«Աստվածային կատակերգություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Գրապահարան-ից
(Նոր էջ «{{Վերնագիր |վերնագիր = Աստվածային կատակերգություն |հեղինակ = Դանտե Ալիգիերի |թարգմանիչ = Արբուն Տ...»:)
 
Տող 5. Տող 5.
 
|աղբյուր =  
 
|աղբյուր =  
 
}}
 
}}
 +
 +
 +
= ԴԺՈԽՔ =
 +
 +
== Երգ առաջին ==
 +
 +
<poem>
 +
Կիսաճամփին մեր այս կյանքի նախընթաց
 +
Ես կորցըրի ճանապարհը ճշմարիտ
 +
Եվ ինձ գտա մի անտառում մթամած։
 +
 +
Օ՜, դժվար է արտահայտել, թե որքան
 +
Վայրի, դժնի ու մռայլ էր անտառն այդ.
 +
Պակուցիչ է հիշելն անգամ սոսկական։
 +
 +
Նա դառնաշունչ ու ահեղ էր մահվան պես.
 +
Բայց ցույց տալու համար բարիքն իմ գտած՝
 +
Կպատմեմ, թե ինչեր տեսա այնտեղ ես։
 +
 +
Չգիտեմ, թե ինչպես մտա ես այնտեղ,
 +
Այնքան էի քնաթաթախ այն պահին,
 +
Երբ բաց թողի ճամփան ուղիղ ու անշեղ։
 +
 +
Բայց երբ հասա ստորոտը մի լեռան,
 +
Ուր փակվում էր այն հովիտը չարաշուք,
 +
Որ իմ սիրտը ահաբեկել էր այնքան,
 +
 +
Վեր նայեցի և տեսա, որ գագաթն իր
 +
Շողերով էր արդեն պատած արևի,
 +
Որ լուսեղեն ուղեցույց է անպատիր։
 +
 +
Այնժամ մի քիչ մեղմեց սոսկումն իմ խորին,
 +
Որ իմ սրտի խոոոչում էր լճացել
 +
Իմ անցկացրած անդոհալի գիշերին։
 +
 +
Եվ ինչպես նա, ով հևհևուն ու թասուն,
 +
Ծովից դեպի ծովեզերքը նետվելով,
 +
Նայում է ետ՝ ալիքներին փոթորկուն,
 +
 +
Այսպես հոգիս, որը տալիս էր դեռ խույս,
 +
Դարձավ ետև՝ նայելու այն անտառին,
 +
Ուրկից ոչ ոք դուրս չի եկել անկորույս։
 +
 +
Երբ քիչ հանգիստ տվի մարմնիս հոգնաբեկ,
 +
Ճամփա ընկա դեպի բարձունքն ամայի,
 +
Հենվելով միշտ իմ պինդ ոտի վրա մեկ։
 +
 +
Եվ ահա ճիշտ իմ վերելքի սկզբին,
 +
Թեթևաշարժ ու ժիրաժիր մի հովազ,
 +
Որ պատված էր պիսակներով երփներփին,
 +
 +
Դեմըս ելավ ու չթողեց բարձրանալ,
 +
Այլ մանավանդ ճամփաս այնպես խափանեց,
 +
Որ քանիցըս ես ուզեցի ետ դառնալ։
 +
 +
Նախաժամն էր արշալույսի վաղորդյան,
 +
Եվ արևն այն աստղերի հետ էր ծագում,
 +
Որոնց հետ էր այնժամ, երբ Սերն աստվածյան
 +
 +
Շարժում տվեց մարմիններին գեղատես։
 +
Գտնելով պահն ու եղանակն հուսալի,
 +
Արդեն այնքան երկյուղ չէի զգում ես
 +
 +
Այն գազանից պատած մորթով գույնզգույն.
 +
Բայց ես նորից համակվեցի սոսկումով,
 +
Երբ երևաց ինձ մի առյուծ հանկարծույն։
 +
 +
Սա կարծես թե իմ վրա էր հարձակվում,
 +
Ահիպարան ու մոլեգին կեցվածքով,
 +
Որից օդն իսկ սարսափահար էր թվում։
 +
 +
Նույն պահին ես տեսա մի գայլ էգ ու չոր,
 +
Որ սովահար ու անհագ էր երևում
 +
Եվ շատերի կյանքն էր դարձրել տանջավոր։
 +
 +
Սա ինձ այնքան պատճառ դարձավ խոովքի
 +
Քստմնելի ու ահռելի իր տեսքով,
 +
Որ ես արդեն կորցրի հույսըս վերելքի։
 +
 +
Եվ ինչպես նա, ով դիզում է անընդհատ,
 +
Բայց երբ հանկարծ իր ձեռք բերածն է կորցնում,
 +
Տխրում է և իրեն զգում հույժ վհատ,
 +
 +
Այսպես վհատ ինձ զգացի, հիրավի,
 +
Երբ գայլը ինձ ետ էր քշում դեպ այնտեղ,
 +
Ուր շողերը չեն թափանցում արևի։
 +
 +
Մինչ ես դեպի հովիտն էի թավալվում,
 +
Իմ աչքերին ներկայացավ մի հոգի,
 +
Որը վաղուց ի վեր լռած էր թվում։
 +
 +
Տեսնելով այդ ամայության մեջ նրան,
 +
Ես գոչեցի. «Ողորմիր ու փրկիր ինձ,
 +
Իրական մարդ դու լինես, թե ուրվական»։
 +
 +
Պատասխանեց. «Մարդ չեմ արդ, մարդ եղել եմ.
 +
Ես սերել եմ ծնողներից լոմբարդցի
 +
Եվ ծնվել եմ Մանտովայամ աննսեմ.
 +
 +
Ծնվել եմ ուշ, օրոքն Հուլիոս Կեսարի,
 +
Ապրել Հռոմում Օգոստոսի շուքի տակ,
 +
Երբ դեռ կային սուտ աստվածներն ազգերի։
 +
 +
Եղա պոետ և երգեցի փառքն անանց
 +
Անքիսորդու, որ հեոացավ Տրոյայից,
 +
Երբ հրկիզվեց Իլիոնը սիգապանծ։
 +
 +
Բայց դու ինչո՞ւ վայրն ես գնում տանջանքի,
 +
Ինչո՞ւ համար չես ելնում լեռն հեշտավետ,
 +
Որ սկիզբն է, պատճաոն ամեն բերկրանքի»։
 +
 +
Ես պատասխան տվի դեմքով պատկառուն.
 +
«Դո՞ւ ես Վիրգիլն և այն աղբյուրը, ուրկից
 +
Պերճ խոսքերի գետ է հորդել լայնահուն։
 +
 +
Օ՜, դու բոլոր պոետների փառք ու լույս,
 +
Արժեն սերն ու տքնությունը հարատև,
 +
Որով հատորդ վերծանեցի խորասույզ։
 +
 +
Դու ես վարպետս ու հեղինակս իմ երեց.
 +
Դու ես լոկ նա, որից էլ ես ստացա
 +
Գողտրիկ ոճը, որը պատիվ ինձ բերեց։
 +
 +
Տես գազանը, որ ճամփաս է խափանում,
 +
Օգնիր ինձ, ո՛վ հռչակավոր իմաստուն,
 +
Նա իմ բոլոր մարմինը դող է հանում»։
 +
 +
Պատասխանեց ի տես իմ մեծ երկյուղի.
 +
«Եթե կուզես պրծնել հովտից այս մռայլ,
 +
Պետք է ընտրես բոլորովին այլ ուղի.
 +
 +
Քեզ չարչարող այդ գայլ-գազանը դժնյա
 +
Ոչ ոքի չի թողնում անցնել իր ճամփով
 +
Եվ տեսածին սպանում է անխնա։
 +
 +
Նա բնությամբ այնքան չար է, գարշելի,
 +
Որ խժռելով չի հագենում երբևէ
 +
Եվ լափելուց հետո քաղցում ավելի։
 +
 +
Մարդիկ շատ կան, որոնց է նա կպչում հար,
 +
Եվ ավելի կշատանան, մինչև որ
 +
Քերծեն գա ու նրան մեռցնի չարաչար։
 +
 +
Սա ոչ հողով, ոչ մետաղով կսնվի,
 +
