«Աստվածային կատակերգություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ (→Երգ առաջին) |
(→Դժոխք) |
||
| Տող 11. | Տող 11. | ||
=== Երգ առաջին === | === Երգ առաջին === | ||
| − | <poem style= | + | <poem style='margin:0ex 5ex'> |
| − | Կիսաճամփին մեր այս կյանքի նախընթաց | + | {{տող|1}}Կիսաճամփին մեր այս կյանքի նախընթաց |
| − | Ես կորցըրի ճանապարհը ճշմարիտ | + | Ես կորցըրի ճանապարհը ճշմարիտ |
Եվ ինձ գտա մի անտառում մթամած։ | Եվ ինձ գտա մի անտառում մթամած։ | ||
| − | {{տող|4}}Օ՜, դժվար է արտահայտել, թե որքան | + | {{տող|4}}Օ՜, դժվար է արտահայտել, թե որքան |
| − | Վայրի, դժնի ու մռայլ էր անտառն այդ. | + | Վայրի, դժնի ու մռայլ էր անտառն այդ. |
Պակուցիչ է հիշելն անգամ սոսկական։ | Պակուցիչ է հիշելն անգամ սոսկական։ | ||
{{տող|7}}Նա դառնաշունչ ու ահեղ էր մահվան պես. | {{տող|7}}Նա դառնաշունչ ու ահեղ էր մահվան պես. | ||
| − | Բայց ցույց տալու համար բարիքն իմ գտած՝ | + | Բայց ցույց տալու համար բարիքն իմ գտած՝ |
Կպատմեմ, թե ինչեր տեսա այնտեղ ես։ | Կպատմեմ, թե ինչեր տեսա այնտեղ ես։ | ||
| Տող 32. | Տող 32. | ||
Որ իմ սիրտը ահաբեկել էր այնքան, | Որ իմ սիրտը ահաբեկել էր այնքան, | ||
| − | {{տող|16}}Վեր նայեցի և տեսա, որ գագաթն իր | + | {{տող|16}}Վեր նայեցի և տեսա, որ գագաթն իր |
Շողերով էր արդեն պատած արևի, | Շողերով էր արդեն պատած արևի, | ||
Որ լուսեղեն ուղեցույց է անպատիր։ | Որ լուսեղեն ուղեցույց է անպատիր։ | ||
{{տող|19}}Այնժամ մի քիչ մեղմեց սոսկումն իմ խորին, | {{տող|19}}Այնժամ մի քիչ մեղմեց սոսկումն իմ խորին, | ||
| − | Որ իմ սրտի խոոոչում էր լճացել | + | Որ իմ սրտի խոոոչում էր լճացել |
Իմ անցկացրած անդոհալի գիշերին։ | Իմ անցկացրած անդոհալի գիշերին։ | ||
| Տող 44. | Տող 44. | ||
Նայում է ետ՝ ալիքներին փոթորկուն, | Նայում է ետ՝ ալիքներին փոթորկուն, | ||
| − | {{տող|25}}Այսպես հոգիս, որը տալիս էր դեռ խույս, | + | {{տող|25}}Այսպես հոգիս, որը տալիս էր դեռ խույս, |
Դարձավ ետև՝ նայելու այն անտառին, | Դարձավ ետև՝ նայելու այն անտառին, | ||
Ուրկից ոչ ոք դուրս չի եկել անկորույս։ | Ուրկից ոչ ոք դուրս չի եկել անկորույս։ | ||
| − | {{տող|28}}Երբ քիչ հանգիստ տվի մարմնիս հոգնաբեկ, | + | {{տող|28}}Երբ քիչ հանգիստ տվի մարմնիս հոգնաբեկ, |
| − | Ճամփա ընկա դեպի բարձունքն ամայի, | + | Ճամփա ընկա դեպի բարձունքն ամայի, |
Հենվելով միշտ իմ պինդ ոտի վրա մեկ։ | Հենվելով միշտ իմ պինդ ոտի վրա մեկ։ | ||
| − | {{տող|31}}Եվ ահա ճիշտ իմ վերելքի սկզբին, | + | {{տող|31}}Եվ ահա ճիշտ իմ վերելքի սկզբին, |
Թեթևաշարժ ու ժիրաժիր մի հովազ, | Թեթևաշարժ ու ժիրաժիր մի հովազ, | ||
Որ պատված էր պիսակներով երփներփին, | Որ պատված էր պիսակներով երփներփին, | ||
{{տող|34}}Դեմըս ելավ ու չթողեց բարձրանալ, | {{տող|34}}Դեմըս ելավ ու չթողեց բարձրանալ, | ||
| − | Այլ մանավանդ ճամփաս այնպես խափանեց, | + | Այլ մանավանդ ճամփաս այնպես խափանեց, |
Որ քանիցըս ես ուզեցի ետ դառնալ։ | Որ քանիցըս ես ուզեցի ետ դառնալ։ | ||
| Տող 64. | Տող 64. | ||
Որոնց հետ էր այնժամ, երբ Սերն աստվածյան | Որոնց հետ էր այնժամ, երբ Սերն աստվածյան | ||
| − | {{տող|40}}Շարժում տվեց մարմիններին գեղատես։ | + | {{տող|40}}Շարժում տվեց մարմիններին գեղատես։ |
Գտնելով պահն ու եղանակն հուսալի, | Գտնելով պահն ու եղանակն հուսալի, | ||
Արդեն այնքան երկյուղ չէի զգում ես | Արդեն այնքան երկյուղ չէի զգում ես | ||
| Տող 72. | Տող 72. | ||
Երբ երևաց ինձ մի առյուծ հանկարծույն։ | Երբ երևաց ինձ մի առյուծ հանկարծույն։ | ||
| − | {{տող|46}}Սա կարծես թե իմ վրա էր հարձակվում, | + | {{տող|46}}Սա կարծես թե իմ վրա էր հարձակվում, |
Ահիպարան ու մոլեգին կեցվածքով, | Ահիպարան ու մոլեգին կեցվածքով, | ||
Որից օդն իսկ սարսափահար էր թվում։ | Որից օդն իսկ սարսափահար էր թվում։ | ||
{{տող|49}}Նույն պահին ես տեսա մի գայլ էգ ու չոր, | {{տող|49}}Նույն պահին ես տեսա մի գայլ էգ ու չոր, | ||
| − | Որ սովահար ու անհագ էր երևում | + | Որ սովահար ու անհագ էր երևում |
Եվ շատերի կյանքն էր դարձրել տանջավոր։ | Եվ շատերի կյանքն էր դարձրել տանջավոր։ | ||
| − | {{տող|52}}Սա ինձ այնքան պատճառ դարձավ խոովքի | + | {{տող|52}}Սա ինձ այնքան պատճառ դարձավ խոովքի |
Քստմնելի ու ահռելի իր տեսքով, | Քստմնելի ու ահռելի իր տեսքով, | ||
Որ ես արդեն կորցրի հույսըս վերելքի։ | Որ ես արդեն կորցրի հույսըս վերելքի։ | ||
{{տող|55}}Եվ ինչպես նա, ով դիզում է անընդհատ, | {{տող|55}}Եվ ինչպես նա, ով դիզում է անընդհատ, | ||
| − | Բայց երբ հանկարծ իր ձեռք բերածն է կորցնում, | + | Բայց երբ հանկարծ իր ձեռք բերածն է կորցնում, |
Տխրում է և իրեն զգում հույժ վհատ, | Տխրում է և իրեն զգում հույժ վհատ, | ||
| Տող 100. | Տող 100. | ||
Իրական մարդ դու լինես, թե ուրվական»։ | Իրական մարդ դու լինես, թե ուրվական»։ | ||
| − | {{տող|67}}Պատասխանեց. «Մարդ չեմ արդ, մարդ եղել եմ. | + | {{տող|67}}Պատասխանեց. «Մարդ չեմ արդ, մարդ եղել եմ. |
| − | Ես սերել եմ ծնողներից լոմբարդցի | + | Ես սերել եմ ծնողներից լոմբարդցի |
Եվ ծնվել եմ Մանտովայամ աննսեմ. | Եվ ծնվել եմ Մանտովայամ աննսեմ. | ||
| Տող 108. | Տող 108. | ||
Երբ դեռ կային սուտ աստվածներն ազգերի։ | Երբ դեռ կային սուտ աստվածներն ազգերի։ | ||
| − | {{տող|73}}Եղա պոետ և երգեցի փառքն անանց | + | {{տող|73}}Եղա պոետ և երգեցի փառքն անանց |
Անքիսորդու, որ հեոացավ Տրոյայից, | Անքիսորդու, որ հեոացավ Տրոյայից, | ||
Երբ հրկիզվեց Իլիոնը սիգապանծ։ | Երբ հրկիզվեց Իլիոնը սիգապանծ։ | ||
| − | {{տող|76}}Բայց դու ինչո՞ւ վայրն ես գնում տանջանքի, | + | {{տող|76}}Բայց դու ինչո՞ւ վայրն ես գնում տանջանքի, |
| − | Ինչո՞ւ համար չես ելնում լեռն հեշտավետ, | + | Ինչո՞ւ համար չես ելնում լեռն հեշտավետ, |
Որ սկիզբն է, պատճաոն ամեն բերկրանքի»։ | Որ սկիզբն է, պատճաոն ամեն բերկրանքի»։ | ||
| − | {{տող|79}}Ես պատասխան տվի դեմքով պատկառուն. | + | {{տող|79}}Ես պատասխան տվի դեմքով պատկառուն. |
| − | «Դո՞ւ ես Վիրգիլն և այն աղբյուրը, ուրկից | + | «Դո՞ւ ես Վիրգիլն և այն աղբյուրը, ուրկից |
Պերճ խոսքերի գետ է հորդել լայնահուն։ | Պերճ խոսքերի գետ է հորդել լայնահուն։ | ||
| − | {{տող|82}}Օ՜, դու բոլոր պոետների փառք ու լույս, | + | {{տող|82}}Օ՜, դու բոլոր պոետների փառք ու լույս, |
Արժեն սերն ու տքնությունը հարատև, | Արժեն սերն ու տքնությունը հարատև, | ||
Որով հատորդ վերծանեցի խորասույզ։ | Որով հատորդ վերծանեցի խորասույզ։ | ||
{{տող|85}}Դու ես վարպետս ու հեղինակս իմ երեց. | {{տող|85}}Դու ես վարպետս ու հեղինակս իմ երեց. | ||
| − | Դու ես լոկ նա, որից էլ ես ստացա | + | Դու ես լոկ նա, որից էլ ես ստացա |
Գողտրիկ ոճը, որը պատիվ ինձ բերեց։ | Գողտրիկ ոճը, որը պատիվ ինձ բերեց։ | ||
| − | {{տող|88}}Տես գազանը, որ ճամփաս է խափանում, | + | {{տող|88}}Տես գազանը, որ ճամփաս է խափանում, |
Օգնիր ինձ, ո՛վ հռչակավոր իմաստուն, | Օգնիր ինձ, ո՛վ հռչակավոր իմաստուն, | ||
Նա իմ բոլոր մարմինը դող է հանում»։ | Նա իմ բոլոր մարմինը դող է հանում»։ | ||
| − | {{տող|91}}Պատասխանեց ի տես իմ մեծ երկյուղի. | + | {{տող|91}}Պատասխանեց ի տես իմ մեծ երկյուղի. |
| − | «Եթե կուզես պրծնել հովտից այս մռայլ, | + | «Եթե կուզես պրծնել հովտից այս մռայլ, |
Պետք է ընտրես բոլորովին այլ ուղի. | Պետք է ընտրես բոլորովին այլ ուղի. | ||
| − | {{տող|94}}Քեզ չարչարող այդ գայլ-գազանը դժնյա | + | {{տող|94}}Քեզ չարչարող այդ գայլ-գազանը դժնյա |
| − | Ոչ ոքի չի թողնում անցնել իր ճամփով | + | Ոչ ոքի չի թողնում անցնել իր ճամփով |
Եվ տեսածին սպանում է անխնա։ | Եվ տեսածին սպանում է անխնա։ | ||
| Տող 144. | Տող 144. | ||
Եվ լափելուց հետո քաղցում ավելի։ | Եվ լափելուց հետո քաղցում ավելի։ | ||
| − | {{տող|100}}Մարդիկ շատ կան, որոնց է նա կպչում հար, | + | {{տող|100}}Մարդիկ շատ կան, որոնց է նա կպչում հար, |
| − | Եվ ավելի կշատանան, մինչև որ | + | Եվ ավելի կշատանան, մինչև որ |
Քերծեն գա ու նրան մեռցնի չարաչար։ | Քերծեն գա ու նրան մեռցնի չարաչար։ | ||
| Տող 153. | Տող 153. | ||
{{տող|106}}Նա կփրկի ստորանկյալ Իտալիան, | {{տող|106}}Նա կփրկի ստորանկյալ Իտալիան, | ||
| − | Որի համար զոհ գնացին կարեվեր | + | Որի համար զոհ գնացին կարեվեր |
Տուռնոն, Նիսոն, Էվրիալն ու Կամիլլան։ | Տուռնոն, Նիսոն, Էվրիալն ու Կամիլլան։ | ||
| Տող 160. | Տող 160. | ||
Ուրկից դուրս էր եկել մղված մախանքից։ | Ուրկից դուրս էր եկել մղված մախանքից։ | ||
| − | {{տող|112}}Արդ ի խնդիր քո փրկությանն ապահով՝ | + | {{տող|112}}Արդ ի խնդիր քո փրկությանն ապահով՝ |
| − | Հետևիր ինձ, քեզ կլինեմ աոաջնորդ | + | Հետևիր ինձ, քեզ կլինեմ աոաջնորդ |
Ու կանցկացնեմ հավերժական կայանով։ | Ու կանցկացնեմ հավերժական կայանով։ | ||
| − | {{տող|115}} Անդ կլսես անհույս ճիչեր ցավագին | + | {{տող|115}}Անդ կլսես անհույս ճիչեր ցավագին |
| − | Եվ կտեսնես հին հոգիներ տանջահար, | + | Եվ կտեսնես հին հոգիներ տանջահար, |
Որոնք երկրորդ մահ են տենչում անձկագին. | Որոնք երկրորդ մահ են տենչում անձկագին. | ||
| − | {{տող|118}} Ապա նրանց, որ տանջվում են հաճույքով | + | {{տող|118}}Ապա նրանց, որ տանջվում են հաճույքով |
| − | Կրակի մեջ, զի հույս ունեն, որ մի օր | + | Կրակի մեջ, զի հույս ունեն, որ մի օր |
Կհամբառնան երանելի հոգվոց քով։ | Կհամբառնան երանելի հոգվոց քով։ | ||
| − | {{տող|121}} Իսկ սրանց մոտ եթե ելնել փափագես, | + | {{տող|121}}Իսկ սրանց մոտ եթե ելնել փափագես, |
Կա ինձանից արժանավոր մի հոգի, | Կա ինձանից արժանավոր մի հոգի, | ||
Որին պիտի հեռանալիս հանձնեմ քեզ. | Որին պիտի հեռանալիս հանձնեմ քեզ. | ||
| − | {{տող|124}} Քանզի կայսրը, որ գերիշխանն է երկնի, | + | {{տող|124}}Քանզի կայսրը, որ գերիշխանն է երկնի, |
Չի՛ կամենա իմ մուտքը իր քաղաքում, | Չի՛ կամենա իմ մուտքը իր քաղաքում, | ||
Զի ես չեղա իր օրենքին ընտանի։ | Զի ես չեղա իր օրենքին ընտանի։ | ||
| − | {{տող|127}} Նա ամենուր տեր է, երկնում՝ տիրակալ. | + | {{տող|127}}Նա ամենուր տեր է, երկնում՝ տիրակալ. |
| − | Նրա քաղաքն ու գահույքը այնտեղ են. | + | Նրա քաղաքն ու գահույքը այնտեղ են. |
Երջանիկ է նա, ով դառնում է ընտրյալ»։ | Երջանիկ է նա, ով դառնում է ընտրյալ»։ | ||
| − | {{տող|130}}Եվ ես նրան. «Հայցում եմ քեզ, ո՛վ պոետ, | + | {{տող|130}}Եվ ես նրան. «Հայցում եմ քեզ, ո՛վ պոետ, |
| − | Հանուն Աստծու, որին դու չես ճանաչել, | + | Հանուն Աստծու, որին դու չես ճանաչել, |
Ազատիր ինձ այս վիճակից չարաղետ. | Ազատիր ինձ այս վիճակից չարաղետ. | ||
| − | {{տող|133}}Տար ինձ այնտեղ, որի մասին խոսեցիր, | + | {{տող|133}}Տար ինձ այնտեղ, որի մասին խոսեցիր, |
| − | Որ ես տեսնեմ դարպասը սուրբ Պետրոսի | + | Որ ես տեսնեմ դարպասը սուրբ Պետրոսի |
Եվ նրանց, որ ներկայացրիր տանջակիր»։ | Եվ նրանց, որ ներկայացրիր տանջակիր»։ | ||
| Տող 197. | Տող 197. | ||
=== Երգ երկրորդ === | === Երգ երկրորդ === | ||
| − | <poem> | + | <poem style='margin:0ex 5ex'> |
| − | Օրն անցել էր, և օդն արդեն մթնշաղ | + | {{տող|1}}Օրն անցել էր, և օդն արդեն մթնշաղ |
| − | Հանգչելու էր հրավիրում աստվորաց. | + | Հանգչելու էր հրավիրում աստվորաց. |
Ապրողներից լոկ ես էի անխաղաղ, | Ապրողներից լոկ ես էի անխաղաղ, | ||
| − | Որ պատրաստվում էի պայքար մղելու | + | {{տող|4}}Որ պատրաստվում էի պայքար մղելու |
| − | Այն կրկնակի դժվարաթյանց դեմ, որոնք | + | Այն կրկնակի դժվարաթյանց դեմ, որոնք |
Ես կպատմեմ հետո առանց թյուրելու։ | Ես կպատմեմ հետո առանց թյուրելու։ | ||
| − | Արդ ինձ օգնեք, ո՛վ Մուսաներ, ո՛վ հանճար, | + | {{տող|7}}Արդ ինձ օգնեք, ո՛վ Մուսաներ, ո՛վ հանճար, |
| − | Տեսածներըս արձանագրած ո՛վ իմ միտք, | + | Տեսածներըս արձանագրած ո՛վ իմ միտք, |
Աստ կերևա ազնվությունդ անաչառ։ | Աստ կերևա ազնվությունդ անաչառ։ | ||
| − | Ես դիմեցի. «Ո՛վ բանաստեղծ առաջնորդ, | + | {{տող|10}}Ես դիմեցի. «Ո՛վ բանաստեղծ առաջնորդ, |
Ձեռնարկելուց առաջ քայլը այդ դժվար, | Ձեռնարկելուց առաջ քայլը այդ դժվար, | ||
Տես, թե ունե՞մ բավական ուժ անհողդողդ։ | Տես, թե ունե՞մ բավական ուժ անհողդողդ։ | ||
| − | Դու ասում ես Սիլվիոսի հոր մասին, | + | {{տող|13}}Դու ասում ես Սիլվիոսի հոր մասին, |
| − | Որ նա գնաց անմահ աշխարհն հանդերձյալ, | + | Որ նա գնաց անմահ աշխարհն հանդերձյալ, |
Մահկանացու մարմնից չելած տակավին։ | Մահկանացու մարմնից չելած տակավին։ | ||
| − | Սակայն եթե Արարիչը չարատյաց | + | {{տող|16}}Սակայն եթե Արարիչը չարատյաց |
Շնորհ արեց նրան, ապա, երբ խորհենք, | Շնորհ արեց նրան, ապա, երբ խորհենք, | ||
Թե ով էր նա և ինչի էր սահմանված, | Թե ով էր նա և ինչի էր սահմանված, | ||
| − | Խելոք մարդուն այդ չի թվա անպատեհ. | + | {{տող|19}}Խելոք մարդուն այդ չի թվա անպատեհ. |
| − | Զի երկնքում նա ընտրվեց նախահայր | + | Զի երկնքում նա ընտրվեց նախահայր |
Ե՛վ Հոոմի, և՛ կայսրության նրա վեհ։ | Ե՛վ Հոոմի, և՛ կայսրության նրա վեհ։ | ||
| − | Այս երկուսը հաստատվեցին, որպեսզի | + | {{տող|22}}Այս երկուսը հաստատվեցին, որպեսզի |
| − | Պատրաստեն տեղն այն գահույքի սրբազան, | + | Պատրաստեն տեղն այն գահույքի սրբազան, |
Ուր փոխանորդն է նստում մեծ Պետրոսի։ | Ուր փոխանորդն է նստում մեծ Պետրոսի։ | ||
| − | Նա այդ այցով քո տաղերգած՝ բավական | + | {{տող|25}}Նա այդ այցով քո տաղերգած՝ բավական |
| − | Բաներ լսեց, որ դարձան հիմք ու պատճառ | + | Բաներ լսեց, որ դարձան հիմք ու պատճառ |
Իր հաղթության և ծիրանուն պապական։ | Իր հաղթության և ծիրանուն պապական։ | ||
| − | Ապա այնտեղ գնաց Անոթն Ընտրության | + | {{տող|28}}Ապա այնտեղ գնաց Անոթն Ընտրության |
Ներզորություն բերելու այն հավատին, | Ներզորություն բերելու այն հավատին, | ||
Որ սկիզբն է ճանապարհի փրկության։ | Որ սկիզբն է ճանապարհի փրկության։ | ||
| − | Իսկ ես ինչո՞ւ, ո՞ւմ շնորհիվ այնտեղ գամ. | + | {{տող|31}}Իսկ ես ինչո՞ւ, ո՞ւմ շնորհիվ այնտեղ գամ. |
Ես ոչ Էնեաս, ոչ առաքյալ Պողոսն եմ. | Ես ոչ Էնեաս, ոչ առաքյալ Պողոսն եմ. | ||
Ես այդ պատվին արժանի չեմ էլ անգամ։ | Ես այդ պատվին արժանի չեմ էլ անգամ։ | ||
| − | Եթե ես քո առաջարկը ընդունեմ, | + | {{տող|34}}Եթե ես քո առաջարկը ընդունեմ, |
| − | Վախենում եմ, որ խոլություն ինձ թույլ տամ. | + | Վախենում եմ, որ խոլություն ինձ թույլ տամ. |
Հասկացիր ինձ, դու խելոք ես ու խոհեմ»։ | Հասկացիր ինձ, դու խելոք ես ու խոհեմ»։ | ||
| − | Եվ ինչպես նա, ով իր ուզածը հանկարծ | + | {{տող|37}}Եվ ինչպես նա, ով իր ուզածը հանկարծ |
Էլ չի ուզում և, իր միտքը փոխելով, | Էլ չի ուզում և, իր միտքը փոխելով, | ||
Իսպառ ետ է կանգնում գործից ձեռնարկած, | Իսպառ ետ է կանգնում գործից ձեռնարկած, | ||
| − | Այսպես արի ես այն լանջի վրա մութ. | + | {{տող|40}}Այսպես արի ես այն լանջի վրա մութ. |
Զի վարանոտ՝ ետ կացա այն ձեռնարկից, | Զի վարանոտ՝ ետ կացա այն ձեռնարկից, | ||
Որ սկզբում ես հանձն առա այնքան շուտ։ | Որ սկզբում ես հանձն առա այնքան շուտ։ | ||
| − | Այնժամ ասաց աոաջնորդըս մեծարգո. | + | {{տող|43}}Այնժամ ասաց աոաջնորդըս մեծարգո. |
| − | «Եթե ես քո խոսքերը լավ հասկացա, | + | «Եթե ես քո խոսքերը լավ հասկացա, |
Երկչոտությամբ է պաշարված հոգին քո. | Երկչոտությամբ է պաշարված հոգին քո. | ||
| − | Դա շատ հաճախ այնպես ընկճում է մարդուն, | + | {{տող|46}}Դա շատ հաճախ այնպես ընկճում է մարդուն, |
Որ խզում է նրան ազնիվ ձեռնարկից, | Որ խզում է նրան ազնիվ ձեռնարկից, | ||
Ինչպես շուքն է խրտնեցնում կենդանուն։ | Ինչպես շուքն է խրտնեցնում կենդանուն։ | ||
| − | Որպեսզի դու այդ երկյուղից ազատվես, | + | {{տող|49}}Որպեսզի դու այդ երկյուղից ազատվես, |
Կասեմ ինչու եկա և ինչ լսեցի, | Կասեմ ինչու եկա և ինչ լսեցի, | ||
Որի համար ես վշտացա խորապես։ | Որի համար ես վշտացա խորապես։ | ||
| − | Կանգնել էի հոգիների մեջ առկախ, | + | {{տող|52}}Կանգնել էի հոգիների մեջ առկախ, |
Երր ինձ կանչեց մի կին այնքան գեղեցիկ, | Երր ինձ կանչեց մի կին այնքան գեղեցիկ, | ||
Որ ուզեցի նրան լսել անհապաղ։ | Որ ուզեցի նրան լսել անհապաղ։ | ||
| − | Շողում էին աչքերն ինչպես վառ աստղեր. | + | {{տող|55}}Շողում էին աչքերն ինչպես վառ աստղեր. |
| − | Նա մեղմանուշ, հրեշտակային ձայնիկով | + | Նա մեղմանուշ, հրեշտակային ձայնիկով |
Սկսեց ոգել այս խոսքերը համոզկեր. | Սկսեց ոգել այս խոսքերը համոզկեր. | ||
| − | «Ո՛վ մանտուացի ազնիվ հոգի, հիրավի, | + | {{տող|58}}«Ո՛վ մանտուացի ազնիվ հոգի, հիրավի, |
| − | Որի փառքը դեռ տևում է աշխարհում | + | Որի փառքը դեռ տևում է աշխարհում |
Եվ կտևի որքան աշխարհը տևի. | Եվ կտևի որքան աշխարհը տևի. | ||
| − | Իմ սիրելին, բայց ոչ բախտի սիրելին, | + | {{տող|61}}Իմ սիրելին, բայց ոչ բախտի սիրելին, |
Ճանապարհին այնքան արգելք է տեսել, | Ճանապարհին այնքան արգելք է տեսել, | ||
Որ երկյուղից ետ է դարձել տրտմագին։ | Որ երկյուղից ետ է դարձել տրտմագին։ | ||
| − | Վախենում եմ, նա այնքան է մոլորվել, | + | {{տող|64}}Վախենում եմ, նա այնքան է մոլորվել, |
Որ, դատելով նրա մասին լսածից, | Որ, դատելով նրա մասին լսածից, | ||
Նրան ուշ եմ ես օգնության դուրս եկել։ | Նրան ուշ եմ ես օգնության դուրս եկել։ | ||
| − | Արդ դու գնա և խոսքերով քո խոհեմ, | + | {{տող|67}}Արդ դու գնա և խոսքերով քո խոհեմ, |
Եվ ինչով որ հարկ է նրան փրկելու, | Եվ ինչով որ հարկ է նրան փրկելու, | ||
Օգնիր նրան, որպեսզի ես սփոփվեմ։ | Օգնիր նրան, որպեսզի ես սփոփվեմ։ | ||
| − | Բեատրիչեն եմ ես, որ քեզ հղում եմ. | + | {{տող|70}}Բեատրիչեն եմ ես, որ քեզ հղում եմ. |
Ես եկել եմ գրգարանից երկնային. | Ես եկել եմ գրգարանից երկնային. | ||
Սերն ինձ մղեց, որ այստեղ գամ ու խոսեմ։ | Սերն ինձ մղեց, որ այստեղ գամ ու խոսեմ։ | ||
| − | Երբ ես նորից իմ Տիրոջ մոտ համբառնամ. | + | {{տող|73}}Երբ ես նորից իմ Տիրոջ մոտ համբառնամ. |
Քեզ բազմիցըս պիտի գովեմ նրա մոտ»։ | Քեզ բազմիցըս պիտի գովեմ նրա մոտ»։ | ||
Ի պատասխան բարբառեցի ես այնժամ. | Ի պատասխան բարբառեցի ես այնժամ. | ||
| − | «Ո՛վ բարի ու առաքինի կին երկնի, | + | {{տող|76}}«Ո՛վ բարի ու առաքինի կին երկնի, |
| − | Որով մարդը վսեմանում է հոգով | + | Որով մարդը վսեմանում է հոգով |
Ավելի քան ամեն էակ կենդանի. | Ավելի քան ամեն էակ կենդանի. | ||
| − | Քո հրամանն այնքան է ինձ հաճելի, | + | {{տող|79}}Քո հրամանն այնքան է ինձ հաճելի, |
Որ կաշխատեմ այն կատարել անհապաղ. | Որ կաշխատեմ այն կատարել անհապաղ. | ||
Հարկ չկա, որ կամքըդ հայտնես ավելի։ | Հարկ չկա, որ կամքըդ հայտնես ավելի։ | ||
| − | Բայց դու ինչո՞ւ չես վախեցել իջնելու | + | {{տող|82}}Բայց դու ինչո՞ւ չես վախեցել իջնելու |
Խորխորատն այս այն երկնքից լայնարձակ, | Խորխորատն այս այն երկնքից լայնարձակ, | ||
Ուր դառնալու փափագով ես այրվում դու»։ | Ուր դառնալու փափագով ես այրվում դու»։ | ||
| − | «Քանի որ դու այդքան ուզում ես գիտնալ,— | + | {{տող|85}}«Քանի որ դու այդքան ուզում ես գիտնալ,— |
| − | Պատասխանեց,— կարճ խոսքերով քեզ կասեմ, | + | Պատասխանեց,— կարճ խոսքերով քեզ կասեմ, |
Թե ես ինչու չեմ վախենում այստեղ գալ։ | Թե ես ինչու չեմ վախենում այստեղ գալ։ | ||
| − | Պետք է միայն այն բաներից վախենալ, | + | {{տող|88}}Պետք է միայն այն բաներից վախենալ, |
| − | Որ կարող են թաքուն վնաս հասցընել, | + | Որ կարող են թաքուն վնաս հասցընել, |
Մյուսներից երկյուղ պետք չէ ունենալ։ | Մյուսներից երկյուղ պետք չէ ունենալ։ | ||
| − | Արարիչը ինձ այնպես է ստեղծել, | + | {{տող|91}}Արարիչը ինձ այնպես է ստեղծել, |
Որ չի դիպչում ինձ ձեր վիճակը տխուր, | Որ չի դիպչում ինձ ձեր վիճակը տխուր, | ||
Եվ չի կարող Դժոխքի հուրն ինձ խանձել։ | Եվ չի կարող Դժոխքի հուրն ինձ խանձել։ | ||
| − | Երկնքում կա մի կին ազնիվ ու բարի, | + | {{տող|94}}Երկնքում կա մի կին ազնիվ ու բարի, |
Որ գթալով տառապյալին մոլորյալ, | Որ գթալով տառապյալին մոլորյալ, | ||
Բեկանում է խիստ դատաստանը վերի։ | Բեկանում է խիստ դատաստանը վերի։ | ||
| − | Սա Լուչիային կանչեց իր մոտ և ասաց. | + | {{տող|97}}Սա Լուչիային կանչեց իր մոտ և ասաց. |
| − | — Հավատարիմդ օգնությանն է քո կարոտ, | + | — Հավատարիմդ օգնությանն է քո կարոտ, |
Քեզ եմ նրան հանձնարարում առ ի տած։— | Քեզ եմ նրան հանձնարարում առ ի տած։— | ||
| − | Լուչիան, ամեն անգթության թշնամի, | + | {{տող|100}}Լուչիան, ամեն անգթության թշնամի, |
| − | Վեր կացավ և եկավ այնտեղ, որտեղ ես | + | Վեր կացավ և եկավ այնտեղ, որտեղ ես |
Նստել էի Հռաքելի հետ հնամի, | Նստել էի Հռաքելի հետ հնամի, | ||
| − | Եվ ինձ ասաց,— Բեատրիչե, գովք անմար, | + | {{տող|103}}Եվ ինձ ասաց,— Բեատրիչե, գովք անմար, |
Ինչո՞ւ համար չես օգնում քեզ սիրողին, | Ինչո՞ւ համար չես օգնում քեզ սիրողին, | ||
Որ ամրոխից վեր բարձրացավ քեզ համար։ | Որ ամրոխից վեր բարձրացավ քեզ համար։ | ||
| − | Չե՞ս լսում դու նրա ճիչերն արցունքի, | + | {{տող|106}}Չե՞ս լսում դու նրա ճիչերն արցունքի, |
| − | Չե՞ս տեսնում մահն, որի դեմ է նա կռվում | + | Չե՞ս տեսնում մահն, որի դեմ է նա կռվում |
Հեղեղատում իր կրքերի հորձանքի։— | Հեղեղատում իր կրքերի հորձանքի։— | ||
| − | Ոչ ոք այնպես չի փութացել իր շահին, | + | {{տող|109}}Ոչ ոք այնպես չի փութացել իր շահին, |
Կամ վնասից խույս չի տվել, ինչպես ես, | Կամ վնասից խույս չի տվել, ինչպես ես, | ||
Երբ լսեցի այդ խոսքերը Լուչիայի. | Երբ լսեցի այդ խոսքերը Լուչիայի. | ||
| − | Իջա այստեղ իմ գահույքից երկնային, | + | {{տող|112}}Իջա այստեղ իմ գահույքից երկնային, |
Վստահելով քո խոսքերին խելացի, | Վստահելով քո խոսքերին խելացի, | ||
Որ պատիվ է բերում քեզ և լսողին»։ | Որ պատիվ է բերում քեզ և լսողին»։ | ||
| − | Երբ նա ինձ հետ այսօրինակ բարբառեց, | + | {{տող|115}}Երբ նա ինձ հետ այսօրինակ բարբառեց, |
| − | Արտասվափայլ աչքերն ուղղեց առ երկինք, | + | Արտասվափայլ աչքերն ուղղեց առ երկինք, |
Եվ դա իմ գալն էլ ավելի փութացրեց։ | Եվ դա իմ գալն էլ ավելի փութացրեց։ | ||
| − | Այսպես եկա, ինչպես նա էր փափագել. | + | {{տող|118}}Այսպես եկա, ինչպես նա էր փափագել. |
Քեզ փրկեցի այն գազանից ամեհի, | Քեզ փրկեցի այն գազանից ամեհի, | ||
Որ լեռն ի վեր քո կարճ ճամփան էր փակել։ | Որ լեռն ի վեր քո կարճ ճամփան էր փակել։ | ||
| − | Ուրեմըն ի՞նչ, էլ ինչո՞ւ ես առել կանգ, | + | {{տող|121}}Ուրեմըն ի՞նչ, էլ ինչո՞ւ ես առել կանգ, |
Ինչո՞ւ սիրտըդ սնուցում ես երկյուղով, | Ինչո՞ւ սիրտըդ սնուցում ես երկյուղով, | ||
Ինչո՞ւ չունես արիություն, տոկան կամք, | Ինչո՞ւ չունես արիություն, տոկան կամք, | ||
| − | Երբ քո մասին երեք կանայք երանիկ | + | {{տող|124}}Երբ քո մասին երեք կանայք երանիկ |
Հոգ են տանում արքունիքում երկնային, | Հոգ են տանում արքունիքում երկնային, | ||
Եվ երբ ես քեզ խոստանում եմ շատ բարիք»։ | Եվ երբ ես քեզ խոստանում եմ շատ բարիք»։ | ||
| − | Ինչպես ցայգի ցրտից բեկված ու փակված | + | {{տող|127}}Ինչպես ցայգի ցրտից բեկված ու փակված |
| − | Ծաղիկները հենց որ արև են տեսնում, | + | Ծաղիկները հենց որ արև են տեսնում, |
Ցողունների վրա ցցվում են բացված, | Ցողունների վրա ցցվում են բացված, | ||
| − | Այսպես ոգի առավ կորովն իմ կաշկանդ. | + | {{տող|130}}Այսպես ոգի առավ կորովն իմ կաշկանդ. |
Եվ ես այնքան տոգորվեցի եռանդով, | Եվ ես այնքան տոգորվեցի եռանդով, | ||
Որ ասացի ինչպես մի մարդ անվկանդ. | Որ ասացի ինչպես մի մարդ անվկանդ. | ||
| − | «Օ՛ գթած կին, որ օգնության ինձ փութաց. | + | {{տող|133}}«Օ՛ գթած կին, որ օգնության ինձ փութաց. |
| − | Իսկ դու ազնիվ, որ անսացիր անհապաղ | + | Իսկ դու ազնիվ, որ անսացիր անհապաղ |
Նրա ազդին ճշմարիտ ու հոգատած։ | Նրա ազդին ճշմարիտ ու հոգատած։ | ||
| − | Քո խոսքերով ես այնքան եմ խթանվել, | + | {{տող|136}}Քո խոսքերով ես այնքան եմ խթանվել, |
Եվ այնքան եմ քեզ հետևել ցանկանում, | Եվ այնքան եմ քեզ հետևել ցանկանում, | ||
Որ ես ոչ մի առարկություն չունեմ էլ։ | Որ ես ոչ մի առարկություն չունեմ էլ։ | ||
| − | Հիմա քայլիր, երկուսով մի կամք ունենք. | + | {{տող|139}}Հիմա քայլիր, երկուսով մի կամք ունենք. |
| − | Դու առաջնորդ, դու տեր, և դու ուսուցիչ»։ | + | Դու առաջնորդ, դու տեր, և դու ուսուցիչ»։ |
Այսպես նրան ես ասացի, ապա մենք | Այսպես նրան ես ասացի, ապա մենք | ||
| − | Մեկտեղ մտանք ուղին խուլ ու սարստւցիչ։ | + | {{տող|142}}Մեկտեղ մտանք ուղին խուլ ու սարստւցիչ։ |
</poem> | </poem> | ||
| − | |||
=== Երգ երրորդ === | === Երգ երրորդ === | ||
| − | <poem> | + | <poem style='margin:0ex 5ex'> |
| − | ԻՆՁԱՆՈՎ ԵՆ ԳՆՈՒՄ ԳԵՀԵՆՆ ԱՀԱՎՈՐ, | + | {{տող|1}}ԻՆՁԱՆՈՎ ԵՆ ԳՆՈՒՄ ԳԵՀԵՆՆ ԱՀԱՎՈՐ, |
| − | ԻՆՁԱՆՈՎ ԵՆ ԳՆՈՒՄ ՀՈԳՎՈՑ ՀԱՐԱՏԱՆՋ, | + | ԻՆՁԱՆՈՎ ԵՆ ԳՆՈՒՄ ՀՈԳՎՈՑ ՀԱՐԱՏԱՆՋ, |
ԻՆՁԱՆՈՎ ԵՆ ԳՆՈԻՄ ՄԱՐԴԿԱՆՑ ԱԽՏԱՎՈՐ» | ԻՆՁԱՆՈՎ ԵՆ ԳՆՈԻՄ ՄԱՐԴԿԱՆՑ ԱԽՏԱՎՈՐ» | ||
| − | ԱՐԴԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆ ԱՌԱՋՆՈՐԴԵՑ ԱՐԱՐՉԻՍ. | + | {{տող|4}}ԱՐԴԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆ ԱՌԱՋՆՈՐԴԵՑ ԱՐԱՐՉԻՍ. |
| − | ԻՆՁ ՀԱՍՏԵՑԻՆ ԶՈՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ԳԵՐԱԳՈՒՅՆ, | + | ԻՆՁ ՀԱՍՏԵՑԻՆ ԶՈՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ԳԵՐԱԳՈՒՅՆ, |
ԻՄԱՍՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ՎԵՀ ԵՎ ՍԵՐՆ ԱՌԱՋԻՆ։ | ԻՄԱՍՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ՎԵՀ ԵՎ ՍԵՐՆ ԱՌԱՋԻՆ։ | ||
| − | ԻՆՁՆԻՑ ԱՌԱՋ ՍՏԵՂԾՎԵԼ ԵՆ ՄԻՄԻԱՅՆ | + | {{տող|7}}ԻՆՁՆԻՑ ԱՌԱՋ ՍՏԵՂԾՎԵԼ ԵՆ ՄԻՄԻԱՅՆ |
| − | ՀԱՎԵՐԺ ԳՈՅԵՐՆ, ԵՎ ԵՍ ՀԱՎԵՏ ԿՏԵՎԵՄ։ | + | ՀԱՎԵՐԺ ԳՈՅԵՐՆ, ԵՎ ԵՍ ՀԱՎԵՏ ԿՏԵՎԵՄ։ |
Ո՛Վ ՄՏՆՈՂՆԵՐ, ԹՈՂԵՔ ՁԵՐ ՀՈՒՅՍԸ ՀԱՄԱՅՆ։ | Ո՛Վ ՄՏՆՈՂՆԵՐ, ԹՈՂԵՔ ՁԵՐ ՀՈՒՅՍԸ ՀԱՄԱՅՆ։ | ||
| − | Մռայլ գույնով գրված խոսքերն այս անանց | + | {{տող|10}}Մռայլ գույնով գրված խոսքերն այս անանց |
Կարդալով մի դռան վերև՝ ասացի. | Կարդալով մի դռան վերև՝ ասացի. | ||
«Վարպետ, ինչքան իմաստն ահեղ է դրանց»։ | «Վարպետ, ինչքան իմաստն ահեղ է դրանց»։ | ||
| − | Նա, խորագետ, պատասխանեց ինձ իսկույն. | + | {{տող|13}}Նա, խորագետ, պատասխանեց ինձ իսկույն. |
| − | «Այստեղ հարկ է մեկ կողմ թողնել ամեն ահ. | + | «Այստեղ հարկ է մեկ կողմ թողնել ամեն ահ. |
Այստեղ հարկ է լինել հոգով աննկուն։ | Այստեղ հարկ է լինել հոգով աննկուն։ | ||
| − | Ես ասացի, որ կհասնենք այնտեղ, ուր | + | {{տող|16}}Ես ասացի, որ կհասնենք այնտեղ, ուր |
Դու կտեսնես բազմաչարչար հոգիներ, | Դու կտեսնես բազմաչարչար հոգիներ, | ||
Որ կորցրել են մտքի բարիքը մաքուր»։ | Որ կորցրել են մտքի բարիքը մաքուր»։ | ||
| − | Ապա զվարթ դեմքով, որ ինձ հուսադրեց, | + | {{տող|19}}Ապա զվարթ դեմքով, որ ինձ հուսադրեց, |
| − | Նա իր ձեռքը երկարելով իմ ձեռքին, | + | Նա իր ձեռքը երկարելով իմ ձեռքին, |
Խորհրդավոր, անհայտ աշխարհն ինձ մտցրեց։ | Խորհրդավոր, անհայտ աշխարհն ինձ մտցրեց։ | ||
| − | Անդ հառաչներ, հեծեծանքներ, ճիչեր սուր | + | {{տող|22}}Անդ հառաչներ, հեծեծանքներ, ճիչեր սուր |
Հնչում էին աստեղազուրկ այրերում, | Հնչում էին աստեղազուրկ այրերում, | ||
Որոնց ի լուր արտասվեցի ես նախ լուռ։ | Որոնց ի լուր արտասվեցի ես նախ լուռ։ | ||
| − | Ամեն լեզվով գոչեր, ահեղ հայհուչներ, | + | {{տող|25}}Ամեն լեզվով գոչեր, ահեղ հայհուչներ, |
Ցավի կանչեր և մռունչներ մոլեգին, | Ցավի կանչեր և մռունչներ մոլեգին, | ||
Զիլ ու նվաղ ձայներ, ձեռքի շաչյուններ | Զիլ ու նվաղ ձայներ, ձեռքի շաչյուններ | ||
| − | Կազմում էին աղմկահույզ մի ժխոր, | + | {{տող|28}}Կազմում էին աղմկահույզ մի ժխոր, |
Որ շարունակ պտտվում էր մութ օդում, | Որ շարունակ պտտվում էր մութ օդում, | ||
Ինչպես ավազ՝ հուզված հողմից մեծազոր։ | Ինչպես ավազ՝ հուզված հողմից մեծազոր։ | ||
| − | Գլուխըս այդ արհավիրքով պաշարված՝ | + | {{տող|31}}Գլուխըս այդ արհավիրքով պաշարված՝ |
| − | Ես հարցըրի. «Այդ ի՞նչ ճիչեր են, վարպե՛տ, | + | Ես հարցըրի. «Այդ ի՞նչ ճիչեր են, վարպե՛տ, |
Այդ ովքե՞ր են տանջանքների մատնված»։ | Այդ ովքե՞ր են տանջանքների մատնված»։ | ||
| − | Եվ նա ասաց. «Այս վիճակը առանձին | + | {{տող|34}}Եվ նա ասաց. «Այս վիճակը առանձին |
Ունեն ճղճիմ հոգիները այն մարդկանց, | Ունեն ճղճիմ հոգիները այն մարդկանց, | ||
Որոնք անգով և անպարսավ ապրեցին։ | Որոնք անգով և անպարսավ ապրեցին։ | ||
| − | Նրանց հետ է հրեշտակների դասն այն վատ, | + | {{տող|37}}Նրանց հետ է հրեշտակների դասն այն վատ, |
Որ Աստծուն ոչ դեմ եղավ, ոչ էլ թեր, | Որ Աստծուն ոչ դեմ եղավ, ոչ էլ թեր, | ||
Այլ պայքարում մնաց չեզոք ու անջատ։ | Այլ պայքարում մնաց չեզոք ու անջատ։ | ||
| − | Երկինքն ի բաց վանեց նրանց, իբրև բիծ. | + | {{տող|40}}Երկինքն ի բաց վանեց նրանց, իբրև բիծ. |
Ոչ էլ նրանց խոր Դժոխքն է ընդունում, | Ոչ էլ նրանց խոր Դժոխքն է ընդունում, | ||
Որ նրանց մոտ չպարծենա հոգին պիղծ»։ | Որ նրանց մոտ չպարծենա հոգին պիղծ»։ | ||
| − | Եվ ես. «Վարպետ, ի՞նչ անձկություն հատկապես | + | {{տող|43}}Եվ ես. «Վարպետ, ի՞նչ անձկություն հատկապես |
| − | Նրանց այդպես ուժգին հեծել է տալիս»։ | + | Նրանց այդպես ուժգին հեծել է տալիս»։ |
Պատասխանեց. «Ես համառոտ կասեմ քեզ։ | Պատասխանեց. «Ես համառոտ կասեմ քեզ։ | ||
| − | Նրանք չունեն ամենևին հույս մահվան, | + | {{տող|46}}Նրանք չունեն ամենևին հույս մահվան, |
Եվ այս կյանքը այնքան նվաստ են գտնում, | Եվ այս կյանքը այնքան նվաստ են գտնում, | ||
Որ խանդում են ուրիշ ամեն կացության։ | Որ խանդում են ուրիշ ամեն կացության։ | ||
| − | Նրանք երկրում անհիշատակ մնացին. | + | {{տող|49}}Նրանք երկրում անհիշատակ մնացին. |
| − | Բարձրյալն անգամ արհամարհում է նրանց. | + | Բարձրյալն անգամ արհամարհում է նրանց. |
Նրանց մասին լռենք, նայիր ու անցիր»։ | Նրանց մասին լռենք, նայիր ու անցիր»։ | ||
| − | Եվ, նայելով, հեռվում տեսա մի դրոշ, | + | {{տող|52}}Եվ, նայելով, հեռվում տեսա մի դրոշ, |
Որ հիո գալով սլանում էր սրընթաց, | Որ հիո գալով սլանում էր սրընթաց, | ||
Եվ կարծես թե չուներ կայան մի որոշ։ | Եվ կարծես թե չուներ կայան մի որոշ։ | ||
| − | Հետևում էր հոգիների մի շարան | + | {{տող|55}}Հետևում էր հոգիների մի շարան |
Այնքան երկար, որ դժվար էր հավատալ, | Այնքան երկար, որ դժվար էր հավատալ, | ||
Թե մահն այդքան լայն դուռ ունի ու դարան։ | Թե մահն այդքան լայն դուռ ունի ու դարան։ | ||
| − | Երբ ես ոմանց ճանաչեցի նրանցից, | + | {{տող|58}}Երբ ես ոմանց ճանաչեցի նրանցից, |
Նկատեցի, տեսա ստվերը նրա, | Նկատեցի, տեսա ստվերը նրա, | ||
Որ վատությամբ հրաժարվեց մեծ գործից։ | Որ վատությամբ հրաժարվեց մեծ գործից։ | ||
| − | Իսկույն ևեթ ես իմացա ճշտորեն, | + | {{տող|61}}Իսկույն ևեթ ես իմացա ճշտորեն, |
Որ դա խումբն էր հոգիների փոքրոգի, | Որ դա խումբն էր հոգիների փոքրոգի, | ||
Որ ոչ Աստծուն, ոչ դևերին հաճո չեն։ | Որ ոչ Աստծուն, ոչ դևերին հաճո չեն։ | ||
| − | Անարգներն այս, որ չունեցան կենսուղի, | + | {{տող|64}}Անարգներն այս, որ չունեցան կենսուղի, |
| − | Մերկ էին և խայթվում էին հարաժամ | + | Մերկ էին և խայթվում էին հարաժամ |
Գոռեխներից ու բոռերից այնտեղի։ | Գոռեխներից ու բոռերից այնտեղի։ | ||
| − | Միշտ արյուն էր հոսում նրանց դեմքերից, | + | {{տող|67}}Միշտ արյուն էր հոսում նրանց դեմքերից, |
Եվ արյունը, արցունքի հետ շաղախված, | Եվ արյունը, արցունքի հետ շաղախված, | ||
Թափվում էր ցած ու ծծվում պիղծ որդերից։ | Թափվում էր ցած ու ծծվում պիղծ որդերից։ | ||
| − | Եվ երբ մի քիչ ես նայեցի անդրագույն, | + | {{տող|70}}Եվ երբ մի քիչ ես նայեցի անդրագույն, |
| − | Տեսա մարդիկ մի մեծ գետի եզերքին։ | + | Տեսա մարդիկ մի մեծ գետի եզերքին։ |
«Վարպետ, ասա,— վրա բերի ես իսկույն,— | «Վարպետ, ասա,— վրա բերի ես իսկույն,— | ||
| − | Այդ ովքե՞ր են, և ի՞նչ ուժով կամ հույսով | + | {{տող|73}}Այդ ովքե՞ր են, և ի՞նչ ուժով կամ հույսով |
Շտապում են նրանք անցնել այդտեղից, | Շտապում են նրանք անցնել այդտեղից, | ||
Ինչպես ահա նշմարում եմ թույլ լույսով»։ | Ինչպես ահա նշմարում եմ թույլ լույսով»։ | ||
| − | Եվ նա ասաց. «Այդ դու ինքըդ կտեսնես, | + | {{տող|76}}Եվ նա ասաց. «Այդ դու ինքըդ կտեսնես, |
| − | Երբ քայլ առ քայլ մոտենանք ու կանգ առնենք | + | Երբ քայլ առ քայլ մոտենանք ու կանգ առնենք |
Գետի ափին Ախերոնի տխրատես»։ | Գետի ափին Ախերոնի տխրատես»։ | ||
| − | Վախենալով, որ հարցերով ընդունայն | + | {{տող|79}}Վախենալով, որ հարցերով ընդունայն |
| − | Կպատճառեմ նրան ձանձրույթ ու տաղտուկ, | + | Կպատճառեմ նրան ձանձրույթ ու տաղտուկ, |
Լուռ մնացի, մինչև որ գետն հասանք այն։ | Լուռ մնացի, մինչև որ գետն հասանք այն։ | ||
| − | Եվ մակույկով ահա դեպ մեզ գալիս էր | + | {{տող|82}}Եվ մակույկով ահա դեպ մեզ գալիս էր |
Գիսախռիվ ու ալեհեր մի ծերուկ, | Գիսախռիվ ու ալեհեր մի ծերուկ, | ||
Գոչելով մեզ. «Վա՛յ ձեզ, անարգ հոգիներ. | Գոչելով մեզ. «Վա՛յ ձեզ, անարգ հոգիներ. | ||
| − | Երկինք տեսնել ամենևին մի հուսաք. | + | {{տող|85}}Երկինք տեսնել ամենևին մի հուսաք. |
| − | Ես գալիս եմ ձեզ տանելու ափը մյուս, | + | Ես գալիս եմ ձեզ տանելու ափը մյուս, |
Հավերժական խավարի մեջ ցուրտ ու տաք։ | Հավերժական խավարի մեջ ցուրտ ու տաք։ | ||
| − | Իսկ դու, հոգի՛ կենդանի, որ այդտեղ ես, | + | {{տող|88}}Իսկ դու, հոգի՛ կենդանի, որ այդտեղ ես, |
Շուտ հեռացիր մեռյալներից այս բոլոր»։ | Շուտ հեռացիր մեռյալներից այս բոլոր»։ | ||
Բայց երբ տեսավ, որ տեղից չեմ շարժվում ես, | Բայց երբ տեսավ, որ տեղից չեմ շարժվում ես, | ||
| − | Հարեց. «Այստեղ ճամփա չկա քեզ համար. | + | {{տող|91}}Հարեց. «Այստեղ ճամփա չկա քեզ համար. |
| − | Տարանցելու համար պետք է դա գտնես | + | Տարանցելու համար պետք է դա գտնես |
Այլ նավակայք և այլ նավակ քեզ հարմար»։ | Այլ նավակայք և այլ նավակ քեզ հարմար»։ | ||
| − | Վարպետս ասաց. «Քարոն շատ մի զայրագնիր. | + | {{տող|94}}Վարպետս ասաց. «Քարոն շատ մի զայրագնիր. |
| − | Այդ են կամում անդ, ուր կարող են անել | + | Այդ են կամում անդ, ուր կարող են անել |
Ինչ որ կամին։ Էլ ուրիշ բան մի՛ հարցնիր»։ | Ինչ որ կամին։ Էլ ուրիշ բան մի՛ հարցնիր»։ | ||
| − | Այս խոսքերից փուքը իջավ համրորեն | + | {{տող|97}}Այս խոսքերից փուքը իջավ համրորեն |
Թավամորուս նավավարի, որ ուներ | Թավամորուս նավավարի, որ ուներ | ||
Աչքերի շուրջ շրջանակներ բոցեղեն։ | Աչքերի շուրջ շրջանակներ բոցեղեն։ | ||
| − | Երբ հուսաբեկ հոգիները լսեցին | + | {{տող|100}}Երբ հուսաբեկ հոգիները լսեցին |
Ահագորույն այն խոսքերը Քարոնի, | Ահագորույն այն խոսքերը Քարոնի, | ||
Գունատվեցին և ատամներ կրճտեցին։ | Գունատվեցին և ատամներ կրճտեցին։ | ||
| − | Անիծեցին Աստուծուն և մարդկության, | + | {{տող|103}}Անիծեցին Աստուծուն և մարդկության, |
Ժամանակն ու տեղը, որում ծնվեցին, | Ժամանակն ու տեղը, որում ծնվեցին, | ||
Պատճառն իրենց ծագման, իրենց գոյության։ | Պատճառն իրենց ծագման, իրենց գոյության։ | ||
| − | Ապա, լալով, բոլորը մեկ խռնվեցին | + | {{տող|106}}Ապա, լալով, բոլորը մեկ խռնվեցին |
Գետի ափին, որ սպասում է նրան, | Գետի ափին, որ սպասում է նրան, | ||
Ով Աստուծուց երկյուղ չունի բնածին։ | Ով Աստուծուց երկյուղ չունի բնածին։ | ||
| − | Ոլորելով իր աչքերը զայրագին, | + | {{տող|109}}Ոլորելով իր աչքերը զայրագին, |
| − | Դև Քարոնը համախմբում է նրանց | + | Դև Քարոնը համախմբում է նրանց |
Եվ թիակով զարնում դանդաղ շարժվողին։ | Եվ թիակով զարնում դանդաղ շարժվողին։ | ||
| − | Աշնանն ինչպես տերևները ծառերի | + | {{տող|112}}Աշնանն ինչպես տերևները ծառերի |
| − | Մեկիկ-մեկիկ ցած են թափվում, մինչև որ | + | Մեկիկ-մեկիկ ցած են թափվում, մինչև որ |
Հողն ընդունի ողջ պճնանքը ճյուղերի, | Հողն ընդունի ողջ պճնանքը ճյուղերի, | ||
| − | Այսպես հոռի սերունդները Ադամի, | + | {{տող|115}}Այսպես հոռի սերունդները Ադամի, |
Ցանցում բռնված թռչունների նմանակ, | Ցանցում բռնված թռչունների նմանակ, | ||
Նետվում էին նավակի մեջ մի առ մի։ | Նետվում էին նավակի մեջ մի առ մի։ | ||
| − | Մռայլ գետով ահա առաջ են շարժվում, | + | {{տող|118}}Մռայլ գետով ահա առաջ են շարժվում, |
Եվ չհասած հանդիպակաց ափը դեռ, | Եվ չհասած հանդիպակաց ափը դեռ, | ||
Այս կողմ ուրիշ մի նոր խումբ է հավաքվում։ | Այս կողմ ուրիշ մի նոր խումբ է հավաքվում։ | ||
| − | «Որդյա՛կ,— ասաց բարեհամբույր վարպետս ինձ,— | + | {{տող|121}}«Որդյա՛կ,— ասաց բարեհամբույր վարպետս ինձ,— |
| − | Նրանք, ովքեր մեղքերի մեջ են մեռնում, | + | Նրանք, ովքեր մեղքերի մեջ են մեռնում, |
Հավաքվում են այստեղ ամեն մի երկրից. | Հավաքվում են այստեղ ամեն մի երկրից. | ||
| − | Եվ փութկոտ են նրանք գետով անց կենում, | + | {{տող|124}}Եվ փութկոտ են նրանք գետով անց կենում, |
| − | Զի Աստուծո դատաստանը այնպես է | + | Զի Աստուծո դատաստանը այնպես է |
Նրանց խթում, որ վախն իղձի է փոխվում։ | Նրանց խթում, որ վախն իղձի է փոխվում։ | ||
| − | Բարի հոգուն չի կարելի այստեղ գալ, | + | {{տող|127}}Բարի հոգուն չի կարելի այստեղ գալ, |
Եվ Քարոնը եթե քո դեմ զայրացավ, | Եվ Քարոնը եթե քո դեմ զայրացավ, | ||
Դա կարող ես նրա միտքը հասկանալ»։ | Դա կարող ես նրա միտքը հասկանալ»։ | ||
| − | Հենց որ լռեց, խորխորատը խավարչտին | + | {{տող|130}}Հենց որ լռեց, խորխորատը խավարչտին |
| − | Այնպես ցնցվեց, որ, երբ հիշում եմ ես այն, | + | Այնպես ցնցվեց, որ, երբ հիշում եմ ես այն, |
Իմ սարսափից դեռ քրտնում եմ տենդագին։ | Իմ սարսափից դեռ քրտնում եմ տենդագին։ | ||
| − | Մի փոթորիկ ծագեց հովտում արտոսրի, | + | {{տող|133}}Մի փոթորիկ ծագեց հովտում արտոսրի, |
| − | Ապա մի լույս փայլատակեց այնպես վառ, | + | Ապա մի լույս փայլատակեց այնպես վառ, |
Որ ես ամեն զգայության կորցրի, | Որ ես ամեն զգայության կորցրի, | ||
| − | Եվ քնահար մարդու նման ընկա վար։ | + | {{տող|136}}Եվ քնահար մարդու նման ընկա վար։ |
</poem> | </poem> | ||
| − | |||
=== Երգ չորրորդ === | === Երգ չորրորդ === | ||
| − | <poem> | + | <poem style='margin:0ex 5ex'> |
| − | Մի թունդ որոտ խզեց քունըս ծանրացած, | + | {{տող|1}}Մի թունդ որոտ խզեց քունըս ծանրացած, |
Եվ ես ընդոստ սթափվեցի ակամա, | Եվ ես ընդոստ սթափվեցի ակամա, | ||
Ինչպես մի մարդ բռնի կերպով արթնացած։ | Ինչպես մի մարդ բռնի կերպով արթնացած։ | ||
| − | 4 Վեր կենալով՝ ես իմ աչքերը հանգչած | + | {{տող|4}}Վեր կենալով՝ ես իմ աչքերը հանգչած |
Շուրջ հածեցի և սևեռուն նայեցի, | Շուրջ հածեցի և սևեռուն նայեցի, | ||
Իմանալու թե ուր էի ես ընկած։ | Իմանալու թե ուր էի ես ընկած։ | ||
| − | 7 Եվ ահա ես ինձ գտնում եմ եզերքին | + | {{տող|7}}Եվ ահա ես ինձ գտնում եմ եզերքին |
Արհավրալի ու ահալի անդունդի, | Արհավրալի ու ահալի անդունդի, | ||
Ուրկից ճիչեր էին պոռթկում ցավագին։ | Ուրկից ճիչեր էին պոռթկում ցավագին։ | ||
| − | 10 Այնտեղ այնքան խորունկ, մթար ու մառ էր, | + | {{տող|10}}Այնտեղ այնքան խորունկ, մթար ու մառ էր, |
Որ ինչթան էլ հայացքըս ներս սուզեի, | Որ ինչթան էլ հայացքըս ներս սուզեի, | ||
Ես ոչ մի բան չէի կարող նշմարել։ | Ես ոչ մի բան չէի կարող նշմարել։ | ||
| − | 13 «Արդ մենք իջնենք դեպի աշխարհը անլույս , | + | {{տող|13}}«Արդ մենք իջնենք դեպի աշխարհը անլույս , |
Ես առջևից, դու ետևից կընթանանք,— | Ես առջևից, դու ետևից կընթանանք,— | ||
Ասաց պոետն համակ դալկուն և ի հույզ։ | Ասաց պոետն համակ դալկուն և ի հույզ։ | ||
| − | 16 Նկատելով գույնն իր փոխված՝ ասացի. | + | {{տող|16}}Նկատելով գույնն իր փոխված՝ ասացի. |
«Ես ինչպե՞ս գամ, երբ դու երկյուղ ես զգում, | «Ես ինչպե՞ս գամ, երբ դու երկյուղ ես զգում, | ||
Դու, որ միակ իմ նեցուկն ես առնացի»։ | Դու, որ միակ իմ նեցուկն ես առնացի»։ | ||
| − | 19 «Տանջանքն անձանց, որ ցածում են գտնվում, | + | {{տող|19}}«Տանջանքն անձանց, որ ցածում են գտնվում, |
Դեմքիս վրա մի դալկություն է սփռել,— | Դեմքիս վրա մի դալկություն է սփռել,— | ||
Պատասխանեց,— որ քեզ ահից է թվում։ | Պատասխանեց,— որ քեզ ահից է թվում։ | ||
| − | 22 Այժմ շտապենք, քանզի երկար է ուղին»։ | + | {{տող|22}}Այժմ շտապենք, քանզի երկար է ուղին»։ |
Այսպես մտավ և այսպես ինձ մտցրեց | Այսպես մտավ և այսպես ինձ մտցրեց | ||
Վիհը պատող պարունակը առաջին ։ | Վիհը պատող պարունակը առաջին ։ | ||
| − | 25 Այնտեղ, որքան կարողացա լսել ես, | + | {{տող|25}}Այնտեղ, որքան կարողացա լսել ես, |
Լաց֊կոծ չկար, այլ կար միայն հառաչանք, | Լաց֊կոծ չկար, այլ կար միայն հառաչանք, | ||
Որ հուզում էր հավերժ օդը մշտապես։ | Որ հուզում էր հավերժ օդը մշտապես։ | ||
| − | 28 Դա այն անվիշտ տվայտանքից էր անանց, | + | {{տող|28}}Դա այն անվիշտ տվայտանքից էր անանց, |
Որ կրում էր բազմությունը անհամար | Որ կրում էր բազմությունը անհամար | ||
Մանուկների, տղամարդկանց և կանանց։ | Մանուկների, տղամարդկանց և կանանց։ | ||
| − | 31 «Չես հարցնում, թե ի՞նչ հոգիներ են սրանք,— | + | {{տող|31}}«Չես հարցնում, թե ի՞նչ հոգիներ են սրանք,— |
Ասաց վարպետս։— Արդ դու նախքան մեր ճամփան | Ասաց վարպետս։— Արդ դու նախքան մեր ճամփան | ||
Շարունակելն հասու եղիր, որ նրանք | Շարունակելն հասու եղիր, որ նրանք | ||
| − | 34 Չեն մեղանչել, չեն էլ փրկվել հավաստի, | + | {{տող|34}}Չեն մեղանչել, չեն էլ փրկվել հավաստի, |
Քանզի նրանք մկրտություն չստացան, | Քանզի նրանք մկրտություն չստացան, | ||
Որը մասն է քո դավանած հավատի։ | Որը մասն է քո դավանած հավատի։ | ||
| − | 37 Իսկ նրանք, որ նախքան Քրիստոսն ապրեցին, | + | {{տող|37}}Իսկ նրանք, որ նախքան Քրիստոսն ապրեցին, |
Պատշաճորեն չպաշտեցին Աստուծուն, | Պատշաճորեն չպաշտեցին Աստուծուն, | ||
Ես ինքըս էլ պատկանում եմ այդ դասին։ | Ես ինքըս էլ պատկանում եմ այդ դասին։ | ||
| − | 40 Մենք այստեղ ենք այս թերությանց պատճառով, | + | {{տող|40}}Մենք այստեղ ենք այս թերությանց պատճառով, |
Եվ ոչ ուրիշ, և մեր վիշտը այն է լոկ, | Եվ ոչ ուրիշ, և մեր վիշտը այն է լոկ, | ||
Որ ապրում ենք երկնի անհույս տենչանքով»։ | Որ ապրում ենք երկնի անհույս տենչանքով»։ | ||
| − | 43 Ես իմ սրտում ցավ զգացի դժնդակ, | + | {{տող|43}}Ես իմ սրտում ցավ զգացի դժնդակ, |
Երբ իմացա, որ շատ անձինք մեծարժեք | Երբ իմացա, որ շատ անձինք մեծարժեք | ||
Լիմբոսի մեջ ունեն աոկախ մի վիճակ ։ | Լիմբոսի մեջ ունեն աոկախ մի վիճակ ։ | ||
| − | 46 «Ասա ինձ, տե՛ր, ասա, վարպե՛տ թանկագին, | + | {{տող|46}}«Ասա ինձ, տե՛ր, ասա, վարպե՛տ թանկագին, |
Ասացի ես, որ ես վստահ լինեմ միշտ | Ասացի ես, որ ես վստահ լինեմ միշտ | ||
Ամեն կասկած հաղթահարող հավատքին,— | Ամեն կասկած հաղթահարող հավատքին,— | ||
| − | 49 Մեկն այստեղից ելա՞վ աշխարհն երանյալ՝ | + | {{տող|49}}Մեկն այստեղից ելա՞վ աշխարհն երանյալ՝ |
Իր կամ այլոց արժանիքի շնորհիվ»։ | Իր կամ այլոց արժանիքի շնորհիվ»։ | ||
Կռահելով նա խոսքերն իմ քողարկյալ, | Կռահելով նա խոսքերն իմ քողարկյալ, | ||
| − | 52 Պատասխանեց. | + | {{տող|52}}Պատասխանեց. «Ես նոր էի աստ եկած, |
Երբ տեսա, որ այստեղ իջավ մի Հզոր, | Երբ տեսա, որ այստեղ իջավ մի Հզոր, | ||
Հաղթանակի սուրբ խաչվառով պսակված։ | Հաղթանակի սուրբ խաչվառով պսակված։ | ||
| − | 55 Նա այստեղից դուրս բերեց մեր նախահոր , | + | {{տող|55}}Նա այստեղից դուրս բերեց մեր նախահոր , |
Եվ Աբելին, նրա որդուն, և Նոյին, | Եվ Աբելին, նրա որդուն, և Նոյին, | ||
| − | Եվ Մովսեսին | + | Եվ Մովսեսին — տեր ու ծառա պատվավոր. |
| − | 58 Աբրահամին և թագավոր Դավիթին, | + | {{տող|58}}Աբրահամին և թագավոր Դավիթին, |
| − | Իսրայելին և նրա հորն | + | Իսրայելին և նրա հորն ու որդվոց, |
Եվ Հռաքելին, սիրված սիրով կաթոգին . | Եվ Հռաքելին, սիրված սիրով կաթոգին . | ||
| − | 61 Եվ շատերի, որոնց հասցրեց նա փառքի։ | + | {{տող|61}}Եվ շատերի, որոնց հասցրեց նա փառքի։ |
Պետք է գիտնաս, որ անձերից այս առաջ | Պետք է գիտնաս, որ անձերից այս առաջ | ||
Չէր փրկըված մարդկային ոչ մի հոգի»։ | Չէր փրկըված մարդկային ոչ մի հոգի»։ | ||
| − | 64 Այսպես էր նա խոսում առաջ շարժվելով, | + | {{տող|64}}Այսպես էր նա խոսում առաջ շարժվելով, |
Եվ մենք այսպես գնում էինք ու անցնում | Եվ մենք այսպես գնում էինք ու անցնում | ||
Բազմահազար հոգիների հոծ ցանցով։ | Բազմահազար հոգիների հոծ ցանցով։ | ||
| − | 67 Դեռ շատ չէինք հեռացել մենք վիհեզրից, | + | {{տող|67}}Դեռ շատ չէինք հեռացել մենք վիհեզրից, |
Երբ ես հանկարծ տեսա մի լույս հրեղեն, | Երբ ես հանկարծ տեսա մի լույս հրեղեն, | ||
Որ ցրում էր մի որոշ մաս խավարից։ | Որ ցրում էր մի որոշ մաս խավարից։ | ||
| − | 70 Թեև լույսից հեռու էինք բավական, | + | {{տող|70}}Թեև լույսից հեռու էինք բավական, |
Բայց ես արդեն կռահեցի, որ տեղն այդ | Բայց ես արդեն կռահեցի, որ տեղն այդ | ||
Սահմանված էր անձանց համար պատվական։ | Սահմանված էր անձանց համար պատվական։ | ||
| − | 73 «Օ՜, գիտության և արվեստի ջատագով, | + | {{տող|73}}«Օ՜, գիտության և արվեստի ջատագով, |
Այդ ովքե՞ր են, ոբ հարգ ունեն այդքան մեծ | Այդ ովքե՞ր են, ոբ հարգ ունեն այդքան մեծ | ||
Եվ մյուսներից տարբերվում են վիճակով»։ | Եվ մյուսներից տարբերվում են վիճակով»։ | ||
| − | 76 Պատասխանեց. «Անունն իրենց փաոապանծ, | + | {{տող|76}}Պատասխանեց. «Անունն իրենց փաոապանծ, |
Որ հնչում է ամենուրեք աշխարհում, | Որ հնչում է ամենուրեք աշխարհում, | ||
Այդ պատվին է արժանացնում հենց նրանց»։ | Այդ պատվին է արժանացնում հենց նրանց»։ | ||
| − | 79 Այդ միջոցին ինչ֊որ մի ձայն ես առա. | + | {{տող|79}}Այդ միջոցին ինչ֊որ մի ձայն ես առա. |
«Պատիվ տվեք բանաստեղծին վեհագույն։ | «Պատիվ տվեք բանաստեղծին վեհագույն։ | ||
Ահա ետ է դառնում ստվերը նրա»։ | Ահա ետ է դառնում ստվերը նրա»։ | ||
| − | 82 Եվ ես տեսա, երբ այն ձայնը մնաց լուռ, | + | {{տող|82}}Եվ ես տեսա, երբ այն ձայնը մնաց լուռ, |
Որ չորս ստվեր գալիս էին դեպի մեզ. | Որ չորս ստվեր գալիս էին դեպի մեզ. | ||
Նրանց դեմքը ոչ ուրախ էր, ոչ տխուր։ | Նրանց դեմքը ոչ ուրախ էր, ոչ տխուր։ | ||
| − | 85 Բարի վարպետս այն ժամանակ ասաց ինձ. | + | {{տող|85}}Բարի վարպետս այն ժամանակ ասաց ինձ. |
| − | + | «Նայիր նրան, որ սուր բռնած իր ձեռքին՝ | |
Ընթանում է այն երեքի առջևից։ | Ընթանում է այն երեքի առջևից։ | ||
| − | 88 Նա Հոմերն է, բանաստեղծը տիրական. | + | {{տող|88}}Նա Հոմերն է, բանաստեղծը տիրական. |
Հետևյալը Հորատիոսն է երգիծող, | Հետևյալը Հորատիոսն է երգիծող, | ||
Օվիդիոսն է երրորդ, վերջինը՝ Լուկան։ | Օվիդիոսն է երրորդ, վերջինը՝ Լուկան։ | ||
| − | 91 Մենք կապված ենք այն պանծալի տիտղոսով, | + | {{տող|91}}Մենք կապված ենք այն պանծալի տիտղոսով, |
Որ նրանք նոր հռչակեցին միաձայն, | Որ նրանք նոր հռչակեցին միաձայն, | ||
Ուստի լավ են անում պատիվ ինձ տալով»։ | Ուստի լավ են անում պատիվ ինձ տալով»։ | ||
| − | 94 Այսպես տեսա հավաքույթը այստեղ ես | + | {{տող|94}}Այսպես տեսա հավաքույթը այստեղ ես |
Այն կաճառի, որի երգերը վսեմ | Այն կաճառի, որի երգերը վսեմ | ||
Այլոց վրա սավառնում են արծվի պես։ | Այլոց վրա սավառնում են արծվի պես։ | ||
| − | 97 Զրուցելով նրանք մի պահ միասին, | + | {{տող|97}}Զրուցելով նրանք մի պահ միասին, |
Մոտեցան ինձ ողջույններով սիրալիր, | Մոտեցան ինձ ողջույններով սիրալիր, | ||
Եվ դրանից ժպտաց վարպետն իմ անգին։ | Եվ դրանից ժպտաց վարպետն իմ անգին։ | ||
| − | 100 Ապա նրանք առ ի հարգանս ինձ դարձյալ, | + | {{տող|100}}Ապա նրանք առ ի հարգանս ինձ դարձյալ, |
Ինձ միացրին իրենց խմբին իմաստուն. | Ինձ միացրին իրենց խմբին իմաստուն. | ||
Եվ նրանց մեջ ես վեցերորդը դարձա։ | Եվ նրանց մեջ ես վեցերորդը դարձա։ | ||
| − | 103 Մենք բոլորս դեպի լույսը շարժվեցինք, | + | {{տող|103}}Մենք բոլորս դեպի լույսը շարժվեցինք, |
Զրուցելով բաներ, որ լավ է լռել, | Զրուցելով բաներ, որ լավ է լռել, | ||
Ինչպես լավ էր խոսել այնտեղ, ուր էինք։ | Ինչպես լավ էր խոսել այնտեղ, ուր էինք։ | ||
| − | 106 Եկանք առջև մի դղյակի փառահեղ, | + | {{տող|106}}Եկանք առջև մի դղյակի փառահեղ, |
Որ պատած էր յոթնապատիկ որմերով | Որ պատած էր յոթնապատիկ որմերով | ||
Եվ պաշտպանված մի գետակով յուրագեղ։ | Եվ պաշտպանված մի գետակով յուրագեղ։ | ||
| − | 109 Մենք գետակը, ինչպես ցամաք, անց կացանք, | + | {{տող|109}}Մենք գետակը, ինչպես ցամաք, անց կացանք, |
Եվ մտնելով իմաստնոց հետ յոթ դռնով՝ | Եվ մտնելով իմաստնոց հետ յոթ դռնով՝ | ||
Դալարազարդ մարգագետին մի հասանք։ | Դալարազարդ մարգագետին մի հասանք։ | ||
| − | 112 Այնտեղ կային մարդիկ դեմքով ծանր ու լուրջ | + | {{տող|112}}Այնտեղ կային մարդիկ դեմքով ծանր ու լուրջ |
Եվ հայացքով պատկաոազդու չափազանց. | Եվ հայացքով պատկաոազդու չափազանց. | ||
Խոսում էին սակավ, ձայնով քաղցրահունչ։ | Խոսում էին սակավ, ձայնով քաղցրահունչ։ | ||
| − | 115 Մենք բարձրացանք մի բլրակի վրա ջինջ, | + | {{տող|115}}Մենք բարձրացանք մի բլրակի վրա ջինջ, |
Տեղի վրա մի լուսավոր ու արձակ, | Տեղի վրա մի լուսավոր ու արձակ, | ||
Ուրկից տեսնել կարելի էր ամեն ինչ։ | Ուրկից տեսնել կարելի էր ամեն ինչ։ | ||
| − | 118 Ճիշտ մեր դիմաց մարգի վրա այն դալար | + | {{տող|118}}Ճիշտ մեր դիմաց մարգի վրա այն դալար |
Երևացին մեծապայծառ հոգիներ, | Երևացին մեծապայծառ հոգիներ, | ||
Որոնց տեսնելն իսկ պարծանք էր ինձ համար։ | Որոնց տեսնելն իսկ պարծանք էր ինձ համար։ | ||
| − | 121 | + | {{տող|121}}Այնտեղ տեսա Էլեկտրային՝ զարմերով, |
Որոնց միջև Հեկտորը և Էնեաս, | Որոնց միջև Հեկտորը և Էնեաս, | ||
Եվ Կեսարին՝ կորովաբիբ աչքերով։ | Եվ Կեսարին՝ կորովաբիբ աչքերով։ | ||
| − | 124 Այնտեղ էին Պենտեսիլեն, Կամիլլան. | + | {{տող|124}}Այնտեղ էին Պենտեսիլեն, Կամիլլան. |
Այնտեղ էին Լատինոսը թագավոր | Այնտեղ էին Լատինոսը թագավոր | ||
Եվ նրա հետ իր աղջիկը՝ Լավինան։ | Եվ նրա հետ իր աղջիկը՝ Լավինան։ | ||
| − | 127 Անդ Բրուտոսն էր, որ արտաքսեց Տարկվինին, | + | {{տող|127}}Անդ Բրուտոսն էր, որ արտաքսեց Տարկվինին, |
Հուլիան, Մարկիան, Լուկրետիան ու Կոռնելիան, | Հուլիան, Մարկիան, Լուկրետիան ու Կոռնելիան, | ||
Եվ Սալատինն, որին տեսա առանձին։ | Եվ Սալատինն, որին տեսա առանձին։ | ||
| − | 130 Ապա երբ որ ես նայեցի քիչ հեռուն, | + | {{տող|130}}Ապա երբ որ ես նայեցի քիչ հեռուն, |
Տեսա ամեն իմացության ուսուցչին, | Տեսա ամեն իմացության ուսուցչին, | ||
Շրջապատված ընտանիքով իմաստուն։ | Շրջապատված ընտանիքով իմաստուն։ | ||
| − | 133 Նրան էին նայում բոլորն հարգանքով. | + | {{տող|133}}Նրան էին նայում բոլորն հարգանքով. |
Այնտեղ էին Սոկրատը և Պլատոնն, | Այնտեղ էին Սոկրատը և Պլատոնն, | ||
Որ ամենքից մոտիկ էին նրա քով. | Որ ամենքից մոտիկ էին նրա քով. | ||
| − | 136 Այնտեղ էին իմաստուններ Դեմոկրիտ, | + | {{տող|136}}Այնտեղ էին իմաստուններ Դեմոկրիտ, |
Դիոդենեսն, Անաքսագորն ու Թալես, | Դիոդենեսն, Անաքսագորն ու Թալես, | ||
Էմպեդոկլը, Զենոնը և Հերակլիտ։ | Էմպեդոկլը, Զենոնը և Հերակլիտ։ | ||
| − | 139 Այնտեղ էր և Դոսկորիդը բուսաբան, | + | {{տող|139}}Այնտեղ էր և Դոսկորիդը բուսաբան, |
Այնտեղ էին Օրֆեոսը և Լինոն, | Այնտեղ էին Օրֆեոսը և Լինոն, | ||
Կիկերոնն ու բարոյագետ Սենեկան։ | Կիկերոնն ու բարոյագետ Սենեկան։ | ||
| − | 142 Եվկլիդեսն ու Պտղոմեոսն աստղաբան, | + | {{տող|142}}Եվկլիդեսն ու Պտղոմեոսն աստղաբան, |
Հիպպոկրատը, Գալիենն ու Ավիկենն, | Հիպպոկրատը, Գալիենն ու Ավիկենն, | ||
Ավերրոյսը, որ եղավ մեծ մեկնաբան։ | Ավերրոյսը, որ եղավ մեծ մեկնաբան։ | ||
| − | 145 Ես չեմ կարող այստեղ թվել բոլորին, | + | {{տող|145}}Ես չեմ կարող այստեղ թվել բոլորին, |
Զի երկար նյութն ինձ խթանում է այնպես, | Զի երկար նյութն ինձ խթանում է այնպես, | ||
Որ խոսքերըս պետք է զիջեն փաստերին։ | Որ խոսքերըս պետք է զիջեն փաստերին։ | ||
| − | 148 Մեր վեցյակը վերածվում է երկուսի. | + | {{տող|148}}Մեր վեցյակը վերածվում է երկուսի. |
Խաղաղ օդից իջանք օդում հողմահույզ | Խաղաղ օդից իջանք օդում հողմահույզ | ||
Վարպետս ու ես մի ուղիով մեկուսի. | Վարպետս ու ես մի ուղիով մեկուսի. | ||
| − | 151 Եկա մի վայր, ուր չէր շողում ոչ մի լույս։ | + | {{տող|151}}Եկա մի վայր, ուր չէր շողում ոչ մի լույս։ |
</poem> | </poem> | ||
| + | === Երգ հինգերորդ === | ||
| − | + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | |
| − | + | {{տող|1}}Այսպես իջա պարունակից առաջին | |
| − | <poem> | + | |
| − | Այսպես իջա պարունակից առաջին | + | |
Երկրորդի մեջ, որ նվազ է տարածքով, | Երկրորդի մեջ, որ նվազ է տարածքով, | ||
Բայց ավելի լի է ողբով ցավագին։ | Բայց ավելի լի է ողբով ցավագին։ | ||
| − | 4 Մուտքի մոտ է Մինոսն | + | {{տող|4}}Մուտքի մոտ է Մինոսն ահեղ կեցվածքով. |
Մեղավորներ է նա քննում ու դատում | Մեղավորներ է նա քննում ու դատում | ||
Եվ ուղարկում ներքև պոչի գալարքով։ | Եվ ուղարկում ներքև պոչի գալարքով։ | ||
| − | 7 Այսինքըն, երբ ներկայանում է նրան | + | {{տող|7}}Այսինքըն, երբ ներկայանում է նրան |
Մի պիղծ հոգի իր մեղքերը հայտնելու, | Մի պիղծ հոգի իր մեղքերը հայտնելու, | ||
Մեղքերի այդ դատավորը անվարան | Մեղքերի այդ դատավորը անվարան | ||
| − | 10 Որոշում է նրա տեղը Դժոխքում, | + | {{տող|10}}Որոշում է նրա տեղը Դժոխքում, |
Եվ գալարում այնքան անգամ պոչը իր, | Եվ գալարում այնքան անգամ պոչը իր, | ||
Որքան հարկ է որ նա խրվի անդնդում։ | Որքան հարկ է որ նա խրվի անդնդում։ | ||
| − | 13 Նրա առջև միշտ հոգիներ կան բազում. | + | {{տող|13}}Նրա առջև միշտ հոգիներ կան բազում. |
Նրանք հերթով մոտենում են դատվելու | Նրանք հերթով մոտենում են դատվելու | ||
Եվ վճիռը լսելուն պես խոր սուզվում։ | Եվ վճիռը լսելուն պես խոր սուզվում։ | ||
| − | 16 «Դու, որ եկար այս կայանը տանջալի,— | + | {{տող|16}}«Դու, որ եկար այս կայանը տանջալի,— |
Բացականչեց Մինոսը, ինձ տեսնելով | Բացականչեց Մինոսը, ինձ տեսնելով | ||
Եվ թողնելով մի պահ պաշտոնն ահալի,— | Եվ թողնելով մի պահ պաշտոնն ահալի,— | ||
| − | 19 Ո՛ւր ես մտնում, և ո՛ւմ ես դու վստահում. | + | {{տող|19}}Ո՛ւր ես մտնում, և ո՛ւմ ես դու վստահում. |
Թող չխաբի քեզ լայնությունը մուտքի»։ | Թող չխաբի քեզ լայնությունը մուտքի»։ | ||
Առաջնորդըս նրան. «Ինչո՞ւ ես գոռում. | Առաջնորդըս նրան. «Ինչո՞ւ ես գոռում. | ||
| − | 22 Մի՛ խափանիր նրա ճամփան պարտադիր. | + | {{տող|22}}Մի՛ խափանիր նրա ճամփան պարտադիր. |
Այդ են կամում անդ՝ ուր կարող են անել, | Այդ են կամում անդ՝ ուր կարող են անել, | ||
Ինչ որ կամին. էլ ուրիշ բան մի՛ հարցնիր»։ | Ինչ որ կամին. էլ ուրիշ բան մի՛ հարցնիր»։ | ||
| − | 25 Ահա ողբի ձայներ էին ինձ հասնում. | + | {{տող|25}}Ահա ողբի ձայներ էին ինձ հասնում. |
Ահա արդեն եկել֊հասել եմ այնտեղ, | Ահա արդեն եկել֊հասել եմ այնտեղ, | ||
Ուր ինձ խոցում էին ջայլերը բազում։ | Ուր ինձ խոցում էին ջայլերը բազում։ | ||
| − | 28 Եկա այնտեղ, ուր չի շողում ոչ մի լույս, | + | {{տող|28}}Եկա այնտեղ, ուր չի շողում ոչ մի լույս, |
Ուր փչում են քամիները հակամարտ | Ուր փչում են քամիները հակամարտ | ||
Եվ շառաչում, ինչպես մի ծով հողմահույզ։ | Եվ շառաչում, ինչպես մի ծով հողմահույզ։ | ||
| − | 31 Եվ մրրիկը, որ երբեք չի դադարում, | + | {{տող|31}}Եվ մրրիկը, որ երբեք չի դադարում, |
Հոգիներին իր հորձանքի մեջ առած՝ | Հոգիներին իր հորձանքի մեջ առած՝ | ||
Պտուտքում է, քշում, իրար ընդհարում։ | Պտուտքում է, քշում, իրար ընդհարում։ | ||
| − | 34 Երբ հասնում են նրանք ժայռին եզրային, | + | {{տող|34}}Երբ հասնում են նրանք ժայռին եզրային, |
Հեծեծում են, ողբում, գոռում ու գոչում | Հեծեծում են, ողբում, գոռում ու գոչում | ||
Եվ անիծում արդարությունն երկնային։ | Եվ անիծում արդարությունն երկնային։ | ||
| − | 37 Ես իմացա, որ այս տեսակ տանջանքին | + | {{տող|37}}Ես իմացա, որ այս տեսակ տանջանքին |
Մատնված են մարմնասերները մեղսոտ, | Մատնված են մարմնասերները մեղսոտ, | ||
Որոնք միտքը ենթարկել են կույր կրքին։ | Որոնք միտքը ենթարկել են կույր կրքին։ | ||
| − | 40 Եվ ինչպես որ սարյակները խուռներամ | + | {{տող|40}}Եվ ինչպես որ սարյակները խուռներամ |
Թևածում են արագ, մղված ցուրտ հովից, | Թևածում են արագ, մղված ցուրտ հովից, | ||
Այսպես և այն հոգիները թուլակամ | Այսպես և այն հոգիները թուլակամ | ||
| − | 43 Հողմից քշված սլանում են ամեն դի. | + | {{տող|43}}Հողմից քշված սլանում են ամեն դի. |
Նրանք չունեն սփոփարար ոչ մի հույս | Նրանք չունեն սփոփարար ոչ մի հույս | ||
Տանջանքների մեղմացման կամ հանգստի։ | Տանջանքների մեղմացման կամ հանգստի։ | ||
| − | 46 Եվ ինչպես որ կռունկները կառաչող | + | {{տող|46}}Եվ ինչպես որ կռունկները կառաչող |
Սավառնում են օդում երկար շարքերով, | Սավառնում են օդում երկար շարքերով, | ||
Այսպես տեսա ես հոգիներ հառաչող, | Այսպես տեսա ես հոգիներ հառաչող, | ||
| − | 49 Որոնք տարվում էին հողմի հորձանքից։ | + | {{տող|49}}Որոնք տարվում էին հողմի հորձանքից։ |
Ես ասացի. «Վարպե՛տ, ովքե՞ր են դրանք, | Ես ասացի. «Վարպե՛տ, ովքե՞ր են դրանք, | ||
Որոնք այդպես չարչարվում են սև օդից»։ | Որոնք այդպես չարչարվում են սև օդից»։ | ||
| − | 52 Եվ նա ասաց. «Առաջինն այն պիղծերից, | + | {{տող|52}}Եվ նա ասաց. «Առաջինն այն պիղծերից, |
Որոնց մասին դու ուզում ես իմանալ, | Որոնց մասին դու ուզում ես իմանալ, | ||
Կայսրուհին էր բազմալեզու ազգերի։ | Կայսրուհին էր բազմալեզու ազգերի։ | ||
| − | 55 Նա այնքան մեղկ ու անառակ կյանք վարեց, | + | {{տող|55}}Նա այնքան մեղկ ու անառակ կյանք վարեց, |
Որ խույս տալու համար մարդկանց պարսավից, | Որ խույս տալու համար մարդկանց պարսավից, | ||
Ամեն հաճույք օրինական համարեց։ | Ամեն հաճույք օրինական համարեց։ | ||
| − | 58 Շամիրամն է, որ, ինչպես գիրքն է գրում, | + | {{տող|58}}Շամիրամն է, որ, ինչպես գիրքն է գրում, |
Եղավ կինը և հաջորդը Նինոսի. | Եղավ կինը և հաջորդը Նինոսի. | ||
Նա իշխեց անդ, ուր արդ Սուլթանն է տիրում։ | Նա իշխեց անդ, ուր արդ Սուլթանն է տիրում։ | ||
| − | 61 Իսկ այն մյուսը եղավ սիրուց ինքնասպան , | + | {{տող|61}}Իսկ այն մյուսը եղավ սիրուց ինքնասպան , |
Չպահելով հիշատակը Սիքեի. | Չպահելով հիշատակը Սիքեի. | ||
Ետևում է Կլեոպատրան ճակաճան։ | Ետևում է Կլեոպատրան ճակաճան։ | ||
| − | 64 Ահա այնքան չարյաց պատճառ Հեղինեն. | + | {{տող|64}}Ահա այնքան չարյաց պատճառ Հեղինեն. |
Ահա և մեծն, անպարտելին Աքիլլես, | Ահա և մեծն, անպարտելին Աքիլլես, | ||
Որ, ի վերջո, պարտվեց սիրուց հրեղեն։ | Որ, ի վերջո, պարտվեց սիրուց հրեղեն։ | ||
| − | 67 Ահա Պարիսն ու Տրիստանը»։ Եվ այսպես | + | {{տող|67}}Ահա Պարիսն ու Տրիստանը»։ Եվ այսպես |
Անուններով նշեց բազում ստվերներ, | Անուններով նշեց բազում ստվերներ, | ||
Որոնք մեռել էին սիրուց բոցակեզ։ | Որոնք մեռել էին սիրուց բոցակեզ։ | ||
| − | 70 Եվ երբ այսպես իմ ուսուցչից իմացա | + | {{տող|70}}Եվ երբ այսպես իմ ուսուցչից իմացա |
Անունները հերոս արանց ու կանանց, | Անունները հերոս արանց ու կանանց, | ||
Ես հուզվեցի և գրեթե թալկացա։ | Ես հուզվեցի և գրեթե թալկացա։ | ||
| − | 73 Ես ասացի. «Պոե՛տ, սիրով կուզեի | + | {{տող|73}}Ես ասացի. «Պոե՛տ, սիրով կուզեի |
Ես տեսակցել այն զույգի հետ համընթաց , | Ես տեսակցել այն զույգի հետ համընթաց , | ||
Որ թեթև է քշվում հողմից ամեհի»։ | Որ թեթև է քշվում հողմից ամեհի»։ | ||
| − | 76 Եվ նա ասաց. «Կտեսնես, երբ մոտ հասնեն, | + | {{տող|76}}Եվ նա ասաց. «Կտեսնես, երբ մոտ հասնեն, |
Այնժամ նրանց վարող սիրո անունով | Այնժամ նրանց վարող սիրո անունով | ||
Կանչիր նրանց, նրանք կգան կխոսեն»։ | Կանչիր նրանց, նրանք կգան կխոսեն»։ | ||
| − | 79 Հենց որ հողմը նրանց ուղղեց դեպի մեզ, | + | {{տող|79}}Հենց որ հողմը նրանց ուղղեց դեպի մեզ, |
Ես ձայնեցի. «Ո՛վ տառապյալ հոգիներ, | Ես ձայնեցի. «Ո՛վ տառապյալ հոգիներ, | ||
Եկեք խոսենք, եթե չունեք արգելք ձեզ»։ | Եկեք խոսենք, եթե չունեք արգելք ձեզ»։ | ||
| − | 82 Ինչպես կանչված աղավնիները հեզիկ | + | {{տող|82}}Ինչպես կանչված աղավնիները հեզիկ |
Բնազդաբար, բաց և անշարժ թևերով, | Բնազդաբար, բաց և անշարժ թևերով, | ||
Ցած են թռչում դեպ իրենց բույնը քաղցրիկ, | Ցած են թռչում դեպ իրենց բույնը քաղցրիկ, | ||
| − | 85 Այսպես նրանք ելան խմբից Դիդոնի | + | {{տող|85}}Այսպես նրանք ելան խմբից Դիդոնի |
Եվ ժանտ օդի միջով եկան դեպի մեզ, | Եվ ժանտ օդի միջով եկան դեպի մեզ, | ||
Այնքան ազդու եղավ ձայնս կենդանի։ | Այնքան ազդու եղավ ձայնս կենդանի։ | ||
| − | 88 «Ո՛վ արարած բարեգութ և մարդասեր, | + | {{տող|88}}«Ո՛վ արարած բարեգութ և մարդասեր, |
Որ այցի ես մեզ եկել այս գորշ օդով, | Որ այցի ես մեզ եկել այս գորշ օդով, | ||
Մեզ, որ աշխարհն արյունով ենք ներկել մեր. | Մեզ, որ աշխարհն արյունով ենք ներկել մեր. | ||
| − | 91 Տիեզերքի արքան եթե մեզ լսեր, | + | {{տող|91}}Տիեզերքի արքան եթե մեզ լսեր, |
Կաղոթեինք խաղաղության համար քո, | Կաղոթեինք խաղաղության համար քո, | ||
Զի գթացիր դժխեմ բախտի վրա մեր։ | Զի գթացիր դժխեմ բախտի վրա մեր։ | ||
| − | 94 Այն, ինչ որ դու կուզես լսել և խոսել, | + | {{տող|94}}Այն, ինչ որ դու կուզես լսել և խոսել, |
Մենք պատրաստ ենք խոսելու և լսելու, | Մենք պատրաստ ենք խոսելու և լսելու, | ||
Քանի քամին արդ լռել է ու կասել։ | Քանի քամին արդ լռել է ու կասել։ | ||
| − | 97 Ես ծնվել եմ այն քաղաքում ծովամերձ , | + | {{տող|97}}Ես ծնվել եմ այն քաղաքում ծովամերձ , |
Որտեղ Պոն է իջնում հանգիստ առնելու | Որտեղ Պոն է իջնում հանգիստ առնելու | ||
Մշտահոսուն վտակներով իր հանդերձ։ | Մշտահոսուն վտակներով իր հանդերձ։ | ||
| − | 100 Սերը, որ շուտ է այրում սիրտը քնքուշ, | + | {{տող|100}}Սերը, որ շուտ է այրում սիրտը քնքուշ, |
Վառեց սրան գեղեցկությամբ իմ մարմնի, | Վառեց սրան գեղեցկությամբ իմ մարմնի, | ||
Որ գրավվեց կերպով այնքան խուժադուժ։ | Որ գրավվեց կերպով այնքան խուժադուժ։ | ||
| − | 103 Սերը, որ սեր է պարտադրում սիրվածին, | + | {{տող|103}}Սերը, որ սեր է պարտադրում սիրվածին, |
Ինձ սիրահար դարձրեց սրան այնքան թունդ, | Ինձ սիրահար դարձրեց սրան այնքան թունդ, | ||
Որ այստեղ իսկ մենք կապված ենք միասին։ | Որ այստեղ իսկ մենք կապված ենք միասին։ | ||
| − | 106 Սերը հասցրեց մեզ երկուսիս նույն մահվան. | + | {{տող|106}}Սերը հասցրեց մեզ երկուսիս նույն մահվան. |
Մեզ սպանողն սպասվում է Կայենում »։ | Մեզ սպանողն սպասվում է Կայենում »։ | ||
Այս խոսքերը նրանց բերնից դուրս եկան։ | Այս խոսքերը նրանց բերնից դուրս եկան։ | ||
| − | 109 Լսելով այդ հոգիներին վշտակեզ, | + | {{տող|109}}Լսելով այդ հոգիներին վշտակեզ, |
Ես գըլուխըս տխուր կրծքիս հակեցի։ | Ես գըլուխըս տխուր կրծքիս հակեցի։ | ||
Վարպետս հարցրեց. «Ի՞նչ ես խորհում դու այդպես»։ | Վարպետս հարցրեց. «Ի՞նչ ես խորհում դու այդպես»։ | ||
| − | 112 Ի պատասխան ես ասացի. | + | {{տող|112}}Ի պատասխան ես ասացի. «՜, ավա՛ղ, |
Ինչքա՛ն հույզեր ու երազներ խանդակաթ | Ինչքա՛ն հույզեր ու երազներ խանդակաթ | ||
Հասցրին սրանց այս վախճանին կանխավաղ»։ | Հասցրին սրանց այս վախճանին կանխավաղ»։ | ||
| − | 115 Ապա նրանց ես դիմելով խոսեցի. | + | {{տող|115}}Ապա նրանց ես դիմելով խոսեցի. |
«Ո՛վ Ֆրանչեսկա, քո պատմությունը տխուր | «Ո՛վ Ֆրանչեսկա, քո պատմությունը տխուր | ||
Ես վշտով ու կարեկցությամբ լսեցի։ | Ես վշտով ու կարեկցությամբ լսեցի։ | ||
| − | 118 Բայց ինձ ասա՝ ձեր հույզերի ժամանակ | + | {{տող|118}}Բայց ինձ ասա՝ ձեր հույզերի ժամանակ |
Սերն ինչ ձևով և ինչ դեպքում թույլ տվեց, | Սերն ինչ ձևով և ինչ դեպքում թույլ տվեց, | ||
Որ դուք ձեր լուռ զգացումներն իմանաք»։ | Որ դուք ձեր լուռ զգացումներն իմանաք»։ | ||
| − | 121 Եվ նա ասաց. «Ավելի մեծ վիշտ չկա, | + | {{տող|121}}Եվ նա ասաց. «Ավելի մեծ վիշտ չկա, |
Քան երջանիկ ժամանակները հիշել | Քան երջանիկ ժամանակները հիշել | ||
Դժբախտ ժամին, քո ուսուցիչն է վկա։ | Դժբախտ ժամին, քո ուսուցիչն է վկա։ | ||
| − | 124 Բայց եթե դու տեղեկանալ ես ուզում | + | {{տող|124}}Բայց եթե դու տեղեկանալ ես ուզում |
Պատճառը մեր անբախտ սիրո, ես կասեմ, | Պատճառը մեր անբախտ սիրո, ես կասեմ, | ||
Ինչպես նա, ով արտասվում է և խոսում։ | Ինչպես նա, ով արտասվում է և խոսում։ | ||
| − | 127 Իբրև ժամանց կարդում էինք մի օր մենք | + | {{տող|127}}Իբրև ժամանց կարդում էինք մի օր մենք |
Լանչիլոտտի պատմությունը սիրային . | Լանչիլոտտի պատմությունը սիրային . | ||
Մենակ էինք և չունեինք մտքեր նենգ։ | Մենակ էինք և չունեինք մտքեր նենգ։ | ||
| − | 130 Ընթերցումն այդ մեր հայացքները շատ հեղ | + | {{տող|130}}Ընթերցումն այդ մեր հայացքները շատ հեղ |
Հանդիպեցրեց և մեր դեմքերն այլայլեց, | Հանդիպեցրեց և մեր դեմքերն այլայլեց, | ||
Բայց մեր խելքը կորցնել տվեց լոկ մի տեղ։ | Բայց մեր խելքը կորցնել տվեց լոկ մի տեղ։ | ||
| − | 133 Երբ կարդացինք, որ տարփածուն ցանկալից | + | {{տող|133}}Երբ կարդացինք, որ տարփածուն ցանկալից |
Սիրեցյալի ժպտուն բերանն համբուրեց, | Սիրեցյալի ժպտուն բերանն համբուրեց, | ||
Սա, որ երբեք չի բաժանվի ինձանից, | Սա, որ երբեք չի բաժանվի ինձանից, | ||
| − | 136 Համբուրեց իմ բերանն համակ հուզադող։ | + | {{տող|136}}Համբուրեց իմ բերանն համակ հուզադող։ |
| − | Գիրքը դարձավ Գալեոտտո | + | Գիրքը դարձավ Գալեոտտո մեզ համար։ |
Է՛լ այն օրը չկարդացինք ոչ մի տող »։ | Է՛լ այն օրը չկարդացինք ոչ մի տող »։ | ||
| − | 139 Մինչ այսպես էր բարբառում այն մի հոգին, | + | {{տող|139}}Մինչ այսպես էր բարբառում այն մի հոգին, |
Մյուսն այնպես դառնորեն էր հեկեկում, | Մյուսն այնպես դառնորեն էր հեկեկում, | ||
Որ հուզմունքից նվաղեցի մահագին. | Որ հուզմունքից նվաղեցի մահագին. | ||
| − | 142 Եվ ես ընկա, ինչպես դիակն է ընկնում։ | + | {{տող|142}}Եվ ես ընկա, ինչպես դիակն է ընկնում։ |
</poem> | </poem> | ||
| + | === Երգ վեցերորդ === | ||
| − | + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | |
| − | + | {{տող|1}}Հենց որ արդեն վերադարձավ ուշքը իմ, | |
| − | <poem> | + | |
| − | Հենց որ արդեն վերադարձավ ուշքը իմ, | + | |
Որ այլայլվել, մթագնել էր հուզումից, | Որ այլայլվել, մթագնել էր հուզումից, | ||
Ի լուր ողբին սիրող զույգի մտերիմ, | Ի լուր ողբին սիրող զույգի մտերիմ, | ||
| − | 4 Ես ամենուր տեսա շուրջը իմ բոլոր, | + | {{տող|4}}Ես ամենուր տեսա շուրջը իմ բոլոր, |
Ուր որ դարձա և կամ ուր որ նայեցի, | Ուր որ դարձա և կամ ուր որ նայեցի, | ||
Տանջանքներ և տանջակիրներ նորանոր։ | Տանջանքներ և տանջակիրներ նորանոր։ | ||
| − | 7 Ահա արդեն պարունակումն եմ երրորդ, | + | {{տող|7}}Ահա արդեն պարունակումն եմ երրորդ, |
Ուր տեղում է անդադար ու միալար | Ուր տեղում է անդադար ու միալար | ||
Մի ցուրտ անձրև անիծյալ ու գարշահոտ։ | Մի ցուրտ անձրև անիծյալ ու գարշահոտ։ | ||
| − | 10 Մեծ֊մեծ կարկուտ, և ձյուն, և ջուր աղտեղի | + | {{տող|10}}Մեծ֊մեծ կարկուտ, և ձյուն, և ջուր աղտեղի |
Թափվում են ցած օդի միջով մթամած, | Թափվում են ցած օդի միջով մթամած, | ||
Հոտեցնելով տղմուտ տարածքը տեղի։ | Հոտեցնելով տղմուտ տարածքը տեղի։ | ||
| − | 13 Կերբերոսը , գազանն անգութ, արտառոց, | + | {{տող|13}}Կերբերոսը , գազանն անգութ, արտառոց, |
Երեք գլխով կաղկանձում է շան նման | Երեք գլխով կաղկանձում է շան նման | ||
Այնտեղ խրված հոգիների վրա հոծ։ | Այնտեղ խրված հոգիների վրա հոծ։ | ||
| − | 16 Նրա աչքերն հուր են, մորուքը մթար, | + | {{տող|16}}Նրա աչքերն հուր են, մորուքը մթար, |
Փորը խոշոր և թաթերը ճապռավոր, | Փորը խոշոր և թաթերը ճապռավոր, | ||
Հոգիներին ճանկռում, ցրցում է նա հար։ | Հոգիներին ճանկռում, ցրցում է նա հար։ | ||
| − | 19 Անձրևի տակ սրանք ոռնում են շան պես, | + | {{տող|19}}Անձրևի տակ սրանք ոռնում են շան պես, |
Եվ ջանալով ծածկել մեկ կողը մյուսով՝ | Եվ ջանալով ծածկել մեկ կողը մյուսով՝ | ||
Շրջշրջվում են, շուռ֊մուռ գալիս մշտապես։ | Շրջշրջվում են, շուռ֊մուռ գալիս մշտապես։ | ||
| − | 22 Երբ մեզ տեսավ Կերբերոսը ահագին, | + | {{տող|22}}Երբ մեզ տեսավ Կերբերոսը ահագին, |
Բացեց ռեխերն ու ժանիքներ ցույց տվեց. | Բացեց ռեխերն ու ժանիքներ ցույց տվեց. | ||
Նա դողում էր բարկությունից մոլեգին։ | Նա դողում էր բարկությունից մոլեգին։ | ||
| − | 25 Առաջնորդըս պարզեց ձեռքերն իր անփակ | + | {{տող|25}}Առաջնորդըս պարզեց ձեռքերն իր անփակ |
Եվ գետնից հող վերցնելով լիաբուռ՝ | Եվ գետնից հող վերցնելով լիաբուռ՝ | ||
Նետեց նրա երախների մեջ անհագ։ | Նետեց նրա երախների մեջ անհագ։ | ||
| − | 28 Ինչպես շունը, որ ոռնում է քաղցից սուր, | + | {{տող|28}}Ինչպես շունը, որ ոռնում է քաղցից սուր, |
Հանդարտվում է, հենց որ ոսկորն է կրծում, | Հանդարտվում է, հենց որ ոսկորն է կրծում, | ||
Եվ զբաղվում հոշոտելով լոկ այն լուռ, | Եվ զբաղվում հոշոտելով լոկ այն լուռ, | ||
| − | 31 Այսպես սսկվեց դև Կերբերոսն հողակուլ, | + | {{տող|31}}Այսպես սսկվեց դև Կերբերոսն հողակուլ, |
Որի ոռնոցն հոգվոց այնպես էր լլկում, | Որի ոռնոցն հոգվոց այնպես էր լլկում, | ||
Որ կուզեին նրանք լինել հավետ խուլ։ | Որ կուզեին նրանք լինել հավետ խուլ։ | ||
| − | 34 Անցնում էինք ժանտ անձրևից կռացած | + | {{տող|34}}Անցնում էինք ժանտ անձրևից կռացած |
Հոգիների վրայով և կոխկրտում | Հոգիների վրայով և կոխկրտում | ||
Ուրուները նրանց՝ մարմին թվացած։ | Ուրուները նրանց՝ մարմին թվացած։ | ||
| − | 37 Բոլոր նրանք պառկած էին գետնամած, | + | {{տող|37}}Բոլոր նրանք պառկած էին գետնամած, |
Բացի մեկից, որ վեր կացավ ու նստեց, | Բացի մեկից, որ վեր կացավ ու նստեց, | ||
Երբ տեսավ, որ իրեն էինք մոտեցած։ | Երբ տեսավ, որ իրեն էինք մոտեցած։ | ||
| − | 40 «Օ՜ դու, որ այս Դժոխքի մեջ ես բերվել,— | + | {{տող|40}}«Օ՜ դու, որ այս Դժոխքի մեջ ես բերվել,— |
Ասաց նա ինձ,— իմացիր, թե ով եմ ես. | Ասաց նա ինձ,— իմացիր, թե ով եմ ես. | ||
Իմ մեռնելուց առաջ էիր դու ծնվել»։ | Իմ մեռնելուց առաջ էիր դու ծնվել»։ | ||
| − | 43 Եվ ես նրան. «Տանջանքները քո կրած | + | {{տող|43}}Եվ ես նրան. «Տանջանքները քո կրած |
Դիմագծերդ այլակերպել են այնքան, | Դիմագծերդ այլակերպել են այնքան, | ||
Որ թվում է, թե քեզ երբեք չեմ տեսած։ | Որ թվում է, թե քեզ երբեք չեմ տեսած։ | ||
| − | 46 Բայց ասա ինձ՝ ո՞վ ես, որ այս չարատանջ | + | {{տող|46}}Բայց ասա ինձ՝ ո՞վ ես, որ այս չարատանջ |
Վայրն ես եկել և կրում ես մի պատիժ, | Վայրն ես եկել և կրում ես մի պատիժ, | ||
Որ մյուսներից թեթև է, բայց շատ տհաճ»։ | Որ մյուսներից թեթև է, բայց շատ տհաճ»։ | ||
| − | 49 Եվ նա ասաց. «Քաղաքըդ , որ չարությամբ | + | {{տող|49}}Եվ նա ասաց. «Քաղաքըդ , որ չարությամբ |
Այնքան լի է, որ չափն անցել է արդեն, | Այնքան լի է, որ չափն անցել է արդեն, | ||
Եղավ օրրանն իմ կենցաղի անտաղտապ։ | Եղավ օրրանն իմ կենցաղի անտաղտապ։ | ||
| − | 52 Քաղաքացիքդ անվանեցիք ինձ Չակկո ։ | + | {{տող|52}}Քաղաքացիքդ անվանեցիք ինձ Չակկո ։ |
Եվ որկորի իմ մոլության համար վատ | Եվ որկորի իմ մոլության համար վատ | ||
Լլկվում եմ այս անձրևի տակ հարագո։ | Լլկվում եմ այս անձրևի տակ հարագո։ | ||
| − | 55 Եվ ես՝ թշվառս, այստեղ մենակ չեմ հարկավ. | + | {{տող|55}}Եվ ես՝ թշվառս, այստեղ մենակ չեմ հարկավ. |
Սրանք էլ նույն մեղքի համար են կրում | Սրանք էլ նույն մեղքի համար են կրում | ||
Նույն պատիժը»։ Եվ նա մի պահ կանգ առավ։ | Նույն պատիժը»։ Եվ նա մի պահ կանգ առավ։ | ||
| − | 58 Ես ասացի. «Չարչարանքներըդ, Չակկո, | + | {{տող|58}}Ես ասացի. «Չարչարանքներըդ, Չակկո, |
Ինձ հուզում են արտասվելու աստիճան, | Ինձ հուզում են արտասվելու աստիճան, | ||
Բայց ասա ինձ՝ ո՞ւր կհանգեն ի վերջո | Բայց ասա ինձ՝ ո՞ւր կհանգեն ի վերջո | ||
| − | 61 Երկպառակված քաղաքացիք քաղաքի. | + | {{տող|61}}Երկպառակված քաղաքացիք քաղաքի. |
Մի՞թե արդար մեկը չկա նրանց մեջ. | Մի՞թե արդար մեկը չկա նրանց մեջ. | ||
| − | Ի՞նչ է պատճառն այդ գժտությանց անհարկի»։ | + | Ի՞նչ է պատճառն այդ գժտությանց անհարկի»։ |
| − | 64 Եվ նա ասաց . «Երկար վեճից հետո տաք | + | {{տող|64}}Եվ նա ասաց . «Երկար վեճից հետո տաք |
Կռվի կանցնեն. գեղջուկները կհաղթեն, | Կռվի կանցնեն. գեղջուկները կհաղթեն, | ||
Իսկ մյուսները կհալածվեն բովանդակ։ | Իսկ մյուսները կհալածվեն բովանդակ։ | ||
| − | 67 Ապա նրանք երրորդ տարվա ընթացքում | + | {{տող|67}}Ապա նրանք երրորդ տարվա ընթացքում |
Կտապալվեն և մյուսները կհաղթեն | Կտապալվեն և մյուսները կհաղթեն | ||
Ուժով մեկի, որ նենգությամբ է գործում։ | Ուժով մեկի, որ նենգությամբ է գործում։ | ||
| − | 70 Սրանք նրանց երկար ատեն կնեղեն | + | {{տող|70}}Սրանք նրանց երկար ատեն կնեղեն |
Ու կենթարկեն ստորացման վիսաբար, | Ու կենթարկեն ստորացման վիսաբար, | ||
Թեկուզ նրանք արտասվեն կամ կատաղեն։ | Թեկուզ նրանք արտասվեն կամ կատաղեն։ | ||
| − | 73 Արդարներ կան, սակայն չունեն ունկնդրող։ | + | {{տող|73}}Արդարներ կան, սակայն չունեն ունկնդրող։ |
Գոռոզություն, ագահություն ու նախանձ — | Գոռոզություն, ագահություն ու նախանձ — | ||
Երեք կայծեր եղան սրտեր բռնկող»։ | Երեք կայծեր եղան սրտեր բռնկող»։ | ||
| − | 76 Նա վերջ տվեց իր խոսքերին ցավալի։ | + | {{տող|76}}Նա վերջ տվեց իր խոսքերին ցավալի։ |
Եվ ես նրան. «Տեղեկության տուր խնդրեմ, | Եվ ես նրան. «Տեղեկության տուր խնդրեմ, | ||
Շնորհելով ինձ երկու խոսք ավելի։ | Շնորհելով ինձ երկու խոսք ավելի։ | ||
| − | 79 Արժանավոր Ֆարինատան և Մոսկան, | + | {{տող|79}}Արժանավոր Ֆարինատան և Մոսկան, |
Ռուստիկուչչին, Տեգիայոն և Արիգոն, | Ռուստիկուչչին, Տեգիայոն և Արիգոն, | ||
Եվ այլք, որոնք եղան անձեր պատվական, | Եվ այլք, որոնք եղան անձեր պատվական, | ||
| − | 82 Ո՞ւր են, ասա, որ ես նրանց գեթ տեսնեմ. | + | {{տող|82}}Ո՞ւր են, ասա, որ ես նրանց գեթ տեսնեմ. |
Մեծ իղձ անեմ իմանալու, թե նրանք | Մեծ իղձ անեմ իմանալու, թե նրանք | ||
Երկնքո՞ւմ են, թե՞ Դժոխքում են դժխեմ»։ | Երկնքո՞ւմ են, թե՞ Դժոխքում են դժխեմ»։ | ||
| − | 85 Եվ նա ասաց. «Դժոխքում են, բայց ցածում, | + | {{տող|85}}Եվ նա ասաց. «Դժոխքում են, բայց ցածում, |
Եթե իջնես, նրանց կարող ես տեսնել. | Եթե իջնես, նրանց կարող ես տեսնել. | ||
Նրանց վրա այլ մեղքեր են ծանրանում ։ | Նրանց վրա այլ մեղքեր են ծանրանում ։ | ||
| − | 88 Բայց երբ դու քաղցր աշխարհ ընկնես վերստին, | + | {{տող|88}}Բայց երբ դու քաղցր աշխարհ ընկնես վերստին, |
Խնդրում եմ քեզ հիշատակըս պահել տաս. | Խնդրում եմ քեզ հիշատակըս պահել տաս. | ||
Այս է իմ խոսքն ու պատասխանը վերջին»։ | Այս է իմ խոսքն ու պատասխանը վերջին»։ | ||
| − | 91 Եվ նայելով աչքերով խեթ ու մռայլ, | + | {{տող|91}}Եվ նայելով աչքերով խեթ ու մռայլ, |
Իր գլուխը վայրահակեց ու ընկավ | Իր գլուխը վայրահակեց ու ընկավ | ||
Տղմաթաթախ հոգիների միջև այլ։ | Տղմաթաթախ հոգիների միջև այլ։ | ||
| − | 94 Վարպետս ասաց․ «Էլ չի ելնի այլոց պես | + | {{տող|94}}Վարպետս ասաց․ «Էլ չի ելնի այլոց պես |
| − | Մինչև հնչելն հրեշտակային փողերի | + | Մինչև հնչելն հրեշտակային փողերի |
Եվ գալուստը դատավորի խորատես, | Եվ գալուստը դատավորի խորատես, | ||
| − | 97 Երբ կգտնեն նրանք շիրիմն իրենց լուռ, | + | {{տող|97}}Երբ կգտնեն նրանք շիրիմն իրենց լուռ, |
Կառնեն մարմինն ու տեսքն իրենց սեփական | Կառնեն մարմինն ու տեսքն իրենց սեփական | ||
Եվ կլսեն դատավճիռն ահալուր »։ | Եվ կլսեն դատավճիռն ահալուր »։ | ||
| − | 100 Այսպես ահա մենք անցկացանք համրաքայլ | + | {{տող|100}}Այսպես ահա մենք անցկացանք համրաքայլ |
Գարշ խառնուրդով ստվերների ու ցեխի, | Գարշ խառնուրդով ստվերների ու ցեխի, | ||
Զրուցելով կյանքի մասին հանդերձյալ։ | Զրուցելով կյանքի մասին հանդերձյալ։ | ||
| − | 103 Եվ ես. «Վարպե՛տ, այս տանջանքները դաժան | + | {{տող|103}}Եվ ես. «Վարպե՛տ, այս տանջանքները դաժան |
Ահեղ վճռից հետո կաճե՞ն ավելի, | Ահեղ վճռից հետո կաճե՞ն ավելի, | ||
Թե՞ կպակսեն և կամ նույնը կմնան»։ | Թե՞ կպակսեն և կամ նույնը կմնան»։ | ||
| − | 106 Եվ նա. «Դիմիր քո գիտությանն , ըստ որի | + | {{տող|106}}Եվ նա. «Դիմիր քո գիտությանն , ըստ որի |
Էակն ինչքան ավելի է կատարյալ, | Էակն ինչքան ավելի է կատարյալ, | ||
Այնքան ուժեղ կզգա չարը և բարին։ | Այնքան ուժեղ կզգա չարը և բարին։ | ||
| − | 109 Թեպետ և այս հոգիները հուսաթափ | + | {{տող|109}}Թեպետ և այս հոգիները հուսաթափ |
Չեն դառնալու ճշմարտապես կատարյալ, | Չեն դառնալու ճշմարտապես կատարյալ, | ||
Բայց հույս ունեն հուսկ դառնալու որոշ չափ։ | Բայց հույս ունեն հուսկ դառնալու որոշ չափ։ | ||
| − | 112 Խոսակցելով այլ բաների մասին դեռ, | + | {{տող|112}}Խոսակցելով այլ բաների մասին դեռ, |
Շուրջանակի պտտվեցինք միասին | Շուրջանակի պտտվեցինք միասին | ||
Եվ եկանք անդ, ուր վայրէջքն էր բացվում մեր. | Եվ եկանք անդ, ուր վայրէջքն էր բացվում մեր. | ||
| − | 115 Այստեղ գտանք մեծ թշնամի Պլուտոսին ։ | + | {{տող|115}}Այստեղ գտանք մեծ թշնամի Պլուտոսին ։ |
</poem> | </poem> | ||
| + | === Երգ յոթերորդ === | ||
| − | + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | |
| − | + | {{տող|1}}«Պապե Սատան, պապե Սատան, ալեպպե» ,— | |
| − | <poem> | + | |
| − | «Պապե Սատան, պապե Սատան, ալեպպե» ,— | + | |
Գոչեց Պլուտոսն իր ձայնով խուլ ու խռպոտ։ | Գոչեց Պլուտոսն իր ձայնով խուլ ու խռպոտ։ | ||
Եվ իմաստունս, որ ամեն ինչ լավ գիտե, | Եվ իմաստունս, որ ամեն ինչ լավ գիտե, | ||
| − | 4 Փարատելու համար ահըս՝ ինձ ասաց. | + | {{տող|4}}Փարատելու համար ահըս՝ ինձ ասաց. |
«Մի վախենար, նա ինչ անի, չի կարող | «Մի վախենար, նա ինչ անի, չի կարող | ||
| − | Մեզ արգելել իջնելու այս ժայռից | + | Մեզ արգելել իջնելու այս ժայռից ցած»։ |
| − | 7 Եվ դառնալով ռեխին դևի զայրալիր՝ | + | {{տող|7}}Եվ դառնալով ռեխին դևի զայրալիր՝ |
Ասաց. «Լռի՛ր, անիծյալ ու անհագ գայլ. | Ասաց. «Լռի՛ր, անիծյալ ու անհագ գայլ. | ||
Բարկությունից ինքզինքըդ կե՛ր, սպառի՛ր։ | Բարկությունից ինքզինքըդ կե՛ր, սպառի՛ր։ | ||
| − | 10 Մեր վայրէջքը ունի որոշ մի պատճառ. | + | {{տող|10}}Մեր վայրէջքը ունի որոշ մի պատճառ. |
Այդ են կամում այնտեղ՝ բարձըր երկնքում, | Այդ են կամում այնտեղ՝ բարձըր երկնքում, | ||
| − | Ուր Միքայելն | + | Ուր Միքայելն ընկճեց ջոլիրն հեստ ու չար»։ |
| − | 13 Ինչպես հողմից առագաստները ուռած | + | {{տող|13}}Ինչպես հողմից առագաստները ուռած |
Ցած են ընկնում, երբ հանկարծ կայմն է ջարդվում, | Ցած են ընկնում, երբ հանկարծ կայմն է ջարդվում, | ||
Այսպես վայրագ գազանն անզոր ընկավ ցած։ | Այսպես վայրագ գազանն անզոր ընկավ ցած։ | ||
| − | 16 Այսպես չորրորդ պարունակը մենք հասանք, | + | {{տող|16}}Այսպես չորրորդ պարունակը մենք հասանք, |
Ընթանալով անդունդն ի վար Դժոխքի, | Ընթանալով անդունդն ի վար Դժոխքի, | ||
Որ պատժում է ամեն չարիք ու հանցանք։ | Որ պատժում է ամեն չարիք ու հանցանք։ | ||
| − | 19 Օ՛ երկնային արդարացի դատաստան։ | + | {{տող|19}}Օ՛ երկնային արդարացի դատաստան։ |
Ի՛նչ տանջանքներ ու պատիժներ են տեսնում, | Ի՛նչ տանջանքներ ու պատիժներ են տեսնում, | ||
Ինչո՞ւ մեղքերն աղետաբեր են այսքան։ | Ինչո՞ւ մեղքերն աղետաբեր են այսքան։ | ||
| − | 22 Ինչպես երկրում Քարիբդեսի | + | {{տող|22}}Ինչպես երկրում Քարիբդեսի վրա ճիշտ |
Ալիքները մեկը մյուսին են բախվում, | Ալիքները մեկը մյուսին են բախվում, | ||
Այսպես այստեղ մարդիկ պետք է բախվեն միշտ։ | Այսպես այստեղ մարդիկ պետք է բախվեն միշտ։ | ||
| − | 25 Նրանք այստեղ անթիվ էին երևում, | + | {{տող|25}}Նրանք այստեղ անթիվ էին երևում, |
Որոնք կազմած երկու խմբեր տարանջատ՝ | Որոնք կազմած երկու խմբեր տարանջատ՝ | ||
Ծանըր բեռներ էին կրծքով գլորում։ | Ծանըր բեռներ էին կրծքով գլորում։ | ||
| − | 28 Ապա նրանք իրար էին ընդհարվում | + | {{տող|28}}Ապա նրանք իրար էին ընդհարվում |
Ու ետ քաշվում, մեկը մյուսին գոռալով. | Ու ետ քաշվում, մեկը մյուսին գոռալով. | ||
«Ի՞նչ ես գանձում», մյուսը՝ «Ի՞նչ ես դեն գցում»— | «Ի՞նչ ես գանձում», մյուսը՝ «Ի՞նչ ես դեն գցում»— | ||
| − | 31 Եվ, շարժվելով պարունակով մթասքող, | + | {{տող|31}}Եվ, շարժվելով պարունակով մթասքող, |
Գնում էին դեպի կետերն հակադիր, | Գնում էին դեպի կետերն հակադիր, | ||
Միշտ կրկնելով այդ խոսքերը ծանակող։ | Միշտ կրկնելով այդ խոսքերը ծանակող։ | ||
| − | 34 Ապա նրանք կիսաշրջանն անցնելով՝ | + | {{տող|34}}Ապա նրանք կիսաշրջանն անցնելով՝ |
Վերադառնում էին նորից բախվելու։ | Վերադառնում էին նորից բախվելու։ | ||
Ես սրտիս մեջ դառըն կսկիծ զգալով՝ | Ես սրտիս մեջ դառըն կսկիծ զգալով՝ | ||
| − | 37 Հարցրի. «Վարպե՛տ, սրանք ովքե՞ր են իրոք, | + | {{տող|37}}Հարցրի. «Վարպե՛տ, սրանք ովքե՞ր են իրոք, |
| − | Ձախակողմյան այս ստվերները խուզված | + | Ձախակողմյան այս ստվերները խուզված |
Բոլորեքյան կղերակա՞ն են արդյոք»։ | Բոլորեքյան կղերակա՞ն են արդյոք»։ | ||
| − | 40 Եվ նա ասաց. «Սրանք բոլորը, որ կան, | + | {{տող|40}}Եվ նա ասաց. «Սրանք բոլորը, որ կան, |
Իրենց կյանքում եղան այնքան թյուրամիտ, | Իրենց կյանքում եղան այնքան թյուրամիտ, | ||
Որ ծախսի մեջ չդրին չափ ու սահման։ | Որ ծախսի մեջ չդրին չափ ու սահման։ | ||
| − | 43 Այդ է ասում նրանց գոռոցը վայրագ, | + | {{տող|43}}Այդ է ասում նրանց գոռոցը վայրագ, |
Որ հանում են, երբ հասնում են այն կետին, | Որ հանում են, երբ հասնում են այն կետին, | ||
Ուր զատվում են հանցանքներով հակառակ։ | Ուր զատվում են հանցանքներով հակառակ։ | ||
| − | 46 Նրանք, որոնց գլուխներն են հերաթափ, | + | {{տող|46}}Նրանք, որոնց գլուխներն են հերաթափ, |
Քահանաներ, կարդինալներ, պապեր են, | Քահանաներ, կարդինալներ, պապեր են, | ||
Որոնց եղծեց ագահությունը անչափ»։ | Որոնց եղծեց ագահությունը անչափ»։ | ||
| − | 49 Եվ ես. «Վարպե՛տ, անտարակույս ես այստեղ | + | {{տող|49}}Եվ ես. «Վարպե՛տ, անտարակույս ես այստեղ |
Կկարենամ մի քանիսին ճանաչել, | Կկարենամ մի քանիսին ճանաչել, | ||
Որ պղծվել են այդ ախտերով ծանրամեղ»։ | Որ պղծվել են այդ ախտերով ծանրամեղ»։ | ||
| − | 52 Եվ նա ասաց. «Զուր բաներ ես մտածում. | + | {{տող|52}}Եվ նա ասաց. «Զուր բաներ ես մտածում. |
Այն կյանքն անմիտ, որը նրանց տխեղծեց, | Այն կյանքն անմիտ, որը նրանց տխեղծեց, | ||
Այժըմ նրանց անճանաչ է դարձընում։ | Այժըմ նրանց անճանաչ է դարձընում։ | ||
| − | 55 Նրանք հավետ բախվելու են այս կերպով. | + | {{տող|55}}Նրանք հավետ բախվելու են այս կերպով. |
Ոմանք իրենց գերեզմանից դուրս կելնեն | Ոմանք իրենց գերեզմանից դուրս կելնեն | ||
Փակ ափերով , ոմանք կտրած մազերով։ | Փակ ափերով , ոմանք կտրած մազերով։ | ||
| − | 58 Նրանք իրենց ժլատ, շռայլ կենցաղով | + | {{տող|58}}Նրանք իրենց ժլատ, շռայլ կենցաղով |
Մատնվել են այս պայքարին անվախճան, | Մատնվել են այս պայքարին անվախճան, | ||
Որ չեմ ուզում մանրամասնել խոսքերով։ | Որ չեմ ուզում մանրամասնել խոսքերով։ | ||
| − | 61 Արդ տես, որդյա՛կ, թե որքան են խաբուսիկ | + | {{տող|61}}Արդ տես, որդյա՛կ, թե որքան են խաբուսիկ |
Բարիքներն այն, որ հանձնված են Բախտին , | Բարիքներն այն, որ հանձնված են Բախտին , | ||
Որոնց համար իրար գզում են մարդիկ. | Որոնց համար իրար գզում են մարդիկ. | ||
| − | 64 Այս խոնջաբեկ հոգիներից ոչ մեկին»։ | + | {{տող|64}}Այս խոնջաբեկ հոգիներից ոչ մեկին»։ |
Զի արդ երկրում եղած֊չեղած ողջ ոսկին | Զի արդ երկրում եղած֊չեղած ողջ ոսկին | ||
Չի կարող տալ հանգստություն ու դադար | Չի կարող տալ հանգստություն ու դադար | ||
| − | 67 Եվ ես. «Ասա դարձյալ, վարպե՛տ իմ բարի, | + | {{տող|67}}Եվ ես. «Ասա դարձյալ, վարպե՛տ իմ բարի, |
| − | Քո ակնարկած Բախտը ի՞նչ է, որ նրա | + | Քո ակնարկած Բախտը ի՞նչ է, որ նրա |
Ճանկերում են բարիքները աշխարհի»։ | Ճանկերում են բարիքները աշխարհի»։ | ||
| − | 70 Եվ նա ասաց. «Ո՛վ էակներ կարճամիտ, | + | {{տող|70}}Եվ նա ասաց. «Ո՛վ էակներ կարճամիտ, |
| − | Ինչպիսի՛ խոր տգիտության մեջ եք դուք. | + | Ինչպիսի՛ խոր տգիտության մեջ եք դուք. |
Արդ ընդունիր իմ մտքերը ճշմարիտ։ | Արդ ընդունիր իմ մտքերը ճշմարիտ։ | ||
| − | 73 Նա, որ գեր ի վեր է ամեն գիտությամբ, | + | {{տող|73}}Նա, որ գեր ի վեր է ամեն գիտությամբ, |
Երկինքների համար կարգեց վարիչներ | Երկինքների համար կարգեց վարիչներ | ||
Եվ իր լույսը բաշխեց այնպես համաչափ, | Եվ իր լույսը բաշխեց այնպես համաչափ, | ||
| − | 76 Որ նրանք այն ցոլարձակեն փոխադարձ. | + | {{տող|76}}Որ նրանք այն ցոլարձակեն փոխադարձ. |
Նմանապես աշխարհային փայլերին | Նմանապես աշխարհային փայլերին | ||
Նա սահմանեց մի ընդհանուր հոգաբարձ, | Նա սահմանեց մի ընդհանուր հոգաբարձ, | ||
| − | 79 Որ փոխանցի սին բարիքներն երկրային | + | {{տող|79}}Որ փոխանցի սին բարիքներն երկրային |
Ազգե ի ազգ, տոհմե ի տոհմ կամոք յուր, | Ազգե ի ազգ, տոհմե ի տոհմ կամոք յուր, | ||
Ի հեճուկս ընդդիմության մարդկային։ | Ի հեճուկս ընդդիմության մարդկային։ | ||
| − | 82 Դրանից են ոմանք իշխում, այլք՝ ընկնում, | + | {{տող|82}}Դրանից են ոմանք իշխում, այլք՝ ընկնում, |
Դատաստանի համաձայն հենց այս Բախտի, | Դատաստանի համաձայն հենց այս Բախտի, | ||
Որ պահված է, ինչպես օձը թավ խոտում։ | Որ պահված է, ինչպես օձը թավ խոտում։ | ||
| − | 85 Նրան ոչինչ չի հակազդի խելքը ձեր. | + | {{տող|85}}Նրան ոչինչ չի հակազդի խելքը ձեր. |
Նա վարում է, տնօրինում իր մարզում, | Նա վարում է, տնօրինում իր մարզում, | ||
Ինչպես իրենց մարզում ուրիշ աստվածներ։ | Ինչպես իրենց մարզում ուրիշ աստվածներ։ | ||
| − | 88 Դադար չունեն փոխանցումներն իր անսանձ, | + | {{տող|88}}Դադար չունեն փոխանցումներն իր անսանձ, |
Անհրաժեշտ հարկն շտապեցնում է նրան. | Անհրաժեշտ հարկն շտապեցնում է նրան. | ||
Այս է պատճառն հաճախադեպ փոփոխմանց։ | Այս է պատճառն հաճախադեպ փոփոխմանց։ | ||
| − | 91 Մարդիկ, ի դեպ, պետք է նրան գովեին, | + | {{տող|91}}Մարդիկ, ի դեպ, պետք է նրան գովեին, |
Նույնիսկ նրանք, որ անիրավ ու անճահ | Նույնիսկ նրանք, որ անիրավ ու անճահ | ||
Հայհոյանք են ուղղում նրա հասցեին։ | Հայհոյանք են ուղղում նրա հասցեին։ | ||
| − | 94 Բայց նա, զվարթ, փույթ չի անում այդ մասին. | + | {{տող|94}}Բայց նա, զվարթ, փույթ չի անում այդ մասին. |
Իր ոլորտն է ղեկավարում գոհությամբ | Իր ոլորտն է ղեկավարում գոհությամբ | ||
Մյուս նախաստեղծ գոյերի հետ միասին ։ | Մյուս նախաստեղծ գոյերի հետ միասին ։ | ||
| − | 97 Այժմ ավելի չարչարանքի վայրն իջնենք. | + | {{տող|97}}Այժմ ավելի չարչարանքի վայրն իջնենք. |
Աստղերն ահա խոնարհվում են դեպի ցած, | Աստղերն ահա խոնարհվում են դեպի ցած, | ||
Եվ մենք պետք չէ մեր ընթացքը դանդաղենք»։ | Եվ մենք պետք չէ մեր ընթացքը դանդաղենք»։ | ||
| − | 100 Պարունակի միջով անցանք մենք դիմաց | + | {{տող|100}}Պարունակի միջով անցանք մենք դիմաց |
Եվ մոտեցանք մի առվակի խոխոջուն, | Եվ մոտեցանք մի առվակի խոխոջուն, | ||
Որ հոսում էր իր իսկ փորած ձորով ցած։ | Որ հոսում էր իր իսկ փորած ձորով ցած։ | ||
| − | 103 Գույնն ավելի թխորակ է, քան թե մութ, | + | {{տող|103}}Գույնն ավելի թխորակ է, քան թե մութ, |
Եվ մենք նրա գորշ հոսանքին զուգընթաց | Եվ մենք նրա գորշ հոսանքին զուգընթաց | ||
Ներքև իջանք մի շավիղով տաժանուտ։ | Ներքև իջանք մի շավիղով տաժանուտ։ | ||
| − | 106 Տխրատեսիլ այդ գետակը հասնելով | + | {{տող|106}}Տխրատեսիլ այդ գետակը հասնելով |
Ստորոտը սեպ ու մթին ժայռերի, | Ստորոտը սեպ ու մթին ժայռերի, | ||
| − | Մի ճահիճ է կազմում Ստիքս | + | Մի ճահիճ է կազմում Ստիքս անունով։ |
| − | 109 Մինչ ես նայում էի սևեռ աչքերով, | + | {{տող|109}}Մինչ ես նայում էի սևեռ աչքերով, |
Ճահճում տեսա տղմաթաթախ հոգիներ, | Ճահճում տեսա տղմաթաթախ հոգիներ, | ||
Բոլորն էլ մերկ և զայրագին դեմքերով։ | Բոլորն էլ մերկ և զայրագին դեմքերով։ | ||
| − | 112 Լոկ ձեռքերով նրանք չէին կռվտում, | + | {{տող|112}}Լոկ ձեռքերով նրանք չէին կռվտում, |
Այլև իրենց գլխով, կրծքով, ոտքերով | Այլև իրենց գլխով, կրծքով, ոտքերով | ||
Եվ իրարու ատամներով բզկտում։ | Եվ իրարու ատամներով բզկտում։ | ||
| − | 115 Վարպետս ասաց. «Արդ դու տեսնում ես, որդյակ | + | {{տող|115}}Վարպետս ասաց. «Արդ դու տեսնում ես, որդյակ |
Նրանց, որոնք կյանքում ցասկոտ են եղել. | Նրանց, որոնք կյանքում ցասկոտ են եղել. | ||
Բայց իմացիր, որ այս պղտոր ջրի տակ | Բայց իմացիր, որ այս պղտոր ջրի տակ | ||
| − | 118 Կան այլ մարդիկ, որ արձակում են հառաչ | + | {{տող|118}}Կան այլ մարդիկ, որ արձակում են հառաչ |
Եվ պղպջակ հանում ջրի երեսին, | Եվ պղպջակ հանում ջրի երեսին, | ||
Ինչպես տեսնել դու կարող ես քո առաջ։ | Ինչպես տեսնել դու կարող ես քո առաջ։ | ||
| − | 121 Ճահճում սուզված՝ նրանք այսպես են ասում. | + | {{տող|121}}Ճահճում սուզված՝ նրանք այսպես են ասում. |
«Տխուր եղանք զվարթ օդում երկրային, | «Տխուր եղանք զվարթ օդում երկրային, | ||
Անթեղելով մաղձության ծուխ մեր ներսում. | Անթեղելով մաղձության ծուխ մեր ներսում. | ||
| − | 124 Արդ տխրում ենք, խրված տիղմում այս մռայլ»։ | + | {{տող|124}}Արդ տխրում ենք, խրված տիղմում այս մռայլ»։ |
Նրանց կոկորդն այս երգն է միշտ կարկաչում, | Նրանց կոկորդն այս երգն է միշտ կարկաչում, | ||
Զուր ճգնելով արտաբերել խոսք մի այլ»։ | Զուր ճգնելով արտաբերել խոսք մի այլ»։ | ||
| − | 127 Նայելով այն հոգիներին ցեխակուլ, | + | {{տող|127}}Նայելով այն հոգիներին ցեխակուլ, |
Մենք բավական երկար պտույտ գործեցինք | Մենք բավական երկար պտույտ գործեցինք | ||
Տղմուտ ճահճի և չոր ափի միջով խուլ, | Տղմուտ ճահճի և չոր ափի միջով խուլ, | ||
| − | 130 Եվ հասանք տակն աշտարակի մի վերձիգ։ | + | {{տող|130}}Եվ հասանք տակն աշտարակի մի վերձիգ։ |
| − | </poem> | + | </poem> |
| − | + | ||
| − | ===Երգ ութերորդ=== | + | === Երգ ութերորդ === |
| − | <poem> | + | <poem style='margin:0ex 5ex'> |
| − | Սակայն, ասեմ, որ չհասած տակավին | + | {{տող|1}}Սակայն, ասեմ, որ չհասած տակավին |
Ստորոտը աշտարակի բարձրաբերձ, | Ստորոտը աշտարակի բարձրաբերձ, | ||
Մեր աչքերը նրա գագաթն ուղղվեցին. | Մեր աչքերը նրա գագաթն ուղղվեցին. | ||
| − | 4 Քանզի այնտեղ երկու լույսեր | + | {{տող|4}}Քանզի այնտեղ երկու լույսեր դուրս եկան, |
Մի երրորդն էլ, որ հազիվ էր նկատվում, | Մի երրորդն էլ, որ հազիվ էր նկատվում, | ||
| − | Վառվեց հեռվում իբրև նրանց | + | Վառվեց հեռվում իբրև նրանց պատասխան։ |
| − | 7 Ես դիմելով ծովին ամեն գիտությանց, | + | {{տող|7}}Ես դիմելով ծովին ամեն գիտությանց, |
Հարցրի. «Վարպե՛տ, այդ ի՞նչ լույսեր են դրանք. | Հարցրի. «Վարպե՛տ, այդ ի՞նչ լույսեր են դրանք. | ||
Ի՞նչ ասում ու պատասխանում են միմյանց»։ | Ի՞նչ ասում ու պատասխանում են միմյանց»։ | ||
| − | 10 Եվ նա ասաց. «Հիմա ինչ որ կերևա | + | {{տող|10}}Եվ նա ասաց. «Հիմա ինչ որ կերևա |
Տղմուտ ճահճում, դա կարող ես նկատել, | Տղմուտ ճահճում, դա կարող ես նկատել, | ||
| − | Եթե մեգը քեզ արգելակ | + | Եթե մեգը քեզ արգելակ չդառնա»։ |
| − | 13 Նետը երբեք այնպես թեթև ու արագ | + | {{տող|13}}Նետը երբեք այնպես թեթև ու արագ |
Չի արձակվել պրկված լարից աղեղի, | Չի արձակվել պրկված լարից աղեղի, | ||
Ինչպես տեսա փոքրածավալ մի նավակ, | Ինչպես տեսա փոքրածավալ մի նավակ, | ||
| − | 16 Որ սրընթաց խոյանում էր դեպի մեզ, | + | {{տող|16}}Որ սրընթաց խոյանում էր դեպի մեզ, |
Թիավարված մի հոգուց, որ գոռում էր, | Թիավարված մի հոգուց, որ գոռում էր, | ||
«Դժխեմ հոգի, ահա եկար վերջապես»։ | «Դժխեմ հոգի, ահա եկար վերջապես»։ | ||
| − | 19 «Ֆլեգիաս , Ֆլեգիաս, զուր ես գոռում այս անգամ,— | + | {{տող|19}}«Ֆլեգիաս , Ֆլեգիաս, զուր ես գոռում այս անգամ,— |
Ասաց տերըս։— Մենք քոնը չենք, եկել ենք | Ասաց տերըս։— Մենք քոնը չենք, եկել ենք | ||
Անց կենալու այս ճահիճով ապական»։ | Անց կենալու այս ճահիճով ապական»։ | ||
| − | 22 Ինչպես նա ով խաբեության մի ի լուր | + | {{տող|22}}Ինչպես նա ով խաբեության մի ի լուր |
Սրտնեղվում ու սրտմտում է խորապես, | Սրտնեղվում ու սրտմտում է խորապես, | ||
Այսպես սրտնեց Ֆլեգիասը զուսպ ու լուռ։ | Այսպես սրտնեց Ֆլեգիասը զուսպ ու լուռ։ | ||
| − | 25 Առաջնորդըս նրա մակույկը իջավ, | + | {{տող|25}}Առաջնորդըս նրա մակույկը իջավ, |
Եվ ապա ինձ իջեցրեց իր կողքին. | Եվ ապա ինձ իջեցրեց իր կողքին. | ||
Իմ մտնելով լոկ մակույկը ծանրացավ . | Իմ մտնելով լոկ մակույկը ծանրացավ . | ||
| − | 28 Հենց որ այսպես զետեղվեցինք երկուստեք, | + | {{տող|28}}Հենց որ այսպես զետեղվեցինք երկուստեք, |
Հին մակույկը առաջ շարժվեց սրընթաց, | Հին մակույկը առաջ շարժվեց սրընթաց, | ||
Ճեղքելով ջուրն ավելի խոր, քան երբեք։ | Ճեղքելով ջուրն ավելի խոր, քան երբեք։ | ||
| − | 31 Մինչ մենք ճահճով ճեպում էինք անարգել, | + | {{տող|31}}Մինչ մենք ճահճով ճեպում էինք անարգել, |
| − | Ինձ հանդիպեց տղմոտ մեկը | + | Ինձ հանդիպեց տղմոտ մեկը և ասաց. |
«Ո՞վ ես դու, որ ժամիցըդ վաղ ես եկել»։ | «Ո՞վ ես դու, որ ժամիցըդ վաղ ես եկել»։ | ||
| − | 34 Եվ ես նրան. «Եկել եմ ոչ մնալու. | + | {{տող|34}}Եվ ես նրան. «Եկել եմ ոչ մնալու. |
Իսկ դու ով ես, որ աղտեղված ես այդպես»։ | Իսկ դու ով ես, որ աղտեղված ես այդպես»։ | ||
Ասաց. «Մեկն եմ դատապարտված ողբալու»։ | Ասաց. «Մեկն եմ դատապարտված ողբալու»։ | ||
| − | 37 Եվ ես նրան. «Ողբա, սգա դու այդպես, | + | {{տող|37}}Եվ ես նրան. «Ողբա, սգա դու այդպես, |
Անիծյալ ու լպիրշ հոգի, վասնզի | Անիծյալ ու լպիրշ հոգի, վասնզի | ||
Կեղտիդ մեջ էլ լավ ճանաչում եմ ես քեզ»։ | Կեղտիդ մեջ էլ լավ ճանաչում եմ ես քեզ»։ | ||
| − | 40 Այնժամ ցասմամբ նա ինձ մեկնեց ձեռքերն իր. | + | {{տող|40}}Այնժամ ցասմամբ նա ինձ մեկնեց ձեռքերն իր. |
Բայց առաջնորդս հրեց նրան, ասելով. | Բայց առաջնորդս հրեց նրան, ասելով. | ||
«Շուտ դեն գնա, մյուս շների հետ կորչիր»։ | «Շուտ դեն գնա, մյուս շների հետ կորչիր»։ | ||
| − | 43 Ապա բազկով վզիս փարվեց դող ի դող, | + | {{տող|43}}Ապա բազկով վզիս փարվեց դող ի դող, |
Ինձ պագավ ու ասաց. «Հոգի զայրասիրտ, | Ինձ պագավ ու ասաց. «Հոգի զայրասիրտ, | ||
Քեզ հղացողն հավետ օրհնյալ լինի թող,— | Քեզ հղացողն հավետ օրհնյալ լինի թող,— | ||
| − | 46 Նա աշխարհում մեծամիտ մեկն է եղել | + | {{տող|46}}Նա աշխարհում մեծամիտ մեկն է եղել |
Եվ թողել է վատ հիշատակ իր մասին, | Եվ թողել է վատ հիշատակ իր մասին, | ||
Դրանից է այստեղ այնպես կատաղել։ | Դրանից է այստեղ այնպես կատաղել։ | ||
| − | 49 Երկրում ինչքան մեծամեծներ կան անհարգ, | + | {{տող|49}}Երկրում ինչքան մեծամեծներ կան անհարգ, |
Որոնք այստեղ թավալվում են խոզի պես, | Որոնք այստեղ թավալվում են խոզի պես, | ||
Իրենց մասին թողած անուն մի անարգ»։ | Իրենց մասին թողած անուն մի անարգ»։ | ||
| − | 52 Եվ ես. «Վարպե՛տ, շատ պիտի գոհ լինեի, | + | {{տող|52}}Եվ ես. «Վարպե՛տ, շատ պիտի գոհ լինեի, |
Եթե մենք դեռ ճահճալճից դուրս չեկած՝ | Եթե մենք դեռ ճահճալճից դուրս չեկած՝ | ||
Այս ջրի մեջ նրան սուզված տեսնեի»։ | Այս ջրի մեջ նրան սուզված տեսնեի»։ | ||
| − | 55 Եվ նա. «Դեռևս դեմի ափը չհասած, | + | {{տող|55}}Եվ նա. «Դեռևս դեմի ափը չհասած, |
Դու կստանաս քո փափագին գոհացում. | Դու կստանաս քո փափագին գոհացում. | ||
Արդար է, որ դու քեզ զգաս գոհացած»։ | Արդար է, որ դու քեզ զգաս գոհացած»։ | ||
| − | 58 Քիչ անց տեսա, որ ընկերները պղծուն | + | {{տող|58}}Քիչ անց տեսա, որ ընկերները պղծուն |
Նրա վրա այնպես գրոհ գործեցին, | Նրա վրա այնպես գրոհ գործեցին, | ||
Որ գոհությամբ ես փառք տվի Աստծուն։ | Որ գոհությամբ ես փառք տվի Աստծուն։ | ||
| − | 61 «Զա՛րկ Արջենտուն»,— գոռում էին համորեն, | + | {{տող|61}}«Զա՛րկ Արջենտուն»,— գոռում էին համորեն, |
Իսկ կատաղած ֆլորենտացի այն հոգին | Իսկ կատաղած ֆլորենտացի այն հոգին | ||
Ատամներով կծոտում էր ինքն իրեն։ | Ատամներով կծոտում էր ինքն իրեն։ | ||
| − | 64 Եվ ես նրան այդ վիճակում թողեցի։ | + | {{տող|64}}Եվ ես նրան այդ վիճակում թողեցի։ |
Սակայն հանկարծ ճիչեր հասան ականջիս, | Սակայն հանկարծ ճիչեր հասան ականջիս, | ||
Եվ ես ուշի ուշով առաջ նայեցի։ | Եվ ես ուշի ուշով առաջ նայեցի։ | ||
| − | 67 Բարի վարպետս ինձ բացատրեց. «Որդյա՛կ, արդ | + | {{տող|67}}Բարի վարպետս ինձ բացատրեց. «Որդյա՛կ, արդ |
Մոտեցել ենք մենք Դևպետի քաղաքին , | Մոտեցել ենք մենք Դևպետի քաղաքին , | ||
Ուր բազմաթիվ հոգիներ կան մեղապարտ»։ | Ուր բազմաթիվ հոգիներ կան մեղապարտ»։ | ||
| − | 70 Եվ ես. «Վարպե՛տ, արդեն տեսնում եմ ի ցած | + | {{տող|70}}Եվ ես. «Վարպե՛տ, արդեն տեսնում եմ ի ցած |
Բոսորագույն պարիսպները նրա ձիգ, | Բոսորագույն պարիսպները նրա ձիգ, | ||
Կարծես դուրս են եկել հրից շիկացած»։ | Կարծես դուրս են եկել հրից շիկացած»։ | ||
| − | 73 Եվ նա ասաց. «Դա Դժոխքն է ստորին, | + | {{տող|73}}Եվ նա ասաց. «Դա Դժոխքն է ստորին, |
Ուր վառվում է հավերժական մի կրակ, | Ուր վառվում է հավերժական մի կրակ, | ||
Որից որմերն հեռվից տալիս են կարմրին։ | Որից որմերն հեռվից տալիս են կարմրին։ | ||
| − | 76 Մենք ի վերջո հասանք խորունկ ջրանցքին, | + | {{տող|76}}Մենք ի վերջո հասանք խորունկ ջրանցքին, |
Որով շուրջ էր պատած երկիրն այս ցավոտ, | Որով շուրջ էր պատած երկիրն այս ցավոտ, | ||
Որի որմերն ասես երկաթ լինեին։ | Որի որմերն ասես երկաթ լինեին։ | ||
| − | 79 Կատարելով մի շրջանցում շեղակի, | + | {{տող|79}}Կատարելով մի շրջանցում շեղակի, |
Եկանք մի տեղ, ուր նավարարը գոչեց. | Եկանք մի տեղ, ուր նավարարը գոչեց. | ||
«Դեհ դուրս եկեք, մուտքն այստեղ է քաղաքի»։ | «Դեհ դուրս եկեք, մուտքն այստեղ է քաղաքի»։ | ||
| − | 82 Դռների վրա տեսա դևեր բազմաթիվ, | + | {{տող|82}}Դռների վրա տեսա դևեր բազմաթիվ, |
Որոնք միմյանց ասում էին զայրագին. | Որոնք միմյանց ասում էին զայրագին. | ||
«Ո՞վ է սա, որ դեռ չմեռած ստուգիվ, | «Ո՞վ է սա, որ դեռ չմեռած ստուգիվ, | ||
| − | 85 Մեռյալների բնակավայրն է եկել»։ | + | {{տող|85}}Մեռյալների բնակավայրն է եկել»։ |
Այնժամ վարպետս նշանացի հասկացրեց, | Այնժամ վարպետս նշանացի հասկացրեց, | ||
Որ ուզում է մի պահ հետները խոսել։ | Որ ուզում է մի պահ հետները խոսել։ | ||
| − | 88 Քիչ զսպելով իրենց զայրույթը ահեղ, | + | {{տող|88}}Քիչ զսպելով իրենց զայրույթը ահեղ, |
«Մենակ դու եկ, թող նա գնա,— ասացին,— | «Մենակ դու եկ, թող նա գնա,— ասացին,— | ||
Նա, որ այդպես հանդգնել է գալ այստեղ։ | Նա, որ այդպես հանդգնել է գալ այստեղ։ | ||
| − | 91 Թող նա մենակ վերադառնա ճամփով խոլ. | + | {{տող|91}}Թող նա մենակ վերադառնա ճամփով խոլ. |
Իսկ դու հավետ այստեղ մեզ մոտ կմնաս, | Իսկ դու հավետ այստեղ մեզ մոտ կմնաս, | ||
Դու որ նրան այս զնդանն ես բերել խոր»։ | Դու որ նրան այս զնդանն ես բերել խոր»։ | ||
| − | 94 Թե ես որքան զարհուրեցի, ընթերցող, | + | {{տող|94}}Թե ես որքան զարհուրեցի, ընթերցող, |
Չարագուշակ այդ խոսքերից, դու դատիր, | Չարագուշակ այդ խոսքերից, դու դատիր, | ||
Կարծեցի թե էլ ետ դառնալ չեմ կարող։ | Կարծեցի թե էլ ետ դառնալ չեմ կարող։ | ||
| − | 97 Ես ասացի. «Ո՛վ առաջնորդ թանկագին, | + | {{տող|97}}Ես ասացի. «Ո՛վ առաջնորդ թանկագին, |
Դու որ հաճախ իմ զորավիգն ես եղել | Դու որ հաճախ իմ զորավիգն ես եղել | ||
Եվ ինձ փրկել վտանգներից ահագին, | Եվ ինձ փրկել վտանգներից ահագին, | ||
| − | 100 Մի՛ թողնիր ինձ այստեղ այսպես անպաշտպան, | + | {{տող|100}}Մի՛ թողնիր ինձ այստեղ այսպես անպաշտպան, |
Եվ եթե մեզ խոչընդոտ են հարուցում, | Եվ եթե մեզ խոչընդոտ են հարուցում, | ||
Իսկույն բռնենք վերադարձի մեր ճամփան։ | Իսկույն բռնենք վերադարձի մեր ճամփան։ | ||
| − | 103 Եվ իմ տերը, որ ինձ այդտեղ էր բերել, | + | {{տող|103}}Եվ իմ տերը, որ ինձ այդտեղ էր բերել, |
Ասաց. «Վանիր քո երկյուղը, աստ ոչ ոք | Ասաց. «Վանիր քո երկյուղը, աստ ոչ ոք | ||
Չի կարող մեր առաջընթացին արգելել։ | Չի կարող մեր առաջընթացին արգելել։ | ||
| − | 106 Ինձ սպասիր և քո հոգին հուսաբեկ | + | {{տող|106}}Ինձ սպասիր և քո հոգին հուսաբեկ |
Ամրապնդիր, սնիր բարի հույսերով. | Ամրապնդիր, սնիր բարի հույսերով. | ||
Այս խորքերում քեզ չեմ թողնի ես երբեք»։ | Այս խորքերում քեզ չեմ թողնի ես երբեք»։ | ||
| − | 109 Եվ հեռացավ մի պահ հայրըս բարեծին, | + | {{տող|109}}Եվ հեռացավ մի պահ հայրըս բարեծին, |
Ինձ թողնելով երկբայության մեջ այնպես, | Ինձ թողնելով երկբայության մեջ այնպես, | ||
Որ իմ գլխում «ոչ»֊ն ու «այո»֊ն վիճեցին ։ | Որ իմ գլխում «ոչ»֊ն ու «այո»֊ն վիճեցին ։ | ||
| − | 112 Նրա խոսքերն հնար չեղավ ինձ լսել. | + | {{տող|112}}Նրա խոսքերն հնար չեղավ ինձ լսել. |
Բայց նա երկար դևերի մոտ չմնաց, | Բայց նա երկար դևերի մոտ չմնաց, | ||
Քանզի նրանք շտապեցին ներս վազել։ | Քանզի նրանք շտապեցին ներս վազել։ | ||
| − | 115 Նրանք իսկույն դռներն ամուր փակեցին | + | {{տող|115}}Նրանք իսկույն դռներն ամուր փակեցին |
Առաջնորդիս առջև, որ դուրս մնալով, | Առաջնորդիս առջև, որ դուրս մնալով, | ||
Վերադարձավ դանդաղաքայլ ու լռին։ | Վերադարձավ դանդաղաքայլ ու լռին։ | ||
| − | 118 Աչքերն հակած և ժրությանը կորցրած՝ | + | {{տող|118}}Աչքերն հակած և ժրությանը կորցրած՝ |
Նա հառաչով այս խոսքերն էր մրմնջում. | Նա հառաչով այս խոսքերն էր մրմնջում. | ||
«Ո՞վ երեսիս փակեց որջն այս մեղսամած»։ | «Ո՞վ երեսիս փակեց որջն այս մեղսամած»։ | ||
| − | 121 Եվ ինձ ասաց. «Հակառակ իմ խռովքին, | + | {{տող|121}}Եվ ինձ ասաց. «Հակառակ իմ խռովքին, |
Դու հանգիստ կաց, ես այս մարտում կհաղթեմ, | Դու հանգիստ կաց, ես այս մարտում կհաղթեմ, | ||
Ով էլ թեկուզ ընդդիմանա մեր մուտքին։ | Ով էլ թեկուզ ընդդիմանա մեր մուտքին։ | ||
| − | 124 Նորության չէ այդ լրբությունը նրանց. | + | {{տող|124}}Նորության չէ այդ լրբությունը նրանց. |
Նրանք նույն բանն արին դռանն արտաքին , | Նրանք նույն բանն արին դռանն արտաքին , | ||
Որ դեռ մինչև հիմա բաց է մնացած։ | Որ դեռ մինչև հիմա բաց է մնացած։ | ||
| − | 127 Վրան տեսար արձանագիրը դժնյակ։ | + | {{տող|127}}Վրան տեսար արձանագիրը դժնյակ։ |
Ահա արդեն այդ դռնից ներս է անցել | Ահա արդեն այդ դռնից ներս է անցել | ||
Եվ իջնում է ներքև մեկը միայնակ, | Եվ իջնում է ներքև մեկը միայնակ, | ||
| − | 130 Որ կարող է այս քաղաքը մեզ բացել»։ | + | {{տող|130}}Որ կարող է այս քաղաքը մեզ բացել»։ |
| − | </poem> | + | </poem> |
| − | + | ||
| − | ===Երգ իններորդ=== | + | === Երգ իններորդ === |
| − | <poem> | + | <poem style='margin:0ex 5ex'> |
| − | Այն գույնը, որ վախը դեմքիս դրոշմեց | + | {{տող|1}}Այն գույնը, որ վախը դեմքիս դրոշմեց |
Առաջնորդիս վերադարձը երբ տեսա, | Առաջնորդիս վերադարձը երբ տեսա, | ||
Նրան իսկույն վանել տվեց հույզքն իր մեծ։ | Նրան իսկույն վանել տվեց հույզքն իր մեծ։ | ||
| − | 4 Նա կանգնեց ու նայեց, աչքը կիսագոց, | + | {{տող|4}}Նա կանգնեց ու նայեց, աչքը կիսագոց, |
Զի հայացքը հեռու ուղղել չէր կարող | Զի հայացքը հեռու ուղղել չէր կարող | ||
Աղջամուղջի և մշուշի միջով հոծ։ | Աղջամուղջի և մշուշի միջով հոծ։ | ||
| − | 7 «Բայց,— ասաց նա,— պետք է հաղթենք այս մարտում, | + | {{տող|7}}«Բայց,— ասաց նա,— պետք է հաղթենք այս մարտում, |
Ապա թե ոչ... Կա այնպիսի մի նեցուկ. | Ապա թե ոչ... Կա այնպիսի մի նեցուկ. | ||
Օ՛, ուր է նա և ինչու է ուշանում»։ | Օ՛, ուր է նա և ինչու է ուշանում»։ | ||
| − | 10 Ես լավ տեսա, թե ինչպես նա քողարկեց | + | {{տող|10}}Ես լավ տեսա, թե ինչպես նա քողարկեց |
Առկախ թողած իր այն խոսքը մյուսով, | Առկախ թողած իր այն խոսքը մյուսով, | ||
Որոնց միջև տարբերության կար մի մեծ։ | Որոնց միջև տարբերության կար մի մեծ։ | ||
| − | 13 Բայց և այնպես վախ զգացի առժամայն, | + | {{տող|13}}Բայց և այնպես վախ զգացի առժամայն, |
Զի այդ ընդհատ խոսքին գուցե ես տվի | Զի այդ ընդհատ խոսքին գուցե ես տվի | ||
Ավելի վատ իմաստ, քան թե ուներ այն։ | Ավելի վատ իմաստ, քան թե ուներ այն։ | ||
| − | 16 «Ձեզնից մեկը այս անդնդում խորասույզ | + | {{տող|16}}«Ձեզնից մեկը այս անդնդում խորասույզ |
Իջա՞վ արդյոք պարունակից առաջին, | Իջա՞վ արդյոք պարունակից առաջին, | ||
Ուր պատիժը լոկ սպասելն է անհույս»։ | Ուր պատիժը լոկ սպասելն է անհույս»։ | ||
| − | 19 Այսպես հարցրի, և նա տվեց պատասխան. | + | {{տող|19}}Այսպես հարցրի, և նա տվեց պատասխան. |
«Մինչև հիմա հազվադեպ է պատահել, | «Մինչև հիմա հազվադեպ է պատահել, | ||
Որ մեզնից մեկն անցած լինի այս ճամփան։ | Որ մեզնից մեկն անցած լինի այս ճամփան։ | ||
| − | 22 Ես մի անգամ եղել եմ այս խոռոչում, | + | {{տող|22}}Ես մի անգամ եղել եմ այս խոռոչում, |
| − | Կախարդանքով Երիքթոնի | + | Կախարդանքով Երիքթոնի այն անգութ, |
Որը հոգվոց իրենց մարմնոց էր կանչում։ | Որը հոգվոց իրենց մարմնոց էր կանչում։ | ||
| − | 25 Ես նոր էի զրկվել մարմնից կենդանի, | + | {{տող|25}}Ես նոր էի զրկվել մարմնից կենդանի, |
Երբ նա ինձ այս պարսպից ներս մտցրեց, | Երբ նա ինձ այս պարսպից ներս մտցրեց, | ||
Որ դուրս բերեմ մեկին մարզից Հուդայի ։ | Որ դուրս բերեմ մեկին մարզից Հուդայի ։ | ||
| − | 28 Իսկ սա վայրն է ամենից խոր ու նսեմ | + | {{տող|28}}Իսկ սա վայրն է ամենից խոր ու նսեմ |
Եվ հեռագույնն համայնածիր երկնքից. | Եվ հեռագույնն համայնածիր երկնքից. | ||
Վստահ եղիր, ես ճանապարհը գիտեմ։ | Վստահ եղիր, ես ճանապարհը գիտեմ։ | ||
| − | 31 Այս ճահիճը, որ արձակում է գարշ հոտ, | + | {{տող|31}}Այս ճահիճը, որ արձակում է գարշ հոտ, |
Օղակում է այս քաղաքը տանջալի, | Օղակում է այս քաղաքը տանջալի, | ||
Ուր չենք կարող մենք ներս մտնել վեհերոտ»։ | Ուր չենք կարող մենք ներս մտնել վեհերոտ»։ | ||
| − | 34 Չեմ հիշում, թե ուրիշ ինչեր դեռ ասաց, | + | {{տող|34}}Չեմ հիշում, թե ուրիշ ինչեր դեռ ասաց, |
Քանզի ամբողջ ուշադրությանս ուղղված էր | Քանզի ամբողջ ուշադրությանս ուղղված էր | ||
Դեպի գագաթն աշտարակի իմ տեսած։ | Դեպի գագաթն աշտարակի իմ տեսած։ | ||
| − | 37 Ահա հանկարծ նրա վրա կանգնեցին | + | {{տող|37}}Ահա հանկարծ նրա վրա կանգնեցին |
| − | Դժոխքի երեք Ֆուրիաները | + | Դժոխքի երեք Ֆուրիաները արնաներկ, |
Որ ունեին տեսք ու կեցվածք կանացի։ | Որ ունեին տեսք ու կեցվածք կանացի։ | ||
| − | 40 Նրանց պատել էին կանաչ հիդրաներ, | + | {{տող|40}}Նրանց պատել էին կանաչ հիդրաներ, |
Իսկ գլուխներն ահեղ՝ փոխան մազերի | Իսկ գլուխներն ահեղ՝ փոխան մազերի | ||
Կրում էին եղջերավոր օձիկներ։ | Կրում էին եղջերավոր օձիկներ։ | ||
| − | 43 Եվ վարպետըս, որ ճանաչեց վաղվաղի | + | {{տող|43}}Եվ վարպետըս, որ ճանաչեց վաղվաղի |
Նաժիշտներին տարտարոսի տիրուհու, | Նաժիշտներին տարտարոսի տիրուհու, | ||
Ասաց. «Նայիր Երիններին կատաղի։ | Ասաց. «Նայիր Երիններին կատաղի։ | ||
| − | 46 Աջ կողմինը Ալեկտոն է դառնահեծ, | + | {{տող|46}}Աջ կողմինը Ալեկտոն է դառնահեծ, |
Ձախ կողմինը Մեգերան է, իսկ նրանց | Ձախ կողմինը Մեգերան է, իսկ նրանց | ||
Մեջտեղինը Տիսիֆոնն է»։ Եվ լռեց։ | Մեջտեղինը Տիսիֆոնն է»։ Եվ լռեց։ | ||
| − | 49 Ամեն մեկն իր կուրծքն էր ցտում և ապա | + | {{տող|49}}Ամեն մեկն իր կուրծքն էր ցտում և ապա |
Իրեն ծեծում ու ճչում էր այնպես զիլ, | Իրեն ծեծում ու ճչում էր այնպես զիլ, | ||
Որ ես ահից առաջնորդիս պինդ կպա։ | Որ ես ահից առաջնորդիս պինդ կպա։ | ||
| − | 52 «Մեդուսան | + | {{տող|52}}«Մեդուսան գա, մենք նրան քար կդարձնենք,— |
Ասում էին նրանք ներքև նայելով.— | Ասում էին նրանք ներքև նայելով.— | ||
Թեսեոսին զուր անպատիժ թողինք մենք »։ | Թեսեոսին զուր անպատիժ թողինք մենք »։ | ||
| − | 55 «Շուտ շուռ արի և քո աչքերը փակիր, | + | {{տող|55}}«Շուտ շուռ արի և քո աչքերը փակիր, |
Քանզի եթե Գորգոնն այստեղ երևա, | Քանզի եթե Գորգոնն այստեղ երևա, | ||
Էլ չես կարող վերադառնալ դու երկիր»։ | Էլ չես կարող վերադառնալ դու երկիր»։ | ||
| − | 58 Այսպես ասաց տերս և անձամբ ինձ շրջեց, | + | {{տող|58}}Այսպես ասաց տերս և անձամբ ինձ շրջեց, |
Եվ շատ վստահ չլինելով ձեռքերիս՝ | Եվ շատ վստահ չլինելով ձեռքերիս՝ | ||
Իր ձեռքերով երկու աչքերըս փակեց։ | Իր ձեռքերով երկու աչքերըս փակեց։ | ||
| − | 61 Դուք, որ ունեք ողջմտություն սեփական, | + | {{տող|61}}Դուք, որ ունեք ողջմտություն սեփական, |
Ուշ դարձրեք բարոյական իմաստին, | Ուշ դարձրեք բարոյական իմաստին, | ||
Որ կա խորքում իմ տողերի այլաբան։ | Որ կա խորքում իմ տողերի այլաբան։ | ||
| − | 64 Ահա արդեն գորշ ջրերի վրայով | + | {{տող|64}}Ահա արդեն գորշ ջրերի վրայով |
Հասնում էր մեզ շռնդալի մի աղմուկ, | Հասնում էր մեզ շռնդալի մի աղմուկ, | ||
Որ ցնցում էր երկու ափերն ալեխռով, | Որ ցնցում էր երկու ափերն ալեխռով, | ||
| − | 67 Այնպես, ինչպես փոթորիկը սաստկահույզ, | + | {{տող|67}}Այնպես, ինչպես փոթորիկը սաստկահույզ, |
Որ ծագում է հոսանքներից օդային, | Որ ծագում է հոսանքներից օդային, | ||
Թնդացնում է անտառները նորաբույս, | Թնդացնում է անտառները նորաբույս, | ||
| − | 70 Քանցում ոստերն և դես ու դեն է գցում, | + | {{տող|70}}Քանցում ոստերն և դես ու դեն է գցում, |
Եվ փոշու ամպ բարձրացնելով իր առջև՝ | Եվ փոշու ամպ բարձրացնելով իր առջև՝ | ||
Հոտաղներին ու հոտերին հալածում։ | Հոտաղներին ու հոտերին հալածում։ | ||
| − | 73 Բաց անելով աչքերս ասաց. «Հիմա դու | + | {{տող|73}}Բաց անելով աչքերս ասաց. «Հիմա դու |
Տեսողությունդ ուղղիր ճահճի այն կետին, | Տեսողությունդ ուղղիր ճահճի այն կետին, | ||
Ուր ավելի հոծ է մշուշն ու ազդու»։ | Ուր ավելի հոծ է մշուշն ու ազդու»։ | ||
| − | 76 Գորտերն ինչպես թշնամի օձ տեսնելիս | + | {{տող|76}}Գորտերն ինչպես թշնամի օձ տեսնելիս |
Բոլորը մեկ չքանում են ջրի տակ | Բոլորը մեկ չքանում են ջրի տակ | ||
Եվ սահմռկած՝ հատակին կուչ են գալիս, | Եվ սահմռկած՝ հատակին կուչ են գալիս, | ||
| − | 79 Այսպես տեսա ես հոգիներ հազարյակ, | + | {{տող|79}}Այսպես տեսա ես հոգիներ հազարյակ, |
Որոնք փախչում էին մեկի առջևից, | Որոնք փախչում էին մեկի առջևից, | ||
Որ անցնում էր Ստիքսն ինչպես մի ցամաք։ | Որ անցնում էր Ստիքսն ինչպես մի ցամաք։ | ||
| − | 82 Նա ձախ ձեռքը ստեպ առաջ էր տանում, | + | {{տող|82}}Նա ձախ ձեռքը ստեպ առաջ էր տանում, |
Հեռացնելով իր աչքերից մեգը խիտ, | Հեռացնելով իր աչքերից մեգը խիտ, | ||
Եվ կարծես նա լոկ դրանից էր նեղվում։ | Եվ կարծես նա լոկ դրանից էր նեղվում։ | ||
| − | 85 Ճանաչելով սուրհանդակին երկնքի , | + | {{տող|85}}Ճանաչելով սուրհանդակին երկնքի , |
Դարձա տիրոջս, և սա նշան արեց ինձ, | Դարձա տիրոջս, և սա նշան արեց ինձ, | ||
Որ խոնարհվեմ լռին՝ ի ցույց հարգանքի։ | Որ խոնարհվեմ լռին՝ ի ցույց հարգանքի։ | ||
| − | 88 Օ՜, նա որքան լի էր թվում բարկությամբ։ | + | {{տող|88}}Օ՜, նա որքան լի էր թվում բարկությամբ։ |
Եկավ կանգնեց դռան առջև ամրափակ | Եկավ կանգնեց դռան առջև ամրափակ | ||
Եվ ճպոտով այն բաց արեց հեշտությամբ։ | Եվ ճպոտով այն բաց արեց հեշտությամբ։ | ||
| − | 91 «Ո՛վ երկնքից վտարվածներ , անարգ ցեղ,— | + | {{տող|91}}«Ո՛վ երկնքից վտարվածներ , անարգ ցեղ,— |
Սաստեց նրանց, կանգնած մուտքին ահավոր,— | Սաստեց նրանց, կանգնած մուտքին ահավոր,— | ||
Որտեղի՞ց է հանդգնությանը այդ ձեր. | Որտեղի՞ց է հանդգնությանը այդ ձեր. | ||
| − | 94 Ինչո՞ւ եք դուք հակառակվում այն կամքին, | + | {{տող|94}}Ինչո՞ւ եք դուք հակառակվում այն կամքին, |
Որ երբեք իր նպատակից չի շեղվում, | Որ երբեք իր նպատակից չի շեղվում, | ||
Եվ կարող է պատուհասել ձեզ կրկին։ | Եվ կարող է պատուհասել ձեզ կրկին։ | ||
| − | 97 Ի՞նչ օգուտ ձեզ հեստել վճռի դեմ հաստված. | + | {{տող|97}}Ի՞նչ օգուտ ձեզ հեստել վճռի դեմ հաստված. |
Ձեր Կերբերոսն, եթե լավ եք դուք հիշում, | Ձեր Կերբերոսն, եթե լավ եք դուք հիշում, | ||
Դեռ կրում է քիթն ու մռութը ջարդված»։ | Դեռ կրում է քիթն ու մռութը ջարդված»։ | ||
| − | 100 Վերադարձավ ապա ճամփով գարշելի, | + | {{տող|100}}Վերադարձավ ապա ճամփով գարշելի, |
Առանց մի բառ մեզ ասելու, ինչպես նա, | Առանց մի բառ մեզ ասելու, ինչպես նա, | ||
Ով դիմացի անձի հոգսից ավելի | Ով դիմացի անձի հոգսից ավելի | ||
| − | 103 Մտահոգված, տարված է այլ հոգսերով։ | + | {{տող|103}}Մտահոգված, տարված է այլ հոգսերով։ |
Եվ մենք այսպես դեպի քաղաքն ուղղվեցինք, | Եվ մենք այսպես դեպի քաղաքն ուղղվեցինք, | ||
Սրտապնդված սրբազանի խոսքերով։ | Սրտապնդված սրբազանի խոսքերով։ | ||
| − | 106 Մենք ներս մտանք բոլորովին անարգել. | + | {{տող|106}}Մենք ներս մտանք բոլորովին անարգել. |
Ես, որ այնքան ուզում էի իմանալ, | Ես, որ այնքան ուզում էի իմանալ, | ||
Թե ամրոցն այդ ինչ էր իր մեջ ներփակել, | Թե ամրոցն այդ ինչ էր իր մեջ ներփակել, | ||
| − | 109 Մտնելուս պես իմ աչքերը շրջեցի | + | {{տող|109}}Մտնելուս պես իմ աչքերը շրջեցի |
Եվ ամենուր տեսա մի դաշտ ընդարձակ, | Եվ ամենուր տեսա մի դաշտ ընդարձակ, | ||
Լի ցավերով ու կոծերով ահռելի։ | Լի ցավերով ու կոծերով ահռելի։ | ||
| − | 112 Ինչպես Առլում , ուր Ռոդանն է լճանում, | + | {{տող|112}}Ինչպես Առլում , ուր Ռոդանն է լճանում, |
Ինչպես Պոլում , Կառնարոյի ծոցի մոտ, | Ինչպես Պոլում , Կառնարոյի ծոցի մոտ, | ||
Ուր Իտալիո սահմաններն են վերջանում, | Ուր Իտալիո սահմաններն են վերջանում, | ||
| − | 115 Շիրիմներ կան, որ վայրն անհարթ են դարձնում, | + | {{տող|115}}Շիրիմներ կան, որ վայրն անհարթ են դարձնում, |
Այսպես այստեղ կային բազում շիրիմներ, | Այսպես այստեղ կային բազում շիրիմներ, | ||
Որոնք տխուր պատկեր էին ընծայում։ | Որոնք տխուր պատկեր էին ընծայում։ | ||
| − | 118 Նրանց շուրջը բոցեր էին բարձրանում, | + | {{տող|118}}Նրանց շուրջը բոցեր էին բարձրանում, |
Շիկացնելով նրանց այնպես սաստկորեն, | Շիկացնելով նրանց այնպես սաստկորեն, | ||
Ինչպես երբեք երկաթը չի շիկանում։ | Ինչպես երբեք երկաթը չի շիկանում։ | ||
| − | 121 Բացված էին կափարիչները նրանց, | + | {{տող|121}}Բացված էին կափարիչները նրանց, |
Ուրկից ելնում էին ողբերը հոգվոց, | Ուրկից ելնում էին ողբերը հոգվոց, | ||
Որոնք ներսում տանջվում էին հրախանձ։ | Որոնք ներսում տանջվում էին հրախանձ։ | ||
| − | 124 Ես ասացի. «Վարպե՛տ, ովքե՞ր են դրանք, | + | {{տող|124}}Ես ասացի. «Վարպե՛տ, ովքե՞ր են դրանք, |
Որոնք թաղված դագաղների մեջ նման՝ | Որոնք թաղված դագաղների մեջ նման՝ | ||
Արձակում են դառնակսկիծ հեծեծանք»։ | Արձակում են դառնակսկիծ հեծեծանք»։ | ||
| − | 127 Եվ նա ասաց. «Հերձվածների պետերն են | + | {{տող|127}}Եվ նա ասաց. «Հերձվածների պետերն են |
Իրենց բոլոր հարողների հետ մեկտեղ, | Իրենց բոլոր հարողների հետ մեկտեղ, | ||
Եվ լեցուն են դամբարաններն այս ամեն։ | Եվ լեցուն են դամբարաններն այս ամեն։ | ||
| − | 130 Նմանն այստեղ նմանի հետ է թաղված , | + | {{տող|130}}Նմանն այստեղ նմանի հետ է թաղված , |
Շիրիմներն են առավել կամ նվազ տաք »։ | Շիրիմներն են առավել կամ նվազ տաք »։ | ||
Եվ ապա մենք դեպի աջ կողմը ուղղված՝ | Եվ ապա մենք դեպի աջ կողմը ուղղված՝ | ||
| − | + | {{տող|133}}Դամբանների և պարսպի մեջ մտանք։ | |
</poem> | </poem> | ||
| + | === Երգ տասներորդ === | ||
| − | + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | |
| − | + | {{տող|1}}Դամբանների և պարսպի արանքով | |
| − | <poem> | + | |
| − | Դամբանների և պարսպի արանքով | + | |
Առաջացանք մեկըս մյուսի ետևից։ | Առաջացանք մեկըս մյուսի ետևից։ | ||
Հուսկ վարպետիս ես դիմեցի այս հարցով. | Հուսկ վարպետիս ես դիմեցի այս հարցով. | ||
| − | 4 «Ո՛վ վսեմ միտք, որ համաձայն բաղձանքիս | + | {{տող|4}}«Ո՛վ վսեմ միտք, որ համաձայն բաղձանքիս |
Ինձ տանում ես պարունակից պարունակ, | Ինձ տանում ես պարունակից պարունակ, | ||
Խոսիր ինձ և տուր գոհացում փափագիս։ | Խոսիր ինձ և տուր գոհացում փափագիս։ | ||
| − | 7 Կարելի՞ է շիրիմների մեջ պառկած | + | {{տող|7}}Կարելի՞ է շիրիմների մեջ պառկած |
Մարդկանց տեսնել։ Խուփերն ահա բացված են, | Մարդկանց տեսնել։ Խուփերն ահա բացված են, | ||
Եվ նրանց մոտ պահապան էլ չի կանգնած։ | Եվ նրանց մոտ պահապան էլ չի կանգնած։ | ||
| − | 10 Եվ նա ասաց. «Այդ բոլորը կփակվեն, | + | {{տող|10}}Եվ նա ասաց. «Այդ բոլորը կփակվեն, |
| − | Երբ հոգիներն Հովսափաթից | + | Երբ հոգիներն Հովսափաթից այստեղ գան |
Մարմինների հետ, որ երկրում կրել են։ | Մարմինների հետ, որ երկրում կրել են։ | ||
| − | 13 Այս կողմ ունեն գերեզմաններ առանձին | + | {{տող|13}}Այս կողմ ունեն գերեզմաններ առանձին |
| − | Էպիկուրն | + | Էպիկուրն ու հետևորդները նրա, |
Որոնք մարմնի հետ մեռցնում են և հոգին։ | Որոնք մարմնի հետ մեռցնում են և հոգին։ | ||
| − | 16 Աստ կգտնես պատասխանը քո հարցի | + | {{տող|16}}Աստ կգտնես պատասխանը քո հարցի |
Եվ կստանաս գոհացումը փափագիդ , | Եվ կստանաս գոհացումը փափագիդ , | ||
Որի մասին դու լռում ես մտացի»։ | Որի մասին դու լռում ես մտացի»։ | ||
| − | 19 Եվ ես նրան. «Բարեհոգի՛ իմաստուն, | + | {{տող|19}}Եվ ես նրան. «Բարեհոգի՛ իմաստուն, |
Բան չեմ խոսում և սիրտըս չեմ բաց անում, | Բան չեմ խոսում և սիրտըս չեմ բաց անում, | ||
Որպեսզի քեզ չպատճառեմ ձանձրություն»։ | Որպեսզի քեզ չպատճառեմ ձանձրություն»։ | ||
| − | 22 «Ո՛վ տոսկանցիդ, որ քաղաքով բոցավառ | + | {{տող|22}}«Ո՛վ տոսկանցիդ, որ քաղաքով բոցավառ |
Անցնում ես ողջ, այդպես համեստ խոսելով, | Անցնում ես ողջ, այդպես համեստ խոսելով, | ||
| − | Խնդրում եմ քեզ այստեղ մի պահ դու կանգ | + | Խնդրում եմ քեզ այստեղ մի պահ դու կանգ առ։ |
| − | 25 Քո բարբառը ցույց է տալիս հայտնապես, | + | {{տող|25}}Քո բարբառը ցույց է տալիս հայտնապես, |
| − | Որ ծնվել ես հայրենիքում | + | Որ ծնվել ես հայրենիքում այն ազնիվ, |
Որի հանդեպ գուցե շատ խիստ եղա ես»։ | Որի հանդեպ գուցե շատ խիստ եղա ես»։ | ||
| − | 28 Հանկարծ ահա այս խոսքերը դուրս եկան | + | {{տող|28}}Հանկարծ ահա այս խոսքերը դուրս եկան |
Մի դամբանի խորքից, և ես առ ահի | Մի դամբանի խորքից, և ես առ ահի | ||
Կիպ մոտեցա առաջնորդիս պատվական։ | Կիպ մոտեցա առաջնորդիս պատվական։ | ||
| − | 31 Եվ նա ասաց. «Այդպես ինչո՞ւ ես վեհեր։ | + | {{տող|31}}Եվ նա ասաց. «Այդպես ինչո՞ւ ես վեհեր։ |
| − | Նայիր այնտեղ Ֆարինատան | + | Նայիր այնտեղ Ֆարինատան է կանգնել։ |
Երևում է, ահա, մեջքից մինչև վեր»։ | Երևում է, ահա, մեջքից մինչև վեր»։ | ||
| − | 34 Աչքերս այնժամ նրա վրա առան կանգ. | + | {{տող|34}}Աչքերս այնժամ նրա վրա առան կանգ. |
Իսկ նա կուրծքն ու ճակատը վեր էր ցցել, | Իսկ նա կուրծքն ու ճակատը վեր էր ցցել, | ||
Դժոխքի դեմ ասես ուներ քամահրանք։ | Դժոխքի դեմ ասես ուներ քամահրանք։ | ||
| − | 37 Այն ժամանակ աոաջնորդըս ինձ թափով | + | {{տող|37}}Այն ժամանակ աոաջնորդըս ինձ թափով |
Դամբանների միջով մղեց դեպի նա, | Դամբանների միջով մղեց դեպի նա, | ||
Ասելով ինձ. «Խոսիր նրա հետ չափով»։ | Ասելով ինձ. «Խոսիր նրա հետ չափով»։ | ||
| − | 40 Երբ ես նրա դամբարանի մոտ հասա, | + | {{տող|40}}Երբ ես նրա դամբարանի մոտ հասա, |
Նա ինձ նայեց և վեսորեն ինձ հարցրեց. | Նա ինձ նայեց և վեսորեն ինձ հարցրեց. | ||
«Ովքե՞ր էին քո նախնիները, ասա՛»։ | «Ովքե՞ր էին քո նախնիները, ասա՛»։ | ||
| − | 43 Ես նրանից ոչինչ ծածկել չուզելով, | + | {{տող|43}}Ես նրանից ոչինչ ծածկել չուզելով, |
Մերոնց մասին իմ գիտցածը պատմեցի։ | Մերոնց մասին իմ գիտցածը պատմեցի։ | ||
Եվ նա ասաց հոնքերը վեր քաշելով. | Եվ նա ասաց հոնքերը վեր քաշելով. | ||
| − | 46 «Նրանք եղան հակառակորդ չափազանց | + | {{տող|46}}«Նրանք եղան հակառակորդ չափազանց |
Ինձ, իմ նախնյաց և իմ մարդկանց կուսակից. | Ինձ, իմ նախնյաց և իմ մարդկանց կուսակից. | ||
Երկու անգամ աքսորեցի ես նրանց»։ | Երկու անգամ աքսորեցի ես նրանց»։ | ||
| − | 49 «Աքսորվեցին, բայց ամենուստ ետ դարձան,— | + | {{տող|49}}«Աքսորվեցին, բայց ամենուստ ետ դարձան,— |
Ես պատասխան տվի նրան անհապաղ,— | Ես պատասխան տվի նրան անհապաղ,— | ||
Սակայն ձերոնք այդ արվեստը չիմացան»։ | Սակայն ձերոնք այդ արվեստը չիմացան»։ | ||
| − | 52 Այնժամ ահա նույն դամբանի միջից բաց | + | {{տող|52}}Այնժամ ահա նույն դամբանի միջից բաց |
| − | Մի հոգի էլ | + | Մի հոգի էլ ելավ ծնոտը մինչև։ |
Երևում էր, որ նա ծնկի էր եկած։ | Երևում էր, որ նա ծնկի էր եկած։ | ||
| − | 55 Շուրջըս նայեց, ասես ուներ բուռըն իղձ | + | {{տող|55}}Շուրջըս նայեց, ասես ուներ բուռըն իղձ |
Ինձ հետ նաև մի ուրիշին տեսնելու, | Ինձ հետ նաև մի ուրիշին տեսնելու, | ||
Բայց երբ զրկվեց բոլորովին այդ հույսից, | Բայց երբ զրկվեց բոլորովին այդ հույսից, | ||
| − | 58 Լալով ասաց. «Եթե զնդանն այս դժնյա | + | {{տող|58}}Լալով ասաց. «Եթե զնդանն այս դժնյա |
Դու եկել ես քո հանճարի վեհությամբ, | Դու եկել ես քո հանճարի վեհությամբ, | ||
| − | Ո՞ւր է որդիս | + | Ո՞ւր է որդիս և ինչո՞ւ չէ քեզ հետ նա»։ |
| − | 61 Եվ ես նրան. «Ես ինքնակամ չեմ եկել. | + | {{տող|61}}Եվ ես նրան. «Ես ինքնակամ չեմ եկել. |
Ինձ սպասողն այնտեղ՝ տանում է առ այն, | Ինձ սպասողն այնտեղ՝ տանում է առ այն, | ||
Որին, կարծեմ, Գուիդոն չի հարգել »։ | Որին, կարծեմ, Գուիդոն չի հարգել »։ | ||
| − | 64 Պատժի կերպից և խոսքերից հայտարար | + | {{տող|64}}Պատժի կերպից և խոսքերից հայտարար |
Ես արդեն իսկ հասկացա, թե ով էր նա, | Ես արդեն իսկ հասկացա, թե ով էր նա, | ||
Որով եղավ պատասխանըս բավարար։ | Որով եղավ պատասխանըս բավարար։ | ||
| − | 67 Հանկարծ ցցված՝ գոչեց ձայնով կորովի. | + | {{տող|67}}Հանկարծ ցցված՝ գոչեց ձայնով կորովի. |
«Ի՛նչ ասացի՞ր։ Նա չի հարգե՞լ ։ Ողջ չէ՞ նա։ | «Ի՛նչ ասացի՞ր։ Նա չի հարգե՞լ ։ Ողջ չէ՞ նա։ | ||
Էլ չի՞ տեսնում քաղցըր լույսը արևի»։ | Էլ չի՞ տեսնում քաղցըր լույսը արևի»։ | ||
| − | 70 Երբ նա տեսավ, որ իր հարցերն ինձ ուղղած | + | {{տող|70}}Երբ նա տեսավ, որ իր հարցերն ինձ ուղղած |
Անպատասխան ես թողեցի միառժամ, | Անպատասխան ես թողեցի միառժամ, | ||
Մեջքին ընկավ և այլևըս չերևաց։ | Մեջքին ընկավ և այլևըս չերևաց։ | ||
| − | 73 Իսկ անձն այն սեգ , որ ինձ կանգնել էր տվել, | + | {{տող|73}}Իսկ անձն այն սեգ , որ ինձ կանգնել էր տվել, |
Մնացել էր տեղում անշարժ, անայլայլ, | Մնացել էր տեղում անշարժ, անայլայլ, | ||
Եվ իր դեմքը ամենևին չէր փոխել։ | Եվ իր դեմքը ամենևին չէր փոխել։ | ||
| − | 76 «Եթե մերոնք այդ արվեստը չիմացան,— | + | {{տող|76}}«Եթե մերոնք այդ արվեստը չիմացան,— |
Շարունակեց,— ապա այդ բանն ավելի | Շարունակեց,— ապա այդ բանն ավելի | ||
Տանջում է ինձ, քան այս դամբանը դաժան։ | Տանջում է ինձ, քան այս դամբանը դաժան։ | ||
| − | 79 Սակայն նախքան հիսուն անգամ շողա վառ | + | {{տող|79}}Սակայն նախքան հիսուն անգամ շողա վառ |
Դեմքն այն կնոջ , որ տիրակալ է այստեղ, | Դեմքն այն կնոջ , որ տիրակալ է այստեղ, | ||
Կիմանաս, թե այդ բան ինչքան է դժվար։ | Կիմանաս, թե այդ բան ինչքան է դժվար։ | ||
| − | 82 Իցիվ թե դու տեսնես աշխարհն անուշակ։ | + | {{տող|82}}Իցիվ թե դու տեսնես աշխարհն անուշակ։ |
| − | Բայց ասա ինձ՝ ձերոնք ինչո՞ւ մերոնց դեմ | + | Բայց ասա ինձ՝ ձերոնք ինչո՞ւ մերոնց դեմ |
Եղան այնքան անագորույն ու վայրագ»։ | Եղան այնքան անագորույն ու վայրագ»։ | ||
| − | 85 Եվ ես նրան. «Այն կոտորածը դժնյա, | + | {{տող|85}}Եվ ես նրան. «Այն կոտորածը դժնյա, |
| − | Որից Արբիան | + | Որից Արբիան շառագունեց արյունով, |
Մեզ ստիպեց ձեր դեմ լինել անխնա»։ | Մեզ ստիպեց ձեր դեմ լինել անխնա»։ | ||
| − | 88 Նա ճոճելով գլուխն ասաց ի խորոց. | + | {{տող|88}}Նա ճոճելով գլուխն ասաց ի խորոց. |
«Այդ կռվում ես մենակ չէի և առանց | «Այդ կռվում ես մենակ չէի և առանց | ||
Պատճառի չէր, որ միացա ես այլոց։ | Պատճառի չէր, որ միացա ես այլոց։ | ||
| − | 91 Բայց երբ մի օր որոշեցին կործանել | + | {{տող|91}}Բայց երբ մի օր որոշեցին կործանել |
Եվ հիմնովին բնաջնջել Ֆլորենցիան, | Եվ հիմնովին բնաջնջել Ֆլորենցիան, | ||
Լոկ ես էի նրա պաշտպանը կանգնել»։ | Լոկ ես էի նրա պաշտպանը կանգնել»։ | ||
| − | 94 «Երանի թե հանգչեր զարմը ձեր մի օր,— | + | {{տող|94}}«Երանի թե հանգչեր զարմը ձեր մի օր,— |
Ասացի ես։— Բայց լուծեցեք հանգույցն այն, | Ասացի ես։— Բայց լուծեցեք հանգույցն այն, | ||
Որ իմ միտքը պարապատեց աստանոր։ | Որ իմ միտքը պարապատեց աստանոր։ | ||
| − | 97 Ինձ թվում է , եթե ես չեմ սխալվում, | + | {{տող|97}}Ինձ թվում է , եթե ես չեմ սխալվում, |
Դուք ապագան նախատեսում եք կանխավ, | Դուք ապագան նախատեսում եք կանխավ, | ||
Մինչդեռ ներկան բոլորովին չեք տեսնում»։ | Մինչդեռ ներկան բոլորովին չեք տեսնում»։ | ||
| − | 100 «Մենք տեսնում ենք հեռու ընկած ապագան,— | + | {{տող|100}}«Մենք տեսնում ենք հեռու ընկած ապագան,— |
Պատասխանեց,— նման մարդկանց հեռատես. | Պատասխանեց,— նման մարդկանց հեռատես. | ||
Երկինքը մեզ դեռ տալիս է լույս այդքան։ | Երկինքը մեզ դեռ տալիս է լույս այդքան։ | ||
| − | 103 Երբ դեպքերը մերձակա կամ ներկա են, | + | {{տող|103}}Երբ դեպքերը մերձակա կամ ներկա են, |
Մենք չենք տեսնի, և ձեր մասին մենք ոչինչ | Մենք չենք տեսնի, և ձեր մասին մենք ոչինչ | ||
Չենք իմանա, եթե մեզ լուր չբերեն։ | Չենք իմանա, եթե մեզ լուր չբերեն։ | ||
| − | 106 Արդ կարող ես մակաբերել պարզ ու ճիշտ, | + | {{տող|106}}Արդ կարող ես մակաբերել պարզ ու ճիշտ, |
Որ մեր ամեն իմացություն կջնջվի, | Որ մեր ամեն իմացություն կջնջվի, | ||
Երբոր փակվի ապագայի դուռն ընդմիշտ »։ | Երբոր փակվի ապագայի դուռն ընդմիշտ »։ | ||
| − | 109 Այնժամ սխալն իմ զղջալով լիովին, | + | {{տող|109}}Այնժամ սխալն իմ զղջալով լիովին, |
Ես ասացի. «Այն ընկածին դուք կասեք, | Ես ասացի. «Այն ընկածին դուք կասեք, | ||
Որ իր որդին կենդանի է տակավին. | Որ իր որդին կենդանի է տակավին. | ||
| − | 112 Կասեք, եթե իմ պատասխանն ուշացավ, | + | {{տող|112}}Կասեք, եթե իմ պատասխանն ուշացավ, |
Պատճառն այն էր, որ ունեի մի կասկած, | Պատճառն այն էր, որ ունեի մի կասկած, | ||
Որ դուք հիմա ինձ պարզեցիք այնքան լավ»։ | Որ դուք հիմա ինձ պարզեցիք այնքան լավ»։ | ||
| − | 115 Առաջնորդըս ինձ կանչում էր արդեն ետ. | + | {{տող|115}}Առաջնորդըս ինձ կանչում էր արդեն ետ. |
Ուստի հոգուն ես խնդրեցի, որ շտապ | Ուստի հոգուն ես խնդրեցի, որ շտապ | ||
Ինձ հաղորդեր, թե ուրիշ ով կար իր հետ։ | Ինձ հաղորդեր, թե ուրիշ ով կար իր հետ։ | ||
| − | 118 Եվ նա ասաց. «Այստեղ մարդիկ կան բազում. | + | {{տող|118}}Եվ նա ասաց. «Այստեղ մարդիկ կան բազում. |
| − | Ֆեդերիկ Բ֊ն | + | Ֆեդերիկ Բ֊ն և Կարդինալն այստեղ են. |
Ուրիշների մասին արդեն չեմ խոսում»։ | Ուրիշների մասին արդեն չեմ խոսում»։ | ||
| − | 121 Եվ ներս քաշվեց։ Իսկ ես, կարի վշտահար, | + | {{տող|121}}Եվ ներս քաշվեց։ Իսկ ես, կարի վշտահար, |
Մոտեցա իմ առաջնորդին, խոկալով | Մոտեցա իմ առաջնորդին, խոկալով | ||
| − | Չարագուշակ այն խոսքերի մասին | + | Չարագուշակ այն խոսքերի մասին հար։ |
| − | 124 Առաջնորդըս այնժամ ասաց ինձ ճամփին. | + | {{տող|124}}Առաջնորդըս այնժամ ասաց ինձ ճամփին. |
«Ինչո՞ւ այդքան մտատանջ ես երևում»։ | «Ինչո՞ւ այդքան մտատանջ ես երևում»։ | ||
Ես պատասխան տվի նրա այդ հարցին։ | Ես պատասխան տվի նրա այդ հարցին։ | ||
| − | 127 «Դու քո մասին լսածներըդ միշտ հիշիր»,— | + | {{տող|127}}«Դու քո մասին լսածներըդ միշտ հիշիր»,— |
Պատվիրեց ինձ իմաստունը, և ապա | Պատվիրեց ինձ իմաստունը, և ապա | ||
Բարձրացնելով մատը ասաց. «Ինձ նայիր. | Բարձրացնելով մատը ասաց. «Ինձ նայիր. | ||
| − | 130 Երբ դու հասնես լույսին չքնաղ աչքերի , | + | {{տող|130}}Երբ դու հասնես լույսին չքնաղ աչքերի , |
Որ ամեն ինչ պարզ ու որոշ են տեսնում, | Որ ամեն ինչ պարզ ու որոշ են տեսնում, | ||
| − | Կյանքիդ ուղին դու կիմանաս | + | Կյանքիդ ուղին դու կիմանաս անթերի»։ |
| − | 133 Այս ասելով դեպ ձախ թեքվեց հապշտապ. | + | {{տող|133}}Այս ասելով դեպ ձախ թեքվեց հապշտապ. |
Մենք գնացինք մի շավիղով գաղտամես | Մենք գնացինք մի շավիղով գաղտամես | ||
Դեպի եզրը պարունակի զառիթափ, | Դեպի եզրը պարունակի զառիթափ, | ||
| − | 136 Ուրկից մի սուր գարշահոտ էր հասնում մեզ։ | + | {{տող|136}}Ուրկից մի սուր գարշահոտ էր հասնում մեզ։ |
</poem> | </poem> | ||
| + | === Երգ տասնմեկերորդ === | ||
| − | + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | |
| − | + | {{տող|1}}Մենք մոտեցանք դարավանդի եզերքին, | |
| − | <poem> | + | |
| − | Մենք մոտեցանք դարավանդի եզերքին, | + | |
Ուր ժայռերի կարկառները մեր ներքև | Ուր ժայռերի կարկառները մեր ներքև | ||
Պարզում էին մի խորխորատ ահագին։ | Պարզում էին մի խորխորատ ահագին։ | ||
| − | 4 Այնտեղ բուրող հոտից սուր ու գարշելի, | + | {{տող|4}}Այնտեղ բուրող հոտից սուր ու գարշելի, |
Որ փչում էր խորահատակ անդունդից, | Որ փչում էր խորահատակ անդունդից, | ||
Մենք քաշվեցինք սալի ետև մի շիրմի, | Մենք քաշվեցինք սալի ետև մի շիրմի, | ||
| − | 7 Որ ուներ այս տապանագիրը մթար. | + | {{տող|7}}Որ ուներ այս տապանագիրը մթար. |
«Այստեղ ներսում պառկած է պապն Անաստաս , | «Այստեղ ներսում պառկած է պապն Անաստաս , | ||
Որին ճամփից շեղեց Ֆոտինն այլափառ»։ | Որին ճամփից շեղեց Ֆոտինն այլափառ»։ | ||
| − | 10 «Հիմա այստեղ պետք է մի քիչ կանգ առնենք, | + | {{տող|10}}«Հիմա այստեղ պետք է մի քիչ կանգ առնենք, |
Որպեսզի մենք ընտելանանք գարշ հոտին. | Որպեսզի մենք ընտելանանք գարշ հոտին. | ||
Այնուհետև ուշ չենք դարձնի դրան մենք,— | Այնուհետև ուշ չենք դարձնի դրան մենք,— | ||
| − | 13 Ասաց վարպետս։ Եվ ես. «Այնպես դու արա, | + | {{տող|13}}Ասաց վարպետս։ Եվ ես. «Այնպես դու արա, |
Որ մեր այստեղ սպասելը զուր չանցնի»։ | Որ մեր այստեղ սպասելը զուր չանցնի»։ | ||
Եվ նա. «Ես էլ մտածում եմ դրա վրա»։ | Եվ նա. «Ես էլ մտածում եմ դրա վրա»։ | ||
| − | 16 | + | {{տող|16}}Ապա հարեց. «Որդյա՛կ, տակն այս ժայռերի |
Ուրիշ երեք պարունակներ կան, որոնք | Ուրիշ երեք պարունակներ կան, որոնք | ||
Նեղանում են տակավ նման մյուսների։ | Նեղանում են տակավ նման մյուսների։ | ||
| − | 19 Դրանք լի են հոգիներով նզովված. | + | {{տող|19}}Դրանք լի են հոգիներով նզովված. |
Որպեսզի դու սրանց տեսքով գոհանաս, | Որպեսզի դու սրանց տեսքով գոհանաս, | ||
Կասեմ ինչպես և ինչ կարգով են դասված։ | Կասեմ ինչպես և ինչ կարգով են դասված։ | ||
| − | 22 Նպատակը ամեն տեսակ չարության | + | {{տող|22}}Նպատակը ամեն տեսակ չարության |
Իրավունքի խախտումն է, որ գործվում է | Իրավունքի խախտումն է, որ գործվում է | ||
Խաբեության միջոցով կամ բռնության։ | Խաբեության միջոցով կամ բռնության։ | ||
| − | 25 Խաբեությունն, իբրև մարդուն հատուկ ախտ | + | {{տող|25}}Խաբեությունն, իբրև մարդուն հատուկ ախտ |
Հոռեգույն է, և խաբողներն ավելի | Հոռեգույն է, և խաբողներն ավելի | ||
Վարն են տանջվում ու ավելի են դժբախտ։ | Վարն են տանջվում ու ավելի են դժբախտ։ | ||
| − | 28 Բռնավորք են պարունակում աոաջին. | + | {{տող|28}}Բռնավորք են պարունակում աոաջին. |
Սա կազմում է երեք գոտի, ըստ որում | Սա կազմում է երեք գոտի, ըստ որում | ||
Բռնացվում են երեք անձեր առանձին։ | Բռնացվում են երեք անձեր առանձին։ | ||
| − | 31 Աստված, մարդը և մերձավորը մարդու | + | {{տող|31}}Աստված, մարդը և մերձավորը մարդու |
Բռնացվում են իրենց անձով և ինչքով, | Բռնացվում են իրենց անձով և ինչքով, | ||
Ինչպես պիտի արդ ինձանից լսես դու։ | Ինչպես պիտի արդ ինձանից լսես դու։ | ||
| − | 34 Մերձավորի դեմ գործում են բռնություն՝ | + | {{տող|34}}Մերձավորի դեմ գործում են բռնություն՝ |
Սպանելով ու խոցելով, կամ նրան | Սպանելով ու խոցելով, կամ նրան | ||
Կողոպտելով և քանդելով տեղ ու տուն։ | Կողոպտելով և քանդելով տեղ ու տուն։ | ||
| − | 37 Մարդասպաններն ու խոցողներն ստորին, | + | {{տող|37}}Մարդասպաններն ու խոցողներն ստորին, |
Ավազակներն ու քանդողները բոլոր | Ավազակներն ու քանդողները բոլոր | ||
Պատժվում են ուստի գոտում աոաջին։ | Պատժվում են ուստի գոտում աոաջին։ | ||
| − | 40 Մարդ կարող է իր անձի և ինչքի դեմ | + | {{տող|40}}Մարդ կարող է իր անձի և ինչքի դեմ |
