«Լեռան հառաչանքը»–ի խմբագրումների տարբերություն

Գրապահարան-ից
(→‎Լեռան հառաչանքը)
(→‎Ճպուռի թևերը)
Տող 459. Տող 459.
  
 
== Ճպուռի թևերը ==
 
== Ճպուռի թևերը ==
 +
 +
<b>1</b>
 +
 +
Եկավ դուստրը՝ Ֆուսակոն, երկու երեխայով։
 +
 +
Ավագը չորս տարեկան էր, կրտսերի մի տարին էլ դեռ չէր լրացել։ Եթե նա ծննդաբերելու էր այդպիսի մեծ ընդմիջումներով, հաջորդ երեխայի մասին խոսելը դեռ վաղ էր, բայց Սինգոն պատահականորեն, հենց այնպես հարցրեց․
 +
 +
— Մեկն էլ ես բերելո՞ւ։
 +
 +
— Ոչ, հայրիկ, այլևս չեմ ուզում։ Քեզ մի՞թե չեմ ասել,— Ֆուսակոն կրտսեր աղջնակին անփութորեն պառկեցրեց մեջրի վրա և խանձարուրներն արձակելով ավելացրեց,— իսկ ձեր Կիկուկոն դեռ մտադիր չէ՞ ունենալ։
 +
 +
Նա էլ այդ հենց այնպես ասաց, բայց երեխայի կողմը դարձրած Կիկուկոյի դեմքը պաղեց։
 +
 +
— Դրան թող այդպես պառկած մնա,— խնդրեց Սինգոն։
 +
 +
— Կունիկոյին և ոչ թե «դրան»,— ուղղեց Ֆուսակոն։— Դու հո գիտես, փոքրին պապի անվան նմանողությամբ ենք կոչել։
 +
 +
Կիկուկոյի սառած արատհայտությունը, ըստ երևույթին, միայն Սինգոն նկատեց, սակայն կարևորություն չտվեց․ գորովանքով դիտում էր, թե ինչպես է կապանքներից ազատված մանկիկը տոտիկները թափահարում։
 +
 +
— Թող մնա, թո՛ղ։ Տեսնո՞ւմ ես ինչ լավ է զգում, բուրում երևի շոգում էր,— ասաց Յասուկոն և ծնկաչոք մոտեցավ փոքրիկին, սկսեց նրա փորիկն ու տոտիկները շոյել,— հիմա քո մայրիկն ու քույրիկը լոգանք կընդունեն, կդառնան մաքո՜ւր, մաքուր։
 +
 +
— Սրբիչ տա՞մ,— վեր թռավ Կիկուկոն։
 +
 +
— Հետս բերել եմ,— ասաց Ֆուսակոն։
 +
 +
Կնշանակի մեկ օրով չէր եկել։
 +
 +
Նա իր ֆուրոսիկիից սրբիչ ու փոխնորդ հանեց։ Մեծ աղջիկը՝ Սատոկոն, մռայլված սեղմվեց մոր մեջքին։ Գալու վայրկյանից նա դեռ ոչ մի բառ չէր արտասանել։ Սատոկոն սև ու խիտ մազեր ուներ։
 +
 +
Սինգոն ճանաչեց այդ ֆուրոսիկին, որի մեջ Ֆուսակոն իր շորերն էր բերել, նույնիսկ հիշեց՝ աղջիկը մարդու գնալիս դա վերցրել էր տանից։
 +
 +
Կունիկոյին շալակած, մի ձեռքով քարշ տալով Սատոկոյին, մյուսով՝ բռնած ծանր կապոցը, Ֆուսակոն կայարանից ոտքով եկել հասել էր տուն։ Համա բա՜ն է արել, մտածեց Սինգոն։
 +
 +
Այդ Սատոկոն զզվելի երեխա է, նրան պետք է շարունակ ետևիցդ քարշ տաս։ Եվ կամակոր էլ է, իսկ մոր համար առանց այն էլ շատ է դժվար, հոգին դուրս է գալիս։
 +
 +
Հետաքրքիր է, Յասուկոն ինչպես է վերաբերում այն բանին, որ Կիկուկոն միշտ խնամքով հետևում է իրեն, հոգ տանում իր մասին։ Նրան, հավանաբար, այդ առանձնապես դուր չի գալիս։
 +
 +
Երբ Ֆուսակոն գնաց լողանալու, Յասուկոն սկսեց շփել երեխայի խոնավացած ոտքերը։
 +
 +
— Իմ կարծիքով սա Սատոկոյից ամրակազմ է, քեզ այդպես չի՞ թվում։
 +
 +
— Շատ հնարավոր է, քանի որ սա ծնվեց այն ժամանակ, երբ հոր ու մոր միջև կռիվը վերջացել էր, ու նրանք դադարել էին հայհոյել իրար,— ասաց Սինգոն։
 +
 +
— Իսկ Սատոկոն ծնվեց սկսվող երկպառակության ու թունդ վեճերի շրջանում, և դա աղջկա վրա վատ ազդեց։
 +
 +
— Չորս տարեկան մանուկն ի՞նչ է հասկանում։
 +
 +
— Ամեն բան էլ հասկանում է։ Ծնողների գժտությունը որոշակի կերպով ազդել է վրան։
 +
 +
— Ոչ։ Սատոկոն հենց ծնված օրից էլ․․․
 +
 +
Կունիկոն անսպասելի ճարպկությամբ շուռ եկավ փորի վրա, սողաց առաջ և սյոձիից կառչելով ոտքի կանգնեց։
 +
 +
— Օհ՜, օհ՜․․․— Կիկուկոն պարզեց ձեռքերը, բռնեց երեխայի թաթիկներից ու մյուս սենյակը տարավ։
 +
 +
Յասուկոն ծնկած տեղից վեր կացավ, վերցրեց Ֆուսակոյի իրերի կողքին ընկած դրամապանակը, մեջը տնտղեց։
 +
 +
— Այդ ի՞նչ ես անում,— կամացուկ, բայց վրդովմունքից դողալով ասաց Սինգոն,— տեղը դի՛ր։
 +
 +
— Այ քեզ բան, ինչո՞ւ դնեմ,— հանգիստ պատասխանեց Յասուկոն։
 +
 +
— Ասում եմ դիր, ուրեմն դիր։ Քո ինչի՞ն է հարկավոր։
 +
 +
Սինգոյի մատները դողդողում էին։
 +
 +
— Համենայն դեպս, ոչ որևէ բան գողանալու համար։
 +
 +
— Դա գողություն անելուց վատ է։
 +
 +
Յասուկոն դրամապանակը տեղը դրեց։
 +
 +
— Չեմ հասկանում, աղջկաս դրամապանակը ստուգելու մեջ ինչ վատ բան կա։ Տուն կվերադառնա, երեխաների համար ուտելիք գնելու փող չի ունենա։ Պարզապես ուզում էի իմանալ, որքան կա մոտը։
 +
 +
Սինգոն չարությամբ նայեց նրան։
 +
 +
Ֆուսակոն լոգարանից դուրս եկավ։
 +
 +
Յասուկոն տհաճ խոսակցությանն արագ վերջ տալու համար ասաց.
 +
 +
— Լսիր, Ֆուսակո, ես նոր տնտղեցի քո դրամապանակը, իսկ պապիկը վրաս բարկացավ։ Գուցե իրո՞ք վատ բան եմ արել, ինձ ներիր։
 +
 +
— Ի՞նչ է նշանակում «Իրո՞ք վատ բան եմ արել»։— Կրկնեց Սինգոն և ավելի մեծ արգահատանք զգաց այն բանիg, որ Յասուկոն ամեն ինչ պատմեց աղջկան։
 +
 +
Յասուկոյի կարծիքով մոր ու աղջկա միջև նման հարաբերությունները միանգամայն բնական են։ Գուցե նա իրավացի է, մտածում էր Սինգոն։ Իսկ ինքը դողում է, որովհետև իր մեջ, հավանաբար, ինչ֊որ խոր տեղից, գլուխ է բարձրացնում ծերունական խոնջությունը։
 +
 +
Ֆուսակոն նկատեց հոր կարմրատակող դեմքն ու նրա բարկությունից ավելի վախեցավ, քան մոր խուզարկությունից։
 +
 +
— Խնդրե՜մ, նայիր որքան ուզում ես։ Խնդրեմ,— ասաց՝ նա համարյա հուսահատությամբ և դրամապանակը դրեց մոր առջև։
 +
 +
Այդ ավելի զայրացրեց Սինգոյին։
 +
 +
Յասուկոն դրամապանակին ձեռք չտվեց։
 +
 +
— Աիխարան համոզված է, որ եթե ես փող չունենամ, տանից դուրս գալ չեմ կարողանա, դրա համար էլ դրամապանակս դատարկ է։
 +
 +
Կիկուկոն քայլեցնելով ներս բերեց Կունիկոյին։ Սա հանկարծ կորցրեց հավասարակշռությունն ու վայր ընկավ։ Կիկուկոն վերցրեց նրան, հանձնեց մորը։
 +
 +
Ֆուսակոն բլուզը բարձրացրեց՝ երեխային կուրծք տալու։
 +
 +
Նա իր գեղեցկությամբ երբեք աչքի չէր ընկել, բայց մարմինը հաճելի էր, բարեկազմ։ Կուրծքը իր ձևը դեռ չէր կորցրել. կաթով լցված՝ խոշոր էր ու պիրկ։
 +
 +
— Կիրակի է, Սյուիտին ինչո՞ւ տանը չէ,― եղբոր մասին հարցրեց Ֆուսակոն։
 +
 +
Նա ըստ երևույթին հասկացավ, որ իր այդ հարցով հոր ու մոր ընկած տրամադրությունը չբարձրացրեց։
 +
 +
<b>2</b>
 +
 +
Սինգոն գրեթե արդեն տուն էր հասել, երբ կանգ առավ, սկսեց հարևան բակում աճած արևածաղիկները դիտել։
 +
 +
Գլուխը վեր ձգելով մոտեցավ պարտեզին։ Արևածաղիկները խոնարհած գլխիկներով կախկխվել էին դռնակի երկու կողմերից։ Սինգոն դռնակի առջև կանգնելով փակել էր մուտքը։
 +
 +
Այդ տանն ապրող փոքրիկ աղջիկը եկավ, մնաց Սինգոյի ետևում կանգնած։
 +
 +
Նա, անշուշտ, Սինգոյի և արևածաղիկների արանքով կարող էր մտնել ներս, բայց, քանի որ ճանաչել էր Սինգոյին, համբերությամբ սպասում էր։
 +
 +
Սինգոն վերջապես նկատեց նրան։
 +
 +
— Ինչ հսկայական ծաղիկ է։ Եվ ինչ գեղեցիկ է,— ասաց նա։
 +
 +
Աղջիկը շփոթված ժպտաց։
 +
 +
— Ամեն մեկը մի ծաղիկ ունի։
 +
 +
— Մեկական հա՞տ։ Ահա թե ինչու այդքան խոշոր են։ Վաղո՞ւց են ծաղկել։
 +
 +
— Այո։
 +
 +
— Քանի՞ օր կլինի։
 +
 +
Աղջիկը, որ տասներկու֊տասներեք տարեկան էր, չկարողացավ պատասխանել։ Փորձելով հիշել, նայեց Սինգոյին, ապա նրա հետ միասին հայացքը դարձյալ արևածաղիկներիս հառեց։ Նա արևից խանձված կլորիկ դեմք ուներ, իսկ ոտքերն ու ձեռքերը վտիտ էին ու նիհար։
 +
 +
Որպեսզի աղջկան ճանապարհ տա, Սինգոն ետ քաշվեց ու նայեց փողոցի հակառակ կողմը։ Այնտեղ ևս, տների առջև արևածաղիկներ էին աճել։
 +
 +
Մեկի վրա նույնիսկ երեք ծաղիկ կար։ Ճիշտ է, կրկնակի անգամ փոքր, քան սրանք՝ աղջկա տան մոտի ծաղիկները, և երեքն էլ ցողունի ամենավերին մասում։
 +
 +
Սինգոն քայլերն ուղղեց դեպի տուն, շարունակ ետ՝ արևածաղիկներին նայելով։
 +
 +
— Հայրիկ,— լսեց Կիկուկոյի ձայնը։
 +
 +
Նա կանգնել էր Սինգոյի ետևում։ Զամբյուղից դուրս էին ցցվել սոյայի պատիճները։
 +
 +
— Տուն եք գնո՞ւմ։ Եվ ճանապարհին զմայլվում եք արևածաղիկներո՞վ։
 +
 +
Կիկուկոյի համար տհաճ էր ոչ թե ծաղիկների նկատմամբ տածած Սինգոյի այդ հիացմունքը, այլ այն, որ եկել էր դարձյալ առանց Սյուիտիի և իբրև ոչինչ էլ չէր եղել, զմայլվում էր դրանցով ուղղակի հենց տան մոտ։
 +
 +
— Ինչ հոյակապ արևածաղիկներ են,— ասաց Սինգոն,— ոնց որ հսկաների գլուխներ լինեն, չէ՞։
 +
 +
Կիկուկոն անտարբեր թոթվեց ուսը։
 +
 +
«Հսկաների գլուխներ» համեմատությունը նոր ծագեց Սինգոյի մտքում։ Առաջ ծաղիկներին նայելիս այդ մասին չէր մտածել։
 +
 +
Արևածաղիկները բաղդատելով հսկաների գլուխների հետ, նա հանկարծ զգաց բույսի զորությունը, ինչպես և ապշեցուցիչ կատարելությունը։
 +
 +
Ծաղկաթերթիկները պսակի պես բոլորել էին սկավառակի շուրջ, իսկ կենտրոնում, կլոր տարածության մեծ մասը վարսանդներն ու առէջներն էին գրավել՝ խիտ սեղմված միմյանց, տառացիորեն պատելով ծաղիկն ամբողջապես։ Սակայն այդտեղ պայքարի հետք անգամ չկար, դրանց միջև տիրում էր խաղաղություն ու համերաշխոլթյուն, զգացվում էր նաև հզոր ուժի առկայությունը։
 +
 +
Ծաղիկները մարդու գլխից մեծ էին։ Սինգոն մտքում դրանց կատարելությունը, որն այնպես սուր կերպով զգաց, շաղկապեց մարդկային ուղեղի կատարելության հետ։
 +
 +
Բնության ստեղծած այս հարստության մեջ այրական զորության սկզբնավորումը կա, մտածեց նա։ Սկավառակը լեփլեցուն է առէջներով ու վարսանդներով, կնշանակի այդտեղ միաժամանակ գոյություն ունեն երկու սկզբնավորում՝ արական ու իգական։ Բայց Սինգոն ծաղկի մեջ զգում էր միայն արականի սկզբնավորման տարրերը։
 +
 +
Արևը մայր էր մտնում․ իջնում էր իրիկնային անդորրը։
 +
 +
Կողքին կանգնած Կիկուկոն նրա արարքը կարող էր արտառոց համարել, ուստի Սինգոն հաձացքը շրջեց արևածաղիկներից ու գնաց դեպի տուն։
 +
 +
— Գիտես, իմ գլխի հետ վերջերս ինչ-որ բան է կատարվում։ Գուցե դրանից է, որ արևածաղիկներին նայելիս միտքս շարունակ գլխի շուրջ է պտտվում։ Արդյո՞ք գլուխը նույնքան գեղեցիկ չէ, որքան ծաղիկը։ Քիչ առաջ էլեկտրագնացքում մտածում էի՝ երանի մեր գլուխը նույնպես կարողանայինք հանձնել վերանորոգման կամ մաքրման։ Գլուխ կտրելն, անշուշտ, խիստ դաժան բան կլիներ, սակայն պարանոցից զգուշորեն անջատելը և սպիտակեղենի պես լվացքատուն կամ համալսարանական հետազոտական բուժարան ուղարկելը մի՞թե հաճելի չէր լինի։ Համաբուժարանում ուղեղը կլվանային, խաթարված մասերը կկարկատեին, իսկ մարմինդ երեք օր կամ, անհրաժեշտ դեպքում, մեկ շաբաթ տանը կքներ։ Կքներ հանգիստ, առանց խառնափնթոր երազների։
 +
 +
Կիկուկոն կոպերը թեթևակի խոնարհեց․
 +
 +
— Հայրիկ, դուք երևի հոգնած եք։
 +
 +
— Այո։ Այսօր ֆիրմայում այցելուների ձեռքից դագար չունեի։ Չէի հասցնում սիգարետ ծխել. վառածն անմիջապես դնում էի մոխրամանի մեջ։ Հետո նորն էի վառում և դեռ ներս չքաշած, դարձյալ թողնում մոխրամանում։ Նայեմ տեսնեմ իրար կողքի դրած սիգարետների երեք միանման քնթուկներ ծուխ են արձակում։ Նույնիսկ անհարմար զգացի։
 +
 +
Սինգոն էլեկտրագնացքում իրոք երազում էր ուղեղը մաքրելու մասին, թեև այդ երազանքն ավելի շատ մարմնի հանգիստ քնելուն էր վերաբերում։ Ինչ խաղաղ կլինի գլխազուրկ մարմնի քունը։ Չէ, ճիշտ որ հոգնած էր։
 +
 +
Այսօր լուսադեմին նա երկու անգամ երազ տեսսվ, և երկու երազում էլ հանգուցյալ կար։
 +
 +
— Գուցե արձակո՞ւրդ վերցնեիք,— ասաց Կիկուկոն։
 +
 +
— Ես իսկապես մտադիր եմ արձակուրդ վերցնել ու մեկնել լեռները։ Քանի որ գլուխ անջատելն ու վերանորոգելու տալն անհնարին է։ Ուզում եմ տեսնել լեռները։
 +
 +
— Լավ կլիներ, եթե դուք իրոք մեկնեիք,— հազիվ նկատելի կոկետությամբ ասաց Կիկուկոն։
 +
 +
— Հա, բայց ախր Ֆուսակոն հիմա մեզ մոտ է։ Նա ևս, հավանաբար, եկել է մի քիչ հանգստանալու։ Ավելի լավ է Ֆուսակոյի պատճառով տանը մնամ, ճի՞շտ է։ Դու ի՞նչ ես կարծում։
 +
 +
— Օ՜, որքան եմ նախանձում Ֆուսակոյին, որ ձեզ նման լավ հայր ունի։
 +
 +
Կիկուկոն այդ տարօրինակ տոնով ասաց։
 +
 +
Սինգոն դանադան հնարովի անհեթեթություններ պատմելով հարսի գլուխը թըլըսորում էր արդյո՞ք այն նպատակով, որպեսզի նա չնկատի, թե որքան անախորժ էր իր համար, որ տղան դարձյալ հետը չէր եկել։ Թերևս դա անում էր բնազդորեն, սակայն այդ նպատակը նույնպես ուներ։
 +
 +
― Դու այսօր բավական թունոտ ես,― ասաց Սինգոն՝ առանց չարության, բայց Կիկուկոն զարմացավ։— Ոչ, եթե ես իրոք լավ հայր լինեի, Ֆուսակոյին նման բան չէր պատահի։
 +
 +
Կիկուկոն անհարմար զգաց։ Մինչև ականջները շառագունեց։
 +
 +
— Ոչ, հայրիկ, կատարվածի համար դուք մեղք չունեք։
 +
 +
Սինգոն նրա ձայնի մեջ սփոփանքի երանգներ որսաց։
 +
 +
<b>3</b>
 +
 +
Սինգոն զովացնող ըմպելիքներ չէր սիրում նույնիսկ ամռանը։ Տանը վաղուց գիտեին։ Յասուկոն երբեք խմելու սառը բաներ չէր տալիս նրան։
 +
 +
Թե առավոտները՝ անկողնուց վեր կենալիս, թե երեկոները՝ տուն վերադառնալուց հետո, նա առաջին հերթին մի քանի գավաթ տաք թեյ էր խմում։ Այդպես դրվել էր ի սկզբանե, և Կիկուկոն այդ կարգն իսկույն յուրացրեց։
 +
 +
Այժմ էլ Սինգոն արևածաղիկներով զմայլվելուց հետո հենց նոր էր տուն մտել, հարսը շտապեց նրան թեյ մատուցել։ Խմելով գավաթի կեսը, հագուստը փոխեց, հագավ թեթև կիմոնոն և գավաթը ձեռքին դուրս եկավ պատշգամբ։ Քայլում էր այնտեղ ու թեյը կում֊կում խմում։
 +
 +
Կիկուկոն նրա համար սիգարետ ու խոնավացրած սառը երեսսրբիչ բերեց և գավաթը նորից լցրեց տաք թեյով։
 +
 +
Սինգոն դեմքը սառը սրբիչով շփեց։ Ակնոց դնել չէր ուզում, սկսեց անզեն աչքերով դիտել այգին։
 +
 +
Իրենց խիտ աճած այգին։ Հեռավոր անկյունում անկանոն բուսնել և արդեն գրեթե վայրիացել էին թփուտավոր երեքնուկներն ու պամպասի խոտերը։
 +
 +
Երեքնուկների թփուտների մեջ թիթեռներն էին թռչկոտում․ խայտում էին վառ կանաչ տերևների արանքում և դրանից բազմապատիկ շատ էին թվում։ Սինգոն անընդհատ սպասում էր, որ նրանք դեպի վեր կթռչեն կամ կհեռանան մացառուտից, բայց թիթեռները համառորեն շարունակում էին վետվետալ երեքնուկների միջև։
 +
 +
Սինգոն սևեռուն հայացքը չէր կտրում մացառներից. նրան հանկարծ թվաց, որ այնտեղ գոյություն ունի մի ուրույն, փոքրիկ աշխարհ։ Տերևների արանքում խայտացող թիթեռների թևիկները խորհրդավոր կերպով գեղեցիկ էին։
 +
 +
Սինգոն անսպասելի մտաբերեց, ինչպես մի անգամ գիշերը, լիալուսնի դուրս գալուց առաջ, լեռան վրայի ծառերի միջով առկայծում էին աստղերը։
 +
 +
Պատշգամբ եկավ Յասուկոն ու չոքեց հատակին։ Հովհարը ճոճելով հարցրեց.
 +
 +
— Սյուիտին այսօր էլի ո՞ւշ է գալու։
 +
 +
Սինգոն գլուխը չշրջեց։
 +
 +
— Նայիր, երեքնուկների մեջ թիթեռներ են թռչում, տեսնո՞ւմ ես։
 +
 +
— Տեսնում եմ։
 +
 +
Թիթեռները հանկարծակի մացառներից վերև թռան, ասես հաճելի չէր, որ Յասուկոն տեսնում էր իրենց։ Երեք հատ էին։
 +
 +
— Օ՜, երեքն են։
 +
 +
Թիթեռները մանր էին և խամրած֊դժգույն։
 +
 +
Փայտե ցանկապատի վերևում թեք գիծ քաշելով, թռան դեպի հարևան տան եղևնին։ Երեքն էլ որոշակի հեռավորություն պահպանելով միմյանց միջև, սլացքով բարձրացան եղևնու կատարը։ Եղևնին խնամված այգու ծառ չէր, կատարը վայրագորեն շատ էր վեր ձգվել։
 +
 +
Շուտով, չգիտես որտեղից, ետ թռավ թիթեռներից մեկը, այգին հատելով գնաց և սկսեց դարձյալ պտտվել երեքնուկների թփերի վրա։
 +
 +
— Այս առավոտ արթնանալուց առաջ երազումս երկու անգամ հանգուցյալ տեսա,— ասաց Սինգոն։— Տացումիյան ինձ հնդկացորենի լապշա էր հյուրասիրում։
 +
 +
— Եվ դու այդ լապշան կերա՞ր։
 +
 +
— Ի՞նչ է, չէր կարելի՞։
 +
 +
«Մի՞թե երազում եթե հանգուցյալի ձեռքից բան ուտես, կնշանակի մեռնելու ես»,— մտածեց Սինգոն։
 +
 +
— Սպասիր, ինչպե՞ս եղավ։ Ես ոնց որ թե չկերա։ Բայց լապշան համեղ էր։
 +
 +
Կարծես թե, իրոք կերակուրը համտես չարած, արթնացավ։
 +
 +
Հիմա էլ դեռ աչքի առջև է բամբակե քառանկյունի սկուտեղը՝ բարձր կողերով, դրսից սև, ներսը՝ վառ կարմիր։ Հիշում է նույնիսկ մեջը լցված լապշայի գույնը։
 +
 +
Միայն չգիտեր, գույները երազում էր տեսե՞լ, թե աչքին երևացել էին արթնանալուց հետո։ Համենայն դեպս, այժմ ամենից պարզորոշ պատկերացնում էր հնդկացորենի այդ լապշան։ Մնացածն աղոտացել էր։
 +
 +
Խսիրին՝ լապշայով սկուտեղն էր։ Սկուտեղի մոտ, իբր թե, կանգնած էր ինքը՝ Սինգոն։ Տացումիյան ընտանիքով կարծես թե նստած էին։ Սինգոյի համար նստելու բարձ չկար։ Տարօրինակ էր, որ ինքը կանգնած էր և այդպես կանգնած էլ մնաց։ Ահա ամբողջը։
 +
 +
Այդ երազից արթնացավ և մանրամասն հիշեց տեսածը։ Առավոտյան էլ դեռ հիշում էր։ Իրիկնադեմին համարյա բոլորովին մոռացավ։ Մտապատկերի մեջ լողում էր միայն լապշայի տեսարանը, իսկ դրանից առաջ և հետո ինչ էր տեղի ունեցել, մտքից ջնջվել էր։
