}}
:Ահա եւ հնչեց վարձկանների վերջին խոսքը. խոսքը․ իրենց Առաջին Բերանով հայտարարեցին, որ պատասխանատվություն չեն ստանձնի: ստանձնի։ Ոչ ոք չէր էլ սպասում, որ կստանձնեն: կստանձնեն։ Պատասխանատվություն ստանձնելու համար համարձակություն պիտի ունենալ, պակաս հիացած լինել Նազարի լեգիտիմությամբ, պաշտոնով, մի քիչ ինքնազոհողության ընդունակ լինել (ոչ թե զոհել զինակիցներին եւ ժողովրդին), նաեւ նվազագույն խելք պիտի ունենալ, որը անհրաժեշտ է տղամարդուն՝ թեկուզ մի տուն պահելու համար:համար։
:Պատասխանատվությունից հրաժարվել երեք տարիներ բանակցությունների մասին գլուխ տանելուց հետո այլ բան չի նշանակում, քան ընտրել պատերազմի ուղին: ուղին։ Իսկ պատերազմի գնալ երեք տարի երկրի տնտեսական, բարոյա-հոգեբանականբարոյա֊հոգեբանական, ռազմա-քաղաքական ռազմա֊քաղաքական ներուժը պառակտելուց հետո - — նշանակում է կանխամտածված գնալ վաղօրոք տանուլ տված պատերազմի:պատերազմի։
:«Տարբերակներից մեկը» պաշտպանելու մասին դաշնակցականների քրթմնջոցը չի հակասում պատերազմի գծին: գծին։ Նրանք շատ լավ էլ գիտեն, որ ոչ մի «Ընդհանուր պետություն» էլ չկա: չկա։ Համենայնդեպս, չի եղել Ալիեւի համար, ինչը ապացուցվեց Մեջլիսի քննարկումներով: քննարկումներով։ Իսկ եթե մի բան գոյություն չունի կողմերից մեկի համար, ի՜ նչ բանակցությունների մասին է խոսքը: խոսքը։
:Ալիեւը այս երեք տարիների ջուրծեծոցին տոն էր տալիս հայտնի է ինչի համար, իսկ Բաքվի հռչակագրից հետո դա պարզ դարձավ նույնիսկ երեխային: երեխային։ Իսկ Քոչարյանը պարզապես ժամանակ էր վատնում, այդ միջոցին փորձելով «նաղդել» Մեղրին: Մեղրին։ Եւ հիմա հայտնի չէ, թե հայ գործիչները ինչն են ուզում քննարկել, երբ Բաքուն մերժել է, իսկ Քոչարյանը ասաց, որ ինչ այնտեղ քննարկվել է (բացահայտվել է), արդեն պատմություն է: է։ Ուզում են ցույց տալ, թե իրենք է՞լ մարդահաշիվ են: են։ Դաշնակները «համաձայն» են, որովհետեւ հիմա արդեն պաշտոնապես է հայտարարված, որ չկա գոնե կիսահամաձայնեցված տարբերակ: տարբերակ։ Իսկ թե ով ինչ է ուզում, հայտնի էր 88 թվից եւ վերստին այն հայտարարելու համար 15 անգամ հանդիպելու կարիք չկար:չկար։
:Ալիեւը ինչ-որ ինչ֊որ բան մերժել է ոչ թե այն պատճառով, որ Ադրբեջանին ձեռնտու «տարբերակ» չի եղել (հետաքրքիր կլիներ, որ լիներ տարբերակ, որը մեզ ձեռնտու լիներ, ու Ադրբեջանը դա նույնիսկ քննարկեր Մեջլիսում), այլ որովհետեւ ինչքան ժամանակ պետք էր, ինքը արդեն շահել է, մնում է քիչ էլ ոտքը կախ գցի՝ տեսնի ի՞նչ է ստացվում Մեղրին «սաղացնելու» Քոչարյանի ջանքից: ջանքից։ Կստացվի՝ ավելի լավ, չի ստացվի՝ իր տարածքային ամբողջականության հարցը վճռված է՝ լինի դրա իրագործումը պատերազմով, թե առանց պատերազմի: պատերազմի։ Ալիեւը քիչ էլ կսպասի, որովհետեւ ո՞վ գիտի, մեկ էլ ո՞ր հազարամյակում Ադրբեջանին այդչափ ինքնամատույց, այդքան նույն հողի-ջրի հողի֊ջրի բանագնաց հանդիպի:հանդիպի։
:«Ընդհանուրը» արեւմտահայ Օսկանյանի համար «ամբողջական» բառի հոմանիշն է, եւ Օսկանյանը ախպարի տափակ հումորով որոշել է Ղարաբաղի ժողովրդին ձեռ առնել՝ Ադրբեջանի ամբողջականությունը վերականգնելը բառախաղի վերածելով: վերածելով։ Եթե Քոչարյանի Կասյան չփախչեր 27-ի 27֊ի ջարդից հետո, պարզ չէր, թե ա´յդ մի հայերեն չիմացողը ինչ էր հորինելու նույնպես հայերեն չիմացող Ադրբեջանի ախպար իր շեֆի հետ միասին: միասին։ Բայց թռավ՝ CNN-ով CNN֊ով աշխարհին հայտարարելու, թե մի քանի նարկոման մտել գնդակահարել են հայոց պառլամենտը: պառլամենտը։
