տվող երկու լուրջ «միստիֆիկացիաներ»․ առաջինը մշակույթն ամբողջովին տեխնիկական նախաձեռնության փառաբանման վերածելն քան պետական ապարատում արհմիությունների ներդրումն է, պարզ ասած՝ արդյունաբերակա նացման գործոն դարձնելը: Եթե աշխատանքի քաղաքակրթությունը նպատակ ունի պրոպա գանդել գործունյաչի՞ ենթադրում իշխանությունների ապակենտրոնացման, պրագմատիկ մարդունբաժանման, դրանց հակադրվելու մի ամբողջություն, որը հիացած խիստ տարբեր է տեխնիկական հաջողություններովպետական կենտրոնացնող կառույցից, արտադրության կոլեկտիվ նախաձեռնությամբ և սոցիալական աշխատանքի ապրանքների առօրեական կիրառությամբ, ապա հարկ որ արդյունաբերականացման փուլը պարտադրում է հրաժարվել աշխատանքի քաղաքակրթության պիտակով մեզ առաջարկված այդ նոր ֆետիշից: Երկրորդ միստիֆիկացիան աշխատանքով ներշնչված և աշխատավորների միջոցով կյանքի կոչված մշակույթի շփոթությունն է գաղափար բանական ուղղվածությամբ մշակույթի հետսոցիալիստական տնտեսություններին: Այս վտանգը նախորդի ծայրահեղ ձևն է. սոցիալիս տական տնտեսության կայացման փուլումիմաստով աշխատանքի քաղաքակրթություն դեռևս չկա ոչ մի տեղ, որը բնականորեն համապատասխանում է արագ արդյունաբերականացման փուլին, պետական ապարատը ձգտում եթե նույնիսկ աշխատանքի տնտեսությունն արդեն իր տեղն է զբաղեցրել աշխարհի որոշակի մասում և ինչ-որ առումով` ամբողջ մշակույթը ենթար կել կոլեկտիվացման գործին և հանրությանը պարտադրել այդ ձեռնարկին համապատասխան աշխարհի գաղափարըաշխարհում:
Այդժամ 4. Եվ վերջապես, կավելացնեմ, որ աշխատանքի քաղաքակրթությունը այլևս ոչ միայն այն քաղաքակրթությունն է, որտեղ աշխատանքն արտացոլվում ուր աշխատանքի հիման վրա ձևավորվում է խոսքումմի նոր մշակույթ: Մասնագիտությունների և ֆունկցիաների սոցիալական միախառնվածությունը, այլև այն քաղաքակրթությունըորին նշանակալիորեն արգելակում է, ուր խոսքն ունի բայց լրիվ չի վերացնում դասակարգերի բաժանումը, չի կարող լուրջ արձագանք չգտնել ժողովրդի մշակույթի մեջ: Երբ աշխատավորներին անմիջապես հասանելի է դառնում ոչ միայն երկու օբյեկտ աշխատանքն ինքը տնտեսության և սոցիալիզմ կա ռուցող պետության գաղափարախոսությունը: Աշ խատանքի և խոսքի դիալեկտիկայի մեր ողջ վերլուծությունը մեզ նախազգուշացնում էղեկավարումը, որ խոսքի քննադատական այլև գիտական ու բանաստեղծական ֆունկ ցիայի ազատական ասպարեզները և աշխատանքի արդյունավետության ֆունկցիայի մի տեսակ միասնական շնչառություն նը կորցրած քաղաքակրթությունը վերջին հաշվով դատապարտված մանավանդ գրական ու գեղարվեստական բնագավառը, անպայման տեղի է լճացմանունենում մշակույթի խորքային նորացում` նույնիսկ անկախ մշակույթի գաղափարաբանական ուղղվածությունից: Քաղաքակը թությունը պահպանում է իր առաջընթացը միայն այն դեպքումԺամանակակից մշակույթը կարիք ունի ապաքինման անառողջ, եթե ստանձնում է խոսքի բոլոր ռիս կերը և սխալվելու իրավունքը՝ հաստատում որ պես