Changes
:::::::::<b>Անտառոգու գլխին եկածը</b>
Շատ տարիներ սրանից առաջ Կռահորիկի անտառում ապրում էր մի Անտառոգի։ Պիտի ասեմ, որ դա ամենազզվելի ճիվաղներից մեկն էր, որին երբևէ կարելի է հանդիպել աշխարհում։
Մարդը գիշերն անցնում է անտառով, և հանկարծ ինչ֊որ տեղից մեկն աղաղակում է, ճղավում, ոռնում, տզզում կամ զարհուրելի ձայնով քրքջում։ Հասկանալի է, որ մարդը լեղաճաք է լինում։ Այնպիսի սարսափ է պատում նրան, որ նա փախչում է խելակորույս, ասես ուր որ է՝ հոգին պիտի ավանդի։
Ահա, տարեցտարի այդ անտառոգին այդպիսի օյիններ էր սարքում Կրահորկիում։ Այնպես էր ահաբեկել բոլորին, որ մարդիկ վախենում էին մութն ընկնելուց հետո քիթներն անգամ ցույց տալ այնտեղ։
Եվ ահա մի անգամ ինձ մոտ, հիվանդանոց է գալիս մի տարօրինակ մարդ՝ բերանը մինչև ականջները, վիզն ինչ֊որ լաթով փաթաթած, և սկսում է ֆսֆսացնել, խռխռալ, խռմփալ, ֆշշացնել ու խորդալ։ Ոչ մի խոսք չես կարող ջոկել։
«Ի՞նչ է պատահել ձեզ», ― հարցնում եմ։
«Պան դոկտոր, ― ֆսսացնում է այդ հերոսը, ― ես ոնց որ թե խռպոտել եմ»։
«Ես այդ տեսնում եմ, ― ասում եմ։ ― Իսկ ո՞վ և որտեղացի՞ եք։
Պացիենտը մի փոքր վարանելով, խոստովանեց․
«Ես, ձեր թույլտվությամբ, Կրահորկիի Անտառոգին եմ որ կամ»։
«Ա՜, ― ասում եմ, ― ուրեմն այդ դո՞ւք եք այն սրիկան ու անամոթը, որը մարդկանց ահաբեկում է անտառում։ Այդպես էլ հարկավոր է ձեզ, գրողը տանի։ Եվ դուք կարծում եք, որ ես կբուժե՞մ ձեր ֆարինգիտներն ու լարինգիտները, կամ կատարրի կոկորդը, այսինքն, ուզում էի ասել՝ կոկոկորդի կատարրը, որպեսզի դուք կարողանաք հետագայում էլ բղավել ու ոռնալ անտառում և մարդկանց լեղաճաք անել։ Ոչ, ոչ, ինչքան ուզում եք խռխռացեք ու ֆսֆսացեք, գոնե մարդիկ հանգիստ կլինեն։
Այստեղ այդ անտառոգին սկսեց աղաչել, պաղատել․
«Ի սեր աստծու, պան դոկտոր, աղաչում եմ ձեզ, բուժեցեք իմ կոկորդը։ Ես ինձ այսուհետև լավ կպահեմ, չեմ վախեցնի մարդկանց»։
«Հենց այդ էլ ես խորհուրդ եմ տալիս ձեզ, ― ասում եմ։ ― Բղավելով կոկորդներդ պատռել եք, դրա համար էլ կորցրել եք ձեր ձայնը, պարզ է։ Ձեզ համար անտառում գոռալը վնասակար է, սիրելիս․ այնտեղ ցուրտ է ու խոնավ, իսկ ձեր շնչառական օրգանները խիստ զգայուն են։ Չգիտեմ, չգիտեմ, թե ինչ պիտի անեք․․․ Կատարրը դեռ մի կերպ կարելի է բուժել, բայց դուք ստիպված կլինեք ընդմիշտ թողնել մարդկանց վախեցնելու սովորությունը և տեղափոխվել անտառից հեռու մի տեղ, այլապես ձեզ ոչ մի բան չի օգնի»։
Անտառոգին շփոթվեց ու ծոծրալը քորեց։
