«Խուլ փողոցը»–ի խմբագրումների տարբերություն
(Նոր էջ. {{Վերնագիր |վերնագիր = Խուլ փողոցը |հեղինակ = Անդրեյ Բիտով |թարգմանիչ = Անահիտ Խաչատրյան |աղբյուր = [ht...) |
|||
| (3 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Տող 5. | Տող 5. | ||
|աղբյուր = [http://www.gisher.ru/andrey-bitov-t24228.html] | |աղբյուր = [http://www.gisher.ru/andrey-bitov-t24228.html] | ||
}} | }} | ||
| + | [[Կատեգորիա:Արձակ]] | ||
| − | + | Ամեն գարուն, ամառանոց տեղափոխվելով, ես տեղեկանում էի ձմռանը մեր փողոցում կատարված անցուդարձի մասին: Սա տարօրինակ փողոց է: Ոչ սկիզբ ունի, ոչ վերջ. ճահճամիջի արահետից հանկարծ լայնանում, ապա հիմ նավոր ու ծանրումեծ ձգվում է տներով, այգիներով, հարևանների միջով ու մեկեն ընդհատվում լուսավոր, շեշտակի նեղացող փակուղով: Այնտեղ դատարկություն է` ծառերի արանքից երևացող երկնագույն ճեղքը: Իսկ ով այստեղ չի ապրում և առաջին անգամ կհայտնվի, անմիջապես չի կռահի, թե ի՞նչ է այնտեղ, ո՞ւր կորավ փողոցը: Իսկ այնտեղ զառիթափն է, վայրէջքը և… գետակը, մարգագետինը, գետափը: Բայց դրա համար պիտի ընդհուպ մոտենաս` մինչև վերջին քայլդ դիտելով փողոցի վերջի լայնացող դատարկությունը ու նոր միայն կհասկանաս: Գուցե այն պատճառով է խուլ, որ ոչ վերջ ունի, ոչ սկիզբ: Ու այնտեղ, անամոք վ շտից հետո հայտնված երազի այդ կանաչող միջանցահովի մեջ ես տեսնում եմ բառը: Այսինքն բառի հետ իմ ներքին հայացքի առջև ձկնիկի պես կփայլկտա հենց այս անկյունը… Եվ ես նույնիսկ չեմ նկատի… | |
| − | + | ||
| − | + | Այնտեղ մի տնակ կա, որն, ըստ երևույթին, այս կ յանքում արդեն չի կարող լինել: Տնակում ապրում են մարդիկ, որ այդպես էլ չեն կարողացել վատը դառնալ… Այդ նրանք են գրավել փողոցի կեսը` ստեղծելով իրենց փակուղ յակն ու նեղուցը, քանի որ հողամաս, որպես այդպիսին, չունեին, իսկ նրանց անհրաժեշտ էր ապրել տան շուրջը: Տունն էլ, հո տուն չէր, մեկի անտեր բաղնիքն էր, ուր անհիշելի ժամանակներից բնակություն էր հաստատել բոլորին անծանոթ մի մարդ, բոլորից երկար էլ ապրել էր` այդպես էլ անծանոթ ու եկվոր մ նալով: Եվ թեպետ շուրջբոլորն ապրում են նրանից, անգամ ինձնից էլ ուշ, մինչև իսկ երեկ հայտնված մարդիկ, սակայն այս ուշեկներն այնպես համառորեն են կառուցում, հիմ նավորվում, գազարի ու մատների նմանվող հաստ ու բութ արմատներ արձակում, որ, անշուշտ, այդ նրանք են այստեղ ապրում` տղամարդն այսինչ կնոջ, կինը` այնինչ տղամարդու հետ, ո՛չ նա: Տնակը դուրս է մղվել փողոցի ծայրը: Դրա ողջ անհամաչափ հողամասը լաթակտոր վերմակի պես ցած է սահել փողոցից` ճոթը թաթախելով գետակի մեջ… Բաղնիքի շուրջը քողտիկներ ու ցախանոցներ են ծլել, որովհետև ժամանակն առաջ է գնում, ընտանիքն աճում է, և ոչ ոք չի հեռանում` գրավելով փողոցի կեսն ու զառիկող