«Անծանոթ ինքնակենսագրություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

16:51, 21 Փետրվարի 2014-ի տարբերակ

Անավարտ Այս ստեղծագործությունը դեռ ամբողջովին տեղադրված չէ Գրապահարանում

Անծանոթ ինքնակենսագրություն

/հեքիաթներ մեծահասակների համար/

Նախաբանի փոխարեն

Մի օր /մի քանի օր, ամեն ամիս/ մարդը հոգնած /առույգ, տխուր, ուրախ, հուզված, էլի տխուր/ եկավ տուն /իր ունեցած-չունեցած բոլոր տները/ ու սկսեց նամակ գրել /նամակներ, հեքիաթներ, արձակ, բանաստեղծություններ/: «ՈւՄ» հարցի կողքին ծրարի վրա դրեց սովորական փողոցի ու քաղաքի անուն /բոլոր քաղաքների անունները, մեր երկրի, մեր երկրագնդի՝ հետաքրքիր է, ի՞նչ է մեր երկրագնդի անունը/ եւ մի անունազգանուն /մի քանի ազգանուն, բոլոր անունները/: Հետո կպցրեց նամականիշը, որի վրա պատկերված էր հենց ինքը, գնաց փոստ եւ որքան որ հնարավոր էր՝ ուղարկեց ամենաշտապ ձեւով:

Մի քանի ամիս հետո, փոստարկղը բացելիս նա տեսավ, որ չվող թռչունի պես իր նամակը /նամակները, հեքիաթները, արձակը, բանաստեղծությունը/ հետ է եկել:

Նա բաց արեց այն ու սկսեց կարդալ…

Հեքիաթ փուչ ընկույզների մասին

Հեքիաթ թռչող ձիու, պինգվինների ու երեխաների մասին

Հեքիաթ սպիտակ պոչով շան մասին

Հեքիաթի թվաբանությունը՝ 1+1+1=1

Երեք մարդ դանդաղ մոտենում էին դաշտի մեջ արածող ձիերին։ Նրանցից մեկը մի կաղ ծերունի էր, մյուսը աշխույժ ու ջլատ մի թզուկ էր, իսկ երրորդը՝ խիստ աղջկական շարժումներով մի երիտասարդ։ Նրանցից մեկը ինչ֊որ բան էր պատմում։

Ձիերը խելացի կենդանիներ են․․․

Երիտասարդը անընդհատ իր բթամատն ու ցուցամատը բերանի ծայրերից իջեցնում եւ միացնում էր կզակի վրա։ Մյուս ձեռքում նա մի թղթի կտոր էր բռնել, որի վրա հավասարումներ էին գրված։ Ծերունին մռայլ կարդում էր։ Հավասարումը բոլոր անհատյներով էր, ու զարմանալին այն էր, որ ինչ անհայտ էլ տեղադրում էին՝ լուծումը ճիշտ էր ստացվում։ Իսկ թզուկը, այս թզուկն անգրագետ էր ու վայրենի հայացքով նայում էր երկնքի ու դաշտի միացման գծին, կարծես փնտրում էր հորիզոնը եւ կարծես երբեմն գտնում էր․․․

Քիչ հեռու ձիերից մեկը առանձնացել ու հոտոտում էր տետրակների մի կույտ։ Ծերունին անհաջող օգտագործելով իր գավազանը՝ առաջ գնաց, երիտասարդը աղջկական շարժումներով հետեւեց նրան, եւ նրանք երկուսով սկսեցին թերթել այդ տետրերը։ Դրանց մեջ գրված էին ինչ֊որ լեզվի քերականության կանոններ, ու բոլոր տետրերը կարծես արտագրված էին իրարից։ Երիտասարդը անմիջապես հանեց գրիչը ու սկսեց իր մոտ նախադասություններ արտագրել, իսկ ծերունին դեռ դժգոհ ընթերցում էր ու կարեւոր բաներ էր փնտրում։

Թզուկը հեռվում կանգնած դիտում էր։ Նրա համար ամեն մի տետրը մի աղյուս էր։ Այս թզուկը հին թզուկ էր եւ մասնակցել էր Բաբելոնի աշտարակաշինությանը ու նա հիմա մտքում նորից կառուցում էր այն։ Ամեն ինչ ճիշտ էր լինում, քանի որ տետրերի կույտը հեռվից նման էր աղյուսացած մի ալիքի․․․

Վերջապես ծերունին գտավ իր ուզածը՝ մահվան մասին այնտեղ ոչինչ չկար գրված։ Երիտասարդի մատները, որոնք գրիչն էին բռնել, վաղուց արդեն գտնվում էին բերանի ծայրերում։ Իսկ թզուկը ձանձրացել էր իր աշտարակը անընդհատ վերակառուցելուց։