Այլ պատիվով, իմաստությամբ ու սիրով.
 +
Նա Ֆելտրի և Ֆելտրի միջև կծնվի։
 +
 +
Նա կփրկի ստորանկյալ Իտալիան,
 +
Որի համար զոհ գնացին կարեվեր
 +
Տուռնոն, Նիսոն, Էվրիալն ու Կամիլլան։
 +
 +
Նա կվանի գայլին ամեն քաղաքից,
 +
Մինչև նորից Դժոխքի խորքը խրի,
 +
Ուրկից դուրս էր եկել մղված մախանքից։
 +
 +
Արդ ի խնդիր քո փրկությանն ապահով՝
 +
Հետևիր ինձ, քեզ կլինեմ աոաջնորդ
 +
Ու կանցկացնեմ հավերժական կայանով։
 +
 +
Անդ կլսես անհույս ճիչեր ցավագին
 +
Եվ կտեսնես հին հոգիներ տանջահար,
 +
Որոնք երկրորդ մահ են տենչում անձկագին.
 +
 +
Ապա նրանց, որ տանջվում են հաճույքով
 +
Կրակի մեջ, զի հույս ունեն, որ մի օր
 +
Կհամբառնան երանելի հոգվոց քով։
 +
 +
Իսկ սրանց մոտ եթե ելնել փափագես,
 +
Կա ինձանից արժանավոր մի հոգի,
 +
Որին պիտի հեռանալիս հանձնեմ քեզ.
 +
 +
Քանզի կայսրը, որ գերիշխանն է երկնի,
 +
Չի՛ կամենա իմ մուտքը իր քաղաքում,
 +
Զի ես չեղա իր օրենքին ընտանի։
 +
 +
Նա ամենուր տեր է, երկնում՝ տիրակալ.
 +
Նրա քաղաքն ու գահույքը այնտեղ են.
 +
Երջանիկ է նա, ով դառնում է ընտրյալ»։
 +
 +
Եվ ես նրան. «Հայցում եմ քեզ, ո՛վ պոետ,
 +
Հանուն Աստծու, որին դու չես ճանաչել,
 +
Ազատիր ինձ այս վիճակից չարաղետ.
 +
 +
Տար ինձ այնտեղ, որի մասին խոսեցիր,
 +
Որ ես տեսնեմ դարպասը սուրբ Պետրոսի
 +
Եվ նրանց, որ ներկայացրիր տանջակիր»։
 +
 +
Այնժամ շարժվեց, և ես հետքով գնացի։
 +
</poem>
 +
 +
== Երգ երկրորդ ==
 +
 +
<poem>
 +
Օրն անցել էր, և օդն արդեն մթնշաղ
 +
Հանգչելու էր հրավիրում աստվորաց.
 +
Ապրողներից լոկ ես էի անխաղաղ,
 +
 +
Որ պատրաստվում էի պայքար մղելու
 +
Այն կրկնակի դժվարաթյանց դեմ, որոնք
 +
Ես կպատմեմ հետո առանց թյուրելու։
 +
 +
Արդ ինձ օգնեք, ո՛վ Մուսաներ, ո՛վ հանճար,
 +
Տեսածներըս արձանագրած ո՛վ իմ միտք,
 +
Աստ կերևա ազնվությունդ անաչառ։
 +
 +
Ես դիմեցի. «Ո՛վ բանաստեղծ առաջնորդ,
 +
Ձեռնարկելուց առաջ քայլը այդ դժվար,
 +
Տես, թե ունե՞մ բավական ուժ անհողդողդ։
 +
 +
Դու ասում ես Սիլվիոսի հոր մասին,
 +
Որ նա գնաց անմահ աշխարհն հանդերձյալ,
 +
Մահկանացու մարմնից չելած տակավին։
 +
 +
Սակայն եթե Արարիչը չարատյաց
 +
Շնորհ արեց նրան, ապա, երբ խորհենք,
 +
Թե ով էր նա և ինչի էր սահմանված,
 +
 +
Խելոք մարդուն այդ չի թվա անպատեհ.
 +
Զի երկնքում նա ընտրվեց նախահայր
 +
Ե՛վ Հոոմի, և՛ կայսրության նրա վեհ։
 +
 +
Այս երկուսը հաստատվեցին, որպեսզի
 +
Պատրաստեն տեղն այն գահույքի սրբազան,
 +
Ուր փոխանորդն է նստում մեծ Պետրոսի։
 +
 +
Նա այդ այցով քո տաղերգած՝ բավական
 +
Բաներ լսեց, որ դարձան հիմք ու պատճառ
 +
Իր հաղթության և ծիրանուն պապական։
 +
 +
Ապա այնտեղ գնաց Անոթն Ընտրության
 +
Ներզորություն բերելու այն հավատին,
 +
Որ սկիզբն է ճանապարհի փրկության։
 +
 +
Իսկ ես ինչո՞ւ, ո՞ւմ շնորհիվ այնտեղ գամ.
 +
Ես ոչ Էնեաս, ոչ առաքյալ Պողոսն եմ.
 +
Ես այդ պատվին արժանի չեմ էլ անգամ։
 +
 +
Եթե ես քո առաջարկը ընդունեմ,
 +
Վախենում եմ, որ խոլություն ինձ թույլ տամ.
 +
Հասկացիր ինձ, դու խելոք ես ու խոհեմ»։
 +
 +
Եվ ինչպես նա, ով իր ուզածը հանկարծ
 +
Էլ չի ուզում և, իր միտքը փոխելով,
 +
Իսպառ ետ է կանգնում գործից ձեռնարկած,
 +
 +
Այսպես արի ես այն լանջի վրա մութ.
 +
Զի վարանոտ՝ ետ կացա այն ձեռնարկից,
 +
Որ սկզբում ես հանձն առա այնքան շուտ։
 +
 +
Այնժամ ասաց աոաջնորդըս մեծարգո.
 +
«Եթե ես քո խոսքերը լավ հասկացա,
 +
Երկչոտությամբ է պաշարված հոգին քո.
 +
 +
Դա շատ հաճախ այնպես ընկճում է մարդուն,
 +
Որ խզում է նրան ազնիվ ձեռնարկից,
 +
Ինչպես շուքն է խրտնեցնում կենդանուն։
 +
 +
Որպեսզի դու այդ երկյուղից ազատվես,
 +
Կասեմ ինչու եկա և ինչ լսեցի,
 +
Որի համար ես վշտացա խորապես։
 +
 +
Կանգնել էի հոգիների մեջ առկախ,
 +
Երր ինձ կանչեց մի կին այնքան գեղեցիկ,
 +
Որ ուզեցի նրան լսել անհապաղ։
 +
 +
Շողում էին աչքերն ինչպես վառ աստղեր.
 +
Նա մեղմանուշ, հրեշտակային ձայնիկով
 +
Սկսեց ոգել այս խոսքերը համոզկեր.
 +
 +
«Ո՛վ մանտուացի ազնիվ հոգի, հիրավի,
 +
Որի փառքը դեռ տևում է աշխարհում
 +
Եվ կտևի որքան աշխարհը տևի.
 +
 +
Իմ սիրելին, բայց ոչ բախտի սիրելին,
 +
Ճանապարհին այնքան արգելք է տեսել,
 +
Որ երկյուղից ետ է դարձել տրտմագին։
 +
 +
Վախենում եմ, նա այնքան է մոլորվել,
 +
Որ, դատելով նրա մասին լսածից,
 +
Նրան ուշ եմ ես օգնության դուրս եկել։
 +
 +
Արդ դու գնա և խոսքերով քո խոհեմ,
 +
Եվ ինչով որ հարկ է նրան փրկելու,
 +
Օգնիր նրան, որպեսզի ես սփոփվեմ։
 +
 +
Բեատրիչեն եմ ես, որ քեզ հղում եմ.
 +
Ես եկել եմ գրգարանից երկնային.
 +
Սերն ինձ մղեց, որ այստեղ գամ ու խոսեմ։
 +
 +
Երբ ես նորից իմ Տիրոջ մոտ համբառնամ.
 +
Քեզ բազմիցըս պիտի գովեմ նրա մոտ»։
 +
Ի պատասխան բարբառեցի ես այնժամ.
 +
 +
«Ո՛վ բարի ու առաքինի կին երկնի,
 +
Որով մարդը վսեմանում է հոգով
 +
Ավելի քան ամեն էակ կենդանի.
 +
 +
Քո հրամանն այնքան է ինձ հաճելի,