ափակտորը: Նրանք իրենց տնտեսությունը, փոքրիկ մարգագետինը շրջափակել են ալիքաձև, թափանցիկ ձողերից շինած ցանկապատով, և նրանց թափանցիկ կ յանքը բոլորի աչքի առաջ է` ստվերոտ ու անճանաչելի. ցանցաճոճը կախված, տաշտը մի կողմ ընկած, ահա և միակ ածուն` փոքրիկ, ինչպես հողաթումբ, էնպես, զուտ ձևի համար գցված, որ էս աշխարհում բնակության իր ունենա, հազիվ պեծին տվող մի ածու` երկու գազար, երեք սամիթ ու մի արևածաղիկ` ծաղկաթմբի իրավունքով: Այն ջրել է պետք, ինչպես որ կատվիկին կաթ կամ շնիկին թերմացք է պետք տալ: Այդ հողաթմբից ի՞նչ ուտելիք, և, կարևորը, ոչ մի նյութական բարիք: | |
| − | + | ||
| − | Բայց նրանք ևս ամուր են, ո'չ մեզ, այլ` իրենց համար, իսկ նրանց ամրության խորքում, ինչպես նրանք մեր մեջ, ի՞նչ է ապրում: Այնտեղ չէ՞, արդյոք, այն ամպը, ուրկից երազում գալիս են սիրելի մեռյալները` պայմանավորվելու մեզ հետ, թե երբեմ ն կհանդիպենք, միայն ոչ մեկին չասես, իսկ դու, սիրուց պապանձված, չես էլ հասցնում ասել ուզածդ` , և մատդ շուրթերիդ ես տանում` սոˉւս, երկուսիս գաղտնիքն | + | Այնտեղ լռություն է` չեն վիճում, չեն կռվում, չեն աղմկում, հաշիվներ չենմաքրում… ինչ-որ մեկը կճոճվի ցանցաճոճում, կմոռանա գիրքը, մեկը ոտաբոբիկ մարգագետին կելնի, կնայի տաշտին… ու վերջ: Համա թե կպարզեք` ով էր: Եվ շուրջը հաստատվող պրկված ու լիարյուն ողջ այս կյանքն ստիպվ ած էր հեռացնել այս անկ յունն իր գիտակցությունից, իր սեփական ոտնձգությունների ոլորտից, որպես լուսապատկերի անտեսանելի մաս, որպես ձայնածավալի անլսելի մասնիկ, որպես չգոյություն: Քարացած ու անհարմար, իրենց հաստատած ու արմատավորած ձևերի միջով գնացող (այդպիսի երջանկության դժվար է հավատալ) մեկ այլ` միաժամանակ յա կյանքի պատահաբար մերկացած այս կտորը… Նայում են մեր միջով, մենք` նրանց: Եվ սա երկրի վրայի միակ տեղն է, ուր ինչ-որ բան է տեղի ունենում: |
| − | + | ||
| − | + | Հենց նա` հարբածն էլ, գնացքի տակ էր ընկել. սա էլ իմանում եմ այն կամ այս գարնանը, և այդպես կապրեմ ամռանը, կարծելով, թե նա կենդանի չէ: Սակայն ոչինչ չի փոխվել, անգամ մի բան էլ ամրապնդվել է ծայրամասի տնակում: Ես նրան ողջ-առողջ հանդիպում եմ աշնանը` անոտք, և զարմանում, որ նախկինում չեմ նկատել, որ անոտք է… Բայց սրանք երկու տարբեր պատմություններ են, և հայտնի չէ` ո՞րն է սկզբինը. գուցե սկզբում նա անոտք էր և հետո՞ է գնացքի տակ ընկել, դե իսկ հենց երեկ տեսա նրան ողջ-առողջ, թե՞ հակառակը, նրանց տարածքում ժամանակը հակադարձ ուղղությամբ է ընթանում` մեզ ընդառաջ կամ մեզնից ետ. չէ՞ որ մեզ համար ժամանակն անշարժ է, նրանց ժամանակն անցնում է մեր միջով, և շուտով թոռնիկը պապ կունենա: Այնտեղ` նրանց մոտ, երբեմ ն մարդիկ են ավելանում, ասես ինչ-որ մեկը սիրտ է անում ու վազելով անցնում նրանց կողմը` տե'ս, ես այստեղ եմ, և երջանիկ դուրս է նայում ցանկապատի վրայով, որ վերջապես փախավ գլուխն ազատեց մեզնից: Այնտեղ բոլորը սիրում են, հերն անիծած` ով ինչ կմտածի… անհեթեթ կորուստ… | |