 +
 +
Տացումիյա՜, այդպես էին անվանում մի քանի տարի առաջ մահացած ատաղձագործին, որը յոթանասունն անց էր։ Սինգոն սիրում էր հնաձև ոճով աշխատող այդ վարպետին, և Ժամանակ առ ժամանակ նրան որևէ գործ էր պատվիրում։ Սակայն ատաղձագործի հետ այնքան մոտ չէր, որպեսզի նրա մահից երեք տարի հետո տեսներ երազում։
 +
 +
Լապշան մեջտեղ եկավ, հավանաբար, այս պատճառով, որ արհեստանոցի անմիջապես ետևում ճաշարան կար։ Արհեստանոցում գտնվելիս Սինգոն հաճախակի զրուցում էր ծերուկի հետ, երբ նա նստած էր լինում ճաշարանում, բայց ինքը՝ Սինգոն, այդ ճաշարանը ոչ մի անգամ չէր մտել։ Դրա համար էլ զարմանում էր, թե լապշան երազում, այնուամենայնիվ, որտեղի՞ց հայտնվեց։
 +
 +
Տացումիյան վեց երեխա ուներ, վեցն էլ աղջիկ էին։ Այժմ, երեկոյան, Սինգոն ոչ մի կերպ չէր կարողանում պարզել, արդյոք երազի աղջիկը Տացումիյայի դուստրերից մեկն էր, թե ոչ։ Թեև նրան ձեռքով շոշափեց։
 +
 +
Պարզորոշ հիշում է, որ շոշափեց։ Իսկ թե ով էր այդ աղջիկը, չի հիշում։ Չի էլ իմանում՝ հիշելու համար ինչից կառչի։
 +
 +
Արթնացած պահին աղջկա ով լինելը կարծես թե լավ գիտեր։ Առավոտյան ննջելով ու նորից զարթնելով միանգամայն հստակ էր պատկերացնում նրան։ Իսկ այ, հիմա, իրիկնադեմին, մտահան է արել։
 +
 +
Դա Տացումիյայի մասին տեսած երազի շարունակությունն էր, ուստի ենթադրում էր, որ աղջիկը ատաղձագործի դուստրերից մեկը պետք է լիներ։ Թեև լիովին համոզված չէր։ Ասենք թեկուզ այն պատճառով, որ ինքը Տացումիյայի աղջիկներից ոչ մեկին չէր տեսել ու դեմքով հիշել չէր կարող։
 +
 +
Այո, դա անկասկած առաջին երազի շարունակությունն էր, որից Սինգոյի մտքում լապշայից բացի ուրիշ բան չէր մնացել։ Երբ արթնացավ, ամենից ցայտուն պատկերացրեց , հնդկացորենի լապշան։ Երազատեսության բուն էությունն արդյոք հենց դրա մեջ չէ՞ր, որ աղջկան դիպչելու իր երկյուղից երազն իսկույն ցնդեր։
 +
 +
Ոչ, երկյուղն այնքան մեծ չէր, որպեսզի ինքը դրանից արթնանար։
 +
 +
Որևէ այլ մի հանգամանք, որի հետ այդ ամենը կապ ունենար, նույնպես չէր հիշում։ Ե՛վ աղջկա կերպարանքն անհետացավ, և՛ հիշողությունը լարել չէր հաջողվում։ Միակ բանը, որ մնաց Սինգոյի մտքում, դա ինչ-որ փափկության դիպելու զգացողությունն էր։ Նա աղջկան դիպավ միայն ձեռքով. աղջիկը նրա հպումին չպատասխանեց, խույս էր տալիս։
 +
 +
Սինգոն կանանց նկաամամբ կյանքում անգամ իրեն այդպիսի ազատություն թույլ չէր տալիս։ Արածն առավել ևս անհեթեթություն էր, որովհետև դիմացինը ոչ թե կին էր, այլ երիտասարդ աղջիկ։
 +
 +
Սինգոյի վաթսուներկուսն արդեն լրացել էր և տարօրինակ էր, որ այդ տարիքում նման թեթևամիտ երազներ էր տեսնում։ Թերևս ոչ այնքան թեթևամիտ, որքան անսահմանորեն վհատեցնող, տարակուսած մտածում էր նա արթուն ժամանակ։
 +
 +
Բայց տեղնուտեղը դարձյալ քնեց և անմիջապես նոր երազ տեսավ։
 +
 +
Ճարպակալած, լխկած Աիտան սակեի փոքրիկ գրաֆինը ձեռքին մտավ Սինգոյի տունը։ Երևում է, շատ էր խմել, օրորվում էր հարբածի պես, դեմքն էլ ասես խաշված լիներ։
 +
 +
Ամբողջ երազից միայն այդքանն էր հիշում։ Իսկ թե դեպքերը որտեղ էին տեղի ունենում, իր այժմյան տա՞նը, թե՝ նախկին, որտեղ ապրում էր մի ժամանակ, որոշել չէր կարողանում։
 +
 +
Աիտան մի տասը տարի առաջ այն ֆիրմայի դիրեկտորն էր, որտեղ աշխատում էր Սինգոն։ Անցյալ տարվա վերջին մահացավ ուղեղի կաթվածից։ Մեռնելուց մի քանի տարի առաք արդեն սկսել էր սաստիկ նիհարել։
 +
 +
— Ես մի երազ էլ տեսա։ Աիտան սակեի գրաֆինը բռնած մտավ մեր տուն,— ասաց Սինգոն։
 +
 +
— Աիտա-սա՞նը,— զարմացավ Յասուկոն,— եթե նա իրոք Աիտա֊սանն էր, ինչպե՞ս կարող էր խմած լինել։
 +
 +
— Իսկապես, չէ՞ որ ասթմա ուներ։ Երբ արյան զեղում ստացավ, խորխը կալնել էր կոկորդը, դրանից էլ խեղդամահ եղավ։ Նա երբեք չէր խմում։ Մոտը միշտ դեղով լի սրվակ էր պահում։
 +
 +
Եվ, այնուամենայնիվ, երազի մեջ Սինգոյի ուղեղից հստակորեն դուրս էր լողացել Աիտայի կերպարանքը՝ հարբած մարդու օրորվող քայլվածքով։
 +
 +
— Ուրեմն, Աիտայի հետ քե՜ֆ էիք անում, էլի։
 +
 +
— Ոչ, բոլորովին չէինք խմում։ Աիտան ընդամենը մոտեցավ ինձ, դեռ չէր հասցրել նստել, արթնացա։
 +
 +
— Վատ բան է։ Երազում մեռել տեսնելը։ Այն էլ երկուսը։
 +
 +
— Եկել էին, երևի, ինձ իրենց մոտ տանելու,— ասաց Սինգոն։
 +
 +
Այս տարի մոտիկ ծանոթներից շատերն էին վախճանվել։ Այնպես որ երազում մեռածներին տեսնելը միանգաման բնական էր։
 +
 +
Սակայն ատաղձագործն էլ, Աիտան էլ երազին եկան ոչ իբրև հանգուցյալներ։ Նրանք կենդանի մարդիկ էին։
 +
 +
Սինգոն նրանց կերպարանքները անչափ պարզ տեսավ։ Շատ ավելի պարզ, քան եթե փորձեր հիշողությամբ վերականգնել։ Աիտայի հարբած, կարմրած դեմքը․․․ Կյանքում նրան երբեք այդպես տեսած չկար, բայց հիմա յարաքանչյուր դիմագիծը անգիր հիշում էր։
 +
 +
Աչքերի դեմ հստակ տեսքով կանգնած էին և՛ Տացումիյան, և Աիտան, իսկ այն աղջկան, որին ձեռք տվեց, ոչ մի կերպ չէր հաջողվում մտաբերել։ Անգամ չգիտեր՝ ով էր նա։ Ինչո՞ւ։ Անհասկանալի էր։
 +
 +
Ենթադրում էր. գուցե խղճի խա՞յթը հարկադրեց իրեն մոռանալ աղջկան։ Ոչ։ Չէ՜ որ քնած էր, համենայն դեպս, դեռ բավականաչափ չէր արթնացել, որպեսզի ի վիճակի լիներ մտածել խնդրի բարոյական կողմի մասին։ Քնի մեջ միայն հուսալքություն էր զգում։
 +
 +
Երազում հուսահատություն ապրելը Սինգոյին զարմանք չպատճառեց։
 +
 +
Կնոջն այդ մասին, հասկանալի է, ոչինչ չասաց։
 +
 +
Խոհանոցից լսվում էին ընթրիք պատրաստող Կիկուկոյի և Ֆուսակոյի խոսակցության ձայները։ Թերևս չափից ավելի բարձրաձայն խոսակցության։
 +
 +
<b>4</b>
 +
 +
Ճպուռներն ամեն գիշեր բալենու վրայից թռչում էին սենյակ։
 +
 +
Մտնելով այգի, Սինգոն մոտեցավ բալենուն։
 +
 +
Չորս կողմ շվշվում էին ծառից վեր թռչող ճպուռների թևիկները։ Սինգոյին ապշեցրեց այդ միջատների առատությունը, բայց առավել ապշեցուցիչը դրանց թևիկների շվշվոցն էր։ Կարծես ոչ թե ճպուռների, այլ ճնճղուկների երամ էր թռչում։
 +
 +
Սինգոն նորից ու նորից էր զննում հսկայական ծառը։ Ճպուռները շարունակում էին ճյուղերից պոկվելով վեր սլանալ։
 +
 +
Երկինքն ամբողջովին պատող ամպերը սահում էին դեպի արևելք։ Դատելով եղանակից, երկու հարյուր տասներորդ օրը ոչ մի աղետ չէր բերելու։ Բայց այս գիշեր լեռներից, հավանաբար, քամի կփչի, և ջերմաստիճանը կիջնի, մտածեց Սինգոն։
 +
 +
Եկավ Կիկուկոն։
 +
 +
— Ի՞նչ է պատահել, հայրիկ, ճպուռներն ինչո՞ւ են իրար անցել։
 +
 +
— Իսկապես, այնպիսի իրարանցում է, կարծես սոսկալի աղետ է եղել։ Կա այսպիսի մի արտահայտություն «Բադերի շչացող թևեր», իսկ ես ուղղակի ապշեցի, թե ինչ աստիճան սուր շվոցներ են արձակում ճպուռների թևիկները։
 +
 +
Կիկուկոն ձեռքին կարմիր թելով ասեղ էր բռնել։
 +
 +
— Իսկ ինձ ոչ այնքան նրանց շվոցները զարմացրին, որքան բարձրացրած ահավոր ճռռոցը։
 +
 +
— Ճռռոցի վրա ինչ-որ ուշադրություն չեմ դարձրել։
 +
 +
Սինգոն նայում էր, թե ինչ է անում Կիկուկոն։ Նա մանկական կարմիր կիմոնո էր կարում Յասուկոյի մաշված կիմոնոյից։
 +
 +
— Սատոկոն դեռ շարունակո՞ւմ է ճպուռներով զվարճանալ,— հարցրեց Սինգոն։
 +
 +
Կիկուկոն գլխով արեց։ Հետո, շուրթերը գրեթե առանց բացելու ասաց.
 +
 +
— Այո։
 +
 +
Տոկիոյում ապրող Սատոկոյին ճպուռներն արտասովոր բաներ էին թվում և նա, գուցե թե նաև իր բնավորության պատճառով, սկզբի շրջանում վախենում էր դրանցից։ Որպեսզի աղջկան ընտելացնի միջատներին, Ֆուսակոն մի անգամ երգող ճպուռի թևերը մկրատով կտրեց ու տվեց նրան։ Դրանից հետո Սատոկոն ճպուռ որսալիս միշտ Կիկուկոյին կամ տատին խնդրում էր, որ թևերը կտրտեն։
 +
 +
Յասուկոյի համար դա խիստ անախորժ էր։ Նրա ասելով Ֆուսակոն երեխա ժամանակ Սատոկոյի պես դաժան չեր։  Նրան այդպես դաժան դարձրեց ամուսինը՝ Աիխարան։
 +
 +
Յասուկոն ուղղակի գունատվեց, տեսնելով, թե ինչպես են ահագին, դեղին մրջյունները թևերը կտրաած երգող ճպուռին քարշ տալով տանում։
 +
 +
Սինգոն կնոջ տեսքից շվարեց, նույնիսկ ապշեց. Յասուկոն առաջ նման մանրուքից երբեք իրեն չէր կորցնում։
 +
 +
Բայց հիմա կնոջն այդքան հուզողը, երևի, նրան պաշարող վատ նախազգացումն էր։ Սինգոն հասկացավ, որ բանն ամենևին էլ ճպուռը չէ։
 +
 +
Աղջնակը կպչում, պոկ չէր գալիս, մինչև մեծերը չէին զիջում ու չէին կտրտում միջատի թևերը։ Իսկ այնուհետև չէր, իմանում անթև ճպուռն ինչ անել։ Ձևացնում էր, թե ուզում է մի ապահով տեղ գտնել պահել և, ի վերջո, մռայլված նետում էր այգի, քաջ գիտենալով, որ մեծերը հետևում են իրեն։
 +
 +
Ֆուսակոն ամեն օր մորը գանգատվում էր իր կյանքից, սակայն չէր ասում, թե երբ է մտադիր տուն վերադառնալ, ինչից և կարելի էր եզրակացնել, որ նրա համար ամենակարևոր խոսակցությունը դեռ առջևում էր։
 +
 +
Յասուկոն անկողին մտնելիս դստեր գանգատները վերապատմում էր ամուսնուն։ Նրա հաղորդածների մեծ մասը Սինգոն համարյա չէր լսում, բայց զգում էր՝ աղջիկն ամեն ինչ չէ, որ պատմում է մորը։
 +
 +
Ֆուսակոն, անշուշտ, եկել էր խորհրդակցելու ծնողների հետ։ Թեև երեսնամյա կնոջ համար, որն արդեն սեփական ընտանիք ունի, ամենևին էլ հեշտ չէր սիրտը հոր ու մոր առջև բանալ։ Երկու երեխայի տեր աղջկան ետ բերել, պահել տանը, նույնպես հեշտ չէր։ Խոսակցությունն այդպես էլ օրեցօր հետաձգվում էր, թույլ տալով, որ իրադարձությունները իրենց կարգով ընթանան։
 +
 +
— Հայրիկը Կիկուկոյի հետ չափից դուրս քնքուշ է,— մի անգամ նկատեց Ֆուսակոն։
 +
 +
Ընթրիքի ժամանակ էր, սեղանի շուրջ նստած էին և՛ Կիկուկոն, և՛ Սյուիտին։
 +
 +
— Իհարկե, մենք Կիկուկոյի հետ պետք է քնքուշ լինենք,— անվրդով ասաց Յասուկոն։
 +
 +
Ֆուսակոյի դիտողությունը թեպետ պատասխան չէր պահանջում, Յասուկոն, այնուհանդերձ, պատախանեց։ Եվ խոսելիս չնայած ժպտում էր, բայց ասածի նպատակը դստեր սանձը քաշելն էր։
 +
 +
— Այդտեղ զարմանալու բան չկա, չէ՞ որ Կիկուկոն էլ մեզ հետ է քնքուշ վարվում։
 +
 +
Կիկուկոն հաճույքից շառագունեց։
 +
 +
Յասուկոն կարծես թե խոսում էր բարեհոգորեն, բայց ձայնի մեջ զգացվում էր աղջկան դատապարտող երանգ։
 +
 +
Զգացվում էր, որ նա սիրում է երջանիկ տեսքով հարսին և, չի սիրում դժբախտ դեմքով աղջկան։ Թվում էր, նույնիսկ, թե նրա խոսքերի խորքում չար ու դաժան դիտավորություն էր թաքնված։
 +
 +
Սինգոն դա բացատրում էր Յասուկոյի ինքն իրենից անբավական լինելու հանգամանքով։ Նման ինչ-որ զգացում էր ապրում նաև ինքը՝ Սինգոն։ Եվ, այնուամենայնիվ, կնոջ վարմանքը որոշ չափով անսպասելի էր, ու նա տարակուսում էր մտքում։ Յասուկոյին՝ տարեց կնոջն ու մորը պատշա՞ճ էր արղյոք իր զգացումները դժբախտացած աղջկա մոտ արտահայտել։
 +
 +
— Ես համաձայն չեմ։ Դուք ինձ՝ Կիկուկոյի ամուսնու հետ այդքան քնքուշ չեք,— ասաց Սյուիտին, ամենևին էլ ոչ կատակի տոնով։
 +
 +
Որ Սինգոն հարսի նկատմամբ սրտառուչ վերաբերմունք ուներ, դա լավ տեսնում էին ոչ միայն Յասուկոն ու Սյուիտին, այլև ինքը՝ Կիկուկոն, թեև այդ մասին երբեք չէին խոսում, իսկ Ֆուսակոն վերցրեց ու հանկարծ դուրս տվեց, անչափ տխրեցնելով հորը։
 +
 +
Կիկուկոն Սինգոյի համար իրենց մռայլ ու անբարեհամբույր տան միակ լուսավոր պատուհանն էր։
 +
 +
Սինգոյի զավակներն այնպիսին չէին, ինչպիսին ինքն էր ցանկանում։ Երևի իրենք՝ ծնողներն էլ, ընդունակ չէին ապրելու այնպես, ինչպես կցանկանային զավակները, և դրանից արյունակցական հարազատության բեռը դառնում էր ավելի անտանելի։ Նրան ուրախություն էր պատճառում միայն երիտասարդ հարսը։
 +
 +
Նա հարսի հետ իրոք փաղաքուշ էր վարվում։ Հապա ի՞նչ էր մնում անել, երբ Կիկուկոն իր խավար միայնության մեջ լույսի միակ թույլ շողն էր։ Սրտառուչ վերաբերմունով Սինգոն սփոփում էր իրեն, համարում այդ իր ամոքիչ սպեղանին։
 +
 +
Սինգոյի՝ տարիքի հետ կապված ապրումները Կիկուկոյին բնավ չէին հուզում։ Նա Սինգոյից չէր զգուշանում։
 +
 +
Ֆուսակոյի խոսքերն ասես Սինգոյի փոքրիկ գաղտնիքը մատնեցին։
 +
 +
Դա ընթրիքի ժամին էր, մի երեք֊չորս օր առաջ։
 +
 +
Այժմ, բալենու տակ կանգնած, Սատոկոյի ճպուռները հիշելիս նա մտաբերեց նաև Ֆուսակոյի այն ժամանակ ասած խոսքերը։
 +
 +
— Ֆուսակոն որոշել է ցերեկները քնե՞լ։
 +
 +
— Այո, պառկած օրորում էր Կունիկոյին և երեխայի հետ ինքն էլ քնեց,— Սինգոյի աչքերին նայելով պատասխանեց Կիկուկոն։
 +
 +
— Տարօրինակ աղջիկ է այդ Սատոկոն։ Ֆուսակոն հենց սկսում է օրորել, իսկույն հայտնվում է կողքին, կպչում մորը և նույնպես քնում։ Այնպես հաճելի է նայել նրանց։
 +
 +
— Գորովալից երեխա է։
 +
 +
— Տատը Սատոկոյին չի սիրում։ Բայց երբ նա տասնչորս, տասնհինգ տարեկան դառա, տատին շատ կնմանվի, մինչև անգամ կսկսի տատի պես խռմփալ։
 +
 +
Կիկուկոն շփոթվեց։
 +
 +
Նա վերադարձավ այն սենյակը, որտեղ մինչ այդ մեքենայով կար էր անում։ Սինգոն քայլերը ուղղեց մյուս սենյակի կողմը։ Կիկուկոն կանգնեցրեց նրան։
 +
 +
— Հայրի՜կ, բանից պարզվում է, երեկոները դուք պարելու եք գնում։
 +
 +
— Ի՞նչ,— շրջվեց Սինգոն։
 +
 +
— Բոլորն արդեն գիտեն։ Ես այնպես զարմացա։
 +
 +
Սինգոն իրոք երեկ չէ առաջին օրը իր քարտուղարու հետ գնացել էր դանսինգ-հոլլ։
 +
 +
Այսօր կիրակի է։ Կնշանակի երեկ այդ Հիդեկո Տանիձաքին դուրս է տվել Սյուիտիի մոտ, նա էլ, երևի, պատմել է Կիկուկոյին։
 +
 +
Սինգոն արդեն քանի տարի էր պարելու չէր գնացել։ Երբ Հիդեկոյին հրավիրեց, նա շատ զարմացավ։ Ասաց, եթե հրավերն ընդունի, ֆիրմայում կսկսեն բամբասել, իսկ դա ամենևին էլ հաճելի չէ։ Իսկ մենք արի այդ մասին ոչ ոքի չասենք, առաջարկեց Սինգոն։ Բայց ահա հաջորդ օրն իսկ աղջիկը շտապել էր ամեն ինչ պատմել Սյուիտիին։
 +
 +
Հիդեկոյից խոսք դուրս քաշելուց հետո տղան և՛ երեկ, և՛ այսօր ձևանում էր իբր ոչինչ չգիտե, մինչդեռ իր հերթին ամեն բան իսկույն հաղորդել էր կնոջը։
 +
 +
Սյուիտին, ինչպես երևում է, Հիդեկոյին հաճախ էր պարելու տանում, այդ պատճառով էլ Սինգոն որոշեց աղջկան հրավիրել։ Հույս ուներ, որ դանսինգ-հոլլում, ուր կգնան ինքն ու Հիդեկոն, կլինի և այն կինը, որով հրապուրվել էր Սյուիտին։
 +
 +
Սակայն պարասրահում արտաքին որևէ նշանից չկարողացավ որոշել, թե որն էր այդ կինը։ Հարցնել չուզեց։
 +
 +
Հիդեկոն իր անսպասելի պարընկերոջ՝ Սինգոյի հետ մտնելով պարահրապարակ, գլուխն ասես կորցրեց, սկսեց իրեն անբնական պահել, և Սինգոն, երիտասարդ քարտուղարուհու արարքի մեջ իր համար վտանգ զգալով, ամբողջապես կծկվեց։
 +
 +
Հիդեկոն ընդամենը քսաներկու տարեկան էր, բայց նրա կուրծքն արդեն բավականաչափ մեծ էր, որպեսզի լցներ ափը։ Հանկարծ, որտեղից որտեղ, Սինգոյի միտն ընկան պոռնոգրաֆիկ նկարներով բացիկները։
 +
 +
Նման խելահեղ իրարանցման մեջ պոռնոգրաֆիկ բացիկներ մտաբերելը ծիծաղելի էր, նույնիսկ մի տեսակ անհեթեթ։
 +
 +
— Մյուս անգամ քեզ հետ կգնամ, Կիկուկո,— ասաց Uինգոն։
 +
 +
— Ճի՞շտ։ Իսկապես, տարեք ինձ, հայրիկ։
 +
 +
Կիկուկոն ամբողջ դեմքով կարմրել էր։
 +
 +
Հետաքրքիր է, գլխի՞ է ընկնում, որ ինքը պարի էր գնացել Սյուիտիի սիրուհու պատճառով։
 +
 +
Սինգոյին բնավ չէր հուզում այն հանգամանքը, որ տանն իմացել են իր պարարշավի մասին, նա շփոթվեց լոկ հանկարծակիի գալուց, վախենալով, թե Կիկուկոն կկռահի Սյուիտիի սիրուհուն տեսնելու իր գաղտնի մտադրությունը։
 +
 +
Վերադառնալով պատշգամբ, նա այնտեղից գնաց Սյուիտիի սենյակը և, ներս չմտած, կանգ առավ դռան առջև․
 +
 +
— Այդ բոլորը դու Տանիձաքիի բերանից ես դուրս քաշե՞լ։
 +
 +
— Բայց, հայրիկ, նորությունը չէ՞ որ վերաբերում է մեր ընտանիքին։
 +
 +
— Ասացեք խնդրեմ, ինչպիսի՜ նորություն։ Հաջորդ անգամ այդ աղջկա հետ պարի գնալիս նրա համար ամառային զգեստ գնիր։ Չմոռանաս։
 +
 +
— Օհո՜, չլինի՞ խայտառակ ես եղել, հայրիկ։
 +
 +
— Թող, խնդրում եմ։ Պարզապես նրա հագին թեթև բլուզ էր ու շրշազգեստ, այդպես հարմար չէ։
 +
 +
— Նա ամեն ինչ ունի։ Միայն թե դու նրան հրավիրել ես անսպասելի, դրա համար էլ լավ հագնված չի եղել։ Եթե հետը նախապես պայմանավորվեիր, հագնելու բան կգտներ,— ասաց Սյուիտին ու շրջվեց։
 +
 +
Անցնելով քնած Ֆուսակոյի ու նրա երկու երեխայի կողքով, Սինգոն մտավ սեղանատուն, նայեց պատի մեծ ժամացույցին։
 +
 +
— Արդեն Ժամը հինգն է,— մրմնջաց նա, ասես ժամանակը ստուգելու համար։
  