Բռնագործել, ուստի երկրորդ գոտու մեջ | Բռնագործել, ուստի երկրորդ գոտու մեջ | ||
Հարկ է կրի արդար պատիժը դժխեմ | Հարկ է կրի արդար պատիժը դժխեմ | ||
| − | 43 Նա, ով իրեն վերացնում է աշխարհից, | + | {{տող|43}}Նա, ով իրեն վերացնում է աշխարհից, |
Ով խաղի մեջ ժառանգությունն է վատնում | Ով խաղի մեջ ժառանգությունն է վատնում | ||
Եվ ողբում անդ , որտեղ կապրեր բերկրալից։ | Եվ ողբում անդ , որտեղ կապրեր բերկրալից։ | ||
| − | 46 Աստուծո դեմ գործադրում են բռնություն, | + | {{տող|46}}Աստուծո դեմ գործադրում են բռնություն, |
Հայհոյելով նրան մտքով կամ խոսքով, | Հայհոյելով նրան մտքով կամ խոսքով, | ||
Կամ խախտելով նրա կարգը հաստատուն։ | Կամ խախտելով նրա կարգը հաստատուն։ | ||
| − | 49 Դրա համար գոտին անձուկ, փոքրագույն | + | {{տող|49}}Դրա համար գոտին անձուկ, փոքրագույն |
Իր հրով է դաղում Սոդոմն ու Գոմորն , | Իր հրով է դաղում Սոդոմն ու Գոմորն , | ||
Եվ նրանց, որ հայհոյում են Աստուծույն։ | Եվ նրանց, որ հայհոյում են Աստուծույն։ | ||
| − | 52 Խաբեությունը, որ սրտեր է այրում, | + | {{տող|52}}Խաբեությունը, որ սրտեր է այրում, |
Մարդ գործում է ընդդեմ նրա, ով իրեն | Մարդ գործում է ընդդեմ նրա, ով իրեն | ||
Վստահում է կամ իրեն չի վստահում։ | Վստահում է կամ իրեն չի վստահում։ | ||
| − | 55 Վերջին կերպով խախտվում է ու խզվում | + | {{տող|55}}Վերջին կերպով խախտվում է ու խզվում |
Բնությունից ստեղծված կապը սիրո, | Բնությունից ստեղծված կապը սիրո, | ||
Ուստի երկրորդ պարունակում են տանջվում | Ուստի երկրորդ պարունակում են տանջվում | ||
| − | 58 Կեղծավորներ, շողոքորթներ, կախարդներ, | + | {{տող|58}}Կեղծավորներ, շողոքորթներ, կախարդներ, |
Կեղծարարներ, սրբապիղծներ, կավատներ, | Կեղծարարներ, սրբապիղծներ, կավատներ, | ||
Զեղծարարներ, գողեր և այլ անարգներ։ | Զեղծարարներ, գողեր և այլ անարգներ։ | ||
| − | 61 Իսկ մյուս կերպով խախտվում է ոչ միայն | + | {{տող|61}}Իսկ մյուս կերպով խախտվում է ոչ միայն |
Բնական կապն, այլև կապը հավելյալ, | Բնական կապն, այլև կապը հավելյալ, | ||
Որից հատուկ մի հավատ է ծնվում լայն։ | Որից հատուկ մի հավատ է ծնվում լայն։ | ||
| − | 64 Ուստի վերջին պարունակի մեջ դաժան, | + | {{տող|64}}Ուստի վերջին պարունակի մեջ դաժան, |
Ուր կենտրոնն է երկրի, կայքը Դևպետի, | Ուր կենտրոնն է երկրի, կայքը Դևպետի, | ||
Պատժվում է հավետ ամեն դավաճան»։ | Պատժվում է հավետ ամեն դավաճան»։ | ||
| − | 67 Եվ ես. «Վարպե՛տ, դու պարզեցիր ինձ լրիվ | + | {{տող|67}}Եվ ես. «Վարպե՛տ, դու պարզեցիր ինձ լրիվ |
Այս անդունդի բաժիններն ու ասացիր, | Այս անդունդի բաժիններն ու ասացիր, | ||
Թե ովքեր են պատուհասվում անդ խստիվ։ | Թե ովքեր են պատուհասվում անդ խստիվ։ | ||
| − | 70 Բայց ասա ինձ՝ նրանք, ովքեր տանջվում են | + | {{տող|70}}Բայց ասա ինձ՝ նրանք, ովքեր տանջվում են |
Մրրիկներից, անձրևի տակ, ճահճի մեջ, | Մրրիկներից, անձրևի տակ, ճահճի մեջ, | ||
Եվ նրանք, որ ընդհարվում են ուժգնորեն, | Եվ նրանք, որ ընդհարվում են ուժգնորեն, | ||
| − | 73 Ինչո՞ւ չկան հրատոչոր քաղաքում, | + | {{տող|73}}Ինչո՞ւ չկան հրատոչոր քաղաքում, |
Եթե իրոք բարկացրել են Աստուծուն, | Եթե իրոք բարկացրել են Աստուծուն, | ||
Իսկ եթե չէ, այդպես ինչո՞ւ են տանջվում»։ | Իսկ եթե չէ, այդպես ինչո՞ւ են տանջվում»։ | ||
| − | 76 Եվ նա ասաց. «Ինչո՞ւ շեղվում ես այդպես | + | {{տող|76}}Եվ նա ասաց. «Ինչո՞ւ շեղվում ես այդպես |
Ողջմտության բնականոն ընթացքից. | Ողջմտության բնականոն ընթացքից. | ||
Մի՞թե միտքըդ անդաճում է այլապես։ | Մի՞թե միտքըդ անդաճում է այլապես։ | ||
| − | 79 Չե՞ս հիշում քո հետազոտած Էթիկան, | + | {{տող|79}}Չե՞ս հիշում քո հետազոտած Էթիկան, |
Ուր լայնորեն քննության են առնված | Ուր լայնորեն քննության են առնված | ||
Երեք հոռի հակումները մեղսական — | Երեք հոռի հակումները մեղսական — | ||
| − | 82 Անզսպություն, անբանություն, չարություն. | + | {{տող|82}}Անզսպություն, անբանություն, չարություն. |
Եվ թե ինչպես անզսպությունը նվազ | Եվ թե ինչպես անզսպությունը նվազ | ||
Բասրելի է և նվազ տույժ ընդունում։ | Բասրելի է և նվազ տույժ ընդունում։ | ||
| − | 85 Եվ եթե դու լավ մտածես այս մասին, | + | {{տող|85}}Եվ եթե դու լավ մտածես այս մասին, |
Ու միտք բերես, թե ովքեր են պատժվում | Ու միտք բերես, թե ովքեր են պատժվում | ||
Քաղաքից դուրս, ոլորտների մեջ վերին, | Քաղաքից դուրս, ոլորտների մեջ վերին, | ||
| − | 88 Կիմանաս, թե նրանք ինչու են ջոկված | + | {{տող|88}}Կիմանաս, թե նրանք ինչու են ջոկված |
Այս պիղծերից, և թե ինչու են նրանք | Այս պիղծերից, և թե ինչու են նրանք | ||
Ավելի մեղմ պատիժների ենթարկված»։ | Ավելի մեղմ պատիժների ենթարկված»։ | ||
| − | 91 «Ո՛վ արեգակ, որ ցրում ես ամեն մուժ, | + | {{տող|91}}«Ո՛վ արեգակ, որ ցրում ես ամեն մուժ, |
Լուսաբանումդ այնքան է ինձ գոհացնում, | Լուսաբանումդ այնքան է ինձ գոհացնում, | ||
| − | Որ ինձ համար հարցեր տալը քաղցր է | + | Որ ինձ համար հարցեր տալը քաղցր է հույժ։ |
| − | 94 Վերադարձիր այնտեղ, ուր ինձ ասացիր, | + | {{տող|94}}Վերադարձիր այնտեղ, ուր ինձ ասացիր, |
| − | Թե ինչպես է վաշխառությունը խախտում | + | Թե ինչպես է վաշխառությունը խախտում |
Կարգն Աստուծո, և այս հանգույցը լուծիր»։ | Կարգն Աստուծո, և այս հանգույցը լուծիր»։ | ||
| − | 97 Եվ նա ասաց. «Փիլիսոփան անվանի | + | {{տող|97}}Եվ նա ասաց. «Փիլիսոփան անվանի |
Իր երկերով ուսուցանել է հաճախ, | Իր երկերով ուսուցանել է հաճախ, | ||
Որ բնության ակնաղբյուրը կենդանի | Որ բնության ակնաղբյուրը կենդանի | ||
| − | 100 Իմաստությունն ու արվեստն են Աստուծու. | + | {{տող|100}}Իմաստությունն ու արվեստն են Աստուծու. |
| − | Եվ եթե դու քո Ֆիզիկան | + | Եվ եթե դու քո Ֆիզիկան լավ քննես, |
Անդ կգտնես, առանց երկար թերթելու, | Անդ կգտնես, առանց երկար թերթելու, | ||
| − | 103 Որ ձեր արվեստն հետևում է բնության, | + | {{տող|103}}Որ ձեր արվեստն հետևում է բնության, |
Ինչպես սանը հետևում է ուսուցչին. | Ինչպես սանը հետևում է ուսուցչին. | ||
Նա Աստուծու թոռն է գալիս ըստինքյան։ | Նա Աստուծու թոռն է գալիս ըստինքյան։ | ||
| − | 106 Այդ երկուսով՝ բնությամբ և արվեստով, | + | {{տող|106}}Այդ երկուսով՝ բնությամբ և արվեստով, |
Միայն պետք է մարդիկ ապրեն ու ծաղկեն, | Միայն պետք է մարդիկ ապրեն ու ծաղկեն, | ||
Ինչպես գիտես Ծննդոցի ասույթով։ | Ինչպես գիտես Ծննդոցի ասույթով։ | ||
| − | 109 Իսկ վաշխառուն ուրիշ ճամփա է բռնում | + | {{տող|109}}Իսկ վաշխառուն ուրիշ ճամփա է բռնում |
Եվ անարգում թե՛ բնություն, թե՛ արվեստ, | Եվ անարգում թե՛ բնություն, թե՛ արվեստ, | ||
Զի իր հույսը այլ բանի մեջ է տեսնում։ | Զի իր հույսը այլ բանի մեջ է տեսնում։ | ||
| − | 112 Բայց էլ շարժվենք, մենք կարող ենք հապաղել, | + | {{տող|112}}Բայց էլ շարժվենք, մենք կարող ենք հապաղել, |
| − | Ձկներն | + | Ձկներն արդեն հորիզոնում կայտռում են, |
Սայլն էլ ահա դեպի Կավրոսն է թեքվել։ | Սայլն էլ ահա դեպի Կավրոսն է թեքվել։ | ||
| − | 115 Մի քիչ այն կողմ ժայռը իջնում է նորեն»։ | + | {{տող|115}}Մի քիչ այն կողմ ժայռը իջնում է նորեն»։ |
</poem> | </poem> | ||
| + | === Երգ տասներկուերորդ === | ||
| + | |||
| + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | ||
| + | {{տող|1}}Վայրէջքի տեղն, ուր մենք եկանք, շատ դիք էր, | ||
| + | Անդ կեցողն էլ տեսքով այնքան էր ահեղ, | ||
| + | Որ տեսնողը սարսափահար կլիներ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|4}}Ինչպես ժայռն այն, որ ոչ հեռու Տրենտոյից, | ||
| + | Փուլ է եկել Ադիջեի ափերին | ||
| + | Երկրաշարժից կամ նեցուկի խախտումից, | ||
| + | |||
| + | {{տող|7}}Եվ գագաթից մինչ ստորոտը լեռան | ||
| + | Դարը այնքան փլուզված է, որ բարձրում | ||
| + | Գտնվողներն հազիվ իջնել կարենան, | ||
| + | |||
| + | {{տող|10}}Այսպես էր և այս գահավանդն ամեհի, | ||
| + | Իսկ անդունդի վրա կախված բարձունքին | ||
| + | Տարածվել էր նախատինքը Կրետեի, | ||
| + | |||
| + | {{տող|13}}Որ ծնվել է կեղծ ու պատիր կռվի մեջ։ | ||
| + | Տեսնելով մեզ՝ նա ինքնիրեն կծոտեց | ||
| + | Բարկությունից անզսպելի ու անշեջ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|16}}Իմ վարպետը նրան ասաց համարձակ. | ||
| + | «Կարծում ես թե սա՞ է դուքսը Աթենքի, | ||
| + | Որ քեզ երկրի վրա արեց շանսատակ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|19}}Կորի՛ր, գազա՛ն։ Սա չի եկել քո քրոջ | ||
| + | Հրահանգով, այլ եկել է տեսնելու | ||
| + | Պատիժներն ու տանջանքները ձեր ամբողջ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|22}}Ինչպես ցուլը, որ կապանքներն է քանդում, | ||
| + | Երբ մի հարված է ստանում մահացու, | ||
| + | Եվ վազելու անզոր՝ վեր֊վեր է ցատկում, | ||
| + | |||
| + | {{տող|25}}Այսպես արեց Մինոտավրը չարալից. | ||
| + | Զգոն վարպետս ինձ հորդորեց. «Վար վազիր, | ||
| + | Քանի դեռ նա կուրացած է զայրույթից»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|28}}Այսպես իջանք քարակույտի վրայով, | ||
| + | Որը հաճախ գլորվում էր ոտքիս տակ, | ||
| + | Իմ կենդանի մարմնի բեռան պատճառով։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|31}}Մինչ մտորում էի, վարպետս ինձ ասաց. | ||
| + | «Այս փլվածքի մասի՞ն ես դու մտածում, | ||
| + | Որի պահակն այն գազանն է գազազած։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|34}}Արդ իմացիր, որ առաջին անգամին, | ||
| + | Երբ ես իջա այս ստորին Դժոխքում, | ||
| + | Այնտեղ դեռ այս փլվածքները չկային։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|37}}Սակայն նախքան Դժոխք իջնելը Նրա, | ||
| + | Ով այնտեղից երկինք տարավ շատերին, | ||
| + | Որ Դևպետի գերին էին հնօրյա, | ||
| + | |||
| + | {{տող|40}}Այս խոր վիհը այնքան ուժգին սասանվեց, | ||
| + | Որ կարծեցի՝ աշխարհ սիրով սարսռաց, | ||
| + | Որի համար, ինչպես մեկը ենթադրեց, | ||
| + | |||
| + | {{տող|43}}Տիեզերքում առաջացել է քաոս. | ||
| + | Այդ միջոցին այս ժայռն այստեղ և այլուր | ||
| + | Այսպես փլվեց ու գոյացավ դարուփոս։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|46}}Բայց դու նայիր արյան գետին այն եռուն, | ||
| + | Որտեղ սուզված պատուհասվում են նրանք, | ||
| + | Որ այլոց դեմ գործադրել են բռնություն»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|49}}Օ՛ մոլի շահ, օ՛ բարկություն խոլական, | ||
| + | Դուք մեզ այնպես գրգռում եք կարճ կյանքում, | ||
| + | Հետո հավետ սուզում գետի մեջ արյան։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|52}}Ես տեսա լայն ու ծրաձև մի խանդակ, | ||
| + | Որ, ինչպես ինձ իմ առաջնորդն էր ասել, | ||
| + | Ընդգրկում էր հարթությունը բովանդակ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|55}}Խանդակի և դարի միջև խմբովին | ||
| + | Վազում էին կենտավրոսներ նետազեն, | ||
| + | Ասես որսի էին գնում միասին։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|58}}Մեզ տեսնելով դարի վրա՝ կանգնեցին, | ||
| + | Եվ նրանցից երեք հոգի ջոկվելով | ||
| + | Աղեղով ու նետով մեր կողմ ուղղվեցին։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|61}}Նրանցից մեկն հեռվից գոռաց զայրադեմ. | ||
| + | «Ո՞ւր եք գնում, շուտ ասացեք այդտեղից, | ||
| + | Ապա թե ոչ՝ աղեղս ահա կարձակեմ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|64}}Վարպետս ասաց. «Մենք լոկ կտանք պատասխան | ||
| + | Ձեր Քիրոնին, երբ ավելի մոտենանք։ | ||
| + | Հախուռն մտքերդ միշտ ի վնաս քեզ եղան»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|67}}Եվ ինձ դարձավ. «Սա հենց Նեսոսն է մախիզ, | ||
| + | Որ մահ գտավ Դեյանիրի պատճառով, | ||
| + | Բայց իր վրեժն ինքը լուծեց մեռնելիս։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|70}}Մեջտեղինը, որ կանգնել է գլխահակ, | ||
| + | Քիրոնն է մեծ, Աքիլլեսի հոգածուն, | ||
| + | Իսկ երրորդը Ֆոլոսն է ժանտ ու վայրագ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|73}}Նրանք խմբով պտտվում են գետի շուրջ, | ||
| + | Նետհարելով նրան, ով դուրս է գալիս | ||
| + | Ավելի, քան նշված է իր մեղքով լուրջ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|76}}Մենք մոտեցանք հրեշներին նետընկեց։ | ||
| + | Քիրոնն այնժամ իր մորուքը թավարծի | ||
| + | Նետի ծայրով ծնոտի տակ հավաքեց. | ||
| + | |||
| + | {{տող|79}}Եվ բանալով իր բերանը լայնածիր, | ||
| + | Ընկերներին ասաց. «Արդյոք դիտեցի՞ք, | ||
| + | Ետևինը երերցնում է դիպածն իր. | ||
| + | |||
| + | {{տող|82}}Մեռյալների ոտքերն այդպես չեն անում»։ | ||
| + | Վարպետըս, որ նրա կրծքին էր հասել, | ||
| + | Անդ ուր երկու բնույթներն են միանում, | ||
| + | |||
| + | {{տող|85}}Պատասխանեց. «Նա ողջ է ու գիտակից. | ||
| + | Ես էլ նրա առաջնորդն եմ այս վայրում. | ||
| + | Նա եկել է հարկից և ոչ քմայքից։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|88}}Մի կին երկնում ալելուիան ընդհատեց | ||
| + | Եվ եկավ ինձ այս նոր պաշտոնը տալու. | ||
| + | Ոչ սա է գող, ոչ ես հոգի չարաստեղծ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|91}}Սակայն հանուն այն գերագույն զորության, | ||
| + | Որ քայլերս է վարում վայրով այս վայրի, | ||
| + | Թող ձերոնցից մեկը ցույց տա մեզ ճամփան, | ||
| + | |||
| + | {{տող|94}}Եվ սրան էլ իր գավակին թող վերցնի | ||
| + | Ու անցկացնի գետի հունով ծանծաղուտ, | ||
| + | Որովհետև նա ստվեր չէ, որ թռնի»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|97}}Քիրոնն ուղղվեց դեպի Նեսոսն ու ասաց. | ||
| + | «Դու տար սրանց, և եթե ձեզ հանդիպեն | ||
| + | Այլ ջոկատներ, կհեռացնես դու նրանց»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|100}}Մենք շարժվեցինք մեր ուղեկցին առընթեր | ||
| + | Այդ եռացող արյան գետի երկայնքով, | ||
| + | Ուր խաշվողներն հանում էին սուր ճիչեր։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|103}}Տեսա ոմանց մինչև աչքերը սուզված։ | ||
| + | Նեսոսն ասաց. «Բռնակալներ են սրանք, | ||
| + | Որ արյան ու ինչքի էին ծարաված։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|106}}Աստ տանջվում են ոճրի համար իրենց մեծ. | ||
| + | Աստ Ալեքսանդրն ու Դիոնիսն են դաժան. | ||
| + | Սա Սիկիլիան երկար ատեն կեղեքեց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|109}}Նա, ով գլխին ունի մազեր այնքան սև, | ||
| + | Աձձոլինն է, իսկ այն մյուսը շիկահեր | ||
| + | Օբիձձոն է Էստեցի, որն, արդարև, | ||
| + | |||
| + | {{տող|112}}Երկրում խեղդվեց իր զավակից հարազատ»։ | ||
| + | Երբ զարմանքով ես նայեցի վարպետիս, | ||
| + | Նա ինձ ասաց. «Դա ստույգ է ու հաստատ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|115}}Ապա Նեսոսն աչքերն հառեց քիչ հեռուն՝ | ||
| + | Մի խումբ մարդկանց, որոնք մինչև վիզն իրենց | ||
| + | Սուզված էին արյան գետի մեջ եռուն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|118}}Մեզ ցույց տվեց մեկին ընկած մեկուսի, | ||
| + | Եվ ասաց. «Սա ժամում խոցեց սիրտը այն, | ||
| + | Որ հարգվում է ցարդ կամուրջի վրա Թայմզի»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|121}}Ապա տեսա հորձանքի մեջ այլ անձանց, | ||
| + | Որոնց գլուխն ու կուրծքն էին երևում | ||
| + | Եվ որոնցից ծանոթ էի ես ոմանց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|124}}Այսպես քիչ֊քիչ ծանծաղում էր գետը այն | ||
| + | Եվ միմիայն նրանց ոտներն էր ծածկում. | ||
| + | Եվ այստեղ մենք անցանք նրա հունով լայն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|127}}«Եթե այս կողմ գետը տակավ ու տակավ | ||
| + | Ծանծաղում է,— ասաց Նեսոսը դարձյալ,— | ||
| + | Ապա հունից այն կողմ սակավ առ սակավ | ||
| + | |||
| + | {{տող|130}}Խորանում է և դառնում է հորդառատ, | ||
| + | Մինչև որ նա հասնում է մեծ բարձրության, | ||
| + | Ուր հեծում են բռնակալներն ապիրատ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|133}}Այնտեղ Աստծու դատաստանով տանջվում են | ||
| + | Ատտիլասը՝ պատուհասը աշխարհի, | ||
| + | Եվ Քսեստոսը, և Պյուռոսը անօրեն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|136}}Այնտեղ հորձքում հեծեծում են անդադար | ||
| + | Ռինիեր Կորնետն ու Ռինիեր դե՚ Պացցին, | ||
| + | Որոնք եղան հուղկահարներ անպատկառ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|139}}Այս ասելով նա ետ դարձավ առանձին։ | ||
| + | </poem> | ||
| + | |||
| + | === Երգ տասներեքերորդ === | ||
| + | |||
| + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | ||
| + | {{տող|1}}Նեսոսը դեռ գետից այն կողմ չէր անցել, | ||
| + | Երբ մենք մտանք արտասովոր մի անտառ, | ||
| + | Ուր ամեն մի շավիղ ի չիք էր դարձել։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|4}}Կանաչ չէին տերևները, այլ տմույն, | ||
| + | Ուղիղ չէին ուղեշները, այլ խոտոր, | ||
| + | Չիք պտուղներ, այլ լոկ փշեր լիաթույն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|7}}Չեչինայից սկսած մինչև Կոռնետո, | ||
| + | Ուր ապրում են կենդանիները վայրի, | ||
| + | Չկան այդքան թավաթփեր հախնթոր։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|10}}Անդ բույն ունեն Հարպիաները նողկալի, | ||
| + | Որ տրովացոց Ստրոֆադից վանեցին, | ||
| + | Գուշակելով տխուր դեպքերը գալիք։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|13}}Նրանք ունեն կանացի դեմք, լայն թևեր, | ||
| + | Կեռ մագիլներ և փետրալից խոշոր փոր, | ||
| + | Եվ ծառերից արձակում են կռիչներ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|16}}Ինձ դառնալով ասաց վարպետս առաջնորդ. | ||
| + | «Մենք քանի դեռ չենք խորացել անտառում, | ||
| + | Իմացիր, որ հիմա գոտում ենք երկրորդ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|19}}Որից այն կողմ ավազուտն է հրակեզ։ | ||
| + | Իսկ այժմ այստեղ դու տեսնելու ես բաներ, | ||
| + | Որոնք պիտի հավատալի չլինեն քեզ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|22}}Ամեն կողմից լսում էի ողբ ու ճիչ, | ||
| + | Բայց ոչ ոքի չէի տեսնում շուրջը իմ, | ||
| + | Եվ զարմացած սպասեցի ես մի քիչ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|25}}Կարծեմ, թե նա կարծեց, որ ես կարծեցի, | ||
| + | Թե ճիչերն այդ հանում էին նրանք, որ | ||
| + | Փակված էին թփերի մեջ թավարծի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|28}}Եվ ասաց ինձ. «Եթե երբեք դու պոկես | ||
| + | Այս տունկերից որևիցե մի ճյուղիկ, | ||
| + | Իրողությունն հայտնի պիտի դառնա քեզ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|31}}Այնժամ ձեռքըս ես մեկնեցի քիչ առաջ | ||
| + | Եվ մի թփից փոքրիկ մի ճյուղ պոկեցի։ | ||
| + | «Ի՞նչ ես կտրում»,— գոչեց բունը ցավատանջ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|34}}Եվ երբ ճյուղը ամբողջ արյամբ սևացավ, | ||
| + | Դարձյալ գոչեց. «Ինչո՞ւ ես ինձ կտրատում, | ||
| + | Ի՞նչ խղճով ես ինձ պատճառում այդպես ցավ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|37}}Մարդիկ էինք, հիմա դարձել ենք բույսեր, | ||
| + | Բայց օձերի հոգիներ իսկ լինեինք, | ||
| + | Պետք է մի քիչ դու լինեիր գթասեր»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|40}}Ինչպես դալար մի բարունակ նրբենի, | ||
| + | Երբ մի ծայրից այրվի, ապա մյուս ծայրից | ||
| + | Ջուր դուրս կտա և ճտճտոց կհանի, | ||
| + | |||
| + | {{տող|43}}Այսպես ելան այն փրցված ճյուղիկից | ||
| + | Խոսք և արյուն, և ես սաստիկ վախեցած՝ | ||
| + | Անմիջապես այն բաց թողի իմ ձեռքից։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|46}}«Եթե երբեք նա հավատար այն դեպքին,— | ||
| + | Պատասխանեց առաջնորդըս իմաստուն,— | ||
| + | Որ իմ երկում ես պատմել եմ տրտմագին, | ||
| + | |||
| + | {{տող|49}}Ձեռք չէր տա քեզ, ո՛վ հեգ հոգի վշտակեզ. | ||
| + | Բայց որպեսզի նա իսկությունն իմանա, | ||
| + | Ես ցավ ի սիրտ նրան կտրել տվի քեզ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|52}}Բայց ով ես դու, ասա նրան, որպեսզի | ||
| + | Նա պահել տա հիշատակըդ աշխարհում, | ||
| + | Ուր նա պիտի վերադառնա հավաստի»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|55}}Եվ բունն ասաց. «Դու այնպես ես գերում ինձ | ||
| + | Քո խոսքերով, որ չեմ կարող ես լռել. | ||
| + | Արդ թույլ տվեք մի քիչ պատմել իմ կյանքից։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|58}}Ես նա եմ, որ ձեռքիս էի պահում սեղմ | ||
| + | Ֆեդերիկի բանալիները սրտի, | ||
| + | Եվ պտտացնում դրանք այնպես զգույշ, մեղմ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|61}}Որ նա միայն ինձ էր գաղտնիք վստահում։ | ||
| + | Իմ պաշտոնին այնպես էի նվիրված, | ||
| + | Որ ես հանգիստ ու քուն չէի խնայում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|64}}Բայց պոռնիկը, կործանարարն աշխարհի, | ||
| + | Որ իր պիղծ ու խենեշ աչքերը երբեք | ||
| + | Չի հեռացնում արքունիքից Կեսարի, | ||
| + | |||
| + | {{տող|67}}Դրանիկներին բոլոր իմ դեմ բորբոքեց, | ||
| + | Եվ վեհապետն, հրահրված նրանցից, | ||
| + | Իմ լավ վարկը տխուր սուգի փոխարկեց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|70}}Եվ այնժամ ես, խոր զայրույթով տենդահար, | ||
| + | Կամենալով մահով պրծնել անկումից, | ||
| + | Ինձ՝ արդարիս հանդեպ դարձա անարդար։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|73}}Երդվում եմ նոր արմատներով այս բնի, | ||
| + | Որ ես երբեք չխաբեցի իմ տիրոջ, | ||
| + | Որ այնքան էր հարգ ու պատվի արժանի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|76}}Եվ ով աշխարհ վերադառնա ձեզանից, | ||
| + | Թող պաշտպանի իմ պատիվը անբասիր, | ||
| + | Որ խորտակվեց չար նախանձի հարվածից»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|79}}«Ահա լռեց,— ասաց ինձ տերս հոգաբարձ.— | ||
| + | Ժամանակը սուղ է, խոսիր նրա հետ, | ||
| + | Հարցրու նրան, եթե ունես ուրիշ հարց»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|82}}«Ինքըդ հարցրու,— ասացի ես,— դու գիտես, | ||
| + | Թե ինչ բան է ինձ հարկավոր իմանալ, | ||
| + | Ես չեմ կարող, այնքան հուզված եմ արդ ես»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|85}}Վարպետս այնժամ դիմեց բնին տխրատես. | ||
| + | «Քո խնդրանքը սա պատրաստ է կատարել. | ||
| + | Իսկ արդ, բանտված հոգի, հաճիր ասել մեզ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|88}}Ինչպես ընկնում ու ներփակվում է հոգին | ||
| + | Այս թփերում, և նրանցից ազատվել | ||
| + | Կարելի՞ է և հաջողվո՞ւմ է մեկին»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|91}}Այնժամ բունը փչեց ուժգին մի թափով, | ||
| + | Եվ այդ շունչը այս խոսքերին վերածվեց. | ||
| + | «Ձեզ պատասխան պիտի տրվի կարճ կերպով։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|94}}Երբ խոլ հոգին ինքն իր կամքով բաժանվում, | ||
| + | Հեռանում է իր մարմնական պատյանից, | ||
| + | Նրան Մինոսն այս անտառն է ուղարկում. | ||
| + | |||
| + | {{տող|97}}Նրան մի տեղ չի սահմանվում մասնավոր. | ||
| + | Նա ընկնում է այստեղ մի տեղ ըստ բախտի | ||
| + | Եվ բողբոջում ինչպես հատիկ բեղմնավոր։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|100}}Նա աճում է, հետո դառնում ծառ վայրի, | ||
| + | Իսկ Հարպիաներն իր տերևներն ուտելով՝ | ||
| + | Ցավացնում են և անցք բացում ցավերի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|103}}Մեր մարմիններն ահեղ օրում կգտնենք. | ||
| + | Սակայն դրանք մենք այլևըս չենք հագնի, | ||
| + | Զի արդար չէ առնել, ինչ որ թողել ենք։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|106}}Մենք քարշ կտանք դրանք վայրն այս տխրագին, | ||
| + | Եվ մարմինը ամեն մեկիս կկախվի | ||
| + | Այն թփուտից, ուր փակված է մեր հոգին»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|109}}Մենք դեռ լարված լսում էինք բնին այն, | ||
| + | Կարծելով որ դեռ բան ունի ասելու, | ||
| + | Երբ մեզ հասավ մի վայնասուն մեծաձայն, | ||
| + | |||
| + | {{տող|112}}Նման նրան, ով իր տեղից թաքնված | ||
| + | Շների ու կինճի ոռնոց է լսում | ||
| + | Եվ ճրթոցը տերևների կոխկրտված։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|115}}Արդ ձախ կողմից երկու հոգի վատարի | ||
| + | Մերկ, ճանկռտված, վազում էին սրընթաց, | ||
| + | Ջարդոտելով բոլոր ճյուղերն անտառի. | ||
| + | |||
| + | {{տող|118}}Առջևինը բղավում էր. «Մա՛հ, հասի՛ր», | ||
| + | Իսկ մյուսը, որ չէր կամենում ետ մնալ, | ||
| + | Գոռգոռում էր. «Լանո՛, այդքան ժիր չէիր, | ||
| + | |||
| + | {{տող|121}}Երբ դու փախչում էիր կռվից Տոպպոյի»։ | ||
| + | Եվ ապա նա, շնչակտուր լինելով, | ||
| + | Թաքնվեց մեջն ստվարախիտ մի թփի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|124}}Իսկ ետևում ողջ անտառը լեցուն էր | ||
| + | Սև, սովատանջ ու սուրացող քածերով, | ||
| + | Ինչպես անթիվ շղթայազերծ քերծեներ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|127}}Երբ շները թաքնվածի մոտ հասան, | ||
| + | Ատամներով բզկտեցին նրան լավ, | ||
| + | Ապա հոշված իր անդամները տարան։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|130}}Առաջնորդըս այնժամ բռնեց իմ ձեռքից | ||
| + | Եվ ինձ տարավ այն թփի մոտ, որ իզուր | ||
| + | Բողոքում էր իր արյունոտ ջարդվածքից։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|133}}«Ջակոմո դա Սանտ Անդրեա,— ասում էր,— | ||
| + | Ի՞նչ շահեցիր ինձ դարձնելով քեզ պատվար. | ||
| + | Ինչո՞ւ ցավերս ծանրացրիր կարեվեր»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|136}}Մոտենալով վարպետս ասաց այն հոգուն. | ||
| + | «Ո՞վ ես դու, որ խոցվածքներիդ միջով այդ | ||
| + | Դուրս են տալիս ցավոտ խոսքեր և արյուն»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|139}}«Ո՛վ հոգիներ,— ասաց թուփը այնժամ մեզ,— | ||
| + | Որ եկել եք տեսնելու ջարդն այս անխիղճ, | ||
| + | Որ քրքրեց ու քայքայեց ինձ այսպես, | ||
| + | |||
| + | {{տող|142}}Հավաքեցեք տերևներըս բնիս քով։ | ||
| + | Ես ծնվել ու ապրել եմ այն քաղաքում, | ||
| + | Որ հին տիրոջ փոխարինեց Մկրտչով. | ||
| + | |||
| + | {{տող|145}}Ուստի նա մեզ կտխրեցնի անդադար, | ||
| + | Եվ եթե դեռ անցքի վրա Առնոյի | ||
| + | Չպահպանվեր նրա մասունքն անվթար, | ||
| + | |||
| + | {{տող|148}}Ապա նրանք, որ նոր քաղաք հիմնեցին | ||
| + | Ատտիլասի ավերների հենց վրան, | ||
| + | Իզուր պիտի ջանքեր թափած լինեին։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|151}}Բնակարանս ես դարձրի ինձ տանջարան»։ | ||
| + | </poem> | ||
| + | |||
| + | === Երգ տասնչորսերորդ === | ||
| + | |||
| + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | ||
| + | {{տող|1}}Հուզված հուշից իմ հայրենյաց սիրասուն, | ||
| + | Հավաքեցի այն տերևները ցիրցան | ||
| + | Եվ հանձնեցի արդեն լռած այն հոգուն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|4}}Մենք անտառով եկանք հասանք այն եզրին, | ||
| + | Ուր զատվում է երկրորդ գոտին երրորդից | ||
| + | Եվ երևում ահեղ վճիռը վերին։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|7}}Արդ որպեսզի դառնա ամեն ինչ հայտնի, | ||
| + | Ասեմ, որ մենք հասանք մի կորդ հարթավայր, | ||
| + | Ուր չէր աճում և ոչ մի բույս կենդանի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|10}}Ցավոտ անտառն օղակում էր բացատն այն, | ||
| + | Ինչպես արյան գետը՝ անտառը հիշյալ. | ||
| + | Մենք կանգնեցինք նրա եզրին առժամայն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|13}}Գետինն ամբողջ չոր ավազով էր պատած, | ||
| + | Ճիշտ ինչպես այն ավազուտը հրաշեկ, | ||
| + | Որ Կատոնը ոտքերով էր կոխկրտած։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|16}}Օ՜ Աստուծո պատուհասիչ դատաստան, | ||
| + | Որքա՛ն պետք է ահուդողով համակվի, | ||
| + | Ով տեսնի այն, ինչ իմ աչքերը տեսան։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|19}}Այնտեղ տեսա բազմաթիվ մերկ հոգիներ, | ||
| + | Որոնք ողբում֊կոծում էին դառնորեն, | ||
| + | Բայց ունեին այլատեսակ վիճակներ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|22}}Ոմանք գետնին պառկած մեջքն ի վար, | ||
| + | Ոմանք նստած֊պպզած էին ինքնամփոփ, | ||
| + | Իսկ ոմանք էլ քայլում էին անդադար։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|25}}Քայլողները շատվոր էին ամենքից, | ||
| + | Իսկ պառկածներն ամենաքիչը թվով, | ||
| + | Բայց ավելի ուժգին ճչում տանջանքից։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|28}}Ավազի վրա դանդաղորեն, շարունակ | ||
| + | Բոց էր տեղում ծվեններով լայնածիր, | ||
| + | Ինչպես ձյունը սարում անհողմ ժամանակ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|31}}Ինչպես հնդկաց գավառներում հրատապ | ||
| + | Ալեքսանդրը իր զորքերի վրա հոծ | ||
| + | Տեսավ տեղալն հուր բոցերի մի տարափ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|34}}Եվ հրամայեց զինվորներին կոխկրտել | ||
| + | Բոցերն ընկած, իմանալով որ դրանք | ||
| + | Հեշտ է հանգցնել, քանի դեռ չեն ծավալվել, | ||
| + | |||
| + | {{տող|37}}Այսպես այստեղ միշտ տեղում էր հուր ու բոց. | ||
| + | Եվ ավազն էլ շիկանում էր դրանից, | ||
| + | Սաստկացնելով չարչարանքները հոգվոց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|40}}Սրանք շարժում էին ձեռքերը յուրյանց, | ||
| + | Մերթ այս կողմից, մերթ այն կողմից թափ տալով | ||
| + | Իրենց վրա ընկած բոցերն հրախանձ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|43}}Ես ասացի. «Վարպե՛տ, դու որ հաղթում ես | ||
| + | Ամեն ինչի, բացի այն ժանտ դևերից, | ||
| + | Որ այն դռան մուտքին արգելք եղան մեզ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|46}}Ո՞վ է մեծն այն, որ պառկած է անզարհուր, | ||
| + | Քամահրելով կրակները տեղացող, | ||
| + | Ասես նրան չի խեղճացնում անձրևն հուր»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|49}}Երբ նկատեց, որ իր մասին էի ես | ||
| + | Առաջնորդիս հարցնում, հոգին մռնչաց. | ||
| + | «Ինչպես եղա կյանքում, հիմա էլ եմ վես։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|52}}Զևսը նորից թող հոգնեցնի իր դարբնին, | ||
| + | Որի ձեռքից առավ շանթը սայրասուր | ||
| + | Եվ ինձ խոցեց իմ օրհասի մեջ վերջին, | ||
| + | |||
| + | {{տող|55}}Կամ մյուսներին թող փոխնիփոխ չարչարի | ||
| + | Մոնգիբելլի դարբնոցի մեջ սևամած, | ||
| + | Բղավելով. «Օգնիր, Վուլկան քաջարի», | ||
| + | |||
| + | {{տող|58}}Ինչպես արեց Ֆլեգրայի գոռ մարտում, | ||
| + | Եվ թող նա ինձ զարկի ամբողջ զորությամբ, | ||
| + | Իր վրեժը չի ստանա գոհացում»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|61}}Վարպետս այնժամ խոսեց կրքով բացահայտ, | ||
| + | Ինչպիսին ես չէի լսել նրանից. | ||
| + | «Ո՛վ Կապանևս, գոռոզությանդ համար այդ | ||
| + | |||
| + | {{տող|64}}Արժանի ես պատժվելու այդպես միշտ. | ||
| + | Այդ պատիժըդ քեզ տեղին է ու հարմար | ||
| + | Քո վարքի ու բարքի համար ամբարիշտ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|67}}Եվ հանդարտած դեմքով դարձավ դեպի ինձ. | ||
| + | «Սա մեկն է յոթ արքաներից այն վսեր, | ||
| + | Որոնք Թեբեն պաշարեցին չորս կողմից։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|70}}Նա քամահրեց և քամահրում է Աստծուն. | ||
| + | Սակայն նրա շարժուձևերը ժպիրհ | ||
| + | Նրա անձի զարդարանքներն են սազուն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|73}}Հիմա արի իմ ետևից, բայց նայիր, | ||
| + | Որ ոտքերըդ բորբ ավազին չհպես, | ||
| + | Այլ անտառի եզերքներին միշտ պահիր»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|76}}Մենք լուռ ու մունջ հասանք մինչև մի գետակ, | ||
| + | Որ անտառից էր դուրս ցայտում և որի | ||
| + | Կարմրությունը ահաբեկեց ինձ համակ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|79}}Բուլիկամից ինչպես առվակ է հոսում, | ||
| + | Որից ջուր են վերցնում կանայք վուշ գզող, | ||
| + | Այսպես և նա ավազն ի վար էր վազում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|82}}Նրա հատակն ու ափերը ապալեր | ||
| + | Պնդացել ու դարձել էին քարակոփ. | ||
| + | Ես հասկացա, որ այդտեղ էր անցքը մեր։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|85}}«Այն ամենում, ինչ որ ես ցույց տվի քեզ, | ||
| + | Այն պահից, երբ անցանք դռնից Դժոխքի, | ||
| + | Որի մուտքը բաց է եղել մշտապես, | ||
| + | |||
| + | {{տող|88}}Քո աչքերը այնպիսի բան չտեսան, | ||
| + | Ինչպիսին է այս գետակը շառագույն, | ||
| + | Որ հանգցնում է ընկած բոցերը վրան»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|91}}Այս խոսքերը առաջնորդըս ինձ ասաց. | ||
| + | Եվ ես նրան թախանձագին խնդրեցի, | ||
| + | Որ սնունդ տար ախորժակիս իր բացած։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|94}}«Կա մի ավեր երկիր ծովում միջերկրյա,— | ||
| + | Պատասխանեց,— որ կոչվում է Կրետե, | ||
| + | Ուր երջանիկ էին մարդիկ հնօրյա։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|97}}Այնտեղ Իդա կոչված մի լեռ կա հայտնի, | ||
| + | Որ ծաղկուն էր ջրերով ու ծառերով, | ||
| + | Իսկ ներկայիս տխուր է ու ամայի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|100}}Ռեան այնտեղ ընտրեց մանկան թաքստոց, | ||
| + | Եվ ծածկելու համար ճիչերը նրա, | ||
| + | Աղմուկ հանել հանձնարարեց յուրայնոց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|103}}Լեռան մեջ կա ծերի արձան մի հսկա, | ||
| + | Որ կռնակը դեպի Դամիատ է դարձրած | ||
| + | Եվ հայացքը դեպի Հռոմն հեռակա։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|106}}Նրա գլուխն անեղծ ոսկուց է կազմված, | ||
| + | Իսկ կուրծքը և բազուկները՝ արծաթից, | ||
| + | Եվ պղնձից՝ մինչև աճուկն երկճյուղված։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|109}}Այնտեղից ցած ամբողջ ընտիր երկաթ է, | ||
| + | Միայն թե աջ ոտքը կավից է թրծած, | ||
| + | Եվ կանգնած է սրա վրա գրեթե։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|112}}Գլխից բացի, մյուս մասերն ունեն ծերպ, | ||
| + | Ուրկից շիթ֊շիթ արտասուքներ են կաթում | ||
| + | Եվ այս ժայռն են փորում հոսքով միակերպ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|115}}Ու իրենց այդ անդունդն ի վար ընթացքով | ||
| + | Ախերոն, Ստիքս ու Ֆլեգեթոնն են կազմում. | ||
| + | Ապա դարձյալ գահավիժում են անցքով | ||
| + | |||
| + | {{տող|118}}Մինչև հատակն, ուր տեղ չկա իջնելու | ||
| + | Եվ կազմում են Կոկիտոնը, որ հետո | ||
| + | Դու կտեսնես, այժմ հարկ չկա խոսելու»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|121}}Ես ասացի. «Եթե այս գետը ոչ լայն | ||
| + | Հաստատապես մեր աշխարհից է ծագում, | ||
| + | Ապա ինչո՞ւ լոկ այստեղ ենք տեսնում այն»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|124}}Եվ նա ասաց. «Գիտես, որ վայրս է կլոր, | ||
| + | Թեպետև մենք միշտ քայլեցինք դեպի ձախ, | ||
| + | Իջնելով այս անդունդն ի վար խորախոր, | ||
| + | |||
| + | {{տող|127}}Բայց բոլորքով մենք չենք անցել տակավին. | ||
| + | Ուստի եթե նոր բան է մեզ երևում, | ||
| + | Դու դրանից մի զարմանա բնավին»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|130}}«Ֆլեգեթոնն ու Լեթեն ո՞ւր են գտնվում,— | ||
| + | Հարց տվի ես։— Մեկի մասին լռում ես, | ||
| + | Մյուսն, ասում ես, այս շիթերից է կազմվում»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|133}}«Քո հարցն,— ասաց,— տեղին է ու խելացի, | ||
| + | Բայց եռումը այս ջրերի շառագույն | ||
| + | Քեզ պետք է տար լուծումը քո մի հարցի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|136}}Դու կտեսնես Լեթեն ոչ այս անդնդում, | ||
| + | Այլ այնտեղ, ուր մաքրագործվում է հոգին | ||
| + | Եվ զղջումով իր մեղքերից ազատվում»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|139}}Ապա հարեց. «Էլ հեռանանք անտառից, | ||
| + | Դու աշխատիր ինձ հետևել հիմա լուռ. | ||
| + | Մեր ճանապարհն ընթանում է գետեզրից, | ||
| + | |||
| + | {{տող|142}}Որի վրա շիջանում է ամեն հուր»։ | ||
| + | </poem> | ||
| + | |||
| + | === Երգ տասնհինգերորդ === | ||
| + | |||
| + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | ||
| + | {{տող|1}}Արդ գնում ենք մի քարափի երկայնքով. | ||
| + | Իսկ գետակից վեր բարձրացող գոլորշին | ||
| + | Ափերն հրից զերծ էր պահում իր մեգով։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|4}}Ինչպես ֆլամանք կառուցում են ամբարտակ | ||
| + | Գուիսսանտի ու Բրյուգի միջև, որպեսզի | ||
| + | Վանեն գրոհն ալիքների սանձարձակ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|7}}Եվ կամ ինչպես Բրենտա գետի երկայնքին | ||
| + | Պատնեշներ են բարձրացնում պադուացիք, | ||
| + | Որ պաշտպանեն կայքերն իրենց թանկագին, | ||
| + | |||
| + | {{տող|10}}Այդպես էին շինված քարե ափերն այն, | ||
| + | Բայց վարպետը նրանց, ով էլ որ լիներ, | ||
| + | Չէր կառուցել նույնքան բարձր ու նույնքան լայն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|13}}Մենք անտառից այնքան էինք հեռացել, | ||
| + | Որ ինչքան էլ ես նայեի դեպի ետ, | ||
| + | Էլ անկարող կլինեի այն տեսնել։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|16}}Մեզ հանդիպեց հոգվոց մի խումբ ներքևում, | ||
| + | Որ մատչելով նայում էին մեզ այնպես, | ||
| + | Ինչպես մարդիկ մեկը մյուսին են նայում | ||
| + | |||
| + | {{տող|19}}Երեկոյան մթնշաղին տարաժամ, | ||
| + | Եվ բիբերը ուղղել էին մեզ այնպես, | ||
| + | Ինչպես ասղան անցքին դերձակը զառամ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|22}}Մինչդեռ նրանք նայում էին մեզ այդպես, | ||
| + | Նրանցից մեկն ինձ ճանաչեց ու բռնեց | ||
| + | Իմ քղանցքից, գոչելով. «Ի՛նչ հրաշք, տես»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|25}}Երբ բազուկը նա դեպի ինձ երկարեց, | ||
| + | Ես նայեցի նրա դեմքին հրախանձ, | ||
| + | Բայց այդ տեսքը ինձ բնավ էլ չարգելեց | ||
| + | |||
| + | {{տող|28}}Իմանալու, թե ով էր այդ հոգին հեգ, | ||
| + | Եվ գլուխըս խոնարհելով դեպի նա, | ||
| + | Ես ասացի. «Տե՛ր Բրունետտո, այդ դո՞ւք եք»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|31}}Եվ նա ասաց. «Որդյա՛կ, դժգոհ մի լինի, | ||
| + | Եթե մի քիչ Բրունետտո Լատինոն | ||
| + | Քեզ հետ խոսի և մյուսներից ետ ընկնի»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|34}}Ես ասացի. «Խնդրեմ, սիրով ամենայն, | ||
| + | Եթե կուզեք այստեղ ձեզ հետ կկանգնեմ, | ||
| + | Միայն թե սա դրան լինի համաձայն»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|37}}«Որդյակ,— ասաց,— մեզանից մեկը եթե | ||
| + | Մի պահ կանգնի, մի դար անշարժ կպառկի | ||
| + | Այս հրեղեն անձրևի տակ դժպատեհ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|40}}Ուստի քայլիր. ես քեզ մոտից կուղեկցեմ, | ||
| + | Ապա դարձյալ կմիանամ իմ խմբին, | ||
| + | Որ կրում է պատիժն իր դառն ու դժխեմ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|43}}Ես սիրտ չէի անում իջնել քարափից | ||
| + | Եվ նրա հետ համհավասար ընթանալ, | ||
| + | Բայց գլխահակ էի քայլում հարգանքից։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|46}}Եվ նա հարցրեց. «Ի՞նչ բախտ կամ ի՞նչ որոշում | ||
| + | Մահիցդ առաջ այս անդունդը քեզ բերեց. | ||
| + | Եվ ո՞վ է սա, որ ճանապարհդ է նշում»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|49}}«Այնտեղ վերև պայծառ կյանքում երկրային,— | ||
| + | Ասացի ես,— մոլորվեցի մի հովտում, | ||
| + | Հազիվ հասած իմ լիարժեք հասակին։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|52}}Ես դեռ այնտեղ էի երեկ առավոտ, | ||
| + | Երբ իմ դարձին երևաց սա, որ հիմա | ||
| + | Առաջնորդում է ինձ ճամփով այս ցավոտ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|55}}Եվ նա ասաց. «Թե հետևես քո աստղին, | ||
| + | Դու կհասնես նպատակիդ փառավոր, | ||
| + | Որքան կյանքում լավ դիտեցի քո ուղին. | ||
| + | |||
| + | {{տող|58}}Եվ եթե ես չմեռնեի վաղաժամ, | ||
| + | Ապա, ի տես քո ընթացքին երկնահաճ, | ||
| + | Քո գործերում քեզ կօգնեի հարաժամ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|61}}Բայց ժողովուրդն այն ապերախտ ու անսիրտ, | ||
| + | Որ վաղնջուց Ֆիեզոլից է իջել | ||
| + | Եվ տակավին մնում է բիրտ ու անկիրթ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|64}}Բարվույդ համար կլինի քո թշնամին. | ||
| + | Եվ իրավամբ, զի սիների մեջ վայրի | ||
| + | Քաղցըր պտուղ չի կարող տալ թզենին։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|67}}Մի հին առած անվանել է նրանց կույր. | ||
| + | Նրանք ագահ, նախանձոտ են ու գոռոզ. | ||
| + | Նրանց մեջ քեզ պահիր անեղծ ու մաքուր։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|70}}Ի պատիվ քեզ երկու կողմերն ախոյան | ||
| + | Կկամենան քեզ հոշոտել, բայց իզուր, | ||
| + | Կտուցները խոտից հեռու կմնան։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|73}}Թող ֆիեզոլյան անասունները անտեր | ||
| + | Իրար ուտեն և ձեռք չտան այն բույսին, | ||
| + | Որ աճում է գոմաղբի մեջ նրանց դեռ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|76}}Պահպանելով սերմը ջինջ ու անարատ | ||
| + | Այն հռոմայեցոց, որոնք այնտեղ մնացին, | ||
| + | Երբ հիմնարկվեց որջը այնքան ապիրատ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|79}}Եթե բաղձանքս հաշվի լիներ առնված,— | ||
| + | Ասացի ես ի պատասխան,— ապա դուք | ||
| + | Դեռ աշխարհից չէիք լինի հեռացած։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|82}}Իմ հոգու մեջ դրոշմված է խորապես | ||
| + | Ձեր բարի ու քաղցըր պատկերն հայրական, | ||
| + | Երբ աշխարհում ուսուցանում էիք մեզ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|85}}Թե ինչպես մարդ կանմահանա գործերով։ | ||
| + | Եվ իմ կյանքում երախտիքըս ձեր հանդեպ | ||
| + | Հարկ է, որ ես հայտնեմ անկեղծ խոսքերով։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|88}}Ձեր ծանույցը մյուսների հետ կհիշեմ, | ||
| + | Որ տիրուհուս լուսաբանել տամ հետո, | ||
| + | Եթե երբեք մի օր նրա մոտ հասնեմ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|91}}Բայց ուզում եմ, որ ձեզ մի բան պարզ լինի. | ||
| + | Թող միմիայն չկշտամբի խիղճըս ինձ, | ||
| + | Ես կտոկամ բախտի ամեն հարվածի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|94}}Այդ ազդերը նորություն չեն ինձ համար. | ||
| + | Բախտն ու մարդիկ ինչ ուզում են թող անեն, | ||
| + | Ես կլինեմ հաստատակամ ու համառ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|97}}Վարպետս այնժամ դառնալով ետ, դեպի ինձ, | ||
| + | Մի պահ նայեց և այս հորդորն ինձ տվեց. | ||
| + | «Ով խելոք է, խրատվում է ուրիշից»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|100}}Բայց ես նորից Բրունետտոյին դիմեցի | ||
| + | Եվ հարցրի, թե իր խմբի մեջ որո՞նք են | ||
| + | Ընկերները ամենից մեծ, մտացի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|103}}Եվ նա ասաց. «Մի քանիսին կնշեմ, | ||
| + | Իսկ մյուսների մասին կանցնեմ լռությամբ, | ||
| + | Զի ժամանակ չկա, որ ես երկարեմ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|106}}Ամփոփակի իմացիր, որ բոլորն էլ | ||
| + | Կղերական ու գրական դեմքեր են, | ||
| + | Որոնք երկրում նույն մեղքով են աղտեղվել։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|109}}Այդ ցավալի շրջանակի մեջ են լայն | ||
| + | Պրիշիանոն և Ֆրանչեսկո դ՚Ակկորսոն, | ||
| + | Դու կարող ես այնտեղ տեսնել և պիղծն այն, | ||
| + | |||
| + | {{տող|112}}Ում ծառայից ծառան շուտով փոխադրեց | ||
| + | Առնոյից դեպ Բակկիլյոնե, ուր և նա | ||
| + | Իր հույժ լարված ջղերն հավետ հանգչեցրեց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|115}}Կարող էի ես անվանել դեռ այլոց, | ||
| + | Բայց ժամանակ չկա երկար խոսելու. | ||
| + | Տես ավազից բարձրանում է ծուխ ու բոց. | ||
| + | |||
| + | {{տող|118}}Մի նոր խումբ է, պետք է խույս տամ նրանից։ | ||
| + | Գանձըս, որում ապրում եմ դեռ, լավ պահիր, | ||
| + | Ես միմիայն այդ եմ խնդրում քեզանից»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|121}}Նա շուռ եկավ և վազ տվեց դեպի աջ, | ||
| + | Ինչպես նրանք, որ վազում են Վերոնում | ||
| + | Ստանալու համար դրոշը կանաչ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|124}}Եվ նմանվեց նա հաղթողին այդ վազքում։ | ||
| + | </poem> | ||
| − | ===Երգ տասնվեցերորդ=== | + | === Երգ տասնվեցերորդ === |
| − | <poem> | + | <poem style='margin:0ex 5ex'> |
| − | Լսում էի արդեն շռինդը ջրի, | + | {{տող|1}}Լսում էի արդեն շռինդը ջրի, |
Որ թափվում էր պարունակը հետևյալ, | Որ թափվում էր պարունակը հետևյալ, | ||
Ինչպես բզզոց մեղուների պարսերի, | Ինչպես բզզոց մեղուների պարսերի, | ||
| − | 4 Երբ որ հանկարծ երեք հոգի֊ստվերներ | + | {{տող|4}}Երբ որ հանկարծ երեք հոգի֊ստվերներ |
Միահաղույն անջատվեցին մի խմբից , | Միահաղույն անջատվեցին մի խմբից , | ||
Որ անցնում էր բոցերի տակ տանջաբեր։ | Որ անցնում էր բոցերի տակ տանջաբեր։ | ||
| − | 7 Ուղղվելով մեզ, նրանք հեռվից գոչեցին. | + | {{տող|7}}Ուղղվելով մեզ, նրանք հեռվից գոչեցին. |
«Կանգ առ մի պահ։ Քո հագուստից իմացանք, | «Կանգ առ մի պահ։ Քո հագուստից իմացանք, | ||
Որ եկել ես մեր քաղաքից չարածին»։ | Որ եկել ես մեր քաղաքից չարածին»։ | ||
| − | 10 Օ ի՜նչ խոցեր նրանց վրա տեսա ես, | + | {{տող|10}}Օ ի՜նչ խոցեր նրանց վրա տեսա ես, |
Որոնք կիզիչ հրից էին գոյացել. | Որոնք կիզիչ հրից էին գոյացել. | ||
Երբ հիշում եմ, դեռ ցավում եմ դառնապես։ | Երբ հիշում եմ, դեռ ցավում եմ դառնապես։ | ||
| − | 13 Նրանց ձայնից առաջնորդըս խորագետ | + | {{տող|13}}Նրանց ձայնից առաջնորդըս խորագետ |
Ինձ դարձավ և ազդարարեց. «Սպասի՛ր, | Ինձ դարձավ և ազդարարեց. «Սպասի՛ր, | ||
Պետք է լինել քաղաքավար սրանց հետ։ | Պետք է լինել քաղաքավար սրանց հետ։ | ||
| − | 16 Եթե այստեղ հուր չտեղար հարակեզ, | + | {{տող|16}}Եթե այստեղ հուր չտեղար հարակեզ, |
Ես կասեի, որ դու պետք է փութայիր | Ես կասեի, որ դու պետք է փութայիր | ||
Դեպի նրանք, ոչ թե նրանք դեպի քեզ»։ | Դեպի նրանք, ոչ թե նրանք դեպի քեզ»։ | ||
| − | 19 Հենց որ կեցանք, նրանք նորից շարժվեցին . | + | {{տող|19}}Հենց որ կեցանք, նրանք նորից շարժվեցին . |
Եվ երբ նրանք արտորանքով հասան մեզ, | Եվ երբ նրանք արտորանքով հասան մեզ, | ||
Երեքով մեկ տեղում պտույտ գործեցին։ | Երեքով մեկ տեղում պտույտ գործեցին։ | ||
| − | 22 Եվ ինչպես մերկ ըմբիշները կորովի | + | {{տող|22}}Եվ ինչպես մերկ ըմբիշները կորովի |
Ուշիուշով հետաքննում են միմյանց, | Ուշիուշով հետաքննում են միմյանց, | ||
Նախքան անցնելն իրարու դեմ գրոհի, | Նախքան անցնելն իրարու դեմ գրոհի, | ||
| − | 25 Այսպես նրանք ինձ նայեցին պշնորեն, | + | {{տող|25}}Այսպես նրանք ինձ նայեցին պշնորեն, |
Պտտվելով այնպես, որ վիզը նրանց | Պտտվելով այնպես, որ վիզը նրանց | ||
Ու ոտները շարժվում էին տարորեն։ | Ու ոտները շարժվում էին տարորեն։ | ||
| − | 28 «Թեև տեղն այս, ուր ընկել ենք մենք այսպես,— | + | {{տող|28}}«Թեև տեղն այս, ուր ընկել ենք մենք այսպես,— |
Ասաց մեկը,— և մեր դեմքերն հրախանձ | Ասաց մեկը,— և մեր դեմքերն հրախանձ | ||
Քամահրանքի արժանի են դարձնում մեզ, | Քամահրանքի արժանի են դարձնում մեզ, | ||
| − | 31 Սակայն հանուն մեր համբավի ու փառքի | + | {{տող|31}}Սակայն հանուն մեր համբավի ու փառքի |
Մեզ զիջանիր ասելու թե ո՛վ ես դու, | Մեզ զիջանիր ասելու թե ո՛վ ես դու, | ||
Որ անցնում ես անվախ միջով Դժոխքի։ | Որ անցնում ես անվախ միջով Դժոխքի։ | ||
| − | 34 Ահա սա, որ իմ առջևից է գնում, | + | {{տող|34}}Ահա սա, որ իմ առջևից է գնում, |
Թեև մերկ է ու մարմինը խանձայրյաց, | Թեև մերկ է ու մարմինը խանձայրյաց, | ||
Բարձրաստիճան մի դիրք ուներ աշխարհում։ | Բարձրաստիճան մի դիրք ուներ աշխարհում։ | ||
| − | 37 Նա հենց թոռն է Գուալդրադայի | + | {{տող|37}}Նա հենց թոռն է Գուալդրադայի բարեգով. |
| − | + | Նա կոչվում է Գուիդո Գուերրա, և կյանքում | |
Շատ գործեր է արել թրով ու խելքով։ | Շատ գործեր է արել թրով ու խելքով։ | ||
| − | 40 Իսկ մյուսը, որ իմ ետևից է քայլում, | + | {{տող|40}}Իսկ մյուսը, որ իմ ետևից է քայլում, |
Ալդոբրանդի Տեգիայոն է, այր խելոք, | Ալդոբրանդի Տեգիայոն է, այր խելոք, | ||
Որի խոսքը պետք է լսվեր աշխարհում։ | Որի խոսքը պետք է լսվեր աշխարհում։ | ||
| − | 43 Ես, որ այսպես չարչարվում եմ նրանց հետ, | + | {{տող|43}}Ես, որ այսպես չարչարվում եմ նրանց հետ, |
Ռուստիկուչչի Յակոպոն եմ, և անշուշտ | Ռուստիկուչչի Յակոպոն եմ, և անշուշտ | ||
Իմ կորստյան բան պատճառը կինս էր հեստ»։ | Իմ կորստյան բան պատճառը կինս էր հեստ»։ | ||
| − | 46 Եթե հրից ես մնայի անվթար, | + | {{տող|46}}Եթե հրից ես մնայի անվթար, |
Կնետվեի ներքև՝ նրանց գրկելու, | Կնետվեի ներքև՝ նրանց գրկելու, | ||
Որ իհարկե վարպետըս ինձ թույլ կտար։ | Որ իհարկե վարպետըս ինձ թույլ կտար։ | ||
| − | 49 Բայց որ վտանգ կար այրվելու, մրրկվելու, | + | {{տող|49}}Բայց որ վտանգ կար այրվելու, մրրկվելու, |
Իմ երկյուղը հաղթեց կամքին իմ բարի, | Իմ երկյուղը հաղթեց կամքին իմ բարի, | ||
Որ տենչ ուներ նրանց ամուր փարվելու։ | Որ տենչ ուներ նրանց ամուր փարվելու։ | ||
| − | 52 Ես ասացի. «Հենց որ տերս պատվական | + | {{տող|52}}Ես ասացի. «Հենց որ տերս պատվական |
Ասաց խոսքեր, որ կռահել ինձ տվին, | Ասաց խոսքեր, որ կռահել ինձ տվին, | ||
Թե դուք իրոք հոգիներ եք պատվարժան, | Թե դուք իրոք հոգիներ եք պատվարժան, | ||
| − | 55 Իմ սրտի մեջ ձեր վիճակը դժնդակ | + | {{տող|55}}Իմ սրտի մեջ ձեր վիճակը դժնդակ |
Ծնեց ոչ թե արհամարհանք, այլ մորմոք, | Ծնեց ոչ թե արհամարհանք, այլ մորմոք, | ||
Որ կմնա իմ մեջ երկար ժամանակ։ | Որ կմնա իմ մեջ երկար ժամանակ։ | ||
| − | 58 Ես ինքըս ձեր համերկրացին եմ բնիկ. | + | {{տող|58}}Ես ինքըս ձեր համերկրացին եմ բնիկ. |
Ես սիրով ու հարգանքով եմ միշտ հիշել | Ես սիրով ու հարգանքով եմ միշտ հիշել | ||
Ձեր գործերն ու անունները ազդեցիկ։ | Ձեր գործերն ու անունները ազդեցիկ։ | ||
| − | 61 Դառը թողնում, քաղցըր տեղանքն եմ գնում, | + | {{տող|61}}Դառը թողնում, քաղցըր տեղանքն եմ գնում, |
Որ ինձ անսուտ առաջնորդս է խոստացել. | Որ ինձ անսուտ առաջնորդս է խոստացել. | ||
Բայց պետք է նախ իջնեմ երկրի կենտրոնում »։ | Բայց պետք է նախ իջնեմ երկրի կենտրոնում »։ | ||
| − | 64 «Իցիվ թե դու դեռ ապրեիր ընդերկար,— | + | {{տող|64}}«Իցիվ թե դու դեռ ապրեիր ընդերկար,— |
Պատասխանեց այն ատեն ինձ նույն հոգին,— | Պատասխանեց այն ատեն ինձ նույն հոգին,— | ||
Եվ համբավդ էլ մահից հետո շողշողար։ | Եվ համբավդ էլ մահից հետո շողշողար։ | ||
| − | 67 Արդ ասա մեզ, բարքերն ազնիվ ու տիպար | + | {{տող|67}}Արդ ասա մեզ, բարքերն ազնիվ ու տիպար |
Մեր քաղաքում շարունակո՞ւմ են ապրել, | Մեր քաղաքում շարունակո՞ւմ են ապրել, | ||
Թե այնտեղից անհետացել են իսպառ։ | Թե այնտեղից անհետացել են իսպառ։ | ||
| − | 70 Քանզի Գուլյելմ Բորսիերեն , որ այստեղ | + | {{տող|70}}Քանզի Գուլյելմ Բորսիերեն , որ այստեղ |
Նոր է եկել և մեր խմբում է հիմա, | Նոր է եկել և մեր խմբում է հիմա, | ||
Մեզ բերել է տխուր լուրեր սրտակեղ»։ | Մեզ բերել է տխուր լուրեր սրտակեղ»։ | ||
| − | 73 «Նոր֊նոր մարդիկ | + | {{տող|73}}«Նոր֊նոր մարդիկ և վաստակներ նյութական, |
Օ՜ Ֆլորենցիա, քեզ դարձրել են սնապարծ | Օ՜ Ֆլորենցիա, քեզ դարձրել են սնապարծ | ||
Ու սանձարձակ, որից տուժում ես այնքան»— | Ու սանձարձակ, որից տուժում ես այնքան»— | ||
| − | + | {{տող|76}}Գոչեցի ես, բարձրացնելով դեմքըս վեր. | |
Այդ լսելով երեքն իրար նայեցին, | Այդ լսելով երեքն իրար նայեցին, | ||
Նման նրանց, որ լսում են ճիշտ բաներ։ | Նման նրանց, որ լսում են ճիշտ բաներ։ | ||
| − | 79 «Թե ամեն ինչ այսպես շիտակ ես ասում,— | + | {{տող|79}}«Թե ամեն ինչ այսպես շիտակ ես ասում,— |
Երեքով մեկ նրանք տվին պատասխան,— | Երեքով մեկ նրանք տվին պատասխան,— | ||
Երանի քեզ, որ դու անկեղծ ես խոսում. | Երանի քեզ, որ դու անկեղծ ես խոսում. | ||
| − | 82 Բայց եթե դու դուրս գաս տեղից այս մռայլ՝ | + | {{տող|82}}Բայց եթե դու դուրս գաս տեղից այս մռայլ՝ |
Նորից չքնաղ լույս աստղերը տեսնելու, | Նորից չքնաղ լույս աստղերը տեսնելու, | ||
Եվ ուզենաս հիշել աշխարհն հանդերձյալ, | Եվ ուզենաս հիշել աշխարհն հանդերձյալ, | ||
| − | 85 Ասա մարդկանց, որ տեսել ես այստեղ մեզ»։ | + | {{տող|85}}Ասա մարդկանց, որ տեսել ես այստեղ մեզ»։ |
Ապա նրանք թեթևասույր սլացքով | Ապա նրանք թեթևասույր սլացքով | ||
Մեզնից փախան ու հեռացան փութապես։ | Մեզնից փախան ու հեռացան փութապես։ | ||
| − | 88 Չի կարելի արտասանել մի «ամեն» | + | {{տող|88}}Չի կարելի արտասանել մի «ամեն» |
Ավելի շուտ, քան որ նրանք չքացան։ | Ավելի շուտ, քան որ նրանք չքացան։ | ||
Եվ վարպետըս մեկնել վճռեց այն ատեն։ | Եվ վարպետըս մեկնել վճռեց այն ատեն։ | ||
| − | 91 Եվ ահա մենք առաջացանք, և քիչ անց | + | {{տող|91}}Եվ ահա մենք առաջացանք, և քիչ անց |
Ջրի շառաչն այնքան մոտից հասավ մեզ,— | Ջրի շառաչն այնքան մոտից հասավ մեզ,— | ||
Որ խոսելիս չէինք լսում մենք միմյանց։ | Որ խոսելիս չէինք լսում մենք միմյանց։ | ||
| − | 94 Ինչպես գետն այն ,— որ իր ուրույն հունով նախ | + | {{տող|94}}Ինչպես գետն այն ,— որ իր ուրույն հունով նախ |
Մոնվիզոյից դեպ արևելք է հոսում, | Մոնվիզոյից դեպ արևելք է հոսում, | ||
Երբ բխում է Ապեննինի լանջից ձախ, | Երբ բխում է Ապեննինի լանջից ձախ, | ||
| − | 97 Եվ որ վերին, սկզբնական հոսանքում, | + | {{տող|97}}Եվ որ վերին, սկզբնական հոսանքում, |
Նախքան իջնելն հարթավայրը Ֆոռլիի, | Նախքան իջնելն հարթավայրը Ֆոռլիի, | ||
Իր անվան տեղ Ակուակետա է կոչվում — | Իր անվան տեղ Ակուակետա է կոչվում — | ||
| − | 100 Շառաչյունով թավալվում է դարն ի վար, | + | {{տող|100}}Շառաչյունով թավալվում է դարն ի վար, |
Սուրբ Բենեդիկտ կոչված գյուղի վերևում, | Սուրբ Բենեդիկտ կոչված գյուղի վերևում, | ||
Ուր կարող է բազում սահանք գոյանար, | Ուր կարող է բազում սահանք գոյանար, | ||
| − | 103 Այսպես այստեղ թավալվում էր ժայռն ի վար | + | {{տող|103}}Այսպես այստեղ թավալվում էր ժայռն ի վար |
Գորշ ջրվեժը այնպիսի գոռ բոմբյունով, | Գորշ ջրվեժը այնպիսի գոռ բոմբյունով, | ||
Որ կարող էր խլացնել մեզ իսպառ։ | Որ կարող էր խլացնել մեզ իսպառ։ | ||
| − | 106 Մեջքիս կապած ես մի պարան | + | {{տող|106}}Մեջքիս կապած ես մի պարան ունեի, |
Որով բռնել մտածեցի մի անգամ | Որով բռնել մտածեցի մի անգամ | ||
Խայտաճամուկ մորթով հովազն ամեհի։ | Խայտաճամուկ մորթով հովազն ամեհի։ | ||
| − | 109 Առաջնորդիս հրամանի համաձայն | + | {{տող|109}}Առաջնորդիս հրամանի համաձայն |
Ես իմ մեջքից արձակեցի պարանն այդ | Ես իմ մեջքից արձակեցի պարանն այդ | ||
Եվ կծկելով երկարեցի նրան այն։ | Եվ կծկելով երկարեցի նրան այն։ | ||
| − | 112 Առաջնորդըս այնժամ դարձավ դեպ աջ դին | + | {{տող|112}}Առաջնորդըս այնժամ դարձավ դեպ աջ դին |
Եվ եզերքի կարկառներից քիչ հեռու | Եվ եզերքի կարկառներից քիչ հեռու | ||
Արձակեց այն անդունդն ի վար խավարչտին։ | Արձակեց այն անդունդն ի վար խավարչտին։ | ||
| − | 115 «Արդ պետք է որ,— ներքուստ ասում էի ես,— | + | {{տող|115}}«Արդ պետք է որ,— ներքուստ ասում էի ես,— |
Այդ նշանին մի պատասխան հետևի, | Այդ նշանին մի պատասխան հետևի, | ||
Եթե վարպետս ուշով նայում է այդպես»։ | Եթե վարպետս ուշով նայում է այդպես»։ | ||
| − | 118 Մարդիկ պարտ են զգուշավոր միշտ լինել | + | {{տող|118}}Մարդիկ պարտ են զգուշավոր միշտ լինել |
Այն անձանց մոտ, որոնք գիտեն ոչ միայն | Այն անձանց մոտ, որոնք գիտեն ոչ միայն | ||
Գործը տեսնել, այլև միտքը թափանցել։ | Գործը տեսնել, այլև միտքը թափանցել։ | ||
| − | 121 Նա ինձ ասաց. «Կբարձրանա վեր շուտով | + | {{տող|121}}Նա ինձ ասաց. «Կբարձրանա վեր շուտով |
Այն, ինչ որ մենք սպասում ենք՝ ես ու դու. | Այն, ինչ որ մենք սպասում ենք՝ ես ու դու. | ||
Այդ դու հիմա կնկատես քո աչքով»։ | Այդ դու հիմա կնկատես քո աչքով»։ | ||
| − | 124 Ճշմարիտն այն, որ նմանվում է սուտի, | + | {{տող|124}}Ճշմարիտն այն, որ նմանվում է սուտի, |
Պետք է պահել ամուր փակած շրթներով, | Պետք է պահել ամուր փակած շրթներով, | ||
Այլապես նա մեզ կենթարկի ամոթի։ | Այլապես նա մեզ կենթարկի ամոթի։ | ||
| − | 127 Սակայն այստեղ ես չեմ կարող մնալ լուռ. | + | {{տող|127}}Սակայն այստեղ ես չեմ կարող մնալ լուռ. |
Երդվում եմ իմ Կատակերգով , ընթերցող, | Երդվում եմ իմ Կատակերգով , ընթերցող, | ||
— Երանի նա շնորհ գտներ ամենուր,— | — Երանի նա շնորհ գտներ ամենուր,— | ||
| − | 130 Ես տեսա, որ մութ ու մռայլ վիհն ի վեր | + | {{տող|130}}Ես տեսա, որ մութ ու մռայլ վիհն ի վեր |
Բարձրանում էր լողով ճիվաղ մի ահեղ, | Բարձրանում էր լողով ճիվաղ մի ահեղ, | ||
Որ վախ կազդեր նույնիսկ սրտին անվեհեր. | Որ վախ կազդեր նույնիսկ սրտին անվեհեր. | ||
| − | 133 Նավազն այսպես բարձրանում է ծովալքից, | + | {{տող|133}}Նավազն այսպես բարձրանում է ծովալքից, |
Երբ խարիսխը պոկում է ու արձակում | Երբ խարիսխը պոկում է ու արձակում | ||
Խոր խութերից կամ այլ ծածուկ արգելքից, | Խոր խութերից կամ այլ ծածուկ արգելքից, | ||
| − | 136 Եվ մարմինը մեկ ձգում է, մեկ կծկում։ | + | {{տող|136}}Եվ մարմինը մեկ ձգում է, մեկ կծկում։ |
</poem> | </poem> | ||
| + | === Երգ տասնյոթերորդ === | ||
| − | + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | |
| − | + | {{տող|1}}«Ահա գազանն՝ իր տտունով սուր, երկայն , | |
| − | <poem> | + | |
| − | «Ահա գազանն՝ իր տտունով սուր, երկայն , | + | |
Ահա նա, ով արգելակներ է փշրում | Ահա նա, ով արգելակներ է փշրում | ||
Եվ գարշությամբ պղծում աշխարհը համայն»։ | Եվ գարշությամբ պղծում աշխարհը համայն»։ | ||
| − | 4 Այսպես ասաց ինձ առաջնորդըս աննենգ, | + | {{տող|4}}Այսպես ասաց ինձ առաջնորդըս աննենգ, |
Եվ գազանին հրավիրեց մոտենալ | Եվ գազանին հրավիրեց մոտենալ | ||
Այն քարափին, որով անցել էինք մենք։ | Այն քարափին, որով անցել էինք մենք։ | ||
| − | 7 Խաբեության այդ պատկերը գարշելի | + | {{տող|7}}Խաբեության այդ պատկերը գարշելի |
Առաջ եկավ և, պոչն հեռու պահելով, | Առաջ եկավ և, պոչն հեռու պահելով, | ||
Ափի վրա քաշեց իրանն ահռելի։ | Ափի վրա քաշեց իրանն ահռելի։ | ||
| − | 10 Նրա դեմքը արդար մարդու տեսք ուներ, | + | {{տող|10}}Նրա դեմքը արդար մարդու տեսք ուներ, |
Այնքան հեզ ու բարեմույն էր արտաքուստ, | Այնքան հեզ ու բարեմույն էր արտաքուստ, | ||
Իսկ մնացած մասը մարմնի լոկ օձ էր։ | Իսկ մնացած մասը մարմնի լոկ օձ էր։ | ||
| − | 13 Ուներ երկու բռչոտ թաթեր ճապռավոր, | + | {{տող|13}}Ուներ երկու բռչոտ թաթեր ճապռավոր, |
Մեջքը, կուրծքը և զույգ կողերը նրա | Մեջքը, կուրծքը և զույգ կողերը նրա | ||
Նիշված էին խայտուցներով օղավոր։ | Նիշված էին խայտուցներով օղավոր։ | ||
| − | 16 Թաթարներն ու թուրքերն երբեք չեն գործել | + | {{տող|16}}Թաթարներն ու թուրքերն երբեք չեն գործել |
Այնքան նախշուն ու խայտաբղետ պաստառներ, | Այնքան նախշուն ու խայտաբղետ պաստառներ, | ||
| − | Արաքնեն | + | Արաքնեն էլ նման ոստայն չի հյուսել։ |
| − | 19 Ինչպես մակույկը մերթ ափին է հանգչում, | + | {{տող|19}}Ինչպես մակույկը մերթ ափին է հանգչում, |
Մասամբ ջրի վրա, մասամբ ցամաքի, | Մասամբ ջրի վրա, մասամբ ցամաքի, | ||
Ինչպես շվայտ գերմանների աշխարհում | Ինչպես շվայտ գերմանների աշխարհում | ||
| − | 22 Սպասում է կուղբը պայքար մղելու, | + | {{տող|22}}Սպասում է կուղբը պայքար մղելու, |
Այսպես ավազն եզրապատող քարափին | Այսպես ավազն եզրապատող քարափին | ||
Սպասում էր այն գազանը ահարկու։ | Սպասում էր այն գազանը ահարկու։ | ||
| − | 25 Նա իր պոչը խաղացնում էր շարունակ, | + | {{տող|25}}Նա իր պոչը խաղացնում էր շարունակ, |
Գալարելով նրա ծայրը թունավոր, | Գալարելով նրա ծայրը թունավոր, | ||
Ինչպես կարիճն իր խայթոցը կենսունակ։ | Ինչպես կարիճն իր խայթոցը կենսունակ։ | ||
| − | 28 Հիմա պետք է ճանապարհից քիչ շեղվենք,— | + | {{տող|28}}Հիմա պետք է ճանապարհից քիչ շեղվենք,— |
Ասաց տերըս,— որպեսզի մենք հասնենք անդ, | Ասաց տերըս,— որպեսզի մենք հասնենք անդ, | ||
Ուր փռված է այն գազանը չարանենգ»։ | Ուր փռված է այն գազանը չարանենգ»։ | ||
| − | 31 Այսպես իջանք աջակողմյան ուղղությամբ | + | {{տող|31}}Այսպես իջանք աջակողմյան ուղղությամբ |
Եվ ծայրեզրով տասը քայլ անցանք, որպեսզի | Եվ ծայրեզրով տասը քայլ անցանք, որպեսզի | ||
Խույս տանք հրից և ավազից հրատապ։ | Խույս տանք հրից և ավազից հրատապ։ | ||
| − | 34 Երբ մոտեցանք այն նենգավոր գազանին, | + | {{տող|34}}Երբ մոտեցանք այն նենգավոր գազանին, |
Մի քիչ անդին տեսա մարդկանց մի զանգված, | Մի քիչ անդին տեսա մարդկանց մի զանգված, | ||
Որ նստած էր ավազուտի երկայնքին։ | Որ նստած էր ավազուտի երկայնքին։ | ||
| − | 37 Վարպետս ասաց. «Որպեսզի դու այս գոտին | + | {{տող|37}}Վարպետս ասաց. «Որպեսզի դու այս գոտին |
Կարողանաս ամեն կողմից ճանաչել, | Կարողանաս ամեն կողմից ճանաչել, | ||
Գնա, նայիր նրանց վիճակը հետին։ | Գնա, նայիր նրանց վիճակը հետին։ | ||
| − | 40 Բայց թող այնտեղ քո զրույցը կարճ լինի. | + | {{տող|40}}Բայց թող այնտեղ քո զրույցը կարճ լինի. |
Իսկ ես մինչ այդ կբանակցեմ սրա հետ, | Իսկ ես մինչ այդ կբանակցեմ սրա հետ, | ||
Որպեսզի իր գավակը մեզ հատկացնի»։ | Որպեսզի իր գավակը մեզ հատկացնի»։ | ||
| − | 43 Եվ յոթներորդ պարունակի եզրով ես | + | {{տող|43}}Եվ յոթներորդ պարունակի եզրով ես |
Մեն֊միայնակ առաջացա դեպ այնտեղ, | Մեն֊միայնակ առաջացա դեպ այնտեղ, | ||
Ուր նստած էր այն ամբոխը տխրատես։ | Ուր նստած էր այն ամբոխը տխրատես։ | ||
| − | 46 Նրանց ցավը դուրս էր պոռթկում աչքերից. | + | {{տող|46}}Նրանց ցավը դուրս էր պոռթկում աչքերից. |
Նրանք ձեռքով ջանում էին պաշտպանվել | Նրանք ձեռքով ջանում էին պաշտպանվել | ||
Մերթ բոցերից, մերթ հրաշեկ ավազից։ | Մերթ բոցերից, մերթ հրաշեկ ավազից։ | ||
| − | 49 Այսպես շներն ամռան շոգին տոթալից | + | {{տող|49}}Այսպես շներն ամռան շոգին տոթալից |
Պաշտպանվում են մերթ թաթերով, մերթ դնչով, | Պաշտպանվում են մերթ թաթերով, մերթ դնչով, | ||
Երբ խայթվում են ճանճերից կամ լվերից։ | Երբ խայթվում են ճանճերից կամ լվերից։ | ||
| − | 52 Ես դիտեցի ուշով դեմքերը ոմանց, | + | {{տող|52}}Ես դիտեցի ուշով դեմքերը ոմանց, |
Որոնց վրա հուր էր տեղում ահավոր, | Որոնց վրա հուր էր տեղում ահավոր, | ||
Բայց ճանաչել չկարեցա ես նրանց։ | Բայց ճանաչել չկարեցա ես նրանց։ | ||
| − | 55 Ամեն մեկի պարանոցից կախված էր | + | {{տող|55}}Ամեն մեկի պարանոցից կախված էր |
Որոշ գույնով ու նշանով մի քսակ , | Որոշ գույնով ու նշանով մի քսակ , | ||
Որով նրանք ապրում էին կարծես դեռ։ | Որով նրանք ապրում էին կարծես դեռ։ | ||
| − | 58 | + | {{տող|58}}Ես նրանց մեջ տեսա դեղին մի քսակ, |
Որի վրա կար մի կապույտ ուրվագիծ, | Որի վրա կար մի կապույտ ուրվագիծ, | ||
Որ նման էր մի առյուծի պարարակ։ | Որ նման էր մի առյուծի պարարակ։ | ||
| − | 61 | + | {{տող|61}}Եվ քիչ հեռու տեսա ուրիշ մի քսակ, |
Արյան նման կարմիր, որի կենտրոնում | Արյան նման կարմիր, որի կենտրոնում | ||
Երևում էր մի սագ կաթից սպիտակ։ | Երևում էր մի սագ կաթից սպիտակ։ | ||
| − | 64 | + | {{տող|64}}Մեկը, որի ճերմակ պարկի վրա կար |
Կապույտ գույնի մի խոզ, մատակ ու հղի, | Կապույտ գույնի մի խոզ, մատակ ու հղի, | ||
Ինձ բարբառեց. «Այստեղ ինչո՞ւ դու եկար։ | Ինձ բարբառեց. «Այստեղ ինչո՞ւ դու եկար։ | ||
| − | 67 Շուտ հեռացի՛ր։ Եվ քանզի ողջ ես դեռ դու, | + | {{տող|67}}Շուտ հեռացի՛ր։ Եվ քանզի ողջ ես դեռ դու, |
Իմացիր որ Վիտալիանոն , երկրացիս, | Իմացիր որ Վիտալիանոն , երկրացիս, | ||
Այստեղ գալու և կողքիս է նստելու։ | Այստեղ գալու և կողքիս է նստելու։ | ||
| − | 70 Ֆլորենտացոց մեջ այս ես եմ պադուացին. | + | {{տող|70}}Ֆլորենտացոց մեջ այս ես եմ պադուացին. |
Սրանք հաճախ իմ գլուխը տանում են, | Սրանք հաճախ իմ գլուխը տանում են, | ||
Ինձ ասելով. «Թող գա ասպետն հոյածին , | Ինձ ասելով. «Թող գա ասպետն հոյածին , | ||
| − | 73 Հետ բերելով քսակն երեք կտցանի»։ | + | {{տող|73}}Հետ բերելով քսակն երեք կտցանի»։ |
Եվ բերանը ծռեց, լեզուն դուրս հանեց, | Եվ բերանը ծռեց, լեզուն դուրս հանեց, | ||
Ինչպես պինչը լիզող եզը կենդանի։ | Ինչպես պինչը լիզող եզը կենդանի։ | ||
| − | 76 Վախենալով, որ չլինի թե երբեք | + | {{տող|76}}Վախենալով, որ չլինի թե երբեք |
Իմ ուշացմամբ առաջնորդիս բարկացնեմ, | Իմ ուշացմամբ առաջնորդիս բարկացնեմ, | ||
Հեռացա այն հոգիներից տանջաբեկ։ | Հեռացա այն հոգիներից տանջաբեկ։ | ||
| − | 79 Առաջնորդըս մինչ այդ նստել էր արդեն | + | {{տող|79}}Առաջնորդըս մինչ այդ նստել էր արդեն |
Լայն գավակին զարհուրելի գազանի։ | Լայն գավակին զարհուրելի գազանի։ | ||
Նա ինձ ասաց. «Արիացիր դու այժմեն։ | Նա ինձ ասաց. «Արիացիր դու այժմեն։ | ||
| − | 82 Այսուհետև այսպես պետք է ցած իջնել ։ | + | {{տող|82}}Այսուհետև այսպես պետք է ցած իջնել ։ |