Գավազանի պարտականությունները ծերունին նորից սխալ օգտագործեց ու վայր ընկավ։ Նրան անմիջապես օգնեցին, բայց այդպես լռությունը ավելի շեշտվեց, ու երիտասարդը ասաց․

―Մարդիկ տարբե՞ր են իրարից․․․

Թզուկը մի տեսակ անհուսալիորեն վարից վեր նայեց նրա վրա, կարծես հենց նոր էր կորցրել հորիզոնը։ Իսկ ծերունին իմաստունի դիրք ընդունեց ու ասաց․

―Այո։ Մարդիկ կարող են իրար նման լինել, բայց մարդն ինքն իրենից շատ է տարբեր․․․

Պատասխանը ոչ մեկին դուր չեկավ։ Թզուկի հայացքից երեւում էր, որ տանել չի կարողանում ծերունուն ու, մանավանդ, նրա դատողությունները կյանքի ու մահվան մասին։

Իսկ երիտասարդը ժպտում էր քնուշ արհամարհանքով։

Ծերունին ավելի շփոթվեց այդ հայացքներից ու սկսեց համոզել նրանց, որ վերջապես պիտի ինչ֊որ տեղ կանգ առնել ու կառուցել մի լավ տուն, հենց թեկուզ այստեղ։ Նա հուզված պատմում էր, թե ինչպես իրենք կվարեն հողը ու կցանեն տարբեր տեսակի բույսեր եւ կապրեն այդպես իրենց հարազատ տանը հանգիստ ու խաղաղ կյանքով։

Թզուկն այդ բոլորը լսում էր վայրենի անտարբերությամբ, բայց երիտասարդին դա հետաքրքիր էր թվում, եւ նրանք սկսեցին գերաններ որոնել։ Իհարկե, գերանները գտան ու քարշ տվին այնտեղ, որտեղ պիտի լիներ իրենց ապագա հարազատ տունը։

Թզուկն առույգ ու վստահ տեղադրում էր առաջին գերանը, իսկ երիտասարդը հոգնել էր այդ տղամարդկային աշխատանքից։ Նրանց հայացքները պատահմամբ բախվեցին իրար ու ձուլվեցին։ Դա վերջին անգամ էր։

Նրանք վերվրեցին մի գերան ու խաչաձեւ մեխեցին առաջին գերանին։ Քիչ հեռվում գերանները սղոցող ծերունին տեսնելով այդ՝ սկսեց բղավել, որ նրանք սխալ են ամրացնում, որ այդպես չպիտի լինի։ Բայց հետո տեսավ, որ նրանք չեն շարժվում իրենց տեղից՝ ինքը մոտեցավ, ձեռքը երկարեց, որպեսզի պոկի սխալ ամրացված գերանը։ Թզուկը շատ ճկուն մի շարժումով բռնեց նրա ձեռքը ու մեխեց գերանին։ Ծերունին ցավից թուլացած՝ մռնչաց․․․

Հետո երիտասարդը նուրբ շարժումներով օգնեց նրան մեխել ծերունու մյուս ձեռքն ու ոտքերը։ Այդ ողջ արարողությունից հետո ծերունին մի պահ ուշքի եկավ եւ ուզեց ինչ֊որ բան ասել։ Երեւի ուզեց ասել, որ մարդը չափազանց տարբեր է ինքն իրենից, կամ ուրիշ մի շատ կարեւոր բան, բայց չկարողացավ, եւ թուլացած նրա գլուխն ընկավ աջ ուսի վրա․․․

Նրանք արդեն ուզում էին հեռանալ, երբ նկատեցին քիչ հեռու ընկած գավազանը։ Թզուկը բարձրացրեց այն գետնից ու ինչքան ուժ ուներ շպրտեց արածող ձիերի կողմը։ Ձիերը մի պահ անհանգստացած բարձրացրին գլուխները, հետո նորից իջեցրին ու շարունակեցին հանգիստ արածել․․․

Թզուկը հանկարծ ավելի աշխուժացավ, իրեն ավելի ազատ ու անկաշկանդ զգաց եւ առույգ ու վայրենի նայեց աշխարհի վրա։ Նա սկսեց վազվզել, բայց ծաղիկներ չգտավ ու ընտիր հասկերից մի փունջ կազմեց, հետո փունջը դեն շպրտեց, մեջքի վրա պառկեց խոտերի մեջ, ձեռքերը երկարեց ու շատ նմանվեց խաչված ծերունուն՝ կարծես ինքն իրեն։ Սակայն չդիմացավ, նորից կանգնեց ու նորից սկսեց վազել այս ու այն կողմ։