 
== Ամպերի բոցը ==
 
== Ամպերի բոցը ==

20:49, 22 Մարտի 2015-ի տարբերակ



Լեռան հառաչանքը

հեղինակ՝ Յասունարի Կավաբատա
թարգմանիչ՝ Անժելա Ստեփանյան (ռուսերենից)
աղբյուր՝ «Լեռան հառաչանքը», Սովետական գրող, 1981։


Անավարտ.jpg
Անավարտ
Այս ստեղծագործությունը դեռ ամբողջովին տեղադրված չէ Գրապահարանում


Լեռան հառաչանքը

1

Սինգո Օհատան, թեթևակի խոժոռվելով, բերանը կիսաբաց արեց։ Ասես ինչ-որ բան էր մտորում։ Ուրիշը գուցե և չնկատեր, որ մտածմունքի մեջ է ընկել։ Թվում էր՝ տխրել է։

Տղան՝ Սյուիտին, անմիջապես նկատեց հոր դեմքի փոփոխությունը, բայց այդպես հաճախ էր պատահում, չանհանգստացավ։

Սյուիտին հոր վիճակը ըմբռնում էր. հայրը ոչ թե պարզապես մտորում էր, այլ ջանք էր դործադրում ինչ-որ բան հիշել։

Սինգոն հանեց լայնեզր գլխարկը, մատներով ամուր սեղմած պահեց ծնկներին։ Որդին հոր ձեռքից լուռ վերցրեց այն ու դրեց իրերի ցանցի մեջ։

— Նըր... ան... Ինչպե՞ս էին անվանում, է՛...