Նստիր առաջ, ես ետևում կնստեմ, | Նստիր առաջ, ես ետևում կնստեմ, | ||
Որ պոչը քեզ չկարենա վնասել»։ | Որ պոչը քեզ չկարենա վնասել»։ | ||
| − | 85 Ինչպես նա, ով սարսռում է, կափկափում, | + | {{տող|85}}Ինչպես նա, ով սարսռում է, կափկափում, |
Երբ զգում է տենդի գալը, և հենց որ | Երբ զգում է տենդի գալը, և հենց որ | ||
Շուք է տեսնում, մարմինը դող է պատում, | Շուք է տեսնում, մարմինը դող է պատում, | ||
| − | 88 Այսպես եղա այդ խոսքերից ահազդու. | + | {{տող|88}}Այսպես եղա այդ խոսքերից ահազդու. |
Սակայն շուտով ինձ զգացի սրտապինդ, | Սակայն շուտով ինձ զգացի սրտապինդ, | ||
Ինչպես ծառան տիրոջ առջև հուսատու։ | Ինչպես ծառան տիրոջ առջև հուսատու։ | ||
| − | 91 Ես նստեցի նուսի վրա այլանդակ. | + | {{տող|91}}Ես նստեցի նուսի վրա այլանդակ. |
Ուզում էի իրոք ասել՝ «Գրկիր ինձ», | Ուզում էի իրոք ասել՝ «Գրկիր ինձ», | ||
Սակայն ձայնըս խզվեց կամքիս հակառակ։ | Սակայն ձայնըս խզվեց կամքիս հակառակ։ | ||
| − | 94 Բայց վարպետըս, որ զորավիգս է եղել | + | {{տող|94}}Բայց վարպետըս, որ զորավիգս է եղել |
Ուրիշ դժվար իմ պահերին, արդեն իսկ | Ուրիշ դժվար իմ պահերին, արդեն իսկ | ||
Բազուկներով ինձ գրկել էր ու պահել։ | Բազուկներով ինձ գրկել էր ու պահել։ | ||
| − | 97 Եվ նա ասաց. «Գերիո՛ն, հիմա ընթացիր, | + | {{տող|97}}Եվ նա ասաց. «Գերիո՛ն, հիմա ընթացիր, |
Սակայն իջիր շուրջանակի ու դանդաղ. | Սակայն իջիր շուրջանակի ու դանդաղ. | ||
Քո ուսերին նոր բեռ ունես, իմացիր»։ | Քո ուսերին նոր բեռ ունես, իմացիր»։ | ||
| − | 100 Ինչպես նավակն, անջատվելով կայանքից, | + | {{տող|100}}Ինչպես նավակն, անջատվելով կայանքից, |
Նախ գնում է ետ֊ետ, այսպես նա մեկնեց. | Նախ գնում է ետ֊ետ, այսպես նա մեկնեց. | ||
Եվ երբ ազատ զգաց ամեն արգելքից, | Եվ երբ ազատ զգաց ամեն արգելքից, | ||
| − | 103 Անմիջապես պոչը կրծքի կողմ տարավ, | + | {{տող|103}}Անմիջապես պոչը կրծքի կողմ տարավ, |
Ապա ձգվեց օձաձկան ճիշտ նման | Ապա ձգվեց օձաձկան ճիշտ նման | ||
Եվ թաթերով օդ վերցնելով ցած թռավ։ | Եվ թաթերով օդ վերցնելով ցած թռավ։ | ||
| − | 106 Ֆայետոնը | + | {{տող|106}}Ֆայետոնը գուցե այնքան չերկնչեց, |
Երբ բաց թողեց ձիասանձերը ձեռքից, | Երբ բաց թողեց ձիասանձերը ձեռքից, | ||
Որից մասամբ երկնակամարը այրվեց. | Որից մասամբ երկնակամարը այրվեց. | ||
| − | 109 Կամ Իկարը , երբ նա զգաց, որ տաքից | + | {{տող|109}}Կամ Իկարը , երբ նա զգաց, որ տաքից |
Մոմն հալվում է, և փետուրներն են թափվում, | Մոմն հալվում է, և փետուրներն են թափվում, | ||
Մինչ գոչում էր հայրը՝ «Շեղվել ես ճամփից» — | Մինչ գոչում էր հայրը՝ «Շեղվել ես ճամփից» — | ||
| − | 112 Ինչքան որ ես, երբ տեսա, որ չորս կողմից | + | {{տող|112}}Ինչքան որ ես, երբ տեսա, որ չորս կողմից |
Կախվել էի պարապ օդում և ոչինչ | Կախվել էի պարապ օդում և ոչինչ | ||
Չէի տեսնում, բացի ահեղ գազանից։ | Չէի տեսնում, բացի ահեղ գազանից։ | ||
| − | 115 Նա ճախրելով դանդաղ իջնում էր ներքև. | + | {{տող|115}}Նա ճախրելով դանդաղ իջնում էր ներքև. |
Այդ զգացի լոկ նրանից, որ տակից | Այդ զգացի լոկ նրանից, որ տակից | ||
Ու ճակատից փչում էր հովը թեթև։ | Ու ճակատից փչում էր հովը թեթև։ | ||
| − | 118 Մեր ներքևում լսում էի ես արդեն | + | {{տող|118}}Մեր ներքևում լսում էի ես արդեն |
Ահագնագոռ շառաչյունը ջրվեժի, | Ահագնագոռ շառաչյունը ջրվեժի, | ||
Եվ գլուխըս երկարեցի մի քիչ դեն։ | Եվ գլուխըս երկարեցի մի քիչ դեն։ | ||
| − | 121 Երբ ես բոցեր տեսա, ողբեր լսեցի, | + | {{տող|121}}Երբ ես բոցեր տեսա, ողբեր լսեցի, |
Իմ երկյուղը կրկնապատիկ սաստկացավ. | Իմ երկյուղը կրկնապատիկ սաստկացավ. | ||
Եվ ես դողով կուչ եկա ու սմքեցի։ | Եվ ես դողով կուչ եկա ու սմքեցի։ | ||
| − | 124 Ստորակա պարունակին մատչելով, | + | {{տող|124}}Ստորակա պարունակին մատչելով, |
Ես նոր միայն որոշակի իմացա, | Ես նոր միայն որոշակի իմացա, | ||
Որ մենք իջնում էինք պտույտ գործելով։ | Որ մենք իջնում էինք պտույտ գործելով։ | ||
| − | 127 Ինչպես բազեն, սավառնելով ընդերկար՝ | + | {{տող|127}}Ինչպես բազեն, սավառնելով ընդերկար՝ |
Առանց թռչուն կամ խրտվիլակ տեսնելու, | Առանց թռչուն կամ խրտվիլակ տեսնելու, | ||
Ցածրանում է պտույտներով օդապար, | Ցածրանում է պտույտներով օդապար, | ||
| − | 130 Եվ իջնում է այնտեղ, ուրկից սրընթաց | + | {{տող|130}}Եվ իջնում է այնտեղ, ուրկից սրընթաց |
Խոյացել էր, և հեռու իր տիրոջից | Խոյացել էր, և հեռու իր տիրոջից | ||
Կանգ է առնում, գժդմնած ու սրտմտած, | Կանգ է առնում, գժդմնած ու սրտմտած, | ||
| − | 133 Այսպես Գերիոնն իջավ հատակն անդունդի, | + | {{տող|133}}Այսպես Գերիոնն իջավ հատակն անդունդի, |
Ստորոտը քարաժայռի սեպաձև. | Ստորոտը քարաժայռի սեպաձև. | ||
Եվ հազիվ թե բեռնաթափեց մեզ գետին, | Եվ հազիվ թե բեռնաթափեց մեզ գետին, | ||
| − | 136 Նետի նման թռավ֊գնաց սրաթև։ | + | {{տող|136}}Նետի նման թռավ֊գնաց սրաթև։ |
</poem> | </poem> | ||
| + | === Երգ տասնութերորդ === | ||
| − | + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | |
| − | + | {{տող|1}}Դժոխքում կա գեշ ձորերով մի տեղանք , | |
| − | <poem> | + | |
| − | Դժոխքում կա գեշ ձորերով մի տեղանք , | + | |
Վիմակերտ ու երկաթագույն, ճիշտ ինչպես | Վիմակերտ ու երկաթագույն, ճիշտ ինչպես | ||
Նրա շուրջը պատող դարը գորշերանգ։ | Նրա շուրջը պատող դարը գորշերանգ։ | ||
| − | 4 Այդ չարաշուք վայրի ուղիղ կենտրոնում | + | {{տող|4}}Այդ չարաշուք վայրի ուղիղ կենտրոնում |
Բացվում է լայն ու խորասույզ մի ջրհոր, | Բացվում է լայն ու խորասույզ մի ջրհոր, | ||
Որի մասին ես կպատմեմ իր տեղում։ | Որի մասին ես կպատմեմ իր տեղում։ | ||
| − | 7 Այն տարածքը, որ նման է ջրհորի | + | {{տող|7}}Այն տարածքը, որ նման է ջրհորի |
Ու շրջակա դարի միջև, կլոր է, | Ու շրջակա դարի միջև, կլոր է, | ||
Եվ հատակը բաժանված է տաս ձորի։ | Եվ հատակը բաժանված է տաս ձորի։ | ||
| − | 10 Եվ ինչպես որ խրամատներ կան ջոկ֊ջոկ | + | {{տող|10}}Եվ ինչպես որ խրամատներ կան ջոկ֊ջոկ |
Ամրոցների պարիսպների շուրջբոլոր, | Ամրոցների պարիսպների շուրջբոլոր, | ||
Ու ծառայում պաշտպանության համար լոկ, | Ու ծառայում պաշտպանության համար լոկ, | ||
| − | 13 Այսպես էին այստեղ ձորերն երևում. | + | {{տող|13}}Այսպես էին այստեղ ձորերն երևում. |
Եվ ինչպես որ ամրոցների շեմերից | Եվ ինչպես որ ամրոցների շեմերից | ||
Դեպի հեռուն կամրջակներ են ձգվում, | Դեպի հեռուն կամրջակներ են ձգվում, | ||
| − | 16 Այսպես դարից ձգված էին պարեխներ, | + | {{տող|16}}Այսպես դարից ձգված էին պարեխներ, |
Որոնք թմբերն ու ձորերը հատելով, | Որոնք թմբերն ու ձորերը հատելով, | ||
Հասնում էին և հավաքվում ձորն ի վեր։ | Հասնում էին և հավաքվում ձորն ի վեր։ | ||
| − | 19 Ահա այդտեղ իջավ Գերիոնը ճիվաղ | + | {{տող|19}}Ահա այդտեղ իջավ Գերիոնը ճիվաղ |
Եվ երկուսիս իր շալակից ցած նետեց։ | Եվ երկուսիս իր շալակից ցած նետեց։ | ||
Այն ժամանակ մենք ուղղվեցինք դեպի ձախ։ | Այն ժամանակ մենք ուղղվեցինք դեպի ձախ։ | ||
| − | 22 Իմ աջ կողմում տեսա նոր֊նոր պատիժներ, | + | {{տող|22}}Իմ աջ կողմում տեսա նոր֊նոր պատիժներ, |
Նոր տանջվողներ և տանջողներ նորանոր, | Նոր տանջվողներ և տանջողներ նորանոր, | ||
Որոնցով այն առաջին ձորը լի էր։ | Որոնցով այն առաջին ձորը լի էր։ | ||
| − | 25 Այնտեղ կային երկու խմբեր տարընթաց . | + | {{տող|25}}Այնտեղ կային երկու խմբեր տարընթաց . |
Մոտի խումբը դեպի մեր կողմ էր գալիս, | Մոտի խումբը դեպի մեր կողմ էր գալիս, | ||
Իսկ հեռվինը քայլում մեզ հետ համընթաց։ | Իսկ հեռվինը քայլում մեզ հետ համընթաց։ | ||
| − | 28 Այսպես հռոմցիք, հոբելյանի մեծ տարում , | + | {{տող|28}}Այսպես հռոմցիք, հոբելյանի մեծ տարում , |
Բազմությանը Սուրբ Հրեշտակի կամրջով | Բազմությանը Սուրբ Հրեշտակի կամրջով | ||
Անցկացնելու հեշտ միջոց են հնարում, | Անցկացնելու հեշտ միջոց են հնարում, | ||
| − | 31 Որով ոմանք գնում են դեպ մայր տաճար, | + | {{տող|31}}Որով ոմանք գնում են դեպ մայր տաճար, |
Դեմքերն իրենց ամրոցի կողմը ուղղած, | Դեմքերն իրենց ամրոցի կողմը ուղղած, | ||
Իսկ ուրիշներ վերադառնում դեպի սար։ | Իսկ ուրիշներ վերադառնում դեպի սար։ | ||
| − | 34 Ձորի երկու ոլորներում տեսա ես | + | {{տող|34}}Ձորի երկու ոլորներում տեսա ես |
Եղջերավոր դևեր, որոնք մտրակով | Եղջերավոր դևեր, որոնք մտրակով | ||
Հոգիներին ձաղկում էին սաստկապես։ | Հոգիներին ձաղկում էին սաստկապես։ | ||
| − | 37 Ինչպե՛ս սրանք հարվածից իսկ առաջին | + | {{տող|37}}Ինչպե՛ս սրանք հարվածից իսկ առաջին |
| − | Կրնկափոխ փախչում էին, և ոչ ոք | + | Կրնկափոխ փախչում էին, և ոչ ոք |
Չէր սպասում այլևս հաջորդ հարվածին։ | Չէր սպասում այլևս հաջորդ հարվածին։ | ||
| − | 40 Մինչ ես առաջ էի գնում անվարան, | + | {{տող|40}}Մինչ ես առաջ էի գնում անվարան, |
Տեսա մեկին և ասացի յուրովի. | Տեսա մեկին և ասացի յուրովի. | ||
«Ուրիշ անգամ կարծես տեսել եմ սրան»։ | «Ուրիշ անգամ կարծես տեսել եմ սրան»։ | ||
| − | 43 Ես կանգ առա, որ նրան լավ ճանաչեմ, | + | {{տող|43}}Ես կանգ առա, որ նրան լավ ճանաչեմ, |
Կանգնեց նաև իմ առաջնորդը բարի, | Կանգնեց նաև իմ առաջնորդը բարի, | ||
Ինձ թույլ տալով, որ նրա հետ զրուցեմ։ | Ինձ թույլ տալով, որ նրա հետ զրուցեմ։ | ||
| − | 46 Մտրակյալը, կամենալով քողարկվել, | + | {{տող|46}}Մտրակյալը, կամենալով քողարկվել, |
Դեմքը թեքեց, սակայն իզուր եղավ դա. | Դեմքը թեքեց, սակայն իզուր եղավ դա. | ||
Ես ասացի. «Դո՛ւ, որ գլուխդ ես հակել, | Ես ասացի. «Դո՛ւ, որ գլուխդ ես հակել, | ||
| − | 49 Վենեդիկո Կաչչանեմիկն | + | {{տող|49}}Վենեդիկո Կաչչանեմիկն ես կարծեմ, |
Դիմագծերդ եթե լավ եմ ես հիշում. | Դիմագծերդ եթե լավ եմ ես հիշում. | ||
Բայց ինչո՞ւ ես այս տանջանքի մեջ դժխեմ»։ | Բայց ինչո՞ւ ես այս տանջանքի մեջ դժխեմ»։ | ||
| − | 52 Եվ նա ասաց. «Այդ քեզ կասեմ ակամա. | + | {{տող|52}}Եվ նա ասաց. «Այդ քեզ կասեմ ակամա. |
Պարզ խոսքերըդ ինձ ստիպում են սակայն, | Պարզ խոսքերըդ ինձ ստիպում են սակայն, | ||
Որ ես հիշեմ մեր աշխարհը հնամյա։ | Որ ես հիշեմ մեր աշխարհը հնամյա։ | ||
| − | 55 Ես դրդեցի իմ Գիզոլա Բելլային , | + | {{տող|55}}Ես դրդեցի իմ Գիզոլա Բելլային , |
Կատարելու ցանկությունը Մարկիզի, | Կատարելու ցանկությունը Մարկիզի, | ||
Ինչ էլ խոսվի այս լուրի շուրջ գարշային։ | Ինչ էլ խոսվի այս լուրի շուրջ գարշային։ | ||
| − | 58 Մենակ ես չեմ բոլոնիացին մեղապարտ, | + | {{տող|58}}Մենակ ես չեմ բոլոնիացին մեղապարտ, |
Նրանք այստեղ այնքան շատ են , որ Ռենի | Նրանք այստեղ այնքան շատ են , որ Ռենի | ||
Եվ Սավենի միջև ընկած հովտում արդ | Եվ Սավենի միջև ընկած հովտում արդ | ||
| − | 61 Sipa բաոը չի կրկնվում այնքան շատ, | + | {{տող|61}}Sipa բաոը չի կրկնվում այնքան շատ, |
Որքան այստեղ. եթե կուզես ապացույց, | Որքան այստեղ. եթե կուզես ապացույց, | ||
Հիշիր դու մեր ագահությունն ապիրատ»։ | Հիշիր դու մեր ագահությունն ապիրատ»։ | ||
| − | 64 Եվ մինչդեռ նա ինձ բարբառում էր այսպես, | + | {{տող|64}}Եվ մինչդեռ նա ինձ բարբառում էր այսպես, |
Մի դև նրան խարազանեց ու ասաց. | Մի դև նրան խարազանեց ու ասաց. | ||
«Կավա՛տ, այստեղ կանայք չկան, որ խաբես»։ | «Կավա՛տ, այստեղ կանայք չկան, որ խաբես»։ | ||
| − | 67 Ես միացա առաջնորդին իմ նորից. | + | {{տող|67}}Ես միացա առաջնորդին իմ նորից. |
Մի քանի քայլ անցնելով մենք հասանք անդ, | Մի քանի քայլ անցնելով մենք հասանք անդ, | ||
Ուր մի պարեխ էր երկարում դարափից։ | Ուր մի պարեխ էր երկարում դարափից։ | ||
| − | 70 Մենք հեշտությամբ նրա վրա բարձրացանք, | + | {{տող|70}}Մենք հեշտությամբ նրա վրա բարձրացանք, |
Եվ աջ կողմից դարավանդի վրայով | Եվ աջ կողմից դարավանդի վրայով | ||
Մշտաչարչար այն ամբոխից հեռացանք։ | Մշտաչարչար այն ամբոխից հեռացանք։ | ||
| − | 73 Երբ հասանք անդ, ուր կազմում է նա կամար, | + | {{տող|73}}Երբ հասանք անդ, ուր կազմում է նա կամար, |
Որի տակով մտրակյալներն են անցնում, | Որի տակով մտրակյալներն են անցնում, | ||
Առաջնորդըս ասաց. «Այստեղ դու կանգ առ | Առաջնորդըս ասաց. «Այստեղ դու կանգ առ | ||
| − | 76 Եվ նայիր այն երկրորդ խմբին չարածին, | + | {{տող|76}}Եվ նայիր այն երկրորդ խմբին չարածին, |
Որոնց դեմքը դու տակավին չես տեսել, | Որոնց դեմքը դու տակավին չես տեսել, | ||
Քանզի քայլում էին մեզ հետ միասին»։ | Քանզի քայլում էին մեզ հետ միասին»։ | ||
| − | 79 Հին կամրջից նայում էինք նոր խմբին, | + | {{տող|79}}Հին կամրջից նայում էինք նոր խմբին, |
| − | Որ մյուս ծայրից առաջանում էր դեպ մեզ, | + | Որ մյուս ծայրից առաջանում էր դեպ մեզ, |
Նույնպես ծեծված մտրակներով դիվային։ | Նույնպես ծեծված մտրակներով դիվային։ | ||
| − | 82 Բարի վարպետս ասաց՝ հարցըս կանխելով. | + | {{տող|82}}Բարի վարպետս ասաց՝ հարցըս կանխելով. |
«Տես այն մեծը, որ գալիս է, և կարծես, | «Տես այն մեծը, որ գալիս է, և կարծես, | ||
Ցավի մեջ իսկ երևում է անխռով. | Ցավի մեջ իսկ երևում է անխռով. | ||
| − | 85 Վեհ ու վես է տեսքով, ինչպես գահերեց։ | + | {{տող|85}}Վեհ ու վես է տեսքով, ինչպես գահերեց։ |
| − | Նա Յասոնն | + | Նա Յասոնն է, որ քաջությամբ ու խելքով |
Կոլխիդայից ոսկեգեղմը ձեռք բերեց։ | Կոլխիդայից ոսկեգեղմը ձեռք բերեց։ | ||
| − | 88 ճանապարհին Լեմնոս կղզին մտավ նա, | + | {{տող|88}}ճանապարհին Լեմնոս կղզին մտավ նա, |
Որտեղ կանայք քաջահանդուգն ու անգութ | Որտեղ կանայք քաջահանդուգն ու անգութ | ||
Բոլոր արանց մեռցրել էին անխնա։ | Բոլոր արանց մեռցրել էին անխնա։ | ||
| − | 91 Նա ցույցերով ու խոսքերով սիրախանձ | + | {{տող|91}}Նա ցույցերով ու խոսքերով սիրախանձ |
Այնտեղ խաբեց Հիսիպիլին դեռատի, | Այնտեղ խաբեց Հիսիպիլին դեռատի, | ||
Որն իր հերթին նախ խաբել էր մյուս կանանց։ | Որն իր հերթին նախ խաբել էր մյուս կանանց։ | ||
| − | 94 Այնտեղ խեղճին թողեց հղի վիճակում. | + | {{տող|94}}Այնտեղ խեղճին թողեց հղի վիճակում. |
Դրա համար դատապարտված է այսպես։ | Դրա համար դատապարտված է այսպես։ | ||
Մեդեայի համար էլ է պատժվում։ | Մեդեայի համար էլ է պատժվում։ | ||
| − | 97 Նրա հետ են խաբողները իր նման. | + | {{տող|97}}Նրա հետ են խաբողները իր նման. |
Այս աոաջին ձորի և անդ պատժվող | Այս աոաջին ձորի և անդ պատժվող | ||
Անձանց մասին բավ է գիտնալը այսքան»։ | Անձանց մասին բավ է գիտնալը այսքան»։ | ||
| − | 100 Եկանք այնտեղ, որտեղ պարեխը երկար | + | {{տող|100}}Եկանք այնտեղ, որտեղ պարեխը երկար |
Երկրորդ թմբի հետ հատվում է խաչաձև | Երկրորդ թմբի հետ հատվում է խաչաձև | ||
Եվ կազմում է նրա վրա նոր կամար։ | Եվ կազմում է նրա վրա նոր կամար։ | ||
| − | 103 Մեզ այնտեղից հասան հաջորդ վիրապի | + | {{տող|103}}Մեզ այնտեղից հասան հաջորդ վիրապի |
Ողբերն հոգվոց, որ փնչում են ու ծեծում | Ողբերն հոգվոց, որ փնչում են ու ծեծում | ||
| − | Կրծքերն իրենց հարվածներով | + | Կրծքերն իրենց հարվածներով կռուփի։ |
| − | 106 Ձորի խորքից փչող շնչից գանելի | + | {{տող|106}}Ձորի խորքից փչող շնչից գանելի |
Պատերն ամբողջ պատած էին բորբոսով, | Պատերն ամբողջ պատած էին բորբոսով, | ||
Որ ոչ աչքին, ոչ քթին էր տանելի։ | Որ ոչ աչքին, ոչ քթին էր տանելի։ | ||
| − | 109 Հատակն այնքան խորունկ էր ու խավարին, | + | {{տող|109}}Հատակն այնքան խորունկ էր ու խավարին, |
Որ տեսնելու համար թե ինչ կար այնտեղ, | Որ տեսնելու համար թե ինչ կար այնտեղ, | ||
Պետք է ծայրը մենք ելնեինք կամարի։ | Պետք է ծայրը մենք ելնեինք կամարի։ | ||
| − | 112 Այնտեղ ելանք. ձորում տեսա անարգել | + | {{տող|112}}Այնտեղ ելանք. ձորում տեսա անարգել |
Մարդկանց մի խումբ կղկղանքի մեջ սուզված , | Մարդկանց մի խումբ կղկղանքի մեջ սուզված , | ||
Ասես այնտեղ արտաքնոց էր դատարկել։ | Ասես այնտեղ արտաքնոց էր դատարկել։ | ||
| − | 115 Մինչ ցած էի նայում տեսքով անհամբեր, | + | {{տող|115}}Մինչ ցած էի նայում տեսքով անհամբեր, |
Տեսա մեկին, գլուխն այնքան աղտեղված, | Տեսա մեկին, գլուխն այնքան աղտեղված, | ||
Որ հայտնի չէ աշխարհիկ էր, թե կղեր։ | Որ հայտնի չէ աշխարհիկ էր, թե կղեր։ | ||
| − | 118 Նա ինձ ասաց. «Այդպես ինչո՞ւ ես ձգտում | + | {{տող|118}}Նա ինձ ասաց. «Այդպես ինչո՞ւ ես ձգտում |
Նայելու ինձ ավելի քան մյուսներին»։ | Նայելու ինձ ավելի քան մյուսներին»։ | ||
Ես ասացի. «Եթե լավ եմ ես հիշում, | Ես ասացի. «Եթե լավ եմ ես հիշում, | ||
| − | 121 Ուրիշ անգամ պետք է տեսած լինեմ քեզ. | + | {{տող|121}}Ուրիշ անգամ պետք է տեսած լինեմ քեզ. |
| − | Դու Ալեսսիո Ինտերմինելն | + | Դու Ալեսսիո Ինտերմինելն ես լուկկացի. |
Ահա ինչու քեզ եմ նայում հատկապես»։ | Ահա ինչու քեզ եմ նայում հատկապես»։ | ||
| − | 124 Այնժամ ինքն իր գլխին տալով նա գոչեց. | + | {{տող|124}}Այնժամ ինքն իր գլխին տալով նա գոչեց. |
«Այստեղ ընկա իմ քծնանքի պատճառով, | «Այստեղ ընկա իմ քծնանքի պատճառով, | ||
Որից լեզուս ամենևին չհոգնեց»։ | Որից լեզուս ամենևին չհոգնեց»։ | ||
| − | 127 Այնուհետև առաջնորդըս ինձ ասաց. | + | {{տող|127}}Այնուհետև առաջնորդըս ինձ ասաց. |
«Հայացքդ հիմա մի քիչ հեռու արձակիր, | «Հայացքդ հիմա մի քիչ հեռու արձակիր, | ||
Որպեսզի դու տեսնես դեմքը աղտեղված | Որպեսզի դու տեսնես դեմքը աղտեղված | ||
| − | 130 Այն աղծապիղծ ու հերարձակ պոռնիկի, | + | {{տող|130}}Այն աղծապիղծ ու հերարձակ պոռնիկի, |
Որ ճանկռտում է եղունգներով ինքն իրեն, | Որ ճանկռտում է եղունգներով ինքն իրեն, | ||
Եվ մեկ պպզում, և մեկ կանգնում է ոտքի։ | Եվ մեկ պպզում, և մեկ կանգնում է ոտքի։ | ||
| − | 133 Թայիսն | + | {{տող|133}}Թայիսն է նա, այն բոզը, որ հոմանվույն, |
Երբ նա հարցրեց՝ «Ունե՞մ քեզ մոտ մեծ շնորհ», | Երբ նա հարցրեց՝ «Ունե՞մ քեզ մոտ մեծ շնորհ», | ||
Պատասխանեց. «Օ, ինչպե՛ս չէ, մեծագույն»։ | Պատասխանեց. «Օ, ինչպե՛ս չէ, մեծագույն»։ | ||
| − | 136 Մեր աչքերը, թող կշտանան սրանով»։ | + | {{տող|136}}Մեր աչքերը, թող կշտանան սրանով»։ |
</poem> | </poem> | ||
| + | === Երգ տասնիններորդ === | ||
| − | + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | |
| − | + | {{տող|1}}Ո՛վ մոգ Սիմոն , ո՛վ հետևորդքըդ նսեմ, | |
| − | <poem> | + | |
| − | Ո՛վ մոգ Սիմոն , ո՛վ հետևորդքըդ նսեմ, | + | |
Դուք, որ ոսկու և արծաթի համար լոկ | Դուք, որ ոսկու և արծաթի համար լոկ | ||
Փչացնում եք սրբությունները վսեմ, | Փչացնում եք սրբությունները վսեմ, | ||
| − | 4 Որոնք պետք է տրվեն մարդկանց պատվավոր. | + | {{տող|4}}Որոնք պետք է տրվեն մարդկանց պատվավոր. |
Արդ հարկ է որ շեփորն հնչի ձեզ համար, | Արդ հարկ է որ շեփորն հնչի ձեզ համար, | ||
Որ խրված եք երրորդ ձորում ահավոր։ | Որ խրված եք երրորդ ձորում ահավոր։ | ||
| − | 7 Հասել էինք արդեն հաջորդ խանդակի | + | {{տող|7}}Հասել էինք արդեն հաջորդ խանդակի |
Կոր կամարի բարձրակետին, ուրկից ցած | Կոր կամարի բարձրակետին, ուրկից ցած | ||
Մենք ամեն ինչ տեսնում էինք հայտնակի։ | Մենք ամեն ինչ տեսնում էինք հայտնակի։ | ||
| − | 10 Ո՛վ Գերիմաստ, ի՞նչ արվեստ ես ցուցադրում | + | {{տող|10}}Ո՛վ Գերիմաստ, ի՞նչ արվեստ ես ցուցադրում |
Երկնում, երկրում և աշխարհում այս դժպիհ, | Երկնում, երկրում և աշխարհում այս դժպիհ, | ||
Օ՜, դու ինչքա՛ն արդարորեն ես դատում։ | Օ՜, դու ինչքա՛ն արդարորեն ես դատում։ | ||
| − | 13 Ես հատակին ու պատերին ձոր֊խորշի | + | {{տող|13}}Ես հատակին ու պատերին ձոր֊խորշի |
Տեսա բազում սալաքարեր գորշերանգ, | Տեսա բազում սալաքարեր գորշերանգ, | ||
Որոնց վրա անցքեր կային բոլորշի։ | Որոնց վրա անցքեր կային բոլորշի։ | ||
| − | 16 Այդ անցքերը այնպես էին երևում, | + | {{տող|16}}Այդ անցքերը այնպես էին երևում, |
Ինչպես ունի Սան֊Ջովաննին իմ չքնաղ , | Ինչպես ունի Սան֊Ջովաննին իմ չքնաղ , | ||
Ուր ծեսերն են մկրտության կատարվում։ | Ուր ծեսերն են մկրտության կատարվում։ | ||
| − | 19 Սրանցից մին, շատ տարիներ դեռ չկան, | + | {{տող|19}}Սրանցից մին, շատ տարիներ դեռ չկան, |
| − | Ես ջարդեցի | + | Ես ջարդեցի մի խեղդվողի պատճառով, |
Եվ սա ոչ ոք չվերագրի այլ դիտման։ | Եվ սա ոչ ոք չվերագրի այլ դիտման։ | ||
| − | 22 Ամեն անցքից վերև էին կարկառված | + | {{տող|22}}Ամեն անցքից վերև էին կարկառված |
Սրունքները մեղավորի մի ուրույն, | Սրունքները մեղավորի մի ուրույն, | ||
Իսկ իրանը անցքի մեջ էր մխրճված։ | Իսկ իրանը անցքի մեջ էր մխրճված։ | ||
| − | 25 Այրվում էին ներբանները բոլորի, | + | {{տող|25}}Այրվում էին ներբանները բոլորի, |
Եվ հոդերը պրկվում այնպես ուժգնորեն, | Եվ հոդերը պրկվում այնպես ուժգնորեն, | ||
Որ կապերն իսկ կքանդեին լարերի։ | Որ կապերն իսկ կքանդեին լարերի։ | ||
| − | 28 Ինչպես եթե յուղոտ մի բան է այրվում, | + | {{տող|28}}Ինչպես եթե յուղոտ մի բան է այրվում, |
Բոցը նրա երեսին է շրջում լոկ, | Բոցը նրա երեսին է շրջում լոկ, | ||
Այսպես էին այստեղ ոտքերը վառվում։ | Այսպես էին այստեղ ոտքերը վառվում։ | ||
| − | 31 «Վարպե՛տ, ասա,— ասացի ես,— ո՞վ է նա , | + | {{տող|31}}«Վարպե՛տ, ասա,— ասացի ես,— ո՞վ է նա , |
Որ մյուսներից ավելի է գալարվում | Որ մյուսներից ավելի է գալարվում | ||
Եվ ավելի կիզվում հրից անխնա»։ | Եվ ավելի կիզվում հրից անխնա»։ | ||
| − | 34 Եվ նա ասաց. «Արդ եթե դու կամենաս, | + | {{տող|34}}Եվ նա ասաց. «Արդ եթե դու կամենաս, |
Քեզ կտանեմ այս դարն ի վար զառիթափ, | Քեզ կտանեմ այս դարն ի վար զառիթափ, | ||
Եվ պատասխանն հենց նրանից կիմանաս»։ | Եվ պատասխանն հենց նրանից կիմանաս»։ | ||
| − | 37 «Իմ կամքն այն է, ինչ որ դու ես կամենում,— | + | {{տող|37}}«Իմ կամքն այն է, ինչ որ դու ես կամենում,— |
Ասացի ես,— դու ես տերըս և գիտես | Ասացի ես,— դու ես տերըս և գիտես | ||
Իմ բաղձանքը, թեև լուռ եմ ես մնում»։ | Իմ բաղձանքը, թեև լուռ եմ ես մնում»։ | ||
| − | 40 Այնժամ չորրորդ թմբի վրա մենք եկանք, | + | {{տող|40}}Այնժամ չորրորդ թմբի վրա մենք եկանք, |
Եվ, ձախ կողմից ցած իջնելով դարն ի վար, | Եվ, ձախ կողմից ցած իջնելով դարն ի վար, | ||
Անցքերով լի ձորի հատակը հասանք։ | Անցքերով լի ձորի հատակը հասանք։ | ||
| − | 43 Բարի վարպետս ինձ բաց թողեց լոկ այնժամ, | + | {{տող|43}}Բարի վարպետս ինձ բաց թողեց լոկ այնժամ, |
Երբ մենք եկանք֊հասանք անցքի մոտ նրա, | Երբ մենք եկանք֊հասանք անցքի մոտ նրա, | ||
Ով ոտներն էր ջղաձգում հարաժամ։ | Ով ոտներն էր ջղաձգում հարաժամ։ | ||
| − | 46 «Ով էլ լինես, ո՛վ դու հոգի տանջակեզ, | + | {{տող|46}}«Ով էլ լինես, ո՛վ դու հոգի տանջակեզ, |
Որ տնկվել ես ցցի նման գլխիվայր,— | Որ տնկվել ես ցցի նման գլխիվայր,— | ||
Ասացի ես,— խոսի՛ր, եթե կարող ես»։ | Ասացի ես,— խոսի՛ր, եթե կարող ես»։ | ||
| − | 49 Կանգնած էի այնտեղ ինչպես քահանա, | + | {{տող|49}}Կանգնած էի այնտեղ ինչպես քահանա, |
Ում կանչում է մարդասպանը գետնամուխ, | Ում կանչում է մարդասպանը գետնամուխ, | ||
Որպեսզի իր մահվան ժամը ուշանա ։ | Որպեսզի իր մահվան ժամը ուշանա ։ | ||
| − | 52 Նա ինձ գոչեց. «Բոնիֆակիոս, այդ դո՞ւ ես , | + | {{տող|52}}Նա ինձ գոչեց. «Բոնիֆակիոս, այդ դո՞ւ ես , |
Ասա, դո՞ւ ես, ոք եկել ես այսքան վաղ. | Ասա, դո՞ւ ես, ոք եկել ես այսքան վաղ. | ||
| − | Շատ տարիներ գիրքը | + | Շատ տարիներ գիրքը խաբեց ինձ այսպես։ |
| − | 55 Ունեցվածքից այդպես շուտով կշտացա՞ր, | + | {{տող|55}}Ունեցվածքից այդպես շուտով կշտացա՞ր, |
| − | Որի համար դու նենգորեն խաբեցիր | + | Որի համար դու նենգորեն խաբեցիր |
Չքնաղ կնոջ , ապա նրան տիրացար»։ | Չքնաղ կնոջ , ապա նրան տիրացար»։ | ||
| − | 58 Ես, շփոթված, նմանվեցի ճիշտ նրան, | + | {{տող|58}}Ես, շփոթված, նմանվեցի ճիշտ նրան, |
Ով իր լսած խոսքերը չի հասկանում | Ով իր լսած խոսքերը չի հասկանում | ||
Եվ չգիտե՝ ինչ պետք է տա պատասխան։ | Եվ չգիտե՝ ինչ պետք է տա պատասխան։ | ||
| − | 61 Եվ Վիրգիլն ինձ. «Ասա՛ նրան, շուտ արա՛. | + | {{տող|61}}Եվ Վիրգիլն ինձ. «Ասա՛ նրան, շուտ արա՛. |
«Այն չեմ, այն չեմ, որին ես դու սպասում»։ | «Այն չեմ, այն չեմ, որին ես դու սպասում»։ | ||
Կատարեցի ես պատվիրածը նրա։ | Կատարեցի ես պատվիրածը նրա։ | ||
| − | 64 Այնժամ հոգին ցնցեց ոտներն և ապա, | + | {{տող|64}}Այնժամ հոգին ցնցեց ոտներն և ապա, |
Հառաչելով, ասաց ձայնով լալագին. | Հառաչելով, ասաց ձայնով լալագին. | ||
«Ուրեմն ինձնից ի՞նչ ես ուզում դու հապա։ | «Ուրեմն ինձնից ի՞նչ ես ուզում դու հապա։ | ||
| − | 67 Եթե դու այս ձորի հատակն ես եկել | + | {{տող|67}}Եթե դու այս ձորի հատակն ես եկել |
Իմանալու թե ով եմ ես, արդ գիտցիր՝ | Իմանալու թե ով եմ ես, արդ գիտցիր՝ | ||
Ես պապական մեծ պատմուճանն եմ կրել։ | Ես պապական մեծ պատմուճանն եմ կրել։ | ||
| − | 70 ճշմարիտ է, որ ես եղա արջի ձագ . | + | {{տող|70}}ճշմարիտ է, որ ես եղա արջի ձագ . |
Եվ հոգացի արջուկների մասին մյուս | Եվ հոգացի արջուկների մասին մյուս | ||
Այնքան հաճախ, որ ընկա այս անցքը ծակ։ | Այնքան հաճախ, որ ընկա այս անցքը ծակ։ | ||
| − | 73 Ինձ նախորդած սիմոնական այլ պապեր | + | {{տող|73}}Ինձ նախորդած սիմոնական այլ պապեր |
Քարշ են տրված այնտեղ, ներքև իմ գլխից, | Քարշ են տրված այնտեղ, ներքև իմ գլխից, | ||
Եվ ծվարած այս հողանցքում տանջաբեր։ | Եվ ծվարած այս հողանցքում տանջաբեր։ | ||
| − | 76 Ես էլ պիտի խորասուզվեմ այս անցքով, | + | {{տող|76}}Ես էլ պիտի խորասուզվեմ այս անցքով, |
Երբ որ գա նա, որի հետ քեզ շփոթած՝ | Երբ որ գա նա, որի հետ քեզ շփոթած՝ | ||
Քեզ դիմեցի անակընկալ իմ հարցով։ | Քեզ դիմեցի անակընկալ իմ հարցով։ | ||
| − | 79 Բայց նա այստեղ այնքան երկար չի մնա | + | {{տող|79}}Բայց նա այստեղ այնքան երկար չի մնա |
Ոտնատոչոր ու գլխիվայր վիճակում, | Ոտնատոչոր ու գլխիվայր վիճակում, | ||
Ինչքան որ ես մնացել եմ մինչ հիմա. | Ինչքան որ ես մնացել եմ մինչ հիմա. | ||
| − | 82 Քանզի շուտով արևմուտքից պիտի գա | + | {{տող|82}}Քանզի շուտով արևմուտքից պիտի գա |
Ավելի վատ ու անօրեն մի հովիվ , | Ավելի վատ ու անօրեն մի հովիվ , | ||
Որ երկուսիս մոռացընել պիտի տա։ | Որ երկուսիս մոռացընել պիտի տա։ | ||
| − | 85 Նա կլինի մի նոր Հասոն Մակաբյանց . | + | {{տող|85}}Նա կլինի մի նոր Հասոն Մակաբյանց . |
Եվ ինչպես սա զիջող եղավ արքային, | Եվ ինչպես սա զիջող եղավ արքային, | ||
Այսպես կլինի նա արքային ֆրանկյանց»։ | Այսպես կլինի նա արքային ֆրանկյանց»։ | ||
| − | 88 Հիմարություն չարի՞ արդյոք, չգիտեմ, | + | {{տող|88}}Հիմարություն չարի՞ արդյոք, չգիտեմ, |
Երբ ես նրան այսպես տվի պատասխան. | Երբ ես նրան այսպես տվի պատասխան. | ||
«Դեհ դու հիմա պատասխանիր ինձ տեսնեմ՝ | «Դեհ դու հիմա պատասխանիր ինձ տեսնեմ՝ | ||
| − | 91 Մեր Տերն ինչքա՞ն գանձ պահանջեց Պետրոսից, | + | {{տող|91}}Մեր Տերն ինչքա՞ն գանձ պահանջեց Պետրոսից, |
Երբ որ նրան եկեղեցու պետ ընտրեց. | Երբ որ նրան եկեղեցու պետ ընտրեց. | ||
Ոչինչ, միայն ասաց. «Եկ իմ ետևից»։ | Ոչինչ, միայն ասաց. «Եկ իմ ետևից»։ | ||
| − | 94 Ոչ Պետրոսը, ոչ էլ մյուսները, անշուշտ, | + | {{տող|94}}Ոչ Պետրոսը, ոչ էլ մյուսները, անշուշտ, |
Մատաթիայից ոսկի, արծաթ չուզեցին, | Մատաթիայից ոսկի, արծաթ չուզեցին, | ||
Երբ նա բռնեց տեղը հոգու ժանտաժուտ ։ | Երբ նա բռնեց տեղը հոգու ժանտաժուտ ։ | ||
| − | 97 Արդ կաց այդպես, պատիժդ արդար է քանզի, | + | {{տող|97}}Արդ կաց այդպես, պատիժդ արդար է քանզի, |
Եվ պինդ պահիր դրամները քո շորթած, | Եվ պինդ պահիր դրամները քո շորթած, | ||
Որ քեզ ժպիրհ դարձրին ընդդեմ Կառլոսի ։ | Որ քեզ ժպիրհ դարձրին ընդդեմ Կառլոսի ։ | ||
| − | 100 Եվ եթե ես չտածեի խոր հարգանք | + | {{տող|100}}Եվ եթե ես չտածեի խոր հարգանք |
Այն պաշտոնի հանդեպ վեհ ու սրբազան, | Այն պաշտոնի հանդեպ վեհ ու սրբազան, | ||
Որ վարեցիր, երբ ապրեցիր ուրախ կյանք , | Որ վարեցիր, երբ ապրեցիր ուրախ կյանք , | ||
| − | 103 Կասեի դեռ ծանըր խոսքեր ավելի. | + | {{տող|103}}Կասեի դեռ ծանըր խոսքեր ավելի. |
Զի դուք աշխարհն ագահությամբ փչացրիք, | Զի դուք աշխարհն ագահությամբ փչացրիք, | ||
Բարձրացնելով անարգներին ատելի։ | Բարձրացնելով անարգներին ատելի։ | ||
| − | 106 Հովհաննեսը ձեզ ունեցավ նկատի , | + | {{տող|106}}Հովհաննեսը ձեզ ունեցավ նկատի , |
Երբ տեսավ այն, որ ջրերի վրա նստած, | Երբ տեսավ այն, որ ջրերի վրա նստած, | ||
Պոռնկում էր արքաների հետ երկրի. | Պոռնկում էր արքաների հետ երկրի. | ||
| − | 109 Այն, որ տեսավ յոթ գլխով ու տասը եղջրով, | + | {{տող|109}}Այն, որ տեսավ յոթ գլխով ու տասը եղջրով, |
Որոնցից նա ուժ ու սատար ստացավ, | Որոնցից նա ուժ ու սատար ստացավ, | ||
Մինչև այրն իր հաճի ապրել լավ վարքով։ | Մինչև այրն իր հաճի ապրել լավ վարքով։ | ||
| − | 112 Ոսկին, արծաթն աստվածացրիք դուք կյանքում, | + | {{տող|112}}Ոսկին, արծաթն աստվածացրիք դուք կյանքում, |
Կռապաշտներից տարբերվում եք նրանով, | Կռապաշտներից տարբերվում եք նրանով, | ||
Որ մեկի տեղ հարյուր կուռք եք դուք պաշտում ։ | Որ մեկի տեղ հարյուր կուռք եք դուք պաշտում ։ | ||
| − | 115 Օ՜ Կոնստանդին, ո՛րքան չարյաց մայր դարձավ | + | {{տող|115}}Օ՜ Կոնստանդին, ո՛րքան չարյաց մայր դարձավ |
Ոչ քո դարձը, այլ այն պարգևը խոշոր, | Ոչ քո դարձը, այլ այն պարգևը խոշոր, | ||
Որ քեզանից հովվապետը ստացավ»։ | Որ քեզանից հովվապետը ստացավ»։ | ||
| − | 118 Մինչ ես նրան այսպես էի բարբառում, | + | {{տող|118}}Մինչ ես նրան այսպես էի բարբառում, |
Նա զայրույթից և կամ խղճի խայթերից | Նա զայրույթից և կամ խղճի խայթերից | ||
Ուժգնորեն իր սրունքներն էր թափհարում։ | Ուժգնորեն իր սրունքներն էր թափհարում։ | ||
| − | 121 Ես կարծում եմ իմ խոսքերը ճշմարիտ | + | {{տող|121}}Ես կարծում եմ իմ խոսքերը ճշմարիտ |
Ուրախություն պատճաոեցին վարպետիս, | Ուրախություն պատճաոեցին վարպետիս, | ||
Որ լսել էր դեմքով գոհ ու լրջամիտ։ | Որ լսել էր դեմքով գոհ ու լրջամիտ։ | ||
| − | 124 Ապա նա ինձ իր թևերի մեջ առած | + | {{տող|124}}Ապա նա ինձ իր թևերի մեջ առած |
Եվ իր կրծքին ամուր սեղմած՝ բարձրացավ | Եվ իր կրծքին ամուր սեղմած՝ բարձրացավ | ||
Այն դարվերով, ուրկից իջավ քիչ առաջ։ | Այն դարվերով, ուրկից իջավ քիչ առաջ։ | ||
| − | 127 Ամենևին չհոգնելով իր բեռից, | + | {{տող|127}}Ամենևին չհոգնելով իր բեռից, |
Նա ինձ բերեց գագաթը այն կամարի, | Նա ինձ բերեց գագաթը այն կամարի, | ||
Որ հինգերորդ թումբն էր տանում չորրորդից։ | Որ հինգերորդ թումբն էր տանում չորրորդից։ | ||
| − | 130 Այնտեղ բեռը գետին դրեց շատ զգույշ, | + | {{տող|130}}Այնտեղ բեռը գետին դրեց շատ զգույշ, |
Այն տեղանքի համար վայրի ու դերբուկ, | Այն տեղանքի համար վայրի ու դերբուկ, | ||
Ուրկից այծերն իսկ կանցնեին դժվար հույժ. | Ուրկից այծերն իսկ կանցնեին դժվար հույժ. | ||
| − | 133 Այստեղ պարզվեց մի այլ ձորակ չարաշուք։ | + | {{տող|133}}Այստեղ պարզվեց մի այլ ձորակ չարաշուք։ |
</poem> | </poem> | ||
| + | === Երգ քսաներորդ === | ||
| − | + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | |
| − | + | {{տող|1}}Արդ հարկ է, որ նոր պատիժներ տաղերգեմ | |
| − | <poem> | + | |
| − | Արդ հարկ է, որ նոր պատիժներ տաղերգեմ | + | |
Ներկա երգում իմ առաջին նվագի , | Ներկա երգում իմ առաջին նվագի , | ||
Որի նյութն են դատապարտյալքը դժխեմ։ | Որի նյութն են դատապարտյալքը դժխեմ։ | ||
| − | 4 Պատրաստ էի ես նայելու արդեն ցած, | + | {{տող|4}}Պատրաստ էի ես նայելու արդեն ցած, |
Դեպի խորքը երևացող նոր ձորի, | Դեպի խորքը երևացող նոր ձորի, | ||
Որ թրջվում էր արցունքներով դառնամած։ | Որ թրջվում էր արցունքներով դառնամած։ | ||
| − | 7 Եվ բոլորշի ձորակի մեջ տեսա ես | + | {{տող|7}}Եվ բոլորշի ձորակի մեջ տեսա ես |
Մեղապարտներ , որոնք, լուռ ու լալագին, | Մեղապարտներ , որոնք, լուռ ու լալագին, | ||
Քայլում էին դանդաղ թափոր մի որպես։ | Քայլում էին դանդաղ թափոր մի որպես։ | ||
| − | 10 Երբ նայեցի ավելի լավ և ուշով, | + | {{տող|10}}Երբ նայեցի ավելի լավ և ուշով, |
Նկատեցի, որ պարանոցը նրանց | Նկատեցի, որ պարանոցը նրանց | ||
Ոլորված էր զարմանալի մի կերպով։ | Ոլորված էր զարմանալի մի կերպով։ | ||
| − | 13 Նրանց դեմքը դեպի կռնակն էր շրջված, | + | {{տող|13}}Նրանց դեմքը դեպի կռնակն էր շրջված, |
Եվ զի զրկված էին առջև նայելուց, | Եվ զի զրկված էին առջև նայելուց, | ||
Նրանք ետ֊ետ էին քայլում ստիպված։ | Նրանք ետ֊ետ էին քայլում ստիպված։ | ||
| − | 16 Պատահել է գուցե նման հաշմանդամ | + | {{տող|16}}Պատահել է գուցե նման հաշմանդամ |
Պարանոցով այսպես լրիվ գալարված, | Պարանոցով այսպես լրիվ գալարված, | ||
Բայց չեմ տեսել և հազիվ թե հավատամ։ | Բայց չեմ տեսել և հազիվ թե հավատամ։ | ||
| − | 19 Ո՛վ ընթերցող, Աստված տա, որ օգտվեիր | + | {{տող|19}}Ո՛վ ընթերցող, Աստված տա, որ օգտվեիր |
Ընթերցումից իմ պոեմի այս երկար, | Ընթերցումից իմ պոեմի այս երկար, | ||
Բայց ես կարո՞ղ էի չլալ, դու դատիր, | Բայց ես կարո՞ղ էի չլալ, դու դատիր, | ||
| − | 22 Երբոր տեսա պատկերը մեր մարմնույքի | + | {{տող|22}}Երբոր տեսա պատկերը մեր մարմնույքի |
Այնքան ծռված, որ արցունքները կաթող | Այնքան ծռված, որ արցունքները կաթող | ||
Հոսում էին ճեղքի միջով հետույքի։ | Հոսում էին ճեղքի միջով հետույքի։ | ||
| − | 25 Լալիս էի հենված ժայռի ելուստին։ | + | {{տող|25}}Լալիս էի հենված ժայռի ելուստին։ |
Այն ժամանակ առաջնորդըս ինձ ասաց. | Այն ժամանակ առաջնորդըս ինձ ասաց. | ||
«Արդյոք անմիտ բան չե՞ս անում վերստին։ | «Արդյոք անմիտ բան չե՞ս անում վերստին։ | ||
| − | 28 Գթությունը այստեղ մեղք է մահացու։ | + | {{տող|28}}Գթությունը այստեղ մեղք է մահացու։ |
Ո՞վ ավելի մեղադրելի է քան նա, | Ո՞վ ավելի մեղադրելի է քան նա, | ||
Ով հուզվում է դատաստանից Աստուծու։ | Ով հուզվում է դատաստանից Աստուծու։ | ||
| − | 31 Նայիր նրան, ով գետնի տակ կուլ գնաց | + | {{տող|31}}Նայիր նրան, ով գետնի տակ կուլ գնաց |
Թեբայեցուց աչքի առջև, երբ նրանք | Թեբայեցուց աչքի առջև, երբ նրանք | ||
Գոչում էին. «Անֆիա՛ր , ո՞ւր ես սուզվում ցած. | Գոչում էին. «Անֆիա՛ր , ո՞ւր ես սուզվում ցած. | ||
| − | 34 Ի՞նչ ես թողնում դա մարտադաշտը Մարսի»։ | + | {{տող|34}}Ի՞նչ ես թողնում դա մարտադաշտը Մարսի»։ |
Ու նա այսպես անդունդն ի վար գլորվեց | Ու նա այսպես անդունդն ի վար գլորվեց | ||
Եվ ի վերջո ընկավ ճանկը Մինոսի։ | Եվ ի վերջո ընկավ ճանկը Մինոսի։ | ||
| − | 37 Տես ինչպես է նա կռնակը կուրծք դարձրել | + | {{տող|37}}Տես ինչպես է նա կռնակը կուրծք դարձրել |
Եվ քայլում է ետ֊ետ, նայում է ետև, | Եվ քայլում է ետ֊ետ, նայում է ետև, | ||
Զի շատ ուզեց առաջիկայքը տեսնել։ | Զի շատ ուզեց առաջիկայքը տեսնել։ | ||
| − | 40 Ահա Տիրեսն , ում կերպարանքը փոխվեց, | + | {{տող|40}}Ահա Տիրեսն , ում կերպարանքը փոխվեց, |
Երբ, փոխվելով իր անդամները բոլոր, | Երբ, փոխվելով իր անդամները բոլոր, | ||
Տղամարդուց կնոջ սեռի վերածվեց։ | Տղամարդուց կնոջ սեռի վերածվեց։ | ||
| − | 43 Եվ հետո, երբ գանահարեց վերստին | + | {{տող|43}}Եվ հետո, երբ գանահարեց վերստին |
Զույգ օձերին իրար ամուր պլլված, | Զույգ օձերին իրար ամուր պլլված, | ||
Նա ստացավ իր արությունը կրկին։ | Նա ստացավ իր արությունը կրկին։ | ||
| − | 46 Ահա Արոնտն , որ հետևում է նրան. | + | {{տող|46}}Ահա Արոնտն , որ հետևում է նրան. |
Նա լեռների մեջ Լունիի, որոնց տակ | Նա լեռների մեջ Լունիի, որոնց տակ | ||
Կարրարացին հող է հերկում հարաջան, | Կարրարացին հող է հերկում հարաջան, | ||
| − | 49 Բնակվում էր մի քարայրում մարմարյա, | + | {{տող|49}}Բնակվում էր մի քարայրում մարմարյա, |
Եվ այդտեղից դիտարկում էր անարգել | Եվ այդտեղից դիտարկում էր անարգել | ||
Ծովը անհուն և աստղերը հեռակա։ | Ծովը անհուն և աստղերը հեռակա։ | ||
| − | 52 Իսկ նա, որի վարսերն առատ ու խռիվ | + | {{տող|52}}Իսկ նա, որի վարսերն առատ ու խռիվ |
Արձակվել են կրծքի վրա, ծածկելով | Արձակվել են կրծքի վրա, ծածկելով | ||
Ստինքները և ամոթույքը լրիվ, | Ստինքները և ամոթույքը լրիվ, | ||
| − | 55 Դյութ Մանտովն | + | {{տող|55}}Դյութ Մանտովն է, որ շատ տեղեր ման եկավ, |
Հուսկ կանգ առավ այնտեղ, ուր ես եմ ծնվել . | Հուսկ կանգ առավ այնտեղ, ուր ես եմ ծնվել . | ||
Արդ այս մասին լսիր ինձ պահ մի սակավ։ | Արդ այս մասին լսիր ինձ պահ մի սակավ։ | ||
| − | 58 Երբ Մանտովի հայրը կյանքից հեռացավ, | + | {{տող|58}}Երբ Մանտովի հայրը կյանքից հեռացավ, |
| − | Եվ Բաքոսի քաղաքն | + | Եվ Բաքոսի քաղաքն ստրուկ հռչակվեց, |
Շատ տարիներ թափառական նա դարձավ։ | Շատ տարիներ թափառական նա դարձավ։ | ||
| − | 61 Բենակ | + | {{տող|61}}Բենակ կոչված մի լիճ ունի Իտալիան, |
Ստորոտը այն լեռների բարձրաբերձ, | Ստորոտը այն լեռների բարձրաբերձ, | ||
Որ փակում են Տիրալլի մոտ Լամանիան։ | Որ փակում են Տիրալլի մոտ Լամանիան։ | ||
| − | 64 Կամոնիկի և Գարդայի միջև կան | + | {{տող|64}}Կամոնիկի և Գարդայի միջև կան |
Շատ աղբյուրներ, որ թափվում են այդ լճում, | Շատ աղբյուրներ, որ թափվում են այդ լճում, | ||
Ողողելուց հետո լանջերը Ալպյան։ | Ողողելուց հետո լանջերը Ալպյան։ | ||
| − | 67 Անդ կղզյակ կա, որը օրհնել կարող են | + | {{տող|67}}Անդ կղզյակ կա, որը օրհնել կարող են |
Վերոնայի, Բրեշիայիի և Տրենտոյի | Վերոնայի, Բրեշիայիի և Տրենտոյի | ||
Հովիվները, եթե այնտեղ այցելեն ։ | Հովիվները, եթե այնտեղ այցելեն ։ | ||
| − | 70 Անդ, ուր ափը ցածրադիր է առավել, | + | {{տող|70}}Անդ, ուր ափը ցածրադիր է առավել, |
| − | Կառուցված է Պեսկիերա | + | Կառուցված է Պեսկիերա բերդն ամուր, |
Որ կարող է թշնամու դեմ դիմադրել։ | Որ կարող է թշնամու դեմ դիմադրել։ | ||
| − | 73 Այն ջուրը, որ չի պարփակվում լճի մեջ, | + | {{տող|73}}Այն ջուրը, որ չի պարփակվում լճի մեջ, |
Դուրս է հորդում բերդի մոտից իբրև գետ | Դուրս է հորդում բերդի մոտից իբրև գետ | ||
Եվ հոսում է արոտներով թարմ ու գեջ։ | Եվ հոսում է արոտներով թարմ ու գեջ։ | ||
| − | 76 Բայց հենց որ ջուրն այդտեղից դուրս է հոսում, | + | {{տող|76}}Բայց հենց որ ջուրն այդտեղից դուրս է հոսում, |
Անվանվում է Մինչո մինչև Գովեռնո, | Անվանվում է Մինչո մինչև Գովեռնո, | ||
Որի մոտ էլ նա թափվում է Պադոսում ։ | Որի մոտ էլ նա թափվում է Պադոսում ։ | ||
| − | 79 Մի քիչ ներքև հասնելով մի հարթավայր, | + | {{տող|79}}Մի քիչ ներքև հասնելով մի հարթավայր, |
Նա տարածվում ու կազմում է մի ճահիճ, | Նա տարածվում ու կազմում է մի ճահիճ, | ||
Ուր ամռանը օդը շնչվում է դժվար։ | Ուր ամռանը օդը շնչվում է դժվար։ | ||
| − | 82 Վայրի կույսը, երբ այդտեղով էր անցնում, | + | {{տող|82}}Վայրի կույսը, երբ այդտեղով էր անցնում, |
Ճահճի մեջտեղ ինչ֊որ ցամաք նկատեց, | Ճահճի մեջտեղ ինչ֊որ ցամաք նկատեց, | ||
Որ անմշակ ու անբնակ էր թվում։ | Որ անմշակ ու անբնակ էր թվում։ | ||
| − | 85 Մարդախույսը ահա այստեղ կանգ առավ | + | {{տող|85}}Մարդախույսը ահա այստեղ կանգ առավ |
Եվ նվիրվեց գուշակության արվեստին. | Եվ նվիրվեց գուշակության արվեստին. | ||
Այստեղ ապրեց և այստեղ էլ նա մեռավ։ | Այստեղ ապրեց և այստեղ էլ նա մեռավ։ | ||
| − | 88 Ապա մարդիկ շրջաբնակ վայրերից | + | {{տող|88}}Ապա մարդիկ շրջաբնակ վայրերից |
Հավաքվեցին այս ցամաքում անմատույց, | Հավաքվեցին այս ցամաքում անմատույց, | ||
Որ ճահճով էր շրջապատված չորս կողմից։ | Որ ճահճով էր շրջապատված չորս կողմից։ | ||
| − | 91 Նրա թաղված տեղում քաղաք հիմնեցին, | + | {{տող|91}}Նրա թաղված տեղում քաղաք հիմնեցին, |
Եվ, անունով առաջնական գտնողի, | Եվ, անունով առաջնական գտնողի, | ||
Առանց վեճի այն Մանտովա կոչեցին։ | Առանց վեճի այն Մանտովա կոչեցին։ | ||
| − | 94 Նա նախապես բնակչությամբ շատ էր խիտ, | + | {{տող|94}}Նա նախապես բնակչությամբ շատ էր խիտ, |
Երթ դեռ անմիտ Կազալոդին չէր խաբվել | Երթ դեռ անմիտ Կազալոդին չէր խաբվել | ||
Պինամոնտե Բոնակոլսից նենգամիտ։ | Պինամոնտե Բոնակոլսից նենգամիտ։ | ||
| − | 97 Եվ եթե դու երբևէ այլ կերպ լսես | + | {{տող|97}}Եվ եթե դու երբևէ այլ կերպ լսես |
Ծագումը իմ հայրենական քաղաքի, | Ծագումը իմ հայրենական քաղաքի, | ||
Ճշմարիտն ու սուտը իրար չխառնես»։ | Ճշմարիտն ու սուտը իրար չխառնես»։ | ||
| − | 100 Եվ ես. «Վարպե՛տ, քո պատմությունը հայտնի | + | {{տող|100}}Եվ ես. «Վարպե՛տ, քո պատմությունը հայտնի |
Այնքան ստույգ հավաստիք է ինձ համար, | Այնքան ստույգ հավաստիք է ինձ համար, | ||
Որ ուրիշը ես բանի տեղ չեմ դնի։ | Որ ուրիշը ես բանի տեղ չեմ դնի։ | ||
| − | 103 Բայց ինձ ասա՝ այս թափորի մեջ արդյոք | + | {{տող|103}}Բայց ինձ ասա՝ այս թափորի մեջ արդյոք |
Կա՞ն ուրիշներ ուշադրության արժանի. | Կա՞ն ուրիշներ ուշադրության արժանի. | ||
Զի ես հիմա այդ մասին եմ խորհում լոկ»։ | Զի ես հիմա այդ մասին եմ խորհում լոկ»։ | ||
| − | 106 Ասաց. «Ահա նա, ում մորուքը անարդ | + | {{տող|106}}Ասաց. «Ահա նա, ում մորուքը անարդ |
Տարածվել է մեջքի վրա թխորակ, | Տարածվել է մեջքի վրա թխորակ, | ||
Գուշակ էր, երբ Հունաստանում տղամարդ | Գուշակ էր, երբ Հունաստանում տղամարդ | ||
| − | 109 Կարելի էր օրորոցում լոկ գտնել. | + | {{տող|109}}Կարելի էր օրորոցում լոկ գտնել. |
Այդ նա էր, որ Կալկանտի հետ Ավլիդում | Այդ նա էր, որ Կալկանտի հետ Ավլիդում | ||
Ազդանշեց նավաթոկերն արձակել։ | Ազդանշեց նավաթոկերն արձակել։ | ||
| − | 112 Նրա անունն Եվրիպիլ | + | {{տող|112}}Նրա անունն Եվրիպիլ է, այր մի վես, |
| − | Որի մասին վսեմ Ողբերգս | + | Որի մասին վսեմ Ողբերգս հիշում է. |
Դու այդ գիտես, զի երկիս լավ ծանոթ ես։ | Դու այդ գիտես, զի երկիս լավ ծանոթ ես։ | ||
| − | 115 Իսկ այն մյուսը, որ նիհար է չափազանց, | + | {{տող|115}}Իսկ այն մյուսը, որ նիհար է չափազանց, |
| − | Սկովտիացի Միքելեն | + | Սկովտիացի Միքելեն է, որ գիտեր |
Նենգ խաղերը ամեն տեսակ մոգությանց։ | Նենգ խաղերը ամեն տեսակ մոգությանց։ | ||
| − | 118 Ահա նաև Բոնատտին և Աստենդեն . | + | {{տող|118}}Ահա նաև Բոնատտին և Աստենդեն . |
Այս վերջինը թելն ու կաշին զուր թողեց, | Այս վերջինը թելն ու կաշին զուր թողեց, | ||
Սակայն հիմա զղջալը ուշ է արդեն։ | Սակայն հիմա զղջալը ուշ է արդեն։ | ||
| − | 121 Ահա կանայք, որոնք մեկդի թողնելով | + | {{տող|121}}Ահա կանայք, որոնք մեկդի թողնելով |
Ճախարակը, իլն ու ասեղը իրենց, | Ճախարակը, իլն ու ասեղը իրենց, | ||
Կախարդություն արին խոտով, պատկերով։ | Կախարդություն արին խոտով, պատկերով։ | ||
| − | 124 Բայց էլ գնանք, Կայենը իր փշերով | + | {{տող|124}}Բայց էլ գնանք, Կայենը իր փշերով |
Հասել է զույգ կիսագնդոց սահմանին | Հասել է զույգ կիսագնդոց սահմանին | ||
Եվ Սևիլիոտ մոտ իջնում է ընդհուպ ծով ։ | Եվ Սևիլիոտ մոտ իջնում է ընդհուպ ծով ։ | ||
| − | 127 Երեկ գիշեր լիալուսին էր արդեն, | + | {{տող|127}}Երեկ գիշեր լիալուսին էր արդեն, |
Կհիշես այդ. զի նա մթին անտառում | Կհիշես այդ. զի նա մթին անտառում | ||
Լուսավորեց քո ճանապարհն այն ատեն»։ | Լուսավորեց քո ճանապարհն այն ատեն»։ | ||
| − | 130 Նա, գնալիս, այսպես էր ինձ բարբառում։ | + | {{տող|130}}Նա, գնալիս, այսպես էր ինձ բարբառում։ |
</poem> | </poem> | ||
| + | === Երգ քսանմեկերորդ === | ||
| − | = | + | <poem style='margin:0ex 5ex'> |
| + | {{տող|1}}Մի կամուրջից մյուսը անցանք մենք այսպես, | ||
| + | Զրուցելով այլ բաների մասին դեռ, | ||
| + | Որ չեմ ուզում Կատակերգումս հիշել ես։ | ||
| − | <poem> | + | {{տող|4}}Մենք լսեցինք ուրիշ ճիչեր ներքևում, |
| − | Լռիկ, մնջիկ, անուղեկից, մենավոր | + | Ապա տեսանք պարունակի ձորը նոր, |
| + | Որ սևամած ու մթին էր երևում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|7}}Այնպես, ինչպես նավարանում ՎենետկիԵռացնում են ձմռանը ձյութը մածան, | ||
| + | Ծեփոտելու համար նավերն ըստ կարգի. | ||
| + | Եվ նավազներն աշխատում են անարգել — | ||
| + | |||
| + | {{տող|10}}Ոմանք նոր նավ են պատրաստում, ուրիշներ | ||
| + | Նորոգում այն, որը շատ է նավարկել. | ||
| + | Սա նավի խելն, իսկ նա ցռուկն է կոփում, | ||
| + | |||
| + | {{տող|13}}Մին թի սարքում, մյուսը փաթթում է պարան, | ||
| + | Իսկ մի ուրիշն առագաստ է կարկատում,— | ||
| + | Այսպես այստեղ աստվածային արվեստով, | ||
| + | |||
| + | {{տող|16}}Եվ ոչ հուրով, եռում էր ձյութ մի թանձրիկ, | ||
| + | Որ ծածկում էր պատերն ստվար մի շերտով։ | ||
| + | Տեսնում էի համատարած այդ ձյութում | ||
| + | |||
| + | {{տող|19}}Պղպջակներ, տաքությունից գոյացող, | ||
| + | Որ բարձրանում, ուռչում էին ու պայթում։ | ||
| + | Մինչ ես ներքև էի նայում ակնդետ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|22}}Առաջնորդըս «զգույշ, զգույշ» ինձ ասաց, | ||
| + | Ու ինձ քաշեց կանգնած տեղից դեպի ետ։ | ||
| + | Ես քաշվեցի ինչպես նա, ով աչքերն իր | ||
| + | |||
| + | {{տող|25}}Չի հեռացնում սպառնացող վտանգից | ||
| + | Եվ, ահարկված արհավիրքից անպատիր, | ||
| + | Թե նայում է և թե փախչում շտապով։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|28}}Եվ ահա ես տեսա մի սև սատանա, | ||
| + | Որ մեր կողմ էր վազում ժայռի վրայով։ | ||
| + | Օ՛ նա տեսքով ինչքան ժանտ էր ու վայրագ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|31}}Օ՛ որքան ինձ անագորույն երևաց | ||
| + | Բաց թևերով և ոտներով իր արագ։ | ||
| + | Նա իր ցցուն ու բարձրաբերձ ուսերին | ||
| + | |||
| + | {{տող|34}}Շալակել էր մեղավորի մի նորեկ | ||
| + | Եվ ճանկերը խրել նրա ազդրերին։ | ||
| + | Ժայռ֊կամուրջից գոռաց. «Էհե՛յ, Չարճանկեր, | ||
| + | |||
| + | {{տող|37}}Ահա ձեզ մի ավագ Սանտա Ձիտայից։ | ||
| + | Ներս խոթեցեք։ Այսպիսիներ շատ կան դեռ | ||
| + | Այն քաղաքում, ուր նորից եմ ես գնում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|40}}Բոնտուրից զատ գռփողներ են բոլորնանդ. | ||
| + | Փողի համար ոչն այո է անդ դառնում»։ | ||
| + | Նա նետեց բեռն և վազ տվեց ժայռից ցած. | ||
| + | |||
| + | {{տող|43}}Գողի ետև արձակված շունը երբեք | ||
| + | Չսլացավ այդօրինակ սրընթաց։ | ||
| + | Երբ սուզվածը երեսն ելավ խայծղանի, | ||
| + | |||
| + | {{տող|46}}Կամրջի տակ պահված դևերն ասացին. | ||
| + | «Սուրբ Դեմքնայստեղ ոչ մի օգուտ քեզ չունի. | ||
| + | Այստեղ լողում են այլ կերպ, քան Սերկիոյում. | ||
| + | |||
| + | {{տող|49}}Մեր ճանկերից եթե ուզում ես պրծնել, | ||
| + | Մի՛ բարձրանա, սուզված մնա խայծղանում»։ | ||
| + | Եվ ձողերը խրելով կողը նրա, | ||
| + | |||
| + | {{տող|52}}Ավելացրին. «Թալթալ խաղա կուպրի տակ, | ||
| + | Եվ այնտեղից դուրս գալու փորձ մի՛ արա»։ | ||
| + | Կաթսայի մեջ խոհարարները այսպես | ||
| + | |||
| + | {{տող|55}}Ընկղմում են միսը երկար շերեփով, | ||
| + | Որպեսզի այն չբարձրանա մակերես։ | ||
| + | Վարպետս առ ինձ. «Արդ որպեսզի ոչ մի դև | ||
| + | |||
| + | {{տող|58}}Չնկատի, որ դու այստեղ ինձ հետ ես, | ||
| + | Շուտ թաքնվիր քառաժայռի մի ետև։ | ||
| + | Իսկ իմ մասին դու անհոգ կաց, վասնզի | ||
| + | |||
| + | {{տող|61}}Ոչ ոք ոչինչ ինձ չի կարող սպառնալ. | ||
| + | Ես սովոր եմ ընդդիմությանց այսպիսի»։ | ||
| + | Եվ վարպետըս թողեց ծայրը կամարի, | ||
| + | |||
| + | {{տող|64}}Ու երբ եկավ հասավ թումբը վեցերորդ, | ||
| + | Պարտավորվեց իրեն ցույց տալ քաջարի։ | ||
| + | Շներն ինչպես կատաղությամբ ահարկու | ||
| + | |||
| + | {{տող|67}}Հարձակվում են մուրացկանի վրա խեղճ, | ||
| + | Որ եկել է ողորմություն խնդրելու, | ||
| + | Այսպես դևերն ելան տակից կամրջի | ||
| + | |||
| + | {{տող|70}}Եվ ուղղեցին կեռ ձողերը նրա դեմ. | ||
| + | Բայց նա գոչեց. «Թող ոչ ոք ինձ չդիպչի. | ||
| + | Ձեր ձողերը նախքան ուղղելը իմ դեմ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|73}}Թող ձեզնից մեկն առաջ գա ու ինձ լսի. | ||
| + | Հետո միայն կմտածեք ինձ խշտել»։ | ||
| + | Բոլորն ասին. «Դե՛հ, Չարագի՛, դու գնա՛»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|76}}Եվ այնժամ սա առաջնորդիս մոտեցավ | ||
| + | Ու մռլտաց. «Խոսիր տեսնեմ, ես եկա»։ | ||
| + | Եվ առաջնորդս. «Ի՞նչ ես կարծում, Չարագի՛, | ||
| + | |||
| + | {{տող|79}}Մի՞թե այստեղ կարող էիր ինձ տեսնել, | ||
| + | Եթե այդպես չհաճեին ուղղակի | ||
| + | Աստծու կամքն ու ճակատագիրն անհեղլի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|82}}Ճանապարհ տուր. ես երկնքի վճիռով | ||
| + | Պետք է մեկին ցույց տամ վայրն այս ցավալի»։ | ||
| + | Այնժամ իջավ հոխորտաթյունը դևի, | ||
| + | |||
| + | {{տող|85}}Եվ նա նետեց կեռաձողը ոտներին | ||
| + | Ու մյուսներին ասաց. «Պետք չէ սա խոցվի»։ | ||
| + | Եվ տերըս ինձ. «Օ՜ դո՛ւ, որ կուչ ես եկել | ||
| + | |||
| + | {{տող|88}}Ու թաքնվել քարերի մեջ կամրջի, | ||
| + | Արդ կարող ես վերադառնալ անարգել»։ | ||
| + | Ես նրա մոտ շտապեցի այն ատեն. | ||
| + | |||
| + | {{տող|91}}Բայց դևերը երբ ընդառաջ շարժվեցին, | ||
| + | Վախեցա, որ իրենց խոսքը կդրժեն։ | ||
| + | Այսպես տեսա վախը գնդի հանձնվող, | ||
| + | |||
| + | {{տող|94}}Որ դաշինքով Կապրոնայիցդուրս գալով՝ | ||
| + | Իրեն գտավ զորախմբի մեջ ոսոխ։ | ||
| + | Ամբողջ մարմնով առաջնորդիս ես կպա, | ||
| + | |||
| + | {{տող|97}}Իմ աչքերը չհեռացնելով նրանցից, | ||
| + | Որոնց տեսքը ահեղ էր ու անոպա։ | ||
| + | Կեռ ձողերը ուղղած դեպ ինձ՝ իրարու | ||
| + | |||
| + | {{տող|100}}Ասում էին. «Նրա մեջքին տա՞մ մի հատ»։ | ||
| + | Եվ պատասխան տալիս. «Այո, հասցրու»։ | ||
| + | Բայց այն դևը, որ բանակցել էր մի քիչ | ||
| + | |||
| + | {{տող|103}}Վարպետիս հետ, անմիջապես ետ դարձավ | ||
| + | Ու նեղացավ. «Լռի՛ր, լռի՛ր, Խառնակի՛չ»։ | ||
| + | Այնուհետև նա մեզ դարձավ ու ասաց. | ||
| + | |||
| + | {{տող|106}}«Դուք չեք կարող առաջ գնալ այս ճամփով, | ||
| + | Զի վեցերորդ կամուրջը փուլ է եկած։ | ||
| + | Իսկ եթե դուք առաջանալ ուզում եք, | ||
| + | |||
| + | {{տող|109}}Կգնաք այս քարաժայռով, որի մոտ | ||
| + | Կա մի այլ ժայռ, որտեղով էլ դուք կանցնեք։ | ||
| + | Երեկ, հինգ ժամ անց այս ժամից, լրացավ | ||
| + | |||
| + | {{տող|112}}Հազար երկու հարյուր վաթսունվեց տարին | ||
| + | Այն պահից, երբ այս ժայռուղին փուլ եկավ։ | ||
| + | Ուղարկում եմ մերոնց այդտեղ ես պարետ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|115}}Որ նայեն, թե կուպրից մարդ չի՞ բարձրացել. | ||
| + | Մի՛ վախենաք, դուք գնացեք նրանց հետ»։ | ||
| + | «Էհե՛յ Ծուռթե, էհե՛յ դու Շուն, դու Ծերուկ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|118}}Առաջ եկեք,— հրամայեց դևերին,— | ||
| + | Իսկ դու նրանց առաջնորդիր, Թա՛վ Մորուք։ | ||
| + | Թող առաջ գան Ժանտն ու Վիշապը ահեղ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|121}}Ժանիքավոր Խոզն ու Գամփռը ահարկու, | ||
| + | Գիժ Մորոսն ու Մոլեգինը խելահեղ։ | ||
| + | Գնացեք ու տեսեք լճակը եռուն. | ||
| + | |||
| + | {{տող|124}}Իսկ սրանց էլ ողջ կտանեք կամուրջն այն, | ||
| + | Որ մնում է ձորերի վրա դեռ կանգուն»։ | ||
| + | «Վա՛յ ինձ, վարպե՛տ, ի՞նչ եմ տեսնում,— ասացի,— | ||
| + | |||
| + | {{տող|127}}Ի սեր Աստծու, եթե ճամփան դու գիտես, | ||
| + | Գնանք մենակ, գնանք առանց ուղեկցի։ | ||
| + | Դու, որ այնքան աչալուրջ ու խոհեմ ես, | ||
| + | |||
| + | {{տող|130}}Չե՞ս տեսնում, որ նրանք ատամ են կրճտում | ||
| + | Եվ աչքերով սպառնալիք անում մեզ»։ | ||
| + | Եվ նա ասաց. «Դու հանգիստ կաց ու անհոգ. | ||
| + | |||
| + | {{տող|133}}Ինչքան ուզեն ատամ կրճտեն թող նրանք, | ||
| + | Դա անում են մեղավորաց համար լոկ»։ | ||
| + | Եվ դևերը վերադարձան ձախ թմբով. | ||
| + | |||
| + | {{տող|136}}Բայց նախապես ամեն մեկը իր լեզուն | ||
| + | Պետին ուղղեց ատամների արանքով. | ||
| + | Իսկ սա ոռից շեփորի ձայն հանեց սուր։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|139}}</poem> | ||
| + | |||
| + | === Երգ քսաներկուերորդ === | ||
| + | |||
| + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | ||
| + | {{տող|1}}Ես տեսել եմ հեծյալների երթը կուռ | ||
| + | Հարձակման կամ զորատեսի ժամանակ | ||
| + | Եվ երբեմն էլ նահանջների պահին լուռ. | ||
| + | |||
| + | {{տող|4}}Օ՜ արետինք, ես տեսել եմ մարզում ձեր | ||
| + | Արշավանքներ, ասպատակներ ավերիչ, | ||
| + | Նիզակներով ու սրերով գուպարներ՝ | ||
| + | |||
| + | {{տող|7}}Հնչյուններով թմբուկների, փողերի, | ||
| + | Ահազանգով աշտարակի բարձրաբերձ | ||
| + | Եվ այլ զանգով մերային կամ օտարի. | ||
| + | |||
| + | {{տող|10}}Բայց այդպիսի փողի ձայնով արտառոց. | ||
| + | Ես չեմ տեսել երթն հեծյալի, հետիի, | ||
| + | Ոչ էլ նավի՝ դեպի որոշ նշանոց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|13}}Գնում էինք դևերի հետ ընտրովի. | ||
| + | Օ՜, ահավոր ընկերություն։ Մատռան մեջ | ||
| + | Սրբի հետ ենք, գինետան մեջ՝ գինովի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|16}}Նայում էի կպրաձյութին հորձեռանդ, | ||
| + | Որ տեսնեի հատկությունը այդ ձորի, | ||
| + | Եվ գիտենայի, թե ովքեր են այրվում անդ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|19}}Ինչպես դելփինք բարձրանում են ծովերես, | ||
| + | Նավազներին նշան տալով ողներով, | ||
| + | Որ նավն իրենց փրկեն ծովից փրփրադեզ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|22}}Այսպես երբեմն, հովանալու համար գեթ, | ||
| + | Մի մեղավոր կուպրի երես էր ելնում, | ||
| + | Եվ չքանում փայլակի պես լուսահետ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|25}}Եվ ինչպես որ գորտերն եզրին ջրփոսի | ||
| + | Ձիգ կանգնում են, դունչները դուրս կարկառած, | ||
| + | Եվ ներսուզած մյուս մասերը մարմնի, | ||
| + | |||
| + | {{տող|28}}Այսպես էին մեղավորները կանգնած, | ||
| + | Սակայն հենց որ Թավ Մորուքն էր մոտենում, | ||
| + | Քաշվում էին կպրաձյութի տակ հանկարծ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|31}}Ես տեսա որ — և այդ ցավով եմ հիշում — | ||
| + | Մեկն ուշացավ, ինչպես մի գորտ շատ անգամ, | ||
| + | Սպասում է, մյուսը ջրի մեջ ցատկում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|34}}Եվ Գամփռը, որ նրա դիմացն էր կանգնած, | ||
| + | Կեռով բռնեց նրա ձյութոտ մազերից | ||
| + | Եվ վեր քաշեց, որ ջրաղվես ինձ թվաց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|37}}Գիտեի ես անունն արդեն բոլորի. | ||
| + | Զի երբ նրանք ընտրվեցին քիչ առաջ, | ||
| + | Եվ կանչեցին միմյանց ճամփին՝ ուշ դրի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|40}}«Հե՛յ, Մոլեգի՛ն, բռնիր նրան ուժգնորեն | ||
| + | Եվ ճանկերով կաշին մի լավ պլոկիր»,— | ||
| + | Գոռում էին նզովյալներն համորեն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|43}}Ես ասացի. «Վարպե՛տ, փորձիր իմանալ, | ||
| + | Թե ով է այն դատապարտյալը թշվառ, | ||
| + | Որ ձեռքն ընկավ այն դևերի անիծյալ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|46}}Մոտենալով մեղապարտին կարեվեր, | ||
| + | Վարպետս հարցրեց՝ որ երկրից էր. նա ասաց. | ||
| + | «Նավարրայից։ Մայրըս, որ ինձ ծնել էր, | ||
| + | |||
| + | {{տող|49}}Բարոյազուրկ, զեխ ու շվայտ մի հորից, | ||
| + | Որ ունեցվածքն ու ինքզինքն էր փչացրել, | ||
| + | Մի տիրոջ մոտ ծառայության դրեց ինձ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|52}}Ծառայեցի ապա արքա Տեբալդին. | ||
| + | Բայց պալատում կատարեցի զեղծումներ, | ||
| + | Որ քավում եմ այս կուպրի, մեջ տապագին»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|55}}Սակայն Խոզը, որ վարազի ճիշտ նման, | ||
| + | Բերնի երկու կողմում, ուներ ժանիքներ, | ||
| + | Զգացրեց, որ ընդունակ է հոշոտման։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|58}}Մուկն ընկել էր կատուների մեջ ահեղ։ | ||
| + | Բայց Մորուքը նրան բոնեց և ասաց. | ||
| + | «Հեռու կացեք, նրան սեղմել եմ ուժեղ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|61}}Եվ հայացքը իմ վարպետին ուղղելով | ||
| + | Ասաց. «Խոսիր հետը, եթե դեռ կուզես, | ||
| + | Քանի նրան չեն բզկտել ճանկերով»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|64}}Վարպետս հարցրեց. «Այս կուպրի տակ դժպհի | ||
| + | Ճանաչո՞ւմ ես մեկին լատինաշխարհից»։ | ||
| + | Հոգին ասաց. «Ես նոր մեկի հետ էի, | ||
| + | |||
| + | {{տող|67}}Որ եկել էր մի կղզիից մերձակից։ | ||
| + | Ես նրա հետ եթե սուզված լինեի, | ||
| + | Չէի վախնա հիմա կեռից ու ճանկից»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|70}}Այնժամ Ժանտը «է՛լ բավական է» գոչեց, | ||
| + | Եվ կեռ ձողը նրա թևին խրելով, | ||
| + | Մսի մի մեծ փերթ այնտեղից դուրս կորզեց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|73}}Իսկ Վիշապը ուզեց նրա սրունքին | ||
| + | Հարված հասցնել, բայց տասնապետը նրանց | ||
| + | Իր աչքերը շուրջ ոլորեց զայրագին։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|76}}Բոլոր դևերն հանդարտվեցին այս անգամ։ | ||
| + | Եվ նրան, որ խոր խոցեր էր ստացել, | ||
| + | Առաջնորդըս հարցաքննեց փութակամ. | ||
| + | |||
| + | {{տող|79}}«Իսկ ո՞վ էր այն, որի մասին հիշեցիր»։ | ||
| + | Եվ այնժամ, նա այսպես տվեց պատասխան. | ||
| + | «Կոմիտան էր, վանականը Գալլուրի, | ||
| + | |||
| + | {{տող|82}}Անոթն ամեն ստության ու նենգության. | ||
| + | Նա իր տիրոջ ոսոխների հետ բոլոր | ||
| + | Այնպես վարվեց, որ բոլորն էլ գոհացան։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|85}}Նա բոլորից դրամ կորզեց և ապա, | ||
| + | Ինչպես ասաց, նրանց ազատ արձակեց. | ||
| + | Այլ գործերում չեղավ պակաս խաբեբա։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|88}}Լոգոդորցի Միքել Ձանկենէլ վաղուց | ||
| + | Նրա հետ է, և լեզուները նրանց | ||
| + | Չեն դադարում Սարդինիո շուրջ խոսելուց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|91}}Օ՜, տեսեք, թե Գիժն ինչպես է գազազել. | ||
| + | Ես տակավին կխոսեի, սակայն նա | ||
| + | Կարող է ինձ իր կեռիքով բրդգզել»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|94}}Տասնապետը տեսնելով, որ դևը Գիժ | ||
| + | Պատրաստվում էր խոցել նրան, մռլտաց, | ||
| + | «Շուտ հեռացի՛ր դու այստեղից, թունո՛տ իժ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|97}}«Եթե ուզում եք դուք տեսնել կամ լսել,— | ||
| + | Վերսկսեց դատապարտյալն ահաբեկ,— | ||
| + | Այլ լատինի, նրան կարող եմ կանչել. | ||
| + | |||
| + | {{տող|100}}Բայց Չարճանկերն հեռու մի քիչ թող կանգնեն, | ||
| + | Որ ոչ մեկը չվախենա նրանցից, | ||
| + | Իսկ ես այստեղ նստած կարող եմ մեկեն | ||
| + | |||
| + | {{տող|103}}Ձեզ բազմաթիվ մեղավորներ բերել տալ, | ||
| + | Լոկ սուզվելով, ինչպես սովոր ենք անել, | ||
| + | Երբ կարենանք մեկնումեկըս ափ դուրս գալ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|106}}Այս խոսքերից Շունը դունչը վեր տնկեց | ||
| + | Եվ ճոճելով գլուխն ասաց. «Որպեսզի | ||
| + | Մեզնից պրծնի՝ տես ինչ նենգ բան մոգոնեց»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|109}}Եվ հոգին, որ ավելի էր խորամանկ, | ||
| + | Պատասխանեց. «Այո, իրոք ես նենգ եմ | ||
| + | Պատճառելու համար մերոնց չարչարանք»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|112}}Բայց Ծուռթևը չհամբերեց այս անգամ, | ||
| + | Եվ զայրագին ասաց նրան. «Եթե դու | ||
| + | Փորձես փախչել, քո ետևից ես կգամ | ||
| + | |||
| + | {{տող|115}}Ոչ վազելով, այլ ուղղակի թոչելով։ | ||
| + | Թմբից իջնենք և դարի եզրը քաշվենք, | ||
| + | Ու տեսնենք թե մեզնից ով է հունարով»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|118}}Այժմ, ընթերցո՛ղ, դու կտեսնես մի նոր խաղ. | ||
| + | Ամեն մեկը աչքերն ուղղեց դեպ այն կողմ, | ||
| + | Եվ ամենից առաջ Շունը խստերախ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|121}}Նավարրացին այդ առիթից օգտվեց. | ||
| + | Ոտքը ուժգին գետին զարկեց և ընդոստ | ||
| + | Վար ցատկելով նրանց ձեռքից ազատվեց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|124}}Դա բոլորին ջղայնացրեց, հատկապես | ||
| + | Ծուռթևին, որ պատճառ եղավ սխալի։ | ||
| + | Սա թռնելով գոռաց. «Ահա հասա քեզ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|127}}Սակայն իզուր, քանզի ահի ետևից | ||
| + | Թևերն հասնել չէին կարող. նա սուզվեց, | ||
| + | Իսկ Ծուռթևը վերադարձավ զայրալից։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|130}}Այսպես բադը իսկույն սուզվում է ջրում, | ||
| + | Երբ տեսնում է մոտենալը բազեի, | ||
| + | Իսկ սա ետ է թռչում մռայլ ու տրտում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|133}}Իսկ Ծերուկը, ընկերոջ դեմ բարկացած, | ||
| + | Արագ թափով թռավ նրա ետևից, | ||
| + | Որ նրա հետ կռվի բռնվի բացեբաց. | ||
| + | |||
| + | {{տող|136}}Զեղծարարը հենց որ կուպրի տակ սուզվեց, | ||
| + | Դևն իր ճանկերն ուղղեց ընդդեմ ընկերոջ, | ||
| + | Եվ նրա հետ ձյութի վրա գզվռտեց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|139}}Բայց Ծուռթևը, ինչպես ճուռակ չարախանդ, | ||
| + | Մագիլներով բռնեց նրան ուժգնորեն, | ||
| + | Եվ երկուսով ընկան լիճը հորձեռանդ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|142}}Տաքությունից նրանք իսկույն պոկ եկան. | ||
| + | Սակայն նրանք չկարեցան վեր կենալ, | ||
| + | Այնքան էին կպած թևերը մածան։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|145}}Թավ Մորուքը, մյուս դևերի պես սրտնած, | ||
| + | Հրամայեց չորսին թռչել կեռերով | ||
| + | Դեպի ձորի մյուս եզերքը ձյութամած։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|148}}Նրանք նշված տեղերն իջան շատ զգույշ, | ||
| + | Եվ կեռերը խրվածներին ուղղեցին, | ||
| + | Որոնք լճում խաշված էին արդեն հույժ. | ||
| + | |||
| + | {{տող|151}}Այսպես նրանց խառնաշփոթ թողեցինք։ | ||
| + | </poem> | ||
| + | |||
| + | === Երգ քսաներեքերորդ === | ||
| + | |||
| + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | ||
| + | {{տող|1}}Լռիկ, մնջիկ, անուղեկից, մենավոր | ||
Քայլում էինք մեկըս մյուսի ետևից, | Քայլում էինք մեկըս մյուսի ետևից, | ||
Այնպես ինչպես եղբայրները փոքրավոր ։ | Այնպես ինչպես եղբայրները փոքրավոր ։ | ||
| − | 4 Այն դևերի կռիվը միտքս է բերում | + | {{տող|4}}Այն դևերի կռիվը միտքս է բերում |
Եզոպոսի մի առակը հինավուրց , | Եզոպոսի մի առակը հինավուրց , | ||
Որ գորտի ու մուկի մասին է խոսում։ | Որ գորտի ու մուկի մասին է խոսում։ | ||
| − | 7 «Արդն» ու «այժմը» այնքան նման չեն միմյանց, | + | {{տող|7}}«Արդն» ու «այժմը» այնքան նման չեն միմյանց, |
Որքան մեկ ու մյուս դեպքը, եթե մենք | Որքան մեկ ու մյուս դեպքը, եթե մենք | ||
Լավ բաղդատենք սկիզբն ու վերջը նրանց ։ | Լավ բաղդատենք սկիզբն ու վերջը նրանց ։ | ||
| − | 10 Եվ ինչպես մի մտքից ուրիշն է ծագում, | + | {{տող|10}}Եվ ինչպես մի մտքից ուրիշն է ծագում, |
Այսպես իմ մեջ մեկից ծագեց մի այլ միտք, | Այսպես իմ մեջ մեկից ծագեց մի այլ միտք, | ||
Որ պատճառեց ինձ կրկնակի մի սոսկում։ | Որ պատճառեց ինձ կրկնակի մի սոսկում։ | ||
| − | 13 Խորհում էի այսպես. «Դևերն այդ դժնի | + | {{տող|13}}Խորհում էի այսպես. «Դևերն այդ դժնի |
Մեր պատճառով եղան առակ֊նշավակ, | Մեր պատճառով եղան առակ֊նշավակ, | ||
Եվ դա նրանց խիստ զայրացրած կլինի։ | Եվ դա նրանց խիստ զայրացրած կլինի։ | ||
| − | 16 Երբ զայրույթը զուգակցվի կամքին չար, | + | {{տող|16}}Երբ զայրույթը զուգակցվի կամքին չար, |
Նրանք մեզ հետ ավելի վատ կվարվեն, | Նրանք մեզ հետ ավելի վատ կվարվեն, | ||
Քան թե շունը նապաստակի հետ անճար»։ | Քան թե շունը նապաստակի հետ անճար»։ | ||
| − | 19 Ահից ցցվել էին մազերըս բիզ֊բիզ։ | + | {{տող|19}}Ահից ցցվել էին մազերըս բիզ֊բիզ։ |
Ես նայելով իմ ետևը ասացի. | Ես նայելով իմ ետևը ասացի. | ||
«Վարպե՛տ, նրանք մեր ետևից են գալիս. | «Վարպե՛տ, նրանք մեր ետևից են գալիս. | ||
| − | 22 Շուտ թաքնվենք մի անկյունում երկուսով. | + | {{տող|22}}Շուտ թաքնվենք մի անկյունում երկուսով. |
Չար ճանկերից վախենում եմ և կարծես | Չար ճանկերից վախենում եմ և կարծես | ||
Նրանց ձայնը ես լսում եմ ականջով»։ | Նրանց ձայնը ես լսում եմ ականջով»։ | ||
| − | 25 «Թե լինեի մի հայելի,–– ասաց նա,— | + | {{տող|25}}«Թե լինեի մի հայելի,–– ասաց նա,— |
Դեմքըդ չէի ես ընկալի այնպես շուտ, | Դեմքըդ չէի ես ընկալի այնպես շուտ, | ||
Ինչպես միտքըդ ընկալում եմ ես հիմա։ | Ինչպես միտքըդ ընկալում եմ ես հիմա։ | ||
| − | 28 Քո խորհածը այնքան հար է և նման | + | {{տող|28}}Քո խորհածը այնքան հար է և նման |
Իմ խորհածին, որ երկուսիս համար էլ | Իմ խորհածին, որ երկուսիս համար էլ | ||
Ես հանգեցի միատեսակ որոշման։ | Ես հանգեցի միատեսակ որոշման։ | ||
| − | 31 Եթե դարի աջ կողմն այնքան լինի թեք, | + | {{տող|31}}Եթե դարի աջ կողմն այնքան լինի թեք, |
Որ կարենանք իջնել ձորը հետևյալ, | Որ կարենանք իջնել ձորը հետևյալ, | ||
Ապա արդեն նրանց ձեռքից կազատվենք...»։ | Ապա արդեն նրանց ձեռքից կազատվենք...»։ | ||
| − | 34 Նա տակավին իր միտքը չէր ավարտել, | + | {{տող|34}}Նա տակավին իր միտքը չէր ավարտել, |
Երբ ես տեսա նրանց՝ բացված թևերով, | Երբ ես տեսա նրանց՝ բացված թևերով, | ||
Որ ահա մեզ ուզում էին ձեռք ձգել։ | Որ ահա մեզ ուզում էին ձեռք ձգել։ | ||
| − | 37 Վարպետըս ինձ իսկույն գրկեց առ ահի, | + | {{տող|37}}Վարպետըս ինձ իսկույն գրկեց առ ահի, |
Նման այն մոր, որ աղմուկից զարթնելով | Նման այն մոր, որ աղմուկից զարթնելով | ||
Եվ տեսնելով մոտից բոցերն հրդեհի, | Եվ տեսնելով մոտից բոցերն հրդեհի, | ||
| − | 40 Որդուն առնում ու փախչում է անդեդև | + | {{տող|40}}Որդուն առնում ու փախչում է անդեդև |
Եվ միմիայն նրա մասին խորհելով | Եվ միմիայն նրա մասին խորհելով | ||