«Այդ դժվար է։ Եթե վախեցնելը թողնեմ, ինչո՞վ եմ ապրելու։ Ախր ես ոչ մի ուրիշ արհեստ չգիտեմ, բացի գոռալուց ու բղավելուց, այն էլ քանի դեռ ձայնս տեղն է»։
«Այո, սիրելիդ իմ, ― ասում եմ նրան, ― այնպիսի հազվագյուտ կոկորդով, ինչպիսին ձերն է, ես իբրև երգիչ օպերա կգնայի, կամ շուկա՝ իբրև առևտրական, կամ էլ կրկես՝ իբրև հրավիրող։ Պարզապես ափսոս է, որ այդպիսի հզոր, առաջնակարգ ձայնը կորչում է այս խուլ վայրերում։ Դուք այդ մասին չեք մտածել։ Հավանորեն, ձեզ քաղաքում ավելի բարձր կգնահատեին»։
«Ես էլ եմ երբեմն այդ մասին մտածել, ― խոստովանեց Անտառոգին։ ― Ի՞նչ արած, փորձեմ որևէ այլ տեղ հաստատվել, միայն, անշուշտ, երբ ձայնս կվերականգնվի»։
Եվ այդպես, կոլեգաներ, ես նրա բուկը յոթ քսեցի, պատվիրեցի կոկորդը ողողել մարգանցովկայով ու քլորակալիով, ստրեպտոցիդ ընդունել և կոմպրես դնել վզին։ Այդ օրվանից, Կրահորկիում Անտառոգու հետքն անգամ չի նկատվում։ Ինչպես երևում է, նա իսկապես փոխադրվել է մի այլ տեղ և այլևս մարդկանց չի վախեցնում։
:::::::<b>Հավլովիցկի ջրային ոգու դեպքը</b>
― Ինձ մոտ էլ հետաքրքրական բժշկական մի դեպք է տեղի ունեցել, ― խոսեց Ուպիցեի բժիշկը։ ― Մեր կողմերում, Ուպա գետակում, հավալովիցկի կամուրջից այն կողմ, ուռենու և լաստենու արմատների ներքևում ապրում էր մի ծեր ջրի ոգի՝ Իուդալ անունով։ Նա խիստ անմարդամոտ արարած էր, մռթմռթան, քրթմնջացող ու մարդախույս։ Երբեմն հեղեղումներ էր սարքում, մեկ֊մել էլ խեղդում էր երեխաներին, երբ նրանք լողանում էին։ Մի խոսքով, մարդիկ նրան տանել չէին կարող և չգիտեին, թե ոնց ազատվեն նրանից։
Մի անգամ աշնանը մի ծերուկ իմ ընդունարանը մտավ․ հագել էր կանաչ բաճկոն, իսկ վզին կարմիր լաթ էր փաթաթել, և հազում էր, փռշտում, փնչացնում, քիթը մաքրում, հառաչում ու կոտրատվում։
«Պան դոկտոր, կամ ես մրսել եմ, կամ փետացել․ մեկ էստեղս է ծակում, մեկ էստեղս շամփրում, գոտկատեղս ջարդվում, հոդերս քաշվում են, էնպես եմ հազում, որ կուրծքս պայթում է, ու քթիցս էլ էնպես է հոսում, ոնց որ դույլից։ Միգուցե դուք ինձ օգնե՞ք»։
Ես նրան լսեցի ու ասում եմ․
«Պապիկ, ռևմատիզմ ունեք։ Ես մի քսուկ կտամ, որը, ի գիտություն ձեզ, կոչվում է «լինիմենտում»։ Բայց այդ դեռ բոլորը չէ։ Դուք ամբողջ ժամանակ պիտի ապրեք տաք և չոր տեղում, հասկանալի՞ է»։
«Հասկանալի է, ― քրթմնջաց ծերուկը։ ― Ինչ վերաբերում է տաք և չոր տեղին, ապա, պարոն, դրանից բան դուրս չի գա»։
«Իսկ ինչո՞ւ դուրս չի գա», ― հարցնում եմ ես։