 +
Որ կաշխատեմ այն կատարել անհապաղ.
 +
Հարկ չկա, որ կամքըդ հայտնես ավելի։
 +
 +
Բայց դու ինչո՞ւ չես վախեցել իջնելու
 +
Խորխորատն այս այն երկնքից լայնարձակ,
 +
Ուր դառնալու փափագով ես այրվում դու»։
 +
 +
«Քանի որ դու այդքան ուզում ես գիտնալ,—
 +
Պատասխանեց,— կարճ խոսքերով քեզ կասեմ,
 +
Թե ես ինչու չեմ վախենում այստեղ գալ։
 +
 +
Պետք է միայն այն բաներից վախենալ,
 +
Որ կարող են թաքուն վնաս հասցընել,
 +
Մյուսներից երկյուղ պետք չէ ունենալ։
 +
 +
Արարիչը ինձ այնպես է ստեղծել,
 +
Որ չի դիպչում ինձ ձեր վիճակը տխուր,
 +
Եվ չի կարող Դժոխքի հուրն ինձ խանձել։
 +
 +
Երկնքում կա մի կին ազնիվ ու բարի,
 +
Որ գթալով տառապյալին մոլորյալ,
 +
Բեկանում է խիստ դատաստանը վերի։
 +
 +
Սա Լուչիային կանչեց իր մոտ և ասաց.
 +
— Հավատարիմդ օգնությանն է քո կարոտ,
 +
Քեզ եմ նրան հանձնարարում առ ի տած։—
 +
 +
Լուչիան, ամեն անգթության թշնամի,
 +
Վեր կացավ և եկավ այնտեղ, որտեղ ես
 +
Նստել էի Հռաքելի հետ հնամի,
 +
 +
Եվ ինձ ասաց,— Բեատրիչե, գովք անմար,
 +
Ինչո՞ւ համար չես օգնում քեզ սիրողին,
 +
Որ ամրոխից վեր բարձրացավ քեզ համար։
 +
 +
Չե՞ս լսում դու նրա ճիչերն արցունքի,
 +
Չե՞ս տեսնում մահն, որի դեմ է նա կռվում
 +
Հեղեղատում իր կրքերի հորձանքի։—
 +
 +
Ոչ ոք այնպես չի փութացել իր շահին,
 +
Կամ վնասից խույս չի տվել, ինչպես ես,
 +
Երբ լսեցի այդ խոսքերը Լուչիայի.
 +
 +
Իջա այստեղ իմ գահույքից երկնային,
 +
Վստահելով քո խոսքերին խելացի,
 +
Որ պատիվ է բերում քեզ և լսողին»։
 +
 +
Երբ նա ինձ հետ այսօրինակ բարբառեց,
 +
Արտասվափայլ աչքերն ուղղեց առ երկինք,
 +
Եվ դա իմ գալն էլ ավելի փութացրեց։
 +
 +
Այսպես եկա, ինչպես նա էր փափագել.
 +
Քեզ փրկեցի այն գազանից ամեհի,
 +
Որ լեռն ի վեր քո կարճ ճամփան էր փակել։
 +
 +
Ուրեմըն ի՞նչ, էլ ինչո՞ւ ես առել կանգ,
 +
Ինչո՞ւ սիրտըդ սնուցում ես երկյուղով,
 +
Ինչո՞ւ չունես արիություն, տոկան կամք,
 +
 +
Երբ քո մասին երեք կանայք երանիկ
 +
Հոգ են տանում արքունիքում երկնային,
 +
Եվ երբ ես քեզ խոստանում եմ շատ բարիք»։
 +
 +
Ինչպես ցայգի ցրտից բեկված ու փակված
 +
Ծաղիկները հենց որ արև են տեսնում,
 +
Ցողունների վրա ցցվում են բացված,
 +
 +
Այսպես ոգի առավ կորովն իմ կաշկանդ.
 +
Եվ ես այնքան տոգորվեցի եռանդով,
 +
Որ ասացի ինչպես մի մարդ անվկանդ.
 +
 +
«Օ՛ գթած կին, որ օգնության ինձ փութաց.
 +
Իսկ դու ազնիվ, որ անսացիր անհապաղ
 +
Նրա ազդին ճշմարիտ ու հոգատած։
 +
 +
Քո խոսքերով ես այնքան եմ խթանվել,
 +
Եվ այնքան եմ քեզ հետևել ցանկանում,
 +
Որ ես ոչ մի առարկություն չունեմ էլ։
 +
 +
Հիմա քայլիր, երկուսով մի կամք ունենք.
 +
Դու առաջնորդ, դու տեր, և դու ուսուցիչ»։
 +
Այսպես նրան ես ասացի, ապա մենք
 +
 +
Մեկտեղ մտանք ուղին խուլ ու սարստւցիչ։
 +
</poem>
 +
 +
== Երգ երրորդ ==
 +
 +
<poem>
 +
ԻՆՁԱՆՈՎ ԵՆ ԳՆՈՒՄ ԳԵՀԵՆՆ ԱՀԱՎՈՐ,
 +
ԻՆՁԱՆՈՎ ԵՆ ԳՆՈՒՄ ՀՈԳՎՈՑ ՀԱՐԱՏԱՆՋ,
 +
ԻՆՁԱՆՈՎ ԵՆ ԳՆՈԻՄ ՄԱՐԴԿԱՆՑ ԱԽՏԱՎՈՐ»
 +
 +
ԱՐԴԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆ ԱՌԱՋՆՈՐԴԵՑ ԱՐԱՐՉԻՍ.
 +
ԻՆՁ ՀԱՍՏԵՑԻՆ ԶՈՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ԳԵՐԱԳՈՒՅՆ,
 +
ԻՄԱՍՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ՎԵՀ ԵՎ ՍԵՐՆ ԱՌԱՋԻՆ։
 +
 +
ԻՆՁՆԻՑ ԱՌԱՋ ՍՏԵՂԾՎԵԼ ԵՆ ՄԻՄԻԱՅՆ
 +
ՀԱՎԵՐԺ ԳՈՅԵՐՆ, ԵՎ ԵՍ ՀԱՎԵՏ ԿՏԵՎԵՄ։
 +
Ո՛Վ ՄՏՆՈՂՆԵՐ, ԹՈՂԵՔ ՁԵՐ ՀՈՒՅՍԸ ՀԱՄԱՅՆ։
 +
 +
Մռայլ գույնով գրված խոսքերն այս անանց
 +
Կարդալով մի դռան վերև՝ ասացի.
 +
«Վարպետ, ինչքան իմաստն ահեղ է դրանց»։
 +
 +
Նա, խորագետ, պատասխանեց ինձ իսկույն.
 +
«Այստեղ հարկ է մեկ կողմ թողնել ամեն ահ.
 +
Այստեղ հարկ է լինել հոգով աննկուն։
 +
 +
Ես ասացի, որ կհասնենք այնտեղ, ուր
 +
Դու կտեսնես բազմաչարչար հոգիներ,
 +
Որ կորցրել են մտքի բարիքը մաքուր»։
 +
 +
Ապա զվարթ դեմքով, որ ինձ հուսադրեց,
 +
Նա իր ձեռքը երկարելով իմ ձեռքին,
 +
Խորհրդավոր, անհայտ աշխարհն ինձ մտցրեց։
 +
 +
Անդ հառաչներ, հեծեծանքներ, ճիչեր սուր
 +
Հնչում էին աստեղազուրկ այրերում,
 +
Որոնց ի լուր արտասվեցի ես նախ լուռ։
 +
 +
Ամեն լեզվով գոչեր, ահեղ հայհուչներ,
 +
Ցավի կանչեր և մռունչներ մոլեգին,
 +
Զիլ ու նվաղ ձայներ, ձեռքի շաչյուններ
 +
 +
Կազմում էին աղմկահույզ մի ժխոր,
 +
Որ շարունակ պտտվում էր մութ օդում,
 +
Ինչպես ավազ՝ հուզված հողմից մեծազոր։
 +
 +
Գլուխըս այդ արհավիրքով պաշարված՝
 +
Ես հարցըրի. «Այդ ի՞նչ ճիչեր են, վարպե՛տ,
 +
Այդ ովքե՞ր են տանջանքների մատնված»։
 +
 +
Եվ նա ասաց. «Այս վիճակը առանձին
 +
Ունեն ճղճիմ հոգիները այն մարդկանց,
 +
Որոնք անգով և անպարսավ ապրեցին։
 +
 +
Նրանց հետ է հրեշտակների դասն այն վատ,
 +
Որ Աստծուն ոչ դեմ եղավ, ոչ էլ թեր,
 +
Այլ պայքարում մնաց չեզոք ու անջատ։
 +
 +
Երկինքն ի բաց վանեց նրանց, իբրև բիծ.
 +
Ոչ էլ նրանց խոր Դժոխքն է ընդունում,
 +
Որ նրանց մոտ չպարծենա հոգին պիղծ»։