Մոռանամ է հագնել շապիկն իսկ թեթև,— | Մոռանամ է հագնել շապիկն իսկ թեթև,— | ||
| − | 43 Եվ կռնակի վրա սահեց փութակի | + | {{տող|43}}Եվ կռնակի վրա սահեց փութակի |
Այն զառիթափ ու առապար դարն ի վար, | Այն զառիթափ ու առապար դարն ի վար, | ||
Որ փակում էր մի կողմն հաջորդ ձորակի։ | Որ փակում էր մի կողմն հաջորդ ձորակի։ | ||
| − | 46 Ջուրն առվակով այնպես արագ չի իջնում | + | {{տող|46}}Ջուրն առվակով այնպես արագ չի իջնում |
Պտտացնելու անիվն հովտի ջաղացքի, | Պտտացնելու անիվն հովտի ջաղացքի, | ||
Երբ, հոսելով, փառերին է մոտենում, | Երբ, հոսելով, փառերին է մոտենում, | ||
| − | 49 Ինչպես իջավ իմ վարպետը դարն ի վար, | + | {{տող|49}}Ինչպես իջավ իմ վարպետը դարն ի վար, |
Ինձ կրելով կրծքին իբրև զավակի, | Ինձ կրելով կրծքին իբրև զավակի, | ||
Եվ ոչ իբրև մի ընկերոջ հավասար։ | Եվ ոչ իբրև մի ընկերոջ հավասար։ | ||
| − | 52 Հազիվ թե նա ձորի հատակը հասավ, | + | {{տող|52}}Հազիվ թե նա ձորի հատակը հասավ, |
Դևերն ահա երևացին մեր վերև. | Դևերն ահա երևացին մեր վերև. | ||
Բայց նրանցից վախ չունեինք էլ բնավ. | Բայց նրանցից վախ չունեինք էլ բնավ. | ||
| − | 55 Զի Բարձրյալը, որ պարտադրել է նրանց | + | {{տող|55}}Զի Բարձրյալը, որ պարտադրել է նրանց |
Պահապաններ դառնալ ձորի հինգերորդ, | Պահապաններ դառնալ ձորի հինգերորդ, | ||
Թույլ չի տա, որ նրանք լինեն պարտազանց։ | Թույլ չի տա, որ նրանք լինեն պարտազանց։ | ||
| − | 58 Ցածում գտանք մեղապարտներ ոսկեփայլ , | + | {{տող|58}}Ցածում գտանք մեղապարտներ ոսկեփայլ , |
Որ լալագին, հոգնաբեկ ու հուսաբեկ, | Որ լալագին, հոգնաբեկ ու հուսաբեկ, | ||
Շուրջանակի շարժվում էին համրաքայլ։ | Շուրջանակի շարժվում էին համրաքայլ։ | ||
| − | 61 Նրանք կրում էին փիլոն կնգղանի, | + | {{տող|61}}Նրանք կրում էին փիլոն կնգղանի, |
Որոնք լայն ու փայլուն էին, այնպիսիք, | Որոնք լայն ու փայլուն էին, այնպիսիք, | ||
Որ կրում են մոնազները Կլունյիի ։ | Որ կրում են մոնազները Կլունյիի ։ | ||
| − | 64 Դրանք դրսից պսպղուն էին ու ոսկյա, | + | {{տող|64}}Դրանք դրսից պսպղուն էին ու ոսկյա, |
Սակայն ներսից կապար էին, ծանր այնպես, | Սակայն ներսից կապար էին, ծանր այնպես, | ||
| − | Որ կթվար Ֆեդերիկինը | + | Որ կթվար Ֆեդերիկինը հարդյա։ |
| − | 67 Օ՛ վերարկու տաժանելի առհավետ։ | + | {{տող|67}}Օ՛ վերարկու տաժանելի առհավետ։ |
Մենք, ինչպես միշտ, նորից դարձանք դեպի ձախ, | Մենք, ինչպես միշտ, նորից դարձանք դեպի ձախ, | ||
Ունկնդրելով նրանց ողբին տխրավետ։ | Ունկնդրելով նրանց ողբին տխրավետ։ | ||
| − | 70 Սակայն նրանք ծանըր բեռան պատճառով | + | {{տող|70}}Սակայն նրանք ծանըր բեռան պատճառով |
Մեզ ուղեկցում էին այնպես համրընթաց, | Մեզ ուղեկցում էին այնպես համրընթաց, | ||
Որ նոր անձանց էինք գտնում միշտ մեր քով։ | Որ նոր անձանց էինք գտնում միշտ մեր քով։ | ||
| − | 73 Ես ասացի առաջնորդիս. «Արդ նայիր | + | {{տող|73}}Ես ասացի առաջնորդիս. «Արդ նայիր |
Եվ սրանց մեջ գտիր մեկին, որ երկրում | Եվ սրանց մեջ գտիր մեկին, որ երկրում | ||
Հայտնի լինի անունով ու գործով իր»։ | Հայտնի լինի անունով ու գործով իր»։ | ||
| − | 76 Տոսկանացու լեզուս մեկը լսելով՝ | + | {{տող|76}}Տոսկանացու լեզուս մեկը լսելով՝ |
Մեր ետևից աղաղակեց. «Կանգ առեք, | Մեր ետևից աղաղակեց. «Կանգ առեք, | ||
Դուք, որ այդպես շտապում եք մութ օդով։ | Դուք, որ այդպես շտապում եք մութ օդով։ | ||
| − | 79 Քո ուզածը գուցե ինձնից կիմանաս»։ | + | {{տող|79}}Քո ուզածը գուցե ինձնից կիմանաս»։ |
Այնժամ ասաց վարպետըս ինձ. «Սպասի՛ր, | Այնժամ ասաց վարպետըս ինձ. «Սպասի՛ր, | ||
Ապա նրա ոտքով առաջ կընթանաս»։ | Ապա նրա ոտքով առաջ կընթանաս»։ | ||
| − | 82 Ես կանգ առա և տեսա, որ երկու անձ | + | {{տող|82}}Ես կանգ առա և տեսա, որ երկու անձ |
Ինձ հասնելու ճիգեր էին թափում մեծ, | Ինձ հասնելու ճիգեր էին թափում մեծ, | ||
Բայց ծանըր բեռն հապաղեցնում էր նրանց։ | Բայց ծանըր բեռն հապաղեցնում էր նրանց։ | ||
| − | 85 Երբ ինձ հասան, հայացքով խեթ, խուզարկու, | + | {{տող|85}}Երբ ինձ հասան, հայացքով խեթ, խուզարկու, |
Նրանք մի պահ ինձ նայեցին լռելյայն, | Նրանք մի պահ ինձ նայեցին լռելյայն, | ||
Ապա դարձան և ասացին մեկ մեկու. | Ապա դարձան և ասացին մեկ մեկու. | ||
| − | 88 «Մեկը ողջ է թվում շարժից կոկորդի, | + | {{տող|88}}«Մեկը ողջ է թվում շարժից կոկորդի, |
Եթե ողջ չեն, ինչ շնորհով են նրանք | Եթե ողջ չեն, ինչ շնորհով են նրանք | ||
Քայլում առանց ծանրակապար զգեստի»։ | Քայլում առանց ծանրակապար զգեստի»։ | ||
| − | 91 Եվ ապա ինձ. «Օ՜ տոսկանցի՛դ բարետես, | + | {{տող|91}}Եվ ապա ինձ. «Օ՜ տոսկանցի՛դ բարետես, |
Որ եկել ես կեղծավորաց համայնքն այս, | Որ եկել ես կեղծավորաց համայնքն այս, | ||
Մի՛ քամահրիր մեզ ասելու, թե ով ես»։ | Մի՛ քամահրիր մեզ ասելու, թե ով ես»։ | ||
| − | 94 Եվ ես նրանց. «Ծնվել եմ ու մեծացել | + | {{տող|94}}Եվ ես նրանց. «Ծնվել եմ ու մեծացել |
Մեծ քաղաքում գեղածիծաղ Առնոյի . | Մեծ քաղաքում գեղածիծաղ Առնոյի . | ||
Ես մարմնով եմ, քանզի դեռ չեմ մահացել։ | Ես մարմնով եմ, քանզի դեռ չեմ մահացել։ | ||
| − | 97 Իսկ դուք ո՞վ եք, որոնց այտերն հենց ի վար | + | {{տող|97}}Իսկ դուք ո՞վ եք, որոնց այտերն հենց ի վար |
Արցունքներ են հոսում, ինչպես տեսնում եմ. | Արցունքներ են հոսում, ինչպես տեսնում եմ. | ||
Եվ ի՞նչ են այդ սքեմները ոսկեվառ»։ | Եվ ի՞նչ են այդ սքեմները ոսկեվառ»։ | ||
| − | 100 Եվ մեկն ասաց. «Մեր փիլոններն ոսկետես | + | {{տող|100}}Եվ մեկն ասաց. «Մեր փիլոններն ոսկետես |
Կապարե են և այնպես ծանր ու ստվար, | Կապարե են և այնպես ծանր ու ստվար, | ||
Որ նրանց տակ մենք տնքում ենք մշտապես։ | Որ նրանց տակ մենք տնքում ենք մշտապես։ | ||
| − | 103 Բոլոնիացի ենք, Վայելող եղբայրներ . | + | {{տող|103}}Բոլոնիացի ենք, Վայելող եղբայրներ . |
| − | Ես Կատալան, նա Լոդերինգ | + | Ես Կատալան, նա Լոդերինգ ենք կոչվում. |
Քո քաղաքը մեզ ընտրել էր իրեն տեր, | Քո քաղաքը մեզ ընտրել էր իրեն տեր, | ||
| − | 106 Որ պահպանի խաղաղությունն իր ներքին, | + | {{տող|106}}Որ պահպանի խաղաղությունն իր ներքին, |
Բայց մենք այնպես վարվեցինք, որ հետքը դեռ | Բայց մենք այնպես վարվեցինք, որ հետքը դեռ | ||
Երևում է Գարդինգոյի մոտերքին»։ | Երևում է Գարդինգոյի մոտերքին»։ | ||
| − | 109 Ես ասացի. «Եղբայրնե՛ր, ձեր գործերով...», | + | {{տող|109}}Ես ասացի. «Եղբայրնե՛ր, ձեր գործերով...», |
Բայց կանգ առա, քանզի տեսա ես մեկին, | Բայց կանգ առա, քանզի տեսա ես մեկին, | ||
Որ խաչված էր գետնին երեք ցցերով։ | Որ խաչված էր գետնին երեք ցցերով։ | ||
| − | 112 Ինձ տեսնելով նա գալարվեց ու խոպաց, | + | {{տող|112}}Ինձ տեսնելով նա գալարվեց ու խոպաց, |
Հառաչանքով մորուքի մեջ փչելով։ | Հառաչանքով մորուքի մեջ փչելով։ | ||
Երբ Կատալանն այդ նկատեց՝ ինձ ասաց. | Երբ Կատալանն այդ նկատեց՝ ինձ ասաց. | ||
| − | 115 «Այս մեխվածը , որ դու տեսար հանկարծուստ, | + | {{տող|115}}«Այս մեխվածը , որ դու տեսար հանկարծուստ, |
Փարիսեցոց խորհուրդ տվեց, թե լավ է | Փարիսեցոց խորհուրդ տվեց, թե լավ է | ||
Զոհվի մի մարդ, քան մի ամբողջ ժողովուրդ։ | Զոհվի մի մարդ, քան մի ամբողջ ժողովուրդ։ | ||
| − | 118 Ճամփի վրա նա պառկած է շեղակի | + | {{տող|118}}Ճամփի վրա նա պառկած է շեղակի |
Եվ զգում է ծանրությունները նրանց, | Եվ զգում է ծանրությունները նրանց, | ||
Որ անցնում են իր վրայով ուղղակի։ | Որ անցնում են իր վրայով ուղղակի։ | ||
| − | 121 Նույն ձևով են այստեղ տանջվում նրա հետ | + | {{տող|121}}Նույն ձևով են այստեղ տանջվում նրա հետ |
Նրա աներն ու անդամներն ատյանի , | Նրա աներն ու անդամներն ատյանի , | ||
Որ հրեից համար դարձավ չարաղետ»։ | Որ հրեից համար դարձավ չարաղետ»։ | ||
| − | 124 Վիրգիլիոսը զարմացել էր չափազանց | + | {{տող|124}}Վիրգիլիոսը զարմացել էր չափազանց |
| − | Ի տես նրա, ով աքսորում այս հավերժ | + | Ի տես նրա, ով աքսորում այս հավերժ |
Այդպես խաչված ու փռված էր գետնամած։ | Այդպես խաչված ու փռված էր գետնամած։ | ||
| − | 127 Ապա եղբոր այս խոսքերը ուղղեց նա. | + | {{տող|127}}Ապա եղբոր այս խոսքերը ուղղեց նա. |
«Բարեհաճիր մեզ ասել, թե աջ կողմում | «Բարեհաճիր մեզ ասել, թե աջ կողմում | ||
Կա՞ որևէ մի անցուղի մոտակա, | Կա՞ որևէ մի անցուղի մոտակա, | ||
| − | 130 Որպեսզի մենք դուրս գանք տեղից այս զնդան, | + | {{տող|130}}Որպեսզի մենք դուրս գանք տեղից այս զնդան, |
Առանց երբեք հարկադրված լինելու | Առանց երբեք հարկադրված լինելու | ||
Դիմելու սև հրեշտակների օգնության»։ | Դիմելու սև հրեշտակների օգնության»։ | ||
| − | 133 Եվ եղբայրը պատասխանեց. «Քիչ հետո | + | {{տող|133}}Եվ եղբայրը պատասխանեց. «Քիչ հետո |
Կա մի ժայռ, որ մեծ պարսպից ձգվելով, | Կա մի ժայռ, որ մեծ պարսպից ձգվելով, | ||
Խաչհատում է բոլոր ձորերն ահարկու. | Խաչհատում է բոլոր ձորերն ահարկու. | ||
| − | 136 Այս ձորից զատ նա փլված է ամեն տեղ. | + | {{տող|136}}Այս ձորից զատ նա փլված է ամեն տեղ. |
Դուք կարող եք բարձրանալ այդ փլվածքով, | Դուք կարող եք բարձրանալ այդ փլվածքով, | ||
Որ կազմում է մի զառիթափ նվազ թեք»։ | Որ կազմում է մի զառիթափ նվազ թեք»։ | ||
| − | 139 Առաջնորդըս մի պահ կանգնեց մտախռով, | + | {{տող|139}}Առաջնորդըս մի պահ կանգնեց մտախռով, |
Ապա ասաց. «Ուրեմըն մեզ խաբեց նա , | Ապա ասաց. «Ուրեմըն մեզ խաբեց նա , | ||
Որ լլկում էր հոգիներին ճանկերով»։ | Որ լլկում էր հոգիներին ճանկերով»։ | ||
| − | 142 Եղբայրն ասաց. «Դևի ամեն չարության | + | {{տող|142}}Եղբայրն ասաց. «Դևի ամեն չարության |
Մասին արդեն Բոլոնիայում լսել եմ , | Մասին արդեն Բոլոնիայում լսել եմ , | ||
Ի մեջ այլոց, թե նա հայր է ստության»։ | Ի մեջ այլոց, թե նա հայր է ստության»։ | ||
| − | 145 Առաջնորդըս արագացրեց քայլերն իր, | + | {{տող|145}}Առաջնորդըս արագացրեց քայլերն իր, |
Բարկությունից ջղայնացած բավական. | Բարկությունից ջղայնացած բավական. | ||
Եվ ես թողած հոգիներին ծանրակիր՝ | Եվ ես թողած հոգիներին ծանրակիր՝ | ||
| − | 148 Հետևեցի իմ վարպետին պատվական։ | + | {{տող|148}}Հետևեցի իմ վարպետին պատվական։ |
</poem> | </poem> | ||
| + | === Երգ քսանչորսերորդ === | ||
| + | |||
| + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | ||
| + | {{տող|1}}Նորոգ տարվա այն պահին, երբ արփին վառ | ||
| + | Ջրհոսիտակ փափկացնում է վարսերն իր, | ||
| + | Եվ պակսում, են ցայգի ժամերը խավար. | ||
| + | |||
| + | {{տող|4}}Երբ եղյամը դաշտի վրա բովանդակ | ||
| + | Ստանում է, թեկուզ և շատ կարճատև, | ||
| + | Պատկերը իր ավագ քրոջ սպիտակ. | ||
| + | |||
| + | {{տող|7}}Շինականը, որի խարն է պակասել, | ||
| + | Առավոտյան ելնում է ու նկատում, | ||
| + | Որ արտերը ճերմակ քողով են պատել, | ||
| + | |||
| + | {{տող|10}}Տուն է մտնում և իր բախտն է անիծում, | ||
| + | Ինչպես դժբախտն անճարության մատնված. | ||
| + | Բայց շատ չանցած, երբ գալիս է ու տեսնում, | ||
| + | |||
| + | {{տող|13}}Որ փոխվել է դիմապատկերը երկրի, | ||
| + | Սիրտ է առնում և ցուպը ձեռքը բռնած՝ | ||
| + | Արածելու է քշում հոտն ոչխարի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|16}}Այսպես վարպետս ինձ ահ ու դող պատճառեց, | ||
| + | Երբ ինձ այնքան խռովահույզ երևաց, | ||
| + | Եվ այսպես շուտ նա իմ ցավը դարմանեց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|19}}Քանզի հենց որ հասանք կամուրջը խորտակ, | ||
| + | Նա ինձ դարձավ այն հայացքով ամոքիչ, | ||
| + | Որ նախապես տեսել էի լեռան տակ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|22}}Նա ուշադիր փլատակին նախ նայեց, | ||
| + | Ապա մի պահ մտմտալով յուրովի, | ||
| + | Բացավ թևերն ու ինձ օգնել շտապեց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|25}}Եվ ինչպես նա, ով գործում է դատելով, | ||
| + | Ասես գալիքն առաջվանից է հոգում, | ||
| + | Այսպես տերս ինձ մի ժայռն ի վեր հանելով, | ||
| + | |||
| + | {{տող|28}}Մատնանշեց մի ուրիշ ժայռ կարկառուն | ||
| + | Եվ ինձ ասաց. «Հիմա այնտեղ բարձրացիր, | ||
| + | Բայց նախ փորձիր, թե արդյոք չէ՞ երերուն»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|31}}Ճանապարհն այս բեռնավորաց համարչէր, | ||
| + | Զի նա թեթև, իսկ ես նրա օգնությամբ | ||
| + | Հազիվ էինք մենք բարձրանում դարն ի վեր։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|34}}Եվ եթե այս զառիվերը ստորնյա | ||
| + | Ներսի կողմից ավելի կարճ չլիներ, | ||
| + | Նա չգիտեմ, բայց ես չէի դիմանա։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|37}}Բայց քանի որ պարունակը թեքվում էր | ||
| + | Դեպի բերանն անդնդախոր ջրհորի, | ||
| + | Ապա ամեն ձորի դիրքը այնպես էր, | ||
| + | |||
| + | {{տող|40}}Որ կողերից մեկը բարձր էր, մյուսը ցած։ | ||
| + | Մենք ի վերջո հասանք գլխին կամրջի, | ||
| + | Որի ծայրի քարը դուրս էր կարկառված։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|43}}Շունչը այնքան սպառվել էր թոքերիս, | ||
| + | Որ այլևըս չէի կարող շարժվել ես, | ||
| + | Եվ նստեցի իսկույն այնտեղ հասնելիս։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|46}}«Հարկ է, որ դու ծուլությունըդ թոթափես։ | ||
| + | Փափուկ տեղում նստելով կամ պառկելով | ||
| + | Փառք չեն գտնի,— ասաց վարպետս իրատես.— | ||
| + | |||
| + | {{տող|49}}Առանց որի ով իր կյանքն է սպառում, | ||
| + | Երկրում այնքան հետք կթողնի իր մասին, | ||
| + | Որքան ծուխը օդում, փրփուրը՝ ջրում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|52}}Արդ վեր կաց ու վհատությանն հաղթիր քո | ||
| + | Այն ոգիով, որ կբառնա ամեն խոչ, | ||
| + | Թե չկքի մարմնի բեռան ի ներքո։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|55}}Բավական չէ միայն դուրս գալն այստեղից. | ||
| + | Կա ավելի երկարաձիգ մի սանդուղք. | ||
| + | Թե հասկացար, օգտվիր իմ այս ազդից»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|58}}Ես վեր կացա, ինձ ցույց տալով ավելի | ||
| + | Կորովապինդ քան ինձ զգում էի ես. | ||
| + | Եվ ասացի. «Գնանք, պինդ եմ ու արի»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|61}}Մենք ընթացանք ժայռաթմբի վրայով, | ||
| + | Որ ավելի քարքարոտ էր ու անձուկ, | ||
| + | Քան այն, որով անցել էինք երկուսով։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|64}}Խոսում էի չերևալու համար թույլ։ | ||
| + | Մյուս ձորակից հանկարծ լսվեց սուր մի ձայն, | ||
| + | Որ չէր կազմում նույնիսկ մի խոսք միաձույլ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|67}}Ես չիմացա, թե նա ինչ էր բարբառում, | ||
| + | Թեև ողնի վրան էի կամարի, | ||
| + | Բայց խոսողը շարժման մեջ էր երևում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|70}}Հակվել էի, բայց մթության պատճառով | ||
| + | Չէի կարող տեսնել խորքը ձորակի, | ||
| + | Եվ ասացի. «Վարպե՛տ, մենք այս կամարով | ||
| + | |||
| + | {{տող|73}}Հաջորդ թմբի վրա իջնենք փութապես. | ||
| + | Ձայն եմ լսում, բայց ոչինչ չեմ հասկանում, | ||
| + | Ցած եմ նայում, բայց ոչինչ չեմ տեսնում ես»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|76}}«Քեզ պատասխան կտամ գործով միմիայն,— | ||
| + | Ասաց վարպետս,— հայցը համեստ ու արդար | ||
| + | Բավարարել հարկ է գործով լռելյայն»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|79}}Մենք կամուրջի ներքև իջանք այն գլխից, | ||
| + | Ուր ութերորդ թմբին է նա միանում, | ||
| + | Եվ նոր ձորը ինձ երևաց այնտեղից։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|82}}Ներսում տեսա օձերի կույտ մի մախիզ, | ||
| + | Այնքան ահեղ, հրեշավոր ձևերով, | ||
| + | Որ քստմնում, սարսում եմ դեռ հիշելիս։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|85}}Թող էլ Լիբիան չպարծենա, թե ունի | ||
| + | Քելիդրներ, քարբեր, ծարբեր, նետօձեր | ||
| + | Եվ այլ օձեր անհեթեթ ու անճոռնի. | ||
| + | |||
| + | {{տող|88}}Այնտեղ չկա այնքան զեռուն թունալից, | ||
| + | Ի միասին հաշված ամբողջ Եթովպիան | ||
| + | Եվ Արաբիան Կարմիր ծովին հարակից։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|91}}Այդ օձերի միջով վայրագ, արտառոց՝ | ||
| + | Վազում էին մերկ հոգիներ ահաբեկ, | ||
| + | Չգտնելով հելիոտրոպկամ թաքստոց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|94}}Կապված էին նրանց ձեռքերն ետևում. | ||
| + | Իսկ օձերը պոչն ու գլուխը խրած | ||
| + | Նրանց մեջքին՝ պրկվում էին առջևում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|97}}Մեկի վրա, որ մեզ մոտ էր գտնվում, | ||
| + | Ահա հանկարծ նետվեց մի օձ ու խայթեց | ||
| + | Այնտեղից, ուր վիզն ուսերին է կցվում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|100}}O կամ i տառն այնքան արագ չի գրվի, | ||
| + | Որքան արագ վառվեց, խայթվածն ու այրվեց | ||
| + | Եվ ընկավ վար՝ վերածվելով մոխիրի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|103}}Հազիվ թե նա գետին ընկավ, մոխրացավ, | ||
| + | Փոշին եկավ ու հավաքվեց ինքն իրեն | ||
| + | Եվ իր նախկին կերպարանքը ստացավ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|106}}Իմաստուններն ասում են ու հավաստում, | ||
| + | Որ Փյունիկը մեռնում, ծնվում է այսպես, | ||
| + | Երբ հինգ հարյուր տարիին է մոտենում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|109}}Նրա կերը ոչ հատիկ է և ոչ խոտ, | ||
| + | Այլ լոկ խունկի ու համեմի կաթիլներ, | ||
| + | Իսկ պատանքը՝ զմուռս, նարդոս քաղցրահոտ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|112}}Ինչպես նա, ով ցած է ընկնում դիտապաստ | ||
| + | Հանկարծական մի զորությամբ դիվային | ||
| + | Եվ կամ թե մի հիվանդությամբ չարաբաստ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|115}}Ու, ելնելով, իր բոլորտիքն է նայում, | ||
| + | Դեռ շշկլված մեծ տագնապից իր կրած, | ||
| + | Եվ, նայելով, հառաչանք է արձակում,— | ||
| + | |||
| + | {{տող|118}}Այսպես էր այն մեղավորը, երբ կանգնեց։ | ||
| + | Որքան խիստ ես, աստվածային զորություն, | ||
| + | Որ պատժում ես հարվածներով ահընկեց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|121}}Առաջնորդըս նրան հարցրեց. «Ո՞վ ես դու»։ | ||
| + | Եվ նա ասաց. «Շատ ժամանակ չէ, որ ես | ||
| + | Տոսկանայից ընկա ձորն այս ահազդու։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|124}}Ընտրեցի ես՝ ջորիս, կյանքը անասնի, | ||
| + | Ոչ թե մարդու։ Վաննի Ֆուչչինեմ անբան, | ||
| + | Եվ Պիստոյան եղավ ինձ որջ արժանի»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|127}}Ես վարպետիս. «Հիմա հարցրու դու նրան, | ||
| + | Թե ինչ մեղքի համար ընկել է այստեղ. | ||
| + | Գիտեմ, որ նա մարդ էր կռվի և արյան»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|130}}Մեղավորը այս լսելով չընկրկեց, | ||
| + | Այլ ինձ ուղղեց իր հայացքը սևեռուն, | ||
| + | Եվ գրգռումից ու ցասումից կարմըրեց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|133}}Ապա ասաց. «Ես ցավում եմ առավել, | ||
| + | Որ դու ինձ այս անարգ տեղում ես տեսնում, | ||
| + | Քան երբ կյանքից գրավվեցի առհավետ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|136}}Ստիպված եմ ասել, ինչու եմ այստեղ. | ||
| + | Այս խոր վիրապն ես ընկա այն պատճառով, | ||
| + | Որ գողացա մատռան սպասքը շքեղ. | ||
| + | |||
| + | {{տող|139}}Եվ սխալմամբ մեղադրեցին ուրիշին։ | ||
| + | Բայց որպեսզի ինձ տեսնելով չհրճվես, | ||
| + | Եթե երբեք դուրս գաս տեղից այս մթին, | ||
| + | |||
| + | {{տող|142}}Ապա լսիր իմ ծանուցումը գուժարկ. | ||
| + | Նախ Պիստոյան կդատարկվի Սևերից, | ||
| + | Հուսկ Ֆլորենցիան կփոփոխի կարգ ու սարք։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|145}}Մարսը Մագրի հովտից մի շանթկհանի, | ||
| + | Շրջապատված թխպակուտակ ամպերով, | ||
| + | Եվ կմղվի դաշտի վրա Պիչենի | ||
| + | |||
| + | {{տող|148}}Ամպրոպահույզ ու խստաշունչ մի կռիվ. | ||
| + | Սակայն շանթը կպատռի թուխպն ի վերջո, | ||
| + | Եվ կխոցվեն Սպիտակները լրիվ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|151}}Այս ասացի, որ մղկտա սիրտը քո»։ | ||
| + | </poem> | ||
| + | |||
| + | === Երգ քսանհինգերորդ === | ||
| + | |||
| + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | ||
| + | {{տող|1}}Այս խոսքերից հետո գողը անպատկառ | ||
| + | Ձեռքը ցցեց ու մատները հանգուցեց, | ||
| + | Մռնչալով. «Աստված, ահա քեզ համար»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|4}}Ինձ այդ պահից օձերն եղան բարեկամ. | ||
| + | Քանզի մի օձ նրա վզին փաթաթվեց, | ||
| + | Կարծես ասեր. «Սուս կա՛ց, լռի՛ր, անզգա՛մ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|7}}Մի ուրիշն էլ նրա թևերը կապեց, | ||
| + | Գալարվելով ինքն իր վրա այնպես պիրկ, | ||
| + | Որ նա ոչ մի շարժում անել չկարեց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|10}}Օ՜, Պիստոյա՛, ինչո՞ւ մոխիր չդարձար. | ||
| + | Ինչո՞ւ ես դու գոյատևում տակավին. | ||
| + | Պղծության մեջ քո արմատին դու անցար։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|13}}Ինձ, չերևաց ոչ մի մարզում Դժոխքի | ||
| + | Այդքան ըմբոստ մեկը հանդեպ Աստուծո, | ||
| + | Ոչ իսկ նա, ով ընկավ որմից Թեբեի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|16}}Նա խույս տվեց էլ ոչ մի բառ չասելով։ | ||
| + | Եվ ես տեսա մի կենտավրոս ամեհի, | ||
| + | Որ գալիս էր «Ուր է լիրբը» գոչելով։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|19}}Մարեմմայումայնքան օձեր չեն լինում, | ||
| + | Որքան կային նրա մեջքին մինչև անդ, | ||
| + | Ուր մարդկային մարմնիրանն է սկսում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|22}}Իսկ ուսերից ու ծոծրակից կախված էր | ||
| + | Սոսկատեսիլ ու թևավոր մի վիշապ, | ||
| + | Որ նետում էր հանդիպողին հուր բոցեր։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|25}}Վարպետս ասաց. «Նա Կակոսնէ կատաղած, | ||
| + | Որ ժայռերի ներքև լեռան Ավենտին | ||
| + | Կազմեց լճեր արյուններից իր թափած։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|28}}Եղբայրների հետ միասին չի հածում. | ||
| + | Նրա համար, որ նենգությամբ գողացավ | ||
| + | Այն նախիրը, որ մոտերքն էր արածում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|31}}Բայց վերջ գտան նրա գործերն անիրավ | ||
| + | Լաստի ներքո Հերակլեսի, որ տվեց | ||
| + | Հարյուր հարված և տասն հազիվ ստացավ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|34}}Մինչ վարպետըս ինձ հետ խոսում էր այսպես, | ||
| + | Մեր ներքևով երեք հոգիանցկացան, | ||
| + | Որոնք այնժամ նկատելի եղան մեզ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|37}}Երբ «Ո՞վ եք դուք» մեզ գոչեցին միաձայն։ | ||
| + | Այն ժամանակ մեր զրույցը կտրեցինք | ||
| + | Եվ մեր ուշքը դարձրինք նրանց միմիայն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|40}}Ծանոթ չէի ես նրանցից ոչ մեկին, | ||
| + | Սակայն հանկարծ ահա այնպես պատահեց, | ||
| + | Որ նրանցից մեկն անվանեց մյուսին, | ||
| + | |||
| + | {{տող|43}}Հարցընելով. «Չանֆան որտե՞ղ է կորել»։ | ||
| + | Այնժամ մատըս բերնիս դրի, ուզելով | ||
| + | Տիրոջս ուշքը նրանց վրա բևեռել։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|46}}Արդ ընթերցող, չհավատաս դու անգամ | ||
| + | Իմ պատմության, չեմ զարմանա ես բնավ. | ||
| + | Քանզի ես որ տեսա՝ հազիվ հավատամ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|49}}Մինչ ես նայում էի հառած հայացքով, | ||
| + | Մեկի վրա նետվեց մի օձ վեցոտնյա | ||
| + | Եվ փաթաթվեց նրան ուժգին պատվածքով։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|52}}Նրա փորը սեղմեց միջին ոտներով. | ||
| + | Առջիններով բռնեց թևերը նրա, | ||
| + | Իսկ այտերը՝ ատամնավոր բերանով։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|55}}Ետիններով կպավ նրա ազդրերին, | ||
| + | Եվ իր պոչը, նրանց միջև խոթելով, | ||
| + | Բարձրացրեց մինչև կռնակը վերին։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|58}}Բաղեղն երբեք չպատատվեց մի ծառի | ||
| + | Այնպես ամուր, ինչպես զեռունը ահեղ | ||
| + | Փաթաթվեց շուրջն այն եղկելի թշվառի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|61}}Ապա նրանք, ինչպես տաք մոմ, հալվեցին, | ||
| + | Եվ խառնեցին իրենց գույները այնպես, | ||
| + | Որ ոչ մեկին էր ներհատուկ, ոչ մյուսին։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|64}}Այսպես վառվող թղթի վրայով լայնարձակ | ||
| + | Բոցի առջև ընթանում է մի մուգ գույն, | ||
| + | Որ սև չէ դեռ, ոչ էլ այլևս սպիտակ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|67}}Մյուս երկուսը գոչում էին ահաբեկ. | ||
| + | «Ավա՛ղ, Անյե՛լ, այդ ինչպե՛ս ես դու փոխվում. | ||
| + | Ահա արդեն ոչ երկու ես, ոչ էլ մեկ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|70}}Արդեն երկու գլուխները մեկ դարձան, | ||
| + | Եվ մեր առջև նրանց դեմքերը երկու | ||
| + | Ձուլվեցին ու մեկ կերպարանք ստացան։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|73}}Չորս մասերը դարձան երկու բազուկներ, | ||
| + | Իսկ ոտները, փորը և կուրծքը նրանց | ||
| + | Դարձան անդամ, որ տեսնված բան չէր դեռ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|76}}Նախնականից չէր մնացել ոչ մի բան, | ||
| + | Եվ արտառոց այդ պատկերը այդ ձևով | ||
| + | Դանդաղորեն շարունակում էր ճամփան։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|79}}Ինչպես մողեսն, ամռան շոգի ժամանակ, | ||
| + | Մի թփուտից մյուս թփուտը անցնելիս | ||
| + | Սլանում է արագ, ինչպես մի փայլակ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|82}}Այսպես սուրաց մոլեգնությամբ կատաղի | ||
| + | Դեպի մյուս երկու հոգին մի օձիկ, | ||
| + | Որ սև, բարկ էր, ինչպես հատիկ պղպեղի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|85}}Նա նրանցից մեկին խայթեց ճիշտ այնտեղ, | ||
| + | Ուրկից սաղմը իր սնունդն է ստանում. | ||
| + | Ապա փռվեց նրա առջև տեղնուտեղ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|88}}Վիրավորը նրան նայեց անմռունչ | ||
| + | Եվ հորանջեց, ասես լիներ բռնված | ||
| + | Ծանըր քնով և կամ տենդով մահաշունչ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|91}}Նա և օձը իրար էին պիշ նայում. | ||
| + | Մին մխում էր վերքից, մյուսը՝ բերնից, | ||
| + | Եվ մուխերը իրար էին հանդիպում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|94}}Թող Լուկանը այսուհետև չխոսի. | ||
| + | Սաբելլոսի և Նասիդի մասին հեգ, | ||
| + | Եվ ինչ որ արդ պատմելու եմ՝ թող լսի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|97}}Թող լռի և Օվիդիոսը, ըստ որում | ||
| + | Կաղմոսն օձի և Արեթուսն աղբյուրի | ||
| + | Եթե փոխեց, ես նրան չեմ նախանձում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|100}}Զի նա երկու արարածներ բնության | ||
| + | Չայլափոխեց այնպես, որ նյութը մեկի | ||
| + | Ձևափոխվեր մյուսի նյութի էության։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|103}}Այսպես եղավ այլակերպումը նրանց. | ||
| + | Օձն իր պոչը երկու մասի բաժանեց, | ||
| + | Իսկ խայթվածը կցեց ոտները միմյանց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|106}}Սրունքներն ու ազդրերն այնպես կիպ կպան | ||
| + | Ու միացան, որ շատ չանցած արդեն իսկ | ||
| + | Չէր երևում ոչ մի նշան միացման։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|109}}Օձի պոչը այն կերպարանքն էր առնում, | ||
| + | Որ կորչում էր մյուսի մեջ, մեկի մոտ | ||
| + | Մորթն էր փափկում, իսկ մյուսի մոտ կոշտանում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|112}}Մարդու թևերն անութներից ներս մտան, | ||
| + | Եվ գազանի զույգ կարճ ոտները այնչափ | ||
| + | Երկարեցին, որչափ նրանք կարճացան։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|115}}Հետին ոտներն, ոլորվելով միասին, | ||
| + | Դարձան ծածուկ պահվող անդամն առնական, | ||
| + | Իսկ խեղճի մոտ այն երկճղվեց անդստին։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|118}}Մինչդեռ ծուխը ծածկում էր այն երկուսին | ||
| + | Նոր գույներով, մեկին մազով օժտելով, | ||
| + | Հերատելով, գոնջացնելով մյուսին, | ||
| + | |||
| + | {{տող|121}}Մեկը կանգնեց, իսկ մյուսը ընկավ վար, | ||
| + | Չկասելով միմյանց նայել չար աչքով, | ||
| + | Որի ներքո փոխում էին դեմքերն հար. | ||
| + | |||
| + | {{տող|124}}Վեր կանգնողը դունչը քաշեց քունքերին | ||
| + | Եվ այնտեղից հոսող նյութից հորդառատ | ||
| + | Կազմվեցին ականջները մարդկային։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|127}}Իսկ ավելցած այն հեղանյութը հորդուն | ||
| + | Դեմքի վրա կազմեց քիթը բնական | ||
| + | Եվ շրթներին տվեց որոշ հաստություն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|130}}Ցած պառկողը իր սուր դունչը երկարեց | ||
| + | Եվ ականջներն, ինչպես խխունջն է անում, | ||
| + | Իր գլխի մեջ ներքաշեց ու ծրարեց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|133}}Լեզուն, որ նախ միաձույլ էր ու խոսուն, | ||
| + | Ճեղքվածք տվեց, իսկ մյուսի մոտ այն փակվեց, | ||
| + | Եվ դադարեց նրանց մուխը ներգործուն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|136}}Եվ հոգին, որ մի սողուն էր դարձել պիղծ, | ||
| + | Ձորի միջով փախավ֊գնաց ֆշշալով, | ||
| + | Իսկ այն մյուսը թքեց նրա ետևից։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|139}}Ապա նրան իր կռնակը դարձնելով, | ||
| + | Ասաց մյուսին«Թող հիմա էլ Բուոզոն | ||
| + | Ինձ պես սողա ու սողոսկի այս ճամփով»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|142}}Այսպես տեսա փոփոխմունքը էությանց։ | ||
| + | Թող նորությունն արդարացում լինի ինձ, | ||
| + | Եթե եղա երկարաբան չափազանց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|145}}Թեպետ արդեն իմ աչքերը և հոգին | ||
| + | Շլմորել ու շշմել էին չափազանց, | ||
| + | Բայց երբ նրանք ծածուկ ծլկվել ուզեցին, | ||
| + | |||
| + | {{տող|148}}Տեսա Պաչչո Շանկատոյին հայտնապես. | ||
| + | Լոկ սա էր, որ չայլափոխվեց, ապաքեն, | ||
| + | Այն երեքից, որոնք եկան նախապես. | ||
| + | |||
| + | {{տող|151}}Մյուսը նա էր, որից տուժեց Գավիլլեն։ | ||
| + | </poem> | ||
| + | |||
| + | === Երգ քսանվեցերորդ === | ||
| + | |||
| + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | ||
| + | {{տող|1}}Ֆլորենցիա ցնծա, զի մեծ ես այնքան, | ||
| + | Որ ոչ միայն հռչակվել ես աշխարհում, | ||
| + | Այլ Դժոխքում էլ ես դարձել տիրական։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|4}}Այն գողերի մեջ հինգ հոգի գտա ես, | ||
| + | Որ, համոթ ինձ, քաղաքացիք էին ինձ, | ||
| + | Եվ այդ բնավ մեծ պատիվ չի բերի քեզ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|7}}Եթե ճիշտ են երազները վաղորդյան, | ||
| + | Ապա շուտով կիմանաս, թե Պրատոն. | ||
| + | Եվ ուրիշներ ինչ են մաղթում քեզ սերկյան։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|10}}Եվ դա որքան շուտ կատարվի, այնքան լավ, | ||
| + | Քանզի որքան առաջանամ տարիքով, | ||
| + | Այնքան պիտի ավելի շատ զգամ ցավ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|13}}Մենք մեկնեցինք, և վարպետըս բարեհաճ | ||
| + | Ինձ բարձրացրեց սանդուղքներով դարափուլ, | ||
| + | Որոնցով մենք իջել էինք քիչ առաջ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|16}}Եվ մենք միջով քարերի ու խութերի | ||
| + | Զուգընթացանք ճանապարհով մենավոր, | ||
| + | Բայց ոչ առանց օգնության մեր ձեռքերի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|19}}Ես տխրել եմ, այժմ էլ տխրում եմ էլի, | ||
| + | Երբ հիշում եմ իմ տեսածները բոլոր | ||
| + | Եվ սանձում միտքս առաջվանից ավելի, | ||
| + | |||
| + | {{տող|22}}Որպեսզի նա ուղիղ ճամփից դուրս չգա. | ||
| + | Եթե բարի աստղը ձիրք է ինձ տվել, | ||
| + | Դրա համար նախանձելու հարկ չկա։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|25}}Գեղջուկն ինչպես որ հանգչում է բլրան տակ,— | ||
| + | Այն ժամանակ, երբ լուսատուն աշխարհի. | ||
| + | Քիչ է ծածկում մեզնից իր դեմքը սուտակ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|28}}Երբ մժեղը փոխարինում է ճանճին,— | ||
| + | Ներքև, հովտում, իր այզու մեջ կամ արտում | ||
| + | Տեսնում է բյուր փոսուռաներ լուսածին, | ||
| + | |||
| + | {{տող|31}}Այսպես տեսա ես ութերորդ ձորակում | ||
| + | Բազում բոցեր, հենց որ հասա ես այնտեղ, | ||
| + | Ուրկից մինչև խոր հատակն էր երևում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|34}}Ինչպես նա, ով վրեժ լուծեց արջերով, | ||
| + | Աչքով տեսավ Եղիայի կառքն հրեղեն, | ||
| + | Որ ելնում էր դեպի երկինք ձիերով, | ||
| + | |||
| + | {{տող|37}}Եվ նայելով ուշով նրա ուղղությամբ, | ||
| + | Ուրիշ ոչինչ չնկատեց բոցից զատ, | ||
| + | Որ բարձրանում էր դեպի վեր ինչպես ամպ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|40}}Այսպես բոցեր էին շարժվում այս ձորում, | ||
| + | Եվ ամեն բոց պարուրում էր մի հոգի, | ||
| + | Թեև աչքը գողոնը չէր նշմարում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|43}}Ես վայրահակ նայում էի կամրջից, | ||
| + | Եվ եթե մի քարից բռնած չլինեի, | ||
| + | Ցած կընկնեի, չհրմշտված ոչ մեկից։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|46}}Տեսնելով, որ ես նայում եմ ապշահար, | ||
| + | Վարպետս ասաց. «Կան հոգիներ հուրերում, | ||
| + | Որոնք ծածկում ու այրում են նրանց հար»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|49}}«Վարպե՛տ, հիմա հավատում եմ քեզ իրոք,— | ||
| + | Ասացի ես։— Ես էլ այդպես գիտեի, | ||
| + | Բայց ուզում եմ քեզ հարցընել, թե արդյոք | ||
| + | |||
| + | {{տող|52}}Ո՞վ կա երկճյուղ այն հուրի մեջ բոցավետ, | ||
| + | Ասես թե նա այն խարույկից է ելել, | ||
| + | Ուր դրված էր Էտեոկլը եղբոր հետ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|55}}Պատասխանեց. «Նրա մեջ են չարչարվում | ||
| + | Ուլիսը և Դիոմեդը, մեկտեղ են, | ||
| + | Ինչպես մեկտեղ եղան մարտում ու դավում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|58}}Անդ տանջվում են ձիու դավիհամար այն, | ||
| + | Որի շնորհիվ բացվեց դուռը քաղաքի, | ||
| + | Ուրկից ելավ ազնիվ սերմը հռոմյան. | ||
| + | |||
| + | {{տող|61}}Եվ նենգության, որի համար Դեյդամիան, | ||
| + | Թեև մեռած, դեռ ողբում է Աքիլլին. | ||
| + | Անդ տեղն է և Պալլադիոնիհատուցման»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|64}}«Եթե նրանք բոցում կարող են խոսել,— | ||
| + | Ասացի ես,— ապա, վարպե՛տ, խնդրում եմ, | ||
| + | Թույլատրիր ինձ մի քիչ այստեղ սպասել, | ||
| + | |||
| + | {{տող|67}}Մինչև որ այն երկճյուղ բոցը մոտենա. | ||
| + | Տես, թե ինչպես իղձըս նրան լսելու | ||
| + | Ինձ հակում ու առձգում է դեպի նա»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|70}}«Քո խնդիրքը արժանի է,— ասաց նա,— | ||
| + | Գովասանքի, և ընդունում եմ ես այն. | ||
| + | Բայց քո լեզուն դու առայժըմ մի՛ բանա։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|73}}Խոսելն ինձ թող, ինչ որ ուզում ես հարցնել, | ||
| + | Ես հասկացա, գուցե նրանք, որ հույն են, | ||
| + | Չհաճեն քեզ պատասխանել ու լսել»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|76}}Երբ բավական մեզ մոտեցավ բոցը այն, | ||
| + | Տեղն ու պահը վարպետս հարմար համարեց | ||
| + | Եվ այս կերպով սկսեց խոսեյ նույնհետայն. | ||
| + | |||
| + | {{տող|79}}«Օ՛ դուք, որ մեկ կրակի մեջ եք կիզիչ, | ||
| + | Եթե ես ձեզ արժանացա իմ կյանքում, | ||
| + | Եթե ես ձեզ արժանացա շատ թե քիչ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|82}}Երբ աշխարհում գրեցի երկն իմ վսեմ, | ||
| + | Կանգ առեք, և ձեզնից մեկըթող պատմի, | ||
| + | Թե ուր կորավ ու գտավ մահն իր դժխեմ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|85}}Վաղնջական բոցի ճյուղը բարձր ու մեծ | ||
| + | Սկսեց այնժամ օրորվել ու ճարճատել, | ||
| + | Ճարճատում է ինչպես հուրը հողմածեծ. | ||
| + | |||
| + | {{տող|88}}Ապա գագաթն իր դեսուդեն ճոճելով, | ||
| + | Ինչպես եթե խոսուն լեզու մի լիներ, | ||
| + | Ձայն արձակեց ու բարբառեց այս կերպով. | ||
| + | |||
| + | {{տող|91}}«Երբ ես պրծա ու հեռացա Կիրկեից, | ||
| + | Որ մի տարի Գայետիմոտ ինձ պահեց, | ||
| + | Նախքան այսպես անվանվելը Էնեասից, | ||
| + | |||
| + | {{տող|94}}Ոչ գորովը որդուս, ոչ գութն ալեհեր | ||
| + | Հորըս հանդեպ, ոչ էլ սերը պարտեցյալ, | ||
| + | Որ իմ կնոջ պիտի բերկրանքը կազմեր, | ||
| + | |||
| + | {{տող|97}}Կարող չեղան զսպել փափագն իմ ուժգին | ||
| + | Ճանաչելու աշխարհները հեռավոր | ||
| + | Եվ տեսնելու չարն ու բարին մարդկային։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|100}}Եվ ես մտա բացաստանները ծովի, | ||
| + | Նավարկելով առագաստե մի նավով | ||
| + | Ու փոքրաթիվ ընկերներով կորովի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|103}}Տեսա ափերն երկումինչև Իսպանիա | ||
| + | Ու Մարոկկո, տեսա կղզին սարդերի. | ||
| + | Եվ այլ կղզիքհեռափնյա ու մերձափնյա։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|106}}Արդեն երկար ժամանակ էր անցկացել, | ||
| + | Երբ հոգնաբեկ հասանք նեղուցն այն անձուկ, | ||
| + | Ուր Հերկուլեսն իր սյուներն էր կանգնեցրել, | ||
| + | |||
| + | {{տող|109}}Որ ոչ մի մարդ չկարենար դենն անցնել. | ||
| + | Ես աջ կողմում թողել էի Սևիլիան, | ||
| + | Իսկ Սեուտանձախ կողմում էր մնացել։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|112}}«Ո՛վ եղբայրներ,— ասացի ես,— արդ դուք, որ | ||
| + | Շատ փորձությանց միջով հասաք արևմուտք, | ||
| + | Ձեզ մնացած կյանքում կարճ ու անցավոր | ||
| + | |||
| + | {{տող|115}}Չլինի թե զլանաք ու ետ կենաք | ||
| + | Հետևելու արեգակի ընթացքին, | ||
| + | Ճանաչելու համար աշխարհն անբնակ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|118}}Հաշվի առեք ձեր ծագումը երջանիկ. | ||
| + | Դուք չեք ծնվել անասնաբար ապրելու, | ||
| + | Այլ գիտելիք ճեռք բերելու և բարիք»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|121}}Այս կարճ ճառովս ընկերներիս ես այնպես | ||
| + | Հրահրեցի ուղին առաջ վարելու, | ||
| + | Որ էլ նրանց չէի կարող զսպել ես։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|124}}Եվ նավախելն ուղղած դեպի արևելք՝ | ||
| + | Մենք վարեցինք թիերն իբրև խոլ թևեր, | ||
| + | Ընթանալով միշտ դեպի ձախանարգելք։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|127}}Մութն ընկնելով՝ տեսնում էի արդեն ես | ||
| + | Մյուս բևեռիբոլոր աստղերը պայծառ, | ||
| + | Իսկ մերերըչէին գալիս ասպարեզ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|130}}Արդեն վառվել ու հանգել էր հինգ անգամ. | ||
| + | Երկրին նայող լուսնի լույսը այն պահից, | ||
| + | Ինչ մենք մտանք դժվար ուղին ինքնակամ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|133}}Երբ մեզ հեռվից աղոտ կերպով երևաց | ||
| + | Մի լեռ, որ ինձ թվաց այնքան բարձրաբերձ, | ||
| + | Որ նմանը երբեք չէի ես տեսած։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|136}}Մեր բերկրանքը շատով վշտի վերածվեց, | ||
| + | Զի նոր երկրից մի փոթորիկ բարձրացավ, | ||
| + | Որից նավը ուժգին թափով հարվածվեց. | ||
| + | |||
| + | {{տող|139}}Երեք անգամ նա հորձանվեց սոսկալի, | ||
| + | Իսկ չորրորդին նրա խելը վեր ցցվեց | ||
| + | Եվ ցռուկը սուզվեց կամքով Բարձրյալի, | ||
| + | |||
| + | {{տող|142}}Մինչև որ մեզ ծովը իսպառ կուլ տվեց»։ | ||
| + | </poem> | ||
| + | |||
| + | === Երգ քսանյոթերորդ === | ||
| + | |||
| + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | ||
| + | {{տող|1}}Բոցը արդեն անշարժացած, ուղղաձիգ, | ||
| + | Լռել էր և հեռանամ էր մեզանից, | ||
| + | Արձակումով բանաստեղծի իմ քաղցրիկ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|4}}Երբ մի այլ բոց, որ գալիս էր ետևից, | ||
| + | Գրավեց մեր ուշադրությունն երկուսիս | ||
| + | Սուր շչյունով, որ հանում էր իր ծայրից։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|7}}Ինչպես ցուլը սիկիլյան,— որ նախ խանչեց | ||
| + | Ձայնով նրա (և այդ արդար էր անշուշտ), | ||
| + | Որի ձեռքով ու խարտոցով այն շինվեց,— | ||
| + | |||
| + | {{տող|10}}Մռնչում էր ձայնով ներսում այրվողի | ||
| + | Եվ, թեպետ նա պղնձից էր պատրաստված, | ||
| + | Թվում էր, թե ցավ էր զգում դառնաղի, | ||
| + | |||
| + | {{տող|13}}Այսպես հոգին իր ցավագին խոսքերին | ||
| + | Մի անցք կամ ելք չգտնելով բոցի մեջ, | ||
| + | Հանում էր մի ձայն, որ հատուկ է հուրին։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|16}}Բայց հազիվ թե գտան ազատ անցք նրանք | ||
| + | Բոցի ծայրից, տալով նրան թրթիռն այն, | ||
| + | Որով լեզուն ձայն էր հանում տխրերանգ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|19}}Մենք լսեցինք. «Օ՜, դո՛ւ, քեզ եմ դիմում ես, | ||
| + | Քեզ, որ հենց նոր լոմբարդական բարբառով | ||
| + | Ասել էիր. «Գնա, էլ չեմ պահում քեզ». | ||
| + | |||
| + | {{տող|22}}Թեև այստեղ մի քիչ ուշ եմ ես հասնում, | ||
| + | Բայց դու հաճիր մի քիչ կանգնել ու խոսել. | ||
| + | Տես այրվելով հանդերձ ես կանգ եմ առնում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|25}}Եթե նոր ես եկել աշխարհն այս մոլոր | ||
| + | Լատինական երկրից քաղցր ու հարազատ, | ||
| + | Ուրկից հետս եմ բերել մեղքերն իմ բոլոր, | ||
| + | |||
| + | {{տող|28}}Ռոմանիայում, ասա, կռվո՞ւմ են էլի. | ||
| + | Զի ծննդյամբ լեռնավայրից եմ ես այն, | ||
| + | Որ Ուրբինից ակն է հասնում Տիբերի»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|31}}Ես դեռ հակված լսում էի ուշադիր, | ||
| + | Երբ վարպետըս կողիս դիպավ ասելով. | ||
| + | «Նա լատին է, դու նրա հետ բարբառիր»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|34}}Եվ ես արդեն պատասխանըս պատրաստած՝ | ||
| + | Սկսեցի այսպես խոսել անհապաղ, | ||
| + | «Ով դու հոգի, որ հրի մեջ ես փակված, | ||
| + | |||
| + | {{տող|37}}Քո Ռոմանիան չի եղել և չի լինի | ||
| + | Առանց կռվի տիրողների սրտերում. | ||
| + | Բայց հիմա անդ կռիվ չկա շատ հայտնի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|40}}Առաջվա պես նույնն է հիմա Ռավեննան. | ||
| + | Պոլենտայի արծիվը թուխս է նստել | ||
| + | Եվ թևերով ծածկել է այն ու Չերվիան։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|43}}Քաղաքը, որ պաշարման դեմ դրեց քաջ. | ||
| + | Եվ ֆրանսացոց արյունահեղ ջարդ տվեց, | ||
| + | Այժմ ընկած է ճիրանների տակ կանաչ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|46}}Վերուկկիոյի գամփռներն ահել ու ջահել, | ||
| + | Որ սովոր են հոշոտելու որսն իրենց, | ||
| + | Ստիպեցին Մոնտանյային սպանել։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|49}}Կապույտ կորյունը, որ ամռան ու ձմռան | ||
| + | Փոխում է իր ուղղությունը հոսանքի, | ||
| + | Արդ վարում է Ֆայենցան ու Իմոլան։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|52}}Իսկ քաղաքն այն, որով Սավիոն է հոսում, | ||
| + | Եվ դաշտի ու լեռան միջև է ընկած, | ||
| + | Ոչ լծի տակ, ոչ էլ ազատ է ապրում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|55}}Բայց ով ես դու, աղաչում եմ՝ ասա մեզ, | ||
| + | Չէ որ ես քեզ սիրով տվի պատասխան,— | ||
| + | Թող հիշատակդ երկրում մնա մշտապես»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|58}}Նախ և առաջ հուրը մի քիչ շառաչեց, | ||
| + | Ապա սուր ծայրն օրորելով դես ու դեն, | ||
| + | Իր ընդերքից այս խոսքերը դուրս փչեց. | ||
| + | |||
| + | {{տող|61}}«Թե գիտնայի, որ պատասխանըս պիտի | ||
| + | Ուղղվի մեկին, որ աշխարհ է դառնալու, | ||
| + | Ապա բոցըս բարբառելու չէր միտի. | ||
| + | |||
| + | {{տող|64}}Բայց զի ոչ ոք ետ չի դարձել այստեղից, | ||
| + | Եթե ճիշտ է իմ լսածը այդ մասին, | ||
| + | Ես կխոսեմ, չվախնալով ամոթից։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|67}}Եղա ռազմիկ, ապա դարձա կապավոր, | ||
| + | Հուսալով որ կարժանանամ շնորհի. | ||
| + | Եվ հույսս, անշուշտ, կիրագործվեր, եթե որ | ||
| + | |||
| + | {{տող|70}}Հովվապետը, գրողի ծոցը գնա, | ||
| + | Ինձ չխոթեր իմ մեղքերի մեջ նախկին. | ||
| + | Թե այդ ինչպես եղավ, լսիր ինձ հիմա։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|73}}Քանի կյանքում միս ու ոսկոր կրեցի, | ||
| + | Որոնք ես իմ մորից էի ժառանգել, | ||
| + | Աղվեսի պես գործեցի, ոչ առյուծի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|76}}Ճանաչեցի ամեն տեսակ նենգ ու դավ, | ||
| + | Որոնք այնպես վարպետորեն գործ դրի, | ||
| + | Որ նրանց լուրն աշխարհի ծայրը հասավ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|79}}Երբ ես տեսա, որ հասել եմ իմ կյանքի | ||
| + | Այն շրջանին, երբ այլևըս պետք է մարդ | ||
| + | Առագաստներն ու պարաններն հավաքի, | ||
| + | |||
| + | {{տող|82}}Ատեցի այն, ինչ հաճույք էր ինձ տվել, | ||
| + | Եվ զղջալով կրոնավոր ես դարձա. | ||
| + | Օ, ավա՛ղ ինձ, կարող էի ես փրկվել։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|85}}Վեհապետը փարիսեցոց մերօրյա, | ||
| + | Որ կռվում էր Լատերանի մոտերքում, | ||
| + | Ոչ ցեղերի դեմ հեթանոս կամ հրեա, | ||
| + | |||
| + | {{տող|88}}Այլ հենց ընդդեմ քրիստոնեից ընտանի, | ||
| + | Որոնք չէին Ակրի առմանն աջակցել, | ||
| + | Կամ առևտուր արել երկրում Սուլթանի, | ||
| + | |||
| + | {{տող|91}}Չպատկառեց ոչ իր բարձըր պաշտոնից, | ||
| + | Ոչ իր կարգից ու վիճակից սրբազան, | ||
| + | Եվ ոչ էլ իմ ֆրանկիսկյան փիլոնից։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|94}}Ինչպես կանչեց Կոնստանդինը Սիլվեստրին, | ||
| + | Որ Սորատտից գա ու իրեն բժշկի, | ||
| + | Այսպես նա ինձ իր մոտ կանչեց անդստին, | ||
| + | |||
| + | {{տող|97}}Որ բժշկեմ գոռոզության իր տենդից. | ||
| + | Ինձնից խորհուրդ ուզեց, բայց ես լռեցի, | ||
| + | Քանզի նա ինձ ցնդած թվաց խոսքերից։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|100}}Ապա հարեց. «Ես քեզ մեղքից կարձակեմ, | ||
| + | Մի՛ վախենա. դու միայն ինձ խորհուրդ տուր, | ||
| + | Թե ես ինչպես Պենեստրինոնխորտակեմ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|103}}Ես կարող եմ բանալ երկինքն ու գոցել, | ||
| + | Ինչպես գիտես, ունեմ երկու բանալիք, | ||
| + | Որոնց հարգը նախորդըսչէր իմացել»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|106}}Այնժամ մղված այս փաստարկից կարևոր, | ||
| + | Լուռ մնալը համարեցի վատագայն, | ||
| + | Եվ ասացի. «Հայր, սրբում ես քանի որ | ||
| + | |||
| + | {{տող|109}}Ինձնից մեղքն այն, ուր արդ ընկնեմ պիտի ես, | ||
| + | Շատ խոստացիր, բայց մի՛ պահիր խոստումներդ, | ||
| + | Եվ քո բարձըր գահում հաղթող կլինես»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|112}}Ֆրանկիսկըինձ մոտ եկավ, երբ մեռա, | ||
| + | Բայց դևերից մեկը նրան բողոքեց, | ||
| + | «Դու չտանես, բուն տերը ես եմ նրա։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|115}}Նա պետք է գա՝ գերիներիս մեջ մնա. | ||
| + | Ես բռնել եմ ամուր նրա մազերից | ||
| + | Այն օրից, երբ նենգ խորհուրդներ տվեց նա։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|118}}Ով չի զղջում, նա արձակվել չի կարող. | ||
| + | Չի կարելի զղջալ հանցանք գործելով, | ||
| + | Դա կլինի հակասություն բացառող»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|121}}Վա՛յ ինձ, ինչպես ես ցնցվեցի սրտադող, | ||
| + | Երբ ինձ ասաց. «Չէիր կարծում դու գուցե, | ||
| + | Որ ես իրոք տրամախոս եմ հաջող»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|124}}Նա ինձ տարավ Մինոսիմոտ մեղսիմաց. | ||
| + | Սա ութ անգամ պոչը իր շուրջ պատելով | ||
| + | Ու զայրույթից այն կծելով՝ մռնչաց. | ||
| + | |||
| + | {{տող|127}}«Սրան պետք է կրակների մեջ նետել»։ | ||
| + | Եվ այսպես ես դատապարտված եմ այստեղ | ||
| + | Ու տանջվում եմ հրօղակի մեջ անել»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|130}}Ավարտելով այսպես խոսքերն իր երկար, | ||
| + | Բազմաչարչար բոցը մեզնից հեռացավ, | ||
| + | Գալարելով իր եղջյուրը սրածայր։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|133}}Առաջնորդըս ու ես առաջ ընթացանք | ||
| + | Ժայռի վրայով մինչև կամարն հաստատուն | ||
| + | Հաջորդ ձորի, ուր պատժվում են նրանք, | ||
| + | |||
| + | {{տող|136}}Որ մարդկանց մեջ սերմանեցին գժտություն։ | ||
| + | </poem> | ||
| + | |||
| + | === Երգ քսանութերորդ === | ||
| + | |||
| + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | ||
| + | {{տող|1}}Ո՞վ կարող էր նույնիսկ արձակ խոսքերով. | ||
| + | Պատմել արյունն ու խոցերը այն բոլոր, | ||
| + | Որ ես տեսա իմ սեփական աչքերով։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|4}}Ամեն լեզու հարկավ պիտի թերանար. | ||
| + | Զի մարդկային խոսքն ու միտքը անզոր են | ||
| + | Ընդգրկելու նման բաներ անհնար։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|7}}Եթե ի մի հավաքվեին այն մարդիկ, | ||
| + | Որ Պուլյայիհողի վրա տարաբախտ | ||
| + | Ընկան ձեռքով հռոմայեցոցքաջ մարտիկ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|10}}Եվ նրանք, որ ընկան երկար մարտերում, | ||
| + | Ուր այնքան մեծ ավար եղավ մատանու, | ||
| + | Ինչպես անսուտ Տիտոս — Լիվիոսն է գրում, | ||
| + | |||
| + | {{տող|13}}Եվ նրանք, որ սպանվեցին կարեվեր, | ||
| + | Դիմադրելով զորքին Ռոբերտ Գուիսկարդի, | ||
| + | Նրանք, որոնց ոսկորներն են հանում դեռ | ||
| + | |||
| + | {{տող|16}}Չեպերանում, որտեղ ամեն պուլյացի | ||
| + | Դավաճանեց, և որտեղ ծեր Ալարդոն. | ||
| + | Անզեն հաղթեց մոտակայքում ամրոցի — | ||
| + | |||
| + | {{տող|19}}Բոլոր սրանք անդամներով թրատված | ||
| + | Ոչինչ էին այն պատկերի մոտ տխուր, | ||
| + | Որ իններորդ ձորում տեսա ես պարզված։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|22}}Տակառն անտակ չունի այնպես խեղված ձև, | ||
| + | Ինչպես տեսա մի մեղավոր ես այստեղ, | ||
| + | Որ ճղված էր ծնոտից ցայլքը մինչև։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|25}}Աղիքները կախված էին ներքևում, | ||
| + | Երևում էր սիրտը պարկի հետ այն պիղծ, | ||
| + | Ուր կերվածը կղկղանքի էր փոխվում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|28}}Մինչ սևեռուն դիտում էի ես նրան, | ||
| + | Նա նայեց ինձ և իր կուրծքը բանալով | ||
| + | Արտաբերեց. «Ահա նայիր իմ վրան. | ||
| + | |||
| + | {{տող|31}}Ահա տես, թե Մահմեդնինչպես է հերձված։ | ||
| + | Իմ առջևից լալով գնում է Ալին, | ||
| + | Ծնոտից վեր ամբողջ դեմքով փեռեկված։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|34}}Եվ բոլորը, որոնց այստեղ տեսնում ես, | ||
| + | Սերմանեցին գժտություն ու պառակտում, | ||
| + | Դրա համար ճղված֊հերձված են այսպես։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|37}}Մեր ետևում ահեղ մի դև ունենք մենք, | ||
| + | Որ իր թրով մեզ խփում է բրտորեն | ||
| + | Ամեն անգամ, երբ մենք անում֊պրծնում ենք | ||
| + | |||
| + | {{տող|40}}Մեր պտույտը այս ձորակում տխրերանգ. | ||
| + | Վասնզի մեր խոցվածքները փակվում են, | ||
| + | Նախքան նորից նրա առջև երևանք։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|43}}Բայց ո՞վ ես դա, որ նայում ես ժայռն ի վար։ | ||
| + | Թե՞ ուզում ես դանդաղ գնալ քո պատժին, | ||
| + | Որ քո մեղքով սահմանված է քեզ համար»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|46}}«Նա մեռած չէ, ոչ էլ մեղքերն են նրան | ||
| + | Այստեղ բերել,— պատասխանեց վարպետն իմ,— | ||
| + | Այլ եկել է իմանալու ամեն բան, | ||
| + | |||
| + | {{տող|49}}Եվ ես՝ մեռյալս, հարկ է նրան ման ածեմ | ||
| + | Դժոխքն ի վար պարունակ առ պարունակ, | ||
| + | Ճշմարիտը սա է, որ քեզ ասում եմ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|52}}Այս լսելով՝ հոգիները հարյուրյակ | ||
| + | Կանգ առան և ինձ նայեցին զարմացած, | ||
| + | Մոռանալով տանջանքն իրենց դժնդակ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|55}}«Դու, որ գուցե տեսնես արևը շուտով, | ||
| + | Ասա եղբայր Դոլչինոյին, որ եթե | ||
| + | Նա չի ուզում այստեղ քովըս գալ փութով, | ||
| + | |||
| + | {{տող|58}}Թող պարենի պաշար հոգա այժմյանից, | ||
| + | Որ ձմռանը նովարացուն դիմադրի. | ||
| + | Այլապես նա հեշտ կպարտվի նրանից»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|61}}Երբ Մահմեդը այս խոսքերը բարբառեց, | ||
| + | Իր մի ոտքը բարձրացրել էր արդեն, | ||
| + | Եվ ապա այն գետին դրեց ու մեկնեց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|64}}Մի ուրիշը, որի կոկորդն էր ծակված | ||
| + | Ու կտրված քիթը՝ հոնքերը մինչև, | ||
| + | Եվ որի լոկ մի ականջն էր մնացած, | ||
| + | |||
| + | {{տող|67}}Կանգ առավ և սևեռաբիբ ինձ նայեց, | ||
| + | Եվ բերանն իր, որ արյամբ էր կարմրած, | ||
| + | Ընկերներից առաջ բացավ ու խոսեց. | ||
| + | |||
| + | {{տող|70}}«Դու որ մեղքով դատապարտված չես թվում, | ||
| + | Եթե քեզ չեմ նմանեցնում ուրիշի, | ||
| + | Քեզ տեսել եմ լատինական աշխարհում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|73}}Դու հիշիր ինձ՝ Պիետրո դա Մեդիչին, | ||
| + | Եթե գնաս հարթավայրն այն անուշակ, | ||
| + | Որ Մարկաբից տարածվում է Վերչելլի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|76}}Եվ Ֆանոյի ազնիվ մարդկանց իմաց տուր, | ||
| + | Ինչպիսիք են Անջոլելլոն ու Գուիդոն, | ||
| + | Որ, եթե մեր գուշակությունըչէ զուր, | ||
| + | |||
| + | {{տող|79}}Կատտոլիկա ավանի մոտ առափնյա | ||
| + | Նրանք նավից պիտի ծովը շպրտվեն | ||
| + | Դավադրությամբ բռնակալի մի դժնյա։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|82}}Կիպրոս կղզուց մինչև հեռու Մայորկա. | ||
| + | Նեպտունն այդքան ստոր ոճիր չի տեսել | ||
| + | Գործված հույնից և կամ հենից սրիկա։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|85}}Դավադիրը, որ մի աչքով է ծնվել, | ||
| + | Եվ որ տերն է այն քաղաքի, որ այստեղ | ||
| + | Մեզնից մեկը կուզեր տեսած չլինել, | ||
| + | |||
| + | {{տող|88}}Կանչելու է նրանց իմ մոտ՝ խորհուրդի. | ||
| + | Բայց այնպես է նա անելու, որ նրանց | ||
| + | Հարկ չի լինի ոչ աղոթքի, ոչ ուխտի»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|91}}Եվ ես նրան. «Եթե ուզում ես, որ քեզ | ||
| + | Հիշեմ երկրում, ցույց տուր, ասա, ո՞վ է նա, | ||
| + | Որ տեսնելու համար տուժեց դառնապես»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|94}}Այնժամ ձեռքը դրեց մեկի բերանին | ||
| + | Եվ, բանալով, այսպես ասաց բարձրաձայն. | ||
| + | «Ահա սա է, բայց մնում է միշտ լռին։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|97}}Սա փարատեց երկմտանքը Կեսարի, | ||
| + | Երբ որ ասաց՝ «Ով պատրաստ է գործելու, | ||
| + | Միշտ տուժում է սպասելուց անհարկի»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|100}}Օ՜ որքա՛ն ինձ երևում էր սահմռկած | ||
| + | Կոկորդի մեջ կտրած լեզվով Կուրիոննայն, | ||
| + | Որ խոսելու այնքան հախուռն էր եղած։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|103}}Մի ուրիշը, որ զրկված էր ձեռքերից, | ||
| + | Բարձրացնելով կրճատ թևերն օդի մեջ, | ||
| + | Որից դեմքը աղտեղվում էր արյունից, | ||
| + | |||
| + | {{տող|106}}Աղաղակեց. «Հիշիր նաև Մոսկային. | ||
| + | «Պետք է վերջ տալ» ասողն, ավա՛ղ, ես էի, | ||
| + | Որը աղետ բերեց տոսկան աշխարհին»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|109}}«Եվ մահ ցեղիդ»,— ավելացրի ես իսկույն։ | ||
| + | Եվ նա, ճնշված կրկնակ ցավից, հեռացավ | ||
| + | Ծանըր վշտից գժված մարդու մի հանգույն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|112}}Կանգնած նայում էի հոգվոց դժպհի, | ||
| + | Երբ որ տեսա մի բան այնքան անսովոր, | ||
| + | Որ ես չէի պատմի առանց վկայի, | ||
| + | |||
| + | {{տող|115}}Եթե պատմել չթելադրեր խիղճըս ինձ, | ||
| + | Լավ ընկերն այդ, որ համարձակ է դարձնում | ||
| + | Այն մարդուն, որ իրեն զգում է անբիծ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|118}}Ստույգ տեսա, այժմ էլ տեսնում եմ կարծես, | ||
| + | Առանց գլխի մի իրան, որ քայլում էր | ||
| + | Ընկերների նման հոտի տխրատես։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|121}}Նա բռնել էր հերքից գլուխն իր կտրած, | ||
| + | Որ կախված էր օդում, ինչպես մի լապտեր, | ||
| + | Եվ գոչում էր «Վա՛յ ինձ» ցավից իր կրած։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|124}}Նա ինքն իրեն դարձրել էր մի ճրագ. | ||
| + | Երկուս էին մեկի մեջ, մեկ՝ երկուսի. | ||
| + | Թե այդ ինչպես՝ Ամենակալն է գիտակ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|127}}Կանգ առնելով կամրջի տակ բարձրադիր, | ||
| + | Նա գլուխը վեր բարձրացրեց բազուկով, | ||
| + | Որպեսզի ինձ մոտեցընի խոսքերն իր, | ||
| + | |||
| + | {{տող|130}}Որոնք եղան. «Տես պատիժն իմ ահռելի, | ||
| + | Դու որ, դեռ ողջ, այստեղ մեր մեջ ես եկել. | ||
| + | Տես սրանից սոսկալին կա՞ ավելի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|133}}Եվ որպեսզի երկրում հիշես իմ մասին, | ||
| + | Գիտցիր՝ Բերտրան դը Բոռննեմ ես, անձը այն, | ||
| + | Որ չար խորհուրդ տվեց ջահել արքային։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|136}}Ես լարեցի միմյանց դեմ հայր ու որդի. | ||
| + | Աքիտոփելնավելի շատ չգրգռեց | ||
| + | Աբիսողոմ որդուն ընդդեմ հայր Դավթի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|139}}Ես զատեցի մարդկանց իրար ընտանի. | ||
| + | Դրա համար ուղեղս անջատ եմ կրում | ||
| + | Ողնաշարից, որ մեջն է այս իրանի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|142}}Եվ այսպես ես համատույժսեմ ստանում»։ | ||
| + | </poem> | ||
| + | |||
| + | === Երգ քսանիններորդ === | ||
| + | |||
| + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | ||
| + | {{տող|1}}Տեսքն ամբոխի և տանջանքները անլուր | ||
| + | Այնքան էին իմ աչքերը տամկացրել, | ||
| + | Որ կուզեի սիրտըս փղձկալ ու լալ լուռ. | ||
| + | |||
| + | {{տող|4}}Վիրգիլն ասաց. «Միտքըդ ինչո՞վ է տարված. | ||
| + | Հայացքդ ինչո՞ւ շարունակում ես հառել | ||
| + | Ստվերների վրա խեղված, խաթարված։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|7}}Մյուս ձորերում այդպիսի բան չարեցիր, | ||
| + | Եթե նրանց հաշվում ես դու, գիտցիր, որ | ||
| + | Այս ձորն ունի քսաներկու մղոն ծիր։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|10}}Լուսինն արդեն գտնվում է նադիրում. | ||
| + | Դու տեսնելիք այլ բաներ էլ ունես դեռ, | ||
| + | Բայց մեզ հիմա քիչ ժամանակ է մնում»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|13}}Ես ասացի. «Իսկ եթե դու գիտնայիր, | ||
| + | Թե ես ինչո՞ւ նայում էի այնպես պիշ, | ||
| + | Գուցե դու ինձ դեռ կանգնելու թույլ տայիր»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|16}}Ընթանալով առաջնորդիս ետևից, | ||
| + | Այսպես ահա նրան տվի պատասխան, | ||
| + | Եվ հարեցի. «Այս ձորի մեջ տանջալից, | ||
| + | |||
| + | {{տող|19}}Ուր ես նայում էի այնպես ակնապիշ, | ||
| + | Մի զարմիկըս կարծեմ քավում է մեղքն այն, | ||
| + | Որը այստեղ ստանում է խիստ պատիժ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|22}}Այնժամ ասաց իմ վարպետը բարեմիտ. | ||
| + | «Նրա մասին մի մտածիր դու բնավ, | ||
| + | Եվ նա այնտեղ թող իր տեղը մնա միշտ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|25}}Ես կամրջից տեսա նրան ի մոտ, | ||
| + | Որ զայրագին քեզ էր անում մատնանիշ։ | ||
| + | Կոչում էին նրան Ջերի դել Բելլո։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|28}}Այդ միջոցին այնքան էիր դու տարված | ||
| + | Հոտըֆորի բերդակալով, որ նրան | ||
| + | Չնայեցիր, և նա թողեց ու գնաց»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|31}}Եվ ես. «Վարպե՛տ, նրա մահը բռնական, | ||
| + | Որի վրեժն առած չեն դեռ այն անձինք, | ||
| + | Որ կրեցին անպատվություն տոհմական,— | ||
| + | |||
| + | {{տող|34}}Ահա դա է ցասման պատճառը նրա. | ||
| + | Ուստի գնաց առանց ինձ հետ խոսելու, | ||
| + | Եվ այդ բանը սաստիկ ազդեց իմ վրա»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|37}}Այսպես ահա խոսակցելով մենք հասանք | ||
| + | Ժայռ֊կամուրջի վրա հաջորդ ձորակի, | ||
| + | Ուր չլիներ եթե այնքան մթներանգ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|40}}Կտեսնեինք մինչև հատակը նրա | ||
| + | Եվ ներփակյալ հոգիներին մեղապարտ. | ||
| + | Երբ մենք ելանք բարձրակետի ճիշտ վրա, | ||
| + | |||
| + | {{տող|43}}Ինձ խոցեցին հեծեծանքներ ահարկու, | ||
| + | Ինչպես նետեր, սրված ցավով անպատում, | ||
| + | Եվ փակեցի իմ ականջները երկու։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|46}}Այս ձորի մեջ այնքան ցավ ու տնքոց կար, | ||
| + | Ինչքան պիտի լիներ, եթե մի փոսում | ||
| + | Հավաքեին հիվանդներին ցավագար | ||
| + | |||
| + | {{տող|49}}Վալդիկիանի, Մարեմմայի, Սարդինիո. | ||
| + | Իսկ հատակից բարձրանում էր գարշ մի հոտ, | ||
| + | Որ հատուկ է մարմիններին նեխածո։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|52}}Եվ մենք իջանք թմբի վրա արտաքին, | ||
| + | Առաջվա պես ընթանալով դեպի ձախ, | ||
| + | Աստ ավելի լավ պարզվեց իմ աչքին | ||
| + | |||
| + | {{տող|55}}Խորքը ձորի, ուր պաշտոնյան Բարձրյալի, | ||
| + | Արդար վճռի կատարածուն անվրեպ, | ||
| + | Պատուհաս է տալիս ամեն կեղծյալի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|58}}Չեմ կարծում, որ մարդիկ այնչափ ցավ զգան | ||
| + | Ի տես հիվանդ ժողովրդին Եգինի,— | ||
| + | Ուր ժանտախտով վարակված էր օդն այնքան, | ||
| + | |||
| + | {{տող|61}}Որ կենդանի ամեն էակ մահացավ, | ||
| + | Ապա նախկին ժողովուրդը կղզյակի | ||
| + | Մրջյունների սերմով նորից բազմացավ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|64}}Ինչպես որ դա պոետներն են հավաստում,— | ||
| + | Որչափ այստեղ, ուր հոգիները բոլոր | ||
| + | Տանջանքներից հալվում էին ու հատնում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|67}}Մեկը գետնին փորի վրա էր պառկած, | ||
| + | Մյուսը հենված իր մերձակցի ուսերին, | ||
| + | Մի ուրիշը քարշ էր գալիս սողընթաց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|70}}Դանդաղ ու լուռ անցնում էինք ձորով այս. | ||
| + | Նայելով և ունկնդրելով խոթերին, | ||
| + | Որոնք չէին կարող կանգնել հոտնկայս։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|73}}Տեսա երկու հոգի իրար կռթնած, | ||
| + | Ինչպես երկու տապակ վրան կրակի, | ||
| + | Գլխից մինչև ոտքը քոսով ծածկված։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|76}}Ձիապանը, որին տերն է սպասում, | ||
| + | Եվ կամ որին փութացնում է մի այլ բան, | ||
| + | Քերչով ձիուն այնպես շուտ֊շուտ չի քսում, | ||
| + | |||
| + | {{տող|79}}Ինչպես սրանք եղունգներով սրասայր | ||
| + | Քերում էին իրենց վրա, որպեսզի | ||
| + | Մեղմացնեին իրենց քորը սաստկազայր։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|82}}Եղունգները թափում էին քոսը վար, | ||
| + | Ինչպես դանակն է թափում թեփն սկարի, | ||
| + | Կամ այլ ձկան թեփերով լայն ու ստվար. | ||
| + | |||
| + | {{տող|85}}«Օ՜, դու, որ քեզ քո մատներով ցտում ես, | ||
| + | Եվ պոկում ես միսըդ ինչպես աքցանով,— | ||
| + | Ասաց մեկին առաջնորդըս հեգնապես,— | ||
| + | |||
| + | {{տող|88}}Ասա մեզ, կա՞ այստեղ ձեր մեջ մի լատին. | ||
| + | Երանի թե քո եղունգները երբեք | ||
| + | Չմաշվեին քո այդ գործում դժվարին»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|91}}«Մենք երկուսս էլ, որ տխեղծված ենք այսպես, | ||
| + | Լատիններ ենք,— պատասխանեց նա լալով,— | ||
| + | Բայց ո՞վ ես դու, որ հարցում ես անում մեզ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|94}}Վարպետս ասաց. «Ես այս մարդու հետ կենդան | ||
| + | Իջնում եմ ցած պարունակ առ պարունակ, | ||
| + | Որ ցույց տամ, թե Դժոխքի մեջ ինչեր կան»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|97}}Այնժամ նրանք մեկը մյուսից զատվեցին | ||
| + | Եվ, դողալով, ինձ նայեցին այլոց հետ, | ||
| + | Երբ պատահմամբ այն խոսքերը լսեցին։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|100}}Բարի վարպետս ինձ մոտեցավ, ասելով. | ||
| + | «Ասա նրանց, թե ինչ ես դու փափագում»։ | ||
| + | Այնժամ նրանց ես դիմեցի այս կերպով. | ||
| + | |||
| + | {{տող|103}}«Իցիվ թե ձեր հիշատակը չցնդեր | ||
| + | Մարդկանց մտքից՝ աշխարհի մեջ առաջին, | ||