Նման պահերին Սինգոն դժվարությամբ էր բառերը գտնում։

— ... Մեր այն սպասուհուն, էլի, որ վերջերս գյուղ մեկնեց։ Անունն ի՞նչ էր։

— Կարծեմ, Կայո։

— Այո՛, այո՛, Կայո էր։ Ե՞րբ մեկնեց։

— Անցյալ հինգշաբթի։ Այսինքն՝ հինգ օր առաջ։

— Հինգ օ՞ր... Սպասուհին ընդամենը հինգ օր առաջ է աշխատանքից ազատվել, իսկ ես արդեն չեմ հիշում ոչ նրա դեմքը, ոչ էլ՝ ինչպես էր հագնված։ Սարսափելի բան է։

Հայրս չափազանցնում է, մտածեց Սյուիտին։

— Դա պատահեց հենց այդ Կայոյի մեկնելուց երկու, թե երեք օր առաջ։ Պատրաստվում էի զբոսանքի գնալ, գետան հագնելիս ասացի. «Ոտքս այս ի՞նչ է եղել, չլինի էկզեմա է»։ Իսկ Կայոն թե՝ «Չէ, ինչ եք ասում, պարզապես ցավալի է, կոշտուկը հարել եք»։ Անկեղծ խոստովանած, նրա վերաբերմունքն ինձ նույնիսկ հուզեց։ Երևում է քայլելիս ոտքս իսկապես հարել էի։ Եվ ահա կարծեցի, թե Կայոն ցավում է դրա համար։ Հիմա եմ գլխի ընկնում, ուզեց ասել. «ցավոտ կոշտուկը հարել եք»։ Այնպես որ, ամենևին հարկ չկար զգացվելու։ Ուղղակի գրագետ չարտահայտվեց,— ասաց Սինգոն,— Իմ սխալը հասկանո՞ւմ ես։

— Հասկանում եմ։

— Այո՛, այո՛։ Նա գրագետ չարտահայտվեց, դրանից էլ շփոթության մեջ ընկա։

Հայրը գավառացի էր և այնքան էլ վստահ չէր, որ քերականություն լավ գիտե։ Իսկ Սյուիտին սովորել էր Տոկիոյում։

— Այժմ իմ սխալն ըմբռնեցի, սակայն ա՛յ, սպասուհու անունը ոչ մի կերպ չէի կարողանում մտաբերել։ Ոչ էլ դեմքը կամ թե ինչպես էր հագնված։ Այնինչ Կայոն մեզ մոտ համարյա կես տարի ապրեց, ճի՞շտ է։

— Ճիշտ է։

Սյուիտին վաղուց վարժվել էր հոր մոռացկոտությանը և մասամբ իսկ չցավակցեց նրան։

Իսկ Սինգոն, թեև ժամանակն էր, որ նույնպես վարժվեր, այնուամենայնիվ, մի քիչ հուզվեց։ Որքան էլ ջանում էր մտաբերել Կայոյին, պարզ պատկերացնել, չէր հաջողվում։ Փորձեց միտքը պայծառացնել սենտիմենտալ պատկերներով։

Ահավասիկ այժմ ևս միտն է, թե Կայոն ինչպես նախասենյակում խոնարհված ճանապարհ է դնում իրեն։ Ինչպես է ասում. «...Պարզապես ցավալի է, կոշտուկը հարել եք...»։

Տեսնելով, թե որքան դժվար է հիշողության մեջ վերականգնել թեկուզ հենց միայն այն դեպքը, երբ կես տարի իրենց տանն ապրող սպասուհին նախասենյակում ճանապարհում էր իրեն, Սինգոն, անտարակույս, զգում էր, որ իր կյանքը սպառվում է։


2

Սինգոյի կինը՝ վաթսուներեքամյա Յասուկոն, մեկ տարով մեծ է ամուսնուց։

Ունեն մի տղա, մի աղջիկ։ Ավագը դուստրն է՝ Ֆուսակոն, որն արդեն երկու աղջնակի մայր է։

Յասուկոն երիտասարդ է երևում, չես ասի, ամուսնուց մեծ է։ Չնայած Սինգոն էլ առանձնապես ծերունու տեսք չունի։ Պարզապես ընդունված է, որ կինը ամուսնուց պետք է փոքր լինի, և եթե Յասուկոն Սինգոյից ավելի տարեց չի թվում, դրա մեջ անբնական բան չկա։ Ավելացնենք նաև, որ կարճահասակ, լիք-լիք, պիրկ ու ամուր կին է։

Յասուկոն երբեք գեղեցկուհի չի եղել, իսկ երիտասարդ ժամանակ ամուսնուց մեծ էր երևում, այդ պատճառով էլ չէր սիրում նրա հետ մարդամեջ դուրս գալ։

Սինգոն որքան էլ մտածում էր, չէր կարողանում հիշել, թե կնոջ մեծ լինելը ո՞ր տարիքում դադարեց զգալ։ Իր հաշվումներով՝ հիսունից հետո։ Կինը, որպես օրենք, ամուսնուց շուտ է ծերանում, բայց նրանց հետ հակառակը կատարվեց։ Վաթսուն տարեկանում Սինգոն հանկարծ արյունահոսություն ունեցավ։ Հավանաբար, թոքերն էին, սակայն նա չուզեց լուրջ ստուգման ենթարկվել ու բուժվել: Պետք է ասել, որ արյունահոսությունն այլևս չկրկնվեց։

Հիվանդությունը Սինգոյին չծերացրեց։ Ընդհակառակը, դեմքի մաշկը հարթվեց։ Եվ այն կես ամսվա ընթացքում, որ նա պառկած էր անկողնում, շրթունքները վառ էին ու ցայտուն, ինչպես երիտասարդ ժամանակ։

Առաջներում թոքերից ոչ մի անգամ չէր գանգատվել։ Երբ վաթսունը լրացավ, ու նրա կոկորդից անսպասելի արյուն հոսեց, նա վհատվեց, դարձավ մռայլ, սակայն բուժվելուց հրաժարվեց։ Սյուիտին դա համարում էր ծերունական համառություն, թեև Սինգոն բժիշկներից խուսափում էր ամենևին էլ ոչ համառությունից։

Յասուկոն լավ է քնում, երևի, առողջ է։ Սինգոյին երբեմն թվում է, թե գիշերները զարթնում է նրա խռմփոցից։ Յասուկոն խռմփալ է սկսել տասնհինգ տարեկանից, և ծնողները նրան շարունակ քարշ են ավել բժիշկների մոտ։ Ամուսնանալուց հետո դադարեց։ Նորից վերսկսեց հիսունն անց։

Սինգոն սովորաբար մատներով սեղմում է կնոջ քիթն ու տարուբերում։ Եթե այդ չի օգնում, վզից բռնած ցնցում է։ Այդպես է անում լավ տրամադրություն ունենալիս, իսկ երբ տրամադրությունը տեղը չէ, ուղղակի շոշափելիորեն զգում է երկար տարիներ իր կողքին պառկող կնոջ մարմնի պառավական անկարությունը։

Այդ գիշեր Սինգոյի տրամադրությունը վատ էր։ Նա վառեց լույսն ու խեթ նայեց Յասուկոյին։ Հետո բռնեց նրա վիզն nւ սկսեց ցնցել։ Կնոջ պարանոցը մի քիչ քրտնած էր։

«Որպեսզի կինս դադարի խռմփալ, բավական է միայն մեկնեմ ձեռքս ու դիպցնեմ նրան»,— մտածեց Սինգոն և հանկարծ կնոջ հանդեպ սուր խղճահարություն զգաց։

Վերցրեց գլխավերևում դրված ամսագիրը, բայց սենյակում անտանելի շոգ էր ու տոթ։ Դուրս եկավ ապակեպատ պատշգամբ, լայն բացեց պատուհանի ծածկոցափեղկն ու պպզեց գետնին։

Լուսնյակ գիշեր էր։

Ծածկափեղկի ետևում կախված էր Կիկուկոյի զգեստը, անորոշ սպիտակավուն գույնի։ Երևի լվացել փռել է և մոռացել է վերցնել,— մտածեց Սինգոն,— կամ գուցե դիտավորյալ է դրսում թողել, որպեսզի գիշերվա ցողը քրտնքահոտը տանի։

Ճը՜ը՜ռ, ճը՜թ, ճը՜թ, ճը՜թ․․․ լսվեց այգուց։ Ճպուռի ճռռոցն էր. նստած էր այն բալենու վրա, որն աճել էր բակի ձախ կողմում և հասել մինչև տան քիվը։ Մի՞թե ճպուռներն այդպիսի տհաճ ձայն ունեն, տարակուսեց Սինգոն։ Այնուամենայնիվ, դա ճպուռի ձայն էր։

Հետաքրքիր է, ճպուռնե՞րն էլ են վախենում սարսափազդու երազներից։

Ճպուռը թռավ եկավ նստեց մոծակներից պաշտպանող ցանցի վրա։

Սինգոն բռնեց նրան, բայց ճպուռը չէր ճրթճրթում։

— Համր է,— փնթփնթաց Սինգոն,— սա ուրիշ է, նա չէ, որ «ճը՜ռռ» էր անում։

Որպեսզի լույսը ճպուռին նորից չհրապուրի, Սինգոն նրան ձեռքի ուժգին շարժումով նետեց դեպի բալենու կատարը։ Միջատն այդպես էլ չճըթճըթաց։

Նա ծածկափեղկերից բռնած բազրիքի վրայով թեքվեց դուրս, սկսեց զննել բալենին, սակայն չկարողացավ պարզել՝ ճպուռը նստե՞լ էր ծառին, թե՝ ոչ։ Լուսնյակ գիշերը խորունկ է թվում։ Եվ այդ խորունկությունը առաջացնում է անծայրածիրության ու անվախճանության զգացում:

Դեռ օգոստոսի տասն էլ չկա, իսկ ճպուռներն արդեն ճըթճըթում են։

Այնպիսի ձայն է գալիս, ասես տերևից տերև գիշերային ցողի կաթիլներ են ընկնում։

Հետո Սինգոն լսեց լեռան հառաչանքը։

Քամի չկա։ Որտեղ որ է կերևա լիալուսինը, չորսբոլորը ողողված է լույսով, և գիշերվա խոնավ օդում, ուրվանկարելով ցածրահասակ լեռը, հազիվ նշմարելի օրորվում են ծառերի աղոտ ստվերագծերը։ Օրորվում են ո՛չ քամուց։

Անշարժ են նաև ցածում, պատշգամբի տակ աճած ձարխոտի տերևները։

Ուրիշ անգամ գիշերները լսելի է Կամակուրայի ճահճային ափերից եկող ալիքների աղմուկը, այդ պատճառով էլ Սինգոն մտածեց, թե չլինի ծովն է հառաչում, բայց չէ, հառաչողը լեռն էր։

Դա նման էր քամու հեռավոր հեծծանքի և դրա մեջ, ինչպես ստորգետնյա գվվոցում, զգացվում էր խոր թաքնված մի ուժ։ Թվում էր, թե տնքում էր իր գլուխը։ Կարծելով նույնիսկ, որ ականջներն են աղմկում, Սինգոն թափահարեց գլուխը։

Հառաչանքը դադարեց։

Դադարեց, բայց Սինգոն համակվեց երկյուղով։ Սարսռաց․ գուցե դա իր մոտալուտ մահն ազդարարող գո՞ւյժ էր։

Քամու հեծծա՞նքն էր, ծովի շառա՞չը, թե՞ ականջների զնգոցը։ Սինգոյին անհրաժեշտ էր հանգիստ խորհրդածել։ Թերևս լսել էր այգ ձայներից մեկնումեկը, մտածեց նա։ Ոչ, հառաչողը հաստատապես լեռն էր։

Ասես մի սատանա անցավ ու հարկադրեց լեռանը տնքալ։

Խոնավությամբ առլեցուն գիշերային օդից էր, թե ինչ, առանց այն էլ դիք լեռը թվում էր մռայլ ու անառիկ մի պատ։ Այն համարյա ընդհուպ մոտենում էր Սինգոյի տանը, ու թեև դրա համար կարելի էր պատ անվանել, բայց ավելի շատ նման էր երկու մասի բաժանած հսկայական ձվի մի կեսին։

Լեռան կողքին և նրա ետևում բարձրանում էին ուրիշ լեռներ, սակայն հառաչանք արձակողը հատկապես Սինգոյի տան մոտինն էր։

Ծառերի կատարների վերևում, այս ու այնտեղ ցոլցլում էին աստղերը։

Պատուհանի ծածկափեղկերն իրար բերելիս Սինգոն տարօրինակ մի դեպք հիշեց։

Մոտ տասը օր առաջ, նոր թեյատանը նա հյուրի էր սպասում։ Հյուրն ուշանում էր։ Եկավ գեյշաներից միայն մեկը․ մյուս երկուսը դեռ չկային։

— Հանեք փողկապը։ Անտանելի շոգ է,— ասաց գեյշան։

— Ըհը՛...

Սինգոն թույլ տվեց գեյշային փողկապն իր վզից հանել։

Նրանք մոտ ծանոթներ չէին, սակայն գեյշան, փողկապը որմնախորշի առջև դրված նրա պիջակի գրպանում պահելուց հետո, սկսեց իր մասին պատմել։

Մի երկու ամիս առաջ այդ թեյատունը կառուցող կապալառուն ու գեյշան սիրեցին միմյանց և որոշեցին իրենց կյանքին վերջ տալ։ Երբ վրա հասավ ցիանակալիում խմելու պահը, գեյշան կասկածեց. իրենց մոտ եղած թույնի քանակությունը արդյո՞ք կբավականացնի մեռնելու առանց տանջանքների։

— «Դեղաքանակը մահացու է, դա ստուգված է,— ասում էր ինձ այդ կապալառուն։— Ահա, տես, յուրաքանչյուր դեղաքանակ դրված է առանձին ծրարի մեջ, ճի՞շտ է։ Կնշանակի լցված է պետք եղած չափով»։ Բայց ես, միևնույն է, չէի հավատում։ Իմ կասկածներն աճում էին։

— «Այս փոշին քեզ ո՞վ է տվել։ Գուցե քի՞չ են լցրել, որպեսզի երկուսիս մի լավ դաս տալու համար ստիպեն տանջվել։ Քեզ հարցնում եմ, որ բժիշկը կամ դեղագործն է տվել, իսկ դու շարունակ նույնն ես պնդում. «Չեմ կարող ասել։ Տարօրինակ է, որոշել ենք միասին մեռնել, իսկ դու, չգիտեմ թե ինչու, ասել չես կարող։ Չէ՞ որ ես հետո, մեկ է, ոչինչ չեմ իմանա»։

«Ուղղակի ոնց որ ֆարս լինի»,— ուզեց ասել Սինգոն, բայց լռեց, չասաց։

Գեյշան համառորեն պնդել էր, որ ինքնասպանությունը հետաձգեն և կատարեն միայն այն բանից հետո, երբ իր խնդրանքով ցիանակալիումը որևէ մեկին կշռել կտա։

— Այ, ամբողջն այստեղ է, միշտ մոտս եմ պահում,— ասաց գեյշան։

Կասկածելի պատմություն է, մտածեց Սինգոն։ Հիշողության մեջ մնաց, որովհետև խոսքը վերաբերում էր հենց այդ թեյատունը կառուցող կապալառուին։

Գեյշան պայուսակից հանեց փոքրիկ ծրարը, բացեց ու ցույց տվեց պարունակությունը։

— Հը՜մ,— փնթփնթաց Սինգոն, հայացքը սահեցնելով ձրարի վրայով։

Ծածկափեղկերը փակելիս, չգիտես ինչու, միտն ընկավ այդ գեյշան։

Նա նորից մտավ անկողին, բայց ձեռքը չէր գնում արթնացնել վաթսուներեքամյա կնոջն ու պատմել նրան այն սարսափը, որ զգաց լեռան հառաչանքը լսելիս։


3

Սյուիտին ծառայում էր այն նույն ֆիրմայում, որտեղ Սինգոն էր։ Բացի այդ ծառայությունից նա հոր համար պարտավոր էր «հիշեցնողի» դեր կատարել։

«Հիշեցնողի» պարտավորությունն իրենց վրա էին վերցրել նաև Յասուկոն, որ միանգամայն բնական էր, և Կիկուկոն՝ Սյուիտիի երիտասարդ կինը։ Այսպիսով, Սինգոյի մարող հիշողությունը վերականգնում էին ընտանիքի երեք անդամ։

Ֆիրմայում Սինգոյին հիշել էր օգնում քարտուղարուհին։

Սյուիտին մտավ հոր աշխատասենյակը, անկյունում դրված փոքր պահարանից մի գիրք հանեց ու սկսեց թերթել։

— Օ՛յ, օ՛յ, օ՛յ,— բացականչեց նա, մոտենալով քարտուղարուհուն ու բացած էջը ցույց տալով նրան։

— Ի՞նչ կա,— թեթևակի ժպտաց Սինգոն։

Սյուիտին բաց գիրքը մեկնեց հորը։ Այնտեղ գրված էր՝

«Առաքինության գաղափարն այստեղ կորստի չի մատնվում։ Մեկը մյուսի մեջ միայն սիրահարներ չտեսնել,— ահա միջոց, որն օգնում է տղամարդուն չտառապել առ կինն ունեցած սիրուց, իսկ կնոջը՝ առ տղամարդն։ Դա հնարավորություն է տալիս նրանց վայելք ստանալ և միմյանց սիրել ավելի տևականորեն։ Այս է, ընդհանրապես, ներքին ներդաշնակությունը պահպանելու ձևը․․․»։

— Որտե՞ղ է այդ «այստեղը»,— հարցրեց Սինգոն։

— Փարիզը։ Հեղինակը ճանապարհորդել է Եվրոպայում։

Սինգոյի ուղեղը սրամտություններն ու պարադոքսներն ընկալելու համար դարձել էր չափից ավելի անճկուն, բայց այն, ինչ նա կարդաց, ոչ սրամտություն էր, ոչ էլ պարադոքս, այլ մի սքանչելի կռահում։

Այդ խոսքերը հազիվ թե նույնքան ուժեղ ազդեցություն գործեցին Սյուիտիի վրա։ Նրան պարզապես հարկավոր էր քարտուղարուհու հետ պայմանավորվել միասին տուն գնալու։ Սինգոն դա իսկույն հասկացավ։

Կամակուրայում իջնելով էլեկտրագնացքից, նա մտածեց, որ լավ կլինի Սյուիտիի հետ պայմանավորվեն՝ կամ միաժամանակ տուն վերադառնալ, կամ ինքը տուն հասնի նրանից ավելի ուշ։

Ավտոբուսները լեփլեցուն էին, և Սինգոն ոտքով գնաց, Ձկնեղենի կրպակի մոտ կանգ առավ, նայեց ներս։ Կրպակի տերը նրան բարևեց. Սինգոն մտավ խանութ։ Ծանր ծովախեցգետիններով լեցուն տակառի ջուրը պղտորավուն սպիտակ էր։ Սինգոն մատի ծայրով շոշափեց ծովախեցգետինները։ Երևում է, դեռ կենդանի էին, թեև չէին շարժվում։ Կույտերով կակղամորթներ էին դարսված։ Սինգոն որոշեց կակղամորթ գնել։

— Որքա՞ն,— հարցրեց կրպակի տերը։

Սինգոն վարանեց։

— Իսկապես, որքա՞ն։ Երեք հատ։ Խոշորներից։

― Մի վայրկյան։ հիմա ամեն ինչ կանենք։

Սինգոն տհաճությամբ էլ լսում խոհանոցային դանակի ծայրով կակղամորթների պինդ խեցիները բացող կրպակատիրոջ ու նրա որդու լարումից արձակած ձայները։

Երբ կակղամորթները լվացված էին, և կրպակատերը արագորեն կտրտում էր խեցիներից հանված միսը, կրպակ մտան երկու աղջիկ։

— Ի՞նչ եք ուզում,— գործը չընդհատելով՝ դիմեց նրանց կրպակի տերը։

— Մեզ ստավրիդա տվեք։

— Քանի՞ հատ։

— Մեկ։

— Ընդամենը մե՞կ։

— Այո։

— Ուրեմն, ասում եք՝ մե՞կ։

Ստավրիդաները մանր էին։ Աղջիկները կրպակատիրոջ ձեռ առնող տոնի վրա ուշադրություն չդարձրին։

Կրպակատերը թղթի կտորի մեջ փաթաթեց ձուկն ու մեկնեց նրանց։

Աղջիկներից մեկը, ըստ երևույթին, ավելի համարձակը, որ կանգնած էր ընկերուհու ետևում, ձեռքը դիպցրեց նրա արմունկին։

— Գուցե ակրատ էլ վերցնենք, հը՞։

Առջևում կանգնողը, ստավրիդան ձեռքին պահած, աչքը չէր կտրում խոշոր ծովախեցգետիններից։

— Այս ծովախեցգետիններից երևի շաբաթ օրն էլ կլինեն։ Իմը ծովախեցգետին շատ է սիրում։

Ընկերուհին ոչինչ չպատասխանեց։

Սինգոն գաղտուկ նայեց նրանց։

Ժամանակակից մատղահաս պոռնիկներ էին։ Մերկ թիկունքներով, ոտքներին՝ կտորե չստեր։ Իսկ մարմինները բարեկազմ էին։

Կրպակատերը կակղամորթների մանրած կտորները հավաքեց խոհանոցային տախտակի կենտրոնում և կրկին երեք խեցու մեջ դասավորելով, արհամարհական նետեց․

— Դրանցից հիմա Կամակուրայում էլ այնքան են լցվել, էլ թիվ ու համար չկա։

Սինգոն առարկեց․

— Դե դա ինչո՞վ է վատ որ։ Ընդհակառակը, լավ է։

Կրպակատերը շարունակում էր կակղամորթների միսը անփութորեն տեղադրել խեցիների մեջ։ Սինգոն ուշադրություն դարձրեց այդ՝ թվում է թե, մանրուքի վրա, չէ՞ որ դրանք բոլորն արդեն միախառնված են և այլևս իրենց խեցիները չեն ընկնի։

Այսօր հինգշաբթի է, մինչև շաբաթ դեռ համարյա երեք օր կա, բայց վերջերս ձկնեղենի կրպակներում խոշոր ծովախեցգետիններ գրեթե միշտ ճարվում են, մտածեց Սինգոն։ Մի՞թե այդ անտաշ աղջիկները կարողանում են դրանց այնպես հմտորեն պատրաստել, որ կարելի լինի հյուրասիրել հյուրերին։ Չէ, իհարկե, խոշոր ծովախեցգետինը թեկուզ տապակես, թեկուզ գոլորշիով եփես կամ ջրով խաշես, միևնույն է, մնում է նույն կոպիտ, հասարակ ուտելիքը:

Սինգոն պոռնիկ աղջիկների մասին իրոք համակրանքով էր մտածում, նույնիսկ՝ որոշ թախիծով։

Ընտանիքում չորս մարդ կար, իսկ նա երեք կակղամորթ էր գնել։ Պարզապես գիտեր, որ Սյուիտին ընթրիքին չի գա, բայց գլխի չընկավ, որ հարսին՝ Կիկուկոյին, անհարմար վիճակ ի մեջ կդնի: Երբ կրպակատերը հարցրեց. «Քանի՞ հատ», Սինգոն, առանց երկար մտածելու, Սյուիտիին իսկույն հաշվից հանեց։

Ճանապարհին նա մտավ խանութ, գնեց նաև գինգոյի պտուղներ։


4

Այն, որ Սինգոն ձկնեղենի կրպակից գնումներ էր կատարել, անսովոր բան էր, սակայն ոչ Յասուկոն, ոչ էլ Կիկուկոն զարմանքի ամենափոքր նշույլ անգամ ցույց չտվին։ Գուցե Սյուիտիին հոր հետ չտեսնելով,— նրանք միասին պետք է գային,― փորձեցին իրենց զգացմունքներն այդ ձևո՞վ թաքցնել։

Կակղամորթներն ու գինգոն հանձնելով Կիկուկոյին, Սինգոն շրջանցեց նրան ու գնաց խոհանոց։

― Մի գավաթ քաղցրացրած ջուր տվեք։

— Հիմա, մի րոպե,— ասաց Կիկուկոն, բայց Սինգոն արդեն ինքը բացեց ջրի ծորակը։

Լվացարանակոնքի մեջ մանր ու խոշոր ծովախեցգետիններ էին դրված։ Ինչպիսի զուգադիպություն։ Ակնեղենի կրպակում ինքը մի պահ տատանվեց՝ արդյոք մանր ծովախեցգետիններ էլ չվերցնի՞։ Պարզ է, միանգամից և՛ խոշոր, և՛ մանր ծովախեցգետիններ չարժեր գնել։ Նայեց մանրերի գույնին ու գովեց․

— Լավն են։

Ծովախեցգետինները գեռ կենդանի էին ու փայլփլուն։

Կիկուկոն դանակի բութ կողմով ճեղքեց գինգոն ու ասաց․

— Տեսքով հասած են, բայց միևնույն է, ուտել հնարավոր չէ։

— Կարծո՞ւմ ես։ Ճիշտն ասած, ինձ էլ էր թվում, որ տարվա այս ժամանակ գինգոն դեռ լրիվ հասած չի լինի։

— Եկեք զանգահարենք խանութ, ասենք։

— Է՛հ, լա՜վ։ Գնածս կակղամորթներն էլ իրենց համով մանր ծովախեցգետիններից չեն տարբերվում։ Դրա համար էլ որոշեցի միայն կակղամորթ վերցնել։

— Զարմանալի կանխատեսություն։— Կիկուկոն լեզվի ծայրը մի ակնթարթ դուրս հանեց,— կակղամորթները կեփենք հենց իրենց խեցիների մեջ, ծովախեցգետինները կտապակենք, իսկ մանրերը կթխենք խմորով փաթաթած։ Ես սունկ արդեն գնել եմ։ Հայրիկ, դուք բանջարանոցից բադրիջան չե՞ք քաղի։

— Ինչու չէ։

— Ընտրեք համեմատաբար մանրերը։ Նաև մի քիչ էլ թարմ կանաչի։ Գուցե իսկապես միայն մանր ծովախեցգետնիկները հերիք կանե՞ն։

Ընթրիքին Կիկուկոն երկու հատ խաշած կակղամորթներ մատուցեց։

Սինգոն փոքր֊ինչ տատանվելով՝ ասաց․

― Իմ կարծիքով մեկն էլ պետք է լիներ։

— Ես մտածեցի, որ պապիկի ու տատիկի ատամները թույլ են, նրանք միասին հաճույքով մեկ հատ կուտեն։— Նկատեց Կիկուկոն։

— Ի՞ն․․․ Հիմարություններ մի ասա։ Տանը ոչ մի թոռնիկ չկա, իսկ դու հանկարծ՝ «պապիկ»։

Յասուկոն կախեց գլուխն ու կամացուկ ծիծաղեց։

— Ներեցեք։— Կիկուկոն թեթև ոտքի ելավ, գնաց եփած մի կակղամորթն էլ բերեց։

— Լավ կլինի մենք երկուսով մեկն ուտենք, ինչպես առաջարկեց Կիկուկոն,— ասաց Յասուկոն։

Սինգոն մտքում հիացավ Կիկուկոյի հնարամտությամբ, դա շատ տեղին էր և կօգներ դուրս գալ այն անհարմար վիճակից, որն առաջացել էր չորսի փոխարեն երեք կակղամորթ գնելու պատճառով: Եվ ինչ անմեղ տեսքով առաջարկեց։ Չէ, հարսը խելոք է։

Կիկուկոն երևի ամբողջ Ժամանակ խորհրդածում էր՝ ինչպե՞ս վարվել․ կակղամորթներից մեկը թողնի Սյուիտիի՞ն, թե ինքը հրաժարվի ուտելուց, կամ թերևս մի բաժինը կիսի՞ սկեսուրի հետ։

Յասուկոն, ամենևին հաշվի չառնելով, թե ինչ է կատարվում Սինգոյի հոգում, աննրբանկատորեն անդրադարձավ ընդհատված խոսակցությանը․

— Հո գիտեիր, որ ընդամենը երեք կակղամորթ կար։ Մենք չորս հոգի ենք, իսկ դու, չեմ հասկանում ինչու, երեք հատ էիր գնել։

— Ինձ հայտնի էր, որ Սյուիտին ընթրիքին չի գալու, ինչ կարիք կար նրա համար էլ գնել։

Յասուկոն տխուր ժպտաց։ Հավանաբար նրա հասակն էր պատճառը, որ այդ ժպիտը այնքան էլ դառը չթվաց։

Կիկուկոն նույնպես ցույց չտվեց, որ վշտացած է։ Մինչև անգամ չհարցրեց, թե ուր է գնացել Սյուիտին։ Կիկուկոն իրենց ընտանիքում ութ եղբայրների ու քույրերի միջի ամենակրտսերն էր:

Նրանից մեծերը բոլորն էլ ամուսնացած էին և բազմաթիվ երեխաներ ունեին։

Սինգոն երբեմն միտք էր անում Կիկուկոյի ծնողների ապշեցուցիչ բեղմունակության մասին։

Կիկուկոն ժամանակ առ ժամանակ բողոքում էր, որ Սինգոն մինչև հիմա իր՝ Կիկուկոյի եղբայրների ու քույրերի անունները չի կարողանում միտը պահել։

Նա ծնվեց, երբ մայրը որոշել էր երեխա ունենալուն վերջ տալ և համոզված էր, որ այլևս չի հղիանա։ Ամաչում էր այդ հասակում դարձյալ ծննդաբերել, անիծում էր իր չծերացող մարմինն ու վիժելու փորձեր էր անում, բայց դրանից բան չստացվեց։ Ծննդաբերությունը ծանր էր, ստիպված եղան երեխային աքցանով դուրս քաշել։

Կիկուկոն այդ ամենը պատմել էր Սինգոյին, ասելով, որ լսել է մորից։

Սինգոյի համար անհասկանալի էր՝ մայրն ինչպես կարող է նման բաներ պատմել աղջկան, անհասկանալի էր նաև, թե Կիկուկոն իր հերթին, ինչպես կարող է պատմել սկեսրայրին։

Կիկուկոն պատմելիս ճակատից ետ էր տարել մազերն ու ցույց տվել աքցանի թողած հետքը։

Հազիվ նշմարելի այդ սպին տեսնելուց հետո Սինգոն հարսին ավելի սիրեց։

Հոր ընտանիքում Կիկուկոյի հետ վարվում էին, ինչպես սովորաբար վարվում են տան կրտսեր երեխայի հետ։ Ճիշտ է, նրան ոչ այնքան երես էին տալիս, որքան պարզապես քնքշորեն սիրում էին։ Նա առանձնապես լավառողջ չէր։

Երբ Սինգոյի տունը հարս եկավ, Սինգոն նկատեց, որ նա, ինքն էլ այդ չգիտակցելով, ուսերը մի տեսակ շատ նազանիորեն է թոթվում։ Դրա մեջ զգացվում էր բնածինք անմեղ կոկետություն։

Վայելչակազմ, ճերմակամաշկ Կիկուկոյին նայելիս Սինգոն երբեմն մտաբերում էր Յասուկոյի ավագ քրոջը։

Երիտասարդ հասակում սիրահարված էր նրան։ Քրոջ մահից հետո Յասուկոն, որբերին խնամելու համար, փոխադրվեց փեսայի տուն։ Աշխատում էր ուժերը չխնայելով։ Երազում էր ավագ քրոջը փոխարինել։ Նա սիրում էր գեղեցկադեմ փեսային։ Անշուշտ, թանկ էր նաև քրոջ հիշատակը։ Սնվել էին մի մորից։ Իսկ քրոջ ամուսինը Յասուկոյին գրեթե հեքիաթային դյուցազն էր թվում։

Յասուկոն և փեսայի, և նրա երեխաների համար շատ հարմար էր ու ձեռնտու, սակայն փեսան երիտասարդ քենու թաքուն մտադրությունը չհասկանալու էր տալիս։ Նա ապրում էր իր հաճույքներով։ Թվում էր, թե Յասուկոյին ճակատագրով վիճակված էր բավարարվել միայն հանգուցյալ քրոջ ընտանիքին անձնազոհ ծառայելով։

Սինգոն, լսելով այդ, որոշեց նրա հետ պսակվել։

Այժմ, երեսուն տարի անցնելուց հետո ևս նա իր արածը սխալմունք չէր համարում։ Ամուսնության երկարատևությունը չի կանխորոշվում այդ ամուսնության սկզբնապատճառով։

Եվ, այնուհանդերձ, Յասուկոյի քրոջ կերպարը երկուսի սրտում էլ ամուր տեղ էր գրավել։ Ոչ Սինգոն, ոչ էլ կինը նրա մասին երբեք չէին խոսում, բայց և չէին կարողանում մոռանալ։

Երբ որդին ամուսնացավ և Կիկուկոյին տուն բերեց, Սինգոյի հուշերը նորից բռնկվեցին, ասես լուսավորվեցին կայծակից, սակայն այդ հուշերը նրան առանձնապես ցավ չպատճառեցին։

Երկու տարի էլ չկար ինչ Սյուիտին ամուսնացել էր Կիկուկոյի հետ, բայց արդեն հասցրել էր հրապուրվել ուրիշ կնոջով։ Սինգոյի համար դա զարմանալի էր։

Հակառակ գյուղական միջավայրից դուրս եկած Սինգոյի, որը պատանության տարիներին բավական խոր ապրումներ էր ունեցել, Սյուիտին սիրուց երբեք չէր տառապում, կրքերը նրան չէին տանջում։

Որդու տեսքից նկատելի չէր, որ նա ինչ֊որ բանից ճնշված է։ Սինգոյին այնպես էլ չհաջողվեց պարզել, թե տղան առաջին անգամ երբ է կին ճանաչել։

Ներկայումս նա որոշակիորեն կապված է որևէ գեյշայի կամ գուցեև մի պոռնիկի հետ, մտքում կշտամբում էր որդուն Սինգոն։

Իսկ ֆիրմայի քարտուղարուհի՞ն․․․ Նրա հետ երևի պարզապես պարելու է գնում, և բացառված չէ, որ այդ աղջիկը Սյուիտիին ծառայում է զուտ որպես հայրական զգոնությունը բթացնելու միջոց։

Համենայն դեպս, տղայի սիրուհին այդպիսի գեղեցկուհի չի լինի։ Սինգոն գեղեցկուհի էր համարում Կիկուկոյին։ Այն օրվանից, ինչ Սյուիտիի կյանքում ուրիշ կին հայտնվեց, Կիկուկոյի և որդու մտերմությունը կարծես այլ բնույթ ընդունեց։ Ամբողջովին կերպարանափոխվեց նաև ինքը Կիկուկոն։

Գիշերվա կեսին արթնանալով,— այդ տեղի ունեցավ խաշած կակղամորթներ ուտելու օրը,— Սինգոն լսեց Կիկուկոյի ձայնը։ Հարսը դեռ երբեք այդպիսի քնքուշ ձայնով չէր խոսել։

Կիկուկոն չի իմանում, որ Սյուիտին ուրիշ կնոջ հետ է, մտածեց Սինգոն։

— Հայրիկը մի՞թե այդպիսի պատմություն կսարքեր ինչ-որ մի կակղամորթի պատճառով,— շշնջում էր հարսը։

Չէ, պարզ է, Կիկուկոն դեռ ոչինչ չգիտեր։ Բայց չլինի՞ գլխի է ընկնում, որ այդ գործին կին է խառնված։

Սինգոն նոր֊նոր սկսել էր ննջել, երբ լույսը բացվեց։ Նա դուրս եկավ սենյակից լրագիրը վերցնելու։ Լուսինը դեռ բարձր կանգնած էր երկնքում։ Թերթն արագ աչքի անցկացնելով, նա նորից սուզվեց վերմակի տակ։


5

Տոկիոյի կայարանում Սյուիտին արագ ցատկեց էլեկտրագնացք ու տեղ զբաղեցրեց։ Երբ ետևից ներս մտավ Սինգոն, վեր կացավ, տեղը զիջեց հորը։

Հետո գրպանից հանեց Սինգոյի ակնոցն ու երեկոյան թերթի հետ մեկնեց նրան։ Սինգոն հետը նույնպես ակնոց էր վերցնում, բայց քանի որ մեծ մասամբ մոռանում, թողնում էր որևէ տեղ, Սյուիտին մոտը միշտ մեկ ուրիշն էլ էր պահում։

Թեքվելով լրագրի վրա կռացած հոր կողմը, ասաց․

— Այսօր խոսեցի Տանիձաքիի հետ, նա դպրոցական մի ընկերուհի ունի, որն ուզում է սպասուհի աշխատել։ Մեզ չէ՞ որ հարկավոր է։

— Այո։ Իսկ այն հանգամանքը, որ նա Տանիձաքիի ընկերուհին է, նշանակություն չունի։

— Ինչ անենք, թե ընկերուհին է։

— Այդ սպասուհին Տանիձաքիից խոսք դուրս կքաշի և մեկ էլ տեսար քո արարքները պատմեց Կիկուկոյին։

— Հիմարություն։ Նա ի՞նչ կարող է պատմել։

— Դու պետք է, որ իմանաս, թե այդ սպասուհի դարձող աղջիկները ինչ տեսակ տիպեր են։— Սինգոն դարձյալ կռացավ թերթի վրա։

Երբ Կամակուրայում իջան, Սյուիտին հարցրեց․

— Տանիձաքին իմ մասին քեզ բա՞ն է պատմել։

— Ոչ մի բան էլ չի պատմել։ Նա ինձ հետ իրեն համրի պես է պահում։

— Իսկապե՞ս։ Դա հաճելի չէ։ Լսիր, հայրիկ, ես ընդամենը մի թեթև սիրահետում եմ քո քարտուղարուհուն, իսկ դու արդեն դժգոհում, համարյա ձեռ ես առնում ինձ։

— Զարմանալի չէ։ Ամեն դեպքում արա այնպես, որ Կիկուկոն չիմանա։

Սյուիտին այնպիսի մի տոնով, ասես այժմ արդեն թաքցնելու բան չունի, ասաց.