«Դե, ― ասում է պապիկը, ― որովհետև ես, պան դոկտոր, Հավլովիցկի ջրային ոգին եմ։ Էդ ինչպե՞ս կարող եմ ջրի մեջ ինձ համար տաք և չոր տեղ ստեղծել։ Չէ՞ որ ես իմ քիթը մաքրում եմ ջրի երեսով, ջրի մեջ քնում եմ ու ջրով էլ ծածկվում։ Եվ միայն հիմի է, ծերությանս օրերում, որ փափուկ ջուր եմ փռում տակս, և ոչ թե կոշտ ջուր, որպեսզի պարկելիս կողերս չցավեն։ Էնպես որ, ինչ վերաբերում է տաք ու չոր տեղին, պիտի ասեմ, որ այդ մի փոքր դժվար է»։
«Ոչ մի բանով օգնել չեմ կարող, հայրիկ, ― ասում եմ, ― սառը ջրում ձեր ռևմատիզմը միայն ավելի կսրվի։ Ինքներդ էլ գիտեք, որ ծերացած ոսկորները տաքություն են սիրում։ Ի դեպ, քանի՞ տարեկան եք, պան ջրային ոգի»։
«Օ՛խ֊օ՛խ֊օ՛խ, ― մռթռթաց ոգին։ ― Ախր, պան դոկտոր, ես կռապաշտական ժամանակներից էստեղ եմ ու էստեղ։ Երևի հազար տարի լինի, միգուցե և ավելին․․․ Այոոս, տարինե՜ր, տարինե՜ր»։
«Ահա, տեսնում եք, ― խորհուրդ եմ տալիս նրան, ―ձեր տարիքում, պապիկ, ժամանակն է արդեն թոնրի կշտից չհեռանալ։ Սպասեցեք, կարծես միջոցը գտա։ Դուք երբևէ լսե՞լ եք տաք աղբյուրների մասին»։
«Լսելը լսել եմ, ― քրթմնջում է ծեր ջրային ոգին, ― բայց էստեղ կարծես թե ոչ մի հատ դրանից չկա»։
«Այստեղ չկա, ― ասում եմ, ― դրա փոխարեն Տեպիցեում կա, Պիշտյանահում՝ նույնպես, և էլի ինչ֊որ տեղ, միայն թե խոր գետնի տակ։ Եվ թող հայտնի լինի ձեզ, որ այդ տաք աղբյուրներն ուղղակի ստեղծված են ծեր, ռևմատիզմ ունեցող ջրային ոգիների համար։ Դուք պարզապես կբնակվեք այդպիսի տաք աղբյուրների մեջ իբրև տաքջրյա ոգի և կբուժեք ձեր ռևմատիզմը»։
«Հը՜մ֊հը՜մ, ― մտքի մեջ ընկավ ծերուկը։ ― Իսկ ի՞նչ պիտի անի, իսկապես, այդպիսի ջրային ոգին»։
«Շատ քիչ բան, ― ասում եմ։ ― Նա պետք է շարունակ այդ ջուրը երկրի խորքերից դուրս մղի ու հետևի, որ այն չսառչի, իսկ տաք ջրի ավելցուկը բաց թողնի ազատ հոսելու։ Ահա և բոլորը»։
«Ինչ կա որ, այդ կարելի է, ― քրթմնջում է Հավլովիցկի ջրային ոգին։ ― Դե, ես գնամ, որևէ տաք աղբյուր ճարեմ ինձ համար։ Շատ շնորհակալ եմ ձեզանից, պան դոկտոր»։
Եվ անհետացավ ընդունարանից, միայն իր ետևից մի ջրագուբ թողնելով հատակին։
Եվ գիտեք, կոլեգաներ, Հավլովիցկի ջրային ոգին խելացի մարդ դուրս եկավ․ նա լսեց իմ խորհուրդը, բնակություն հաստատեց Սլովակիայում, մի տաք աղբյուրի մեջ, և այժմ երկրի խորքից այնքան տաք ջուր է հանում, որ տաք շատրվան է խփում այնտեղ։ Եվ այդ տաք ջրերում լողանում են մարդիկ ու ռևմատիզմից բուժվում։ Շատ ու շատ է օգնում, ամբողջ աշխարհից այնտեղ են գալիս բուժվելու։ Պան Մագիաշ, օրինակ վերցրեք նրանից և ամեն ինչում լսեք բժիշկներին։
:::::::::::<b>Ջրահարսի դեպքը</b>