| − | Ահա և նորեկ գարունը. տղան` որդյակը, այնպես գեղեցիկ էր, որ անցյալ գարնանն ամուսնացավ այս չքնաղ աղջկա հետ (հենց նա էր այն ժամանակ ավելացել պարսպի ետևում, նրանց` դեպի գետակը սողացող ամայության լճակում) | + | |
| − | + | Բայց նրանք ևս ամուր են, ո'չ մեզ, այլ` իրենց համար, իսկ նրանց ամրության խորքում, ինչպես նրանք մեր մեջ, ի՞նչ է ապրում: Այնտեղ չէ՞, արդյոք, այն ամպը, ուրկից երազում գալիս են սիրելի մեռյալները` պայմանավորվելու մեզ հետ, թե երբեմ ն կհանդիպենք, միայն ոչ մեկին չասես, իսկ դու, սիրուց պապանձված, չես էլ հասցնում ասել ուզածդ` , և մատդ շուրթերիդ ես տանում` սոˉւս, երկուսիս գաղտնիքն է… Որպեսզի առավոտյան դեմքիդ ջուր ցողելիս նկատես առավոտը ու… այդ ի՞նչ էր, ինչ էր… Հանկարծ կմտաբերես, որ չի կարելի հիշել և կժպտաս. ձեր` քո ու նրանց գաղտնիքն է : Այնտեղ չի՞ արդ յոք ապրում այդ ամենը` մի կերպ դիմանալով զառիթափի եզրին: Գուցե այնտեղ, ուր ապրում են այդ սիրասուն ու կենդանի մարդիկ` , ահա ուրեմ ն այնտեղ, նրանց համար, մինչև օրս էլ ապրում է այն միակ` չկախված, ինքն իրեն չգնդակահարած աղջիկը, որին, սակայն, ես սպանել եմ, ում մեկ ուրիշը սպանել է իմ մեջ, ում անվան տակ ինչ-որ մեկը շարունակում է ապրել ինձ հետ` ետևում թողած իր խորությունը, դուրս մղած հոգով, ծպտվելով սպանվածի դիմակի տակ` անճարակ կերպով նմանակելով նրա նախկին շարժում ներն ու բառերը. աˉխ, երևի այնտեղից երևացողը նա չէ, բայց ես ախր հենց այն պատճառով եմ վատ ծպտվել, որ ամեն ինչ տեսանելի լինի բոլորին, չէ՞ որ մենք այդպես ենք ապրում, մեզ մոտ այդպես է… | |
| − | + | ||
| − | + | Ի՞նչ սոսկալի կլինի, եթե հայտնվես նրանց մեջ, սիրո տիրույթում, այնտեղ` թափանցիկ, պայմանական ցանկապատի ներսում և այնտեղից` սեփական էության բուն խորքից նայես փողոցիդ, սեփական բնակարանիդ, ինքդ քեզ, որպես արնախումի, որը հագել է իր կլլած տղայի հագուստն ու նրա անունը փակցրել գրպանիկին, որ մտահան չանի: Մենք բոլորս այնտեղ ենք, Տեˉր Աստված, օրհնի՛ր, դրա համար էլ այդպիսի նեղվածք է այն տնակում, քանի որ այնտեղից հեռանալը սարսափելի է և անհնարին. սա մեզ միացնող միակ տեղն է, բացի այդ, ինչ-որ ժամանակ այս անկյունը գտած պապիկը գնացքի տակ ընկնելուց և շոգեքարշի երկու անիվների տակ ոտքերը կտրելուց հետո դեռ ողջ է … Այսօր նա ինձնից օղու փող խնդրեց, իսկ երեկ վերադարձրեց պարտքը. լավ մարդ է, ինչո՞ւ ինձ այդպես նեղացրեց, ինչ անենք, թե սպանածս տղայի շորերն են հագիս, ինձ տալիք նրա ռուբլին ուրախությամբ կմոռանայի, բայց նա չի կամենում ընդհանուր որևէ բան ունենալ ինձ հետ, հաջորդ աղջնակից մի ռուբլի է խլում ու ինձ տալիս: Տխուր է… Ախր ի՞նչ հաճելի բան անեմ նրանց համար: Ոչինչ, երբեք: Գուցե հրդեհեմ տունը… | |