— Չէ, Տանիձաքին քեզ, այնուամենայնիվ, ինչ-որ բան է պատմել։

— Տանիձաքին մի՞թե, իմանալով հանդերձ, որ ուրիշ կնոջ մոտ ես գնում, ուզում է քեզ հետ ժամանակ անցկացնել։

— Կարծես թե, այո։ Մասամբ խանդից։

― Անհեթեթություն է։

— Ես նրան կլքեմ, այն կնոջը։ Ուզում եմ լքել։

— Քո դատողություններն ինձ անհասկանալի են։ Քանի օր բանն այդտեղ հասավ, եկ անկեղծ խոսենք։

— Երբ նրանից հեռանամ, ամեն ինչ առանց թաքցնելու կպատմեմ քեզ։

— Այսպես, թե այնպես, Կիկուկոն չպետք է իմանա։

— Լավ։ Թեև Կիկուկոն, երևի, արդեն ամեն ինչ գիտե։

— Կարծո՞ւմ ես,— մռայլվեց Սինգոն։

Տուն հասնելուց հետո էլ նա դեռ մռայլ էր։ Երբ ընթրիքը վերջացրին, լուռ վեր կացավ սեղանի մոտից, քաշվեց իր սենյակը։

Կիկուկոն մի շերտ ձմերուկ բերեց։

— Կիկուկոն աղը մոռացավ,— հարսի ետևից ներս մտավ Յասուկոն։

Կիկուկոն ու Յասուկոն պպզեցին դռան մոտ։

— Դու ի՞նչ է, չլսեցի՞ր, Կիկուկոն ետևիցդ ինչպես կանչեց՝ հայրիկ, ձմերո՜ւկը, ձմերո՜ւկը,― ասաց Յասուկոն։

— Չեմ լսել։ Գիտեի, որ դրել եք սառչի։

— Կիկուկո, նա չի լսել,— դարձավ հարսին Յասուկոն։

— Հայրիկն այսօր, չգիտես ինչու, բարկացած է։

Փոքր ինչ լռելուց հետո, Սինգոն ասաց․

— Իմ ականջները վերջերս ինչ֊որ վատացել են։ Մի քանի օր առաջ սենյակն օդափոխելու համար բաց արի պատշգամբի ծածկափեղկերը և ինձ թվաց, թե մեր տան ետևից լեռան հառաչանքի, տնքոցի ձայն եմ լսում։ Իսկ պառավս այդ ժամանակ հանգիստ, քնած էր։

Յասուկոն ու Կիկուկոն նայեցին պատուհանից երևացող լեռանը։

— Մի՞թե հնարավոր է, որ լեռը հառաչի,— զարմացավ Կիկուկոն։

― Մի անգամ, վաղուց, այդ մասին հարցրի մորս,― ասաց Յասուկոն,― և նա հիշեց, որ իր մեծ քույրը մահվանից առաջ լսել է, թե ինչպես հառաչել է լեռը։

Սինգոն ցնցվեց։ Նման բան մոռանալն աններելի էր։ Ինչպե՞ս է, որ ինքը լեռան հառաչանքը լսելիս այդ մասին չմտածեց։

Հուզված Կիկուկոն լռել էր. նրա գեղեցիկ ուսերը չէին շարժվում։

Ճպուռի թևերը

1

Եկավ դուստրը՝ Ֆուսակոն, երկու երեխայով։

Ավագը չորս տարեկան էր, կրտսերի մի տարին էլ դեռ չէր լրացել։ Եթե նա ծննդաբերելու էր այդպիսի մեծ ընդմիջումներով, հաջորդ երեխայի մասին խոսելը դեռ վաղ էր, բայց Սինգոն պատահականորեն, հենց այնպես հարցրեց․

— Մեկն էլ ես բերելո՞ւ։

— Ոչ, հայրիկ, այլևս չեմ ուզում։ Քեզ մի՞թե չեմ ասել,— Ֆուսակոն կրտսեր աղջնակին անփութորեն պառկեցրեց մեջրի վրա և խանձարուրներն արձակելով ավելացրեց,— իսկ ձեր Կիկուկոն դեռ մտադիր չէ՞ ունենալ։

Նա էլ այդ հենց այնպես ասաց, բայց երեխայի կողմը դարձրած Կիկուկոյի դեմքը պաղեց։

— Դրան թող այդպես պառկած մնա,— խնդրեց Սինգոն։

— Կունիկոյին և ոչ թե «դրան»,— ուղղեց Ֆուսակոն։— Դու հո գիտես, փոքրին պապի անվան նմանողությամբ ենք կոչել։

Կիկուկոյի սառած արատհայտությունը, ըստ երևույթին, միայն Սինգոն նկատեց, սակայն կարևորություն չտվեց․ գորովանքով դիտում էր, թե ինչպես է կապանքներից ազատված մանկիկը տոտիկները թափահարում։

— Թող մնա, թո՛ղ։ Տեսնո՞ւմ ես ինչ լավ է զգում, բուրում երևի շոգում էր,— ասաց Յասուկոն և ծնկաչոք մոտեցավ փոքրիկին, սկսեց նրա փորիկն ու տոտիկները շոյել,— հիմա քո մայրիկն ու քույրիկը լոգանք կընդունեն, կդառնան մաքո՜ւր, մաքուր։

— Սրբիչ տա՞մ,— վեր թռավ Կիկուկոն։

— Հետս բերել եմ,— ասաց Ֆուսակոն։

Կնշանակի մեկ օրով չէր եկել։

Նա իր ֆուրոսիկիից սրբիչ ու փոխնորդ հանեց։ Մեծ աղջիկը՝ Սատոկոն, մռայլված սեղմվեց մոր մեջքին։ Գալու վայրկյանից նա դեռ ոչ մի բառ չէր արտասանել։ Սատոկոն սև ու խիտ մազեր ուներ։

Սինգոն ճանաչեց այդ ֆուրոսիկին, որի մեջ Ֆուսակոն իր շորերն էր բերել, նույնիսկ հիշեց՝ աղջիկը մարդու գնալիս դա վերցրել էր տանից։

Կունիկոյին շալակած, մի ձեռքով քարշ տալով Սատոկոյին, մյուսով՝ բռնած ծանր կապոցը, Ֆուսակոն կայարանից ոտքով եկել հասել էր տուն։ Համա բա՜ն է արել, մտածեց Սինգոն։

Այդ Սատոկոն զզվելի երեխա է, նրան պետք է շարունակ ետևիցդ քարշ տաս։ Եվ կամակոր էլ է, իսկ մոր համար առանց այն էլ շատ է դժվար, հոգին դուրս է գալիս։

Հետաքրքիր է, Յասուկոն ինչպես է վերաբերում այն բանին, որ Կիկուկոն միշտ խնամքով հետևում է իրեն, հոգ տանում իր մասին։ Նրան, հավանաբար, այդ առանձնապես դուր չի գալիս։

Երբ Ֆուսակոն գնաց լողանալու, Յասուկոն սկսեց շփել երեխայի խոնավացած ոտքերը։

— Իմ կարծիքով սա Սատոկոյից ամրակազմ է, քեզ այդպես չի՞ թվում։

— Շատ հնարավոր է, քանի որ սա ծնվեց այն ժամանակ, երբ հոր ու մոր միջև կռիվը վերջացել էր, ու նրանք դադարել էին հայհոյել իրար,— ասաց Սինգոն։

— Իսկ Սատոկոն ծնվեց սկսվող երկպառակության ու թունդ վեճերի շրջանում, և դա աղջկա վրա վատ ազդեց։

— Չորս տարեկան մանուկն ի՞նչ է հասկանում։

— Ամեն բան էլ հասկանում է։ Ծնողների գժտությունը որոշակի կերպով ազդել է վրան։

— Ոչ։ Սատոկոն հենց ծնված օրից էլ․․․

Կունիկոն անսպասելի ճարպկությամբ շուռ եկավ փորի վրա, սողաց առաջ և սյոձիից կառչելով ոտքի կանգնեց։

— Օհ՜, օհ՜․․․— Կիկուկոն պարզեց ձեռքերը, բռնեց երեխայի թաթիկներից ու մյուս սենյակը տարավ։

Յասուկոն ծնկած տեղից վեր կացավ, վերցրեց Ֆուսակոյի իրերի կողքին ընկած դրամապանակը, մեջը տնտղեց։

— Այդ ի՞նչ ես անում,— կամացուկ, բայց վրդովմունքից դողալով ասաց Սինգոն,— տեղը դի՛ր։

— Այ քեզ բան, ինչո՞ւ դնեմ,— հանգիստ պատասխանեց Յասուկոն։

— Ասում եմ դիր, ուրեմն դիր։ Քո ինչի՞ն է հարկավոր։

Սինգոյի մատները դողդողում էին։

— Համենայն դեպս, ոչ որևէ բան գողանալու համար։

— Դա գողություն անելուց վատ է։

Յասուկոն դրամապանակը տեղը դրեց։

— Չեմ հասկանում, աղջկաս դրամապանակը ստուգելու մեջ ինչ վատ բան կա։ Տուն կվերադառնա, երեխաների համար ուտելիք գնելու փող չի ունենա։ Պարզապես ուզում էի իմանալ, որքան կա մոտը։

Սինգոն չարությամբ նայեց նրան։

Ֆուսակոն լոգարանից դուրս եկավ։

Յասուկոն տհաճ խոսակցությանն արագ վերջ տալու համար ասաց.

— Լսիր, Ֆուսակո, ես նոր տնտղեցի քո դրամապանակը, իսկ պապիկը վրաս բարկացավ։ Գուցե իրո՞ք վատ բան եմ արել, ինձ ներիր։

— Ի՞նչ է նշանակում «Իրո՞ք վատ բան եմ արել»։— Կրկնեց Սինգոն և ավելի մեծ արգահատանք զգաց այն բանիg, որ Յասուկոն ամեն ինչ պատմեց աղջկան։

Յասուկոյի կարծիքով մոր ու աղջկա միջև նման հարաբերությունները միանգամայն բնական են։ Գուցե նա իրավացի է, մտածում էր Սինգոն։ Իսկ ինքը դողում է, որովհետև իր մեջ, հավանաբար, ինչ֊որ խոր տեղից, գլուխ է բարձրացնում ծերունական խոնջությունը։

Ֆուսակոն նկատեց հոր կարմրատակող դեմքն ու նրա բարկությունից ավելի վախեցավ, քան մոր խուզարկությունից։

— Խնդրե՜մ, նայիր որքան ուզում ես։ Խնդրեմ,— ասաց՝ նա համարյա հուսահատությամբ և դրամապանակը դրեց մոր առջև։

Այդ ավելի զայրացրեց Սինգոյին։

Յասուկոն դրամապանակին ձեռք չտվեց։

— Աիխարան համոզված է, որ եթե ես փող չունենամ, տանից դուրս գալ չեմ կարողանա, դրա համար էլ դրամապանակս դատարկ է։

Կիկուկոն քայլեցնելով ներս բերեց Կունիկոյին։ Սա հանկարծ կորցրեց հավասարակշռությունն ու վայր ընկավ։ Կիկուկոն վերցրեց նրան, հանձնեց մորը։

Ֆուսակոն բլուզը բարձրացրեց՝ երեխային կուրծք տալու։

Նա իր գեղեցկությամբ երբեք աչքի չէր ընկել, բայց մարմինը հաճելի էր, բարեկազմ։ Կուրծքը իր ձևը դեռ չէր կորցրել. կաթով լցված՝ խոշոր էր ու պիրկ։

— Կիրակի է, Սյուիտին ինչո՞ւ տանը չէ,― եղբոր մասին հարցրեց Ֆուսակոն։

Նա ըստ երևույթին հասկացավ, որ իր այդ հարցով հոր ու մոր ընկած տրամադրությունը չբարձրացրեց։

2

Սինգոն գրեթե արդեն տուն էր հասել, երբ կանգ առավ, սկսեց հարևան բակում աճած արևածաղիկները դիտել։

Գլուխը վեր ձգելով մոտեցավ պարտեզին։ Արևածաղիկները խոնարհած գլխիկներով կախկխվել էին դռնակի երկու կողմերից։ Սինգոն դռնակի առջև կանգնելով փակել էր մուտքը։

Այդ տանն ապրող փոքրիկ աղջիկը եկավ, մնաց Սինգոյի ետևում կանգնած։

Նա, անշուշտ, Սինգոյի և արևածաղիկների արանքով կարող էր մտնել ներս, բայց, քանի որ ճանաչել էր Սինգոյին, համբերությամբ սպասում էր։

Սինգոն վերջապես նկատեց նրան։

— Ինչ հսկայական ծաղիկ է։ Եվ ինչ գեղեցիկ է,— ասաց նա։

Աղջիկը շփոթված ժպտաց։

— Ամեն մեկը մի ծաղիկ ունի։

— Մեկական հա՞տ։ Ահա թե ինչու այդքան խոշոր են։ Վաղո՞ւց են ծաղկել։

— Այո։

— Քանի՞ օր կլինի։

Աղջիկը, որ տասներկու֊տասներեք տարեկան էր, չկարողացավ պատասխանել։ Փորձելով հիշել, նայեց Սինգոյին, ապա նրա հետ միասին հայացքը դարձյալ արևածաղիկներիս հառեց։ Նա արևից խանձված կլորիկ դեմք ուներ, իսկ ոտքերն ու ձեռքերը վտիտ էին ու նիհար։

Որպեսզի աղջկան ճանապարհ տա, Սինգոն ետ քաշվեց ու նայեց փողոցի հակառակ կողմը։ Այնտեղ ևս, տների առջև արևածաղիկներ էին աճել։

Մեկի վրա նույնիսկ երեք ծաղիկ կար։ Ճիշտ է, կրկնակի անգամ փոքր, քան սրանք՝ աղջկա տան մոտի ծաղիկները, և երեքն էլ ցողունի ամենավերին մասում։

Սինգոն քայլերն ուղղեց դեպի տուն, շարունակ ետ՝ արևածաղիկներին նայելով։

— Հայրիկ,— լսեց Կիկուկոյի ձայնը։

Նա կանգնել էր Սինգոյի ետևում։ Զամբյուղից դուրս էին ցցվել սոյայի պատիճները։

— Տուն եք գնո՞ւմ։ Եվ ճանապարհին զմայլվում եք արևածաղիկներո՞վ։

Կիկուկոյի համար տհաճ էր ոչ թե ծաղիկների նկատմամբ տածած Սինգոյի այդ հիացմունքը, այլ այն, որ եկել էր դարձյալ առանց Սյուիտիի և իբրև ոչինչ էլ չէր եղել, զմայլվում էր դրանցով ուղղակի հենց տան մոտ։

— Ինչ հոյակապ արևածաղիկներ են,— ասաց Սինգոն,— ոնց որ հսկաների գլուխներ լինեն, չէ՞։

Կիկուկոն անտարբեր թոթվեց ուսը։

«Հսկաների գլուխներ» համեմատությունը նոր ծագեց Սինգոյի մտքում։ Առաջ ծաղիկներին նայելիս այդ մասին չէր մտածել։

Արևածաղիկները բաղդատելով հսկաների գլուխների հետ, նա հանկարծ զգաց բույսի զորությունը, ինչպես և ապշեցուցիչ կատարելությունը։