:Թռավ արդյո՞ք միայն ա´յս հանձնարարությունը կատարելու, թե՞ թռչելու ուրիշ պատճառ էլ ուներ, պարոն դատավոր: դատավոր։ Գուցե նա՞ էլ զենքի վրա երդում կերած ուներ: ուներ։ Այդպիսի վկային ո՞նց կարելի է բաց թողնել: թողնել։ Չէ՞ որ նա գիտի, որ «ուռած» են եղել, եւ ուրեմն պատվիրատու չի եղել: եղել։ Նման ալիբի-ծիտը ալիբի֊ծիտը ինչո՞ւ է իշխանությունը ձեռքից բաց թողել, եթե ավելի լուրջ պատճառ չկար Կասյային թռցնելու: թռցնելու։ Արտաքուստ կողմ լինելով բանակցություններին՝ Դաշնակցությունը դրսի տերերին վճարում է իր կերած հացի դիմաց, համոզված լինելով, որ բանը դրան չի հասնի: հասնի։
:Այսինքն՝ անարյուն հանձնելու չի հասնի: հասնի։ Հասնի էլ, իրենք իրենց ստանալիքը ստացել են Եղեռնը դատապարտելու որոշումով: որոշումով։ Բանակցային հռետորությունը, սակայն, չի խանգարի ներքաղաքական պետքերին: պետքերին։ Պատերազմի գնալով, պիտի տպավորություն ստեղծեն, որ իրե´նք չեն հրահրում պատերազմը: պատերազմը։ Այդքան նրբանկատ են դարձել՝ առանց մեծ ախպոր կռվի անբարենպաստ ավարտի կանխատեսումից: կանխատեսումից։ Ըստ էության, որերորդ անգամ երկիրը մտցնելով փակուղի, պիտի համոզեն ժողովրդին, որ ճակատագիրը դարձյալ բարեհաճ չէր, եւ այլ ելք չի մնում, քան արյուն թափելը: թափելը։ Իհարկե, ժողովրդի արյունը: արյունը։ Իհարկե՝ անիմաստ: անիմաստ։ Բայց հո չեն կարող հող հանձնել առանց թարմ արյունի:արյունի։
:Այո, Դաշնակցությունը ստացել է Ղարաբաղի գինը՝ տասնամյակներ առաջ ապահովելով Սփյուռքում հարկ հավաքելու իր լիազորությունը՝ Հայ Դատը հետամտելու ծախսերը հոգալու պատճառաբանությամբ: պատճառաբանությամբ։ Եւ Ֆրանսիայի պառլամենտի որոշումից անմիջապես հետո, ինչպես եւ սպասվում էր, դրսում նոր թափ է առել դաշնակցական էմիսարների զանգվածային հարկահանությունը: հարկահանությունը։ Հայաստանի անկախության հռչակումը մեծապես «խփեց» այդ գործին, եւ անցյալ ողջ տասնամյակին Դաշնակցությունը, վտանգված տեսնելով Սփյուռքի վրա իր ազդեցությունը, կենաց-մահու կենաց֊մահու պատերազմ մղեց Ադրբեջանի հետ պատերազմող հայկական նոր ոտքի կանգնող պետության դեմ: դեմ։
:Եւ մինչ շրջափակման պայմաններում պատերազմող երկիրը ժամանակ կար՝ երկու օրվա հացի պաշարով, չորս օրվա բանակի վառելիքի պաշարով պատերազմ էր մղում Ղարաբաղի ճակատում, Դաշնակցությունը Սփյուռքում տեռորի էր ենթարկել հայությանը՝ «Հայաստան» հիմնադրամի գործունեությունը վիժեցնելու վճռականությամբ, իսկ Հայաստանում ութ թերթ էր հրատարակում Հայաստանի պետության ու բանակի դեմ՝ հայությունից կորզած փողերով: փողերով։ Ես ասում եմ՝ պետության ու բանակի դեմ, ոչ թե իշխանության, որովհետեւ (ի գիտություն հայերի) պատերազմի ժամանակ չի լինում իշխանություն եւ ընդդիմություն, այլ լինում է ճակատ եւ թիկունք: թիկունք։ Առավել եւս՝ չի լինում զինված ընդդիմություն: ընդդիմություն։ Այսինքն, Աֆրիկայում մի տեղ լինում է: է։ Այնտեղ, որտեղ ընդդիմությունն ու թշնամին միեւնույն ցեղից են:են։