Զարմացած ու հիացած երիտասարդը գրպանից հանեց իր թղթերը, ուզեց դեն շպրտել ու վազել նրա ետեւից, բայց մի սովորական հոգնություն զգաց իր մեջ եւ թղթերը խնամքով ծալեց ու դրեց մյուս գրպանը․․․

Եւ ահա պարզվեց, որ այն անգամը վերջինը չէր, երբ նրանք նայեցին իրար։ Նորից բախվեցին նրանց հայացքները, բայց չձուլվեցին, ու երիտասարդը շփոթվեց։ Եւ ինչպես միշտ լինում էր նրա հետ շփոթվելիս՝ խոսեց․

―Ես ուզում եմ «դու» լինեմ, հասկանու՞մ ես, ոչ թե ուզում եմ փոփոխվեմ ու վերածվեմ քեզ, այլ ուզում եմ «դու» լինեմ․․․

Իհարկե թզուկը ոչինչ չհասկացավ, բայց բնազդաբար ինչ֊որ բան զգաց ու շուռ եկավ՝ մի կերպ զսպելով տետրերի ու գավազանների նկատմամբ ունեցած իր ատելությունը․․․

Երիտասարդը զգույշ պառկեց խոտերի վրա, կտրեց աջ ձեռքի երակը ու երկարեց։ Հետո մյուս ձեռքի բթամատն ու ցուցամատը մոտեցրեց բերանի ծայրերին, փակեց աչքերը ու պատկերացրեց դաշտի միջով վազող միլիոնավոր քրիստոսների․․․

Իսկ թզուկն այդպես էլ շուռ չեկավ, նա հայացքով փնտրում էր հորիզոնը ու կարծես գտավ եւ վայրենի բղավոցներով վազեց դեպի այն։

Հեռվում արածող ձիերը նույնիսկ գլուխները չբարձրացրին․ կարծես վազողները ոչ թե երեքն էին, այլ մեկը։

Ձիերը խելացի կենդանիներ են․․․

Հեքիաթ Լոպե Դե Վեգայի «16֊րդ սիմֆոնիայի» մասին

―Լոպե դե Վեգա, Լոպե դե Վեգա․․․․ Որտեղի՞ց ընկավ անունը միտքս։ Երեւի դա ֆրանսիացի հանճարեղ երաժիշտ է, տասնվեց սիմֆոնիաների հեղինակ։ Լոպե դե Վեգա, Լոպե դե․․․

Նա հիմա այնպիսի տրամադրություն ուներ, որ եթե փողոցում ծառ կար ու ծառի կողքին էլ սյուն, ուրեմն ամեն ինչ լավ է․․․

Մի խումբ մարդիկ կանգնել ու վերեւ էին նայում։ Եւ իսկապես զարմանալի է։ Փողոցի ծառերից մեկը այս աշնան կեսին, ու այն էլ կիրակի օրը, ծաղկել էր։ Նա նույնպես մոտեցավ, դրանք փոքրիկ, սպիտակ ծաղիկներ էին, իսկ դա չծաղկող ծառ էր․․․

Նրան մոտ կանգնած մարդը մի ուրիշի պատմում էր, որ քիչ առաջ այնտեղ է եղել բուսաբանական գիտությունների թեկնածու այսինչ այսինչյանը։

Մի մարդ, որը երեւի վաղուց էր այդտեղ ու մտազբաղ նայում էր գետնին՝ մրմնջաց․

―Էհ, կարեւորը մարդս մարդ լինի,֊ու հեռացավ։

Բոլորը ինչ֊որ բաներ էին ասում, ու ոչ ոք չէր ուզում հավատալ, որ դա գուցե պատահականություն է․․․

Մի ծերունի շատախոսում էր իր մանկության մասին ու պատմում, թե ինչպես երեսունչորս տարի առաջ իրենց բակի բարդին ծաղկել էր ձմռանը եւ․․․

Կարծես դա մի վայր էր, ուր մարդիկ եկել էին պատմելու իրենց տեսած արտասովոր դեպքերը եւ վերջապես իմանալու դրանց գաղտնիքը։

Թե ինչպես մի մարդ վախից թռել է տասներկու մետրանոց գետը, կամ՝ ինչպես սոված գայլը խնամել է իրենց հարեւանի ծծկեր երեխային, ինչպես իր մորաքրոջ տղան ունեցել է քառասուներեք աստիճան տաքություն․․․

Շատերը մոռացել էին ծաղիկների մասին ու ծիծաղելի դեպքեր էին պատմում։ Ոմանք էլ իրենք իրենց հարց էին տալիս՝ գուցե այսպես էլ պիտի լինե՞ր․․․