 +
 +
Եվ ես. «Վարպետ, ի՞նչ անձկություն հատկապես
 +
Նրանց այդպես ուժգին հեծել է տալիս»։
 +
Պատասխանեց. «Ես համառոտ կասեմ քեզ։
 +
 +
Նրանք չունեն ամենևին հույս մահվան,
 +
Եվ այս կյանքը այնքան նվաստ են գտնում,
 +
Որ խանդում են ուրիշ ամեն կացության։
 +
 +
Նրանք երկրում անհիշատակ մնացին.
 +
Բարձրյալն անգամ արհամարհում է նրանց.
 +
Նրանց մասին լռենք, նայիր ու անցիր»։
 +
 +
Եվ, նայելով, հեռվում տեսա մի դրոշ,
 +
Որ հիո գալով սլանում էր սրընթաց,
 +
Եվ կարծես թե չուներ կայան մի որոշ։
 +
 +
Հետևում էր հոգիների մի շարան
 +
Այնքան երկար, որ դժվար էր հավատալ,
 +
Թե մահն այդքան լայն դուռ ունի ու դարան։
 +
 +
Երբ ես ոմանց ճանաչեցի նրանցից,
 +
Նկատեցի, տեսա ստվերը նրա,
 +
Որ վատությամբ հրաժարվեց մեծ գործից։
 +
 +
Իսկույն ևեթ ես իմացա ճշտորեն,
 +
Որ դա խումբն էր հոգիների փոքրոգի,
 +
Որ ոչ Աստծուն, ոչ դևերին հաճո չեն։
 +
 +
Անարգներն այս, որ չունեցան կենսուղի,
 +
Մերկ էին և խայթվում էին հարաժամ
 +
Գոռեխներից ու բոռերից այնտեղի։
 +
 +
Միշտ արյուն էր հոսում նրանց դեմքերից,
 +
Եվ արյունը, արցունքի հետ շաղախված,
 +
Թափվում էր ցած ու ծծվում պիղծ որդերից։
 +
 +
Եվ երբ մի քիչ ես նայեցի անդրագույն,
 +
Տեսա մարդիկ մի մեծ գետի եզերքին։
 +
«Վարպետ, ասա,— վրա բերի ես իսկույն,—
 +
 +
Այդ ովքե՞ր են, և ի՞նչ ուժով կամ հույսով
 +
Շտապում են նրանք անցնել այդտեղից,
 +
Ինչպես ահա նշմարում եմ թույլ լույսով»։
 +
 +
Եվ նա ասաց. «Այդ դու ինքըդ կտեսնես,
 +
Երբ քայլ առ քայլ մոտենանք ու կանգ առնենք
 +
Գետի ափին Ախերոնի տխրատես»։
 +
 +
Վախենալով, որ հարցերով ընդունայն
 +
Կպատճառեմ նրան ձանձրույթ ու տաղտուկ,
 +
Լուռ մնացի, մինչև որ գետն հասանք այն։
 +
 +
Եվ մակույկով ահա դեպ մեզ գալիս էր
 +
Գիսախռիվ ու ալեհեր մի ծերուկ,
 +
Գոչելով մեզ. «Վա՛յ ձեզ, անարգ հոգիներ.
 +
 +
Երկինք տեսնել ամենևին մի հուսաք.
 +
Ես գալիս եմ ձեզ տանելու ափը մյուս,
 +
Հավերժական խավարի մեջ ցուրտ ու տաք։
 +
 +
Իսկ դու, հոգի՛ կենդանի, որ այդտեղ ես,
 +
Շուտ հեռացիր մեռյալներից այս բոլոր»։
 +
Բայց երբ տեսավ, որ տեղից չեմ շարժվում ես,
 +
 +
Հարեց. «Այստեղ ճամփա չկա քեզ համար.
 +
Տարանցելու համար պետք է դա գտնես
 +
Այլ նավակայք և այլ նավակ քեզ հարմար»։
 +
 +
Վարպետս ասաց. «Քարոն շատ մի զայրագնիր.
 +
Այդ են կամում անդ, ուր կարող են անել
 +
Ինչ որ կամին։ Էլ ուրիշ բան մի՛ հարցնիր»։
 +
 +
Այս խոսքերից փուքը իջավ համրորեն
 +
Թավամորուս նավավարի, որ ուներ
 +
Աչքերի շուրջ շրջանակներ բոցեղեն։
 +
 +
Երբ հուսաբեկ հոգիները լսեցին
 +
Ահագորույն այն խոսքերը Քարոնի,
 +
Գունատվեցին և ատամներ կրճտեցին։
 +
 +
Անիծեցին Աստուծուն և մարդկության,
 +
Ժամանակն ու տեղը, որում ծնվեցին,
 +
Պատճառն իրենց ծագման, իրենց գոյության։
 +
 +
Ապա, լալով, բոլորը մեկ խռնվեցին
 +
Գետի ափին, որ սպասում է նրան,
 +
Ով Աստուծուց երկյուղ չունի բնածին։
 +
 +
Ոլորելով իր աչքերը զայրագին,
 +
Դև Քարոնը համախմբում է նրանց
 +
Եվ թիակով զարնում դանդաղ շարժվողին։
 +
 +
Աշնանն ինչպես տերևները ծառերի
 +
Մեկիկ-մեկիկ ցած են թափվում, մինչև որ
 +
Հողն ընդունի ողջ պճնանքը ճյուղերի,
 +
 +
Այսպես հոռի սերունդները Ադամի,
 +
Ցանցում բռնված թռչունների նմանակ,
 +
Նետվում էին նավակի մեջ մի առ մի։
 +
 +
Մռայլ գետով ահա առաջ են շարժվում,
 +
Եվ չհասած հանդիպակաց ափը դեռ,
 +
Այս կողմ ուրիշ մի նոր խումբ է հավաքվում։
 +
 +
«Որդյա՛կ,— ասաց բարեհամբույր վարպետս ինձ,—
 +
Նրանք, ովքեր մեղքերի մեջ են մեռնում,
 +
Հավաքվում են այստեղ ամեն մի երկրից.
 +
 +
Եվ փութկոտ են նրանք գետով անց կենում,
 +
Զի Աստուծո դատաստանը այնպես է
 +
Նրանց խթում, որ վախն իղձի է փոխվում։
 +
 +
Բարի հոգուն չի կարելի այստեղ գալ,
 +
Եվ Քարոնը եթե քո դեմ զայրացավ,
 +
Դա կարող ես նրա միտքը հասկանալ»։
 +
 +
Հենց որ լռեց, խորխորատը խավարչտին
 +
Այնպես ցնցվեց, որ, երբ հիշում եմ ես այն,
 +
Իմ սարսափից դեռ քրտնում եմ տենդագին։
 +
 +
Մի փոթորիկ ծագեց հովտում արտոսրի,
 +
Ապա մի լույս փայլատակեց այնպես վառ,
 +
Որ ես ամեն զգայության կորցրի,
 +
 +
Եվ քնահար մարդու նման ընկա վար։
 +
</poem>
 +
 +
 +
== Երգ չորրորդ ==
 +
 +
<poem>
 +
Մի թունդ որոտ խզեց քունըս ծանրացած,
 +
Եվ ես ընդոստ սթափվեցի ակամա,
 +
Ինչպես մի մարդ բռնի կերպով արթնացած։
 +
 +
Վեր կենալով՝ ես իմ աչքերը հանգչած
 +
Շուրջ հածեցի և սևեռուն նայեցի,
 +
Իմանալու թե ուր էի ես ընկած։
 +
 +
Եվ ահա ես ինձ գտնում եմ եզերքին
 +
Արհավրալի ու ահալի անդունդի,
 +
Ուրկից ճիչեր էին պոռթկում ցավագին։
 +
 +
Այնտեղ այնքան խորունկ, մթար ու մառ էր,
 +
Որ ինչթան էլ հայացքըս ներս սուզեի,
 +
Ես ոչ մի բան չէի կարող նշմարել։
 +
 +
«Արդ մենք իջնենք դեպի աշխարհը անլույս,
 +
Ես առջևից, դու ետևից կընթանանք,—
 +
Ասաց պոետն համակ դալկուն և ի հույզ։
 +
</poem>