քաղաքական անհրաժեշտ ֆունկցիաարհեստական վիճակից, նարցիսականությունից աշխատավորներին միացած մտածողների ու արվեստագետների օգնությամբ: Խոս քի այդ ռիսկերը այն գինն ենԱյն կարող է վերաբացահայտել եղբայրական զգացումներ, որ միաժամանակ համարձակ ու թարմ թեմաներ, որոնք նրան ազատում են դատարկ վիճաբանություններից: Աշխատանքի քաղաքակրթությունը ենթադրում է նաև աշխատանքի քա ղաքակրթությունը պիտի աշխատանքին վճարի առաքինությունների միջոցով ձերբազատում խոսքի մատուցած ծառայության դիմացաղքատությունից:
'''ԾառայությունԱշխատանքի քաղաքակրթության թեման մասնագիտությունների ու ֆունկցիաների սոցիալական միավորման միջոցով կարող է հասնել այն բանին, որ խոսքը մատուցում աշխատանքի ոլորտն արձագանքվի մշակույթի ոլորտում: Այն օրինաչափորեն գնում է դրան և միմիայն դրան: Հետո կարող են հայտնվել երկյուղելու տեղիք տվող երկու լուրջ «միստիֆիկացիաներ». առաջինը մշակույթն ամբողջովին տեխնիկական նախաձեռնության փառաբանման վերածելն է, պարզ ասած` արդյունաբերականացման գործոն դարձնելը: Եթե աշխատանքի քաղաքակրթությունը նպատակ ունի պրոպագանդել գործունյա, պրագմատիկ մարդուն, որը հիացած է տեխնիկական հաջողություններով, արտադրության կոլեկտիվ նախաձեռնությամբ և սոցիալական աշխատանքի ապրանքների առօրեական կիրառությամբ, ապա հարկ է աշխատանքին'''հրաժարվել աշխատանքի քաղաքակրթության պիտակով մեզ առաջարկված այդ նոր ֆետիշից:
Վարձու աշխատանքում խոսքի ծառայությունը կպահպանվի աշխատանքի սոցիալական օտա րումներից» ավելիԵրկրորդ միստիֆիկացիան աշխատանքով ներշնչված և աշխատավորների միջոցով կյանքի կոչված մշակույթի շփոթությունն է գաղափարաբանական ուղղվածությամբ մշակույթի հետ: Այս վտանգը նախորդի ծայրահեղ ձևն է. սոցիալիստական տնտեսության կայացման փուլում, քանի որ այն որը բնականորեն համապատասխանում է առավել տևական խնդիրներիարագ արդյունաբերականացման փուլին, որոնք ավարտուն, ավելի ու ավելի մասնակիացող, մից րինակ դարձող աշխատանքի մեջ առաջադրում պետական ապարատը ձգտում է մարդու «օբյեկտիվացումը»: Ոչինչ չի կարող ավելի կործանարար լինել, քան այս խնդիրները Ժխտելը հանուն աշխատանքի «ապառտարման» առավել հրատապ հարցերի: Ամեն մտածողու թյուն ու ամեն գործողություն պիտի խորապես դիտարկված լինեն` կախված վտանգների անխուսափելիությունից, ինչպես նաև տևականությունիցամբողջ մշակույթը ենթարկել կոլեկտիվացման գործին և հանրությանը պարտադրել այդ ձեռնարկին համապատասխան աշխարհի գաղափարը:
1. Խոսքի առաջին ծառայությունը աշխատանքին ես համարում եմ Այդժամ աշխատանքի բաժանման հետևանքների մեղմացումը: Այստեղ մենք հանդիպում ենք մտահոգիչ խնդիրների մի ամբողջության, որի հետ հաշվի քաղաքակրթությունը այլևս ոչ միայն այն քաղաքակրթությունն է նստում արդյունաբերական աշխատանքի սոցիալական հոգեբանությունը. ավելի ցածր աստիճանում խոսքի մեղմացուցիչ ֆունկցիան համապատասխանում է արտաղրամասերում ժամանցի, շաղակրատանքի ունեցած դերին, երբ առաջադրանքներն այնքան մաս նատված ու միօրինակ են, որ ավելի լավ որտեղ աշխատանքն արտացոլվում է մինչև վերջ ավտոմատացվեն և աշխատանքը զուգակցվի մի տեսակ ուղեղի զգոնությամբ ու աշխատողի միտքը զբաղվի մեկ այլ բանով՝ շաղակրատան: քովխոսքում, զրույցներով, երաժշտությամբ և, ինչու ոչ, ուսուցողական դաստիարակությամբ և այլն:*<ref group="Ծանոթագրություններ">Friedmans, "Où va le travail humain? Des cours aux oreilles", p.207 et suiv.</ref> Աոավել բարձր աստիճանում այդ մեղմացուցիչ ֆունկցիան ստանում է արտադրամասերում աշխատատեղերը միասին վերահսկելու, ձեռնար կությունում, մինչև իսկ համաշխարհային շուկաներում ծավալվող առանձին օպերացիաների շաղկապվածությունը ըմբռնելու ձև։ Արտադրության այդ վերահսկումն ու ըմբռնումը ասես այլև այն «ներքին խոսքն» ենքաղաքակրթությունը, որը որոշում է մասնական աշխատանքի տեղը ուր խոսքն ունի միայն երկու օբյեկտ` աշխատանքն ինքը և իմաստավորում այնսոցիալիզմ կառուցող պետության գաղափարախոսությունը: Առավել բարձր աստիճանում այդ մեղմացուցիչ: ֆունկցիան նույնանում է մասնագիտական բաց մակողմանի ձևավորման հետ, որը թույլ է տալիս փոխել աշխատատեղը, պայքարել ավտոմատիզմի առաջացրած դիմազրկման դեմ։ Ակնհայտ է, որ աշխատանքի Աշխատանքի և խոսքի դիալեկտիկայի մեր դիալեկտիկան ողջ վերլուծությունը մեզ հանգեցնում նախազգուշացնում է նաև տեխնիկական ուսուցման առաջ քաշած բուն խնդիրներին, այդ ուսուցումն անպայմանորեն ունի երկու երես. մեկն ուղղված որ խոսքի քննադատական ու բանաստեղծական ֆունկցիայի և աշխատանքի արդյունավետության ֆունկցիայի մի տեսակ միասնական շնչառությունը կորցրած քաղաքակրթությունը վերջին հաշվով դատապարտված է պրոֆեսիոնալ մասնագիտացման ձևավորման նը, մյուսը՝ ընդհանուր մշակույթին, ամենաուտիլիտար ձևավորումն արդեն իսկ ունենում լճացման: Քաղաքակրթությունը պահպանում է մշակութային արժեքիր առաջընթացը միայն այն դեպքում, հենց որ ձեռքի հմտությունը ստորադասում եթե ստանձնում է ֆիզիկա-մաթեմատիկական տիպի տեսական գիտությանը։ Գրականությունն ու պատմությունը դադարում են օժանդակել» աշխարհի վերաբերյալ պրոֆեսիոնալ հայացքի ձևավորմանը խոսքի բոլոր ռիսկերը և սխալվելու իրավունքը հաստատում որպես քաղաքական անհրաժեշտ ֆունկցիա: Խոսքի այդ ռիսկերը այն գինն են, որ տեխնիկական ուսուցումն իսկապես մշակույթ էաշխատանքի քաղաքակրթությունը պիտի աշխատանքին վճարի խոսքի մատուցած ծառայության դիմաց:
==== Ծառայություն, որ խոսքը մատուցում է աշխատանքին ==== Վարձու աշխատանքում խոսքի ծառայությունը կպահպանվի աշխատանքի սոցիալական «օտարումներից» ավելի, քանի որ այն համապատասխանում է առավել տևական խնդիրների, որոնք ավարտուն, ավելի ու ավելի մասնակիացող, միօրինակ դարձող աշխատանքի մեջ առաջադրում է մարդու «օբյեկտիվացումը»: Ոչինչ չի կարող ավելի կործանարար լինել, քան այս խնդիրները ժխտելը հանուն աշխատանքի «ապաօտարման» առավել հրատապ հարցերի: Ամեն մտածողություն ու ամեն գործողություն պիտի խորապես դիտարկված լինեն` կախված վտանգների անխուսափելիությունից, ինչպես նաև տևականությունից: 1. Խոսքի առաջին ծառայությունը աշխատանքին ես համարում եմ աշխատանքի բաժանման հետևանքների մեղմացումը: Այստեղ մենք հանդիպում ենք մտահոգիչ խնդիրների մի ամբողջության, որի հետ հաշվի է նստում արդյունաբերական աշխատանքի սոցիալական հոգեբանությունը. ավելի ցածր աստիճանում խոսքի մեղմացուցիչ ֆունկցիան համապատասխանում է արտադրամասերում ժամանցի, շաղակրատանքի ունեցած դերին, երբ առաջադրանքներն այնքան մասնատված ու միօրինակ են, որ ավելի լավ է մինչև վերջ ավտոմատացվեն և աշխատանքը զուգակցվի մի տեսակ ուղեղի զգոնությամբ ու աշխատողի միտքը զբաղվի մեկ այլ բանով` շաղակրատանքով, զրույցներով, երաժշտությամբ և, ինչու ոչ, ուսուցողական դաստիարակությամբ և այլն:<ref>Friedmann, “ Où va le travail humain? Des écouteurs aux oreilles”, p. 207 et suiv.</ref> Առավել բարձր աստիճանում այդ մեղմացուցիչ ֆունկցիան ստանում է արտադրամասերում աշխատատեղերը միասին վերահսկելու, ձեռնարկությունում, մինչև իսկ համաշխարհային շուկաներում ծավալվող առանձին օպերացիաների շաղկապվածությունը ըմբռնելու ձև: Արտադրության այդ վերահսկումն ու ըմբռնումը ասես այն «ներքին խոսքն» են, որը որոշում է մասնական աշխատանքի տեղը և իմաստավորում այն: Առավել բարձր աստիճանում այդ մեղմացուցիչ ֆունկցիան նույնանում է մասնագիտական բազմակողմանի ձևավորման հետ, որը թույլ է տալիս փոխել աշխատատեղը, պայքարել ավտոմատիզմի առաջացրած դիմազրկման դեմ: Ակնհայտ է, որ աշխատանքի և խոսքի մեր դիալեկտիկան մեզ հանգեցնում է նաև տեխնիկական ուսուցման առաջ քաշած բուն խնդիրներին. այդ ուսուցումն անպայմանորեն ունի երկու երես. մեկն ուղղված է պրոֆեսիոնալ մասնագիտացման ձևավորմանը, մյուսը` ընդհանուր մշակույթին. ամենաուտիլիտար ձևավորումն արդեն իսկ ունենում է մշակութային արժեք, հենց որ ձեռքի հմտությունը ստորադասում է ֆիզիկա-մաթեմատիկական տիպի տեսական գիտությանը: Գրականությունն ու պատմությունը դադարում են ՙօժանդակել՚ աշխարհի վերաբերյալ պրոֆեսիոնալ հայացքի ձևավորմանը և հաստատում են, որ տեխնիկական ուսուցումն իսկապես մշակույթէ: Ամենաբարձր աստիճանում մեղմացուցիչ ֆունկցիան այն տեղում է, որը աշխատանքին հաղորդում է սոցիալական իմաստ։ իմաստ: Պատահական չէ, որ գրքերն են, «Կապիտալի» նման գիրքն է ընկած ժամանակակից հեղափոխությունների հիմքում: Ի վերջո, խոսել աշխատանքի մասին նշանակում է մոտենալ քաղաքական մարդու խոսքին: Քանզի , երբ իշխանության գլխին քաղաքագետ չի կանգնած, ապա քարոզչի նման նա օգտվում է խոսքի վտանգավոր հնարավորությունից։ հնարավորությունից: Ժորժ Նավելի խորիմաստ ասույթի հենց ճշմարտությանը վերաբերող մասն է մեջբերում Ֆրիդմանը, . «Աշխատանքի մեջ կա մի տխրություն, որից ապաքին վում ապաքինվում են քաղաքականությանը մասնակից դառ նալով»դառնալով»:
2. Խոսքի մատուցած երկրորդ ծառայությունը աշխատանքի բաժանումը ազատ ժամանակով փոխհատուցելն է: Ազատ ժամանակը աշխատանքի նման դառնում է քաղաքակրթության ավելի ու ավելի լուրջ խնդիրը:
Խոսքի, ինչպես և սպորտի, տուրիզմի, սիրողական զբաղմունքի միջոցով հնարավոր է նոր ձևով վերականգնել բնության, կյանքի, տարերային ու ժի հետ կապը և գուցե առավել խորությամբ վե թագտնել ժամանակի առավել կանոնավորված, ինքնաբուխ, անկաշկանդ ռիթմը, քան ժամանա կակից կյանքի ուժասպառող տեմպն է
Սակայն ժամանակակից աշխարհը այն աշխարհն է, որտեղ ազատ ժամանակն իր բազմապատկվե լու հետ մեկտեղ արժեզրկվում է նույն տեխնիկաի ներխուժման պատճառով, որը նաև հեղափո խել էր արտադրությունը, փոխադրական միջոցները և մարդկային բոլոր հարաբերությունները։ Սեր ազատ ժամանակի իմաստն անգամ, – ժամանակ, որ դժվարությամբ ձեռք է բերվել աշխատան քային օրվա կրճատման շնորհիվ. մեծ մասամբ կախված կլինի մարդկային խոսքի արժեքից, քաղաքականության ու գրականության մեջ, թատրո նում ու զրույցներում այդ խոսքի նկատմամբ ցուցաբերած հարգանքից: Քանզի մարդու ինչի՞ն է պետք իր ապրուստն աշխատանքով վաստակել, եթե ազատ ժամանակ կորցնելու է հոգին։ Ահա ինչու չպետք է թույլ տալ, որ սոցիալիստական հասարակության կառուցումը խեղաթյուրի խոսքը քարոզչական շաղակրատանքով և գաղափարախոսական դատարկաբանությամբ և վերջապես, ահա ինչու պետք է, որ սոցիալիստական հասարակությունը ստանձնի ազատ խոսքի բոլոր ռիսկերը, եթե չի ուզում ոգեպես կոտրել այն մարդուն, որին ձևավորում է նյութապես:
3. Բացի այդԽոսքի, խոսքն օժտված է հիմնադիր ֆունկցիայով՝ մարդուն բնորոշ բոլոր պրագմատիկ գործունեությունների առումով: Այն իր մեջ կրում է «տեսական» ֆունկցիան ամբողջությամբ: Չկա մի տեխնիկաինչպես և սպորտի, որ չլինի կիրառական գիտելիքտուրիզմի, և չկա կիրառական մի գիտելիք, որ կախված չլինի ի սկզբանե ան կիրառությունից հրաժարված գիտելիքներից: Praxis-ը չի կարող լիովին արտահայտել մարդուն: Theoria-ն նույնպես իր գոյության իրավունքն ունի։ Այդ հիմնադիր theoria-ն մաթեմատիկայից գնում սիրողական զբաղմունքի միջոցով հնարավոր է էթիկայինոր ձևով վերականգնել բնության, տեսական ֆիզիկայից՝ պատմությանկյանքի, գիտություն նից` գոյաբանության։ Բոլոր արմատական խնդիրները առաջադրվում են մի դիրքորոշման մեջ, որում տեղ չունի ուտիլիտար խնդիրը տարերային ուժի հետ կապը և կենսական հրատապությունը: Ահա ինչու չկա մի քաղաքակրթությունգուցե առավել խորությամբ վերագտնել ժամանակի առավել կանոնավորված, որն ի զորու լինի գոյատևելու չունենալով անշահախնդիր մտահայեցմանինքնաբուխ, անմիջական կամ ակնհայտ կիրառություն չակնկալող որոնումների համար ազատ գոտի: Վերը մենք դաստիարակություն կոչեցինք հարմարվողության և ապահարմարվողության գործը մարդու ձևավորման մեջ։ Հենց համալսարանը պիտի դառնա դրա զարկերակը: Ահա ինչու արդարացի է նրանից պահանջել միաժամանակ հնարավոր րինս արագ արձագանքել ժամանակակից հասարակության պահանջներին և շարունակել Universitas-ի հնադարյան ավանդույթը, որն առավելանկաշկանդ ռիթմը, քան երբևէ երևան կգա որպես ժամանակակից աշխատանքի ստրկացնող դրսևորումների վրա իշխելու առանձնահատուկ միջոց, պայմանով, որ մատչելի լինի բոլոր աշխատավորների համարկյանքի ուժասպառող տեմպն է:
4. Վերջապես, հիմնադիր ֆունկցիայի կողքին խոսքն օժտված Սակայն ժամանակակից աշխարհը այն աշխարհն է ստեղծարար ֆունկցիայով: Գրականության և արվեստների միջոցով շարունակվում , որտեղ ազատ ժամանակն իր բազմապատկվելու հետ մեկտեղ արժեզրկվում է ստեղծվել ու բացահայտվել մարդու այնպիսի տիպարնույն տեխնիկայի ներխուժման պատճառով, որ ոչ մի հասարակություն չի կարող պլանավորելորը նաև հեղափոխել էր արտադրությունը, ինչը փոխադրական միջոցները և մեծագույն ռիսկ է ինչպես արվեստներիմարդկային բոլոր հարաբերությունները: Մեր ազատ ժամանակի իմաստն անգամ, այնպես էլ հասարակության համար– ժամանակ, որին պատկանում որ դժվարությամբ ձեռք է նա: Իսկական ստեղծագործողը նա չէբերվել աշխատանքային օրվա կրճատման շնորհիվ, ով խոսում է իր ժամանա կի մարդկանց արդեն հայտնի պահանջների մասին– մեծ մասամբ կախված կլինի մարդկային խոսքի արժեքից, այն պահանջներիքաղաքականության ու գրականության մեջ, որոնց արդեն անդրա դարձել թատրոնում ու զրույցներում այդ խոսքի նկատմամբ ցուցաբերած հարգանքից: Քանզի մարդու ինչի՞ն է քաղաքականության մարդըպետք իր ապրուստն աշխատանքով վաստակել, այլ նա, ում ստեղծագործությունը նորություն եթե ազատ ժամանակ կորցնելու է մարդկային իրականության արդեն հայտնի և ընդունված ճանաչողության համեմատհոգին: Այստեղ մենք գործ ուենք խոսքի բանաստեղծական ֆունկցիայի հետԱհա ինչու չպետք է թույլ տալ, որով որ սոցիալիստական հասարակության կառուցումը խեղաթյուրի խոսքը քարոզչական շաղակրատանքով և ավարտվում են մեր մտորումները խոսքի կարողությունների վերաբերյալ։ Հիմա մենք հասկանում ենքգաղափարախոսական դատարկաբանությամբ. և վերջապես, ահա ինչու պետք է, որ սոցիալիստական հասարակությունը ստանձնի ազատ խոսքի բոլոր ռիսկերը, եթե չի ուզում ոգեպես կոտրել այն ընկած մարդուն, որին ձևավորում է քաղաքակրթության նախագծի ու նաև աշխատանքի քաղաքակրթու թյան նախագծի հիմքում։նյութապես:
Գուցե այստեղ 3. Բացի այդ, խոսքն առնչվո՞ւմ օժտված է հիմնական ստեղծարարմանը, գուցե խոսքի աստվածաբանությունը վերջին հաշվով համընկնո՞ւմ է աշխա տանքի աստվածաբանությանը։ Գուցե։ Սակայն սա նախ նշանակում հիմնադիր ֆունկցիայով` մարդուն բնորոշ բոլոր պրագմատիկ գործունեությունների առումով: Այն իր մեջ կրում է«տեսական» ֆունկցիան ամբողջությամբ: Չկա մի տեխնիկա, որ մարդու վերջավորու թյան պարագայում մենք կարիք ունենք և´ աշխատանքիչլինի կիրառական գիտելիք, և՛ խոսքիև չկա կիրառական մի գիտելիք, որպեսզի մեր եղը գտնենք ստեղծաբար