| + | Եվ կարենար շատ տարիներ ապրել դեռ. | ||
| + | |||
| + | {{տող|106}}Ասացեք ինձ՝ ո՛վ եք, և ո՛ր երկրից եք. | ||
| + | Այդ զազիր և անարգ պատժի պատճառով | ||
| + | Ինքնությանը ձեր հայտնելու մի՛ քաշվեք»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|109}}Մեկն ասաց. «Ես Արեցցոյից եմ եկել. | ||
| + | Ինձ մեղադրեց սիենացի Ալբերոն, | ||
| + | Բայց այլ մեղքի համար եմ ես աստ ընկել։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|112}}Ճիշտ է, նրան կատակելով ասացի, | ||
| + | Թե ես գիտեմ կերպը օդում թռչելու. | ||
| + | Իսկ նա, աշխույժ, սակայն սակավ խելացի, | ||
| + | |||
| + | {{տող|115}}Խնդրեց, որ ես սովորեցնեմ այդ իրեն, | ||
| + | Բայց նա Դեդալ չդառնալով ինձ այրեց | ||
| + | Նրա ձեռքով, ում զավակն էր հոգեղեն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|118}}Ես ալքիմիա բանեցըրի աշխարհում. | ||
| + | Դրա համար ինձ Մինոսը ուղղադատ | ||
| + | Դատապարտեց տասից վերջին այս ձորում»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|121}}Ես պոետիս. «Այնպես ինչպես սենացիք | ||
| + | Կա՞ն երբևէ մարդիկ այնքան սնամիտ, | ||
| + | Այդպիսիք չեն մինչև անգամ ֆրանսացիք»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|124}}Մյուս բորոտը, որ այս խոսքըս լսել էր, | ||
| + | Պատասխանեց. «Ի բաց առյալ Ստրիկկան, | ||
| + | Որ ծախքերն իր չափավորել լավ գիտեր. | ||
| + | |||
| + | {{տող|127}}Եվ Նիկկոլոն, որ առաջինը մուծեց | ||
| + | Շահոքրամի գործածությունն այն այգում, | ||
| + | Որտեղ նրա սերմը այնքան լավ աճեց. | ||
| + | |||
| + | {{տող|130}}Եվ այն խումբը, ուր շռայլեց ու վատնեց | ||
| + | Կաչա դ՚Աշանն իր անտառներն ու այգին, | ||
| + | Իսկ Աբբալյատն իր մեծ խելքը ցույց տվեց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|133}}Եվ որպեսզի իմանաս, թե ով եմ ես, | ||
| + | Որ սենացոց այսպես ծաղրում եմ քեզ հետ, | ||
| + | Լավ նայիր ինձ, և իմ դեմքը կասի քեզ. | ||
| + | |||
| + | {{տող|136}}Կտեսնես, որ Կապոկկիոն եմ քեզ ծանոթ։ | ||
| + | Ես կեղծեցի ալքիմիայով մետաղներ. | ||
| + | Պետք է հիշես, եթե դու չես մոռացկոտ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|139}}Որ բնությամբ եղա կապկող ջանասեր»։ | ||
| + | </poem> | ||
| + | |||
| + | === Երգ երեսուներորդ === | ||
| + | |||
| + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | ||
| + | {{տող|1}}Երբ Յունոնը Սեմելեի պատճառով | ||
| + | Զայրացել էր ընդդեմ ցեղի թեբական, | ||
| + | Ինչպես ցույց էր տվել երկու առիթով, | ||
| + | |||
| + | {{տող|4}}Աթամանտըայնքան դարձավ խելազուրկ, | ||
| + | Որ տեսնելով իր կնոջը սեփական, | ||
| + | Որ գալիս էր զավակների հետ իր զույգ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|7}}Աղաղակեց. «Լարենք ցանցերը արագ, | ||
| + | Որ էգ առյուծն ու կորյունները բռնեմ»։ | ||
| + | Եվ պարզելով իր ճիրանները վայրագ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|10}}Բռնեց մեկին, որ Լեարկոս էր կոչվում, | ||
| + | Եվ զարնելով Ժայռին՝ նրան ջախջախեց, | ||
| + | Մայրն էլ խեղդվեց մյուս զավակի հետ ծովում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|13}}Եվ երբ բախտը խոնարհեցրեց հավիտյան | ||
| + | Զորությունը տրովացոց սիգապանծ, | ||
| + | Եվ արքան ու արքայությունը հանգան, | ||
| + | |||
| + | {{տող|16}}Հեգ Հեկուբը, որ գերի էր ցավագին, | ||
| + | Տեսնելով իր Պոլիքսենին սպանված | ||
| + | Եվ գտնելով իր Պոլիդոր զավակին | ||
| + | |||
| + | {{տող|19}}Ծովի ափին անշնչացած ու փռված, | ||
| + | Խելակորույս սկսեց ոռնալ շան նման, | ||
| + | Այնքան վշտից ցնցված էր ու ցնորված։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|22}}Սակայն երբեք ոչ Թեբեում և ոչ էլ | ||
| + | Տրոյայում կենդանյաց կամ մարդկանց մեջ | ||
| + | Կատաղությունն այնպես սաստիկ չի եղել, | ||
| + | |||
| + | {{տող|25}}Ինչպես տեսա երկու հոգումեջ դժգույն, | ||
| + | Որ ամենքին կծում էին, վազելով, | ||
| + | Բնից փախչող սոված խոզի մի հանգույն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|28}}Մեկըկծեց Կապոկկիոյին ծոծրակից | ||
| + | Եվ քարշ տվեց նրան, և նա, ճչալով, | ||
| + | Փորով քերեց չոր հատակը ձորակի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|31}}Արետինը, դողդողալով, ինձ ասաց. | ||
| + | «Ահա Ջաննի Սկիկկին է այդ ոգին, | ||
| + | Որ ամենքին խածատում է՝ գազազած»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|34}}«Օ՜, երանի քեզ այն մյուսը չկծեր,— | ||
| + | Ասացի ես,— բայց դու հաճիր ինձ ասել, | ||
| + | Թե ո՞վ է դա, քանի դեռ չի հեռացել»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|37}}Եվ նա ասաց. «Դա հոգին է հնօրյա | ||
| + | Այն ապիրատ ու անպատկառ Միրրայի, | ||
| + | Որ իր հոր հետ կապվեց սիրով մծղնյա։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|40}}Նա գործելու համար արարքն իր տգեղ, | ||
| + | Նմանեցրեց իրեն ուրիշ մի կնոջ. | ||
| + | Իսկ այն մյուսը, որ, տես, գնում է այնտեղ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|43}}Յուրացնելու համար հոտի տիրուհին, | ||
| + | Նմանեցրեց իրեն Բուոզո Դոնատուն, | ||
| + | Եվ թելադրեց պատշաճ կտակ նոտարին»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|46}}Երբ այն երկու կատաղիքը գնացին, | ||
| + | Որոնց վրա հառել էի հայացքն իմ, | ||
| + | Դարձա դեպի մյուս հոգիներն հոռեծին։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|49}}Տեսա մեկին, որ պիտ վինի նմանվեր, | ||
| + | Եթե լիներ նրա մարմինը կիսված | ||
| + | Երկճյուղանի ցայլքից սկսած մինչև վեր։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|52}}Ջրուռույցքը, որ նյութերով ավշային | ||
| + | Մարմնանդամներն այլանդակում է այնպես, | ||
| + | Որ դեմքը չի ներդաշնակում մեծ փորին, | ||
| + | |||
| + | {{տող|55}}Ստիպում էր նրան բացել շրթներն իր, | ||
| + | Ծյուրախտավորն ինչպես սաստիկ ծարավից | ||
| + | Բաց է անում իր շրթները կաս֊կարմիր։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|58}}«Դուք, որ ամեն տեսակ պատժից ազատ եք | ||
| + | Եվ չգիտեմ ինչու՝ Դժոխք եք ընկել,— | ||
| + | Ասաց նա մեզ,— խնդրեմ մի պահ ինձ նայեք. | ||
| + | |||
| + | {{տող|61}}Տեսեք դաժան տանջանքն Ադամ վարպետի. | ||
| + | Ես ողջությանս ինչ ուզեցի ունեցա, | ||
| + | Արդ կարոտ եմ, ավա՛ղ, ջրի մի շիթի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|64}}Առնո թափվող առվակները գլգլուն, | ||
| + | Որ հոսում են Կազենտինի լեռներից, | ||
| + | Զովացնելով ծործորները դալարուն, | ||
| + | |||
| + | {{տող|67}}Այստեղ միշտ իմ աչքի առջև են գալիս, | ||
| + | Եվ այդ պատկերն ինձ ավելի է հյուծում, | ||
| + | Քան այն ախտը, որ ինձ տաղտապ է տալիս։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|70}}Այնտեղ է, որ ես գործեցի մեղքն իմ մեծ. | ||
| + | Եվ հիմա ես այդ վայրերը հիշելով | ||
| + | Արձակում եմ հառաչանքներ դառնահեծ. | ||
| + | |||
| + | {{տող|73}}Հենց այնտեղ է Ռոմենան, ուր կեղծեցի | ||
| + | Ոսկեդրամը Մկրտիչով դրոշմված. | ||
| + | Դրա համար ես կենդանվույն այրվեցի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|76}}Բայց որպեսզի այստեղ տանջված տեսնեի | ||
| + | Գուիդոյին, Ալեսսանդրին ու եղբոր, | ||
| + | Ֆոնտե Բրանդանհոժարությամբ կտայի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|79}}Մեկն եկել է արդեն, եթե հավատամ | ||
| + | Այստեղ շրջող ստվերներին մոլեգին, | ||
| + | Բայց ի՞նչ օգուտ, անկյալ եմ ու ծանրանդամ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|82}}Եթե գոնե այնքան թեթև լինեի, | ||
| + | Որ շարժվեի մի մատնաչափ մի դարում, | ||
| + | Վաղուց արդեն ես ճանապարհ կընկնեի | ||
| + | |||
| + | {{տող|85}}Որոնելու նրան մարդկանց մեջ այս պիղծ, | ||
| + | Թեպետև այս ձորը ունի կես մղոն | ||
| + | Լայնություն և տասնմեկ մղոն շրջագիծ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|88}}Ես այստեղ եմ ընկած նրանց պատճառով. | ||
| + | Նրանց համար ես կտրեցի ֆլորին | ||
| + | Երեք կարատ այլ մետաղի խառնուրդով»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|91}}Եվ ես նրան. «Այն երկուսըովքե՞ր են, | ||
| + | Որ պառկած են քո աջ կողմում իրար կից, | ||
| + | Եվ արձակում ծուխ֊գոլորշի մեղմորեն»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|94}}Պատասխանեց. «Երբ այս ձորը ընկա ես, | ||
| + | Նրանց այդպես անշարժ գտա, և կարծեմ | ||
| + | Նրանք պետք է այդպես մնան մշտապես։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|97}}Մեկն այն կինն է, որ զրպարտեց Հովսեփին. | ||
| + | Իսկ այն մյուսը Սինոննէ՝ հույն խաբեբան. | ||
| + | Սուր տենդից են արձակում այդ գոլորշին»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|100}}Երկրորդը, որ լցվեց սաստիկ զայրույթով, | ||
| + | Երբ իր մասին այս որակումը լսեց, | ||
| + | Նրա պրկված փորին զարկավ բռունցքով։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|103}}Հարվածից փորն հնչեց ինչպես մի թմբուկ. | ||
| + | Իսկ Ադամը խփեց նրա երեսին | ||
| + | Մի հարվածով նույնքան ուժգին ու դիպուկ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|106}}Ապա ասաց. «Շարժվել կարող չեմ թեև | ||
| + | Իմ ծանրացած անդամների պատճառով, | ||
| + | Բայց խփելու համար ունեմ ազատ թև»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|109}}Եվ հույնը. «Դու դեպի խարույկ գնալիս | ||
| + | Քո ձեռքն այդպես ժիր չէր, սակայն այդպես էր, | ||
| + | Եվ ավելի գուցե, դրամ կտրելիս»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|112}}Եվ ցնփորը. «Այդ բանում դու իրավ ես, | ||
| + | Սակայն այդպես ճշմարտախոս չեղար դու, | ||
| + | Երբ Տրոյայում ճշմարիտը հարցրին քեզ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|115}}Եվ հույնը. «Ես խոսք կեղծեցի, դու՝ դրամ. | ||
| + | Իմ հանցանքը մեկն է, քոնը այնքան շատ, | ||
| + | Որ դու անցար սատանայից էլ անգամ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|118}}Հաստափորը պատասխանեց. «Ուխտադրուժ, | ||
| + | Դու հիշիր ձին և տանջըվիր ամոթից, | ||
| + | Զի դա թողեց բոլորի մեջ հոռի հուշ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|121}}«Դու էլ տանջվիր,— ասաց հույնը,— ծարավից, | ||
| + | Եվ դրանից ճաքի լեզուդ, փորը քո | ||
| + | Փքվել է ու դառել տակառ ջրալից»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|124}}Դրամանենգն այնժամ ասաց զայրալի. | ||
| + | «Բերանըդ լոկ չար խոսելու է բացվում, | ||
| + | Ճիշտ է, թե ես ծարավ եմ ու ջրով լի, | ||
| + | |||
| + | {{տող|127}}Քեզ էլ այրում, տանջում է տենդը կիզիչ. | ||
| + | Եվ առաջին կանչին պիտի վազեիր | ||
| + | Լափլիզելու ջինջ հայելին Նարգիսի»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|130}}Նրանց խոսքերն ուշով լսում էի ես, | ||
| + | Երբ ինձ վարպետս զգուշացրեց. «Լսիր դեռ. | ||
| + | Քիչ մնաց, որ նեղանայի պիտի քեզ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|133}}Զգալով որ նա խոսում էր բարկությամբ, | ||
| + | Դարձա նրան մի այնպիսի ամոթով, | ||
| + | Որ տակավին ես հիշում եմ դառնությամբ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|136}}Եվ ինչպես նա, ով տեսնում է վատ երազ, | ||
| + | Եվ ուզում է, որ դա երազ էլ մնա, | ||
| + | Ինչպես մի բան անհնարին ու անհաս, | ||
| + | |||
| + | {{տող|139}}Այսպես էի ես՝ անկարող խոսելու. | ||
| + | Ուզում էի ինձ չքմեղել, բայց արդեն | ||
| + | Ինձ չքմեղում էի առանց գիտնալու։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|142}}Վարպետս ասաց. «Մեծ հանցանքներ դրանից | ||
| + | Արձակվում են նվազ ամոթ զգալով, | ||
| + | Ուստի վանիր քո խռովքը քեզանից։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|145}}Բայց եթե դու ընկնես ուրիշ մի առթիվ | ||
| + | Այդօրինակ բանակռվող մարդկանց մեջ, | ||
| + | Ապա պետք է պախարակեմ քեզ խստիվ. | ||
| + | |||
| + | {{տող|148}}Ստոր տենչ է լսել նման բանավեճ»։ | ||
| + | </poem> | ||
| + | |||
| + | === Երգ երեսունմեկերորդ === | ||
| + | |||
| + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | ||
| + | {{տող|1}}Այն լեզուն, որ ինձ խոցել էր այնպես հույժ, | ||
| + | Որ փոխվել էր նույնիսկ գույնը իմ դեմքի, | ||
| + | Այդ էլ դրեց վերքիս վրա դեղաբույժ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|4}}Աքիլլեսի և հոր նիզակը այսպես | ||
| + | Սուր խոցեր էր նախ պատճառում, ասում են, | ||
| + | Ապա բուժում նույն խոցերը փութապես։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|7}}Մենք հեռացանք վերջին ձորից չարաշուք. | ||
| + | Եվ, անցնելով եզրաթմբի վրայով, | ||
| + | Գնում էինք առաջ լուռ ու անշշուկ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|10}}Այնտեղ լույսը այնքան թույլ էր և աղոտ, | ||
| + | Որ իմ առջև հազիվ էի ես տեսնում, | ||
| + | Բայց լսեցի շեփորի ձայն մի պոռոտ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|13}}Որոտումից ավելի գոռ և ուժգին. | ||
| + | Եվ ուղղությանն հետևելով այդ ձայնի՝ | ||
| + | Հայացքս ընկավ կետի վրա մի ներքին։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|16}}Այն ողբալի կոտորածի ժամանակ, | ||
| + | Երբ Կառլոս Մեծն իր սուրբ փաղանգը կորցրեց, | ||
| + | Օռլանդն այնպես չհնչեցրեց փող֊կոչնակ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|19}}Եվ նայելով ձայնի կողմը ես ուղեղ, | ||
| + | Տեսա կարծես աշտարակներ բարձրաբերձ, | ||
| + | Եվ ես. «Վարպե՛տ, այդ ի՞նչ քաղաք է այդտեղ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|22}}Եվ նա. «Դու այս օդի միջով աղջամուղջ | ||
| + | Քո հայացքը շատ հեռուն ես արձակում, | ||
| + | Դրա համար մոլորվում ես կարի լուրջ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|25}}Երբ մոտենաս, դու կտեսնես թե ինչպես | ||
| + | Պատրվում է տեսողությունը հեռվից. | ||
| + | Հիմա հարկ է, որ դու մի քիչ շտապես»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|28}}Ապա հարեց մեղմ բռնելով իմ ձեռքից. | ||
| + | «Որպեսզի բանն արտասովոր չթվա, | ||
| + | Հարկ է, որ դա տեղեկանաս այժմյանից, | ||
| + | |||
| + | {{տող|31}}Որ հսկա են նրանք, ոչ թե աշտարակ. | ||
| + | Պորտից ներքև նրանք սուզված են հորում | ||
| + | Եվ նրա շուրջ կազմում են լայն շրջանակ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|34}}Ինչպես մեգը երբ փարատվում է քիչ֊քիչ, | ||
| + | Տակավ աչքերն սկսում են որոշել | ||
| + | Այն, ինչ ծածկում է գոլորշին պարփակիչ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|37}}Այսպես որքան հորին էինք մոտենում | ||
| + | Այդ հոծ ու մութ օդի միջով, այնքան իմ | ||
| + | Ահն աճում էր և իմ պատրանքը ցնդում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|40}}Եվ ինչպես որ Մոնտերեջոն, բարձունքին, | ||
| + | Պսակում են աշտարակներ բարձրաբերձ, | ||
| + | Այսպես ջրհորն եզրապատող ափունքին | ||
| + | |||
| + | {{տող|43}}Ցցվել էին Հսկաներըահավոր, | ||
| + | Որոնց Զևսը սպառնում է տակավին, | ||
| + | Երբ երկնքից որոտում է ահագոռ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|46}}Ահա արդեն տեսնում էի ես մեկի. | ||
| + | Դեմքն ու կուրծքը և որովայնն ահագին | ||
| + | Եվ կողերից կախված թևերն երկակի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|49}}Բնությունըանշուշտ շատ լավ բան արեց, | ||
| + | Երբ դադարեց նման հրեշներ ստեղծել | ||
| + | Եվ Մարսի այդ մարտիկներին վերացրեց. | ||
| + | |||
| + | {{տող|52}}Եվ եթե դեռ ստեղծում է կետ ու փիղ, | ||
| + | Ապա ով որ կշռադատի նրբորեն, | ||
| + | Դա կգտնի ավելի ճիշտ և ուղիղ. | ||
| + | |||
| + | {{տող|55}}Վասնզի եբբ խելքն ու միտքը բանական | ||
| + | Միանում են չար կամքին ու բիրտ ուժին, | ||
| + | Դրանց հանդեպ մարդ մնում է անպաշտպան։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|58}}Նրա դեմքը այնպես լայն էր ու երկայն, | ||
| + | Ինչպես կոնը Սուրբ Պետրոսի՝ Հռոմում. | ||
| + | Եվ մարմինն էլ մեծ էր դրա համաձայն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|61}}Մեջքից ներքև ջրհորի մեջ էր թեև, | ||
| + | Բայց դրսից դեռ այնքան բան էր երևում, | ||
| + | Որ հասնելու համար գլխին իր պարթև | ||
| + | |||
| + | {{տող|64}}Երեք ֆրիզոն չէին լինի բավական. | ||
| + | Քանզի պորտից մինչև անրակը նրա | ||
| + | Տեսնում էի երեսուն թիզ իսկական։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|67}}«Ռաֆել մայի ամեք իզաբի ալմի»,— | ||
| + | Ահեղ ձայնով գոչեց բերանն այն վայրագ, | ||
| + | Որին քաղցըր սաղմոս ասել չէր սազի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|70}}Եվ վարպետըս նրան. «Հոգի անոպա, | ||
| + | Փչիր փողդ ու հանգստացիր դրանով, | ||
| + | Երբ քեզ բռնի կատաղության մի նոպա։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|73}}Խառնակ հոգի, պարանոցըդ շոշափիր, | ||
| + | Եվ կգտնես շիկափոկը շեփորիդ, | ||
| + | Որ պատում է ամբողջ կուրծքըդ լայնածիր»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|76}}Եվ ապա ինձ. «Նա ինքն իրեն է մատնում. | ||
| + | Նա Նեմբրոթնէ, որի մտքի համար խոլ | ||
| + | Արդ մի լեզու չի գործածվում աշխարհում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|79}}Թողնենք նրան, հետը իզուր ենք խոսում. | ||
| + | Նրա համար ամեն լեզու այնպես է | ||
| + | Ինչպես իրը, որ ոչ ոք չի հասկանում»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|82}}Մենք անցնելով ճանապարհով մատչելի՝ | ||
| + | Ձախ թեքվեցինք և քիչ հեռու մենք գտանք | ||
| + | Մի այլ Հսկա, հաղթ ու վայրագ ավելի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|85}}Չգիտեմ, թե նա զսպված էր ո՛ւմ ձեռքով, | ||
| + | Ձախ բազուկը կրծքի վրա էր կապված, | ||
| + | Մինչդեռ աջը թիկունքին՝ մի շղթայով, | ||
| + | |||
| + | {{տող|88}}Որ կախված էր պարանոցից հաղթանդամ | ||
| + | Եվ պորտից վեր երևացող մարմնի շուրջ | ||
| + | Պարուրաձև փաթաթվել էր հինգ անգամ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|91}}Վարպետս ասաց. «Այս գոռոզը կամեցավ | ||
| + | Ուժը չափել ամենազոր Զևսի հետ | ||
| + | Եվ հատուցումն ըստ արժանվույն ստացավ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|94}}Նա Ֆիալտնէ, Հսկաներից մեկը այն, | ||
| + | Որ գրոհով աստվածներին վախեցրին. | ||
| + | Է՛լ չի շարժում բազուկներն իր հաղթ ու լայն»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|97}}Ես ասացի. «Եթե հնար է, վարպե՛տ, | ||
| + | Թույլ տուր տեսնեմ իմ սեփական աչքերով | ||
| + | Բրիարեսինվիթխարի ու անհեթեթ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|100}}Պատասխանեց. «Նախ կտեսնես Անթեյին, | ||
| + | Որ խոսում է ու կապված չէ շղթայով. | ||
| + | Նա կտանի մեզ հատակը անդունդի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|103}}Քո ուզածը այստեղից շատ է հեռու. | ||
| + | Նա կապված է և այնպես է, ինչպես սա, | ||
| + | Միայն դեմքով ավելի է ահարկու»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|106}}Մի աշտարակ երբեք այնպես ուժգնորեն | ||
| + | Չի ցընցըվել երկրաշարժից ահավոր, | ||
| + | Ինչպես ցնցվեց Հսկա Ֆիալտը մեկեն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|109}}Ինձ համակեց այնժամ սոսկումը մահվան. | ||
| + | Եվ եթե ես չտեսնեի կապերն իր, | ||
| + | Ինձ կսպաներ անշուշտ երկյուղըս միայն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|112}}Այն ատեն մենք առաջացանք աննկուն | ||
| + | Եվ մոտեցանք Անթեյին, որ հորից դուրս | ||
| + | Մինչև վիզը երևում էր հինգ կանգուն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|115}}«Օ՜ դու, որ այն դաշտահովտում բարեբաստ, | ||
| + | Ուր Սկիպիոնն արժանացավ փառքերի, | ||
| + | Երբ ջախջախեց Հաննիբալին անզգաստ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|118}}Իբրև ավար շատ առյուծներ ձեռք բերիր, | ||
| + | Եվ որ եթե, ինչպես կարծում են ոմանք, | ||
| + | Եղբայրներիդհետ մեծ մարտում լինեիր, | ||
| + | |||
| + | {{տող|121}}Երկրի որդիք կտանեին հաղթանակ. | ||
| + | Խնդրեմ մեզ տար դեպի հատակն անդունդի, | ||
| + | Ուր Կոկիտը ցրտից սառած է համակ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|124}}Է՛լ չդիմենք Տիտոնին կամ Տիֆոնին. | ||
| + | Սա կարող է քեզ արժանին հատուցել. | ||
| + | Զիջանիր մեզ, քիթ ու մռութ մի՛ անի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|127}}Սա կարող է քեզ աշխարհում հռչակել, | ||
| + | Քանզի ողջ է և դեռ կապրի ընդերկար, | ||
| + | Եթե Տերը չուզի նրան վաղ կանչել»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|130}}Այսպես ասաց իմ վարպետը Հսկային. | ||
| + | Սա բացավ ու նրան պարզեց թևերն իր, | ||
| + | Որոնց ուժը քաջ հայտնի էր Հերակլին։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|133}}Եվ երբ գրկված զգաց Վիրգիլը ինքզինք, | ||
| + | Դեպ ինձ դիմեց. «Մոտեցիր, որ քեզ գրկեմ». | ||
| + | Եվ երկուսով մենք մի կապոց կազմեցինք։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|136}}Ինչպես եթե Կարիզենդինմարդ նայի, | ||
| + | Երբ ամպեր են անցնում նրա վրայից, | ||
| + | Կկարծի, թե պիտի թեքվի ու ընկնի, | ||
| + | |||
| + | {{տող|139}}Այսպես Անթեյն ինձ երևաց արդ մի պահ, | ||
| + | Երբոր նրա թեքվելն էի ես տեսնում. | ||
| + | Եվ ես վախից պիտ ընտրեի այլ ճամփա։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|142}}Բայց նա մեզ մեղմ դրեց վիհի հատակին, | ||
| + | Ուր խոթված են Սադայելը և Հուդան. | ||
| + | Եվ ապա նա շտկվելով փութագին, | ||
| + | |||
| + | {{տող|145}}Ուղիղ կանգնեց նավակայմի ճիշտ նման։ | ||
| + | </poem> | ||
| + | |||
| + | === Երգ երեսուներկուերորդ === | ||
| + | |||
| + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | ||
| + | {{տող|1}}Եթե տաղեր ունենայի խժալուր, | ||
| + | Ինչպես վայել էր այս տխուր խոռոչին, | ||
| + | Ուր հենվում են պարունակներն ընդհանուր, | ||
| + | |||
| + | {{տող|4}}Կարող էի մտքիս հյութը լավ քամել, | ||
| + | Բայց քանի որ պակասում են այդպիսիք, | ||
| + | Սկսում եմ վարանումով ես պատմել. | ||
| + | |||
| + | {{տող|7}}Քանզի խաղ չէ և կամ ձեռնարկ մի պարապ՝ | ||
| + | Նկարագրել տիեզերքը ի հիմանց | ||
| + | Մի լեզվով, որ թոթովում է «մամ» ու «պապ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|10}}Բայց այն Մուսայք, որ օգնեցին Անֆիոնին. | ||
| + | Պարսպելու Թեբեն, այստեղ ինձ կօգնեն, | ||
| + | Որ խոսքերըս համազորեն իմ նյութին։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|13}}Օ՛ հոռեգույն արարածներ չարասուն, | ||
| + | Որոնց մասին նույնիսկ դժվար է խոսել, | ||
| + | Լավ էր երկրում դուք լինեիք անասուն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|16}}Երբ մեզ գտանք մութ ջրհորի հատակին, | ||
| + | Այն Հսկայի ոտքերից էլ ստորև, | ||
| + | Եվ մինչ նայում էի բարձըր պատերին, | ||
| + | |||
| + | {{տող|19}}Ես լսեցի մեկի խոսքերն հետևյալ. | ||
| + | «Զգույշ եղիր, որ ոտնակոխ դու չանես | ||
| + | Գլուխները եղբայրներիսողբացյալ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|22}}Ես, հակվելով, տեսա տակն իմ ոտների | ||
| + | Մի սառած լիճ, որ իր սառցե ծածկույթով | ||
| + | Նմանվում էր ապակիի, քան ջրի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|25}}Ավստրիայում, սաստիկ ձմռան ժամանակ, | ||
| + | Դանուբն այնպես չի ծածկվել հաստ շերտով, | ||
| + | Կամ Տանայիսնհեռավոր ցուրտ երկնի տակ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|28}}Ինչպես սա է. արդ Տամբեռնիկըև կամ | ||
| + | Պիետրապանանեթե վրան փուլ գային, | ||
| + | Նա չէր հանի մի ճթթոցի ձայն անգամ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|31}}Ինչպես գորտը դունչը ջրից դուրս հանած | ||
| + | Կոկռում է, այն ժամանակ մանավանդ, | ||
| + | Երբ գեղջկուհին հնձում է արտն իր հասած, | ||
| + | |||
| + | {{տող|34}}Այսպես այստեղ ստվերները տխրատես | ||
| + | Մինչև վիզը սուզված էին սառցի մեջ | ||
| + | Եվ կափկափում ատամները սագի պես։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|37}}Յուրաքանչյուրն իր դեմքը ցած էր պահում. | ||
| + | Բերանները ցրտի, աչքերը սրտի. | ||
| + | Տվայտանքի մասին էին վկայում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|40}}Երբ հայացքըս ես ուղղեցի քիչ հեռու, | ||
| + | Ներքև տեսա երկու հոգիայնքան կիպ, | ||
| + | Որ մազերը խառնվել էին իրարու։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|43}}«Դուք, որ միմյանց այդպես կպել եք ամուր, | ||
| + | Ասեք՝ ո՞վ եք»,— ասացի ես։ Եվ նրանք | ||
| + | Ինձ հառեցին այնժամ հայացքն իրենց սուր։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|46}}Արցունքները, լցված նրանց աչքերում, | ||
| + | Կաթկթեցին, ապա նորից սառելով, | ||
| + | Քարացան ու կպան նրանց կոպերում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|49}}Երկու փայտեր կեսով իրար չկպան | ||
| + | Այդպես ամուր։ Եվ դրանից կատաղած | ||
| + | Հարու տվին նոխազների ճիշտ նման։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|52}}Մի ուրիշը, որ ականջներն էր կորցրել | ||
| + | Ցրտությունից, կոր ի գլուխ ինձ ասաց. | ||
| + | «Աչքերդ ինչո՞ւ մեր վրա ես դու հառել։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|55}}Այն երկուսը, որ տեսնում ես, եղբայր են. | ||
| + | Նրանք իրենց հայր Ալբերտից ստացան | ||
| + | Բիզենցիոյի հովտի կայքերն համորեն. | ||
| + | |||
| + | {{տող|58}}Բայց դու ամբողջ շրջանակում Կայենի | ||
| + | Չես հանդիպի այլոց, որոնք լինեին | ||
| + | Սառույցի մեջ խրման այնքան արժանի. | ||
| + | |||
| + | {{տող|61}}Ոչ նա, որի կուրծքն ու ստվերը մինչև | ||
| + | Ծակեց Արթուրն իր տեգի մեկ հարվածով, | ||
| + | Ոչ Ֆոկաչչան, ոչ էլ սա, որ իմ առջև | ||
| + | |||
| + | {{տող|64}}Գլխով ցցվել֊խափանել է թմբի պես. | ||
| + | Նա կոչվում է Մասկերոնի Սասոլո. | ||
| + | Տոսկանայից պետք է նրան ճանաչես։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|67}}Եվ որպեսզի քեզ ամեն ինչ պարզ լինի, | ||
| + | Գիտցիր, որ ես Կամիչոն դե՚ Պացցինեմ. | ||
| + | Սպասում եմ ինձնից վատթար Կառլինին»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|70}}Ապա տեսա ցրտից կապտած, սևացած | ||
| + | Բազում դեմքեր, և ես սարսուռ եմ զգում | ||
| + | Ու կզգամ միշտ, երբ տեսնեմ լիճ մի սառած։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|73}}Եվ մինչ դեպի կենտրոնէինք մենք գնում, | ||
| + | Ուր ձգվում են ծանրությունները բոլոր, | ||
| + | Եվ մինչ դողում էի հավերժ սառույցում, | ||
| + | |||
| + | {{տող|76}}Դիտմամբ էր, թե դիպվածաբար, չգիտեմ, | ||
| + | Բայց անցնելիս գլուխների միջով այն, | ||
| + | Ոտքով զարկի մեկի գանգինձառադեմ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|79}}Նա ողբալով գոչեց. «Ինչո՞ւ ես զարկում. | ||
| + | Թե չես եկել ծանրացնելու պատիժն իմ | ||
| + | Մոնտապերտու համար, է՞ր ես ինձ լլկում»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|82}}Եվ ես. «Վարպե՛տ, այստեղ մի քիչ սպասիր, | ||
| + | Որ ես նրա մասին կասկածս ստուգեմ. | ||
| + | Հետո որքան կկամենաս՝ շտապիր»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|85}}Կանգնեց վարպետս. և այն հոգուն այնժամ ես, | ||
| + | Որը դեռ ինձ նզովում էր, ասացի. | ||
| + | «Ո՞վ ես դու, որ նախատում ես ինձ այդպես»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|88}}«Իսկ դու ո՞վ ես, որ գլուխները մերոնց | ||
| + | Կոխկրտում ես Անտենորում,— ասաց նա,— | ||
| + | Ողջ լինեիր, մեզ չէի՞ր տա ծանըր խոց»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|91}}«Այո ողջ եմ,— տվի նրան պատասխան,— | ||
| + | Եվ եթե դա երկրում ուզում ես հիշվել, | ||
| + | Քեզ կհիշեմ, երբ ավարտեմ այս ճամփան»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|94}}Եվ նա ասաց. «Ճիշտ հակառակն եմ ուզում. | ||
| + | Շուտ հեռացի՛ր և գլուխըս մի՛ տանիր. | ||
| + | Դու չգիտես շողոքորթել այս մարզում»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|97}}Ես բռնեցի այնժամ նրա ծոծրակից | ||
| + | Եվ ասացի. «Պետք է անունդ ինձ ասես, | ||
| + | Թե ոչ մազերդ ես կպոկեմ քո գանգից»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|100}}Եվ նա ասաց. «Բոլոր մազերս էլ պոկես, | ||
| + | Քեզ չեմ ասի, չեմ հայտնի, թե ես ով եմ, | ||
| + | Թեկուզ հազար անգամ գլխիս դու թակես»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|103}}Մազերն արդեն իմ ձեռքի մեջ ոլորած, | ||
| + | Մի խոշոր փունջ քաշեցի, ու պոկեցի. | ||
| + | Իսկ նա ցավից աղաղակեց ու ոռնաց։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|106}}Հանկարծ մեկը գոռաց. «Բոկկա՛, ի՞նչ ունես. | ||
| + | Ծնոտիդ ձայնն հերիք, չէ՞, որ հիմա էլ | ||
| + | Կաղկանձում ես. արդ ո՞ր դևն է տանջում քեզ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|109}}Ես ասացի. «Լռի՛ր, ստո՛ր դավաճան, | ||
| + | Վերև երկրում պիտի պատմեմ, համոթ քեզ, | ||
| + | Ինչ որ գիտեմ ես քո մասին իրական»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|112}}«Գնա՛, պատմի՛ր,— ասաց,— ինչ որ ուզում ես. | ||
| + | Բայց պատմիր և մեղավորի մասին այն, | ||
| + | Որ շտապեց իմ անունը հայտնել քեզ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|115}}Ֆրանսացոց փողն է քավում այստեղ նա, | ||
| + | Ասա՝ տեսա Դուերայինես այնտեղ, | ||
| + | Ուր տանջվում են դավաճաններն անխնա։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|118}}Եթե հարցնեն՝ այնտեղ ով կա տակավին, | ||
| + | Ահավասիկ քո կողքին է Բեկկերիան, | ||
| + | Որի վիզը ֆլորենտացիք կտրեցին։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|121}}Քիչ հեռու են Գանելլոնըև Ջաննի | ||
| + | Սոլդանիերին, Տեբալդելլո Ձամբրազին. | ||
| + | Սա վաճառեց իր Ֆայենցան հայրենի»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|124}}Արդեն նրան թողել էինք ու անցել, | ||
| + | Երբ ես տեսա երկու հոգի սառցասույզ, | ||
| + | Որից մեկը մյուսին գլխարկ էր դարձել։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|127}}Եվ ինչպես որ սովածը հաց է կծում, | ||
| + | Այսպես մեկը մյուսին կրծում էր այնտեղ, | ||
| + | Ուր ուղեղը ծոծրակին է հարակցում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|130}}Եվ կամ ինչպես Տիդեոսըվշտահար | ||
| + | Կրծեց գանգը Մենալիպի թեբեցի, | ||
| + | Այսպես մեկը մյուսի գանգն էր կրծում հար։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|133}}«Դո՛ւ, որ այդպես գազանային նշանով | ||
| + | Դրա վրա քո ոխն ու մաղձն ես թափում, | ||
| + | Ասա՛ պատճառն,— ասացի ես,— պայմանով, | ||
| + | |||
| + | {{տող|136}}Որ եթե դու իրավամբ ես կսկծում, | ||
| + | Ճանաչելով, թե ով ես դու և ով նա, | ||
| + | Քեզ աշխարհում կանեմ արդար հատուցում, | ||
| + | |||
| + | {{տող|139}}Քանի լեզուս անկապտելի կմնա»։ | ||
| + | </poem> | ||
| + | |||
| + | === Երգ երեսուներեքերորդ === | ||
| + | |||
| + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | ||
| + | {{տող|1}}Նա բարձրացրեց բերանն ահեղ ճարակից, | ||
| + | Ապա սրբեց մազերովը այն գլխի, | ||
| + | Որ կրծել էր արդեն տակավ ծոծրակից։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|4}}Հետո սկսեց. «Ուզում ես, որ վերապրեմ | ||
| + | Ծանըր վիշտըս, որի հուշն իսկ դժնդակ | ||
| + | Ճնշում է ինձ, ուր մնաց որ այն պատմեմ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|7}}Բայց խոսքերըս եթե պետք է նախատեն | ||
| + | Դավաճանին, որին կրծում եմ այստեղ, | ||
| + | Ես կպատմեմ ու կարտասվեմ նույն ատեն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|10}}Ես չգիտեմ, թե ով ես դու և ինչպես | ||
| + | Եկար այստեղ, բայց, դատելով քո լեզվից, | ||
| + | Դա անկասկած ֆլորենտացի կլինես։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|13}}Արդ իմացիր, որ Ուգոլինկոմսն եմ ես, | ||
| + | Իսկ սա՝ ավագ եպիսկոպոս Ռուջջերն է. | ||
| + | Հիմա կասեմ, թե ինչու ենք կիպ այսպես։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|16}}Թե ես ինչպես սադրանքներով նրա չար | ||
| + | Կալանվեցի և հուսկ հետո մահացա, | ||
| + | Դա հայտնի է և հարկ չկա ասել ճառ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|19}}Բայց այն, ինչ որ դու իմացած չես լինի, | ||
| + | Այն, թե ինչպես մահըս եղավ ահավոր, | ||
| + | Ես կպատմեմ, որ չմնա դա գաղտնի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|22}}Նեղ բացվածքի միջով բերդի խավարչտին, | ||
| + | Որ այն օրից Սովի Բերդ է հորջորջվել, | ||
| + | Եվ ուր շատեր կբանտարկվեն տակավին, | ||
| + | |||
| + | {{տող|25}}Տեսել էի շատ լուսիններ արդեն վառ, | ||
| + | Երբ ես տեսա չարագուշակ մի երազ, | ||
| + | Որ գալիքի քողը բացավ ինձ համար։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|28}}Երազիս մեջ սա շների հետ որսկան | ||
| + | Հալածում էր գայլին ու իր ձագերին | ||
| + | Դեպի լեռն այն, որ կանգնած է անսասան | ||
| + | |||
| + | {{տող|31}}Իմ Պիզայի ու Լուկկայի միջև դիք. | ||
| + | Այդ ոհմակում վազում էին առջևից | ||
| + | Գուալանդիք, Լաֆրանկիք ու Սիսմոնդիք։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|34}}Հայր ու որդիք երկար վազքից հոգնեցին։ | ||
| + | Պառականներն ետևներից հասնելով | ||
| + | Ժանիքները նրանց կողը խրեցին։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|37}}Երբ զարթնեցի առավոտյան մոտերքին, | ||
| + | Ես լսեցի, որ որդիքըսքնի մեջ | ||
| + | Ճչում էին ու հաց հայցում լալագին։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|40}}Շատ անգութ ես, եթե հանգիստ լսում ես | ||
| + | Նախաբանն այս սրտակեղեք պատմության, | ||
| + | Թե չես հուզվում, ապա ի՞նչ է հուզում քեզ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|43}}Զարթնել էին արդեն և մոտ էր ժամն այն, | ||
| + | Երբ բանտապանն ուտելիք էր բերում մեզ. | ||
| + | Մենք բոլորըս դողում էինք նույն ժամայն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|46}}Եվ ես հանկարծ լսեցի, որ մեր ներքին | ||
| + | Մեխում էին դուռը բերդի ահավոր. | ||
| + | Լուռ նայեցի այնժամ որդվոցըս դեմքին։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|49}}Ես, քարացած, չէի լալիս, իսկ նրանք | ||
| + | Լալիս էին։ Հուսկ Անսելմիկս ինձ ասաց. | ||
| + | «Հա՛յր, ինչո՞ւ ես դու ինձ նայում այդ տեսակ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|52}}Բայց չլացի, պատասխան էլ չտվի, | ||
| + | Այն օրն ամբողջ ու գիշերը վերանաս, | ||
| + | Մինչև հաջորդ օրը ծագումն արևի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|55}}Հենց որ լույսի թույլ ու աղոտ մի ճաճանչ | ||
| + | Ներս թափանցեց զնդանի մեջ չարաշուք, | ||
| + | Չորս դեմքի մեջ տեսա պատկերս հուզատանջ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|58}}Ես ձեռքերըս խածի ցավից անմեկին. | ||
| + | Կարծելով որ քաղցից էի այդ անում, | ||
| + | Նրանք չորսով ընդոստ ոտքի կանգնեցին | ||
| + | |||
| + | {{տող|61}}Ու ասացին. «Հա՛յր, ծանըր չէ մեզ համար, | ||
| + | Եթե ուտես մեզ, որդվոցըդ. դու տվիր, | ||
| + | Դու էլ վերցրու մեր մարմիններն այս թշվառ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|64}}Հանդարտվեցի, որ ավելի չհուզվեն։ | ||
| + | Լուռ մնացինք այն օրն ու օրն հետևյալ։ | ||
| + | Ահ, ինչո՞ւ մեզ կուլ չտվիր, հող ժանտկեն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|67}}Այնուհետև, երբ չորրորդ օրը հասավ, | ||
| + | Գադդոս ընկավ ոտքերիս տակ, հծծելով. | ||
| + | «Հա՛յր իմ, օգնի՛ր» և տեղնուտեղ մահացավ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|70}}Եվ ես, ինչպես դու ինձ տեսնում ես հիմա, | ||
| + | Տեսա ինչպես հաջորդ երկու օրերում | ||
| + | Մյուս երեքը մեկ֊մեկ ընկան սովամահ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|73}}Ես, արդեն կույր, շոշափեցի բոլորին | ||
| + | Եվ երկու օր աղիողորմ կանչեցի. | ||
| + | Ապա քաղցը հաղթեց վշտին իմ խորին»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|76}}Երբ նա լռեց, կատաղությամբ մի անմար | ||
| + | Վերսկսեց կրծել կառափն ապիրատ, | ||
| + | Որը կարծր էր, ինչպես ոսկրը շան համար։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|79}}Ա՛յ դու Պիզա, դու նախատինք մշտապես | ||
| + | Այն գեղեցիկ երկրի, ուր si են հնչում, | ||
| + | Եվ եթե այլք դանդաղում են պատժել քեզ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|82}}Օն թող շարժվեն Կապրարան ու Գորգոնան. | ||
| + | Եվ Առնոյի գետաբերանը փակեն, | ||
| + | Որ խեղդըվեն բնակիչներդ անպիտան։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|85}}Զի Ուգոլինն եթե անուն էր հանել | ||
| + | Դավաճանի՝ ամրոցներիդ հանձնումով, | ||
| + | Դու պետք չէիր նրա որդվոց սպանել։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|88}}Անմեղ էին ու դեռատի հասակում | ||
| + | Ուգուչչոնն ու Բրիգատան, նոր Թեբե, | ||
| + | Եվ այն երկուսն, որ հիշվեցին այս երգում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|91}}Մենք շարժվելով եկանք անդ, ուր լիճը սառ | ||
| + | Ներկալել էր մի այլ խմբի մեղապարտ, | ||
| + | Որոնց դեմքը ետ էր թեքված, ոչ թե վար։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|94}}Անդ արտասուքն իսկ արտասվել չէր թողնում. | ||
| + | Եվ աչքի մեջ հանդիպելով արգելքի՝ | ||
| + | Ետ էր դառնում ու տանջանքը սաստկացնում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|97}}Զի առաջին արտասուքները տխուր | ||
| + | Լցվում էին շիթ֊շիթ աչքի խոռոչում | ||
| + | Եվ քարանում, ինչպես բյտրեղ ամրակուռ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|100}}Թեև դեմքըս ցրտից դաժան ու դժնի | ||
| + | Կորցըրել էր զգայությունն իր բոլոր, | ||
| + | Ինչպես լիներ կոշտացած մասը մարմնի, | ||
| + | |||
| + | {{տող|103}}Բայց ես, կարծես, ինչ֊որ քամի զգացի, | ||
| + | Ուստի հարցրի. «Ի՞նչ քամի է սա, վարպե՛տ. | ||
| + | Չէ՞ որ այստեղ չկա ոչ մի գոլորշի»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|106}}Եվ նա ասաց. «Շուտով այնտեղ կլինես, | ||
| + | Ուր գտնելով պատասխանը քո հարցի, | ||
| + | Դու կիմանաս քամու պատճառն հայտնապես»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|109}}Սառույցի մեջ սուզված մեկը գոչեց մեզ. | ||
| + | «Ո՛վ հոգիներ, որ եղել եք այնքան չար, | ||
| + | Որ տանջանքի վերջին վայրն են ղրկել ձեզ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|112}}Այս կարծըր քողնհանեցեք իմ աչքերից, | ||
| + | Որպեսզի ես պոռթկամ վիշտը կմ սրտի, | ||
| + | Նախքան սառելն իմ արցունքները նորից»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|115}}Եվ ես նրան. «Ես քո աչքը կբանամ, | ||
| + | Եթե ասես ով ես. եթե դա չանեմ, | ||
| + | Թող այս սառցի խոր հատակը ես գնամ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|118}}Պատասխանեց. «Ես Ալբերիգ եղբայրնեմ, | ||
| + | Վատ այգիից միրգ բերողը, և այստեղ | ||
| + | Ստանում եմ արմավ թուզի փոխարեն»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|121}}«Ի՛նչ,— ասացի,— դու մահացած չե՞ս իրավ»։ | ||
| + | Եվ նա ասաց. «Դեռ ոչ, և ես չգիտեմ, | ||
| + | Թե աշխարհում իմ մարմինը ինչ եղավ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|124}}Այս Պտղոմյաննայն հատկությամբ է օժտված, | ||
| + | Որ շատ հաճախ հոգին ընկնում է այստեղ, | ||
| + | Ատրոպոսընրան կյանքից չխզած։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|127}}Բայց որպեսզի դու ավելի շտապես | ||
| + | Ինձ ազատել արցունքներից քարացած, | ||
| + | Իմացիր, որ հենց որ մեկը, ինչպես ես, | ||
| + | |||
| + | {{տող|130}}Դավ է գործում, իսկույն մարմնի մեջ նրա | ||
| + | Դև է մտնում և այն վարում հոգու տեղ, | ||
| + | Մինչև նրա ժամանակը լրանա։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|133}}Նա ընկնում է այս ջրհորի խորքը խոր։ | ||
| + | Գուցե երկրում կա մարմինը դեռ նրա, | ||
| + | Ով իմ ետև սրսփում է ակնկոր։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|136}}Դու կիմանաս նրան, եթե նորեկ ես. | ||
| + | Նա կոչվում է Բրանկա դ՚Օրիավաղուց է, | ||
| + | Որ նա փակված, սառցապատված է այսպես»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|139}}Ես ասացի. «Կարծեմ սխալ ես հայտնում, | ||
| + | Բրանկա դ՚Օրիան ողջ առողջ է տակավին | ||
| + | Եվ ուտում է, խմում, քնում ու հագնում»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|142}}Եվ նա ասաց. «Այն խոր ձորի մեջհավերժ, | ||
| + | Ուր եռում է կպրաձյութը մածուցիկ, | ||
| + | Միքել Ձանկեն դեռ չէր ընկել գահավեժ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|145}}Երբ նրա մեջ մի դև մտավ հոգու տեղ, | ||
| + | Ինչպես նրա մի ազգակցի մեջ մոտիկ, | ||
| + | Որի հետ նա դավաճանեց համատեղ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|148}}Բայց դու հիմա ձեռքըդ արդեն այստեղ բեր | ||
| + | Ու բաց աչքերս»։ Ես չբացի և իմ այդ | ||
| + | Բրտությունը նրա հանդեպ տեղին էր։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|151}}Օ՛ գենուացիք, դուք, որ զուրկ եք ամոթից | ||
| + | Եվ վարակված ամեն տեսակ ախտերով, | ||
| + | Ինչո՞ւ համար չեք չքանում աշխարհից։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|154}}Զի Ռոմանյո չար ոգուհետ մեղսամած | ||
| + | Հանդիպեցի, գտա ձեզնից ես մեկին, | ||
| + | Որի հոգին Կոկիտի մեջ է սուզված, | ||
| + | |||
| + | {{տող|157}}Իսկ մարմինը երկրում ողջ է տակավին։ | ||
| + | </poem> | ||
| + | |||
| + | === Երգ երեսունչորսերորդ === | ||
| + | |||
| + | <poem style='margin:0ex 5ex'> | ||
| + | {{տող|1}}«Դրոշք յառաջ գան թագաւորինԴժոխոց,— | ||
| + | Ասաց վարպետս։— Ահա նայիր, նա արդեն | ||
| + | Նկատվում է այս մթան մեջ թանձրահոծ»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|4}}Ինչպես հեռվից հողմաղացն է երևում, | ||
| + | Երբ իջնում է աղջամուղջը գիշերվա, | ||
| + | Կամ երբ երկրում մառախուղ է բարձրանում, | ||
| + | |||
| + | {{տող|7}}Այսպես այստեղ ինձ երևաց նման բան։ | ||
| + | Ես կուչ եկա առաջնորդիս ետևում, | ||
| + | Պաշտպանվելու համար հողմից անխափան։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|10}}Եկանք այնտեղ— ես այդ ահով եմ երգում — | ||
| + | Ուր մեղավորք ծածկված էին սառցի տակ | ||
| + | Եվ երևում, ինչպես շյուղը ապակում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|13}}Ոմանք պառկած էին, ոմանք ուղղակաց | ||
| + | Գլուխն ի վեր կամ գլխիվայր դրությամբ, | ||
| + | Իսկ ոմանք էլ աղեղի պես կորացած։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|16}}Մենք լռությամբ առաջ էինք ընթացել, | ||
| + | Եվ վարպետըս, կամենալով ինձ ցույց տալ | ||
| + | Այն էակին, որ վեհ տեսք էր ունեցել, | ||
| + | |||
| + | {{տող|19}}Առջևիցըս մեկ կողմ քաշվեց, ասելով. | ||
| + | «Ահա Դևպետն, ահավասիկ տեղը այն, | ||
| + | Ուր հարկ է քեզ գոտեպնդես կորովով»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|22}}Թե ես ինչքան սահմռկեցի, ընթերցո՛ղ, | ||
| + | Մի՛ հարցնիր և մի՛ պահանջիր գրանցել, | ||
| + | Զի բառերով արտահայտել չեմ կարող։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|25}}Ինձ զգացի ոչ մեռած, ոչ կենդանի. | ||
| + | Ինքըդ դատիր, եթե կարող ես դատել, | ||
| + | Թե ինչ եղա առանց մահի ու կյանքի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|28}}Տիրակալը արքայության տանջալի | ||
| + | Կուրծքը կիսով դուրս էր հանել սառույցից։ | ||
| + | Ես կչափվեմ հսկայի հետ ավելի, | ||
| + | |||
| + | {{տող|31}}Քան թե հսկան բազուկների հետ նրա. | ||
| + | Թե նա ամբողջ մարմնով ինչքան կլիներ, | ||
| + | Բազուկներից միայն հաշիվ դու արա։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|34}}Քանի որ նա Արարչի դեմ ծառացավ, | ||
| + | Ապա նման մեղքի համար ծանրագույն | ||
| + | Ամեն չարյաց սկզբնաղբյուրը դարձավ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|37}}Օ զարմանքով համակվեցի ես իսկույն, | ||
| + | Երբոր տեսա նրա գլխին երեք դեմք. | ||
| + | Մեկն առջեն էր, որը ուներ կարմիր գույն. | ||
| + | |||
| + | {{տող|40}}Մյուսները, որ սրան էին միանում, | ||
| + | Ցցվել էին ուսի վրա աջ ու ձախ | ||
| + | Եվ երեքն էլ կցվել գլխի վերևում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|43}}Աջ կողմինը դեղնավուն էր, իսկ մյուսի, | ||
| + | Ձախի գույնը գույնին նման էր նրանց, | ||
| + | Որ ապրում են վերին հովտում Նեղոսի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|46}}Զույգ մեծ թևեր ուներ ամեն դեմքի տակ, | ||
| + | Ինչքան հարկ է հսկա թոչունն ունենա. | ||
| + | Ես չեմ տեսել առագաստներ այդ տեսակ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|49}}Առանց փետրի էին, նման չղջիկի. | ||
| + | Նա շարժում էր այդ թևերն ու դրանից | ||
| + | Ծագում էին ցուրտ քամիներ եռակի, | ||
| + | |||
| + | {{տող|52}}Որոնք ամբողջ Կոկիտն էին սառեցնում։ | ||
| + | Վեց աչքերով արտասվում էր և երեք | ||
| + | Երախներից արյուն, արցունք հոսեցնում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|55}}Ամեն երախ ժանիքներովտրորում | ||
| + | Ու ձրձում էր մի մեղավոր, թակի պես, | ||
| + | Եվ այսպես Դևն երեք հոգու էր տանջում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|58}}Առջևինին այնքան ծանըր չէր թվում | ||
| + | Խածվելն ինչքան ճանկռոտվելը ճանկերով, | ||
| + | Որոնցով հար նրա կաշին էր քերթվում։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|61}}«Առջևինը, որ տանջվում է անխնա,— | ||
| + | Ասաց վարպետս,— սկարիովտացի Հուդան է. | ||
| + | Գլխով ներսն է, իսկ ոտքերով դուրսն է նա։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|64}}Մյուս երկուսից, որ կախված են գլխիվայր, | ||
| + | Նա, որ կախված է սև ռեխից, Բրուտոսն է. | ||
| + | Տես ինչպես է նա գալարվում ոգեվար։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|67}}Մյուսն է Կասիոն, որ հաղթանդամ է այնքան։ | ||
| + | Սակայն արդեն մայրամուտ է, է՛լ մեկնենք, | ||
| + | Վասնզի մենք արդեն տեսանք ամեն բան»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|70}}Ուզածին պես փաթաթվեցի իր վզին։ | ||
| + | Պահն ու տեղը վարպետս հարմար համարեց, | ||
| + | Եվ երբ Դևի թևերը լայն բացվեցին, | ||
| + | |||
| + | {{տող|73}}Ամուր կառչեց նրա մարմնից թավարծի | ||
| + | Եվ սկսեց ներքև իջնել փունջ առ փունջ | ||
| + | Միջով բրդոտ կրծքի ու հաստ սառույցի։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|76}}Երբ իջնելով արդեն հասանք մենք այնտեղ, | ||
| + | Որտեղ կողը միակցվում է կոնքին, | ||
| + | Առաջնորդըս, ճիգ ու ջանքով մի զորեղ, | ||
| + | |||
| + | {{տող|79}}Գլուխն ի վայր շրջվեց, ես էլ նրա հետ, | ||
| + | Եվ սկսեց վեր բարձրանալ բրչերով, | ||
| + | Ու թվաց, թե նորից դառնում էինք ետ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|82}}«Լավ բռնիր ինձ,— ասաց վարպետս հևասպառ,— | ||
| + | Հարկ է, որ մենք այսօրինակ սանդուղքով | ||
| + | Դուրս գանք վայրից չարիքների անհամար»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|85}}Ապա ժայռի բացվածքից դուրս ելավ | ||
| + | Եվ ինձ օգնեց նրա ծայրին նստելու, | ||
| + | Որից հետո զգուշությամբ մոտս եկավ։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|88}}Կարծեցի, թե Դևը դեռ այն դիրքով էր, | ||
| + | Ինչպես նրան տեսել էի քիչ առաջ, | ||
| + | Բայց երևաց սրունքները ցցված վեր։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|91}}Թե ես ինչքան շփոթություն ունեցա, | ||
| + | Թող մտածեն ռամկամիտները, որոնք | ||
| + | Չեն հասկանում, թե ինչ տեղով ես անցա։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|94}}«Ոտքի կանգնի՛ր,— առաջնորդըս ինձ ասաց,— | ||
| + | Ճանապարհը երկար է ու դժնդակ, | ||
| + | Եվ արևն էլ վաղորդայնին է հասած»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|97}}Պալատական մի սրահում չէինք մենք, | ||
| + | Այլ բնական մի փապարում ընդերկրյա, | ||
| + | Որի գետինն անհարթ էր ու զառիթեք, | ||
| + | |||
| + | {{տող|100}}«Վարպե՛տ, քանի դուրս չենք եկել անդունդից,— | ||
| + | Ասացի ես, հենց որ ոտքի կանգնեցի,— | ||
| + | Ինձ բացատրիր, որ զերծ մնամ պատրանքից. | ||
| + | |||
| + | {{տող|103}}Ո՞ւր է սառույցն։ Ինչո՞ւ է սա շուռ եկել։ | ||
| + | Արևն ինչպե՞ս ժամանակում այնքան կարճ | ||
| + | Այսքան երկար մի ճանապարհ է անցել»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|106}}Եվ նա ասաց. «Դու կարծում ես, որ մենք դեռ | ||
| + | Այն կողմում ենք կենտրոնից, ուր կառչեցի | ||
| + | Բրչից Դևի, որ աշխարհն է ծակում մեր։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|109}}Անդին էինք ցածրանալիս մենք միայն. | ||
| + | Բայց շրջադարձ կատարեցինք այն կետում, | ||
| + | Ուր ձգվում են ծանրությունները համայն։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|112}}Արդ մենք տակն ենք մյուս երկնային կամարի, | ||
| + | Հակադիրը այն կամարի, որ ծածկում, | ||
| + | Պարփակում է մեր ցամաքը վիթխարի, | ||
| + | |||
| + | {{տող|115}}Որի մեջտեղ ծնվեց Մարդը սրբազան։ | ||
| + | Մենք կանգնել ենք մի տարածքում փոքրածիր, | ||
| + | Որ կազմում է Ջուդեկկայի հակոտնյան։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|118}}Աստ վաղ այգ է, անդ երեկո է երբոր. | ||
| + | Իսկ այդ Դևը, որ մեզ սանդուղք ծառայեց, | ||
| + | Միշտ խրված է անդունդի մեջ խորափոր։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|121}}Նա հենց այստեղ գահավիժեց երկնքից. | ||
| + | Իսկ երկիրը, որ առաջ դուրս էր ցցված, | ||
| + | Ծովով ծածկվեց, ահաբեկված նրանից, | ||
| + | |||
| + | {{տող|124}}Եվ քիչ֊քիչ մեր կիսագնդի տակ քաշվեց. | ||
| + | Ու խույս տալու համար նրա հպումից՝ | ||
| + | Բարձրացավ ու քավության լեռը կազմեց»։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|127}}Այնտեղ տեղ կա, որ հեռու է Դևպետից | ||
| + | Այնքան, որքան տարածվում է փապարն այն. | ||
| + | Դա հայտնի է մի գետակի սահանքից, | ||
| + | |||
| + | {{տող|130}}Որ հոսում է ստորակա հորանցքով, | ||
| + | Որը նա է բացել տակավ առ տակավ | ||
| + | Իր գալարուն ա վայրընթաց հոսանքով։ | ||
| + | |||
| + | {{տող|133}}Արդ հասնելու համար աշխարհը պայծառ, | ||
| + | Առաջնորդըս ու ես մտանք մենք այնտեղ, | ||
| + | Ու բարձրացանք այդ անցքն ի վեր անդադար, | ||
| + | |||
| + | {{տող|136}}Նա առջևից, իսկ ես նրա ետևից, | ||
| + | Մինչև որ ես տեսա չքնաղ մարմիններ | ||
| + | Ժայռամիջյան մի բոլորշի բացվածքից. | ||
| + | |||
| + | {{տող|139}}Եվ այդտեղից նորից տեսանք մենք աստղեր։ | ||
| + | </poem> | ||
==Քավարան== | ==Քավարան== | ||
19:58, 7 Փետրվարի 2016-ի տարբերակ
հեղինակ՝ Դանտե Ալիգիերի |
Բովանդակություն
- 1 Դժոխք
- 1.1 Երգ առաջին
- 1.2 Երգ երկրորդ
- 1.3 Երգ երրորդ
- 1.4 Երգ չորրորդ
- 1.5 Երգ հինգերորդ
- 1.6 Երգ վեցերորդ
- 1.7 Երգ յոթերորդ
- 1.8 Երգ ութերորդ
- 1.9 Երգ իններորդ
- 1.10 Երգ տասներորդ
- 1.11 Երգ տասնմեկերորդ
- 1.12 Երգ տասներկուերորդ
- 1.13 Երգ տասներեքերորդ
- 1.14 Երգ տասնչորսերորդ
- 1.15 Երգ տասնհինգերորդ
- 1.16 Երգ տասնվեցերորդ
- 1.17 Երգ տասնյոթերորդ
- 1.18 Երգ տասնութերորդ
- 1.19 Երգ տասնիններորդ
- 1.20 Երգ քսաներորդ
- 1.21 Երգ քսանմեկերորդ
- 1.22 Երգ քսաներկուերորդ
- 1.23 Երգ քսաներեքերորդ
- 1.24 Երգ քսանչորսերորդ
- 1.25 Երգ քսանհինգերորդ
- 1.26 Երգ քսանվեցերորդ
- 1.27 Երգ քսանյոթերորդ
- 1.28 Երգ քսանութերորդ
- 1.29 Երգ քսանիններորդ
- 1.30 Երգ երեսուներորդ
- 1.31 Երգ երեսունմեկերորդ
- 1.32 Երգ երեսուներկուերորդ
- 1.33 Երգ երեսուներեքերորդ
- 1.34 Երգ երեսունչորսերորդ
- 2 Քավարան
- 3 Դրախտ
Դժոխք
Երգ առաջին
1Կիսաճամփին մեր այս կյանքի նախընթաց
Ես կորցըրի ճանապարհը ճշմարիտ
Եվ ինձ գտա մի անտառում մթամած։
4Օ՜, դժվար է արտահայտել, թե որքան
Վայրի, դժնի ու մռայլ էր անտառն այդ.
Պակուցիչ է հիշելն անգամ սոսկական։
7Նա դառնաշունչ ու ահեղ էր մահվան պես.
Բայց ցույց տալու համար բարիքն իմ գտած՝
Կպատմեմ, թե ինչեր տեսա այնտեղ ես։
10Չգիտեմ, թե ինչպես մտա ես այնտեղ,
Այնքան էի քնաթաթախ այն պահին,
Երբ բաց թողի ճամփան ուղիղ ու անշեղ։
13Բայց երբ հասա ստորոտը մի լեռան,
Ուր փակվում էր այն հովիտը չարաշուք,
Որ իմ սիրտը ահաբեկել էր այնքան,
16Վեր նայեցի և տեսա, որ գագաթն իր
Շողերով էր արդեն պատած արևի,
Որ լուսեղեն ուղեցույց է անպատիր։
19Այնժամ մի քիչ մեղմեց սոսկումն իմ խորին,
Որ իմ սրտի խոոոչում էր լճացել
Իմ անցկացրած անդոհալի գիշերին։
22Եվ ինչպես նա, ով հևհևուն ու թասուն,
Ծովից դեպի ծովեզերքը նետվելով,
Նայում է ետ՝ ալիքներին փոթորկուն,
25Այսպես հոգիս, որը տալիս էր դեռ խույս,
Դարձավ ետև՝ նայելու այն անտառին,
Ուրկից ոչ ոք դուրս չի եկել անկորույս։
28Երբ քիչ հանգիստ տվի մարմնիս հոգնաբեկ,
Ճամփա ընկա դեպի բարձունքն ամայի,
Հենվելով միշտ իմ պինդ ոտի վրա մեկ։
31Եվ ահա ճիշտ իմ վերելքի սկզբին,
Թեթևաշարժ ու ժիրաժիր մի հովազ,
Որ պատված էր պիսակներով երփներփին,
34Դեմըս ելավ ու չթողեց բարձրանալ,
Այլ մանավանդ ճամփաս այնպես խափանեց,
Որ քանիցըս ես ուզեցի ետ դառնալ։
37Նախաժամն էր արշալույսի վաղորդյան,
Եվ արևն այն աստղերի հետ էր ծագում,
Որոնց հետ էր այնժամ, երբ Սերն աստվածյան
40Շարժում տվեց մարմիններին գեղատես։
Գտնելով պահն ու եղանակն հուսալի,
Արդեն այնքան երկյուղ չէի զգում ես
43Այն գազանից պատած մորթով գույնզգույն.
Բայց ես նորից համակվեցի սոսկումով,
Երբ երևաց ինձ մի առյուծ հանկարծույն։
46Սա կարծես թե իմ վրա էր հարձակվում,
Ահիպարան ու մոլեգին կեցվածքով,
Որից օդն իսկ սարսափահար էր թվում։
49Նույն պահին ես տեսա մի գայլ էգ ու չոր,
Որ սովահար ու անհագ էր երևում
Եվ շատերի կյանքն էր դարձրել տանջավոր։
52Սա ինձ այնքան պատճառ դարձավ խոովքի
Քստմնելի ու ահռելի իր տեսքով,
Որ ես արդեն կորցրի հույսըս վերելքի։
55Եվ ինչպես նա, ով դիզում է անընդհատ,
Բայց երբ հանկարծ իր ձեռք բերածն է կորցնում,
Տխրում է և իրեն զգում հույժ վհատ,
58Այսպես վհատ ինձ զգացի, հիրավի,
Երբ գայլը ինձ ետ էր քշում դեպ այնտեղ,
Ուր շողերը չեն թափանցում արևի։
61Մինչ ես դեպի հովիտն էի թավալվում,
Իմ աչքերին ներկայացավ մի հոգի,
Որը վաղուց ի վեր լռած էր թվում։
64Տեսնելով այդ ամայության մեջ նրան,
Ես գոչեցի. «Ողորմիր ու փրկիր ինձ,
Իրական մարդ դու լինես, թե ուրվական»։
67Պատասխանեց. «Մարդ չեմ արդ, մարդ եղել եմ.
Ես սերել եմ ծնողներից լոմբարդցի
Եվ ծնվել եմ Մանտովայամ աննսեմ.
70Ծնվել եմ ուշ, օրոքն Հուլիոս Կեսարի,
Ապրել Հռոմում Օգոստոսի շուքի տակ,
Երբ դեռ կային սուտ աստվածներն ազգերի։
73Եղա պոետ և երգեցի փառքն անանց
Անքիսորդու, որ հեոացավ Տրոյայից,
Երբ հրկիզվեց Իլիոնը սիգապանծ։
76Բայց դու ինչո՞ւ վայրն ես գնում տանջանքի,
Ինչո՞ւ համար չես ելնում լեռն հեշտավետ,
Որ սկիզբն է, պատճաոն ամեն բերկրանքի»։
79Ես պատասխան տվի դեմքով պատկառուն.
«Դո՞ւ ես Վիրգիլն և այն աղբյուրը, ուրկից
Պերճ խոսքերի գետ է հորդել լայնահուն։
82Օ՜, դու բոլոր պոետների փառք ու լույս,
Արժեն սերն ու տքնությունը հարատև,
Որով հատորդ վերծանեցի խորասույզ։
85Դու ես վարպետս ու հեղինակս իմ երեց.
Դու ես լոկ նա, որից էլ ես ստացա
Գողտրիկ ոճը, որը պատիվ ինձ բերեց։
88Տես գազանը, որ ճամփաս է խափանում,
Օգնիր ինձ, ո՛վ հռչակավոր իմաստուն,
Նա իմ բոլոր մարմինը դող է հանում»։
91Պատասխանեց ի տես իմ մեծ երկյուղի.
«Եթե կուզես պրծնել հովտից այս մռայլ,
Պետք է ընտրես բոլորովին այլ ուղի.
94Քեզ չարչարող այդ գայլ-գազանը դժնյա
Ոչ ոքի չի թողնում անցնել իր ճամփով
Եվ տեսածին սպանում է անխնա։
97Նա բնությամբ այնքան չար է, գարշելի,
Որ խժռելով չի հագենում երբևէ
Եվ լափելուց հետո քաղցում ավելի։
100Մարդիկ շատ կան, որոնց է նա կպչում հար,
Եվ ավելի կշատանան, մինչև որ
Քերծեն գա ու նրան մեռցնի չարաչար։
103Սա ոչ հողով, ոչ մետաղով կսնվի,
Այլ պատիվով, իմաստությամբ ու սիրով.
Նա Ֆելտրի և Ֆելտրի միջև կծնվի։
106Նա կփրկի ստորանկյալ Իտալիան,
Որի համար զոհ գնացին կարեվեր
Տուռնոն, Նիսոն, Էվրիալն ու Կամիլլան։
109Նա կվանի գայլին ամեն քաղաքից,
Մինչև նորից Դժոխքի խորքը խրի,
Ուրկից դուրս էր եկել մղված մախանքից։
112Արդ ի խնդիր քո փրկությանն ապահով՝
Հետևիր ինձ, քեզ կլինեմ աոաջնորդ
Ու կանցկացնեմ հավերժական կայանով։
115Անդ կլսես անհույս ճիչեր ցավագին
Եվ կտեսնես հին հոգիներ տանջահար,
Որոնք երկրորդ մահ են տենչում անձկագին.
118Ապա նրանց, որ տանջվում են հաճույքով
Կրակի մեջ, զի հույս ունեն, որ մի օր
Կհամբառնան երանելի հոգվոց քով։
121Իսկ սրանց մոտ եթե ելնել փափագես,
Կա ինձանից արժանավոր մի հոգի,
Որին պիտի հեռանալիս հանձնեմ քեզ.
124Քանզի կայսրը, որ գերիշխանն է երկնի,
Չի՛ կամենա իմ մուտքը իր քաղաքում,
Զի ես չեղա իր օրենքին ընտանի։
127Նա ամենուր տեր է, երկնում՝ տիրակալ.
Նրա քաղաքն ու գահույքը այնտեղ են.
Երջանիկ է նա, ով դառնում է ընտրյալ»։
130Եվ ես նրան. «Հայցում եմ քեզ, ո՛վ պոետ,
Հանուն Աստծու, որին դու չես ճանաչել,
Ազատիր ինձ այս վիճակից չարաղետ.
133Տար ինձ այնտեղ, որի մասին խոսեցիր,
Որ ես տեսնեմ դարպասը սուրբ Պետրոսի
Եվ նրանց, որ ներկայացրիր տանջակիր»։
136Այնժամ շարժվեց, և ես հետքով գնացի։
Երգ երկրորդ
1Օրն անցել էր, և օդն արդեն մթնշաղ
Հանգչելու էր հրավիրում աստվորաց.
Ապրողներից լոկ ես էի անխաղաղ,
4Որ պատրաստվում էի պայքար մղելու
Այն կրկնակի դժվարաթյանց դեմ, որոնք
Ես կպատմեմ հետո առանց թյուրելու։
7Արդ ինձ օգնեք, ո՛վ Մուսաներ, ո՛վ հանճար,
Տեսածներըս արձանագրած ո՛վ իմ միտք,
Աստ կերևա ազնվությունդ անաչառ։
10Ես դիմեցի. «Ո՛վ բանաստեղծ առաջնորդ,
Ձեռնարկելուց առաջ քայլը այդ դժվար,
Տես, թե ունե՞մ բավական ուժ անհողդողդ։
13Դու ասում ես Սիլվիոսի հոր մասին,
Որ նա գնաց անմահ աշխարհն հանդերձյալ,
Մահկանացու մարմնից չելած տակավին։
16Սակայն եթե Արարիչը չարատյաց
Շնորհ արեց նրան, ապա, երբ խորհենք,
Թե ով էր նա և ինչի էր սահմանված,
19Խելոք մարդուն այդ չի թվա անպատեհ.
Զի երկնքում նա ընտրվեց նախահայր
Ե՛վ Հոոմի, և՛ կայսրության նրա վեհ։
22Այս երկուսը հաստատվեցին, որպեսզի
Պատրաստեն տեղն այն գահույքի սրբազան,
Ուր փոխանորդն է նստում մեծ Պետրոսի։
25Նա այդ այցով քո տաղերգած՝ բավական
Բաներ լսեց, որ դարձան հիմք ու պատճառ
Իր հաղթության և ծիրանուն պապական։
28Ապա այնտեղ գնաց Անոթն Ընտրության
Ներզորություն բերելու այն հավատին,
Որ սկիզբն է ճանապարհի փրկության։
31Իսկ ես ինչո՞ւ, ո՞ւմ շնորհիվ այնտեղ գամ.
Ես ոչ Էնեաս, ոչ առաքյալ Պողոսն եմ.
Ես այդ պատվին արժանի չեմ էլ անգամ։
34Եթե ես քո առաջարկը ընդունեմ,
Վախենում եմ, որ խոլություն ինձ թույլ տամ.
Հասկացիր ինձ, դու խելոք ես ու խոհեմ»։
37Եվ ինչպես նա, ով իր ուզածը հանկարծ
Էլ չի ուզում և, իր միտքը փոխելով,
Իսպառ ետ է կանգնում գործից ձեռնարկած,
40Այսպես արի ես այն լանջի վրա մութ.
Զի վարանոտ՝ ետ կացա այն ձեռնարկից,
Որ սկզբում ես հանձն առա այնքան շուտ։
43Այնժամ ասաց աոաջնորդըս մեծարգո.
«Եթե ես քո խոսքերը լավ հասկացա,
Երկչոտությամբ է պաշարված հոգին քո.
46Դա շատ հաճախ այնպես ընկճում է մարդուն,
Որ խզում է նրան ազնիվ ձեռնարկից,
Ինչպես շուքն է խրտնեցնում կենդանուն։
49Որպեսզի դու այդ երկյուղից ազատվես,
Կասեմ ինչու եկա և ինչ լսեցի,
Որի համար ես վշտացա խորապես։
52Կանգնել էի հոգիների մեջ առկախ,
Երր ինձ կանչեց մի կին այնքան գեղեցիկ,
Որ ուզեցի նրան լսել անհապաղ։
55Շողում էին աչքերն ինչպես վառ աստղեր.
Նա մեղմանուշ, հրեշտակային ձայնիկով
Սկսեց ոգել այս խոսքերը համոզկեր.
58«Ո՛վ մանտուացի ազնիվ հոգի, հիրավի,
Որի փառքը դեռ տևում է աշխարհում
Եվ կտևի որքան աշխարհը տևի.
61Իմ սիրելին, բայց ոչ բախտի սիրելին,
Ճանապարհին այնքան արգելք է տեսել,
Որ երկյուղից ետ է դարձել տրտմագին։
64Վախենում եմ, նա այնքան է մոլորվել,
Որ, դատելով նրա մասին լսածից,
Նրան ուշ եմ ես օգնության դուրս եկել։
67Արդ դու գնա և խոսքերով քո խոհեմ,
Եվ ինչով որ հարկ է նրան փրկելու,
Օգնիր նրան, որպեսզի ես սփոփվեմ։
70Բեատրիչեն եմ ես, որ քեզ հղում եմ.
Ես եկել եմ գրգարանից երկնային.
Սերն ինձ մղեց, որ այստեղ գամ ու խոսեմ։
73Երբ ես նորից իմ Տիրոջ մոտ համբառնամ.
Քեզ բազմիցըս պիտի գովեմ նրա մոտ»։
Ի պատասխան բարբառեցի ես այնժամ.
76«Ո՛վ բարի ու առաքինի կին երկնի,
Որով մարդը վսեմանում է հոգով
Ավելի քան ամեն էակ կենդանի.
79Քո հրամանն այնքան է ինձ հաճելի,
Որ կաշխատեմ այն կատարել անհապաղ.
Հարկ չկա, որ կամքըդ հայտնես ավելի։
82Բայց դու ինչո՞ւ չես վախեցել իջնելու
Խորխորատն այս այն երկնքից լայնարձակ,
Ուր դառնալու փափագով ես այրվում դու»։
85«Քանի որ դու այդքան ուզում ես գիտնալ,—
Պատասխանեց,— կարճ խոսքերով քեզ կասեմ,
Թե ես ինչու չեմ վախենում այստեղ գալ։
88Պետք է միայն այն բաներից վախենալ,
Որ կարող են թաքուն վնաս հասցընել,
Մյուսներից երկյուղ պետք չէ ունենալ։
91Արարիչը ինձ այնպես է ստեղծել,
Որ չի դիպչում ինձ ձեր վիճակը տխուր,
Եվ չի կարող Դժոխքի հուրն ինձ խանձել։
94Երկնքում կա մի կին ազնիվ ու բարի,
Որ գթալով տառապյալին մոլորյալ,
Բեկանում է խիստ դատաստանը վերի։
97Սա Լուչիային կանչեց իր մոտ և ասաց.
— Հավատարիմդ օգնությանն է քո կարոտ,
Քեզ եմ նրան հանձնարարում առ ի տած։—
100Լուչիան, ամեն անգթության թշնամի,
Վեր կացավ և եկավ այնտեղ, որտեղ ես
Նստել էի Հռաքելի հետ հնամի,
103Եվ ինձ ասաց,— Բեատրիչե, գովք անմար,
Ինչո՞ւ համար չես օգնում քեզ սիրողին,
Որ ամրոխից վեր բարձրացավ քեզ համար։
106Չե՞ս լսում դու նրա ճիչերն արցունքի,
Չե՞ս տեսնում մահն, որի դեմ է նա կռվում
Հեղեղատում իր կրքերի հորձանքի։—
109Ոչ ոք այնպես չի փութացել իր շահին,
Կամ վնասից խույս չի տվել, ինչպես ես,
Երբ լսեցի այդ խոսքերը Լուչիայի.
112Իջա այստեղ իմ գահույքից երկնային,
Վստահելով քո խոսքերին խելացի,
Որ պատիվ է բերում քեզ և լսողին»։
115Երբ նա ինձ հետ այսօրինակ բարբառեց,
Արտասվափայլ աչքերն ուղղեց առ երկինք,
Եվ դա իմ գալն էլ ավելի փութացրեց։
118Այսպես եկա, ինչպես նա էր փափագել.
Քեզ փրկեցի այն գազանից ամեհի,
Որ լեռն ի վեր քո կարճ ճամփան էր փակել։
121Ուրեմըն ի՞նչ, էլ ինչո՞ւ ես առել կանգ,
Ինչո՞ւ սիրտըդ սնուցում ես երկյուղով,
Ինչո՞ւ չունես արիություն, տոկան կամք,
124Երբ քո մասին երեք կանայք երանիկ
Հոգ են տանում արքունիքում երկնային,
Եվ երբ ես քեզ խոստանում եմ շատ բարիք»։
127Ինչպես ցայգի ցրտից բեկված ու փակված
Ծաղիկները հենց որ արև են տեսնում,
Ցողունների վրա ցցվում են բացված,
130Այսպես ոգի առավ կորովն իմ կաշկանդ.
Եվ ես այնքան տոգորվեցի եռանդով,
Որ ասացի ինչպես մի մարդ անվկանդ.
133«Օ՛ գթած կին, որ օգնության ինձ փութաց.
Իսկ դու ազնիվ, որ անսացիր անհապաղ
Նրա ազդին ճշմարիտ ու հոգատած։
136Քո խոսքերով ես այնքան եմ խթանվել,
Եվ այնքան եմ քեզ հետևել ցանկանում,
Որ ես ոչ մի առարկություն չունեմ էլ։
139Հիմա քայլիր, երկուսով մի կամք ունենք.
Դու առաջնորդ, դու տեր, և դու ուսուցիչ»։
Այսպես նրան ես ասացի, ապա մենք
142Մեկտեղ մտանք ուղին խուլ ու սարստւցիչ։
Երգ երրորդ
1ԻՆՁԱՆՈՎ ԵՆ ԳՆՈՒՄ ԳԵՀԵՆՆ ԱՀԱՎՈՐ,
ԻՆՁԱՆՈՎ ԵՆ ԳՆՈՒՄ ՀՈԳՎՈՑ ՀԱՐԱՏԱՆՋ,
ԻՆՁԱՆՈՎ ԵՆ ԳՆՈԻՄ ՄԱՐԴԿԱՆՑ ԱԽՏԱՎՈՐ»
4ԱՐԴԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆ ԱՌԱՋՆՈՐԴԵՑ ԱՐԱՐՉԻՍ.
ԻՆՁ ՀԱՍՏԵՑԻՆ ԶՈՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ԳԵՐԱԳՈՒՅՆ,
ԻՄԱՍՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ՎԵՀ ԵՎ ՍԵՐՆ ԱՌԱՋԻՆ։
7ԻՆՁՆԻՑ ԱՌԱՋ ՍՏԵՂԾՎԵԼ ԵՆ ՄԻՄԻԱՅՆ
ՀԱՎԵՐԺ ԳՈՅԵՐՆ, ԵՎ ԵՍ ՀԱՎԵՏ ԿՏԵՎԵՄ։
Ո՛Վ ՄՏՆՈՂՆԵՐ, ԹՈՂԵՔ ՁԵՐ ՀՈՒՅՍԸ ՀԱՄԱՅՆ։
10Մռայլ գույնով գրված խոսքերն այս անանց
Կարդալով մի դռան վերև՝ ասացի.
«Վարպետ, ինչքան իմաստն ահեղ է դրանց»։
13Նա, խորագետ, պատասխանեց ինձ իսկույն.
«Այստեղ հարկ է մեկ կողմ թողնել ամեն ահ.
Այստեղ հարկ է լինել հոգով աննկուն։
16Ես ասացի, որ կհասնենք այնտեղ, ուր
Դու կտեսնես բազմաչարչար հոգիներ,
Որ կորցրել են մտքի բարիքը մաքուր»։
19Ապա զվարթ դեմքով, որ ինձ հուսադրեց,
Նա իր ձեռքը երկարելով իմ ձեռքին,
Խորհրդավոր, անհայտ աշխարհն ինձ մտցրեց։
22Անդ հառաչներ, հեծեծանքներ, ճիչեր սուր
Հնչում էին աստեղազուրկ այրերում,
Որոնց ի լուր արտասվեցի ես նախ լուռ։
25Ամեն լեզվով գոչեր, ահեղ հայհուչներ,
Ցավի կանչեր և մռունչներ մոլեգին,
Զիլ ու նվաղ ձայներ, ձեռքի շաչյուններ
28Կազմում էին աղմկահույզ մի ժխոր,
Որ շարունակ պտտվում էր մութ օդում,
Ինչպես ավազ՝ հուզված հողմից մեծազոր։
31Գլուխըս այդ արհավիրքով պաշարված՝
Ես հարցըրի. «Այդ ի՞նչ ճիչեր են, վարպե՛տ,
Այդ ովքե՞ր են տանջանքների մատնված»։
34Եվ նա ասաց. «Այս վիճակը առանձին
Ունեն ճղճիմ հոգիները այն մարդկանց,
Որոնք անգով և անպարսավ ապրեցին։
37Նրանց հետ է հրեշտակների դասն այն վատ,
Որ Աստծուն ոչ դեմ եղավ, ոչ էլ թեր,
Այլ պայքարում մնաց չեզոք ու անջատ։
40Երկինքն ի բաց վանեց նրանց, իբրև բիծ.