10:32, 17 Հոկտեմբերի 2014-ի տարբերակ

Աստվածային կատակերգություն

հեղինակ՝ Դանտե Ալիգիերի
թարգմանիչ՝ Արբուն Տայան


ԴԺՈԽՔ

Երգ առաջին

Կիսաճամփին մեր այս կյանքի նախընթաց
Ես կորցըրի ճանապարհը ճշմարիտ
Եվ ինձ գտա մի անտառում մթամած։

Օ՜, դժվար է արտահայտել, թե որքան
Վայրի, դժնի ու մռայլ էր անտառն այդ.
Պակուցիչ է հիշելն անգամ սոսկական։

Նա դառնաշունչ ու ահեղ էր մահվան պես.
Բայց ցույց տալու համար բարիքն իմ գտած՝
Կպատմեմ, թե ինչեր տեսա այնտեղ ես։

Չգիտեմ, թե ինչպես մտա ես այնտեղ,
Այնքան էի քնաթաթախ այն պահին,
Երբ բաց թողի ճամփան ուղիղ ու անշեղ։

Բայց երբ հասա ստորոտը մի լեռան,
Ուր փակվում էր այն հովիտը չարաշուք,
Որ իմ սիրտը ահաբեկել էր այնքան,

Վեր նայեցի և տեսա, որ գագաթն իր
Շողերով էր արդեն պատած արևի,
Որ լուսեղեն ուղեցույց է անպատիր։

Այնժամ մի քիչ մեղմեց սոսկումն իմ խորին,
Որ իմ սրտի խոոոչում էր լճացել
Իմ անցկացրած անդոհալի գիշերին։

Եվ ինչպես նա, ով հևհևուն ու թասուն,
Ծովից դեպի ծովեզերքը նետվելով,
Նայում է ետ՝ ալիքներին փոթորկուն,

Այսպես հոգիս, որը տալիս էր դեռ խույս,
Դարձավ ետև՝ նայելու այն անտառին,
Ուրկից ոչ ոք դուրս չի եկել անկորույս։

Երբ քիչ հանգիստ տվի մարմնիս հոգնաբեկ,
Ճամփա ընկա դեպի բարձունքն ամայի,
Հենվելով միշտ իմ պինդ ոտի վրա մեկ։

Եվ ահա ճիշտ իմ վերելքի սկզբին,
Թեթևաշարժ ու ժիրաժիր մի հովազ,
Որ պատված էր պիսակներով երփներփին,

Դեմըս ելավ ու չթողեց բարձրանալ,
Այլ մանավանդ ճամփաս այնպես խափանեց,
Որ քանիցըս ես ուզեցի ետ դառնալ։

Նախաժամն էր արշալույսի վաղորդյան,
Եվ արևն այն աստղերի հետ էր ծագում,
Որոնց հետ էր այնժամ, երբ Սերն աստվածյան

Շարժում տվեց մարմիններին գեղատես։
Գտնելով պահն ու եղանակն հուսալի,
Արդեն այնքան երկյուղ չէի զգում ես

Այն գազանից պատած մորթով գույնզգույն.
Բայց ես նորից համակվեցի սոսկումով,
Երբ երևաց ինձ մի առյուծ հանկարծույն։

Սա կարծես թե իմ վրա էր հարձակվում,
Ահիպարան ու մոլեգին կեցվածքով,
Որից օդն իսկ սարսափահար էր թվում։

Նույն պահին ես տեսա մի գայլ էգ ու չոր,
Որ սովահար ու անհագ էր երևում
Եվ շատերի կյանքն էր դարձրել տանջավոր։

Սա ինձ այնքան պատճառ դարձավ խոովքի
Քստմնելի ու ահռելի իր տեսքով,
Որ ես արդեն կորցրի հույսըս վերելքի։

Եվ ինչպես նա, ով դիզում է անընդհատ,
Բայց երբ հանկարծ իր ձեռք բերածն է կորցնում,
Տխրում է և իրեն զգում հույժ վհատ,

Այսպես վհատ ինձ զգացի, հիրավի,
Երբ գայլը ինձ ետ էր քշում դեպ այնտեղ,
Ուր շողերը չեն թափանցում արևի։

Մինչ ես դեպի հովիտն էի թավալվում,
Իմ աչքերին ներկայացավ մի հոգի,
Որը վաղուց ի վեր լռած էր թվում։

Տեսնելով այդ ամայության մեջ նրան,
Ես գոչեցի. «Ողորմիր ու փրկիր ինձ,
Իրական մարդ դու լինես, թե ուրվական»։

Պատասխանեց. «Մարդ չեմ արդ, մարդ եղել եմ.
Ես սերել եմ ծնողներից լոմբարդցի
Եվ ծնվել եմ Մանտովայամ աննսեմ.

Ծնվել եմ ուշ, օրոքն Հուլիոս Կեսարի,
Ապրել Հռոմում Օգոստոսի շուքի տակ,
Երբ դեռ կային սուտ աստվածներն ազգերի։

Եղա պոետ և երգեցի փառքն անանց
Անքիսորդու, որ հեոացավ Տրոյայից,
Երբ հրկիզվեց Իլիոնը սիգապանծ։

Բայց դու ինչո՞ւ վայրն ես գնում տանջանքի,
Ինչո՞ւ համար չես ելնում լեռն հեշտավետ,
Որ սկիզբն է, պատճաոն ամեն բերկրանքի»։

Ես պատասխան տվի դեմքով պատկառուն.
«Դո՞ւ ես Վիրգիլն և այն աղբյուրը, ուրկից
Պերճ խոսքերի գետ է հորդել լայնահուն։

Օ՜, դու բոլոր պոետների փառք ու լույս,
Արժեն սերն ու տքնությունը հարատև,
Որով հատորդ վերծանեցի խորասույզ։

Դու ես վարպետս ու հեղինակս իմ երեց.
Դու ես լոկ նա, որից էլ ես ստացա
Գողտրիկ ոճը, որը պատիվ ինձ բերեց։

Տես գազանը, որ ճամփաս է խափանում,
Օգնիր ինձ, ո՛վ հռչակավոր իմաստուն,
Նա իմ բոլոր մարմինը դող է հանում»։

Պատասխանեց ի տես իմ մեծ երկյուղի.
«Եթե կուզես պրծնել հովտից այս մռայլ,
Պետք է ընտրես բոլորովին այլ ուղի.