:... … Քանի դեռ հայի ցաքուցրիվ միտքը չի ըմբռնում, որ պատերազմող երկրում (սեփական երկրում) կուսակցական զինյալ խմբերի առկայությունը ավելի վտանգավոր է, քան երկրորդ ճակատը, այս երկրից ոչինչ չի ստացվելու: ստացվելու։ Քանի դեռ գոնե Հայաստանում չեն հասկացել, որ Տեր-Պետրոսյանը Տեր֊Պետրոսյանը ժամանակին ոչ թե կուսակցություն է փակել, այլ կասեցրել է ՀԱԲ-ի ՀԱԲ֊ի նման, Սարի Թաղի Վրեժի ավազակախմբի ձեւով պետության զինված ուժերին զուգահեռ այլ զորամիավորումներ ստեղծելու փորձը,-քանի ֊քանի դեռ չկա այդ հասկացողությունը, թե´ նորանոր հեղաշրջումներ կլինեն եւ թե´ նորանոր սկաուտներ կմտնեն՝ պառլամենտը ու կառավարություն կգնդակահարեն: կգնդակահարեն։ Բայց ինչպե՞ս պիտի հասկանա հայությունը, եթե նրա, թվում է թե, ամենադատողունակ մասն անգամ ընկել է հեշտի ակոսը ու դեբիլ մանկան քոքվածությամբ երեք տարի նույն երգն է զլել. զլել․ «Դուք նրանց հալածեցիք, նրանք ձեզ են հալածում, դուք նրանց...»նրանց…», ոչ մի տարբերություն չտեսնելով զինված ընդհատակի ու երկրում լեգալ գործող կուսակցությունների գործունեության միջեւ: միջեւ։ Ինչո՞ւ դեբիլի քոքվածությամբ, ոչ թե թութակի՞: թութակի՞։ Որովհետեւ թութակը նոր բան սովորում է, իսկ դեբիլը՝ ոչ: ոչ։ Նաեւ՝ դեբիլը չի մեծանում:մեծանում։
:... … Հայի՝ իշխանության ու ժողովրդավարության ընկալումը, ախր, ուրի´շ տեսակ է... է… Եթե իշխանություն է, ինչո՞ւ ազգային չէ: չէ։ Եթե ազգային է, ինչո՞ւ տրամվայով չի գնում գործի: գործի։ Եթե հավասարություն է, պետությունը ինչո՞ւ պիտի զինված լինի, իսկ ընդդիմությունը՝ ոչ: ոչ։ Եթե խոսքի ազատություն է, ինչո՞ւ թերթերի բաժանորդագրություն չկա խրամատներում...խրամատներում…
:Ամենեւին պատահական չէ, որ հայի դեստրուկտիվ միտքն է մոգոնել դիմություն տառակապակցությունը՝ իբրեւ ընդդիմության հակառակ իմաստի արտահայտիչ: արտահայտիչ։ Հայերենում ոչ միայն այդպիսի բառ չկա, այլեւ լեզվի կանոններով չէր էլ կարող ստեղծվել: ստեղծվել։ Լեզվի կանոնները՝ մի կողմ, մարդկային բանականությունն է վկայում, որ սկզբում եղել է իմաստը, հետո հակաիմաստը: հակաիմաստը։ Այսինքն, ելման կետ պիտի լինի իմաստը, նույնիսկ բառի համանիշը որոնելիս: որոնելիս։ Հակառակ դեպքում ստացվում է բանալ տգիտություն: տգիտություն։ Բայց չէ՞ որ սա սոսկ տգիտություն չէ, այս հակառակից գալը: գալը։ Սուտ է, որ չհասկանալը պետության փորձառության բացակայությունից է: է։ Եթե այդպես լիներ, ոչ մի պետություն չէր կայանա, որովհետեւ բոլորը չէ՞ որ սկսել են փորձ չունենալուց: չունենալուց։
:Այն բանը, որ մեկ երկրում երկու բանակ չի կարող լինել, եւ մարտը չի կարող ղեկավարվել երկու հրամկետից,-այդքանը ֊այդքանը ըմբռնելու համար նույնիսկ մարդկային ուղեղի անհրաժեշտություն չկա, բնական է այն նվազագույն... նվազագույն… չգիտեմ ինչը... ինչը… թեկուզ այն, ինչով, օրինակ, օժտված է ոչ միայն կոորդինացված գործողություններով որս անող խորամանկ գայլերի ընտանիքը, այլեւ գայլաշան նման անուղեղ հայվանի ոհմակը... ոհմակը… Նույնիսկ այդ նույն գայլաշների՝ ղեկավարող հարձակումից ոչ պակաս կազմակերպված պաշտպանվող խոտակերի երամակը: երամակը։ Բայց մի՞թե հնարավոր է, որ Աստված մեզ զրկած լինի գոնե այդքանից: այդքանից։ Եթե՝ այո, ուրեմն մեր սիմպտոմը բոլորովին այլ է: է։ Դժվար է խոստովանել, բայց ուրիշ ի՞նչ ճանապարհ կա՝ խոստովանելուց բացի: բացի։ Մանավանդ որ, խոստովանելուց հետո անգամ (պատկերացրեք) մեկ շանս, այնուամենայնիվ, մնում է. է․ նայելով ընդօրինակելու պարզագույն հնարը: հնարը։ Վերցնել մի հաջողած ազգի վարքի կանոնները (ազգը ընտրել առանց մտածելու, վիճակ գցելով) եւ առանց խմբագրելու, առանց տեղայնացնելու, առանց ազգային չարաբաստիկ առանձնահատկությունը հիշելու-ընդօրինակել հիշելու֊ընդօրինակել կապկելու աստիճան: աստիճան։ Եթե լրիվ չհաջողենք, հաստատ կստանանք կիսահաջող մի բան:բան։
:Իսկ Դաշնակցությունը ինքնապահպանման բնազդով էր վիժեցնում օգնությունը պատերազմող Հայաստանին, թե չարամտորեն, նշանակություն չունի: չունի։ Բնութագրականն այն է, որ այդ կազմակերպությունը ստեղծվել է որպես թշնամի միջավայրում գործելու կոչված կառույց եւ այդպես գործում է նույնիսկ սեփական երկրում: երկրում։ Այդպես՝ մի ոտքը փախչելու պատրաստ պարտիզան մնում է նույնիսկ այն ժամանակ, երբ իշխանության է գալիս (վկան՝ Առաջին Հանրապետությունն ու այսօրվա Ղարաբաղը լքելը): ։ Եւ ինչպես տեսնում ենք, հարցը նույնիսկ իշխանության ձգտելը չէ, որը բնական կլիներ կուսակցության համար (եթե կուսակցություն լիներ), այլ այն գործելակերպը, որը գիտակցաբար որդեգրված է որեւէ տարածքում քայքայիչ եւ ահաբեկչական գործողություն ծավալելու համար: համար։
:Եւ չի վերափոխվում, որովհետեւ որպես կուսակցություն, որպես լեգալ կառույց չի կարող իր գոյությունը պահպանել դրսում: դրսում։ Իսկ նման բնույթով չի կարողանում կառուցողական ուժ լինել նույնիսկ իշխանություն ստանալու դեպքում: դեպքում։ Որովհետեւ իրենց խնդիրը այս Հայաստանը չէ: չէ։ Եւ քանի դեռ իրենց խնդիրը այս Հայաստանը չէ, նրանք վտանգավոր են լինելու այս պետական կազմավորման համար: համար։ Նրանք չեն կարող ինքնուրույն վերափոխվել (եթե անգամ ուզենան) եւ դառնալ քաղաքական պրոցեսի մասնակից կուսակցություն: կուսակցություն։ Նրանց կարելի է միայն ստիպելով դարձնել այդպիսին տասնամյակների ընթացքում: ընթացքում։ Իր բնույթով, բազմաթիվ ազգերի մեջ գոյատեւելու օբյեկտիվ պրոբլեմներ ունենալով՝ Դաշնակցությունը չի կարող հազարումի կասկածելի կապերով կապված չլինել պետական ու ոչ պետական կասկածելի ուժերի հետ, եւ, բնականաբար, չի կարող ամենատարբեր կախվածություններ չունենալ: չունենալ։ Դա այդ կուսակցության գոյատեւման երաշխիքն է: է։
:Եթե այդպիսի բազմադեմությամբ նա կարող է օգտակար լինել բազմադեմ Սփյուռքին, ապա հայկական պետությունը դրանից միայն կվտանգվի: կվտանգվի։ Բայց հայ քաղաքական (նաեւ ոչ քաղաքական) ուժերի միջեւ աշխատանքի այս բաժանումի անհրաժեշտության գիտակցությունը պիտի դաջվի նախ հայ հասարակական-քաղաքական հասարակական֊քաղաքական մտքի գորշության վրա:Ծանր վրա։Ծանր խնդիր է, քանի որ (որքան էլ վիրավորական է մեր ազգային ինքնագիտակցության համար) Դաշնակցությունը ամենահայկական կազմակերպությունն է՝ ազգային արատների խտացած պատկեր: պատկեր։ Ավելի հայկական անհնար է պատկերացնել:պատկերացնել։