Ծաղկաթերթիկները պսակի պես բոլորել էին սկավառակի շուրջ, իսկ կենտրոնում, կլոր տարածության մեծ մասը վարսանդներն ու առէջներն էին գրավել՝ խիտ սեղմված միմյանց, տառացիորեն պատելով ծաղիկն ամբողջապես։ Սակայն այդտեղ պայքարի հետք անգամ չկար, դրանց միջև տիրում էր խաղաղություն ու համերաշխոլթյուն, զգացվում էր նաև հզոր ուժի առկայությունը։

Ծաղիկները մարդու գլխից մեծ էին։ Սինգոն մտքում դրանց կատարելությունը, որն այնպես սուր կերպով զգաց, շաղկապեց մարդկային ուղեղի կատարելության հետ։

Բնության ստեղծած այս հարստության մեջ այրական զորության սկզբնավորումը կա, մտածեց նա։ Սկավառակը լեփլեցուն է առէջներով ու վարսանդներով, կնշանակի այդտեղ միաժամանակ գոյություն ունեն երկու սկզբնավորում՝ արական ու իգական։ Բայց Սինգոն ծաղկի մեջ զգում էր միայն արականի սկզբնավորման տարրերը։

Արևը մայր էր մտնում․ իջնում էր իրիկնային անդորրը։

Կողքին կանգնած Կիկուկոն նրա արարքը կարող էր արտառոց համարել, ուստի Սինգոն հաձացքը շրջեց արևածաղիկներից ու գնաց դեպի տուն։

— Գիտես, իմ գլխի հետ վերջերս ինչ-որ բան է կատարվում։ Գուցե դրանից է, որ արևածաղիկներին նայելիս միտքս շարունակ գլխի շուրջ է պտտվում։ Արդյո՞ք գլուխը նույնքան գեղեցիկ չէ, որքան ծաղիկը։ Քիչ առաջ էլեկտրագնացքում մտածում էի՝ երանի մեր գլուխը նույնպես կարողանայինք հանձնել վերանորոգման կամ մաքրման։ Գլուխ կտրելն, անշուշտ, խիստ դաժան բան կլիներ, սակայն պարանոցից զգուշորեն անջատելը և սպիտակեղենի պես լվացքատուն կամ համալսարանական հետազոտական բուժարան ուղարկելը մի՞թե հաճելի չէր լինի։ Համաբուժարանում ուղեղը կլվանային, խաթարված մասերը կկարկատեին, իսկ մարմինդ երեք օր կամ, անհրաժեշտ դեպքում, մեկ շաբաթ տանը կքներ։ Կքներ հանգիստ, առանց խառնափնթոր երազների։

Կիկուկոն կոպերը թեթևակի խոնարհեց․

— Հայրիկ, դուք երևի հոգնած եք։

— Այո։ Այսօր ֆիրմայում այցելուների ձեռքից դագար չունեի։ Չէի հասցնում սիգարետ ծխել. վառածն անմիջապես դնում էի մոխրամանի մեջ։ Հետո նորն էի վառում և դեռ ներս չքաշած, դարձյալ թողնում մոխրամանում։ Նայեմ տեսնեմ իրար կողքի դրած սիգարետների երեք միանման քնթուկներ ծուխ են արձակում։ Նույնիսկ անհարմար զգացի։

Սինգոն էլեկտրագնացքում իրոք երազում էր ուղեղը մաքրելու մասին, թեև այդ երազանքն ավելի շատ մարմնի հանգիստ քնելուն էր վերաբերում։ Ինչ խաղաղ կլինի գլխազուրկ մարմնի քունը։ Չէ, ճիշտ որ հոգնած էր։

Այսօր լուսադեմին նա երկու անգամ երազ տեսսվ, և երկու երազում էլ հանգուցյալ կար։

— Գուցե արձակո՞ւրդ վերցնեիք,— ասաց Կիկուկոն։

— Ես իսկապես մտադիր եմ արձակուրդ վերցնել ու մեկնել լեռները։ Քանի որ գլուխ անջատելն ու վերանորոգելու տալն անհնարին է։ Ուզում եմ տեսնել լեռները։

— Լավ կլիներ, եթե դուք իրոք մեկնեիք,— հազիվ նկատելի կոկետությամբ ասաց Կիկուկոն։

— Հա, բայց ախր Ֆուսակոն հիմա մեզ մոտ է։ Նա ևս, հավանաբար, եկել է մի քիչ հանգստանալու։ Ավելի լավ է Ֆուսակոյի պատճառով տանը մնամ, ճի՞շտ է։ Դու ի՞նչ ես կարծում։

— Օ՜, որքան եմ նախանձում Ֆուսակոյին, որ ձեզ նման լավ հայր ունի։

Կիկուկոն այդ տարօրինակ տոնով ասաց։

Սինգոն դանադան հնարովի անհեթեթություններ պատմելով հարսի գլուխը թըլըսորում էր արդյո՞ք այն նպատակով, որպեսզի նա չնկատի, թե որքան անախորժ էր իր համար, որ տղան դարձյալ հետը չէր եկել։ Թերևս դա անում էր բնազդորեն, սակայն այդ նպատակը նույնպես ուներ։

― Դու այսօր բավական թունոտ ես,― ասաց Սինգոն՝ առանց չարության, բայց Կիկուկոն զարմացավ։— Ոչ, եթե ես իրոք լավ հայր լինեի, Ֆուսակոյին նման բան չէր պատահի։

Կիկուկոն անհարմար զգաց։ Մինչև ականջները շառագունեց։

— Ոչ, հայրիկ, կատարվածի համար դուք մեղք չունեք։

Սինգոն նրա ձայնի մեջ սփոփանքի երանգներ որսաց։

3

Սինգոն զովացնող ըմպելիքներ չէր սիրում նույնիսկ ամռանը։ Տանը վաղուց գիտեին։ Յասուկոն երբեք խմելու սառը բաներ չէր տալիս նրան։

Թե առավոտները՝ անկողնուց վեր կենալիս, թե երեկոները՝ տուն վերադառնալուց հետո, նա առաջին հերթին մի քանի գավաթ տաք թեյ էր խմում։ Այդպես դրվել էր ի սկզբանե, և Կիկուկոն այդ կարգն իսկույն յուրացրեց։

Այժմ էլ Սինգոն արևածաղիկներով զմայլվելուց հետո հենց նոր էր տուն մտել, հարսը շտապեց նրան թեյ մատուցել։ Խմելով գավաթի կեսը, հագուստը փոխեց, հագավ թեթև կիմոնոն և գավաթը ձեռքին դուրս եկավ պատշգամբ։ Քայլում էր այնտեղ ու թեյը կում֊կում խմում։

Կիկուկոն նրա համար սիգարետ ու խոնավացրած սառը երեսսրբիչ բերեց և գավաթը նորից լցրեց տաք թեյով։

Սինգոն դեմքը սառը սրբիչով շփեց։ Ակնոց դնել չէր ուզում, սկսեց անզեն աչքերով դիտել այգին։

Իրենց խիտ աճած այգին։ Հեռավոր անկյունում անկանոն բուսնել և արդեն գրեթե վայրիացել էին թփուտավոր երեքնուկներն ու պամպասի խոտերը։

Երեքնուկների թփուտների մեջ թիթեռներն էին թռչկոտում․ խայտում էին վառ կանաչ տերևների արանքում և դրանից բազմապատիկ շատ էին թվում։ Սինգոն անընդհատ սպասում էր, որ նրանք դեպի վեր կթռչեն կամ կհեռանան մացառուտից, բայց թիթեռները համառորեն շարունակում էին վետվետալ երեքնուկների միջև։

Սինգոն սևեռուն հայացքը չէր կտրում մացառներից. նրան հանկարծ թվաց, որ այնտեղ գոյություն ունի մի ուրույն, փոքրիկ աշխարհ։ Տերևների արանքում խայտացող թիթեռների թևիկները խորհրդավոր կերպով գեղեցիկ էին։

Սինգոն անսպասելի մտաբերեց, ինչպես մի անգամ գիշերը, լիալուսնի դուրս գալուց առաջ, լեռան վրայի ծառերի միջով առկայծում էին աստղերը։

Պատշգամբ եկավ Յասուկոն ու չոքեց հատակին։ Հովհարը ճոճելով հարցրեց.

— Սյուիտին այսօր էլի ո՞ւշ է գալու։

Սինգոն գլուխը չշրջեց։

— Նայիր, երեքնուկների մեջ թիթեռներ են թռչում, տեսնո՞ւմ ես։

— Տեսնում եմ։

Թիթեռները հանկարծակի մացառներից վերև թռան, ասես հաճելի չէր, որ Յասուկոն տեսնում էր իրենց։ Երեք հատ էին։

— Օ՜, երեքն են։

Թիթեռները մանր էին և խամրած֊դժգույն։

Փայտե ցանկապատի վերևում թեք գիծ քաշելով, թռան դեպի հարևան տան եղևնին։ Երեքն էլ որոշակի հեռավորություն պահպանելով միմյանց միջև, սլացքով բարձրացան եղևնու կատարը։ Եղևնին խնամված այգու ծառ չէր, կատարը վայրագորեն շատ էր վեր ձգվել։

Շուտով, չգիտես որտեղից, ետ թռավ թիթեռներից մեկը, այգին հատելով գնաց և սկսեց դարձյալ պտտվել երեքնուկների թփերի վրա։

— Այս առավոտ արթնանալուց առաջ երազումս երկու անգամ հանգուցյալ տեսա,— ասաց Սինգոն։— Տացումիյան ինձ հնդկացորենի լապշա էր հյուրասիրում։

— Եվ դու այդ լապշան կերա՞ր։

— Ի՞նչ է, չէր կարելի՞։

«Մի՞թե երազում եթե հանգուցյալի ձեռքից բան ուտես, կնշանակի մեռնելու ես»,— մտածեց Սինգոն։

— Սպասիր, ինչպե՞ս եղավ։ Ես ոնց որ թե չկերա։ Բայց լապշան համեղ էր։

Կարծես թե, իրոք կերակուրը համտես չարած, արթնացավ։

Հիմա էլ դեռ աչքի առջև է բամբակե քառանկյունի սկուտեղը՝ բարձր կողերով, դրսից սև, ներսը՝ վառ կարմիր։ Հիշում է նույնիսկ մեջը լցված լապշայի գույնը։

Միայն չգիտեր, գույները երազում էր տեսե՞լ, թե աչքին երևացել էին արթնանալուց հետո։ Համենայն դեպս, այժմ ամենից պարզորոշ պատկերացնում էր հնդկացորենի այդ լապշան։ Մնացածն աղոտացել էր։

Խսիրին՝ լապշայով սկուտեղն էր։ Սկուտեղի մոտ, իբր թե, կանգնած էր ինքը՝ Սինգոն։ Տացումիյան ընտանիքով կարծես թե նստած էին։ Սինգոյի համար նստելու բարձ չկար։ Տարօրինակ էր, որ ինքը կանգնած էր և այդպես կանգնած էլ մնաց։ Ահա ամբողջը։

Այդ երազից արթնացավ և մանրամասն հիշեց տեսածը։ Առավոտյան էլ դեռ հիշում էր։ Իրիկնադեմին համարյա բոլորովին մոռացավ։ Մտապատկերի մեջ լողում էր միայն լապշայի տեսարանը, իսկ դրանից առաջ և հետո ինչ էր տեղի ունեցել, մտքից ջնջվել էր։

Տացումիյա՜, այդպես էին անվանում մի քանի տարի առաջ մահացած ատաղձագործին, որը յոթանասունն անց էր։ Սինգոն սիրում էր հնաձև ոճով աշխատող այդ վարպետին, և Ժամանակ առ ժամանակ նրան որևէ գործ էր պատվիրում։ Սակայն ատաղձագործի հետ այնքան մոտ չէր, որպեսզի նրա մահից երեք տարի հետո տեսներ երազում։

Լապշան մեջտեղ եկավ, հավանաբար, այս պատճառով, որ արհեստանոցի անմիջապես ետևում ճաշարան կար։ Արհեստանոցում գտնվելիս Սինգոն հաճախակի զրուցում էր ծերուկի հետ, երբ նա նստած էր լինում ճաշարանում, բայց ինքը՝ Սինգոն, այդ ճաշարանը ոչ մի անգամ չէր մտել։ Դրա համար էլ զարմանում էր, թե լապշան երազում, այնուամենայնիվ, որտեղի՞ց հայտնվեց։

Տացումիյան վեց երեխա ուներ, վեցն էլ աղջիկ էին։ Այժմ, երեկոյան, Սինգոն ոչ մի կերպ չէր կարողանում պարզել, արդյոք երազի աղջիկը Տացումիյայի դուստրերից մեկն էր, թե ոչ։ Թեև նրան ձեռքով շոշափեց։

Պարզորոշ հիշում է, որ շոշափեց։ Իսկ թե ով էր այդ աղջիկը, չի հիշում։ Չի էլ իմանում՝ հիշելու համար ինչից կառչի։

Արթնացած պահին աղջկա ով լինելը կարծես թե լավ գիտեր։ Առավոտյան ննջելով ու նորից զարթնելով միանգամայն հստակ էր պատկերացնում նրան։ Իսկ այ, հիմա, իրիկնադեմին, մտահան է արել։

Դա Տացումիյայի մասին տեսած երազի շարունակությունն էր, ուստի ենթադրում էր, որ աղջիկը ատաղձագործի դուստրերից մեկը պետք է լիներ։ Թեև լիովին համոզված չէր։ Ասենք թեկուզ այն պատճառով, որ ինքը Տացումիյայի աղջիկներից ոչ մեկին չէր տեսել ու դեմքով հիշել չէր կարող։

Այո, դա անկասկած առաջին երազի շարունակությունն էր, որից Սինգոյի մտքում լապշայից բացի ուրիշ բան չէր մնացել։ Երբ արթնացավ, ամենից ցայտուն պատկերացրեց , հնդկացորենի լապշան։ Երազատեսության բուն էությունն արդյոք հենց դրա մեջ չէ՞ր, որ աղջկան դիպչելու իր երկյուղից երազն իսկույն ցնդեր։

Ոչ, երկյուղն այնքան մեծ չէր, որպեսզի ինքը դրանից արթնանար։

Որևէ այլ մի հանգամանք, որի հետ այդ ամենը կապ ունենար, նույնպես չէր հիշում։ Ե՛վ աղջկա կերպարանքն անհետացավ, և՛ հիշողությունը լարել չէր հաջողվում։ Միակ բանը, որ մնաց Սինգոյի մտքում, դա ինչ-որ փափկության դիպելու զգացողությունն էր։ Նա աղջկան դիպավ միայն ձեռքով. աղջիկը նրա հպումին չպատասխանեց, խույս էր տալիս։

Սինգոն կանանց նկաամամբ կյանքում անգամ իրեն այդպիսի ազատություն թույլ չէր տալիս։ Արածն առավել ևս անհեթեթություն էր, որովհետև դիմացինը ոչ թե կին էր, այլ երիտասարդ աղջիկ։

Սինգոյի վաթսուներկուսն արդեն լրացել էր և տարօրինակ էր, որ այդ տարիքում նման թեթևամիտ երազներ էր տեսնում։ Թերևս ոչ այնքան թեթևամիտ, որքան անսահմանորեն վհատեցնող, տարակուսած մտածում էր նա արթուն ժամանակ։

Բայց տեղնուտեղը դարձյալ քնեց և անմիջապես նոր երազ տեսավ։

Ճարպակալած, լխկած Աիտան սակեի փոքրիկ գրաֆինը ձեռքին մտավ Սինգոյի տունը։ Երևում է, շատ էր խմել, օրորվում էր հարբածի պես, դեմքն էլ ասես խաշված լիներ։

Ամբողջ երազից միայն այդքանն էր հիշում։ Իսկ թե դեպքերը որտեղ էին տեղի ունենում, իր այժմյան տա՞նը, թե՝ նախկին, որտեղ ապրում էր մի ժամանակ, որոշել չէր կարողանում։

Աիտան մի տասը տարի առաջ այն ֆիրմայի դիրեկտորն էր, որտեղ աշխատում էր Սինգոն։ Անցյալ տարվա վերջին մահացավ ուղեղի կաթվածից։ Մեռնելուց մի քանի տարի առաք արդեն սկսել էր սաստիկ նիհարել։

— Ես մի երազ էլ տեսա։ Աիտան սակեի գրաֆինը բռնած մտավ մեր տուն,— ասաց Սինգոն։

— Աիտա-սա՞նը,— զարմացավ Յասուկոն,— եթե նա իրոք Աիտա֊սանն էր, ինչպե՞ս կարող էր խմած լինել։

— Իսկապես, չէ՞ որ ասթմա ուներ։ Երբ արյան զեղում ստացավ, խորխը կալնել էր կոկորդը, դրանից էլ խեղդամահ եղավ։ Նա երբեք չէր խմում։ Մոտը միշտ դեղով լի սրվակ էր պահում։

Եվ, այնուամենայնիվ, երազի մեջ Սինգոյի ուղեղից հստակորեն դուրս էր լողացել Աիտայի կերպարանքը՝ հարբած մարդու օրորվող քայլվածքով։

— Ուրեմն, Աիտայի հետ քե՜ֆ էիք անում, էլի։

— Ոչ, բոլորովին չէինք խմում։ Աիտան ընդամենը մոտեցավ ինձ, դեռ չէր հասցրել նստել, արթնացա։

— Վատ բան է։ Երազում մեռել տեսնելը։ Այն էլ երկուսը։

— Եկել էին, երևի, ինձ իրենց մոտ տանելու,— ասաց Սինգոն։

Այս տարի մոտիկ ծանոթներից շատերն էին վախճանվել։ Այնպես որ երազում մեռածներին տեսնելը միանգաման բնական էր։