Քեզ չարչարող այդ գայլ-գազանը դժնյա
Ոչ ոքի չի թողնում անցնել իր ճամփով
Եվ տեսածին սպանում է անխնա։

Նա բնությամբ այնքան չար է, գարշելի,
Որ խժռելով չի հագենում երբևէ
Եվ լափելուց հետո քաղցում ավելի։

Մարդիկ շատ կան, որոնց է նա կպչում հար,
Եվ ավելի կշատանան, մինչև որ
Քերծեն գա ու նրան մեռցնի չարաչար։

Սա ոչ հողով, ոչ մետաղով կսնվի,
Այլ պատիվով, իմաստությամբ ու սիրով.
Նա Ֆելտրի և Ֆելտրի միջև կծնվի։

Նա կփրկի ստորանկյալ Իտալիան,
Որի համար զոհ գնացին կարեվեր
Տուռնոն, Նիսոն, Էվրիալն ու Կամիլլան։

Նա կվանի գայլին ամեն քաղաքից,
Մինչև նորից Դժոխքի խորքը խրի,
Ուրկից դուրս էր եկել մղված մախանքից։

Արդ ի խնդիր քո փրկությանն ապահով՝
Հետևիր ինձ, քեզ կլինեմ աոաջնորդ
Ու կանցկացնեմ հավերժական կայանով։

Անդ կլսես անհույս ճիչեր ցավագին
Եվ կտեսնես հին հոգիներ տանջահար,
Որոնք երկրորդ մահ են տենչում անձկագին.

Ապա նրանց, որ տանջվում են հաճույքով
Կրակի մեջ, զի հույս ունեն, որ մի օր
Կհամբառնան երանելի հոգվոց քով։

Իսկ սրանց մոտ եթե ելնել փափագես,
Կա ինձանից արժանավոր մի հոգի,
Որին պիտի հեռանալիս հանձնեմ քեզ.

Քանզի կայսրը, որ գերիշխանն է երկնի,
Չի՛ կամենա իմ մուտքը իր քաղաքում,
Զի ես չեղա իր օրենքին ընտանի։

Նա ամենուր տեր է, երկնում՝ տիրակալ.
Նրա քաղաքն ու գահույքը այնտեղ են.
Երջանիկ է նա, ով դառնում է ընտրյալ»։

Եվ ես նրան. «Հայցում եմ քեզ, ո՛վ պոետ,
Հանուն Աստծու, որին դու չես ճանաչել,
Ազատիր ինձ այս վիճակից չարաղետ.

Տար ինձ այնտեղ, որի մասին խոսեցիր,
Որ ես տեսնեմ դարպասը սուրբ Պետրոսի
Եվ նրանց, որ ներկայացրիր տանջակիր»։

Այնժամ շարժվեց, և ես հետքով գնացի։

Երգ երկրորդ

Օրն անցել էր, և օդն արդեն մթնշաղ
Հանգչելու էր հրավիրում աստվորաց.
Ապրողներից լոկ ես էի անխաղաղ,

Որ պատրաստվում էի պայքար մղելու
Այն կրկնակի դժվարաթյանց դեմ, որոնք
Ես կպատմեմ հետո առանց թյուրելու։

Արդ ինձ օգնեք, ո՛վ Մուսաներ, ո՛վ հանճար,
Տեսածներըս արձանագրած ո՛վ իմ միտք,
Աստ կերևա ազնվությունդ անաչառ։

Ես դիմեցի. «Ո՛վ բանաստեղծ առաջնորդ,
Ձեռնարկելուց առաջ քայլը այդ դժվար,
Տես, թե ունե՞մ բավական ուժ անհողդողդ։

Դու ասում ես Սիլվիոսի հոր մասին,
Որ նա գնաց անմահ աշխարհն հանդերձյալ,
Մահկանացու մարմնից չելած տակավին։

Սակայն եթե Արարիչը չարատյաց
Շնորհ արեց նրան, ապա, երբ խորհենք,
Թե ով էր նա և ինչի էր սահմանված,

Խելոք մարդուն այդ չի թվա անպատեհ.
Զի երկնքում նա ընտրվեց նախահայր
Ե՛վ Հոոմի, և՛ կայսրության նրա վեհ։

Այս երկուսը հաստատվեցին, որպեսզի
Պատրաստեն տեղն այն գահույքի սրբազան,
Ուր փոխանորդն է նստում մեծ Պետրոսի։

Նա այդ այցով քո տաղերգած՝ բավական
Բաներ լսեց, որ դարձան հիմք ու պատճառ
Իր հաղթության և ծիրանուն պապական։

Ապա այնտեղ գնաց Անոթն Ընտրության
Ներզորություն բերելու այն հավատին,
Որ սկիզբն է ճանապարհի փրկության։

Իսկ ես ինչո՞ւ, ո՞ւմ շնորհիվ այնտեղ գամ.
Ես ոչ Էնեաս, ոչ առաքյալ Պողոսն եմ.
Ես այդ պատվին արժանի չեմ էլ անգամ։

Եթե ես քո առաջարկը ընդունեմ,
Վախենում եմ, որ խոլություն ինձ թույլ տամ.
Հասկացիր ինձ, դու խելոք ես ու խոհեմ»։

Եվ ինչպես նա, ով իր ուզածը հանկարծ
Էլ չի ուզում և, իր միտքը փոխելով,
Իսպառ ետ է կանգնում գործից ձեռնարկած,

Այսպես արի ես այն լանջի վրա մութ.
Զի վարանոտ՝ ետ կացա այն ձեռնարկից,
Որ սկզբում ես հանձն առա այնքան շուտ։

Այնժամ ասաց աոաջնորդըս մեծարգո.
«Եթե ես քո խոսքերը լավ հասկացա,
Երկչոտությամբ է պաշարված հոգին քո.

Դա շատ հաճախ այնպես ընկճում է մարդուն,
Որ խզում է նրան ազնիվ ձեռնարկից,
Ինչպես շուքն է խրտնեցնում կենդանուն։

Որպեսզի դու այդ երկյուղից ազատվես,
Կասեմ ինչու եկա և ինչ լսեցի,
Որի համար ես վշտացա խորապես։

Կանգնել էի հոգիների մեջ առկախ,
Երր ինձ կանչեց մի կին այնքան գեղեցիկ,
Որ ուզեցի նրան լսել անհապաղ։

Շողում էին աչքերն ինչպես վառ աստղեր.
Նա մեղմանուշ, հրեշտակային ձայնիկով
Սկսեց ոգել այս խոսքերը համոզկեր.

«Ո՛վ մանտուացի ազնիվ հոգի, հիրավի,
Որի փառքը դեռ տևում է աշխարհում
Եվ կտևի որքան աշխարհը տևի.