Իսկ նա կանգնել էր այդ բոլորի մեջ ու մտածում էր, որ վաղը այն բուսաբանական գիտությունների թեկնածուն կբացահայտի գաղտնիքը եւ բոլորը ուրախ կլինեն, քանի որ դա պատահականություն չի լինի։ Սակայն կարելի է այս գիշեր սղոցել ծառը ու տնկել իմ պատուհանի առաջ։ Շառը կսկսի չորանալ։ Իսկ ինչքան են հարկավոր մեզ այս ծաղիկները․․․

Պարզվեց, որ այստեղ կար նաեւ մի շնորհալի հռետոր, որն ավելի շատ խոսում էր ձեռքերով․

―Խեղճ ծառ։ Նա ձանձրացել է՝ միշտ տեսնելով այս փողոցը, այս մարդկանց ու այս երկինքը․․․ Իսկ ի՞նչ ենք անում մենք, երբ ձանձրանում ենք։ Անում ենք արտակարգ, անսովոր մի բան։ Դե, նա էլ ստիպված ծաղկել է։ Եւ ճիշտ է արել։ Հասարակությունը․․․

Նա արդեն չէր լսում ու մտածում էր, թե ինչ պիտի պատասխանի մայրը, երբ երեխան հարցնի այս ծառի մասին։ Մոր համար դժվար չի լինի ու նա այս բոլորը կկապի Ձմեռ պապի, կամ չարություն անելու հետ։

―․․․․ծառը բողոքում է․․․,֊ բղավում էր շնորհալի հռետորը ու ձեռքերով բողոք էր նկարում․․․

―Իսկ դուք որտեղի՞ց գիտեք․․․,֊ հարցրեց մի մարդ, որն ըստ երեւույթին ծաղկավաճառ էր։ Բոլորը ծիծաղեցին։ Հետո միանգամից լռեցին։ Խմբին էր մոտենում մի կույր ծերունի՝ գավազանը ձեռքին։ Երեւի նրան պատմել էին այս մասին։ Նա, իր գավազանը թխկթխկացնելով, վերջապես գտավ ծառը ու սկսեց շոշափել։ Հետո գավազանը հենեց ծառին ու սկսեց խոսել դանդաղ, բայց ոչ աղերսող ձայնով։

―Ես չեմ տեսնում այս ծառը ու չգիտեմ՝ հիմա աշուն է, թե գարուն։ Բայց ես հավատում եմ Ձեզ։ Վերջապես ծաղկել է։ Դուք ճիշտ եք, ճիշտ է։ Ես հավատում եմ Ձեզ։ Ուրեմն՝ լինում են հրաշքներ։ Ծաղկել է, վերջապես ծաղկել է․․․

Նրա կոկորդի վրա շեշտված խնձորակը դժվարությամբ վեր բարձրացավ ու իջավ։ Նա ուզեց գնալ։ Մի քանի քայլ արեց։ Հետո հիշեց, ետ դարձավ, շոշափելով գտավ գավազանը ու թխկթխկացնելով հեռացավ։

Մի քանի րոպե բոլորը լուռ էին։ Հետո կամաց֊կամաց սկսեցին աղմկել։ Քիչ անց շնորհալի հռետորը սթափվեց ու շարունակեց․

―․․․Այնտեղ պատերազմ է,֊ բղավում էր նա, ցույց տալով դիմացի շենքը,֊ իսկ այս ծառը չգիտես ինչու ծաղկել է․․․

Նա կանգնել էր խմբից քիչ հեռու եւ ոչինչ չէր ասում։ Մտածում էր այն մասին, թե ինչ կլիներ, եթե մի խուլ ու համր գար ու տեսներ այս ամենը։ Երեւի նա երկար կնայեր վերեւ եւ գուցե կսկսեր հոտոտել, գործի դնելով իր ունեցած զգայարանները․․․

Մի փոքր աղջիկ եկավ, իր տարիքի համեմատ մի ճյուղ պոկեց ծառից, հոտոտեց ու վազելով հեռացավ։ Մի պահ բոլորը նայեցին նրա ետեւից, հետո նայեցին իրար, ինչ֊որ բաներ հիշեցին ու սկսեցին պոկոտել ծառի ճյուղերը եւ անաղմուկ հեռացան։

Պոկեց այն մարդը, որը ծաղկավաճառ էր։ Պոկեց նաեւ շնորհալի, չափազանց շնորհալի հռետորը․․․

Եւ դրանք մարդիկ էին, որոնց բոլոր զգայարանները գործում էին անթերի․․

Ուշ գիշեր էր։ Իսկ նա միայնակ կանգնած էր ծառի դիմաց ու չէր հիշում Լոպե դե Վեգային։

Հեռվում, պատի տակ նստած կույր մարդը ժպտում էր․․․