Ոչ էլ նրանց խոր Դժոխքն է ընդունում,
Որ նրանց մոտ չպարծենա հոգին պիղծ»։
43Եվ ես. «Վարպետ, ի՞նչ անձկություն հատկապես
Նրանց այդպես ուժգին հեծել է տալիս»։
Պատասխանեց. «Ես համառոտ կասեմ քեզ։
46Նրանք չունեն ամենևին հույս մահվան,
Եվ այս կյանքը այնքան նվաստ են գտնում,
Որ խանդում են ուրիշ ամեն կացության։
49Նրանք երկրում անհիշատակ մնացին.
Բարձրյալն անգամ արհամարհում է նրանց.
Նրանց մասին լռենք, նայիր ու անցիր»։
52Եվ, նայելով, հեռվում տեսա մի դրոշ,
Որ հիո գալով սլանում էր սրընթաց,
Եվ կարծես թե չուներ կայան մի որոշ։
55Հետևում էր հոգիների մի շարան
Այնքան երկար, որ դժվար էր հավատալ,
Թե մահն այդքան լայն դուռ ունի ու դարան։
58Երբ ես ոմանց ճանաչեցի նրանցից,
Նկատեցի, տեսա ստվերը նրա,
Որ վատությամբ հրաժարվեց մեծ գործից։
61Իսկույն ևեթ ես իմացա ճշտորեն,
Որ դա խումբն էր հոգիների փոքրոգի,
Որ ոչ Աստծուն, ոչ դևերին հաճո չեն։
64Անարգներն այս, որ չունեցան կենսուղի,
Մերկ էին և խայթվում էին հարաժամ
Գոռեխներից ու բոռերից այնտեղի։
67Միշտ արյուն էր հոսում նրանց դեմքերից,
Եվ արյունը, արցունքի հետ շաղախված,
Թափվում էր ցած ու ծծվում պիղծ որդերից։
70Եվ երբ մի քիչ ես նայեցի անդրագույն,
Տեսա մարդիկ մի մեծ գետի եզերքին։
«Վարպետ, ասա,— վրա բերի ես իսկույն,—
73Այդ ովքե՞ր են, և ի՞նչ ուժով կամ հույսով
Շտապում են նրանք անցնել այդտեղից,
Ինչպես ահա նշմարում եմ թույլ լույսով»։
76Եվ նա ասաց. «Այդ դու ինքըդ կտեսնես,
Երբ քայլ առ քայլ մոտենանք ու կանգ առնենք
Գետի ափին Ախերոնի տխրատես»։
79Վախենալով, որ հարցերով ընդունայն
Կպատճառեմ նրան ձանձրույթ ու տաղտուկ,
Լուռ մնացի, մինչև որ գետն հասանք այն։
82Եվ մակույկով ահա դեպ մեզ գալիս էր
Գիսախռիվ ու ալեհեր մի ծերուկ,
Գոչելով մեզ. «Վա՛յ ձեզ, անարգ հոգիներ.
85Երկինք տեսնել ամենևին մի հուսաք.
Ես գալիս եմ ձեզ տանելու ափը մյուս,
Հավերժական խավարի մեջ ցուրտ ու տաք։
88Իսկ դու, հոգի՛ կենդանի, որ այդտեղ ես,
Շուտ հեռացիր մեռյալներից այս բոլոր»։
Բայց երբ տեսավ, որ տեղից չեմ շարժվում ես,
91Հարեց. «Այստեղ ճամփա չկա քեզ համար.
Տարանցելու համար պետք է դա գտնես
Այլ նավակայք և այլ նավակ քեզ հարմար»։
94Վարպետս ասաց. «Քարոն շատ մի զայրագնիր.
Այդ են կամում անդ, ուր կարող են անել
Ինչ որ կամին։ Էլ ուրիշ բան մի՛ հարցնիր»։
97Այս խոսքերից փուքը իջավ համրորեն
Թավամորուս նավավարի, որ ուներ
Աչքերի շուրջ շրջանակներ բոցեղեն։
100Երբ հուսաբեկ հոգիները լսեցին
Ահագորույն այն խոսքերը Քարոնի,
Գունատվեցին և ատամներ կրճտեցին։
103Անիծեցին Աստուծուն և մարդկության,
Ժամանակն ու տեղը, որում ծնվեցին,
Պատճառն իրենց ծագման, իրենց գոյության։
106Ապա, լալով, բոլորը մեկ խռնվեցին
Գետի ափին, որ սպասում է նրան,
Ով Աստուծուց երկյուղ չունի բնածին։
109Ոլորելով իր աչքերը զայրագին,
Դև Քարոնը համախմբում է նրանց
Եվ թիակով զարնում դանդաղ շարժվողին։
112Աշնանն ինչպես տերևները ծառերի
Մեկիկ-մեկիկ ցած են թափվում, մինչև որ
Հողն ընդունի ողջ պճնանքը ճյուղերի,
115Այսպես հոռի սերունդները Ադամի,
Ցանցում բռնված թռչունների նմանակ,
Նետվում էին նավակի մեջ մի առ մի։
118Մռայլ գետով ահա առաջ են շարժվում,
Եվ չհասած հանդիպակաց ափը դեռ,
Այս կողմ ուրիշ մի նոր խումբ է հավաքվում։
121«Որդյա՛կ,— ասաց բարեհամբույր վարպետս ինձ,—
Նրանք, ովքեր մեղքերի մեջ են մեռնում,
Հավաքվում են այստեղ ամեն մի երկրից.
124Եվ փութկոտ են նրանք գետով անց կենում,
Զի Աստուծո դատաստանը այնպես է
Նրանց խթում, որ վախն իղձի է փոխվում։
127Բարի հոգուն չի կարելի այստեղ գալ,
Եվ Քարոնը եթե քո դեմ զայրացավ,
Դա կարող ես նրա միտքը հասկանալ»։
130Հենց որ լռեց, խորխորատը խավարչտին
Այնպես ցնցվեց, որ, երբ հիշում եմ ես այն,
Իմ սարսափից դեռ քրտնում եմ տենդագին։
133Մի փոթորիկ ծագեց հովտում արտոսրի,
Ապա մի լույս փայլատակեց այնպես վառ,
Որ ես ամեն զգայության կորցրի,
136Եվ քնահար մարդու նման ընկա վար։
Երգ չորրորդ
1Մի թունդ որոտ խզեց քունըս ծանրացած,
Եվ ես ընդոստ սթափվեցի ակամա,
Ինչպես մի մարդ բռնի կերպով արթնացած։
4Վեր կենալով՝ ես իմ աչքերը հանգչած
Շուրջ հածեցի և սևեռուն նայեցի,
Իմանալու թե ուր էի ես ընկած։
7Եվ ահա ես ինձ գտնում եմ եզերքին
Արհավրալի ու ահալի անդունդի,
Ուրկից ճիչեր էին պոռթկում ցավագին։
10Այնտեղ այնքան խորունկ, մթար ու մառ էր,
Որ ինչթան էլ հայացքըս ներս սուզեի,
Ես ոչ մի բան չէի կարող նշմարել։
13«Արդ մենք իջնենք դեպի աշխարհը անլույս ,
Ես առջևից, դու ետևից կընթանանք,—
Ասաց պոետն համակ դալկուն և ի հույզ։
16Նկատելով գույնն իր փոխված՝ ասացի.
«Ես ինչպե՞ս գամ, երբ դու երկյուղ ես զգում,
Դու, որ միակ իմ նեցուկն ես առնացի»։
19«Տանջանքն անձանց, որ ցածում են գտնվում,
Դեմքիս վրա մի դալկություն է սփռել,—
Պատասխանեց,— որ քեզ ահից է թվում։
22Այժմ շտապենք, քանզի երկար է ուղին»։
Այսպես մտավ և այսպես ինձ մտցրեց
Վիհը պատող պարունակը առաջին ։
25Այնտեղ, որքան կարողացա լսել ես,
Լաց֊կոծ չկար, այլ կար միայն հառաչանք,
Որ հուզում էր հավերժ օդը մշտապես։
28Դա այն անվիշտ տվայտանքից էր անանց,
Որ կրում էր բազմությունը անհամար
Մանուկների, տղամարդկանց և կանանց։
31«Չես հարցնում, թե ի՞նչ հոգիներ են սրանք,—
Ասաց վարպետս։— Արդ դու նախքան մեր ճամփան
Շարունակելն հասու եղիր, որ նրանք
34Չեն մեղանչել, չեն էլ փրկվել հավաստի,
Քանզի նրանք մկրտություն չստացան,
Որը մասն է քո դավանած հավատի։
37Իսկ նրանք, որ նախքան Քրիստոսն ապրեցին,
Պատշաճորեն չպաշտեցին Աստուծուն,
Ես ինքըս էլ պատկանում եմ այդ դասին։
40Մենք այստեղ ենք այս թերությանց պատճառով,
Եվ ոչ ուրիշ, և մեր վիշտը այն է լոկ,
Որ ապրում ենք երկնի անհույս տենչանքով»։
43Ես իմ սրտում ցավ զգացի դժնդակ,
Երբ իմացա, որ շատ անձինք մեծարժեք
Լիմբոսի մեջ ունեն աոկախ մի վիճակ ։
46«Ասա ինձ, տե՛ր, ասա, վարպե՛տ թանկագին,
Ասացի ես, որ ես վստահ լինեմ միշտ
Ամեն կասկած հաղթահարող հավատքին,—
49Մեկն այստեղից ելա՞վ աշխարհն երանյալ՝
Իր կամ այլոց արժանիքի շնորհիվ»։
Կռահելով նա խոսքերն իմ քողարկյալ,
52Պատասխանեց. «Ես նոր էի աստ եկած,
Երբ տեսա, որ այստեղ իջավ մի Հզոր,
Հաղթանակի սուրբ խաչվառով պսակված։
55Նա այստեղից դուրս բերեց մեր նախահոր ,
Եվ Աբելին, նրա որդուն, և Նոյին,
Եվ Մովսեսին — տեր ու ծառա պատվավոր.
58Աբրահամին և թագավոր Դավիթին,
Իսրայելին և նրա հորն ու որդվոց,
Եվ Հռաքելին, սիրված սիրով կաթոգին .
61Եվ շատերի, որոնց հասցրեց նա փառքի։
Պետք է գիտնաս, որ անձերից այս առաջ
Չէր փրկըված մարդկային ոչ մի հոգի»։
64Այսպես էր նա խոսում առաջ շարժվելով,
Եվ մենք այսպես գնում էինք ու անցնում
Բազմահազար հոգիների հոծ ցանցով։
67Դեռ շատ չէինք հեռացել մենք վիհեզրից,
Երբ ես հանկարծ տեսա մի լույս հրեղեն,
Որ ցրում էր մի որոշ մաս խավարից։
70Թեև լույսից հեռու էինք բավական,
Բայց ես արդեն կռահեցի, որ տեղն այդ
Սահմանված էր անձանց համար պատվական։
73«Օ՜, գիտության և արվեստի ջատագով,
Այդ ովքե՞ր են, ոբ հարգ ունեն այդքան մեծ
Եվ մյուսներից տարբերվում են վիճակով»։
76Պատասխանեց. «Անունն իրենց փաոապանծ,
Որ հնչում է ամենուրեք աշխարհում,
Այդ պատվին է արժանացնում հենց նրանց»։
79Այդ միջոցին ինչ֊որ մի ձայն ես առա.
«Պատիվ տվեք բանաստեղծին վեհագույն։
Ահա ետ է դառնում ստվերը նրա»։
82Եվ ես տեսա, երբ այն ձայնը մնաց լուռ,
Որ չորս ստվեր գալիս էին դեպի մեզ.
Նրանց դեմքը ոչ ուրախ էր, ոչ տխուր։
85Բարի վարպետս այն ժամանակ ասաց ինձ.
«Նայիր նրան, որ սուր բռնած իր ձեռքին՝
Ընթանում է այն երեքի առջևից։
88Նա Հոմերն է, բանաստեղծը տիրական.
Հետևյալը Հորատիոսն է երգիծող,
Օվիդիոսն է երրորդ, վերջինը՝ Լուկան։
91Մենք կապված ենք այն պանծալի տիտղոսով,
Որ նրանք նոր հռչակեցին միաձայն,
Ուստի լավ են անում պատիվ ինձ տալով»։
94Այսպես տեսա հավաքույթը այստեղ ես
Այն կաճառի, որի երգերը վսեմ
Այլոց վրա սավառնում են արծվի պես։
97Զրուցելով նրանք մի պահ միասին,
Մոտեցան ինձ ողջույններով սիրալիր,
Եվ դրանից ժպտաց վարպետն իմ անգին։
100Ապա նրանք առ ի հարգանս ինձ դարձյալ,
Ինձ միացրին իրենց խմբին իմաստուն.
Եվ նրանց մեջ ես վեցերորդը դարձա։
103Մենք բոլորս դեպի լույսը շարժվեցինք,
Զրուցելով բաներ, որ լավ է լռել,
Ինչպես լավ էր խոսել այնտեղ, ուր էինք։
106Եկանք առջև մի դղյակի փառահեղ,
Որ պատած էր յոթնապատիկ որմերով
Եվ պաշտպանված մի գետակով յուրագեղ։
109Մենք գետակը, ինչպես ցամաք, անց կացանք,
Եվ մտնելով իմաստնոց հետ յոթ դռնով՝
Դալարազարդ մարգագետին մի հասանք։
112Այնտեղ կային մարդիկ դեմքով ծանր ու լուրջ
Եվ հայացքով պատկաոազդու չափազանց.
Խոսում էին սակավ, ձայնով քաղցրահունչ։
115Մենք բարձրացանք մի բլրակի վրա ջինջ,
Տեղի վրա մի լուսավոր ու արձակ,
Ուրկից տեսնել կարելի էր ամեն ինչ։
118Ճիշտ մեր դիմաց մարգի վրա այն դալար
Երևացին մեծապայծառ հոգիներ,
Որոնց տեսնելն իսկ պարծանք էր ինձ համար։
121Այնտեղ տեսա Էլեկտրային՝ զարմերով,
Որոնց միջև Հեկտորը և Էնեաս,
Եվ Կեսարին՝ կորովաբիբ աչքերով։
124Այնտեղ էին Պենտեսիլեն, Կամիլլան.
Այնտեղ էին Լատինոսը թագավոր
Եվ նրա հետ իր աղջիկը՝ Լավինան։
127Անդ Բրուտոսն էր, որ արտաքսեց Տարկվինին,
Հուլիան, Մարկիան, Լուկրետիան ու Կոռնելիան,
Եվ Սալատինն, որին տեսա առանձին։
130Ապա երբ որ ես նայեցի քիչ հեռուն,
Տեսա ամեն իմացության ուսուցչին,
Շրջապատված ընտանիքով իմաստուն։
133Նրան էին նայում բոլորն հարգանքով.
Այնտեղ էին Սոկրատը և Պլատոնն,
Որ ամենքից մոտիկ էին նրա քով.
136Այնտեղ էին իմաստուններ Դեմոկրիտ,
Դիոդենեսն, Անաքսագորն ու Թալես,
Էմպեդոկլը, Զենոնը և Հերակլիտ։
139Այնտեղ էր և Դոսկորիդը բուսաբան,
Այնտեղ էին Օրֆեոսը և Լինոն,
Կիկերոնն ու բարոյագետ Սենեկան։
142Եվկլիդեսն ու Պտղոմեոսն աստղաբան,
Հիպպոկրատը, Գալիենն ու Ավիկենն,
Ավերրոյսը, որ եղավ մեծ մեկնաբան։
145Ես չեմ կարող այստեղ թվել բոլորին,
Զի երկար նյութն ինձ խթանում է այնպես,
Որ խոսքերըս պետք է զիջեն փաստերին։
148Մեր վեցյակը վերածվում է երկուսի.
Խաղաղ օդից իջանք օդում հողմահույզ
Վարպետս ու ես մի ուղիով մեկուսի.
151Եկա մի վայր, ուր չէր շողում ոչ մի լույս։
Երգ հինգերորդ
1Այսպես իջա պարունակից առաջին
Երկրորդի մեջ, որ նվազ է տարածքով,
Բայց ավելի լի է ողբով ցավագին։
4Մուտքի մոտ է Մինոսն ահեղ կեցվածքով.
Մեղավորներ է նա քննում ու դատում
Եվ ուղարկում ներքև պոչի գալարքով։
7Այսինքըն, երբ ներկայանում է նրան
Մի պիղծ հոգի իր մեղքերը հայտնելու,
Մեղքերի այդ դատավորը անվարան
10Որոշում է նրա տեղը Դժոխքում,
Եվ գալարում այնքան անգամ պոչը իր,
Որքան հարկ է որ նա խրվի անդնդում։
13Նրա առջև միշտ հոգիներ կան բազում.
Նրանք հերթով մոտենում են դատվելու
Եվ վճիռը լսելուն պես խոր սուզվում։
16«Դու, որ եկար այս կայանը տանջալի,—
Բացականչեց Մինոսը, ինձ տեսնելով
Եվ թողնելով մի պահ պաշտոնն ահալի,—
19Ո՛ւր ես մտնում, և ո՛ւմ ես դու վստահում.
Թող չխաբի քեզ լայնությունը մուտքի»։
Առաջնորդըս նրան. «Ինչո՞ւ ես գոռում.
22Մի՛ խափանիր նրա ճամփան պարտադիր.
Այդ են կամում անդ՝ ուր կարող են անել,
Ինչ որ կամին. էլ ուրիշ բան մի՛ հարցնիր»։
25Ահա ողբի ձայներ էին ինձ հասնում.
Ահա արդեն եկել֊հասել եմ այնտեղ,
Ուր ինձ խոցում էին ջայլերը բազում։
28Եկա այնտեղ, ուր չի շողում ոչ մի լույս,
Ուր փչում են քամիները հակամարտ
Եվ շառաչում, ինչպես մի ծով հողմահույզ։
31Եվ մրրիկը, որ երբեք չի դադարում,
Հոգիներին իր հորձանքի մեջ առած՝
Պտուտքում է, քշում, իրար ընդհարում։
34Երբ հասնում են նրանք ժայռին եզրային,
Հեծեծում են, ողբում, գոռում ու գոչում
Եվ անիծում արդարությունն երկնային։
37Ես իմացա, որ այս տեսակ տանջանքին
Մատնված են մարմնասերները մեղսոտ,
Որոնք միտքը ենթարկել են կույր կրքին։
40Եվ ինչպես որ սարյակները խուռներամ
Թևածում են արագ, մղված ցուրտ հովից,
Այսպես և այն հոգիները թուլակամ
43Հողմից քշված սլանում են ամեն դի.
Նրանք չունեն սփոփարար ոչ մի հույս
Տանջանքների մեղմացման կամ հանգստի։
46Եվ ինչպես որ կռունկները կառաչող
Սավառնում են օդում երկար շարքերով,
Այսպես տեսա ես հոգիներ հառաչող,
49Որոնք տարվում էին հողմի հորձանքից։
Ես ասացի. «Վարպե՛տ, ովքե՞ր են դրանք,
Որոնք այդպես չարչարվում են սև օդից»։
52Եվ նա ասաց. «Առաջինն այն պիղծերից,
Որոնց մասին դու ուզում ես իմանալ,
Կայսրուհին էր բազմալեզու ազգերի։
55Նա այնքան մեղկ ու անառակ կյանք վարեց,
Որ խույս տալու համար մարդկանց պարսավից,
Ամեն հաճույք օրինական համարեց։
58Շամիրամն է, որ, ինչպես գիրքն է գրում,
Եղավ կինը և հաջորդը Նինոսի.
Նա իշխեց անդ, ուր արդ Սուլթանն է տիրում։
61Իսկ այն մյուսը եղավ սիրուց ինքնասպան ,
Չպահելով հիշատակը Սիքեի.
Ետևում է Կլեոպատրան ճակաճան։
64Ահա այնքան չարյաց պատճառ Հեղինեն.
Ահա և մեծն, անպարտելին Աքիլլես,
Որ, ի վերջո, պարտվեց սիրուց հրեղեն։
67Ահա Պարիսն ու Տրիստանը»։ Եվ այսպես
Անուններով նշեց բազում ստվերներ,
Որոնք մեռել էին սիրուց բոցակեզ։
70Եվ երբ այսպես իմ ուսուցչից իմացա
Անունները հերոս արանց ու կանանց,
Ես հուզվեցի և գրեթե թալկացա։
73Ես ասացի. «Պոե՛տ, սիրով կուզեի
Ես տեսակցել այն զույգի հետ համընթաց ,
Որ թեթև է քշվում հողմից ամեհի»։
76Եվ նա ասաց. «Կտեսնես, երբ մոտ հասնեն,
Այնժամ նրանց վարող սիրո անունով
Կանչիր նրանց, նրանք կգան կխոսեն»։
79Հենց որ հողմը նրանց ուղղեց դեպի մեզ,
Ես ձայնեցի. «Ո՛վ տառապյալ հոգիներ,
Եկեք խոսենք, եթե չունեք արգելք ձեզ»։
82Ինչպես կանչված աղավնիները հեզիկ
Բնազդաբար, բաց և անշարժ թևերով,
Ցած են թռչում դեպ իրենց բույնը քաղցրիկ,
85Այսպես նրանք ելան խմբից Դիդոնի
Եվ ժանտ օդի միջով եկան դեպի մեզ,
Այնքան ազդու եղավ ձայնս կենդանի։
88«Ո՛վ արարած բարեգութ և մարդասեր,
Որ այցի ես մեզ եկել այս գորշ օդով,
Մեզ, որ աշխարհն արյունով ենք ներկել մեր.
91Տիեզերքի արքան եթե մեզ լսեր,
Կաղոթեինք խաղաղության համար քո,
Զի գթացիր դժխեմ բախտի վրա մեր։
94Այն, ինչ որ դու կուզես լսել և խոսել,
Մենք պատրաստ ենք խոսելու և լսելու,
Քանի քամին արդ լռել է ու կասել։
97Ես ծնվել եմ այն քաղաքում ծովամերձ ,
Որտեղ Պոն է իջնում հանգիստ առնելու
Մշտահոսուն վտակներով իր հանդերձ։
100Սերը, որ շուտ է այրում սիրտը քնքուշ,
Վառեց սրան գեղեցկությամբ իմ մարմնի,
Որ գրավվեց կերպով այնքան խուժադուժ։
103Սերը, որ սեր է պարտադրում սիրվածին,
Ինձ սիրահար դարձրեց սրան այնքան թունդ,
Որ այստեղ իսկ մենք կապված ենք միասին։
106Սերը հասցրեց մեզ երկուսիս նույն մահվան.
Մեզ սպանողն սպասվում է Կայենում »։
Այս խոսքերը նրանց բերնից դուրս եկան։
109Լսելով այդ հոգիներին վշտակեզ,
Ես գըլուխըս տխուր կրծքիս հակեցի։
Վարպետս հարցրեց. «Ի՞նչ ես խորհում դու այդպես»։
112Ի պատասխան ես ասացի. «՜, ավա՛ղ,
Ինչքա՛ն հույզեր ու երազներ խանդակաթ
Հասցրին սրանց այս վախճանին կանխավաղ»։
115Ապա նրանց ես դիմելով խոսեցի.
«Ո՛վ Ֆրանչեսկա, քո պատմությունը տխուր
Ես վշտով ու կարեկցությամբ լսեցի։
118Բայց ինձ ասա՝ ձեր հույզերի ժամանակ
Սերն ինչ ձևով և ինչ դեպքում թույլ տվեց,
Որ դուք ձեր լուռ զգացումներն իմանաք»։
121Եվ նա ասաց. «Ավելի մեծ վիշտ չկա,
Քան երջանիկ ժամանակները հիշել
Դժբախտ ժամին, քո ուսուցիչն է վկա։
124Բայց եթե դու տեղեկանալ ես ուզում
Պատճառը մեր անբախտ սիրո, ես կասեմ,
Ինչպես նա, ով արտասվում է և խոսում։
127Իբրև ժամանց կարդում էինք մի օր մենք
Լանչիլոտտի պատմությունը սիրային .
Մենակ էինք և չունեինք մտքեր նենգ։
130Ընթերցումն այդ մեր հայացքները շատ հեղ
Հանդիպեցրեց և մեր դեմքերն այլայլեց,
Բայց մեր խելքը կորցնել տվեց լոկ մի տեղ։
133Երբ կարդացինք, որ տարփածուն ցանկալից
Սիրեցյալի ժպտուն բերանն համբուրեց,
Սա, որ երբեք չի բաժանվի ինձանից,
136Համբուրեց իմ բերանն համակ հուզադող։
Գիրքը դարձավ Գալեոտտո մեզ համար։
Է՛լ այն օրը չկարդացինք ոչ մի տող »։
139Մինչ այսպես էր բարբառում այն մի հոգին,
Մյուսն այնպես դառնորեն էր հեկեկում,
Որ հուզմունքից նվաղեցի մահագին.
142Եվ ես ընկա, ինչպես դիակն է ընկնում։
Երգ վեցերորդ
1Հենց որ արդեն վերադարձավ ուշքը իմ,
Որ այլայլվել, մթագնել էր հուզումից,
Ի լուր ողբին սիրող զույգի մտերիմ,
4Ես ամենուր տեսա շուրջը իմ բոլոր,
Ուր որ դարձա և կամ ուր որ նայեցի,
Տանջանքներ և տանջակիրներ նորանոր։
7Ահա արդեն պարունակումն եմ երրորդ,
Ուր տեղում է անդադար ու միալար
Մի ցուրտ անձրև անիծյալ ու գարշահոտ։
10Մեծ֊մեծ կարկուտ, և ձյուն, և ջուր աղտեղի
Թափվում են ցած օդի միջով մթամած,
Հոտեցնելով տղմուտ տարածքը տեղի։
13Կերբերոսը , գազանն անգութ, արտառոց,
Երեք գլխով կաղկանձում է շան նման
Այնտեղ խրված հոգիների վրա հոծ։
16Նրա աչքերն հուր են, մորուքը մթար,
Փորը խոշոր և թաթերը ճապռավոր,
Հոգիներին ճանկռում, ցրցում է նա հար։
19Անձրևի տակ սրանք ոռնում են շան պես,
Եվ ջանալով ծածկել մեկ կողը մյուսով՝
Շրջշրջվում են, շուռ֊մուռ գալիս մշտապես։
22Երբ մեզ տեսավ Կերբերոսը ահագին,
Բացեց ռեխերն ու ժանիքներ ցույց տվեց.
Նա դողում էր բարկությունից մոլեգին։
25Առաջնորդըս պարզեց ձեռքերն իր անփակ
Եվ գետնից հող վերցնելով լիաբուռ՝
Նետեց նրա երախների մեջ անհագ։
28Ինչպես շունը, որ ոռնում է քաղցից սուր,
Հանդարտվում է, հենց որ ոսկորն է կրծում,
Եվ զբաղվում հոշոտելով լոկ այն լուռ,
31Այսպես սսկվեց դև Կերբերոսն հողակուլ,
Որի ոռնոցն հոգվոց այնպես էր լլկում,
Որ կուզեին նրանք լինել հավետ խուլ։
34Անցնում էինք ժանտ անձրևից կռացած
Հոգիների վրայով և կոխկրտում
Ուրուները նրանց՝ մարմին թվացած։
37Բոլոր նրանք պառկած էին գետնամած,
Բացի մեկից, որ վեր կացավ ու նստեց,
Երբ տեսավ, որ իրեն էինք մոտեցած։
40«Օ՜ դու, որ այս Դժոխքի մեջ ես բերվել,—
Ասաց նա ինձ,— իմացիր, թե ով եմ ես.
Իմ մեռնելուց առաջ էիր դու ծնվել»։
43Եվ ես նրան. «Տանջանքները քո կրած
Դիմագծերդ այլակերպել են այնքան,
Որ թվում է, թե քեզ երբեք չեմ տեսած։
46Բայց ասա ինձ՝ ո՞վ ես, որ այս չարատանջ
Վայրն ես եկել և կրում ես մի պատիժ,
Որ մյուսներից թեթև է, բայց շատ տհաճ»։
49Եվ նա ասաց. «Քաղաքըդ , որ չարությամբ
Այնքան լի է, որ չափն անցել է արդեն,
Եղավ օրրանն իմ կենցաղի անտաղտապ։
52Քաղաքացիքդ անվանեցիք ինձ Չակկո ։
Եվ որկորի իմ մոլության համար վատ
Լլկվում եմ այս անձրևի տակ հարագո։
55Եվ ես՝ թշվառս, այստեղ մենակ չեմ հարկավ.
Սրանք էլ նույն մեղքի համար են կրում
Նույն պատիժը»։ Եվ նա մի պահ կանգ առավ։
58Ես ասացի. «Չարչարանքներըդ, Չակկո,
Ինձ հուզում են արտասվելու աստիճան,
Բայց ասա ինձ՝ ո՞ւր կհանգեն ի վերջո
61Երկպառակված քաղաքացիք քաղաքի.
Մի՞թե արդար մեկը չկա նրանց մեջ.
Ի՞նչ է պատճառն այդ գժտությանց անհարկի»։
64Եվ նա ասաց . «Երկար վեճից հետո տաք
Կռվի կանցնեն. գեղջուկները կհաղթեն,
Իսկ մյուսները կհալածվեն բովանդակ։
67Ապա նրանք երրորդ տարվա ընթացքում
Կտապալվեն և մյուսները կհաղթեն
Ուժով մեկի, որ նենգությամբ է գործում։
70Սրանք նրանց երկար ատեն կնեղեն
Ու կենթարկեն ստորացման վիսաբար,
Թեկուզ նրանք արտասվեն կամ կատաղեն։
73Արդարներ կան, սակայն չունեն ունկնդրող։
Գոռոզություն, ագահություն ու նախանձ —
Երեք կայծեր եղան սրտեր բռնկող»։
76Նա վերջ տվեց իր խոսքերին ցավալի։
Եվ ես նրան. «Տեղեկության տուր խնդրեմ,
Շնորհելով ինձ երկու խոսք ավելի։
79Արժանավոր Ֆարինատան և Մոսկան,
Ռուստիկուչչին, Տեգիայոն և Արիգոն,
Եվ այլք, որոնք եղան անձեր պատվական,
82Ո՞ւր են, ասա, որ ես նրանց գեթ տեսնեմ.
Մեծ իղձ անեմ իմանալու, թե նրանք
Երկնքո՞ւմ են, թե՞ Դժոխքում են դժխեմ»։
85Եվ նա ասաց. «Դժոխքում են, բայց ցածում,
Եթե իջնես, նրանց կարող ես տեսնել.
Նրանց վրա այլ մեղքեր են ծանրանում ։
88Բայց երբ դու քաղցր աշխարհ ընկնես վերստին,
Խնդրում եմ քեզ հիշատակըս պահել տաս.
Այս է իմ խոսքն ու պատասխանը վերջին»։
91Եվ նայելով աչքերով խեթ ու մռայլ,
Իր գլուխը վայրահակեց ու ընկավ
Տղմաթաթախ հոգիների միջև այլ։
94Վարպետս ասաց․ «Էլ չի ելնի այլոց պես
Մինչև հնչելն հրեշտակային փողերի
Եվ գալուստը դատավորի խորատես,
97Երբ կգտնեն նրանք շիրիմն իրենց լուռ,
Կառնեն մարմինն ու տեսքն իրենց սեփական
Եվ կլսեն դատավճիռն ահալուր »։
100Այսպես ահա մենք անցկացանք համրաքայլ
Գարշ խառնուրդով ստվերների ու ցեխի,
Զրուցելով կյանքի մասին հանդերձյալ։
103Եվ ես. «Վարպե՛տ, այս տանջանքները դաժան
Ահեղ վճռից հետո կաճե՞ն ավելի,
Թե՞ կպակսեն և կամ նույնը կմնան»։
106Եվ նա. «Դիմիր քո գիտությանն , ըստ որի
Էակն ինչքան ավելի է կատարյալ,
Այնքան ուժեղ կզգա չարը և բարին։
109Թեպետ և այս հոգիները հուսաթափ
Չեն դառնալու ճշմարտապես կատարյալ,
Բայց հույս ունեն հուսկ դառնալու որոշ չափ։
112Խոսակցելով այլ բաների մասին դեռ,
Շուրջանակի պտտվեցինք միասին
Եվ եկանք անդ, ուր վայրէջքն էր բացվում մեր.
115Այստեղ գտանք մեծ թշնամի Պլուտոսին ։
Երգ յոթերորդ
1«Պապե Սատան, պապե Սատան, ալեպպե» ,—
Գոչեց Պլուտոսն իր ձայնով խուլ ու խռպոտ։
Եվ իմաստունս, որ ամեն ինչ լավ գիտե,
4Փարատելու համար ահըս՝ ինձ ասաց.
«Մի վախենար, նա ինչ անի, չի կարող
Մեզ արգելել իջնելու այս ժայռից ցած»։
7Եվ դառնալով ռեխին դևի զայրալիր՝
Ասաց. «Լռի՛ր, անիծյալ ու անհագ գայլ.
Բարկությունից ինքզինքըդ կե՛ր, սպառի՛ր։
10Մեր վայրէջքը ունի որոշ մի պատճառ.
Այդ են կամում այնտեղ՝ բարձըր երկնքում,
Ուր Միքայելն ընկճեց ջոլիրն հեստ ու չար»։
13Ինչպես հողմից առագաստները ուռած
Ցած են ընկնում, երբ հանկարծ կայմն է ջարդվում,
Այսպես վայրագ գազանն անզոր ընկավ ցած։
16Այսպես չորրորդ պարունակը մենք հասանք,
Ընթանալով անդունդն ի վար Դժոխքի,
Որ պատժում է ամեն չարիք ու հանցանք։
19Օ՛ երկնային արդարացի դատաստան։
Ի՛նչ տանջանքներ ու պատիժներ են տեսնում,
Ինչո՞ւ մեղքերն աղետաբեր են այսքան։
22Ինչպես երկրում Քարիբդեսի վրա ճիշտ
Ալիքները մեկը մյուսին են բախվում,
Այսպես այստեղ մարդիկ պետք է բախվեն միշտ։
25Նրանք այստեղ անթիվ էին երևում,
Որոնք կազմած երկու խմբեր տարանջատ՝
Ծանըր բեռներ էին կրծքով գլորում։
28Ապա նրանք իրար էին ընդհարվում
Ու ետ քաշվում, մեկը մյուսին գոռալով.
«Ի՞նչ ես գանձում», մյուսը՝ «Ի՞նչ ես դեն գցում»—
31Եվ, շարժվելով պարունակով մթասքող,
Գնում էին դեպի կետերն հակադիր,
Միշտ կրկնելով այդ խոսքերը ծանակող։
34Ապա նրանք կիսաշրջանն անցնելով՝
Վերադառնում էին նորից բախվելու։
Ես սրտիս մեջ դառըն կսկիծ զգալով՝
37Հարցրի. «Վարպե՛տ, սրանք ովքե՞ր են իրոք,
Ձախակողմյան այս ստվերները խուզված
Բոլորեքյան կղերակա՞ն են արդյոք»։
40Եվ նա ասաց. «Սրանք բոլորը, որ կան,
Իրենց կյանքում եղան այնքան թյուրամիտ,
Որ ծախսի մեջ չդրին չափ ու սահման։
43Այդ է ասում նրանց գոռոցը վայրագ,
Որ հանում են, երբ հասնում են այն կետին,
Ուր զատվում են հանցանքներով հակառակ։
46Նրանք, որոնց գլուխներն են հերաթափ,
Քահանաներ, կարդինալներ, պապեր են,
Որոնց եղծեց ագահությունը անչափ»։
49Եվ ես. «Վարպե՛տ, անտարակույս ես այստեղ
Կկարենամ մի քանիսին ճանաչել,
Որ պղծվել են այդ ախտերով ծանրամեղ»։
52Եվ նա ասաց. «Զուր բաներ ես մտածում.
Այն կյանքն անմիտ, որը նրանց տխեղծեց,
Այժըմ նրանց անճանաչ է դարձընում։
55Նրանք հավետ բախվելու են այս կերպով.
Ոմանք իրենց գերեզմանից դուրս կելնեն
Փակ ափերով , ոմանք կտրած մազերով։
58Նրանք իրենց ժլատ, շռայլ կենցաղով
Մատնվել են այս պայքարին անվախճան,
Որ չեմ ուզում մանրամասնել խոսքերով։
61Արդ տես, որդյա՛կ, թե որքան են խաբուսիկ
Բարիքներն այն, որ հանձնված են Բախտին ,
Որոնց համար իրար գզում են մարդիկ.
64Այս խոնջաբեկ հոգիներից ոչ մեկին»։
Զի արդ երկրում եղած֊չեղած ողջ ոսկին
Չի կարող տալ հանգստություն ու դադար
67Եվ ես. «Ասա դարձյալ, վարպե՛տ իմ բարի,
Քո ակնարկած Բախտը ի՞նչ է, որ նրա
Ճանկերում են բարիքները աշխարհի»։
70Եվ նա ասաց. «Ո՛վ էակներ կարճամիտ,
Ինչպիսի՛ խոր տգիտության մեջ եք դուք.
Արդ ընդունիր իմ մտքերը ճշմարիտ։
73Նա, որ գեր ի վեր է ամեն գիտությամբ,
Երկինքների համար կարգեց վարիչներ
Եվ իր լույսը բաշխեց այնպես համաչափ,
76Որ նրանք այն ցոլարձակեն փոխադարձ.
Նմանապես աշխարհային փայլերին
Նա սահմանեց մի ընդհանուր հոգաբարձ,
79Որ փոխանցի սին բարիքներն երկրային
Ազգե ի ազգ, տոհմե ի տոհմ կամոք յուր,
Ի հեճուկս ընդդիմության մարդկային։
82Դրանից են ոմանք իշխում, այլք՝ ընկնում,
Դատաստանի համաձայն հենց այս Բախտի,
Որ պահված է, ինչպես օձը թավ խոտում։
85Նրան ոչինչ չի հակազդի խելքը ձեր.
Նա վարում է, տնօրինում իր մարզում,
Ինչպես իրենց մարզում ուրիշ աստվածներ։
88Դադար չունեն փոխանցումներն իր անսանձ,
Անհրաժեշտ հարկն շտապեցնում է նրան.
Այս է պատճառն հաճախադեպ փոփոխմանց։
91Մարդիկ, ի դեպ, պետք է նրան գովեին,
Նույնիսկ նրանք, որ անիրավ ու անճահ
Հայհոյանք են ուղղում նրա հասցեին։
94Բայց նա, զվարթ, փույթ չի անում այդ մասին.
Իր ոլորտն է ղեկավարում գոհությամբ
Մյուս նախաստեղծ գոյերի հետ միասին ։
97Այժմ ավելի չարչարանքի վայրն իջնենք.
Աստղերն ահա խոնարհվում են դեպի ցած,
Եվ մենք պետք չէ մեր ընթացքը դանդաղենք»։
100Պարունակի միջով անցանք մենք դիմաց
Եվ մոտեցանք մի առվակի խոխոջուն,
Որ հոսում էր իր իսկ փորած ձորով ցած։
103Գույնն ավելի թխորակ է, քան թե մութ,
Եվ մենք նրա գորշ հոսանքին զուգընթաց
Ներքև իջանք մի շավիղով տաժանուտ։
106Տխրատեսիլ այդ գետակը հասնելով
Ստորոտը սեպ ու մթին ժայռերի,
Մի ճահիճ է կազմում Ստիքս անունով։
109Մինչ ես նայում էի սևեռ աչքերով,
Ճահճում տեսա տղմաթաթախ հոգիներ,
Բոլորն էլ մերկ և զայրագին դեմքերով։
112Լոկ ձեռքերով նրանք չէին կռվտում,
Այլև իրենց գլխով, կրծքով, ոտքերով
Եվ իրարու ատամներով բզկտում։
115Վարպետս ասաց. «Արդ դու տեսնում ես, որդյակ
Նրանց, որոնք կյանքում ցասկոտ են եղել.
Բայց իմացիր, որ այս պղտոր ջրի տակ
118Կան այլ մարդիկ, որ արձակում են հառաչ
Եվ պղպջակ հանում ջրի երեսին,
Ինչպես տեսնել դու կարող ես քո առաջ։
121Ճահճում սուզված՝ նրանք այսպես են ասում.
«Տխուր եղանք զվարթ օդում երկրային,
Անթեղելով մաղձության ծուխ մեր ներսում.
124Արդ տխրում ենք, խրված տիղմում այս մռայլ»։
Նրանց կոկորդն այս երգն է միշտ կարկաչում,
Զուր ճգնելով արտաբերել խոսք մի այլ»։
127Նայելով այն հոգիներին ցեխակուլ,
Մենք բավական երկար պտույտ գործեցինք
Տղմուտ ճահճի և չոր ափի միջով խուլ,
130Եվ հասանք տակն աշտարակի մի վերձիգ։
Երգ ութերորդ
1Սակայն, ասեմ, որ չհասած տակավին
Ստորոտը աշտարակի բարձրաբերձ,
Մեր աչքերը նրա գագաթն ուղղվեցին.
4Քանզի այնտեղ երկու լույսեր դուրս եկան,
Մի երրորդն էլ, որ հազիվ էր նկատվում,
Վառվեց հեռվում իբրև նրանց պատասխան։
7Ես դիմելով ծովին ամեն գիտությանց,
Հարցրի. «Վարպե՛տ, այդ ի՞նչ լույսեր են դրանք.
Ի՞նչ ասում ու պատասխանում են միմյանց»։
10Եվ նա ասաց. «Հիմա ինչ որ կերևա
Տղմուտ ճահճում, դա կարող ես նկատել,
Եթե մեգը քեզ արգելակ չդառնա»։
13Նետը երբեք այնպես թեթև ու արագ
Չի արձակվել պրկված լարից աղեղի,
Ինչպես տեսա փոքրածավալ մի նավակ,
16Որ սրընթաց խոյանում էր դեպի մեզ,
Թիավարված մի հոգուց, որ գոռում էր,
«Դժխեմ հոգի, ահա եկար վերջապես»։
19«Ֆլեգիաս , Ֆլեգիաս, զուր ես գոռում այս անգամ,—
Ասաց տերըս։— Մենք քոնը չենք, եկել ենք
Անց կենալու այս ճահիճով ապական»։
22Ինչպես նա ով խաբեության մի ի լուր
Սրտնեղվում ու սրտմտում է խորապես,
Այսպես սրտնեց Ֆլեգիասը զուսպ ու լուռ։
25Առաջնորդըս նրա մակույկը իջավ,
Եվ ապա ինձ իջեցրեց իր կողքին.
Իմ մտնելով լոկ մակույկը ծանրացավ .
28Հենց որ այսպես զետեղվեցինք երկուստեք,
Հին մակույկը առաջ շարժվեց սրընթաց,
Ճեղքելով ջուրն ավելի խոր, քան երբեք։
31Մինչ մենք ճահճով ճեպում էինք անարգել,
Ինձ հանդիպեց տղմոտ մեկը և ասաց.
«Ո՞վ ես դու, որ ժամիցըդ վաղ ես եկել»։
34Եվ ես նրան. «Եկել եմ ոչ մնալու.
Իսկ դու ով ես, որ աղտեղված ես այդպես»։
Ասաց. «Մեկն եմ դատապարտված ողբալու»։
37Եվ ես նրան. «Ողբա, սգա դու այդպես,
Անիծյալ ու լպիրշ հոգի, վասնզի
Կեղտիդ մեջ էլ լավ ճանաչում եմ ես քեզ»։
40Այնժամ ցասմամբ նա ինձ մեկնեց ձեռքերն իր.
Բայց առաջնորդս հրեց նրան, ասելով.
«Շուտ դեն գնա, մյուս շների հետ կորչիր»։
43Ապա բազկով վզիս փարվեց դող ի դող,
Ինձ պագավ ու ասաց. «Հոգի զայրասիրտ,
Քեզ հղացողն հավետ օրհնյալ լինի թող,—
46Նա աշխարհում մեծամիտ մեկն է եղել
Եվ թողել է վատ հիշատակ իր մասին,
Դրանից է այստեղ այնպես կատաղել։
49Երկրում ինչքան մեծամեծներ կան անհարգ,
Որոնք այստեղ թավալվում են խոզի պես,
Իրենց մասին թողած անուն մի անարգ»։
52Եվ ես. «Վարպե՛տ, շատ պիտի գոհ լինեի,
Եթե մենք դեռ ճահճալճից դուրս չեկած՝
Այս ջրի մեջ նրան սուզված տեսնեի»։
55Եվ նա. «Դեռևս դեմի ափը չհասած,
Դու կստանաս քո փափագին գոհացում.
Արդար է, որ դու քեզ զգաս գոհացած»։
58Քիչ անց տեսա, որ ընկերները պղծուն
Նրա վրա այնպես գրոհ գործեցին,
Որ գոհությամբ ես փառք տվի Աստծուն։
61«Զա՛րկ Արջենտուն»,— գոռում էին համորեն,
Իսկ կատաղած ֆլորենտացի այն հոգին
Ատամներով կծոտում էր ինքն իրեն։
64Եվ ես նրան այդ վիճակում թողեցի։
Սակայն հանկարծ ճիչեր հասան ականջիս,
Եվ ես ուշի ուշով առաջ նայեցի։
67Բարի վարպետս ինձ բացատրեց. «Որդյա՛կ, արդ
Մոտեցել ենք մենք Դևպետի քաղաքին ,
Ուր բազմաթիվ հոգիներ կան մեղապարտ»։
70Եվ ես. «Վարպե՛տ, արդեն տեսնում եմ ի ցած
Բոսորագույն պարիսպները նրա ձիգ,
Կարծես դուրս են եկել հրից շիկացած»։
73Եվ նա ասաց. «Դա Դժոխքն է ստորին,
Ուր վառվում է հավերժական մի կրակ,
Որից որմերն հեռվից տալիս են կարմրին։
76Մենք ի վերջո հասանք խորունկ ջրանցքին,
Որով շուրջ էր պատած երկիրն այս ցավոտ,
Որի որմերն ասես երկաթ լինեին։
79Կատարելով մի շրջանցում շեղակի,
Եկանք մի տեղ, ուր նավարարը գոչեց.
«Դեհ դուրս եկեք, մուտքն այստեղ է քաղաքի»։
82Դռների վրա տեսա դևեր բազմաթիվ,
Որոնք միմյանց ասում էին զայրագին.
«Ո՞վ է սա, որ դեռ չմեռած ստուգիվ,
85Մեռյալների բնակավայրն է եկել»։
Այնժամ վարպետս նշանացի հասկացրեց,
Որ ուզում է մի պահ հետները խոսել։
88Քիչ զսպելով իրենց զայրույթը ահեղ,
«Մենակ դու եկ, թող նա գնա,— ասացին,—
Նա, որ այդպես հանդգնել է գալ այստեղ։
91Թող նա մենակ վերադառնա ճամփով խոլ.
Իսկ դու հավետ այստեղ մեզ մոտ կմնաս,
Դու որ նրան այս զնդանն ես բերել խոր»։
94Թե ես որքան զարհուրեցի, ընթերցող,
Չարագուշակ այդ խոսքերից, դու դատիր,
Կարծեցի թե էլ ետ դառնալ չեմ կարող։
97Ես ասացի. «Ո՛վ առաջնորդ թանկագին,
Դու որ հաճախ իմ զորավիգն ես եղել
Եվ ինձ փրկել վտանգներից ահագին,
100Մի՛ թողնիր ինձ այստեղ այսպես անպաշտպան,
Եվ եթե մեզ խոչընդոտ են հարուցում,
Իսկույն բռնենք վերադարձի մեր ճամփան։
103Եվ իմ տերը, որ ինձ այդտեղ էր բերել,
Ասաց. «Վանիր քո երկյուղը, աստ ոչ ոք
Չի կարող մեր առաջընթացին արգելել։
106Ինձ սպասիր և քո հոգին հուսաբեկ
Ամրապնդիր, սնիր բարի հույսերով.
Այս խորքերում քեզ չեմ թողնի ես երբեք»։
109Եվ հեռացավ մի պահ հայրըս բարեծին,
Ինձ թողնելով երկբայության մեջ այնպես,
Որ իմ գլխում «ոչ»֊ն ու «այո»֊ն վիճեցին ։
112Նրա խոսքերն հնար չեղավ ինձ լսել.
Բայց նա երկար դևերի մոտ չմնաց,
Քանզի նրանք շտապեցին ներս վազել։
115Նրանք իսկույն դռներն ամուր փակեցին
Առաջնորդիս առջև, որ դուրս մնալով,
Վերադարձավ դանդաղաքայլ ու լռին։
118Աչքերն հակած և ժրությանը կորցրած՝
Նա հառաչով այս խոսքերն էր մրմնջում.
«Ո՞վ երեսիս փակեց որջն այս մեղսամած»։
121Եվ ինձ ասաց. «Հակառակ իմ խռովքին,
Դու հանգիստ կաց, ես այս մարտում կհաղթեմ,
Ով էլ թեկուզ ընդդիմանա մեր մուտքին։
124Նորության չէ այդ լրբությունը նրանց.
Նրանք նույն բանն արին դռանն արտաքին ,
Որ դեռ մինչև հիմա բաց է մնացած։
127Վրան տեսար արձանագիրը դժնյակ։
Ահա արդեն այդ դռնից ներս է անցել
Եվ իջնում է ներքև մեկը միայնակ,
130Որ կարող է այս քաղաքը մեզ բացել»։
Երգ իններորդ
1Այն գույնը, որ վախը դեմքիս դրոշմեց
Առաջնորդիս վերադարձը երբ տեսա,
Նրան իսկույն վանել տվեց հույզքն իր մեծ։
4Նա կանգնեց ու նայեց, աչքը կիսագոց,
Զի հայացքը հեռու ուղղել չէր կարող
Աղջամուղջի և մշուշի միջով հոծ։
7«Բայց,— ասաց նա,— պետք է հաղթենք այս մարտում,
Ապա թե ոչ... Կա այնպիսի մի նեցուկ.
Օ՛, ուր է նա և ինչու է ուշանում»։
10Ես լավ տեսա, թե ինչպես նա քողարկեց
Առկախ թողած իր այն խոսքը մյուսով,
Որոնց միջև տարբերության կար մի մեծ։
13Բայց և այնպես վախ զգացի առժամայն,
Զի այդ ընդհատ խոսքին գուցե ես տվի
Ավելի վատ իմաստ, քան թե ուներ այն։
16«Ձեզնից մեկը այս անդնդում խորասույզ
Իջա՞վ արդյոք պարունակից առաջին,
Ուր պատիժը լոկ սպասելն է անհույս»։
19Այսպես հարցրի, և նա տվեց պատասխան.
«Մինչև հիմա հազվադեպ է պատահել,
Որ մեզնից մեկն անցած լինի այս ճամփան։
22Ես մի անգամ եղել եմ այս խոռոչում,
Կախարդանքով Երիքթոնի այն անգութ,
Որը հոգվոց իրենց մարմնոց էր կանչում։
25Ես նոր էի զրկվել մարմնից կենդանի,
Երբ նա ինձ այս պարսպից ներս մտցրեց,
Որ դուրս բերեմ մեկին մարզից Հուդայի ։
28Իսկ սա վայրն է ամենից խոր ու նսեմ
Եվ հեռագույնն համայնածիր երկնքից.
Վստահ եղիր, ես ճանապարհը գիտեմ։
31Այս ճահիճը, որ արձակում է գարշ հոտ,
Օղակում է այս քաղաքը տանջալի,
Ուր չենք կարող մենք ներս մտնել վեհերոտ»։
34Չեմ հիշում, թե ուրիշ ինչեր դեռ ասաց,
Քանզի ամբողջ ուշադրությանս ուղղված էր
Դեպի գագաթն աշտարակի իմ տեսած։
37Ահա հանկարծ նրա վրա կանգնեցին
Դժոխքի երեք Ֆուրիաները արնաներկ,
Որ ունեին տեսք ու կեցվածք կանացի։
40Նրանց պատել էին կանաչ հիդրաներ,
Իսկ գլուխներն ահեղ՝ փոխան մազերի
Կրում էին եղջերավոր օձիկներ։
43Եվ վարպետըս, որ ճանաչեց վաղվաղի
Նաժիշտներին տարտարոսի տիրուհու,
Ասաց. «Նայիր Երիններին կատաղի։
46Աջ կողմինը Ալեկտոն է դառնահեծ,
Ձախ կողմինը Մեգերան է, իսկ նրանց
Մեջտեղինը Տիսիֆոնն է»։ Եվ լռեց։
49Ամեն մեկն իր կուրծքն էր ցտում և ապա
Իրեն ծեծում ու ճչում էր այնպես զիլ,
Որ ես ահից առաջնորդիս պինդ կպա։
52«Մեդուսան գա, մենք նրան քար կդարձնենք,—
Ասում էին նրանք ներքև նայելով.—
Թեսեոսին զուր անպատիժ թողինք մենք »։
55«Շուտ շուռ արի և քո աչքերը փակիր,
Քանզի եթե Գորգոնն այստեղ երևա,
Էլ չես կարող վերադառնալ դու երկիր»։
58Այսպես ասաց տերս և անձամբ ինձ շրջեց,
Եվ շատ վստահ չլինելով ձեռքերիս՝
Իր ձեռքերով երկու աչքերըս փակեց։
61Դուք, որ ունեք ողջմտություն սեփական,
Ուշ դարձրեք բարոյական իմաստին,
Որ կա խորքում իմ տողերի այլաբան։
64Ահա արդեն գորշ ջրերի վրայով
Հասնում էր մեզ շռնդալի մի աղմուկ,
Որ ցնցում էր երկու ափերն ալեխռով,
67Այնպես, ինչպես փոթորիկը սաստկահույզ,
Որ ծագում է հոսանքներից օդային,
Թնդացնում է անտառները նորաբույս,
70Քանցում ոստերն և դես ու դեն է գցում,
Եվ փոշու ամպ բարձրացնելով իր առջև՝
Հոտաղներին ու հոտերին հալածում։
73Բաց անելով աչքերս ասաց. «Հիմա դու
Տեսողությունդ ուղղիր ճահճի այն կետին,
Ուր ավելի հոծ է մշուշն ու ազդու»։
76Գորտերն ինչպես թշնամի օձ տեսնելիս
Բոլորը մեկ չքանում են ջրի տակ
Եվ սահմռկած՝ հատակին կուչ են գալիս,
79Այսպես տեսա ես հոգիներ հազարյակ,
Որոնք փախչում էին մեկի առջևից,
Որ անցնում էր Ստիքսն ինչպես մի ցամաք։
82Նա ձախ ձեռքը ստեպ առաջ էր տանում,
Հեռացնելով իր աչքերից մեգը խիտ,
Եվ կարծես նա լոկ դրանից էր նեղվում։
85Ճանաչելով սուրհանդակին երկնքի ,
Դարձա տիրոջս, և սա նշան արեց ինձ,
Որ խոնարհվեմ լռին՝ ի ցույց հարգանքի։
88Օ՜, նա որքան լի էր թվում բարկությամբ։
Եկավ կանգնեց դռան առջև ամրափակ
Եվ ճպոտով այն բաց արեց հեշտությամբ։
91«Ո՛վ երկնքից վտարվածներ , անարգ ցեղ,—
Սաստեց նրանց, կանգնած մուտքին ահավոր,—
Որտեղի՞ց է հանդգնությանը այդ ձեր.
94Ինչո՞ւ եք դուք հակառակվում այն կամքին,
Որ երբեք իր նպատակից չի շեղվում,
Եվ կարող է պատուհասել ձեզ կրկին։
97Ի՞նչ օգուտ ձեզ հեստել վճռի դեմ հաստված.
Ձեր Կերբերոսն, եթե լավ եք դուք հիշում,
Դեռ կրում է քիթն ու մռութը ջարդված»։
100Վերադարձավ ապա ճամփով գարշելի,
Առանց մի բառ մեզ ասելու, ինչպես նա,
Ով դիմացի անձի հոգսից ավելի
103Մտահոգված, տարված է այլ հոգսերով։
Եվ մենք այսպես դեպի քաղաքն ուղղվեցինք,
Սրտապնդված սրբազանի խոսքերով։
106Մենք ներս մտանք բոլորովին անարգել.
Ես, որ այնքան ուզում էի իմանալ,
Թե ամրոցն այդ ինչ էր իր մեջ ներփակել,
109Մտնելուս պես իմ աչքերը շրջեցի
Եվ ամենուր տեսա մի դաշտ ընդարձակ,
Լի ցավերով ու կոծերով ահռելի։
112Ինչպես Առլում , ուր Ռոդանն է լճանում,
Ինչպես Պոլում , Կառնարոյի ծոցի մոտ,
Ուր Իտալիո սահմաններն են վերջանում,
115Շիրիմներ կան, որ վայրն անհարթ են դարձնում,
Այսպես այստեղ կային բազում շիրիմներ,
Որոնք տխուր պատկեր էին ընծայում։
118Նրանց շուրջը բոցեր էին բարձրանում,
Շիկացնելով նրանց այնպես սաստկորեն,
Ինչպես երբեք երկաթը չի շիկանում։
121Բացված էին կափարիչները նրանց,
Ուրկից ելնում էին ողբերը հոգվոց,
Որոնք ներսում տանջվում էին հրախանձ։
124Ես ասացի. «Վարպե՛տ, ովքե՞ր են դրանք,
Որոնք թաղված դագաղների մեջ նման՝
Արձակում են դառնակսկիծ հեծեծանք»։
127Եվ նա ասաց. «Հերձվածների պետերն են
Իրենց բոլոր հարողների հետ մեկտեղ,
Եվ լեցուն են դամբարաններն այս ամեն։
130Նմանն այստեղ նմանի հետ է թաղված ,
Շիրիմներն են առավել կամ նվազ տաք »։
Եվ ապա մենք դեպի աջ կողմը ուղղված՝
133Դամբանների և պարսպի մեջ մտանք։
Երգ տասներորդ
1Դամբանների և պարսպի արանքով
Առաջացանք մեկըս մյուսի ետևից։
Հուսկ վարպետիս ես դիմեցի այս հարցով.
4«Ո՛վ վսեմ միտք, որ համաձայն բաղձանքիս
Ինձ տանում ես պարունակից պարունակ,
Խոսիր ինձ և տուր գոհացում փափագիս։
7Կարելի՞ է շիրիմների մեջ պառկած
Մարդկանց տեսնել։ Խուփերն ահա բացված են,
Եվ նրանց մոտ պահապան էլ չի կանգնած։
10Եվ նա ասաց. «Այդ բոլորը կփակվեն,
Երբ հոգիներն Հովսափաթից այստեղ գան
Մարմինների հետ, որ երկրում կրել են։
13Այս կողմ ունեն գերեզմաններ առանձին
Էպիկուրն ու հետևորդները նրա,
Որոնք մարմնի հետ մեռցնում են և հոգին։
16Աստ կգտնես պատասխանը քո հարցի
Եվ կստանաս գոհացումը փափագիդ ,
Որի մասին դու լռում ես մտացի»։
19Եվ ես նրան. «Բարեհոգի՛ իմաստուն,
Բան չեմ խոսում և սիրտըս չեմ բաց անում,
Որպեսզի քեզ չպատճառեմ ձանձրություն»։
22«Ո՛վ տոսկանցիդ, որ քաղաքով բոցավառ
Անցնում ես ողջ, այդպես համեստ խոսելով,
Խնդրում եմ քեզ այստեղ մի պահ դու կանգ առ։
25Քո բարբառը ցույց է տալիս հայտնապես,
Որ ծնվել ես հայրենիքում այն ազնիվ,
Որի հանդեպ գուցե շատ խիստ եղա ես»։
28Հանկարծ ահա այս խոսքերը դուրս եկան
Մի դամբանի խորքից, և ես առ ահի
Կիպ մոտեցա առաջնորդիս պատվական։
31Եվ նա ասաց. «Այդպես ինչո՞ւ ես վեհեր։
Նայիր այնտեղ Ֆարինատան է կանգնել։
Երևում է, ահա, մեջքից մինչև վեր»։
34Աչքերս այնժամ նրա վրա առան կանգ.
Իսկ նա կուրծքն ու ճակատը վեր էր ցցել,
Դժոխքի դեմ ասես ուներ քամահրանք։
37Այն ժամանակ աոաջնորդըս ինձ թափով
Դամբանների միջով մղեց դեպի նա,
Ասելով ինձ. «Խոսիր նրա հետ չափով»։
40Երբ ես նրա դամբարանի մոտ հասա,
Նա ինձ նայեց և վեսորեն ինձ հարցրեց.
«Ովքե՞ր էին քո նախնիները, ասա՛»։
43Ես նրանից ոչինչ ծածկել չուզելով,
Մերոնց մասին իմ գիտցածը պատմեցի։
Եվ նա ասաց հոնքերը վեր քաշելով.
46«Նրանք եղան հակառակորդ չափազանց
Ինձ, իմ նախնյաց և իմ մարդկանց կուսակից.
Երկու անգամ աքսորեցի ես նրանց»։
49«Աքսորվեցին, բայց ամենուստ ետ դարձան,—
Ես պատասխան տվի նրան անհապաղ,—
Սակայն ձերոնք այդ արվեստը չիմացան»։
52Այնժամ ահա նույն դամբանի միջից բաց
Մի հոգի էլ ելավ ծնոտը մինչև։
Երևում էր, որ նա ծնկի էր եկած։
55Շուրջըս նայեց, ասես ուներ բուռըն իղձ
Ինձ հետ նաև մի ուրիշին տեսնելու,
Բայց երբ զրկվեց բոլորովին այդ հույսից,
58Լալով ասաց. «Եթե զնդանն այս դժնյա
Դու եկել ես քո հանճարի վեհությամբ,
Ո՞ւր է որդիս և ինչո՞ւ չէ քեզ հետ նա»։
61Եվ ես նրան. «Ես ինքնակամ չեմ եկել.
Ինձ սպասողն այնտեղ՝ տանում է առ այն,
Որին, կարծեմ, Գուիդոն չի հարգել »։
64Պատժի կերպից և խոսքերից հայտարար
Ես արդեն իսկ հասկացա, թե ով էր նա,
Որով եղավ պատասխանըս բավարար։
67Հանկարծ ցցված՝ գոչեց ձայնով կորովի.
«Ի՛նչ ասացի՞ր։ Նա չի հարգե՞լ ։ Ողջ չէ՞ նա։
Էլ չի՞ տեսնում քաղցըր լույսը արևի»։
70Երբ նա տեսավ, որ իր հարցերն ինձ ուղղած
Անպատասխան ես թողեցի միառժամ,
Մեջքին ընկավ և այլևըս չերևաց։
73Իսկ անձն այն սեգ , որ ինձ կանգնել էր տվել,
Մնացել էր տեղում անշարժ, անայլայլ,
Եվ իր դեմքը ամենևին չէր փոխել։
76«Եթե մերոնք այդ արվեստը չիմացան,—
Շարունակեց,— ապա այդ բանն ավելի
Տանջում է ինձ, քան այս դամբանը դաժան։
79Սակայն նախքան հիսուն անգամ շողա վառ
Դեմքն այն կնոջ , որ տիրակալ է այստեղ,
Կիմանաս, թե այդ բան ինչքան է դժվար։
82Իցիվ թե դու տեսնես աշխարհն անուշակ։
Բայց ասա ինձ՝ ձերոնք ինչո՞ւ մերոնց դեմ
Եղան այնքան անագորույն ու վայրագ»։
85Եվ ես նրան. «Այն կոտորածը դժնյա,
Որից Արբիան շառագունեց արյունով,
Մեզ ստիպեց ձեր դեմ լինել անխնա»։
88Նա ճոճելով գլուխն ասաց ի խորոց.
«Այդ կռվում ես մենակ չէի և առանց
Պատճառի չէր, որ միացա ես այլոց։
91Բայց երբ մի օր որոշեցին կործանել
Եվ հիմնովին բնաջնջել Ֆլորենցիան,
Լոկ ես էի նրա պաշտպանը կանգնել»։
94«Երանի թե հանգչեր զարմը ձեր մի օր,—
Ասացի ես։— Բայց լուծեցեք հանգույցն այն,
Որ իմ միտքը պարապատեց աստանոր։
97Ինձ թվում է , եթե ես չեմ սխալվում,
Դուք ապագան նախատեսում եք կանխավ,
Մինչդեռ ներկան բոլորովին չեք տեսնում»։
100«Մենք տեսնում ենք հեռու ընկած ապագան,—
Պատասխանեց,— նման մարդկանց հեռատես.
Երկինքը մեզ դեռ տալիս է լույս այդքան։
103Երբ դեպքերը մերձակա կամ ներկա են,
Մենք չենք տեսնի, և ձեր մասին մենք ոչինչ
Չենք իմանա, եթե մեզ լուր չբերեն։
106Արդ կարող ես մակաբերել պարզ ու ճիշտ,
Որ մեր ամեն իմացություն կջնջվի,
Երբոր փակվի ապագայի դուռն ընդմիշտ »։
109Այնժամ սխալն իմ զղջալով լիովին,
Ես ասացի. «Այն ընկածին դուք կասեք,
Որ իր որդին կենդանի է տակավին.
112Կասեք, եթե իմ պատասխանն ուշացավ,
Պատճառն այն էր, որ ունեի մի կասկած,
Որ դուք հիմա ինձ պարզեցիք այնքան լավ»։
115Առաջնորդըս ինձ կանչում էր արդեն ետ.
Ուստի հոգուն ես խնդրեցի, որ շտապ
Ինձ հաղորդեր, թե ուրիշ ով կար իր հետ։
118Եվ նա ասաց. «Այստեղ մարդիկ կան բազում.
Ֆեդերիկ Բ֊ն և Կարդինալն այստեղ են.
Ուրիշների մասին արդեն չեմ խոսում»։
121Եվ ներս քաշվեց։ Իսկ ես, կարի վշտահար,
Մոտեցա իմ առաջնորդին, խոկալով
Չարագուշակ այն խոսքերի մասին հար։
124Առաջնորդըս այնժամ ասաց ինձ ճամփին.
«Ինչո՞ւ այդքան մտատանջ ես երևում»։
Ես պատասխան տվի նրա այդ հարցին։
127«Դու քո մասին լսածներըդ միշտ հիշիր»,—
Պատվիրեց ինձ իմաստունը, և ապա
Բարձրացնելով մատը ասաց. «Ինձ նայիր.
130Երբ դու հասնես լույսին չքնաղ աչքերի ,
Որ ամեն ինչ պարզ ու որոշ են տեսնում,
Կյանքիդ ուղին դու կիմանաս անթերի»։
133Այս ասելով դեպ ձախ թեքվեց հապշտապ.
Մենք գնացինք մի շավիղով գաղտամես
Դեպի եզրը պարունակի զառիթափ,
136Ուրկից մի սուր գարշահոտ էր հասնում մեզ։
Երգ տասնմեկերորդ
1Մենք մոտեցանք դարավանդի եզերքին,
Ուր ժայռերի կարկառները մեր ներքև
Պարզում էին մի խորխորատ ահագին։
4Այնտեղ բուրող հոտից սուր ու գարշելի,
Որ փչում էր խորահատակ անդունդից,
Մենք քաշվեցինք սալի ետև մի շիրմի,
7Որ ուներ այս տապանագիրը մթար.
«Այստեղ ներսում պառկած է պապն Անաստաս ,
Որին ճամփից շեղեց Ֆոտինն այլափառ»։
10«Հիմա այստեղ պետք է մի քիչ կանգ առնենք,
Որպեսզի մենք ընտելանանք գարշ հոտին.
Այնուհետև ուշ չենք դարձնի դրան մենք,—
13Ասաց վարպետս։ Եվ ես. «Այնպես դու արա,
Որ մեր այստեղ սպասելը զուր չանցնի»։
Եվ նա. «Ես էլ մտածում եմ դրա վրա»։
16Ապա հարեց. «Որդյա՛կ, տակն այս ժայռերի
Ուրիշ երեք պարունակներ կան, որոնք
Նեղանում են տակավ նման մյուսների։
19Դրանք լի են հոգիներով նզովված.
Որպեսզի դու սրանց տեսքով գոհանաս,
Կասեմ ինչպես և ինչ կարգով են դասված։
22Նպատակը ամեն տեսակ չարության
Իրավունքի խախտումն է, որ գործվում է
Խաբեության միջոցով կամ բռնության։
25Խաբեությունն, իբրև մարդուն հատուկ ախտ
Հոռեգույն է, և խաբողներն ավելի
Վարն են տանջվում ու ավելի են դժբախտ։
28Բռնավորք են պարունակում աոաջին.
Սա կազմում է երեք գոտի, ըստ որում
Բռնացվում են երեք անձեր առանձին։
31Աստված, մարդը և մերձավորը մարդու
Բռնացվում են իրենց անձով և ինչքով,
Ինչպես պիտի արդ ինձանից լսես դու։
34Մերձավորի դեմ գործում են բռնություն՝
Սպանելով ու խոցելով, կամ նրան
Կողոպտելով և քանդելով տեղ ու տուն։
37Մարդասպաններն ու խոցողներն ստորին,
Ավազակներն ու քանդողները բոլոր
Պատժվում են ուստի գոտում աոաջին։
40Մարդ կարող է իր անձի և ինչքի դեմ
Բռնագործել, ուստի երկրորդ գոտու մեջ
Հարկ է կրի արդար պատիժը դժխեմ
43Նա, ով իրեն վերացնում է աշխարհից,
Ով խաղի մեջ ժառանգությունն է վատնում
Եվ ողբում անդ , որտեղ կապրեր բերկրալից։
46Աստուծո դեմ գործադրում են բռնություն,
Հայհոյելով նրան մտքով կամ խոսքով,
Կամ խախտելով նրա կարգը հաստատուն։
49Դրա համար գոտին անձուկ, փոքրագույն
Իր հրով է դաղում Սոդոմն ու Գոմորն ,
Եվ նրանց, որ հայհոյում են Աստուծույն։
52Խաբեությունը, որ սրտեր է այրում,
Մարդ գործում է ընդդեմ նրա, ով իրեն
Վստահում է կամ իրեն չի վստահում։
55Վերջին կերպով խախտվում է ու խզվում
Բնությունից ստեղծված կապը սիրո,
Ուստի երկրորդ պարունակում են տանջվում
58Կեղծավորներ, շողոքորթներ, կախարդներ,
Կեղծարարներ, սրբապիղծներ, կավատներ,
Զեղծարարներ, գողեր և այլ անարգներ։
61Իսկ մյուս կերպով խախտվում է ոչ միայն
Բնական կապն, այլև կապը հավելյալ,
Որից հատուկ մի հավատ է ծնվում լայն։
64Ուստի վերջին պարունակի մեջ դաժան,
Ուր կենտրոնն է երկրի, կայքը Դևպետի,
Պատժվում է հավետ ամեն դավաճան»։
67Եվ ես. «Վարպե՛տ, դու պարզեցիր ինձ լրիվ
Այս անդունդի բաժիններն ու ասացիր,
Թե ովքեր են պատուհասվում անդ խստիվ։
70Բայց ասա ինձ՝ նրանք, ովքեր տանջվում են
Մրրիկներից, անձրևի տակ, ճահճի մեջ,
Եվ նրանք, որ ընդհարվում են ուժգնորեն,
73Ինչո՞ւ չկան հրատոչոր քաղաքում,
Եթե իրոք բարկացրել են Աստուծուն,
Իսկ եթե չէ, այդպես ինչո՞ւ են տանջվում»։
76Եվ նա ասաց. «Ինչո՞ւ շեղվում ես այդպես
Ողջմտության բնականոն ընթացքից.
Մի՞թե միտքըդ անդաճում է այլապես։
79Չե՞ս հիշում քո հետազոտած Էթիկան,
Ուր լայնորեն քննության են առնված
Երեք հոռի հակումները մեղսական —
82Անզսպություն, անբանություն, չարություն.
Եվ թե ինչպես անզսպությունը նվազ
Բասրելի է և նվազ տույժ ընդունում։
85Եվ եթե դու լավ մտածես այս մասին,
Ու միտք բերես, թե ովքեր են պատժվում
Քաղաքից դուրս, ոլորտների մեջ վերին,
88Կիմանաս, թե նրանք ինչու են ջոկված
Այս պիղծերից, և թե ինչու են նրանք
Ավելի մեղմ պատիժների ենթարկված»։
91«Ո՛վ արեգակ, որ ցրում ես ամեն մուժ,
Լուսաբանումդ այնքան է ինձ գոհացնում,
Որ ինձ համար հարցեր տալը քաղցր է հույժ։
94Վերադարձիր այնտեղ, ուր ինձ ասացիր,
Թե ինչպես է վաշխառությունը խախտում
Կարգն Աստուծո, և այս հանգույցը լուծիր»։
97Եվ նա ասաց. «Փիլիսոփան անվանի
Իր երկերով ուսուցանել է հաճախ,
Որ բնության ակնաղբյուրը կենդանի
100Իմաստությունն ու արվեստն են Աստուծու.
Եվ եթե դու քո Ֆիզիկան լավ քննես,
Անդ կգտնես, առանց երկար թերթելու,
103Որ ձեր արվեստն հետևում է բնության,
Ինչպես սանը հետևում է ուսուցչին.
Նա Աստուծու թոռն է գալիս ըստինքյան։
106Այդ երկուսով՝ բնությամբ և արվեստով,
Միայն պետք է մարդիկ ապրեն ու ծաղկեն,
Ինչպես գիտես Ծննդոցի ասույթով։
109Իսկ վաշխառուն ուրիշ ճամփա է բռնում
Եվ անարգում թե՛ բնություն, թե՛ արվեստ,
Զի իր հույսը այլ բանի մեջ է տեսնում։
112Բայց էլ շարժվենք, մենք կարող ենք հապաղել,
Ձկներն արդեն հորիզոնում կայտռում են,
Սայլն էլ ահա դեպի Կավրոսն է թեքվել։
115Մի քիչ այն կողմ ժայռը իջնում է նորեն»։
Երգ տասներկուերորդ
1Վայրէջքի տեղն, ուր մենք եկանք, շատ դիք էր,
Անդ կեցողն էլ տեսքով այնքան էր ահեղ,
Որ տեսնողը սարսափահար կլիներ։
4Ինչպես ժայռն այն, որ ոչ հեռու Տրենտոյից,
Փուլ է եկել Ադիջեի ափերին
Երկրաշարժից կամ նեցուկի խախտումից,
7Եվ գագաթից մինչ ստորոտը լեռան
Դարը այնքան փլուզված է, որ բարձրում
Գտնվողներն հազիվ իջնել կարենան,
10Այսպես էր և այս գահավանդն ամեհի,
Իսկ անդունդի վրա կախված բարձունքին
Տարածվել էր նախատինքը Կրետեի,
13Որ ծնվել է կեղծ ու պատիր կռվի մեջ։
Տեսնելով մեզ՝ նա ինքնիրեն կծոտեց
Բարկությունից անզսպելի ու անշեջ։
16Իմ վարպետը նրան ասաց համարձակ.
«Կարծում ես թե սա՞ է դուքսը Աթենքի,
Որ քեզ երկրի վրա արեց շանսատակ։
19Կորի՛ր, գազա՛ն։ Սա չի եկել քո քրոջ
Հրահանգով, այլ եկել է տեսնելու
Պատիժներն ու տանջանքները ձեր ամբողջ»։
22Ինչպես ցուլը, որ կապանքներն է քանդում,
Երբ մի հարված է ստանում մահացու,
Եվ վազելու անզոր՝ վեր֊վեր է ցատկում,
25Այսպես արեց Մինոտավրը չարալից.
Զգոն վարպետս ինձ հորդորեց. «Վար վազիր,
Քանի դեռ նա կուրացած է զայրույթից»։
28Այսպես իջանք քարակույտի վրայով,
Որը հաճախ գլորվում էր ոտքիս տակ,
Իմ կենդանի մարմնի բեռան պատճառով։
31Մինչ մտորում էի, վարպետս ինձ ասաց.
«Այս փլվածքի մասի՞ն ես դու մտածում,
Որի պահակն այն գազանն է գազազած։
34Արդ իմացիր, որ առաջին անգամին,
Երբ ես իջա այս ստորին Դժոխքում,
Այնտեղ դեռ այս փլվածքները չկային։
37Սակայն նախքան Դժոխք իջնելը Նրա,
Ով այնտեղից երկինք տարավ շատերին,
Որ Դևպետի գերին էին հնօրյա,
40Այս խոր վիհը այնքան ուժգին սասանվեց,
Որ կարծեցի՝ աշխարհ սիրով սարսռաց,
Որի համար, ինչպես մեկը ենթադրեց,
43Տիեզերքում առաջացել է քաոս.
Այդ միջոցին այս ժայռն այստեղ և այլուր
Այսպես փլվեց ու գոյացավ դարուփոս։
46Բայց դու նայիր արյան գետին այն եռուն,
Որտեղ սուզված պատուհասվում են նրանք,
Որ այլոց դեմ գործադրել են բռնություն»։
49Օ՛ մոլի շահ, օ՛ բարկություն խոլական,
Դուք մեզ այնպես գրգռում եք կարճ կյանքում,
Հետո հավետ սուզում գետի մեջ արյան։
52Ես տեսա լայն ու ծրաձև մի խանդակ,
Որ, ինչպես ինձ իմ առաջնորդն էր ասել,
Ընդգրկում էր հարթությունը բովանդակ։
55Խանդակի և դարի միջև խմբովին
Վազում էին կենտավրոսներ նետազեն,
Ասես որսի էին գնում միասին։
58Մեզ տեսնելով դարի վրա՝ կանգնեցին,
Եվ նրանցից երեք հոգի ջոկվելով
Աղեղով ու նետով մեր կողմ ուղղվեցին։
61Նրանցից մեկն հեռվից գոռաց զայրադեմ.
«Ո՞ւր եք գնում, շուտ ասացեք այդտեղից,
Ապա թե ոչ՝ աղեղս ահա կարձակեմ»։
64Վարպետս ասաց. «Մենք լոկ կտանք պատասխան
Ձեր Քիրոնին, երբ ավելի մոտենանք։
Հախուռն մտքերդ միշտ ի վնաս քեզ եղան»։
67Եվ ինձ դարձավ. «Սա հենց Նեսոսն է մախիզ,
Որ մահ գտավ Դեյանիրի պատճառով,
Բայց իր վրեժն ինքը լուծեց մեռնելիս։
70Մեջտեղինը, որ կանգնել է գլխահակ,
Քիրոնն է մեծ, Աքիլլեսի հոգածուն,
Իսկ երրորդը Ֆոլոսն է ժանտ ու վայրագ։
73Նրանք խմբով պտտվում են գետի շուրջ,
Նետհարելով նրան, ով դուրս է գալիս
Ավելի, քան նշված է իր մեղքով լուրջ»։
76Մենք մոտեցանք հրեշներին նետընկեց։
Քիրոնն այնժամ իր մորուքը թավարծի
Նետի ծայրով ծնոտի տակ հավաքեց.
79Եվ բանալով իր բերանը լայնածիր,
Ընկերներին ասաց. «Արդյոք դիտեցի՞ք,
Ետևինը երերցնում է դիպածն իր.
82Մեռյալների ոտքերն այդպես չեն անում»։
Վարպետըս, որ նրա կրծքին էր հասել,
Անդ ուր երկու բնույթներն են միանում,
85Պատասխանեց. «Նա ողջ է ու գիտակից.
Ես էլ նրա առաջնորդն եմ այս վայրում.
Նա եկել է հարկից և ոչ քմայքից։
88Մի կին երկնում ալելուիան ընդհատեց
Եվ եկավ ինձ այս նոր պաշտոնը տալու.
Ոչ սա է գող, ոչ ես հոգի չարաստեղծ։
91Սակայն հանուն այն գերագույն զորության,
Որ քայլերս է վարում վայրով այս վայրի,
Թող ձերոնցից մեկը ցույց տա մեզ ճամփան,
94Եվ սրան էլ իր գավակին թող վերցնի
Ու անցկացնի գետի հունով ծանծաղուտ,
Որովհետև նա ստվեր չէ, որ թռնի»։
97Քիրոնն ուղղվեց դեպի Նեսոսն ու ասաց.
«Դու տար սրանց, և եթե ձեզ հանդիպեն
Այլ ջոկատներ, կհեռացնես դու նրանց»։
100Մենք շարժվեցինք մեր ուղեկցին առընթեր
Այդ եռացող արյան գետի երկայնքով,
Ուր խաշվողներն հանում էին սուր ճիչեր։
103Տեսա ոմանց մինչև աչքերը սուզված։
Նեսոսն ասաց. «Բռնակալներ են սրանք,
Որ արյան ու ինչքի էին ծարաված։
106Աստ տանջվում են ոճրի համար իրենց մեծ.
Աստ Ալեքսանդրն ու Դիոնիսն են դաժան.
Սա Սիկիլիան երկար ատեն կեղեքեց։
109Նա, ով գլխին ունի մազեր այնքան սև,
Աձձոլինն է, իսկ այն մյուսը շիկահեր
Օբիձձոն է Էստեցի, որն, արդարև,
112Երկրում խեղդվեց իր զավակից հարազատ»։
Երբ զարմանքով ես նայեցի վարպետիս,
Նա ինձ ասաց. «Դա ստույգ է ու հաստատ»։
115Ապա Նեսոսն աչքերն հառեց քիչ հեռուն՝
Մի խումբ մարդկանց, որոնք մինչև վիզն իրենց
Սուզված էին արյան գետի մեջ եռուն։
118Մեզ ցույց տվեց մեկին ընկած մեկուսի,
Եվ ասաց. «Սա ժամում խոցեց սիրտը այն,
Որ հարգվում է ցարդ կամուրջի վրա Թայմզի»։
121Ապա տեսա հորձանքի մեջ այլ անձանց,
Որոնց գլուխն ու կուրծքն էին երևում
Եվ որոնցից ծանոթ էի ես ոմանց։
124Այսպես քիչ֊քիչ ծանծաղում էր գետը այն
Եվ միմիայն նրանց ոտներն էր ծածկում.
Եվ այստեղ մենք անցանք նրա հունով լայն։
127«Եթե այս կողմ գետը տակավ ու տակավ
Ծանծաղում է,— ասաց Նեսոսը դարձյալ,—
Ապա հունից այն կողմ սակավ առ սակավ
130Խորանում է և դառնում է հորդառատ,
Մինչև որ նա հասնում է մեծ բարձրության,
Ուր հեծում են բռնակալներն ապիրատ։
133Այնտեղ Աստծու դատաստանով տանջվում են
Ատտիլասը՝ պատուհասը աշխարհի,
Եվ Քսեստոսը, և Պյուռոսը անօրեն։
136Այնտեղ հորձքում հեծեծում են անդադար
Ռինիեր Կորնետն ու Ռինիեր դե՚ Պացցին,
Որոնք եղան հուղկահարներ անպատկառ։
139Այս ասելով նա ետ դարձավ առանձին։
Երգ տասներեքերորդ
1Նեսոսը դեռ գետից այն կողմ չէր անցել,
Երբ մենք մտանք արտասովոր մի անտառ,
Ուր ամեն մի շավիղ ի չիք էր դարձել։
4Կանաչ չէին տերևները, այլ տմույն,
Ուղիղ չէին ուղեշները, այլ խոտոր,
Չիք պտուղներ, այլ լոկ փշեր լիաթույն։
7Չեչինայից սկսած մինչև Կոռնետո,
Ուր ապրում են կենդանիները վայրի,
Չկան այդքան թավաթփեր հախնթոր։
10Անդ բույն ունեն Հարպիաները նողկալի,
Որ տրովացոց Ստրոֆադից վանեցին,
Գուշակելով տխուր դեպքերը գալիք։
13Նրանք ունեն կանացի դեմք, լայն թևեր,
Կեռ մագիլներ և փետրալից խոշոր փոր,
Եվ ծառերից արձակում են կռիչներ։
16Ինձ դառնալով ասաց վարպետս առաջնորդ.
«Մենք քանի դեռ չենք խորացել անտառում,
Իմացիր, որ հիմա գոտում ենք երկրորդ,
19Որից այն կողմ ավազուտն է հրակեզ։
Իսկ այժմ այստեղ դու տեսնելու ես բաներ,
Որոնք պիտի հավատալի չլինեն քեզ»։
22Ամեն կողմից լսում էի ողբ ու ճիչ,
Բայց ոչ ոքի չէի տեսնում շուրջը իմ,
Եվ զարմացած սպասեցի ես մի քիչ։
25Կարծեմ, թե նա կարծեց, որ ես կարծեցի,
Թե ճիչերն այդ հանում էին նրանք, որ
Փակված էին թփերի մեջ թավարծի։
28Եվ ասաց ինձ. «Եթե երբեք դու պոկես
Այս տունկերից որևիցե մի ճյուղիկ,
Իրողությունն հայտնի պիտի դառնա քեզ»։
31Այնժամ ձեռքըս ես մեկնեցի քիչ առաջ
Եվ մի թփից փոքրիկ մի ճյուղ պոկեցի։
«Ի՞նչ ես կտրում»,— գոչեց բունը ցավատանջ։
34Եվ երբ ճյուղը ամբողջ արյամբ սևացավ,
Դարձյալ գոչեց. «Ինչո՞ւ ես ինձ կտրատում,
Ի՞նչ խղճով ես ինձ պատճառում այդպես ցավ։
37Մարդիկ էինք, հիմա դարձել ենք բույսեր,
Բայց օձերի հոգիներ իսկ լինեինք,
Պետք է մի քիչ դու լինեիր գթասեր»։
40Ինչպես դալար մի բարունակ նրբենի,
Երբ մի ծայրից այրվի, ապա մյուս ծայրից
Ջուր դուրս կտա և ճտճտոց կհանի,
43Այսպես ելան այն փրցված ճյուղիկից
Խոսք և արյուն, և ես սաստիկ վախեցած՝
Անմիջապես այն բաց թողի իմ ձեռքից։
46«Եթե երբեք նա հավատար այն դեպքին,—
Պատասխանեց առաջնորդըս իմաստուն,—
Որ իմ երկում ես պատմել եմ տրտմագին,
49Ձեռք չէր տա քեզ, ո՛վ հեգ հոգի վշտակեզ.
Բայց որպեսզի նա իսկությունն իմանա,
Ես ցավ ի սիրտ նրան կտրել տվի քեզ։
52Բայց ով ես դու, ասա նրան, որպեսզի
Նա պահել տա հիշատակըդ աշխարհում,
Ուր նա պիտի վերադառնա հավաստի»։
55Եվ բունն ասաց. «Դու այնպես ես գերում ինձ
Քո խոսքերով, որ չեմ կարող ես լռել.
Արդ թույլ տվեք մի քիչ պատմել իմ կյանքից։
58Ես նա եմ, որ ձեռքիս էի պահում սեղմ
Ֆեդերիկի բանալիները սրտի,
Եվ պտտացնում դրանք այնպես զգույշ, մեղմ,
61Որ նա միայն ինձ էր գաղտնիք վստահում։
Իմ պաշտոնին այնպես էի նվիրված,
Որ ես հանգիստ ու քուն չէի խնայում։
64Բայց պոռնիկը, կործանարարն աշխարհի,
Որ իր պիղծ ու խենեշ աչքերը երբեք
Չի հեռացնում արքունիքից Կեսարի,
67Դրանիկներին բոլոր իմ դեմ բորբոքեց,
Եվ վեհապետն, հրահրված նրանցից,
Իմ լավ վարկը տխուր սուգի փոխարկեց։
70Եվ այնժամ ես, խոր զայրույթով տենդահար,
Կամենալով մահով պրծնել անկումից,
Ինձ՝ արդարիս հանդեպ դարձա անարդար։
73Երդվում եմ նոր արմատներով այս բնի,
Որ ես երբեք չխաբեցի իմ տիրոջ,
Որ այնքան էր հարգ ու պատվի արժանի։
76Եվ ով աշխարհ վերադառնա ձեզանից,
Թող պաշտպանի իմ պատիվը անբասիր,
Որ խորտակվեց չար նախանձի հարվածից»։
79«Ահա լռեց,— ասաց ինձ տերս հոգաբարձ.—
Ժամանակը սուղ է, խոսիր նրա հետ,
Հարցրու նրան, եթե ունես ուրիշ հարց»։
82«Ինքըդ հարցրու,— ասացի ես,— դու գիտես,
Թե ինչ բան է ինձ հարկավոր իմանալ,
Ես չեմ կարող, այնքան հուզված եմ արդ ես»։
85Վարպետս այնժամ դիմեց բնին տխրատես.
«Քո խնդրանքը սա պատրաստ է կատարել.
Իսկ արդ, բանտված հոգի, հաճիր ասել մեզ,
88Ինչպես ընկնում ու ներփակվում է հոգին
Այս թփերում, և նրանցից ազատվել
Կարելի՞ է և հաջողվո՞ւմ է մեկին»։
91Այնժամ բունը փչեց ուժգին մի թափով,
Եվ այդ շունչը այս խոսքերին վերածվեց.
«Ձեզ պատասխան պիտի տրվի կարճ կերպով։
94Երբ խոլ հոգին ինքն իր կամքով բաժանվում,
Հեռանում է իր մարմնական պատյանից,
Նրան Մինոսն այս անտառն է ուղարկում.
97Նրան մի տեղ չի սահմանվում մասնավոր.
Նա ընկնում է այստեղ մի տեղ ըստ բախտի
Եվ բողբոջում ինչպես հատիկ բեղմնավոր։
100Նա աճում է, հետո դառնում ծառ վայրի,
Իսկ Հարպիաներն իր տերևներն ուտելով՝
Ցավացնում են և անցք բացում ցավերի։
103Մեր մարմիններն ահեղ օրում կգտնենք.
Սակայն դրանք մենք այլևըս չենք հագնի,
Զի արդար չէ առնել, ինչ որ թողել ենք։
106Մենք քարշ կտանք դրանք վայրն այս տխրագին,
Եվ մարմինը ամեն մեկիս կկախվի
Այն թփուտից, ուր փակված է մեր հոգին»։
109Մենք դեռ լարված լսում էինք բնին այն,
Կարծելով որ դեռ բան ունի ասելու,
Երբ մեզ հասավ մի վայնասուն մեծաձայն,
112Նման նրան, ով իր տեղից թաքնված
Շների ու կինճի ոռնոց է լսում
Եվ ճրթոցը տերևների կոխկրտված։
115Արդ ձախ կողմից երկու հոգի վատարի
Մերկ, ճանկռտված, վազում էին սրընթաց,
Ջարդոտելով բոլոր ճյուղերն անտառի.
118Առջևինը բղավում էր. «Մա՛հ, հասի՛ր»,
Իսկ մյուսը, որ չէր կամենում ետ մնալ,
Գոռգոռում էր. «Լանո՛, այդքան ժիր չէիր,
121Երբ դու փախչում էիր կռվից Տոպպոյի»։
Եվ ապա նա, շնչակտուր լինելով,
Թաքնվեց մեջն ստվարախիտ մի թփի։
124Իսկ ետևում ողջ անտառը լեցուն էր
Սև, սովատանջ ու սուրացող քածերով,
Ինչպես անթիվ շղթայազերծ քերծեներ։
127Երբ շները թաքնվածի մոտ հասան,
Ատամներով բզկտեցին նրան լավ,
Ապա հոշված իր անդամները տարան։
130Առաջնորդըս այնժամ բռնեց իմ ձեռքից
Եվ ինձ տարավ այն թփի մոտ, որ իզուր
Բողոքում էր իր արյունոտ ջարդվածքից։
133«Ջակոմո դա Սանտ Անդրեա,— ասում էր,—
Ի՞նչ շահեցիր ինձ դարձնելով քեզ պատվար.
Ինչո՞ւ ցավերս ծանրացրիր կարեվեր»։
136Մոտենալով վարպետս ասաց այն հոգուն.
«Ո՞վ ես դու, որ խոցվածքներիդ միջով այդ
Դուրս են տալիս ցավոտ խոսքեր և արյուն»։
139«Ո՛վ հոգիներ,— ասաց թուփը այնժամ մեզ,—
Որ եկել եք տեսնելու ջարդն այս անխիղճ,
Որ քրքրեց ու քայքայեց ինձ այսպես,
142Հավաքեցեք տերևներըս բնիս քով։
Ես ծնվել ու ապրել եմ այն քաղաքում,
Որ հին տիրոջ փոխարինեց Մկրտչով.