Իմ սիրելին, բայց ոչ բախտի սիրելին,
Ճանապարհին այնքան արգելք է տեսել,
Որ երկյուղից ետ է դարձել տրտմագին։

Վախենում եմ, նա այնքան է մոլորվել,
Որ, դատելով նրա մասին լսածից,
Նրան ուշ եմ ես օգնության դուրս եկել։

Արդ դու գնա և խոսքերով քո խոհեմ,
Եվ ինչով որ հարկ է նրան փրկելու,
Օգնիր նրան, որպեսզի ես սփոփվեմ։

Բեատրիչեն եմ ես, որ քեզ հղում եմ.
Ես եկել եմ գրգարանից երկնային.
Սերն ինձ մղեց, որ այստեղ գամ ու խոսեմ։

Երբ ես նորից իմ Տիրոջ մոտ համբառնամ.
Քեզ բազմիցըս պիտի գովեմ նրա մոտ»։
Ի պատասխան բարբառեցի ես այնժամ.

«Ո՛վ բարի ու առաքինի կին երկնի,
Որով մարդը վսեմանում է հոգով
Ավելի քան ամեն էակ կենդանի.

Քո հրամանն այնքան է ինձ հաճելի,
Որ կաշխատեմ այն կատարել անհապաղ.
Հարկ չկա, որ կամքըդ հայտնես ավելի։

Բայց դու ինչո՞ւ չես վախեցել իջնելու
Խորխորատն այս այն երկնքից լայնարձակ,
Ուր դառնալու փափագով ես այրվում դու»։

«Քանի որ դու այդքան ուզում ես գիտնալ,—
Պատասխանեց,— կարճ խոսքերով քեզ կասեմ,
Թե ես ինչու չեմ վախենում այստեղ գալ։

Պետք է միայն այն բաներից վախենալ,
Որ կարող են թաքուն վնաս հասցընել,
Մյուսներից երկյուղ պետք չէ ունենալ։

Արարիչը ինձ այնպես է ստեղծել,
Որ չի դիպչում ինձ ձեր վիճակը տխուր,
Եվ չի կարող Դժոխքի հուրն ինձ խանձել։

Երկնքում կա մի կին ազնիվ ու բարի,
Որ գթալով տառապյալին մոլորյալ,
Բեկանում է խիստ դատաստանը վերի։

Սա Լուչիային կանչեց իր մոտ և ասաց.
— Հավատարիմդ օգնությանն է քո կարոտ,
Քեզ եմ նրան հանձնարարում առ ի տած։—

Լուչիան, ամեն անգթության թշնամի,
Վեր կացավ և եկավ այնտեղ, որտեղ ես
Նստել էի Հռաքելի հետ հնամի,

Եվ ինձ ասաց,— Բեատրիչե, գովք անմար,
Ինչո՞ւ համար չես օգնում քեզ սիրողին,
Որ ամրոխից վեր բարձրացավ քեզ համար։

Չե՞ս լսում դու նրա ճիչերն արցունքի,
Չե՞ս տեսնում մահն, որի դեմ է նա կռվում
Հեղեղատում իր կրքերի հորձանքի։—

Ոչ ոք այնպես չի փութացել իր շահին,
Կամ վնասից խույս չի տվել, ինչպես ես,
Երբ լսեցի այդ խոսքերը Լուչիայի.

Իջա այստեղ իմ գահույքից երկնային,
Վստահելով քո խոսքերին խելացի,
Որ պատիվ է բերում քեզ և լսողին»։

Երբ նա ինձ հետ այսօրինակ բարբառեց,
Արտասվափայլ աչքերն ուղղեց առ երկինք,
Եվ դա իմ գալն էլ ավելի փութացրեց։

Այսպես եկա, ինչպես նա էր փափագել.
Քեզ փրկեցի այն գազանից ամեհի,
Որ լեռն ի վեր քո կարճ ճամփան էր փակել։

Ուրեմըն ի՞նչ, էլ ինչո՞ւ ես առել կանգ,
Ինչո՞ւ սիրտըդ սնուցում ես երկյուղով,
Ինչո՞ւ չունես արիություն, տոկան կամք,

Երբ քո մասին երեք կանայք երանիկ
Հոգ են տանում արքունիքում երկնային,
Եվ երբ ես քեզ խոստանում եմ շատ բարիք»։

Ինչպես ցայգի ցրտից բեկված ու փակված
Ծաղիկները հենց որ արև են տեսնում,
Ցողունների վրա ցցվում են բացված,

Այսպես ոգի առավ կորովն իմ կաշկանդ.
Եվ ես այնքան տոգորվեցի եռանդով,
Որ ասացի ինչպես մի մարդ անվկանդ.

«Օ՛ գթած կին, որ օգնության ինձ փութաց.
Իսկ դու ազնիվ, որ անսացիր անհապաղ
Նրա ազդին ճշմարիտ ու հոգատած։

Քո խոսքերով ես այնքան եմ խթանվել,
Եվ այնքան եմ քեզ հետևել ցանկանում,
Որ ես ոչ մի առարկություն չունեմ էլ։

Հիմա քայլիր, երկուսով մի կամք ունենք.
Դու առաջնորդ, դու տեր, և դու ուսուցիչ»։
Այսպես նրան ես ասացի, ապա մենք

Մեկտեղ մտանք ուղին խուլ ու սարստւցիչ։

Երգ երրորդ

ԻՆՁԱՆՈՎ ԵՆ ԳՆՈՒՄ ԳԵՀԵՆՆ ԱՀԱՎՈՐ,
ԻՆՁԱՆՈՎ ԵՆ ԳՆՈՒՄ ՀՈԳՎՈՑ ՀԱՐԱՏԱՆՋ,
ԻՆՁԱՆՈՎ ԵՆ ԳՆՈԻՄ ՄԱՐԴԿԱՆՑ ԱԽՏԱՎՈՐ»

ԱՐԴԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆ ԱՌԱՋՆՈՐԴԵՑ ԱՐԱՐՉԻՍ.
ԻՆՁ ՀԱՍՏԵՑԻՆ ԶՈՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ԳԵՐԱԳՈՒՅՆ,
ԻՄԱՍՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ՎԵՀ ԵՎ ՍԵՐՆ ԱՌԱՋԻՆ։

ԻՆՁՆԻՑ ԱՌԱՋ ՍՏԵՂԾՎԵԼ ԵՆ ՄԻՄԻԱՅՆ
ՀԱՎԵՐԺ ԳՈՅԵՐՆ, ԵՎ ԵՍ ՀԱՎԵՏ ԿՏԵՎԵՄ։
Ո՛Վ ՄՏՆՈՂՆԵՐ, ԹՈՂԵՔ ՁԵՐ ՀՈՒՅՍԸ ՀԱՄԱՅՆ։

Մռայլ գույնով գրված խոսքերն այս անանց
Կարդալով մի դռան վերև՝ ասացի.
«Վարպետ, ինչքան իմաստն ահեղ է դրանց»։

Նա, խորագետ, պատասխանեց ինձ իսկույն.
«Այստեղ հարկ է մեկ կողմ թողնել ամեն ահ.
Այստեղ հարկ է լինել հոգով աննկուն։

Ես ասացի, որ կհասնենք այնտեղ, ուր
Դու կտեսնես բազմաչարչար հոգիներ,
Որ կորցրել են մտքի բարիքը մաքուր»։

Ապա զվարթ դեմքով, որ ինձ հուսադրեց,
Նա իր ձեռքը երկարելով իմ ձեռքին,
Խորհրդավոր, անհայտ աշխարհն ինձ մտցրեց։

Անդ հառաչներ, հեծեծանքներ, ճիչեր սուր
Հնչում էին աստեղազուրկ այրերում,
Որոնց ի լուր արտասվեցի ես նախ լուռ։

Ամեն լեզվով գոչեր, ահեղ հայհուչներ,
Ցավի կանչեր և մռունչներ մոլեգին,
Զիլ ու նվաղ ձայներ, ձեռքի շաչյուններ

Կազմում էին աղմկահույզ մի ժխոր,
Որ շարունակ պտտվում էր մութ օդում,
Ինչպես ավազ՝ հուզված հողմից մեծազոր։