խոսքումոր կախված չլինի ի սկզբանե ամեն կիրառությունից հրաժարված գիտելիքներից: Praxis-ը չի կարող լիովին արտահայտել մարդուն: Theoria-ն նույնպես իր գոյության իրավունքն ունի: Այդ հիմնադիր theoria-ն մաթեմատիկայից գնում է էթիկայի, որպիսին մենք չենքտեսական ֆիզիկայից` պատմության, գիտությունից` գոյաբանության: Բոլոր արմատական խնդիրները առաջադրվում են մի դիրքորոշման մեջ, որում տեղ չունի ուտիլիտար խնդիրը և կենսական հրատապությունը: Ահա ինչու ամեն չկա մի քաղաքակրթություն միաժամա նակ պիտի , որն ի զորու լինի գոյատևելու` չունենալով անշահախնդիր մտահայեցման, անմիջական կամ ակնհայտ կիրառություն չակնկալող որոնումների համար ազատ գոտի: Վերը մենք դաստիարակություն կոչեցինք հարմարվողության և ապահարմարվողության գործը մարդու ձևավորման մեջ: Հենց համալսարանը պիտի դառնա դրա զարկերակը: Ահա ինչու արդարացի է նրանից պահանջել միաժամանակ հնարավորինս արագ արձագանքել ժամանակակից հասարակության պահանջներին և շարունակել Universitas-ի հնադարյան ավանդույթը, որն առավել, քան երբևէ երևան կգա որպես ժամանակակից աշխատանքի քաղաքակրթու թյուն Եվ խոսքի քաղաքակրթությունստրկացնող դրսևորումների վրա իշխելու առանձնահատուկ միջոց, պայմանով, որ մատչելի լինի բոլոր աշխատավորների համար:
Ֆրանսերենից թարգմանությունը՝Արուս Բոյաջյանի Paul Ricoeur "Histoire et vérité"4. Վերջապես, հիմնադիր ֆունկցիայի կողքին խոսքն օժտված է ստեղծարար ֆունկցիայով:
Գրականության և արվեստների միջոցով շարունակվում է ստեղծվել ու բացահայտվել մարդու այնպիսի տիպար, որ ոչ մի հասարակություն չի կարող պլանավորել, ինչը և մեծագույն ռիսկ է ինչպես արվեստների, այնպես էլ հասարակության համար, որին պատկանում է նա: Իսկական ստեղծագործողը նա չէ, ով խոսում է իր ժամանակի մարդկանց արդեն հայտնի պահանջների մասին, այն պահանջների, որոնց արդեն անդրադարձել է քաղաքականության մարդը, այլ նա, ում ստեղծագործությունը նորություն է մարդկային իրականության արդեն հայտնի և ընդունված ճանաչողության համեմատ: Այստեղ մենք գործ ունենք խոսքի բանաստեղծական ֆունկցիայի հետ, որով և ավարտվում են մեր մտորումները խոսքի կարողությունների վերաբերյալ: Հիմա մենք հասկանում ենք, որ այն ընկած է քաղաքակրթության նախագծի ու նաև աշխատանքի քաղաքակրթության նախագծի հիմքում:
Գուցե այստեղ խոսքն առնչվո՞ւմ է հիմնական ստեղծարարմանը, գուցե խոսքի աստվածաբանությունը վերջին հաշվով համընկնո՞ւմ է աշխատանքի աստվածաբանությանը: Գուցե: Սակայն սա նախ նշանակում է, որ մարդու վերջավորության պարագայում մենք կարիք ունենք և՛ աշխատանքի, և՛ խոսքի, որպեսզի մեր տեղը գտնենք ստեղծարար խոսքում, որպիսին մենք չենք:
Ահա ինչու ամեն քաղաքակրթություն միաժամանակ պիտի լինի աշխատանքի քաղաքակրթություն և խոսքի քաղաքակրթություն:
<br>
</TABLE>
Ծանոթագրություններ <references group="= Ծանոթագրություններ"/>==
Ծանոթագրություններ<references/>