| − | + | ||
| − | + | Նրանց կ յանքում և՛ հրդեհ կա, և՛ սպանություն, և՛ բանտ, և՛ մեկը մյուսի ետևից ծլող երեխաներ: Նրանք ոչ կով ունեն, ոչ բանջարանոց, նրանք ունեն այն, ինչը մենք չունենք: Նրանք ամեն ինչ ունեն, անգամ բացակայությունն այն բանի, որ բոլորն ունեն, իսկ դու` ոչինչ չունես: Կարելի՞ է ներս մտնել. չեն լսում: Դռնակը միշտ բաց է. երբեք ներս չես մտնի: Խիղճդ թույլ չի տա: Ուրեմ ն հենց այն, ինչը թույլ չի տա հյուրընկալություն խնդրել նրանցից, դեռ մեջդ ապրող խիղճն է… | |
| + | |||
| + | Ահա և նորեկ գարունը. տղան` որդյակը, այնպես գեղեցիկ էր, որ անցյալ գարնանն ամուսնացավ այս չքնաղ աղջկա հետ (հենց նա էր այն ժամանակ ավելացել պարսպի ետևում, նրանց` դեպի գետակը սողացող ամայության լճակում)… տղան` որդ յակը, երեկ այս գիշեր մորթել են գնդակով, դանակով քունքին կրակել. նա հանցախմբի հետ էր կապվել, իսկ հենց ամուսնացավ` առմիշտ կապերը խզեց նրանց հետ: Կամ սա էր եղել պատճառը, կամ էլ ուրիշ մի բան… վաղը չէ մյուս օրը նրան, սիրելիին, գտան թփերի մեջ մորթված, Ֆինլանդական կայարանի մոտ: Դուռը դաշտում եմ փնտրում: | ||
| + | |||
| + | Այսպես, այսպես: Այս ամենն ինձ հետ չի եղել: Երբեք, ոչ մի կերպ, անհարիր է բնույթիս, ինձ հետ չի կարող լինել: Ինքնասպանությունս պահեստում է: Ճակատագիրս` պաշտոնաթող: Հոգիս` թոշակի անցած: Խիղճս` ցցի վրա: Մարմինս` վերանորոգման տրված: Խելքս` խորդանոցում: Ամուսնական զույգը` հանցակիցներ, սուսուփուս կերել է մանկանը. հետո տատիկը նրան գտավ բանջարանոցում, հիմա օրորոցայիններ է երգում | ||
| + | |||
| + | նրա համար, զույգը գետակի կողմ ն է թեքվում, ամուսինը տանում է իրենց սպանած մարդկանց վրայից հանած, սպանություն գործելու համար չափով ու որակով իրենց համապատասխանող սպիտակեղենը լի զամբյուղով: Ահա` ինչպես որ բիբերում արտացոլվում են ցանկապատի շրջված ճաղերը, այդպես էլ ես… և մարգագետինն ամայացավ` ինձ ճանապարհելով լքված տաշտի հայացքով: Երբ բոլորը վախից իրենց բաղնիքը նետվեցին, տաշտը մոռացան: | ||
| + | |||
| + | Այն տանն ապրում է ճակատագիրը: Այն բանում-ջանում է նրանց համար, ովքեր չեն կարողացել նմանվել մեզ, եթե անգամ ցանկացել են, այլ էդպես էլ մնացել են` նստելով մեր կավածեփ երկաթակուռ կաղապարների եզրին, իրենց նույնքան պատահաբար տեղավորելով այս կ յանքում, ինչպես ինչ-որ մեկի մայրը, մեկնումեկի տատը կամ պարզապես հեռու ազգականուհին: | ||
| + | |||