Սակայն ատաղձագործն էլ, Աիտան էլ երազին եկան ոչ իբրև հանգուցյալներ։ Նրանք կենդանի մարդիկ էին։

Սինգոն նրանց կերպարանքները անչափ պարզ տեսավ։ Շատ ավելի պարզ, քան եթե փորձեր հիշողությամբ վերականգնել։ Աիտայի հարբած, կարմրած դեմքը․․․ Կյանքում նրան երբեք այդպես տեսած չկար, բայց հիմա յարաքանչյուր դիմագիծը անգիր հիշում էր։

Աչքերի դեմ հստակ տեսքով կանգնած էին և՛ Տացումիյան, և Աիտան, իսկ այն աղջկան, որին ձեռք տվեց, ոչ մի կերպ չէր հաջողվում մտաբերել։ Անգամ չգիտեր՝ ով էր նա։ Ինչո՞ւ։ Անհասկանալի էր։

Ենթադրում էր. գուցե խղճի խա՞յթը հարկադրեց իրեն մոռանալ աղջկան։ Ոչ։ Չէ՜ որ քնած էր, համենայն դեպս, դեռ բավականաչափ չէր արթնացել, որպեսզի ի վիճակի լիներ մտածել խնդրի բարոյական կողմի մասին։ Քնի մեջ միայն հուսալքություն էր զգում։

Երազում հուսահատություն ապրելը Սինգոյին զարմանք չպատճառեց։

Կնոջն այդ մասին, հասկանալի է, ոչինչ չասաց։

Խոհանոցից լսվում էին ընթրիք պատրաստող Կիկուկոյի և Ֆուսակոյի խոսակցության ձայները։ Թերևս չափից ավելի բարձրաձայն խոսակցության։

4

Ճպուռներն ամեն գիշեր բալենու վրայից թռչում էին սենյակ։

Մտնելով այգի, Սինգոն մոտեցավ բալենուն։

Չորս կողմ շվշվում էին ծառից վեր թռչող ճպուռների թևիկները։ Սինգոյին ապշեցրեց այդ միջատների առատությունը, բայց առավել ապշեցուցիչը դրանց թևիկների շվշվոցն էր։ Կարծես ոչ թե ճպուռների, այլ ճնճղուկների երամ էր թռչում։

Սինգոն նորից ու նորից էր զննում հսկայական ծառը։ Ճպուռները շարունակում էին ճյուղերից պոկվելով վեր սլանալ։

Երկինքն ամբողջովին պատող ամպերը սահում էին դեպի արևելք։ Դատելով եղանակից, երկու հարյուր տասներորդ օրը ոչ մի աղետ չէր բերելու։ Բայց այս գիշեր լեռներից, հավանաբար, քամի կփչի, և ջերմաստիճանը կիջնի, մտածեց Սինգոն։

Եկավ Կիկուկոն։

— Ի՞նչ է պատահել, հայրիկ, ճպուռներն ինչո՞ւ են իրար անցել։

— Իսկապես, այնպիսի իրարանցում է, կարծես սոսկալի աղետ է եղել։ Կա այսպիսի մի արտահայտություն «Բադերի շչացող թևեր», իսկ ես ուղղակի ապշեցի, թե ինչ աստիճան սուր շվոցներ են արձակում ճպուռների թևիկները։

Կիկուկոն ձեռքին կարմիր թելով ասեղ էր բռնել։

— Իսկ ինձ ոչ այնքան նրանց շվոցները զարմացրին, որքան բարձրացրած ահավոր ճռռոցը։

— Ճռռոցի վրա ինչ-որ ուշադրություն չեմ դարձրել։

Սինգոն նայում էր, թե ինչ է անում Կիկուկոն։ Նա մանկական կարմիր կիմոնո էր կարում Յասուկոյի մաշված կիմոնոյից։

— Սատոկոն դեռ շարունակո՞ւմ է ճպուռներով զվարճանալ,— հարցրեց Սինգոն։

Կիկուկոն գլխով արեց։ Հետո, շուրթերը գրեթե առանց բացելու ասաց.

— Այո։

Տոկիոյում ապրող Սատոկոյին ճպուռներն արտասովոր բաներ էին թվում և նա, գուցե թե նաև իր բնավորության պատճառով, սկզբի շրջանում վախենում էր դրանցից։ Որպեսզի աղջկան ընտելացնի միջատներին, Ֆուսակոն մի անգամ երգող ճպուռի թևերը մկրատով կտրեց ու տվեց նրան։ Դրանից հետո Սատոկոն ճպուռ որսալիս միշտ Կիկուկոյին կամ տատին խնդրում էր, որ թևերը կտրտեն։

Յասուկոյի համար դա խիստ անախորժ էր։ Նրա ասելով Ֆուսակոն երեխա ժամանակ Սատոկոյի պես դաժան չեր։ Նրան այդպես դաժան դարձրեց ամուսինը՝ Աիխարան։

Յասուկոն ուղղակի գունատվեց, տեսնելով, թե ինչպես են ահագին, դեղին մրջյունները թևերը կտրաած երգող ճպուռին քարշ տալով տանում։

Սինգոն կնոջ տեսքից շվարեց, նույնիսկ ապշեց. Յասուկոն առաջ նման մանրուքից երբեք իրեն չէր կորցնում։

Բայց հիմա կնոջն այդքան հուզողը, երևի, նրան պաշարող վատ նախազգացումն էր։ Սինգոն հասկացավ, որ բանն ամենևին էլ ճպուռը չէ։

Աղջնակը կպչում, պոկ չէր գալիս, մինչև մեծերը չէին զիջում ու չէին կտրտում միջատի թևերը։ Իսկ այնուհետև չէր, իմանում անթև ճպուռն ինչ անել։ Ձևացնում էր, թե ուզում է մի ապահով տեղ գտնել պահել և, ի վերջո, մռայլված նետում էր այգի, քաջ գիտենալով, որ մեծերը հետևում են իրեն։

Ֆուսակոն ամեն օր մորը գանգատվում էր իր կյանքից, սակայն չէր ասում, թե երբ է մտադիր տուն վերադառնալ, ինչից և կարելի էր եզրակացնել, որ նրա համար ամենակարևոր խոսակցությունը դեռ առջևում էր։

Յասուկոն անկողին մտնելիս դստեր գանգատները վերապատմում էր ամուսնուն։ Նրա հաղորդածների մեծ մասը Սինգոն համարյա չէր լսում, բայց զգում էր՝ աղջիկն ամեն ինչ չէ, որ պատմում է մորը։

Ֆուսակոն, անշուշտ, եկել էր խորհրդակցելու ծնողների հետ։ Թեև երեսնամյա կնոջ համար, որն արդեն սեփական ընտանիք ունի, ամենևին էլ հեշտ չէր սիրտը հոր ու մոր առջև բանալ։ Երկու երեխայի տեր աղջկան ետ բերել, պահել տանը, նույնպես հեշտ չէր։ Խոսակցությունն այդպես էլ օրեցօր հետաձգվում էր, թույլ տալով, որ իրադարձությունները իրենց կարգով ընթանան։

— Հայրիկը Կիկուկոյի հետ չափից դուրս քնքուշ է,— մի անգամ նկատեց Ֆուսակոն։

Ընթրիքի ժամանակ էր, սեղանի շուրջ նստած էին և՛ Կիկուկոն, և՛ Սյուիտին։

— Իհարկե, մենք Կիկուկոյի հետ պետք է քնքուշ լինենք,— անվրդով ասաց Յասուկոն։

Ֆուսակոյի դիտողությունը թեպետ պատասխան չէր պահանջում, Յասուկոն, այնուհանդերձ, պատախանեց։ Եվ խոսելիս չնայած ժպտում էր, բայց ասածի նպատակը դստեր սանձը քաշելն էր։

— Այդտեղ զարմանալու բան չկա, չէ՞ որ Կիկուկոն էլ մեզ հետ է քնքուշ վարվում։

Կիկուկոն հաճույքից շառագունեց։

Յասուկոն կարծես թե խոսում էր բարեհոգորեն, բայց ձայնի մեջ զգացվում էր աղջկան դատապարտող երանգ։

Զգացվում էր, որ նա սիրում է երջանիկ տեսքով հարսին և, չի սիրում դժբախտ դեմքով աղջկան։ Թվում էր, նույնիսկ, թե նրա խոսքերի խորքում չար ու դաժան դիտավորություն էր թաքնված։

Սինգոն դա բացատրում էր Յասուկոյի ինքն իրենից անբավական լինելու հանգամանքով։ Նման ինչ-որ զգացում էր ապրում նաև ինքը՝ Սինգոն։ Եվ, այնուամենայնիվ, կնոջ վարմանքը որոշ չափով անսպասելի էր, ու նա տարակուսում էր մտքում։ Յասուկոյին՝ տարեց կնոջն ու մորը պատշա՞ճ էր արղյոք իր զգացումները դժբախտացած աղջկա մոտ արտահայտել։

— Ես համաձայն չեմ։ Դուք ինձ՝ Կիկուկոյի ամուսնու հետ այդքան քնքուշ չեք,— ասաց Սյուիտին, ամենևին էլ ոչ կատակի տոնով։

Որ Սինգոն հարսի նկատմամբ սրտառուչ վերաբերմունք ուներ, դա լավ տեսնում էին ոչ միայն Յասուկոն ու Սյուիտին, այլև ինքը՝ Կիկուկոն, թեև այդ մասին երբեք չէին խոսում, իսկ Ֆուսակոն վերցրեց ու հանկարծ դուրս տվեց, անչափ տխրեցնելով հորը։

Կիկուկոն Սինգոյի համար իրենց մռայլ ու անբարեհամբույր տան միակ լուսավոր պատուհանն էր։

Սինգոյի զավակներն այնպիսին չէին, ինչպիսին ինքն էր ցանկանում։ Երևի իրենք՝ ծնողներն էլ, ընդունակ չէին ապրելու այնպես, ինչպես կցանկանային զավակները, և դրանից արյունակցական հարազատության բեռը դառնում էր ավելի անտանելի։ Նրան ուրախություն էր պատճառում միայն երիտասարդ հարսը։

Նա հարսի հետ իրոք փաղաքուշ էր վարվում։ Հապա ի՞նչ էր մնում անել, երբ Կիկուկոն իր խավար միայնության մեջ լույսի միակ թույլ շողն էր։ Սրտառուչ վերաբերմունով Սինգոն սփոփում էր իրեն, համարում այդ իր ամոքիչ սպեղանին։

Սինգոյի՝ տարիքի հետ կապված ապրումները Կիկուկոյին բնավ չէին հուզում։ Նա Սինգոյից չէր զգուշանում։

Ֆուսակոյի խոսքերն ասես Սինգոյի փոքրիկ գաղտնիքը մատնեցին։

Դա ընթրիքի ժամին էր, մի երեք֊չորս օր առաջ։

Այժմ, բալենու տակ կանգնած, Սատոկոյի ճպուռները հիշելիս նա մտաբերեց նաև Ֆուսակոյի այն ժամանակ ասած խոսքերը։

— Ֆուսակոն որոշել է ցերեկները քնե՞լ։

— Այո, պառկած օրորում էր Կունիկոյին և երեխայի հետ ինքն էլ քնեց,— Սինգոյի աչքերին նայելով պատասխանեց Կիկուկոն։

— Տարօրինակ աղջիկ է այդ Սատոկոն։ Ֆուսակոն հենց սկսում է օրորել, իսկույն հայտնվում է կողքին, կպչում մորը և նույնպես քնում։ Այնպես հաճելի է նայել նրանց։

— Գորովալից երեխա է։

— Տատը Սատոկոյին չի սիրում։ Բայց երբ նա տասնչորս, տասնհինգ տարեկան դառա, տատին շատ կնմանվի, մինչև անգամ կսկսի տատի պես խռմփալ։

Կիկուկոն շփոթվեց։

Նա վերադարձավ այն սենյակը, որտեղ մինչ այդ մեքենայով կար էր անում։ Սինգոն քայլերը ուղղեց մյուս սենյակի կողմը։ Կիկուկոն կանգնեցրեց նրան։

— Հայրի՜կ, բանից պարզվում է, երեկոները դուք պարելու եք գնում։

— Ի՞նչ,— շրջվեց Սինգոն։

— Բոլորն արդեն գիտեն։ Ես այնպես զարմացա։

Սինգոն իրոք երեկ չէ առաջին օրը իր քարտուղարու հետ գնացել էր դանսինգ-հոլլ։

Այսօր կիրակի է։ Կնշանակի երեկ այդ Հիդեկո Տանիձաքին դուրս է տվել Սյուիտիի մոտ, նա էլ, երևի, պատմել է Կիկուկոյին։

Սինգոն արդեն քանի տարի էր պարելու չէր գնացել։ Երբ Հիդեկոյին հրավիրեց, նա շատ զարմացավ։ Ասաց, եթե հրավերն ընդունի, ֆիրմայում կսկսեն բամբասել, իսկ դա ամենևին էլ հաճելի չէ։ Իսկ մենք արի այդ մասին ոչ ոքի չասենք, առաջարկեց Սինգոն։ Բայց ահա հաջորդ օրն իսկ աղջիկը շտապել էր ամեն ինչ պատմել Սյուիտիին։

Հիդեկոյից խոսք դուրս քաշելուց հետո տղան և՛ երեկ, և՛ այսօր ձևանում էր իբր ոչինչ չգիտե, մինչդեռ իր հերթին ամեն բան իսկույն հաղորդել էր կնոջը։

Սյուիտին, ինչպես երևում է, Հիդեկոյին հաճախ էր պարելու տանում, այդ պատճառով էլ Սինգոն որոշեց աղջկան հրավիրել։ Հույս ուներ, որ դանսինգ-հոլլում, ուր կգնան ինքն ու Հիդեկոն, կլինի և այն կինը, որով հրապուրվել էր Սյուիտին։

Սակայն պարասրահում արտաքին որևէ նշանից չկարողացավ որոշել, թե որն էր այդ կինը։ Հարցնել չուզեց։

Հիդեկոն իր անսպասելի պարընկերոջ՝ Սինգոյի հետ մտնելով պարահրապարակ, գլուխն ասես կորցրեց, սկսեց իրեն անբնական պահել, և Սինգոն, երիտասարդ քարտուղարուհու արարքի մեջ իր համար վտանգ զգալով, ամբողջապես կծկվեց։

Հիդեկոն ընդամենը քսաներկու տարեկան էր, բայց նրա կուրծքն արդեն բավականաչափ մեծ էր, որպեսզի լցներ ափը։ Հանկարծ, որտեղից որտեղ, Սինգոյի միտն ընկան պոռնոգրաֆիկ նկարներով բացիկները։

Նման խելահեղ իրարանցման մեջ պոռնոգրաֆիկ բացիկներ մտաբերելը ծիծաղելի էր, նույնիսկ մի տեսակ անհեթեթ։

— Մյուս անգամ քեզ հետ կգնամ, Կիկուկո,— ասաց Uինգոն։

— Ճի՞շտ։ Իսկապես, տարեք ինձ, հայրիկ։

Կիկուկոն ամբողջ դեմքով կարմրել էր։

Հետաքրքիր է, գլխի՞ է ընկնում, որ ինքը պարի էր գնացել Սյուիտիի սիրուհու պատճառով։

Սինգոյին բնավ չէր հուզում այն հանգամանքը, որ տանն իմացել են իր պարարշավի մասին, նա շփոթվեց լոկ հանկարծակիի գալուց, վախենալով, թե Կիկուկոն կկռահի Սյուիտիի սիրուհուն տեսնելու իր գաղտնի մտադրությունը։

Վերադառնալով պատշգամբ, նա այնտեղից գնաց Սյուիտիի սենյակը և, ներս չմտած, կանգ առավ դռան առջև․

— Այդ բոլորը դու Տանիձաքիի բերանից ես դուրս քաշե՞լ։

— Բայց, հայրիկ, նորությունը չէ՞ որ վերաբերում է մեր ընտանիքին։

— Ասացեք խնդրեմ, ինչպիսի՜ նորություն։ Հաջորդ անգամ այդ աղջկա հետ պարի գնալիս նրա համար ամառային զգեստ գնիր։ Չմոռանաս։

— Օհո՜, չլինի՞ խայտառակ ես եղել, հայրիկ։

— Թող, խնդրում եմ։ Պարզապես նրա հագին թեթև բլուզ էր ու շրշազգեստ, այդպես հարմար չէ։

— Նա ամեն ինչ ունի։ Միայն թե դու նրան հրավիրել ես անսպասելի, դրա համար էլ լավ հագնված չի եղել։ Եթե հետը նախապես պայմանավորվեիր, հագնելու բան կգտներ,— ասաց Սյուիտին ու շրջվեց։

Անցնելով քնած Ֆուսակոյի ու նրա երկու երեխայի կողքով, Սինգոն մտավ սեղանատուն, նայեց պատի մեծ ժամացույցին։

— Արդեն Ժամը հինգն է,— մրմնջաց նա, ասես ժամանակը ստուգելու համար։

Ամպերի բոցը

Շագանակը

Կղզու մասին տեսած երազը

Բալենին ձմռանը

Առավոտվա ջուր

Գիշերային ձայն

Գարնանային ձայներ

Թռչունների տունը

Քաղաքային զբոսայգի

Վերքից մնացած հետքը

Անձրևին

Մոծակների պարսը

Օձի ձայն

Ձուկն աշնանը

Ստացված է «https://grapaharan.org/index.php?title=Լեռան_հառաչանքը&oldid=7420» էջից