Գլուխըս այդ արհավիրքով պաշարված՝
Ես հարցըրի. «Այդ ի՞նչ ճիչեր են, վարպե՛տ,
Այդ ովքե՞ր են տանջանքների մատնված»։

Եվ նա ասաց. «Այս վիճակը առանձին
Ունեն ճղճիմ հոգիները այն մարդկանց,
Որոնք անգով և անպարսավ ապրեցին։

Նրանց հետ է հրեշտակների դասն այն վատ,
Որ Աստծուն ոչ դեմ եղավ, ոչ էլ թեր,
Այլ պայքարում մնաց չեզոք ու անջատ։

Երկինքն ի բաց վանեց նրանց, իբրև բիծ.
Ոչ էլ նրանց խոր Դժոխքն է ընդունում,
Որ նրանց մոտ չպարծենա հոգին պիղծ»։

Եվ ես. «Վարպետ, ի՞նչ անձկություն հատկապես
Նրանց այդպես ուժգին հեծել է տալիս»։
Պատասխանեց. «Ես համառոտ կասեմ քեզ։

Նրանք չունեն ամենևին հույս մահվան,
Եվ այս կյանքը այնքան նվաստ են գտնում,
Որ խանդում են ուրիշ ամեն կացության։

Նրանք երկրում անհիշատակ մնացին.
Բարձրյալն անգամ արհամարհում է նրանց.
Նրանց մասին լռենք, նայիր ու անցիր»։

Եվ, նայելով, հեռվում տեսա մի դրոշ,
Որ հիո գալով սլանում էր սրընթաց,
Եվ կարծես թե չուներ կայան մի որոշ։

Հետևում էր հոգիների մի շարան
Այնքան երկար, որ դժվար էր հավատալ,
Թե մահն այդքան լայն դուռ ունի ու դարան։

Երբ ես ոմանց ճանաչեցի նրանցից,
Նկատեցի, տեսա ստվերը նրա,
Որ վատությամբ հրաժարվեց մեծ գործից։

Իսկույն ևեթ ես իմացա ճշտորեն,
Որ դա խումբն էր հոգիների փոքրոգի,
Որ ոչ Աստծուն, ոչ դևերին հաճո չեն։

Անարգներն այս, որ չունեցան կենսուղի,
Մերկ էին և խայթվում էին հարաժամ
Գոռեխներից ու բոռերից այնտեղի։

Միշտ արյուն էր հոսում նրանց դեմքերից,
Եվ արյունը, արցունքի հետ շաղախված,
Թափվում էր ցած ու ծծվում պիղծ որդերից։

Եվ երբ մի քիչ ես նայեցի անդրագույն,
Տեսա մարդիկ մի մեծ գետի եզերքին։
«Վարպետ, ասա,— վրա բերի ես իսկույն,—

Այդ ովքե՞ր են, և ի՞նչ ուժով կամ հույսով
Շտապում են նրանք անցնել այդտեղից,
Ինչպես ահա նշմարում եմ թույլ լույսով»։

Եվ նա ասաց. «Այդ դու ինքըդ կտեսնես,
Երբ քայլ առ քայլ մոտենանք ու կանգ առնենք
Գետի ափին Ախերոնի տխրատես»։

Վախենալով, որ հարցերով ընդունայն
Կպատճառեմ նրան ձանձրույթ ու տաղտուկ,
Լուռ մնացի, մինչև որ գետն հասանք այն։

Եվ մակույկով ահա դեպ մեզ գալիս էր
Գիսախռիվ ու ալեհեր մի ծերուկ,
Գոչելով մեզ. «Վա՛յ ձեզ, անարգ հոգիներ.

Երկինք տեսնել ամենևին մի հուսաք.
Ես գալիս եմ ձեզ տանելու ափը մյուս,
Հավերժական խավարի մեջ ցուրտ ու տաք։

Իսկ դու, հոգի՛ կենդանի, որ այդտեղ ես,
Շուտ հեռացիր մեռյալներից այս բոլոր»։
Բայց երբ տեսավ, որ տեղից չեմ շարժվում ես,

Հարեց. «Այստեղ ճամփա չկա քեզ համար.
Տարանցելու համար պետք է դա գտնես
Այլ նավակայք և այլ նավակ քեզ հարմար»։

Վարպետս ասաց. «Քարոն շատ մի զայրագնիր.
Այդ են կամում անդ, ուր կարող են անել
Ինչ որ կամին։ Էլ ուրիշ բան մի՛ հարցնիր»։

Այս խոսքերից փուքը իջավ համրորեն
Թավամորուս նավավարի, որ ուներ
Աչքերի շուրջ շրջանակներ բոցեղեն։

Երբ հուսաբեկ հոգիները լսեցին
Ահագորույն այն խոսքերը Քարոնի,
Գունատվեցին և ատամներ կրճտեցին։

Անիծեցին Աստուծուն և մարդկության,
Ժամանակն ու տեղը, որում ծնվեցին,
Պատճառն իրենց ծագման, իրենց գոյության։

Ապա, լալով, բոլորը մեկ խռնվեցին
Գետի ափին, որ սպասում է նրան,
Ով Աստուծուց երկյուղ չունի բնածին։

Ոլորելով իր աչքերը զայրագին,
Դև Քարոնը համախմբում է նրանց
Եվ թիակով զարնում դանդաղ շարժվողին։

Աշնանն ինչպես տերևները ծառերի
Մեկիկ-մեկիկ ցած են թափվում, մինչև որ
Հողն ընդունի ողջ պճնանքը ճյուղերի,

Այսպես հոռի սերունդները Ադամի,
Ցանցում բռնված թռչունների նմանակ,
Նետվում էին նավակի մեջ մի առ մի։

Մռայլ գետով ահա առաջ են շարժվում,
Եվ չհասած հանդիպակաց ափը դեռ,
Այս կողմ ուրիշ մի նոր խումբ է հավաքվում։

«Որդյա՛կ,— ասաց բարեհամբույր վարպետս ինձ,—
Նրանք, ովքեր մեղքերի մեջ են մեռնում,
Հավաքվում են այստեղ ամեն մի երկրից.

Եվ փութկոտ են նրանք գետով անց կենում,
Զի Աստուծո դատաստանը այնպես է
Նրանց խթում, որ վախն իղձի է փոխվում։

Բարի հոգուն չի կարելի այստեղ գալ,
Եվ Քարոնը եթե քո դեմ զայրացավ,
Դա կարող ես նրա միտքը հասկանալ»։

Հենց որ լռեց, խորխորատը խավարչտին
Այնպես ցնցվեց, որ, երբ հիշում եմ ես այն,
Իմ սարսափից դեռ քրտնում եմ տենդագին։

Մի փոթորիկ ծագեց հովտում արտոսրի,
Ապա մի լույս փայլատակեց այնպես վառ,
Որ ես ամեն զգայության կորցրի,

Եվ քնահար մարդու նման ընկա վար։


Երգ չորրորդ

Մի թունդ որոտ խզեց քունըս ծանրացած,
Եվ ես ընդոստ սթափվեցի ակամա,
Ինչպես մի մարդ բռնի կերպով արթնացած։

Վեր կենալով՝ ես իմ աչքերը հանգչած
Շուրջ հածեցի և սևեռուն նայեցի,
Իմանալու թե ուր էի ես ընկած։

Եվ ահա ես ինձ գտնում եմ եզերքին
Արհավրալի ու ահալի անդունդի,
Ուրկից ճիչեր էին պոռթկում ցավագին։

Այնտեղ այնքան խորունկ, մթար ու մառ էր,
Որ ինչթան էլ հայացքըս ներս սուզեի,
Ես ոչ մի բան չէի կարող նշմարել։

«Արդ մենք իջնենք դեպի աշխարհը անլույս,
Ես առջևից, դու ետևից կընթանանք,—
Ասաց պոետն համակ դալկուն և ի հույզ։

Ստացված է «https://grapaharan.org/index.php?title=Աստվածային_կատակերգություն&oldid=6130» էջից