| + | Սա էլ հենց ժողովուրդ հասկացությունն է, և ո՛չ թե երգերը, ո՛չ թե կեչիները, այլ ժողովուրդը, այսինքն` աստվածային ճակատագիրը, որ երկրի վրա դեռ տրվում է ոմանց: Նրանց մեջ բոլոր նրանք են, ովքեր եղել են, ովքեր չկան, ովքեր չեն էլ եղել: Ամենը, ինչ սիրել եմ, ամենը, որ դեռ սիրում եմ իմ մեջ մնացած այն մասով, որ վաճառքի չեմ հանել, ամենը, ինչ ունեցել եմ, և ամենը, որ դեռ մնացել է ինձ. շատ է քիչ, բայց սա այլևս հենց այն է, ինչը ես սիրում եմ: | ||
| + | |||
| + | Ճակատագիրը ժողովուրդն է, ժողովուրդը` ճակատագիրը: Ես` օտարվածս, կողմնակի մեկն եմ: Քանի դեռ միջիցս դուրս չի թափվել ողջ նախանձս, քանի դեռ ինձնից մնացած շռայլ փշուրը չեմ դրել անկշտում ափի մեջ, երբեք չեմ անցնի, չեմ մտնի այնտեղ, ուր ամեն ինչ երևում է` կարծես ափի մեջ, ուր դռնակը մի՛շտ բաց է կրնկի վրա… | ||
Ընթացիկ տարբերակը 16:34, 18 Հուլիսի 2013-ի դրությամբ
հեղինակ՝ Անդրեյ Բիտով |
Ամեն գարուն, ամառանոց տեղափոխվելով, ես տեղեկանում էի ձմռանը մեր փողոցում կատարված անցուդարձի մասին: Սա տարօրինակ փողոց է: Ոչ սկիզբ ունի, ոչ վերջ. ճահճամիջի արահետից հանկարծ լայնանում, ապա հիմ նավոր ու ծանրումեծ ձգվում է տներով, այգիներով, հարևանների միջով ու մեկեն ընդհատվում լուսավոր, շեշտակի նեղացող փակուղով: Այնտեղ դատարկություն է` ծառերի արանքից երևացող երկնագույն ճեղքը: Իսկ ով այստեղ չի ապրում և առաջին անգամ կհայտնվի, անմիջապես չի կռահի, թե ի՞նչ է այնտեղ, ո՞ւր կորավ փողոցը: Իսկ այնտեղ զառիթափն է, վայրէջքը և… գետակը, մարգագետինը, գետափը: Բայց դրա համար պիտի ընդհուպ մոտենաս` մինչև վերջին քայլդ դիտելով փողոցի վերջի լայնացող դատարկությունը ու նոր միայն կհասկանաս: Գուցե այն պատճառով է խուլ, որ ոչ վերջ ունի, ոչ սկիզբ: Ու այնտեղ, անամոք վ շտից հետո հայտնված երազի այդ կանաչող միջանցահովի մեջ ես տեսնում եմ բառը: Այսինքն բառի հետ իմ ներքին հայացքի առջև ձկնիկի պես կփայլկտա հենց այս անկյունը… Եվ ես նույնիսկ չեմ նկատի…
Այնտեղ մի տնակ կա, որն, ըստ երևույթին, այս կ յանքում արդեն չի կարող լինել: Տնակում ապրում են մարդիկ, որ այդպես էլ չեն կարողացել վատը դառնալ… Այդ նրանք են գրավել փողոցի կեսը` ստեղծելով իրենց փակուղ յակն ու նեղուցը, քանի որ հողամաս, որպես այդպիսին, չունեին, իսկ նրանց անհրաժեշտ էր ապրել տան շուրջը: Տունն էլ, հո տուն չէր, մեկի անտեր բաղնիքն էր, ուր անհիշելի ժամանակներից բնակություն էր հաստատել բոլորին անծանոթ մի մարդ, բոլորից երկար էլ ապրել էր` այդպես էլ անծանոթ ու եկվոր մ նալով: Եվ թեպետ շուրջբոլորն ապրում են նրանից, անգամ ինձնից էլ ուշ, մինչև իսկ երեկ հայտնված մարդիկ, սակայն այս ուշեկներն այնպես համառորեն են կառուցում, հիմ նավորվում, գազարի ու մատների նմանվող հաստ ու բութ արմատներ արձակում, որ, անշուշտ, այդ նրանք են այստեղ ապրում` տղամարդն այսինչ կնոջ, կինը` այնինչ տղամարդու հետ, ո՛չ նա: Տնակը դուրս է մղվել փողոցի ծայրը: Դրա ողջ անհամաչափ հողամասը լաթակտոր վերմակի պես ցած է սահել փողոցից` ճոթը թաթախելով գետակի մեջ… Բաղնիքի շուրջը քողտիկներ ու ցախանոցներ են ծլել, որովհետև ժամանակն առաջ է գնում, ընտանիքն աճում է, և ոչ ոք չի հեռանում` գրավելով փողոցի կեսն ու զառիկող ափակտորը: Նրանք իրենց տնտեսությունը, փոքրիկ մարգագետինը շրջափակել են ալիքաձև, թափանցիկ ձողերից շինած ցանկապատով, և նրանց թափանցիկ կ յանքը բոլորի աչքի առաջ է` ստվերոտ ու անճանաչելի. ցանցաճոճը կախված, տաշտը մի կողմ ընկած, ահա և միակ ածուն` փոքրիկ, ինչպես հողաթումբ, էնպես, զուտ ձևի համար գցված, որ էս աշխարհում բնակության իր ունենա, հազիվ պեծին տվող մի ածու` երկու գազար, երեք սամիթ ու մի արևածաղիկ` ծաղկաթմբի իրավունքով: Այն ջրել է պետք, ինչպես որ կատվիկին կաթ կամ շնիկին թերմացք է պետք տալ: Այդ հողաթմբից ի՞նչ ուտելիք, և, կարևորը, ոչ մի նյութական բարիք:
Այնտեղ լռություն է` չեն վիճում, չեն կռվում, չեն աղմկում, հաշիվներ չենմաքրում… ինչ-որ մեկը կճոճվի ցանցաճոճում, կմոռանա գիրքը, մեկը ոտաբոբիկ մարգագետին կելնի, կնայի տաշտին… ու վերջ: Համա թե կպարզեք` ով էր: Եվ շուրջը հաստատվող պրկված ու լիարյուն ողջ այս կյանքն ստիպվ ած էր հեռացնել այս անկ յունն իր գիտակցությունից, իր սեփական ոտնձգությունների ոլորտից, որպես լուսապատկերի անտեսանելի մաս, որպես ձայնածավալի անլսելի մասնիկ, որպես չգոյություն: Քարացած ու անհարմար, իրենց հաստատած ու արմատավորած ձևերի միջով գնացող (այդպիսի երջանկության դժվար է հավատալ) մեկ այլ` միաժամանակ յա կյանքի պատահաբար մերկացած այս կտորը… Նայում են մեր միջով, մենք` նրանց: Եվ սա երկրի վրայի միակ տեղն է, ուր ինչ-որ բան է տեղի ունենում:
Հենց նա` հարբածն էլ, գնացքի տակ էր ընկել. սա էլ իմանում եմ այն կամ այս գարնանը, և այդպես կապրեմ ամռանը, կարծելով, թե նա կենդանի չէ: Սակայն ոչինչ չի փոխվել, անգամ մի բան էլ ամրապնդվել է ծայրամասի տնակում: Ես նրան ողջ-առողջ հանդիպում եմ աշնանը` անոտք, և զարմանում, որ նախկինում չեմ նկատել, որ անոտք է… Բայց սրանք երկու տարբեր պատմություններ են, և հայտնի չէ` ո՞րն է սկզբինը. գուցե սկզբում նա անոտք էր և հետո՞ է գնացքի տակ ընկել, դե իսկ հենց երեկ տեսա նրան ողջ-առողջ, թե՞ հակառակը, նրանց տարածքում ժամանակը հակադարձ ուղղությամբ է ընթանում` մեզ ընդառաջ կամ մեզնից ետ. չէ՞ որ մեզ համար ժամանակն անշարժ է, նրանց ժամանակն անցնում է մեր միջով, և շուտով թոռնիկը պապ կունենա: Այնտեղ` նրանց մոտ, երբեմ ն մարդիկ են ավելանում, ասես ինչ-որ մեկը սիրտ է անում ու վազելով անցնում նրանց կողմը` տե'ս, ես այստեղ եմ, և երջանիկ դուրս է նայում ցանկապատի վրայով, որ վերջապես փախավ գլուխն ազատեց մեզնից: Այնտեղ բոլորը սիրում են, հերն անիծած` ով ինչ կմտածի… անհեթեթ կորուստ…
Բայց նրանք ևս ամուր են, ո'չ մեզ, այլ` իրենց համար, իսկ նրանց ամրության խորքում, ինչպես նրանք մեր մեջ, ի՞նչ է ապրում: Այնտեղ չէ՞, արդյոք, այն ամպը, ուրկից երազում գալիս են սիրելի մեռյալները` պայմանավորվելու մեզ հետ, թե երբեմ ն կհանդիպենք, միայն ոչ մեկին չասես, իսկ դու, սիրուց պապանձված, չես էլ հասցնում ասել ուզածդ` , և մատդ շուրթերիդ ես տանում` սոˉւս, երկուսիս գաղտնիքն է… Որպեսզի առավոտյան դեմքիդ ջուր ցողելիս նկատես առավոտը ու… այդ ի՞նչ էր, ինչ էր… Հանկարծ կմտաբերես, որ չի կարելի հիշել և կժպտաս. ձեր` քո ու նրանց գաղտնիքն է : Այնտեղ չի՞ արդ յոք ապրում այդ ամենը` մի կերպ դիմանալով զառիթափի եզրին: Գուցե այնտեղ, ուր ապրում են այդ սիրասուն ու կենդանի մարդիկ` , ահա ուրեմ ն այնտեղ, նրանց համար, մինչև օրս էլ ապրում է այն միակ` չկախված, ինքն իրեն չգնդակահարած աղջիկը, որին, սակայն, ես սպանել եմ, ում մեկ ուրիշը սպանել է իմ մեջ, ում անվան տակ ինչ-որ մեկը շարունակում է ապրել ինձ հետ` ետևում թողած իր խորությունը, դուրս մղած հոգով, ծպտվելով սպանվածի դիմակի տակ` անճարակ կերպով նմանակելով նրա նախկին շարժում ներն ու բառերը. աˉխ, երևի այնտեղից երևացողը նա չէ, բայց ես ախր հենց այն պատճառով եմ վատ ծպտվել, որ ամեն ինչ տեսանելի լինի բոլորին, չէ՞ որ մենք այդպես ենք ապրում, մեզ մոտ այդպես է…
Ի՞նչ սոսկալի կլինի, եթե հայտնվես նրանց մեջ, սիրո տիրույթում, այնտեղ` թափանցիկ, պայմանական ցանկապատի ներսում և այնտեղից` սեփական էության բուն խորքից նայես փողոցիդ, սեփական բնակարանիդ, ինքդ քեզ, որպես արնախումի, որը հագել է իր կլլած տղայի հագուստն ու նրա անունը փակցրել գրպանիկին, որ մտահան չանի: Մենք բոլորս այնտեղ ենք, Տեˉր Աստված, օրհնի՛ր, դրա համար էլ այդպիսի նեղվածք է այն տնակում, քանի որ այնտեղից հեռանալը սարսափելի է և անհնարին. սա մեզ միացնող միակ տեղն է, բացի այդ, ինչ-որ ժամանակ այս անկյունը գտած պապիկը գնացքի տակ ընկնելուց և շոգեքարշի երկու անիվների տակ ոտքերը կտրելուց հետո դեռ ողջ է … Այսօր նա ինձնից օղու փող խնդրեց, իսկ երեկ վերադարձրեց պարտքը. լավ մարդ է, ինչո՞ւ ինձ այդպես նեղացրեց, ինչ անենք, թե սպանածս տղայի շորերն են հագիս, ինձ տալիք նրա ռուբլին ուրախությամբ կմոռանայի, բայց նա չի կամենում ընդհանուր որևէ բան ունենալ ինձ հետ, հաջորդ աղջնակից մի ռուբլի է խլում ու ինձ տալիս: Տխուր է… Ախր ի՞նչ հաճելի բան անեմ նրանց համար: Ոչինչ, երբեք: Գուցե հրդեհեմ տունը…
Նրանց կ յանքում և՛ հրդեհ կա, և՛ սպանություն, և՛ բանտ, և՛ մեկը մյուսի ետևից ծլող երեխաներ: Նրանք ոչ կով ունեն, ոչ բանջարանոց, նրանք ունեն այն, ինչը մենք չունենք: Նրանք ամեն ինչ ունեն, անգամ բացակայությունն այն բանի, որ բոլորն ունեն, իսկ դու` ոչինչ չունես: Կարելի՞ է ներս մտնել. չեն լսում: Դռնակը միշտ բաց է. երբեք ներս չես մտնի: Խիղճդ թույլ չի տա: Ուրեմ ն հենց այն, ինչը թույլ չի տա հյուրընկալություն խնդրել նրանցից, դեռ մեջդ ապրող խիղճն է…
Ահա և նորեկ գարունը. տղան` որդյակը, այնպես գեղեցիկ էր, որ անցյալ գարնանն ամուսնացավ այս չքնաղ աղջկա հետ (հենց նա էր այն ժամանակ ավելացել պարսպի ետևում, նրանց` դեպի գետակը սողացող ամայության լճակում)… տղան` որդ յակը, երեկ այս գիշեր մորթել են գնդակով, դանակով քունքին կրակել. նա հանցախմբի հետ էր կապվել, իսկ հենց ամուսնացավ` առմիշտ կապերը խզեց նրանց հետ: Կամ սա էր եղել պատճառը, կամ էլ ուրիշ մի բան… վաղը չէ մյուս օրը նրան, սիրելիին, գտան թփերի մեջ մորթված, Ֆինլանդական կայարանի մոտ: Դուռը դաշտում եմ փնտրում:
Այսպես, այսպես: Այս ամենն ինձ հետ չի եղել: Երբեք, ոչ մի կերպ, անհարիր է բնույթիս, ինձ հետ չի կարող լինել: Ինքնասպանությունս պահեստում է: Ճակատագիրս` պաշտոնաթող: Հոգիս` թոշակի անցած: Խիղճս` ցցի վրա: Մարմինս` վերանորոգման տրված: Խելքս` խորդանոցում: Ամուսնական զույգը` հանցակիցներ, սուսուփուս կերել է մանկանը. հետո տատիկը նրան գտավ բանջարանոցում, հիմա օրորոցայիններ է երգում
նրա համար, զույգը գետակի կողմ ն է թեքվում, ամուսինը տանում է իրենց սպանած մարդկանց վրայից հանած, սպանություն գործելու համար չափով ու որակով իրենց համապատասխանող սպիտակեղենը լի զամբյուղով: Ահա` ինչպես որ բիբերում արտացոլվում են ցանկապատի շրջված ճաղերը, այդպես էլ ես… և մարգագետինն ամայացավ` ինձ ճանապարհելով լքված տաշտի հայացքով: Երբ բոլորը վախից իրենց բաղնիքը նետվեցին, տաշտը մոռացան:
Այն տանն ապրում է ճակատագիրը: Այն բանում-ջանում է նրանց համար, ովքեր չեն կարողացել նմանվել մեզ, եթե անգամ ցանկացել են, այլ էդպես էլ մնացել են` նստելով մեր կավածեփ երկաթակուռ կաղապարների եզրին, իրենց նույնքան պատահաբար տեղավորելով այս կ յանքում, ինչպես ինչ-որ մեկի մայրը, մեկնումեկի տատը կամ պարզապես հեռու ազգականուհին:
Սա էլ հենց ժողովուրդ հասկացությունն է, և ո՛չ թե երգերը, ո՛չ թե կեչիները, այլ ժողովուրդը, այսինքն` աստվածային ճակատագիրը, որ երկրի վրա դեռ տրվում է ոմանց: Նրանց մեջ բոլոր նրանք են, ովքեր եղել են, ովքեր չկան, ովքեր չեն էլ եղել: Ամենը, ինչ սիրել եմ, ամենը, որ դեռ սիրում եմ իմ մեջ մնացած այն մասով, որ վաճառքի չեմ հանել, ամենը, ինչ ունեցել եմ, և ամենը, որ դեռ մնացել է ինձ. շատ է քիչ, բայց սա այլևս հենց այն է, ինչը ես սիրում եմ:
Ճակատագիրը ժողովուրդն է, ժողովուրդը` ճակատագիրը: Ես` օտարվածս, կողմնակի մեկն եմ: Քանի դեռ միջիցս դուրս չի թափվել ողջ նախանձս, քանի դեռ ինձնից մնացած շռայլ փշուրը չեմ դրել անկշտում ափի մեջ, երբեք չեմ անցնի, չեմ մտնի այնտեղ, ուր ամեն ինչ երևում է` կարծես ափի մեջ, ուր դռնակը մի՛շտ բաց է կրնկի վրա…