145Ուստի նա մեզ կտխրեցնի անդադար,
Եվ եթե դեռ անցքի վրա Առնոյի
Չպահպանվեր նրա մասունքն անվթար,
148Ապա նրանք, որ նոր քաղաք հիմնեցին
Ատտիլասի ավերների հենց վրան,
Իզուր պիտի ջանքեր թափած լինեին։
151Բնակարանս ես դարձրի ինձ տանջարան»։
Երգ տասնչորսերորդ
1Հուզված հուշից իմ հայրենյաց սիրասուն,
Հավաքեցի այն տերևները ցիրցան
Եվ հանձնեցի արդեն լռած այն հոգուն։
4Մենք անտառով եկանք հասանք այն եզրին,
Ուր զատվում է երկրորդ գոտին երրորդից
Եվ երևում ահեղ վճիռը վերին։
7Արդ որպեսզի դառնա ամեն ինչ հայտնի,
Ասեմ, որ մենք հասանք մի կորդ հարթավայր,
Ուր չէր աճում և ոչ մի բույս կենդանի։
10Ցավոտ անտառն օղակում էր բացատն այն,
Ինչպես արյան գետը՝ անտառը հիշյալ.
Մենք կանգնեցինք նրա եզրին առժամայն։
13Գետինն ամբողջ չոր ավազով էր պատած,
Ճիշտ ինչպես այն ավազուտը հրաշեկ,
Որ Կատոնը ոտքերով էր կոխկրտած։
16Օ՜ Աստուծո պատուհասիչ դատաստան,
Որքա՛ն պետք է ահուդողով համակվի,
Ով տեսնի այն, ինչ իմ աչքերը տեսան։
19Այնտեղ տեսա բազմաթիվ մերկ հոգիներ,
Որոնք ողբում֊կոծում էին դառնորեն,
Բայց ունեին այլատեսակ վիճակներ։
22Ոմանք գետնին պառկած մեջքն ի վար,
Ոմանք նստած֊պպզած էին ինքնամփոփ,
Իսկ ոմանք էլ քայլում էին անդադար։
25Քայլողները շատվոր էին ամենքից,
Իսկ պառկածներն ամենաքիչը թվով,
Բայց ավելի ուժգին ճչում տանջանքից։
28Ավազի վրա դանդաղորեն, շարունակ
Բոց էր տեղում ծվեններով լայնածիր,
Ինչպես ձյունը սարում անհողմ ժամանակ։
31Ինչպես հնդկաց գավառներում հրատապ
Ալեքսանդրը իր զորքերի վրա հոծ
Տեսավ տեղալն հուր բոցերի մի տարափ,
34Եվ հրամայեց զինվորներին կոխկրտել
Բոցերն ընկած, իմանալով որ դրանք
Հեշտ է հանգցնել, քանի դեռ չեն ծավալվել,
37Այսպես այստեղ միշտ տեղում էր հուր ու բոց.
Եվ ավազն էլ շիկանում էր դրանից,
Սաստկացնելով չարչարանքները հոգվոց։
40Սրանք շարժում էին ձեռքերը յուրյանց,
Մերթ այս կողմից, մերթ այն կողմից թափ տալով
Իրենց վրա ընկած բոցերն հրախանձ։
43Ես ասացի. «Վարպե՛տ, դու որ հաղթում ես
Ամեն ինչի, բացի այն ժանտ դևերից,
Որ այն դռան մուտքին արգելք եղան մեզ,
46Ո՞վ է մեծն այն, որ պառկած է անզարհուր,
Քամահրելով կրակները տեղացող,
Ասես նրան չի խեղճացնում անձրևն հուր»։
49Երբ նկատեց, որ իր մասին էի ես
Առաջնորդիս հարցնում, հոգին մռնչաց.
«Ինչպես եղա կյանքում, հիմա էլ եմ վես։
52Զևսը նորից թող հոգնեցնի իր դարբնին,
Որի ձեռքից առավ շանթը սայրասուր
Եվ ինձ խոցեց իմ օրհասի մեջ վերջին,
55Կամ մյուսներին թող փոխնիփոխ չարչարի
Մոնգիբելլի դարբնոցի մեջ սևամած,
Բղավելով. «Օգնիր, Վուլկան քաջարի»,
58Ինչպես արեց Ֆլեգրայի գոռ մարտում,
Եվ թող նա ինձ զարկի ամբողջ զորությամբ,
Իր վրեժը չի ստանա գոհացում»։
61Վարպետս այնժամ խոսեց կրքով բացահայտ,
Ինչպիսին ես չէի լսել նրանից.
«Ո՛վ Կապանևս, գոռոզությանդ համար այդ
64Արժանի ես պատժվելու այդպես միշտ.
Այդ պատիժըդ քեզ տեղին է ու հարմար
Քո վարքի ու բարքի համար ամբարիշտ»։
67Եվ հանդարտած դեմքով դարձավ դեպի ինձ.
«Սա մեկն է յոթ արքաներից այն վսեր,
Որոնք Թեբեն պաշարեցին չորս կողմից։
70Նա քամահրեց և քամահրում է Աստծուն.
Սակայն նրա շարժուձևերը ժպիրհ
Նրա անձի զարդարանքներն են սազուն։
73Հիմա արի իմ ետևից, բայց նայիր,
Որ ոտքերըդ բորբ ավազին չհպես,
Այլ անտառի եզերքներին միշտ պահիր»։
76Մենք լուռ ու մունջ հասանք մինչև մի գետակ,
Որ անտառից էր դուրս ցայտում և որի
Կարմրությունը ահաբեկեց ինձ համակ։
79Բուլիկամից ինչպես առվակ է հոսում,
Որից ջուր են վերցնում կանայք վուշ գզող,
Այսպես և նա ավազն ի վար էր վազում։
82Նրա հատակն ու ափերը ապալեր
Պնդացել ու դարձել էին քարակոփ.
Ես հասկացա, որ այդտեղ էր անցքը մեր։
85«Այն ամենում, ինչ որ ես ցույց տվի քեզ,
Այն պահից, երբ անցանք դռնից Դժոխքի,
Որի մուտքը բաց է եղել մշտապես,
88Քո աչքերը այնպիսի բան չտեսան,
Ինչպիսին է այս գետակը շառագույն,
Որ հանգցնում է ընկած բոցերը վրան»։
91Այս խոսքերը առաջնորդըս ինձ ասաց.
Եվ ես նրան թախանձագին խնդրեցի,
Որ սնունդ տար ախորժակիս իր բացած։
94«Կա մի ավեր երկիր ծովում միջերկրյա,—
Պատասխանեց,— որ կոչվում է Կրետե,
Ուր երջանիկ էին մարդիկ հնօրյա։
97Այնտեղ Իդա կոչված մի լեռ կա հայտնի,
Որ ծաղկուն էր ջրերով ու ծառերով,
Իսկ ներկայիս տխուր է ու ամայի։
100Ռեան այնտեղ ընտրեց մանկան թաքստոց,
Եվ ծածկելու համար ճիչերը նրա,
Աղմուկ հանել հանձնարարեց յուրայնոց։
103Լեռան մեջ կա ծերի արձան մի հսկա,
Որ կռնակը դեպի Դամիատ է դարձրած
Եվ հայացքը դեպի Հռոմն հեռակա։
106Նրա գլուխն անեղծ ոսկուց է կազմված,
Իսկ կուրծքը և բազուկները՝ արծաթից,
Եվ պղնձից՝ մինչև աճուկն երկճյուղված։
109Այնտեղից ցած ամբողջ ընտիր երկաթ է,
Միայն թե աջ ոտքը կավից է թրծած,
Եվ կանգնած է սրա վրա գրեթե։
112Գլխից բացի, մյուս մասերն ունեն ծերպ,
Ուրկից շիթ֊շիթ արտասուքներ են կաթում
Եվ այս ժայռն են փորում հոսքով միակերպ։
115Ու իրենց այդ անդունդն ի վար ընթացքով
Ախերոն, Ստիքս ու Ֆլեգեթոնն են կազմում.
Ապա դարձյալ գահավիժում են անցքով
118Մինչև հատակն, ուր տեղ չկա իջնելու
Եվ կազմում են Կոկիտոնը, որ հետո
Դու կտեսնես, այժմ հարկ չկա խոսելու»։
121Ես ասացի. «Եթե այս գետը ոչ լայն
Հաստատապես մեր աշխարհից է ծագում,
Ապա ինչո՞ւ լոկ այստեղ ենք տեսնում այն»։
124Եվ նա ասաց. «Գիտես, որ վայրս է կլոր,
Թեպետև մենք միշտ քայլեցինք դեպի ձախ,
Իջնելով այս անդունդն ի վար խորախոր,
127Բայց բոլորքով մենք չենք անցել տակավին.
Ուստի եթե նոր բան է մեզ երևում,
Դու դրանից մի զարմանա բնավին»։
130«Ֆլեգեթոնն ու Լեթեն ո՞ւր են գտնվում,—
Հարց տվի ես։— Մեկի մասին լռում ես,
Մյուսն, ասում ես, այս շիթերից է կազմվում»։
133«Քո հարցն,— ասաց,— տեղին է ու խելացի,
Բայց եռումը այս ջրերի շառագույն
Քեզ պետք է տար լուծումը քո մի հարցի։
136Դու կտեսնես Լեթեն ոչ այս անդնդում,
Այլ այնտեղ, ուր մաքրագործվում է հոգին
Եվ զղջումով իր մեղքերից ազատվում»։
139Ապա հարեց. «Էլ հեռանանք անտառից,
Դու աշխատիր ինձ հետևել հիմա լուռ.
Մեր ճանապարհն ընթանում է գետեզրից,
142Որի վրա շիջանում է ամեն հուր»։
Երգ տասնհինգերորդ
1Արդ գնում ենք մի քարափի երկայնքով.
Իսկ գետակից վեր բարձրացող գոլորշին
Ափերն հրից զերծ էր պահում իր մեգով։
4Ինչպես ֆլամանք կառուցում են ամբարտակ
Գուիսսանտի ու Բրյուգի միջև, որպեսզի
Վանեն գրոհն ալիքների սանձարձակ,
7Եվ կամ ինչպես Բրենտա գետի երկայնքին
Պատնեշներ են բարձրացնում պադուացիք,
Որ պաշտպանեն կայքերն իրենց թանկագին,
10Այդպես էին շինված քարե ափերն այն,
Բայց վարպետը նրանց, ով էլ որ լիներ,
Չէր կառուցել նույնքան բարձր ու նույնքան լայն։
13Մենք անտառից այնքան էինք հեռացել,
Որ ինչքան էլ ես նայեի դեպի ետ,
Էլ անկարող կլինեի այն տեսնել։
16Մեզ հանդիպեց հոգվոց մի խումբ ներքևում,
Որ մատչելով նայում էին մեզ այնպես,
Ինչպես մարդիկ մեկը մյուսին են նայում
19Երեկոյան մթնշաղին տարաժամ,
Եվ բիբերը ուղղել էին մեզ այնպես,
Ինչպես ասղան անցքին դերձակը զառամ։
22Մինչդեռ նրանք նայում էին մեզ այդպես,
Նրանցից մեկն ինձ ճանաչեց ու բռնեց
Իմ քղանցքից, գոչելով. «Ի՛նչ հրաշք, տես»։
25Երբ բազուկը նա դեպի ինձ երկարեց,
Ես նայեցի նրա դեմքին հրախանձ,
Բայց այդ տեսքը ինձ բնավ էլ չարգելեց
28Իմանալու, թե ով էր այդ հոգին հեգ,
Եվ գլուխըս խոնարհելով դեպի նա,
Ես ասացի. «Տե՛ր Բրունետտո, այդ դո՞ւք եք»։
31Եվ նա ասաց. «Որդյա՛կ, դժգոհ մի լինի,
Եթե մի քիչ Բրունետտո Լատինոն
Քեզ հետ խոսի և մյուսներից ետ ընկնի»։
34Ես ասացի. «Խնդրեմ, սիրով ամենայն,
Եթե կուզեք այստեղ ձեզ հետ կկանգնեմ,
Միայն թե սա դրան լինի համաձայն»։
37«Որդյակ,— ասաց,— մեզանից մեկը եթե
Մի պահ կանգնի, մի դար անշարժ կպառկի
Այս հրեղեն անձրևի տակ դժպատեհ։
40Ուստի քայլիր. ես քեզ մոտից կուղեկցեմ,
Ապա դարձյալ կմիանամ իմ խմբին,
Որ կրում է պատիժն իր դառն ու դժխեմ։
43Ես սիրտ չէի անում իջնել քարափից
Եվ նրա հետ համհավասար ընթանալ,
Բայց գլխահակ էի քայլում հարգանքից։
46Եվ նա հարցրեց. «Ի՞նչ բախտ կամ ի՞նչ որոշում
Մահիցդ առաջ այս անդունդը քեզ բերեց.
Եվ ո՞վ է սա, որ ճանապարհդ է նշում»։
49«Այնտեղ վերև պայծառ կյանքում երկրային,—
Ասացի ես,— մոլորվեցի մի հովտում,
Հազիվ հասած իմ լիարժեք հասակին։
52Ես դեռ այնտեղ էի երեկ առավոտ,
Երբ իմ դարձին երևաց սա, որ հիմա
Առաջնորդում է ինձ ճամփով այս ցավոտ»։
55Եվ նա ասաց. «Թե հետևես քո աստղին,
Դու կհասնես նպատակիդ փառավոր,
Որքան կյանքում լավ դիտեցի քո ուղին.
58Եվ եթե ես չմեռնեի վաղաժամ,
Ապա, ի տես քո ընթացքին երկնահաճ,
Քո գործերում քեզ կօգնեի հարաժամ։
61Բայց ժողովուրդն այն ապերախտ ու անսիրտ,
Որ վաղնջուց Ֆիեզոլից է իջել
Եվ տակավին մնում է բիրտ ու անկիրթ,
64Բարվույդ համար կլինի քո թշնամին.
Եվ իրավամբ, զի սիների մեջ վայրի
Քաղցըր պտուղ չի կարող տալ թզենին։
67Մի հին առած անվանել է նրանց կույր.
Նրանք ագահ, նախանձոտ են ու գոռոզ.
Նրանց մեջ քեզ պահիր անեղծ ու մաքուր։
70Ի պատիվ քեզ երկու կողմերն ախոյան
Կկամենան քեզ հոշոտել, բայց իզուր,
Կտուցները խոտից հեռու կմնան։
73Թող ֆիեզոլյան անասունները անտեր
Իրար ուտեն և ձեռք չտան այն բույսին,
Որ աճում է գոմաղբի մեջ նրանց դեռ,
76Պահպանելով սերմը ջինջ ու անարատ
Այն հռոմայեցոց, որոնք այնտեղ մնացին,
Երբ հիմնարկվեց որջը այնքան ապիրատ»։
79Եթե բաղձանքս հաշվի լիներ առնված,—
Ասացի ես ի պատասխան,— ապա դուք
Դեռ աշխարհից չէիք լինի հեռացած։
82Իմ հոգու մեջ դրոշմված է խորապես
Ձեր բարի ու քաղցըր պատկերն հայրական,
Երբ աշխարհում ուսուցանում էիք մեզ,
85Թե ինչպես մարդ կանմահանա գործերով։
Եվ իմ կյանքում երախտիքըս ձեր հանդեպ
Հարկ է, որ ես հայտնեմ անկեղծ խոսքերով։
88Ձեր ծանույցը մյուսների հետ կհիշեմ,
Որ տիրուհուս լուսաբանել տամ հետո,
Եթե երբեք մի օր նրա մոտ հասնեմ։
91Բայց ուզում եմ, որ ձեզ մի բան պարզ լինի.
Թող միմիայն չկշտամբի խիղճըս ինձ,
Ես կտոկամ բախտի ամեն հարվածի։
94Այդ ազդերը նորություն չեն ինձ համար.
Բախտն ու մարդիկ ինչ ուզում են թող անեն,
Ես կլինեմ հաստատակամ ու համառ»։
97Վարպետս այնժամ դառնալով ետ, դեպի ինձ,
Մի պահ նայեց և այս հորդորն ինձ տվեց.
«Ով խելոք է, խրատվում է ուրիշից»։
100Բայց ես նորից Բրունետտոյին դիմեցի
Եվ հարցրի, թե իր խմբի մեջ որո՞նք են
Ընկերները ամենից մեծ, մտացի։
103Եվ նա ասաց. «Մի քանիսին կնշեմ,
Իսկ մյուսների մասին կանցնեմ լռությամբ,
Զի ժամանակ չկա, որ ես երկարեմ։
106Ամփոփակի իմացիր, որ բոլորն էլ
Կղերական ու գրական դեմքեր են,
Որոնք երկրում նույն մեղքով են աղտեղվել։
109Այդ ցավալի շրջանակի մեջ են լայն
Պրիշիանոն և Ֆրանչեսկո դ՚Ակկորսոն,
Դու կարող ես այնտեղ տեսնել և պիղծն այն,
112Ում ծառայից ծառան շուտով փոխադրեց
Առնոյից դեպ Բակկիլյոնե, ուր և նա
Իր հույժ լարված ջղերն հավետ հանգչեցրեց։
115Կարող էի ես անվանել դեռ այլոց,
Բայց ժամանակ չկա երկար խոսելու.
Տես ավազից բարձրանում է ծուխ ու բոց.
118Մի նոր խումբ է, պետք է խույս տամ նրանից։
Գանձըս, որում ապրում եմ դեռ, լավ պահիր,
Ես միմիայն այդ եմ խնդրում քեզանից»։
121Նա շուռ եկավ և վազ տվեց դեպի աջ,
Ինչպես նրանք, որ վազում են Վերոնում
Ստանալու համար դրոշը կանաչ,
124Եվ նմանվեց նա հաղթողին այդ վազքում։
Երգ տասնվեցերորդ
1Լսում էի արդեն շռինդը ջրի,
Որ թափվում էր պարունակը հետևյալ,
Ինչպես բզզոց մեղուների պարսերի,
4Երբ որ հանկարծ երեք հոգի֊ստվերներ
Միահաղույն անջատվեցին մի խմբից ,
Որ անցնում էր բոցերի տակ տանջաբեր։
7Ուղղվելով մեզ, նրանք հեռվից գոչեցին.
«Կանգ առ մի պահ։ Քո հագուստից իմացանք,
Որ եկել ես մեր քաղաքից չարածին»։
10Օ ի՜նչ խոցեր նրանց վրա տեսա ես,
Որոնք կիզիչ հրից էին գոյացել.
Երբ հիշում եմ, դեռ ցավում եմ դառնապես։
13Նրանց ձայնից առաջնորդըս խորագետ
Ինձ դարձավ և ազդարարեց. «Սպասի՛ր,
Պետք է լինել քաղաքավար սրանց հետ։
16Եթե այստեղ հուր չտեղար հարակեզ,
Ես կասեի, որ դու պետք է փութայիր
Դեպի նրանք, ոչ թե նրանք դեպի քեզ»։
19Հենց որ կեցանք, նրանք նորից շարժվեցին .
Եվ երբ նրանք արտորանքով հասան մեզ,
Երեքով մեկ տեղում պտույտ գործեցին։
22Եվ ինչպես մերկ ըմբիշները կորովի
Ուշիուշով հետաքննում են միմյանց,
Նախքան անցնելն իրարու դեմ գրոհի,
25Այսպես նրանք ինձ նայեցին պշնորեն,
Պտտվելով այնպես, որ վիզը նրանց
Ու ոտները շարժվում էին տարորեն։
28«Թեև տեղն այս, ուր ընկել ենք մենք այսպես,—
Ասաց մեկը,— և մեր դեմքերն հրախանձ
Քամահրանքի արժանի են դարձնում մեզ,
31Սակայն հանուն մեր համբավի ու փառքի
Մեզ զիջանիր ասելու թե ո՛վ ես դու,
Որ անցնում ես անվախ միջով Դժոխքի։
34Ահա սա, որ իմ առջևից է գնում,
Թեև մերկ է ու մարմինը խանձայրյաց,
Բարձրաստիճան մի դիրք ուներ աշխարհում։
37Նա հենց թոռն է Գուալդրադայի բարեգով.
Նա կոչվում է Գուիդո Գուերրա, և կյանքում
Շատ գործեր է արել թրով ու խելքով։
40Իսկ մյուսը, որ իմ ետևից է քայլում,
Ալդոբրանդի Տեգիայոն է, այր խելոք,
Որի խոսքը պետք է լսվեր աշխարհում։
43Ես, որ այսպես չարչարվում եմ նրանց հետ,
Ռուստիկուչչի Յակոպոն եմ, և անշուշտ
Իմ կորստյան բան պատճառը կինս էր հեստ»։
46Եթե հրից ես մնայի անվթար,
Կնետվեի ներքև՝ նրանց գրկելու,
Որ իհարկե վարպետըս ինձ թույլ կտար։
49Բայց որ վտանգ կար այրվելու, մրրկվելու,
Իմ երկյուղը հաղթեց կամքին իմ բարի,
Որ տենչ ուներ նրանց ամուր փարվելու։
52Ես ասացի. «Հենց որ տերս պատվական
Ասաց խոսքեր, որ կռահել ինձ տվին,
Թե դուք իրոք հոգիներ եք պատվարժան,
55Իմ սրտի մեջ ձեր վիճակը դժնդակ
Ծնեց ոչ թե արհամարհանք, այլ մորմոք,
Որ կմնա իմ մեջ երկար ժամանակ։
58Ես ինքըս ձեր համերկրացին եմ բնիկ.
Ես սիրով ու հարգանքով եմ միշտ հիշել
Ձեր գործերն ու անունները ազդեցիկ։
61Դառը թողնում, քաղցըր տեղանքն եմ գնում,
Որ ինձ անսուտ առաջնորդս է խոստացել.
Բայց պետք է նախ իջնեմ երկրի կենտրոնում »։
64«Իցիվ թե դու դեռ ապրեիր ընդերկար,—
Պատասխանեց այն ատեն ինձ նույն հոգին,—
Եվ համբավդ էլ մահից հետո շողշողար։
67Արդ ասա մեզ, բարքերն ազնիվ ու տիպար
Մեր քաղաքում շարունակո՞ւմ են ապրել,
Թե այնտեղից անհետացել են իսպառ։
70Քանզի Գուլյելմ Բորսիերեն , որ այստեղ
Նոր է եկել և մեր խմբում է հիմա,
Մեզ բերել է տխուր լուրեր սրտակեղ»։
73«Նոր֊նոր մարդիկ և վաստակներ նյութական,
Օ՜ Ֆլորենցիա, քեզ դարձրել են սնապարծ
Ու սանձարձակ, որից տուժում ես այնքան»—
76Գոչեցի ես, բարձրացնելով դեմքըս վեր.
Այդ լսելով երեքն իրար նայեցին,
Նման նրանց, որ լսում են ճիշտ բաներ։
79«Թե ամեն ինչ այսպես շիտակ ես ասում,—
Երեքով մեկ նրանք տվին պատասխան,—
Երանի քեզ, որ դու անկեղծ ես խոսում.
82Բայց եթե դու դուրս գաս տեղից այս մռայլ՝
Նորից չքնաղ լույս աստղերը տեսնելու,
Եվ ուզենաս հիշել աշխարհն հանդերձյալ,
85Ասա մարդկանց, որ տեսել ես այստեղ մեզ»։
Ապա նրանք թեթևասույր սլացքով
Մեզնից փախան ու հեռացան փութապես։
88Չի կարելի արտասանել մի «ամեն»
Ավելի շուտ, քան որ նրանք չքացան։
Եվ վարպետըս մեկնել վճռեց այն ատեն։
91Եվ ահա մենք առաջացանք, և քիչ անց
Ջրի շառաչն այնքան մոտից հասավ մեզ,—
Որ խոսելիս չէինք լսում մենք միմյանց։
94Ինչպես գետն այն ,— որ իր ուրույն հունով նախ
Մոնվիզոյից դեպ արևելք է հոսում,
Երբ բխում է Ապեննինի լանջից ձախ,
97Եվ որ վերին, սկզբնական հոսանքում,
Նախքան իջնելն հարթավայրը Ֆոռլիի,
Իր անվան տեղ Ակուակետա է կոչվում —
100Շառաչյունով թավալվում է դարն ի վար,
Սուրբ Բենեդիկտ կոչված գյուղի վերևում,
Ուր կարող է բազում սահանք գոյանար,
103Այսպես այստեղ թավալվում էր ժայռն ի վար
Գորշ ջրվեժը այնպիսի գոռ բոմբյունով,
Որ կարող էր խլացնել մեզ իսպառ։
106Մեջքիս կապած ես մի պարան ունեի,
Որով բռնել մտածեցի մի անգամ
Խայտաճամուկ մորթով հովազն ամեհի։
109Առաջնորդիս հրամանի համաձայն
Ես իմ մեջքից արձակեցի պարանն այդ
Եվ կծկելով երկարեցի նրան այն։
112Առաջնորդըս այնժամ դարձավ դեպ աջ դին
Եվ եզերքի կարկառներից քիչ հեռու
Արձակեց այն անդունդն ի վար խավարչտին։
115«Արդ պետք է որ,— ներքուստ ասում էի ես,—
Այդ նշանին մի պատասխան հետևի,
Եթե վարպետս ուշով նայում է այդպես»։
118Մարդիկ պարտ են զգուշավոր միշտ լինել
Այն անձանց մոտ, որոնք գիտեն ոչ միայն
Գործը տեսնել, այլև միտքը թափանցել։
121Նա ինձ ասաց. «Կբարձրանա վեր շուտով
Այն, ինչ որ մենք սպասում ենք՝ ես ու դու.
Այդ դու հիմա կնկատես քո աչքով»։
124Ճշմարիտն այն, որ նմանվում է սուտի,
Պետք է պահել ամուր փակած շրթներով,
Այլապես նա մեզ կենթարկի ամոթի։
127Սակայն այստեղ ես չեմ կարող մնալ լուռ.
Երդվում եմ իմ Կատակերգով , ընթերցող,
— Երանի նա շնորհ գտներ ամենուր,—
130Ես տեսա, որ մութ ու մռայլ վիհն ի վեր
Բարձրանում էր լողով ճիվաղ մի ահեղ,
Որ վախ կազդեր նույնիսկ սրտին անվեհեր.
133Նավազն այսպես բարձրանում է ծովալքից,
Երբ խարիսխը պոկում է ու արձակում
Խոր խութերից կամ այլ ծածուկ արգելքից,
136Եվ մարմինը մեկ ձգում է, մեկ կծկում։
Երգ տասնյոթերորդ
1«Ահա գազանն՝ իր տտունով սուր, երկայն ,
Ահա նա, ով արգելակներ է փշրում
Եվ գարշությամբ պղծում աշխարհը համայն»։
4Այսպես ասաց ինձ առաջնորդըս աննենգ,
Եվ գազանին հրավիրեց մոտենալ
Այն քարափին, որով անցել էինք մենք։
7Խաբեության այդ պատկերը գարշելի
Առաջ եկավ և, պոչն հեռու պահելով,
Ափի վրա քաշեց իրանն ահռելի։
10Նրա դեմքը արդար մարդու տեսք ուներ,
Այնքան հեզ ու բարեմույն էր արտաքուստ,
Իսկ մնացած մասը մարմնի լոկ օձ էր։
13Ուներ երկու բռչոտ թաթեր ճապռավոր,
Մեջքը, կուրծքը և զույգ կողերը նրա
Նիշված էին խայտուցներով օղավոր։
16Թաթարներն ու թուրքերն երբեք չեն գործել
Այնքան նախշուն ու խայտաբղետ պաստառներ,
Արաքնեն էլ նման ոստայն չի հյուսել։
19Ինչպես մակույկը մերթ ափին է հանգչում,
Մասամբ ջրի վրա, մասամբ ցամաքի,
Ինչպես շվայտ գերմանների աշխարհում
22Սպասում է կուղբը պայքար մղելու,
Այսպես ավազն եզրապատող քարափին
Սպասում էր այն գազանը ահարկու։
25Նա իր պոչը խաղացնում էր շարունակ,
Գալարելով նրա ծայրը թունավոր,
Ինչպես կարիճն իր խայթոցը կենսունակ։
28Հիմա պետք է ճանապարհից քիչ շեղվենք,—
Ասաց տերըս,— որպեսզի մենք հասնենք անդ,
Ուր փռված է այն գազանը չարանենգ»։
31Այսպես իջանք աջակողմյան ուղղությամբ
Եվ ծայրեզրով տասը քայլ անցանք, որպեսզի
Խույս տանք հրից և ավազից հրատապ։
34Երբ մոտեցանք այն նենգավոր գազանին,
Մի քիչ անդին տեսա մարդկանց մի զանգված,
Որ նստած էր ավազուտի երկայնքին։
37Վարպետս ասաց. «Որպեսզի դու այս գոտին
Կարողանաս ամեն կողմից ճանաչել,
Գնա, նայիր նրանց վիճակը հետին։
40Բայց թող այնտեղ քո զրույցը կարճ լինի.
Իսկ ես մինչ այդ կբանակցեմ սրա հետ,
Որպեսզի իր գավակը մեզ հատկացնի»։
43Եվ յոթներորդ պարունակի եզրով ես
Մեն֊միայնակ առաջացա դեպ այնտեղ,
Ուր նստած էր այն ամբոխը տխրատես։
46Նրանց ցավը դուրս էր պոռթկում աչքերից.
Նրանք ձեռքով ջանում էին պաշտպանվել
Մերթ բոցերից, մերթ հրաշեկ ավազից։
49Այսպես շներն ամռան շոգին տոթալից
Պաշտպանվում են մերթ թաթերով, մերթ դնչով,
Երբ խայթվում են ճանճերից կամ լվերից։
52Ես դիտեցի ուշով դեմքերը ոմանց,
Որոնց վրա հուր էր տեղում ահավոր,
Բայց ճանաչել չկարեցա ես նրանց։
55Ամեն մեկի պարանոցից կախված էր
Որոշ գույնով ու նշանով մի քսակ ,
Որով նրանք ապրում էին կարծես դեռ։
58Ես նրանց մեջ տեսա դեղին մի քսակ,
Որի վրա կար մի կապույտ ուրվագիծ,
Որ նման էր մի առյուծի պարարակ։
61Եվ քիչ հեռու տեսա ուրիշ մի քսակ,
Արյան նման կարմիր, որի կենտրոնում
Երևում էր մի սագ կաթից սպիտակ։
64Մեկը, որի ճերմակ պարկի վրա կար
Կապույտ գույնի մի խոզ, մատակ ու հղի,
Ինձ բարբառեց. «Այստեղ ինչո՞ւ դու եկար։
67Շուտ հեռացի՛ր։ Եվ քանզի ողջ ես դեռ դու,
Իմացիր որ Վիտալիանոն , երկրացիս,
Այստեղ գալու և կողքիս է նստելու։
70Ֆլորենտացոց մեջ այս ես եմ պադուացին.
Սրանք հաճախ իմ գլուխը տանում են,
Ինձ ասելով. «Թող գա ասպետն հոյածին ,
73Հետ բերելով քսակն երեք կտցանի»։
Եվ բերանը ծռեց, լեզուն դուրս հանեց,
Ինչպես պինչը լիզող եզը կենդանի։
76Վախենալով, որ չլինի թե երբեք
Իմ ուշացմամբ առաջնորդիս բարկացնեմ,
Հեռացա այն հոգիներից տանջաբեկ։
79Առաջնորդըս մինչ այդ նստել էր արդեն
Լայն գավակին զարհուրելի գազանի։
Նա ինձ ասաց. «Արիացիր դու այժմեն։
82Այսուհետև այսպես պետք է ցած իջնել ։
Նստիր առաջ, ես ետևում կնստեմ,
Որ պոչը քեզ չկարենա վնասել»։
85Ինչպես նա, ով սարսռում է, կափկափում,
Երբ զգում է տենդի գալը, և հենց որ
Շուք է տեսնում, մարմինը դող է պատում,
88Այսպես եղա այդ խոսքերից ահազդու.
Սակայն շուտով ինձ զգացի սրտապինդ,
Ինչպես ծառան տիրոջ առջև հուսատու։
91Ես նստեցի նուսի վրա այլանդակ.
Ուզում էի իրոք ասել՝ «Գրկիր ինձ»,
Սակայն ձայնըս խզվեց կամքիս հակառակ։
94Բայց վարպետըս, որ զորավիգս է եղել
Ուրիշ դժվար իմ պահերին, արդեն իսկ
Բազուկներով ինձ գրկել էր ու պահել։
97Եվ նա ասաց. «Գերիո՛ն, հիմա ընթացիր,
Սակայն իջիր շուրջանակի ու դանդաղ.
Քո ուսերին նոր բեռ ունես, իմացիր»։
100Ինչպես նավակն, անջատվելով կայանքից,
Նախ գնում է ետ֊ետ, այսպես նա մեկնեց.
Եվ երբ ազատ զգաց ամեն արգելքից,
103Անմիջապես պոչը կրծքի կողմ տարավ,
Ապա ձգվեց օձաձկան ճիշտ նման
Եվ թաթերով օդ վերցնելով ցած թռավ։
106Ֆայետոնը գուցե այնքան չերկնչեց,
Երբ բաց թողեց ձիասանձերը ձեռքից,
Որից մասամբ երկնակամարը այրվեց.
109Կամ Իկարը , երբ նա զգաց, որ տաքից
Մոմն հալվում է, և փետուրներն են թափվում,
Մինչ գոչում էր հայրը՝ «Շեղվել ես ճամփից» —
112Ինչքան որ ես, երբ տեսա, որ չորս կողմից
Կախվել էի պարապ օդում և ոչինչ
Չէի տեսնում, բացի ահեղ գազանից։
115Նա ճախրելով դանդաղ իջնում էր ներքև.
Այդ զգացի լոկ նրանից, որ տակից
Ու ճակատից փչում էր հովը թեթև։
118Մեր ներքևում լսում էի ես արդեն
Ահագնագոռ շառաչյունը ջրվեժի,
Եվ գլուխըս երկարեցի մի քիչ դեն։
121Երբ ես բոցեր տեսա, ողբեր լսեցի,
Իմ երկյուղը կրկնապատիկ սաստկացավ.
Եվ ես դողով կուչ եկա ու սմքեցի։
124Ստորակա պարունակին մատչելով,
Ես նոր միայն որոշակի իմացա,
Որ մենք իջնում էինք պտույտ գործելով։
127Ինչպես բազեն, սավառնելով ընդերկար՝
Առանց թռչուն կամ խրտվիլակ տեսնելու,
Ցածրանում է պտույտներով օդապար,
130Եվ իջնում է այնտեղ, ուրկից սրընթաց
Խոյացել էր, և հեռու իր տիրոջից
Կանգ է առնում, գժդմնած ու սրտմտած,
133Այսպես Գերիոնն իջավ հատակն անդունդի,
Ստորոտը քարաժայռի սեպաձև.
Եվ հազիվ թե բեռնաթափեց մեզ գետին,
136Նետի նման թռավ֊գնաց սրաթև։
Երգ տասնութերորդ
1Դժոխքում կա գեշ ձորերով մի տեղանք ,
Վիմակերտ ու երկաթագույն, ճիշտ ինչպես
Նրա շուրջը պատող դարը գորշերանգ։
4Այդ չարաշուք վայրի ուղիղ կենտրոնում
Բացվում է լայն ու խորասույզ մի ջրհոր,
Որի մասին ես կպատմեմ իր տեղում։
7Այն տարածքը, որ նման է ջրհորի
Ու շրջակա դարի միջև, կլոր է,
Եվ հատակը բաժանված է տաս ձորի։
10Եվ ինչպես որ խրամատներ կան ջոկ֊ջոկ
Ամրոցների պարիսպների շուրջբոլոր,
Ու ծառայում պաշտպանության համար լոկ,
13Այսպես էին այստեղ ձորերն երևում.
Եվ ինչպես որ ամրոցների շեմերից
Դեպի հեռուն կամրջակներ են ձգվում,
16Այսպես դարից ձգված էին պարեխներ,
Որոնք թմբերն ու ձորերը հատելով,
Հասնում էին և հավաքվում ձորն ի վեր։
19Ահա այդտեղ իջավ Գերիոնը ճիվաղ
Եվ երկուսիս իր շալակից ցած նետեց։
Այն ժամանակ մենք ուղղվեցինք դեպի ձախ։
22Իմ աջ կողմում տեսա նոր֊նոր պատիժներ,
Նոր տանջվողներ և տանջողներ նորանոր,
Որոնցով այն առաջին ձորը լի էր։
25Այնտեղ կային երկու խմբեր տարընթաց .
Մոտի խումբը դեպի մեր կողմ էր գալիս,
Իսկ հեռվինը քայլում մեզ հետ համընթաց։
28Այսպես հռոմցիք, հոբելյանի մեծ տարում ,
Բազմությանը Սուրբ Հրեշտակի կամրջով
Անցկացնելու հեշտ միջոց են հնարում,
31Որով ոմանք գնում են դեպ մայր տաճար,
Դեմքերն իրենց ամրոցի կողմը ուղղած,
Իսկ ուրիշներ վերադառնում դեպի սար։
34Ձորի երկու ոլորներում տեսա ես
Եղջերավոր դևեր, որոնք մտրակով
Հոգիներին ձաղկում էին սաստկապես։
37Ինչպե՛ս սրանք հարվածից իսկ առաջին
Կրնկափոխ փախչում էին, և ոչ ոք
Չէր սպասում այլևս հաջորդ հարվածին։
40Մինչ ես առաջ էի գնում անվարան,
Տեսա մեկին և ասացի յուրովի.
«Ուրիշ անգամ կարծես տեսել եմ սրան»։
43Ես կանգ առա, որ նրան լավ ճանաչեմ,
Կանգնեց նաև իմ առաջնորդը բարի,
Ինձ թույլ տալով, որ նրա հետ զրուցեմ։
46Մտրակյալը, կամենալով քողարկվել,
Դեմքը թեքեց, սակայն իզուր եղավ դա.
Ես ասացի. «Դո՛ւ, որ գլուխդ ես հակել,
49Վենեդիկո Կաչչանեմիկն ես կարծեմ,
Դիմագծերդ եթե լավ եմ ես հիշում.
Բայց ինչո՞ւ ես այս տանջանքի մեջ դժխեմ»։
52Եվ նա ասաց. «Այդ քեզ կասեմ ակամա.
Պարզ խոսքերըդ ինձ ստիպում են սակայն,
Որ ես հիշեմ մեր աշխարհը հնամյա։
55Ես դրդեցի իմ Գիզոլա Բելլային ,
Կատարելու ցանկությունը Մարկիզի,
Ինչ էլ խոսվի այս լուրի շուրջ գարշային։
58Մենակ ես չեմ բոլոնիացին մեղապարտ,
Նրանք այստեղ այնքան շատ են , որ Ռենի
Եվ Սավենի միջև ընկած հովտում արդ
61Sipa բաոը չի կրկնվում այնքան շատ,
Որքան այստեղ. եթե կուզես ապացույց,
Հիշիր դու մեր ագահությունն ապիրատ»։
64Եվ մինչդեռ նա ինձ բարբառում էր այսպես,
Մի դև նրան խարազանեց ու ասաց.
«Կավա՛տ, այստեղ կանայք չկան, որ խաբես»։
67Ես միացա առաջնորդին իմ նորից.
Մի քանի քայլ անցնելով մենք հասանք անդ,
Ուր մի պարեխ էր երկարում դարափից։
70Մենք հեշտությամբ նրա վրա բարձրացանք,
Եվ աջ կողմից դարավանդի վրայով
Մշտաչարչար այն ամբոխից հեռացանք։
73Երբ հասանք անդ, ուր կազմում է նա կամար,
Որի տակով մտրակյալներն են անցնում,
Առաջնորդըս ասաց. «Այստեղ դու կանգ առ
76Եվ նայիր այն երկրորդ խմբին չարածին,
Որոնց դեմքը դու տակավին չես տեսել,
Քանզի քայլում էին մեզ հետ միասին»։
79Հին կամրջից նայում էինք նոր խմբին,
Որ մյուս ծայրից առաջանում էր դեպ մեզ,
Նույնպես ծեծված մտրակներով դիվային։
82Բարի վարպետս ասաց՝ հարցըս կանխելով.
«Տես այն մեծը, որ գալիս է, և կարծես,
Ցավի մեջ իսկ երևում է անխռով.
85Վեհ ու վես է տեսքով, ինչպես գահերեց։
Նա Յասոնն է, որ քաջությամբ ու խելքով
Կոլխիդայից ոսկեգեղմը ձեռք բերեց։
88ճանապարհին Լեմնոս կղզին մտավ նա,
Որտեղ կանայք քաջահանդուգն ու անգութ
Բոլոր արանց մեռցրել էին անխնա։
91Նա ցույցերով ու խոսքերով սիրախանձ
Այնտեղ խաբեց Հիսիպիլին դեռատի,
Որն իր հերթին նախ խաբել էր մյուս կանանց։
94Այնտեղ խեղճին թողեց հղի վիճակում.
Դրա համար դատապարտված է այսպես։
Մեդեայի համար էլ է պատժվում։
97Նրա հետ են խաբողները իր նման.
Այս աոաջին ձորի և անդ պատժվող
Անձանց մասին բավ է գիտնալը այսքան»։
100Եկանք այնտեղ, որտեղ պարեխը երկար
Երկրորդ թմբի հետ հատվում է խաչաձև
Եվ կազմում է նրա վրա նոր կամար։
103Մեզ այնտեղից հասան հաջորդ վիրապի
Ողբերն հոգվոց, որ փնչում են ու ծեծում
Կրծքերն իրենց հարվածներով կռուփի։
106Ձորի խորքից փչող շնչից գանելի
Պատերն ամբողջ պատած էին բորբոսով,
Որ ոչ աչքին, ոչ քթին էր տանելի։
109Հատակն այնքան խորունկ էր ու խավարին,
Որ տեսնելու համար թե ինչ կար այնտեղ,
Պետք է ծայրը մենք ելնեինք կամարի։
112Այնտեղ ելանք. ձորում տեսա անարգել
Մարդկանց մի խումբ կղկղանքի մեջ սուզված ,
Ասես այնտեղ արտաքնոց էր դատարկել։
115Մինչ ցած էի նայում տեսքով անհամբեր,
Տեսա մեկին, գլուխն այնքան աղտեղված,
Որ հայտնի չէ աշխարհիկ էր, թե կղեր։
118Նա ինձ ասաց. «Այդպես ինչո՞ւ ես ձգտում
Նայելու ինձ ավելի քան մյուսներին»։
Ես ասացի. «Եթե լավ եմ ես հիշում,
121Ուրիշ անգամ պետք է տեսած լինեմ քեզ.
Դու Ալեսսիո Ինտերմինելն ես լուկկացի.
Ահա ինչու քեզ եմ նայում հատկապես»։
124Այնժամ ինքն իր գլխին տալով նա գոչեց.
«Այստեղ ընկա իմ քծնանքի պատճառով,
Որից լեզուս ամենևին չհոգնեց»։
127Այնուհետև առաջնորդըս ինձ ասաց.
«Հայացքդ հիմա մի քիչ հեռու արձակիր,
Որպեսզի դու տեսնես դեմքը աղտեղված
130Այն աղծապիղծ ու հերարձակ պոռնիկի,
Որ ճանկռտում է եղունգներով ինքն իրեն,
Եվ մեկ պպզում, և մեկ կանգնում է ոտքի։
133Թայիսն է նա, այն բոզը, որ հոմանվույն,
Երբ նա հարցրեց՝ «Ունե՞մ քեզ մոտ մեծ շնորհ»,
Պատասխանեց. «Օ, ինչպե՛ս չէ, մեծագույն»։
136Մեր աչքերը, թող կշտանան սրանով»։
Երգ տասնիններորդ
1Ո՛վ մոգ Սիմոն , ո՛վ հետևորդքըդ նսեմ,
Դուք, որ ոսկու և արծաթի համար լոկ
Փչացնում եք սրբությունները վսեմ,
4Որոնք պետք է տրվեն մարդկանց պատվավոր.
Արդ հարկ է որ շեփորն հնչի ձեզ համար,
Որ խրված եք երրորդ ձորում ահավոր։
7Հասել էինք արդեն հաջորդ խանդակի
Կոր կամարի բարձրակետին, ուրկից ցած
Մենք ամեն ինչ տեսնում էինք հայտնակի։
10Ո՛վ Գերիմաստ, ի՞նչ արվեստ ես ցուցադրում
Երկնում, երկրում և աշխարհում այս դժպիհ,
Օ՜, դու ինչքա՛ն արդարորեն ես դատում։
13Ես հատակին ու պատերին ձոր֊խորշի
Տեսա բազում սալաքարեր գորշերանգ,
Որոնց վրա անցքեր կային բոլորշի։
16Այդ անցքերը այնպես էին երևում,
Ինչպես ունի Սան֊Ջովաննին իմ չքնաղ ,
Ուր ծեսերն են մկրտության կատարվում։
19Սրանցից մին, շատ տարիներ դեռ չկան,
Ես ջարդեցի մի խեղդվողի պատճառով,
Եվ սա ոչ ոք չվերագրի այլ դիտման։
22Ամեն անցքից վերև էին կարկառված
Սրունքները մեղավորի մի ուրույն,
Իսկ իրանը անցքի մեջ էր մխրճված։
25Այրվում էին ներբանները բոլորի,
Եվ հոդերը պրկվում այնպես ուժգնորեն,
Որ կապերն իսկ կքանդեին լարերի։
28Ինչպես եթե յուղոտ մի բան է այրվում,
Բոցը նրա երեսին է շրջում լոկ,
Այսպես էին այստեղ ոտքերը վառվում։
31«Վարպե՛տ, ասա,— ասացի ես,— ո՞վ է նա ,
Որ մյուսներից ավելի է գալարվում
Եվ ավելի կիզվում հրից անխնա»։
34Եվ նա ասաց. «Արդ եթե դու կամենաս,
Քեզ կտանեմ այս դարն ի վար զառիթափ,
Եվ պատասխանն հենց նրանից կիմանաս»։
37«Իմ կամքն այն է, ինչ որ դու ես կամենում,—
Ասացի ես,— դու ես տերըս և գիտես
Իմ բաղձանքը, թեև լուռ եմ ես մնում»։
40Այնժամ չորրորդ թմբի վրա մենք եկանք,
Եվ, ձախ կողմից ցած իջնելով դարն ի վար,
Անցքերով լի ձորի հատակը հասանք։
43Բարի վարպետս ինձ բաց թողեց լոկ այնժամ,
Երբ մենք եկանք֊հասանք անցքի մոտ նրա,
Ով ոտներն էր ջղաձգում հարաժամ։
46«Ով էլ լինես, ո՛վ դու հոգի տանջակեզ,
Որ տնկվել ես ցցի նման գլխիվայր,—
Ասացի ես,— խոսի՛ր, եթե կարող ես»։
49Կանգնած էի այնտեղ ինչպես քահանա,
Ում կանչում է մարդասպանը գետնամուխ,
Որպեսզի իր մահվան ժամը ուշանա ։
52Նա ինձ գոչեց. «Բոնիֆակիոս, այդ դո՞ւ ես ,
Ասա, դո՞ւ ես, ոք եկել ես այսքան վաղ.
Շատ տարիներ գիրքը խաբեց ինձ այսպես։
55Ունեցվածքից այդպես շուտով կշտացա՞ր,
Որի համար դու նենգորեն խաբեցիր
Չքնաղ կնոջ , ապա նրան տիրացար»։
58Ես, շփոթված, նմանվեցի ճիշտ նրան,
Ով իր լսած խոսքերը չի հասկանում
Եվ չգիտե՝ ինչ պետք է տա պատասխան։
61Եվ Վիրգիլն ինձ. «Ասա՛ նրան, շուտ արա՛.
«Այն չեմ, այն չեմ, որին ես դու սպասում»։
Կատարեցի ես պատվիրածը նրա։
64Այնժամ հոգին ցնցեց ոտներն և ապա,
Հառաչելով, ասաց ձայնով լալագին.
«Ուրեմն ինձնից ի՞նչ ես ուզում դու հապա։
67Եթե դու այս ձորի հատակն ես եկել
Իմանալու թե ով եմ ես, արդ գիտցիր՝
Ես պապական մեծ պատմուճանն եմ կրել։
70ճշմարիտ է, որ ես եղա արջի ձագ .
Եվ հոգացի արջուկների մասին մյուս
Այնքան հաճախ, որ ընկա այս անցքը ծակ։
73Ինձ նախորդած սիմոնական այլ պապեր
Քարշ են տրված այնտեղ, ներքև իմ գլխից,
Եվ ծվարած այս հողանցքում տանջաբեր։
76Ես էլ պիտի խորասուզվեմ այս անցքով,
Երբ որ գա նա, որի հետ քեզ շփոթած՝
Քեզ դիմեցի անակընկալ իմ հարցով։
79Բայց նա այստեղ այնքան երկար չի մնա
Ոտնատոչոր ու գլխիվայր վիճակում,
Ինչքան որ ես մնացել եմ մինչ հիմա.
82Քանզի շուտով արևմուտքից պիտի գա
Ավելի վատ ու անօրեն մի հովիվ ,
Որ երկուսիս մոռացընել պիտի տա։
85Նա կլինի մի նոր Հասոն Մակաբյանց .
Եվ ինչպես սա զիջող եղավ արքային,
Այսպես կլինի նա արքային ֆրանկյանց»։
88Հիմարություն չարի՞ արդյոք, չգիտեմ,
Երբ ես նրան այսպես տվի պատասխան.
«Դեհ դու հիմա պատասխանիր ինձ տեսնեմ՝
91Մեր Տերն ինչքա՞ն գանձ պահանջեց Պետրոսից,
Երբ որ նրան եկեղեցու պետ ընտրեց.
Ոչինչ, միայն ասաց. «Եկ իմ ետևից»։
94Ոչ Պետրոսը, ոչ էլ մյուսները, անշուշտ,
Մատաթիայից ոսկի, արծաթ չուզեցին,
Երբ նա բռնեց տեղը հոգու ժանտաժուտ ։
97Արդ կաց այդպես, պատիժդ արդար է քանզի,
Եվ պինդ պահիր դրամները քո շորթած,
Որ քեզ ժպիրհ դարձրին ընդդեմ Կառլոսի ։
100Եվ եթե ես չտածեի խոր հարգանք
Այն պաշտոնի հանդեպ վեհ ու սրբազան,
Որ վարեցիր, երբ ապրեցիր ուրախ կյանք ,
103Կասեի դեռ ծանըր խոսքեր ավելի.
Զի դուք աշխարհն ագահությամբ փչացրիք,
Բարձրացնելով անարգներին ատելի։
106Հովհաննեսը ձեզ ունեցավ նկատի ,
Երբ տեսավ այն, որ ջրերի վրա նստած,
Պոռնկում էր արքաների հետ երկրի.
109Այն, որ տեսավ յոթ գլխով ու տասը եղջրով,
Որոնցից նա ուժ ու սատար ստացավ,
Մինչև այրն իր հաճի ապրել լավ վարքով։
112Ոսկին, արծաթն աստվածացրիք դուք կյանքում,
Կռապաշտներից տարբերվում եք նրանով,
Որ մեկի տեղ հարյուր կուռք եք դուք պաշտում ։
115Օ՜ Կոնստանդին, ո՛րքան չարյաց մայր դարձավ
Ոչ քո դարձը, այլ այն պարգևը խոշոր,
Որ քեզանից հովվապետը ստացավ»։
118Մինչ ես նրան այսպես էի բարբառում,
Նա զայրույթից և կամ խղճի խայթերից
Ուժգնորեն իր սրունքներն էր թափհարում։
121Ես կարծում եմ իմ խոսքերը ճշմարիտ
Ուրախություն պատճաոեցին վարպետիս,
Որ լսել էր դեմքով գոհ ու լրջամիտ։
124Ապա նա ինձ իր թևերի մեջ առած
Եվ իր կրծքին ամուր սեղմած՝ բարձրացավ
Այն դարվերով, ուրկից իջավ քիչ առաջ։
127Ամենևին չհոգնելով իր բեռից,
Նա ինձ բերեց գագաթը այն կամարի,
Որ հինգերորդ թումբն էր տանում չորրորդից։
130Այնտեղ բեռը գետին դրեց շատ զգույշ,
Այն տեղանքի համար վայրի ու դերբուկ,
Ուրկից այծերն իսկ կանցնեին դժվար հույժ.
133Այստեղ պարզվեց մի այլ ձորակ չարաշուք։
Երգ քսաներորդ
1Արդ հարկ է, որ նոր պատիժներ տաղերգեմ
Ներկա երգում իմ առաջին նվագի ,
Որի նյութն են դատապարտյալքը դժխեմ։
4Պատրաստ էի ես նայելու արդեն ցած,
Դեպի խորքը երևացող նոր ձորի,
Որ թրջվում էր արցունքներով դառնամած։
7Եվ բոլորշի ձորակի մեջ տեսա ես
Մեղապարտներ , որոնք, լուռ ու լալագին,
Քայլում էին դանդաղ թափոր մի որպես։
10Երբ նայեցի ավելի լավ և ուշով,
Նկատեցի, որ պարանոցը նրանց
Ոլորված էր զարմանալի մի կերպով։
13Նրանց դեմքը դեպի կռնակն էր շրջված,
Եվ զի զրկված էին առջև նայելուց,
Նրանք ետ֊ետ էին քայլում ստիպված։
16Պատահել է գուցե նման հաշմանդամ
Պարանոցով այսպես լրիվ գալարված,
Բայց չեմ տեսել և հազիվ թե հավատամ։
19Ո՛վ ընթերցող, Աստված տա, որ օգտվեիր
Ընթերցումից իմ պոեմի այս երկար,
Բայց ես կարո՞ղ էի չլալ, դու դատիր,
22Երբոր տեսա պատկերը մեր մարմնույքի
Այնքան ծռված, որ արցունքները կաթող
Հոսում էին ճեղքի միջով հետույքի։
25Լալիս էի հենված ժայռի ելուստին։
Այն ժամանակ առաջնորդըս ինձ ասաց.
«Արդյոք անմիտ բան չե՞ս անում վերստին։
28Գթությունը այստեղ մեղք է մահացու։
Ո՞վ ավելի մեղադրելի է քան նա,
Ով հուզվում է դատաստանից Աստուծու։
31Նայիր նրան, ով գետնի տակ կուլ գնաց
Թեբայեցուց աչքի առջև, երբ նրանք
Գոչում էին. «Անֆիա՛ր , ո՞ւր ես սուզվում ցած.
34Ի՞նչ ես թողնում դա մարտադաշտը Մարսի»։
Ու նա այսպես անդունդն ի վար գլորվեց
Եվ ի վերջո ընկավ ճանկը Մինոսի։
37Տես ինչպես է նա կռնակը կուրծք դարձրել
Եվ քայլում է ետ֊ետ, նայում է ետև,
Զի շատ ուզեց առաջիկայքը տեսնել։
40Ահա Տիրեսն , ում կերպարանքը փոխվեց,
Երբ, փոխվելով իր անդամները բոլոր,
Տղամարդուց կնոջ սեռի վերածվեց։
43Եվ հետո, երբ գանահարեց վերստին
Զույգ օձերին իրար ամուր պլլված,
Նա ստացավ իր արությունը կրկին։
46Ահա Արոնտն , որ հետևում է նրան.
Նա լեռների մեջ Լունիի, որոնց տակ
Կարրարացին հող է հերկում հարաջան,
49Բնակվում էր մի քարայրում մարմարյա,
Եվ այդտեղից դիտարկում էր անարգել
Ծովը անհուն և աստղերը հեռակա։
52Իսկ նա, որի վարսերն առատ ու խռիվ
Արձակվել են կրծքի վրա, ծածկելով
Ստինքները և ամոթույքը լրիվ,
55Դյութ Մանտովն է, որ շատ տեղեր ման եկավ,
Հուսկ կանգ առավ այնտեղ, ուր ես եմ ծնվել .
Արդ այս մասին լսիր ինձ պահ մի սակավ։
58Երբ Մանտովի հայրը կյանքից հեռացավ,
Եվ Բաքոսի քաղաքն ստրուկ հռչակվեց,
Շատ տարիներ թափառական նա դարձավ։
61Բենակ կոչված մի լիճ ունի Իտալիան,
Ստորոտը այն լեռների բարձրաբերձ,
Որ փակում են Տիրալլի մոտ Լամանիան։
64Կամոնիկի և Գարդայի միջև կան
Շատ աղբյուրներ, որ թափվում են այդ լճում,
Ողողելուց հետո լանջերը Ալպյան։
67Անդ կղզյակ կա, որը օրհնել կարող են
Վերոնայի, Բրեշիայիի և Տրենտոյի
Հովիվները, եթե այնտեղ այցելեն ։
70Անդ, ուր ափը ցածրադիր է առավել,
Կառուցված է Պեսկիերա բերդն ամուր,
Որ կարող է թշնամու դեմ դիմադրել։
73Այն ջուրը, որ չի պարփակվում լճի մեջ,
Դուրս է հորդում բերդի մոտից իբրև գետ
Եվ հոսում է արոտներով թարմ ու գեջ։
76Բայց հենց որ ջուրն այդտեղից դուրս է հոսում,
Անվանվում է Մինչո մինչև Գովեռնո,
Որի մոտ էլ նա թափվում է Պադոսում ։
79Մի քիչ ներքև հասնելով մի հարթավայր,
Նա տարածվում ու կազմում է մի ճահիճ,
Ուր ամռանը օդը շնչվում է դժվար։
82Վայրի կույսը, երբ այդտեղով էր անցնում,
Ճահճի մեջտեղ ինչ֊որ ցամաք նկատեց,
Որ անմշակ ու անբնակ էր թվում։
85Մարդախույսը ահա այստեղ կանգ առավ
Եվ նվիրվեց գուշակության արվեստին.
Այստեղ ապրեց և այստեղ էլ նա մեռավ։
88Ապա մարդիկ շրջաբնակ վայրերից
Հավաքվեցին այս ցամաքում անմատույց,
Որ ճահճով էր շրջապատված չորս կողմից։
91Նրա թաղված տեղում քաղաք հիմնեցին,
Եվ, անունով առաջնական գտնողի,
Առանց վեճի այն Մանտովա կոչեցին։
94Նա նախապես բնակչությամբ շատ էր խիտ,
Երթ դեռ անմիտ Կազալոդին չէր խաբվել
Պինամոնտե Բոնակոլսից նենգամիտ։
97Եվ եթե դու երբևէ այլ կերպ լսես
Ծագումը իմ հայրենական քաղաքի,
Ճշմարիտն ու սուտը իրար չխառնես»։
100Եվ ես. «Վարպե՛տ, քո պատմությունը հայտնի
Այնքան ստույգ հավաստիք է ինձ համար,
Որ ուրիշը ես բանի տեղ չեմ դնի։
103Բայց ինձ ասա՝ այս թափորի մեջ արդյոք
Կա՞ն ուրիշներ ուշադրության արժանի.
Զի ես հիմա այդ մասին եմ խորհում լոկ»։
106Ասաց. «Ահա նա, ում մորուքը անարդ
Տարածվել է մեջքի վրա թխորակ,
Գուշակ էր, երբ Հունաստանում տղամարդ
109Կարելի էր օրորոցում լոկ գտնել.
Այդ նա էր, որ Կալկանտի հետ Ավլիդում
Ազդանշեց նավաթոկերն արձակել։
112Նրա անունն Եվրիպիլ է, այր մի վես,
Որի մասին վսեմ Ողբերգս հիշում է.
Դու այդ գիտես, զի երկիս լավ ծանոթ ես։
115Իսկ այն մյուսը, որ նիհար է չափազանց,
Սկովտիացի Միքելեն է, որ գիտեր
Նենգ խաղերը ամեն տեսակ մոգությանց։
118Ահա նաև Բոնատտին և Աստենդեն .
Այս վերջինը թելն ու կաշին զուր թողեց,
Սակայն հիմա զղջալը ուշ է արդեն։
121Ահա կանայք, որոնք մեկդի թողնելով
Ճախարակը, իլն ու ասեղը իրենց,
Կախարդություն արին խոտով, պատկերով։
124Բայց էլ գնանք, Կայենը իր փշերով
Հասել է զույգ կիսագնդոց սահմանին
Եվ Սևիլիոտ մոտ իջնում է ընդհուպ ծով ։
127Երեկ գիշեր լիալուսին էր արդեն,
Կհիշես այդ. զի նա մթին անտառում
Լուսավորեց քո ճանապարհն այն ատեն»։
130Նա, գնալիս, այսպես էր ինձ բարբառում։
Երգ քսանմեկերորդ
1Մի կամուրջից մյուսը անցանք մենք այսպես,
Զրուցելով այլ բաների մասին դեռ,
Որ չեմ ուզում Կատակերգումս հիշել ես։
4Մենք լսեցինք ուրիշ ճիչեր ներքևում,
Ապա տեսանք պարունակի ձորը նոր,
Որ սևամած ու մթին էր երևում։
7Այնպես, ինչպես նավարանում ՎենետկիԵռացնում են ձմռանը ձյութը մածան,
Ծեփոտելու համար նավերն ըստ կարգի.
Եվ նավազներն աշխատում են անարգել —
10Ոմանք նոր նավ են պատրաստում, ուրիշներ
Նորոգում այն, որը շատ է նավարկել.
Սա նավի խելն, իսկ նա ցռուկն է կոփում,
13Մին թի սարքում, մյուսը փաթթում է պարան,
Իսկ մի ուրիշն առագաստ է կարկատում,—
Այսպես այստեղ աստվածային արվեստով,
16Եվ ոչ հուրով, եռում էր ձյութ մի թանձրիկ,
Որ ծածկում էր պատերն ստվար մի շերտով։
Տեսնում էի համատարած այդ ձյութում
19Պղպջակներ, տաքությունից գոյացող,
Որ բարձրանում, ուռչում էին ու պայթում։
Մինչ ես ներքև էի նայում ակնդետ,
22Առաջնորդըս «զգույշ, զգույշ» ինձ ասաց,
Ու ինձ քաշեց կանգնած տեղից դեպի ետ։
Ես քաշվեցի ինչպես նա, ով աչքերն իր
25Չի հեռացնում սպառնացող վտանգից
Եվ, ահարկված արհավիրքից անպատիր,
Թե նայում է և թե փախչում շտապով։
28Եվ ահա ես տեսա մի սև սատանա,
Որ մեր կողմ էր վազում ժայռի վրայով։
Օ՛ նա տեսքով ինչքան ժանտ էր ու վայրագ։
31Օ՛ որքան ինձ անագորույն երևաց
Բաց թևերով և ոտներով իր արագ։
Նա իր ցցուն ու բարձրաբերձ ուսերին
34Շալակել էր մեղավորի մի նորեկ
Եվ ճանկերը խրել նրա ազդրերին։
Ժայռ֊կամուրջից գոռաց. «Էհե՛յ, Չարճանկեր,
37Ահա ձեզ մի ավագ Սանտա Ձիտայից։
Ներս խոթեցեք։ Այսպիսիներ շատ կան դեռ
Այն քաղաքում, ուր նորից եմ ես գնում։
40Բոնտուրից զատ գռփողներ են բոլորնանդ.
Փողի համար ոչն այո է անդ դառնում»։
Նա նետեց բեռն և վազ տվեց ժայռից ցած.
43Գողի ետև արձակված շունը երբեք
Չսլացավ այդօրինակ սրընթաց։
Երբ սուզվածը երեսն ելավ խայծղանի,
46Կամրջի տակ պահված դևերն ասացին.
«Սուրբ Դեմքնայստեղ ոչ մի օգուտ քեզ չունի.
Այստեղ լողում են այլ կերպ, քան Սերկիոյում.
49Մեր ճանկերից եթե ուզում ես պրծնել,
Մի՛ բարձրանա, սուզված մնա խայծղանում»։
Եվ ձողերը խրելով կողը նրա,
52Ավելացրին. «Թալթալ խաղա կուպրի տակ,
Եվ այնտեղից դուրս գալու փորձ մի՛ արա»։
Կաթսայի մեջ խոհարարները այսպես
55Ընկղմում են միսը երկար շերեփով,
Որպեսզի այն չբարձրանա մակերես։
Վարպետս առ ինձ. «Արդ որպեսզի ոչ մի դև
58Չնկատի, որ դու այստեղ ինձ հետ ես,
Շուտ թաքնվիր քառաժայռի մի ետև։
Իսկ իմ մասին դու անհոգ կաց, վասնզի
61Ոչ ոք ոչինչ ինձ չի կարող սպառնալ.
Ես սովոր եմ ընդդիմությանց այսպիսի»։
Եվ վարպետըս թողեց ծայրը կամարի,
64Ու երբ եկավ հասավ թումբը վեցերորդ,
Պարտավորվեց իրեն ցույց տալ քաջարի։
Շներն ինչպես կատաղությամբ ահարկու
67Հարձակվում են մուրացկանի վրա խեղճ,
Որ եկել է ողորմություն խնդրելու,
Այսպես դևերն ելան տակից կամրջի
70Եվ ուղղեցին կեռ ձողերը նրա դեմ.
Բայց նա գոչեց. «Թող ոչ ոք ինձ չդիպչի.
Ձեր ձողերը նախքան ուղղելը իմ դեմ,
73Թող ձեզնից մեկն առաջ գա ու ինձ լսի.
Հետո միայն կմտածեք ինձ խշտել»։
Բոլորն ասին. «Դե՛հ, Չարագի՛, դու գնա՛»։
76Եվ այնժամ սա առաջնորդիս մոտեցավ
Ու մռլտաց. «Խոսիր տեսնեմ, ես եկա»։
Եվ առաջնորդս. «Ի՞նչ ես կարծում, Չարագի՛,
79Մի՞թե այստեղ կարող էիր ինձ տեսնել,
Եթե այդպես չհաճեին ուղղակի
Աստծու կամքն ու ճակատագիրն անհեղլի։
82Ճանապարհ տուր. ես երկնքի վճիռով
Պետք է մեկին ցույց տամ վայրն այս ցավալի»։
Այնժամ իջավ հոխորտաթյունը դևի,
85Եվ նա նետեց կեռաձողը ոտներին
Ու մյուսներին ասաց. «Պետք չէ սա խոցվի»։
Եվ տերըս ինձ. «Օ՜ դո՛ւ, որ կուչ ես եկել
88Ու թաքնվել քարերի մեջ կամրջի,
Արդ կարող ես վերադառնալ անարգել»։
Ես նրա մոտ շտապեցի այն ատեն.
91Բայց դևերը երբ ընդառաջ շարժվեցին,
Վախեցա, որ իրենց խոսքը կդրժեն։
Այսպես տեսա վախը գնդի հանձնվող,
94Որ դաշինքով Կապրոնայիցդուրս գալով՝
Իրեն գտավ զորախմբի մեջ ոսոխ։
Ամբողջ մարմնով առաջնորդիս ես կպա,
97Իմ աչքերը չհեռացնելով նրանցից,
Որոնց տեսքը ահեղ էր ու անոպա։
Կեռ ձողերը ուղղած դեպ ինձ՝ իրարու
100Ասում էին. «Նրա մեջքին տա՞մ մի հատ»։
Եվ պատասխան տալիս. «Այո, հասցրու»։
Բայց այն դևը, որ բանակցել էր մի քիչ
103Վարպետիս հետ, անմիջապես ետ դարձավ
Ու նեղացավ. «Լռի՛ր, լռի՛ր, Խառնակի՛չ»։
Այնուհետև նա մեզ դարձավ ու ասաց.
106«Դուք չեք կարող առաջ գնալ այս ճամփով,
Զի վեցերորդ կամուրջը փուլ է եկած։
Իսկ եթե դուք առաջանալ ուզում եք,
109Կգնաք այս քարաժայռով, որի մոտ
Կա մի այլ ժայռ, որտեղով էլ դուք կանցնեք։
Երեկ, հինգ ժամ անց այս ժամից, լրացավ
112Հազար երկու հարյուր վաթսունվեց տարին
Այն պահից, երբ այս ժայռուղին փուլ եկավ։
Ուղարկում եմ մերոնց այդտեղ ես պարետ,
115Որ նայեն, թե կուպրից մարդ չի՞ բարձրացել.
Մի՛ վախենաք, դուք գնացեք նրանց հետ»։
«Էհե՛յ Ծուռթե, էհե՛յ դու Շուն, դու Ծերուկ,
118Առաջ եկեք,— հրամայեց դևերին,—
Իսկ դու նրանց առաջնորդիր, Թա՛վ Մորուք։
Թող առաջ գան Ժանտն ու Վիշապը ահեղ,
121Ժանիքավոր Խոզն ու Գամփռը ահարկու,
Գիժ Մորոսն ու Մոլեգինը խելահեղ։
Գնացեք ու տեսեք լճակը եռուն.
124Իսկ սրանց էլ ողջ կտանեք կամուրջն այն,
Որ մնում է ձորերի վրա դեռ կանգուն»։
«Վա՛յ ինձ, վարպե՛տ, ի՞նչ եմ տեսնում,— ասացի,—
127Ի սեր Աստծու, եթե ճամփան դու գիտես,
Գնանք մենակ, գնանք առանց ուղեկցի։
Դու, որ այնքան աչալուրջ ու խոհեմ ես,
130Չե՞ս տեսնում, որ նրանք ատամ են կրճտում
Եվ աչքերով սպառնալիք անում մեզ»։
Եվ նա ասաց. «Դու հանգիստ կաց ու անհոգ.
133Ինչքան ուզեն ատամ կրճտեն թող նրանք,
Դա անում են մեղավորաց համար լոկ»։
Եվ դևերը վերադարձան ձախ թմբով.
136Բայց նախապես ամեն մեկը իր լեզուն
Պետին ուղղեց ատամների արանքով.
Իսկ սա ոռից շեփորի ձայն հանեց սուր։
139
Երգ քսաներկուերորդ
1Ես տեսել եմ հեծյալների երթը կուռ
Հարձակման կամ զորատեսի ժամանակ
Եվ երբեմն էլ նահանջների պահին լուռ.
4Օ՜ արետինք, ես տեսել եմ մարզում ձեր
Արշավանքներ, ասպատակներ ավերիչ,
Նիզակներով ու սրերով գուպարներ՝
7Հնչյուններով թմբուկների, փողերի,
Ահազանգով աշտարակի բարձրաբերձ
Եվ այլ զանգով մերային կամ օտարի.
10Բայց այդպիսի փողի ձայնով արտառոց.
Ես չեմ տեսել երթն հեծյալի, հետիի,
Ոչ էլ նավի՝ դեպի որոշ նշանոց։
13Գնում էինք դևերի հետ ընտրովի.
Օ՜, ահավոր ընկերություն։ Մատռան մեջ
Սրբի հետ ենք, գինետան մեջ՝ գինովի։
16Նայում էի կպրաձյութին հորձեռանդ,
Որ տեսնեի հատկությունը այդ ձորի,
Եվ գիտենայի, թե ովքեր են այրվում անդ։
19Ինչպես դելփինք բարձրանում են ծովերես,
Նավազներին նշան տալով ողներով,
Որ նավն իրենց փրկեն ծովից փրփրադեզ,
22Այսպես երբեմն, հովանալու համար գեթ,
Մի մեղավոր կուպրի երես էր ելնում,
Եվ չքանում փայլակի պես լուսահետ։
25Եվ ինչպես որ գորտերն եզրին ջրփոսի
Ձիգ կանգնում են, դունչները դուրս կարկառած,
Եվ ներսուզած մյուս մասերը մարմնի,
28Այսպես էին մեղավորները կանգնած,
Սակայն հենց որ Թավ Մորուքն էր մոտենում,
Քաշվում էին կպրաձյութի տակ հանկարծ։
31Ես տեսա որ — և այդ ցավով եմ հիշում —
Մեկն ուշացավ, ինչպես մի գորտ շատ անգամ,
Սպասում է, մյուսը ջրի մեջ ցատկում։
34Եվ Գամփռը, որ նրա դիմացն էր կանգնած,
Կեռով բռնեց նրա ձյութոտ մազերից
Եվ վեր քաշեց, որ ջրաղվես ինձ թվաց։
37Գիտեի ես անունն արդեն բոլորի.
Զի երբ նրանք ընտրվեցին քիչ առաջ,
Եվ կանչեցին միմյանց ճամփին՝ ուշ դրի։
40«Հե՛յ, Մոլեգի՛ն, բռնիր նրան ուժգնորեն
Եվ ճանկերով կաշին մի լավ պլոկիր»,—
Գոռում էին նզովյալներն համորեն։
43Ես ասացի. «Վարպե՛տ, փորձիր իմանալ,
Թե ով է այն դատապարտյալը թշվառ,
Որ ձեռքն ընկավ այն դևերի անիծյալ»։
46Մոտենալով մեղապարտին կարեվեր,
Վարպետս հարցրեց՝ որ երկրից էր. նա ասաց.
«Նավարրայից։ Մայրըս, որ ինձ ծնել էր,
49Բարոյազուրկ, զեխ ու շվայտ մի հորից,
Որ ունեցվածքն ու ինքզինքն էր փչացրել,
Մի տիրոջ մոտ ծառայության դրեց ինձ։
52Ծառայեցի ապա արքա Տեբալդին.
Բայց պալատում կատարեցի զեղծումներ,
Որ քավում եմ այս կուպրի, մեջ տապագին»։
55Սակայն Խոզը, որ վարազի ճիշտ նման,
Բերնի երկու կողմում, ուներ ժանիքներ,
Զգացրեց, որ ընդունակ է հոշոտման։
58Մուկն ընկել էր կատուների մեջ ահեղ։
Բայց Մորուքը նրան բոնեց և ասաց.
«Հեռու կացեք, նրան սեղմել եմ ուժեղ»։
61Եվ հայացքը իմ վարպետին ուղղելով
Ասաց. «Խոսիր հետը, եթե դեռ կուզես,
Քանի նրան չեն բզկտել ճանկերով»։
64Վարպետս հարցրեց. «Այս կուպրի տակ դժպհի
Ճանաչո՞ւմ ես մեկին լատինաշխարհից»։
Հոգին ասաց. «Ես նոր մեկի հետ էի,
67Որ եկել էր մի կղզիից մերձակից։
Ես նրա հետ եթե սուզված լինեի,
Չէի վախնա հիմա կեռից ու ճանկից»։
70Այնժամ Ժանտը «է՛լ բավական է» գոչեց,
Եվ կեռ ձողը նրա թևին խրելով,
Մսի մի մեծ փերթ այնտեղից դուրս կորզեց։
73Իսկ Վիշապը ուզեց նրա սրունքին
Հարված հասցնել, բայց տասնապետը նրանց
Իր աչքերը շուրջ ոլորեց զայրագին։
76Բոլոր դևերն հանդարտվեցին այս անգամ։
Եվ նրան, որ խոր խոցեր էր ստացել,
Առաջնորդըս հարցաքննեց փութակամ.
79«Իսկ ո՞վ էր այն, որի մասին հիշեցիր»։
Եվ այնժամ, նա այսպես տվեց պատասխան.
«Կոմիտան էր, վանականը Գալլուրի,
82Անոթն ամեն ստության ու նենգության.
Նա իր տիրոջ ոսոխների հետ բոլոր
Այնպես վարվեց, որ բոլորն էլ գոհացան։
85Նա բոլորից դրամ կորզեց և ապա,
Ինչպես ասաց, նրանց ազատ արձակեց.
Այլ գործերում չեղավ պակաս խաբեբա։
88Լոգոդորցի Միքել Ձանկենէլ վաղուց
Նրա հետ է, և լեզուները նրանց
Չեն դադարում Սարդինիո շուրջ խոսելուց։
91Օ՜, տեսեք, թե Գիժն ինչպես է գազազել.
Ես տակավին կխոսեի, սակայն նա
Կարող է ինձ իր կեռիքով բրդգզել»։
94Տասնապետը տեսնելով, որ դևը Գիժ
Պատրաստվում էր խոցել նրան, մռլտաց,
«Շուտ հեռացի՛ր դու այստեղից, թունո՛տ իժ»։
97«Եթե ուզում եք դուք տեսնել կամ լսել,—
Վերսկսեց դատապարտյալն ահաբեկ,—
Այլ լատինի, նրան կարող եմ կանչել.
100Բայց Չարճանկերն հեռու մի քիչ թող կանգնեն,
Որ ոչ մեկը չվախենա նրանցից,
Իսկ ես այստեղ նստած կարող եմ մեկեն
103Ձեզ բազմաթիվ մեղավորներ բերել տալ,
Լոկ սուզվելով, ինչպես սովոր ենք անել,
Երբ կարենանք մեկնումեկըս ափ դուրս գալ»։
106Այս խոսքերից Շունը դունչը վեր տնկեց
Եվ ճոճելով գլուխն ասաց. «Որպեսզի
Մեզնից պրծնի՝ տես ինչ նենգ բան մոգոնեց»։
109Եվ հոգին, որ ավելի էր խորամանկ,
Պատասխանեց. «Այո, իրոք ես նենգ եմ
Պատճառելու համար մերոնց չարչարանք»։
112Բայց Ծուռթևը չհամբերեց այս անգամ,
Եվ զայրագին ասաց նրան. «Եթե դու
Փորձես փախչել, քո ետևից ես կգամ
115Ոչ վազելով, այլ ուղղակի թոչելով։
Թմբից իջնենք և դարի եզրը քաշվենք,
Ու տեսնենք թե մեզնից ով է հունարով»։
118Այժմ, ընթերցո՛ղ, դու կտեսնես մի նոր խաղ.
Ամեն մեկը աչքերն ուղղեց դեպ այն կողմ,
Եվ ամենից առաջ Շունը խստերախ։
121Նավարրացին այդ առիթից օգտվեց.
Ոտքը ուժգին գետին զարկեց և ընդոստ
Վար ցատկելով նրանց ձեռքից ազատվեց։
124Դա բոլորին ջղայնացրեց, հատկապես
Ծուռթևին, որ պատճառ եղավ սխալի։
Սա թռնելով գոռաց. «Ահա հասա քեզ»։
127Սակայն իզուր, քանզի ահի ետևից
Թևերն հասնել չէին կարող. նա սուզվեց,
Իսկ Ծուռթևը վերադարձավ զայրալից։
130Այսպես բադը իսկույն սուզվում է ջրում,
Երբ տեսնում է մոտենալը բազեի,
Իսկ սա ետ է թռչում մռայլ ու տրտում։
133Իսկ Ծերուկը, ընկերոջ դեմ բարկացած,
Արագ թափով թռավ նրա ետևից,
Որ նրա հետ կռվի բռնվի բացեբաց.
136Զեղծարարը հենց որ կուպրի տակ սուզվեց,
Դևն իր ճանկերն ուղղեց ընդդեմ ընկերոջ,
Եվ նրա հետ ձյութի վրա գզվռտեց։
139Բայց Ծուռթևը, ինչպես ճուռակ չարախանդ,
Մագիլներով բռնեց նրան ուժգնորեն,
Եվ երկուսով ընկան լիճը հորձեռանդ։
142Տաքությունից նրանք իսկույն պոկ եկան.
Սակայն նրանք չկարեցան վեր կենալ,
Այնքան էին կպած թևերը մածան։
145Թավ Մորուքը, մյուս դևերի պես սրտնած,
Հրամայեց չորսին թռչել կեռերով
Դեպի ձորի մյուս եզերքը ձյութամած։
148Նրանք նշված տեղերն իջան շատ զգույշ,
Եվ կեռերը խրվածներին ուղղեցին,
Որոնք լճում խաշված էին արդեն հույժ.
151Այսպես նրանց խառնաշփոթ թողեցինք։
Երգ քսաներեքերորդ
1Լռիկ, մնջիկ, անուղեկից, մենավոր
Քայլում էինք մեկըս մյուսի ետևից,
Այնպես ինչպես եղբայրները փոքրավոր ։
4Այն դևերի կռիվը միտքս է բերում
Եզոպոսի մի առակը հինավուրց ,
Որ գորտի ու մուկի մասին է խոսում։
7«Արդն» ու «այժմը» այնքան նման չեն միմյանց,
Որքան մեկ ու մյուս դեպքը, եթե մենք
Լավ բաղդատենք սկիզբն ու վերջը նրանց ։
10Եվ ինչպես մի մտքից ուրիշն է ծագում,
Այսպես իմ մեջ մեկից ծագեց մի այլ միտք,
Որ պատճառեց ինձ կրկնակի մի սոսկում։
13Խորհում էի այսպես. «Դևերն այդ դժնի
Մեր պատճառով եղան առակ֊նշավակ,
Եվ դա նրանց խիստ զայրացրած կլինի։
16Երբ զայրույթը զուգակցվի կամքին չար,
Նրանք մեզ հետ ավելի վատ կվարվեն,
Քան թե շունը նապաստակի հետ անճար»։
19Ահից ցցվել էին մազերըս բիզ֊բիզ։
Ես նայելով իմ ետևը ասացի.
«Վարպե՛տ, նրանք մեր ետևից են գալիս.
22Շուտ թաքնվենք մի անկյունում երկուսով.
Չար ճանկերից վախենում եմ և կարծես
Նրանց ձայնը ես լսում եմ ականջով»։
25«Թե լինեի մի հայելի,–– ասաց նա,—
Դեմքըդ չէի ես ընկալի այնպես շուտ,
Ինչպես միտքըդ ընկալում եմ ես հիմա։
28Քո խորհածը այնքան հար է և նման
Իմ խորհածին, որ երկուսիս համար էլ
Ես հանգեցի միատեսակ որոշման։
31Եթե դարի աջ կողմն այնքան լինի թեք,
Որ կարենանք իջնել ձորը հետևյալ,
Ապա արդեն նրանց ձեռքից կազատվենք...»։
34Նա տակավին իր միտքը չէր ավարտել,
Երբ ես տեսա նրանց՝ բացված թևերով,
Որ ահա մեզ ուզում էին ձեռք ձգել։
37Վարպետըս ինձ իսկույն գրկեց առ ահի,
Նման այն մոր, որ աղմուկից զարթնելով
Եվ տեսնելով մոտից բոցերն հրդեհի,
40Որդուն առնում ու փախչում է անդեդև
Եվ միմիայն նրա մասին խորհելով
Մոռանամ է հագնել շապիկն իսկ թեթև,—
43Եվ կռնակի վրա սահեց փութակի
Այն զառիթափ ու առապար դարն ի վար,
Որ փակում էր մի կողմն հաջորդ ձորակի։
46Ջուրն առվակով այնպես արագ չի իջնում
Պտտացնելու անիվն հովտի ջաղացքի,
Երբ, հոսելով, փառերին է մոտենում,
49Ինչպես իջավ իմ վարպետը դարն ի վար,
Ինձ կրելով կրծքին իբրև զավակի,
Եվ ոչ իբրև մի ընկերոջ հավասար։
52Հազիվ թե նա ձորի հատակը հասավ,
Դևերն ահա երևացին մեր վերև.
Բայց նրանցից վախ չունեինք էլ բնավ.
55Զի Բարձրյալը, որ պարտադրել է նրանց
Պահապաններ դառնալ ձորի հինգերորդ,
Թույլ չի տա, որ նրանք լինեն պարտազանց։
58Ցածում գտանք մեղապարտներ ոսկեփայլ ,
Որ լալագին, հոգնաբեկ ու հուսաբեկ,
Շուրջանակի շարժվում էին համրաքայլ։
61Նրանք կրում էին փիլոն կնգղանի,
Որոնք լայն ու փայլուն էին, այնպիսիք,
Որ կրում են մոնազները Կլունյիի ։
64Դրանք դրսից պսպղուն էին ու ոսկյա,
Սակայն ներսից կապար էին, ծանր այնպես,
Որ կթվար Ֆեդերիկինը հարդյա։
67Օ՛ վերարկու տաժանելի առհավետ։
Մենք, ինչպես միշտ, նորից դարձանք դեպի ձախ,
Ունկնդրելով նրանց ողբին տխրավետ։
70Սակայն նրանք ծանըր բեռան պատճառով
Մեզ ուղեկցում էին այնպես համրընթաց,
Որ նոր անձանց էինք գտնում միշտ մեր քով։
73Ես ասացի առաջնորդիս. «Արդ նայիր
Եվ սրանց մեջ գտիր մեկին, որ երկրում
Հայտնի լինի անունով ու գործով իր»։
76Տոսկանացու լեզուս մեկը լսելով՝
Մեր ետևից աղաղակեց. «Կանգ առեք,
Դուք, որ այդպես շտապում եք մութ օդով։
79Քո ուզածը գուցե ինձնից կիմանաս»։
Այնժամ ասաց վարպետըս ինձ. «Սպասի՛ր,
Ապա նրա ոտքով առաջ կընթանաս»։
82Ես կանգ առա և տեսա, որ երկու անձ
Ինձ հասնելու ճիգեր էին թափում մեծ,
Բայց ծանըր բեռն հապաղեցնում էր նրանց։
85Երբ ինձ հասան, հայացքով խեթ, խուզարկու,
Նրանք մի պահ ինձ նայեցին լռելյայն,
Ապա դարձան և ասացին մեկ մեկու.
88«Մեկը ողջ է թվում շարժից կոկորդի,
Եթե ողջ չեն, ինչ շնորհով են նրանք
Քայլում առանց ծանրակապար զգեստի»։
91Եվ ապա ինձ. «Օ՜ տոսկանցի՛դ բարետես,
Որ եկել ես կեղծավորաց համայնքն այս,
Մի՛ քամահրիր մեզ ասելու, թե ով ես»։
94Եվ ես նրանց. «Ծնվել եմ ու մեծացել
Մեծ քաղաքում գեղածիծաղ Առնոյի .
Ես մարմնով եմ, քանզի դեռ չեմ մահացել։
97Իսկ դուք ո՞վ եք, որոնց այտերն հենց ի վար
Արցունքներ են հոսում, ինչպես տեսնում եմ.
Եվ ի՞նչ են այդ սքեմները ոսկեվառ»։
100Եվ մեկն ասաց. «Մեր փիլոններն ոսկետես
Կապարե են և այնպես ծանր ու ստվար,
Որ նրանց տակ մենք տնքում ենք մշտապես։
103Բոլոնիացի ենք, Վայելող եղբայրներ .
Ես Կատալան, նա Լոդերինգ ենք կոչվում.
Քո քաղաքը մեզ ընտրել էր իրեն տեր,
106Որ պահպանի խաղաղությունն իր ներքին,
Բայց մենք այնպես վարվեցինք, որ հետքը դեռ
Երևում է Գարդինգոյի մոտերքին»։
109Ես ասացի. «Եղբայրնե՛ր, ձեր գործերով...»,
Բայց կանգ առա, քանզի տեսա ես մեկին,
Որ խաչված էր գետնին երեք ցցերով։
112Ինձ տեսնելով նա գալարվեց ու խոպաց,
Հառաչանքով մորուքի մեջ փչելով։
Երբ Կատալանն այդ նկատեց՝ ինձ ասաց.
115«Այս մեխվածը , որ դու տեսար հանկարծուստ,
Փարիսեցոց խորհուրդ տվեց, թե լավ է
Զոհվի մի մարդ, քան մի ամբողջ ժողովուրդ։
118Ճամփի վրա նա պառկած է շեղակի
Եվ զգում է ծանրությունները նրանց,
Որ անցնում են իր վրայով ուղղակի։
121Նույն ձևով են այստեղ տանջվում նրա հետ
Նրա աներն ու անդամներն ատյանի ,
Որ հրեից համար դարձավ չարաղետ»։
124Վիրգիլիոսը զարմացել էր չափազանց
Ի տես նրա, ով աքսորում այս հավերժ
Այդպես խաչված ու փռված էր գետնամած։
127Ապա եղբոր այս խոսքերը ուղղեց նա.
«Բարեհաճիր մեզ ասել, թե աջ կողմում
Կա՞ որևէ մի անցուղի մոտակա,
130Որպեսզի մենք դուրս գանք տեղից այս զնդան,
Առանց երբեք հարկադրված լինելու
Դիմելու սև հրեշտակների օգնության»։
133Եվ եղբայրը պատասխանեց. «Քիչ հետո
Կա մի ժայռ, որ մեծ պարսպից ձգվելով,
Խաչհատում է բոլոր ձորերն ահարկու.
136Այս ձորից զատ նա փլված է ամեն տեղ.
Դուք կարող եք բարձրանալ այդ փլվածքով,
Որ կազմում է մի զառիթափ նվազ թեք»։
139Առաջնորդըս մի պահ կանգնեց մտախռով,
Ապա ասաց. «Ուրեմըն մեզ խաբեց նա ,
Որ լլկում էր հոգիներին ճանկերով»։
142Եղբայրն ասաց. «Դևի ամեն չարության
Մասին արդեն Բոլոնիայում լսել եմ ,
Ի մեջ այլոց, թե նա հայր է ստության»։
145Առաջնորդըս արագացրեց քայլերն իր,
Բարկությունից ջղայնացած բավական.
Եվ ես թողած հոգիներին ծանրակիր՝
148Հետևեցի իմ վարպետին պատվական։
Երգ քսանչորսերորդ
1Նորոգ տարվա այն պահին, երբ արփին վառ
Ջրհոսիտակ փափկացնում է վարսերն իր,
Եվ պակսում, են ցայգի ժամերը խավար.
4Երբ եղյամը դաշտի վրա բովանդակ
Ստանում է, թեկուզ և շատ կարճատև,
Պատկերը իր ավագ քրոջ սպիտակ.
7Շինականը, որի խարն է պակասել,
Առավոտյան ելնում է ու նկատում,
Որ արտերը ճերմակ քողով են պատել,
10Տուն է մտնում և իր բախտն է անիծում,
Ինչպես դժբախտն անճարության մատնված.
Բայց շատ չանցած, երբ գալիս է ու տեսնում,
13Որ փոխվել է դիմապատկերը երկրի,
Սիրտ է առնում և ցուպը ձեռքը բռնած՝
Արածելու է քշում հոտն ոչխարի։
16Այսպես վարպետս ինձ ահ ու դող պատճառեց,
Երբ ինձ այնքան խռովահույզ երևաց,
Եվ այսպես շուտ նա իմ ցավը դարմանեց։
19Քանզի հենց որ հասանք կամուրջը խորտակ,
Նա ինձ դարձավ այն հայացքով ամոքիչ,
Որ նախապես տեսել էի լեռան տակ։
22Նա ուշադիր փլատակին նախ նայեց,
Ապա մի պահ մտմտալով յուրովի,
Բացավ թևերն ու ինձ օգնել շտապեց։
25Եվ ինչպես նա, ով գործում է դատելով,
Ասես գալիքն առաջվանից է հոգում,
Այսպես տերս ինձ մի ժայռն ի վեր հանելով,
28Մատնանշեց մի ուրիշ ժայռ կարկառուն
Եվ ինձ ասաց. «Հիմա այնտեղ բարձրացիր,
Բայց նախ փորձիր, թե արդյոք չէ՞ երերուն»։
31Ճանապարհն այս բեռնավորաց համարչէր,
Զի նա թեթև, իսկ ես նրա օգնությամբ
Հազիվ էինք մենք բարձրանում դարն ի վեր։
34Եվ եթե այս զառիվերը ստորնյա
Ներսի կողմից ավելի կարճ չլիներ,
Նա չգիտեմ, բայց ես չէի դիմանա։
37Բայց քանի որ պարունակը թեքվում էր
Դեպի բերանն անդնդախոր ջրհորի,
Ապա ամեն ձորի դիրքը այնպես էր,
40Որ կողերից մեկը բարձր էր, մյուսը ցած։
Մենք ի վերջո հասանք գլխին կամրջի,
Որի ծայրի քարը դուրս էր կարկառված։
43Շունչը այնքան սպառվել էր թոքերիս,
Որ այլևըս չէի կարող շարժվել ես,
Եվ նստեցի իսկույն այնտեղ հասնելիս։
46«Հարկ է, որ դու ծուլությունըդ թոթափես։
Փափուկ տեղում նստելով կամ պառկելով
Փառք չեն գտնի,— ասաց վարպետս իրատես.—
49Առանց որի ով իր կյանքն է սպառում,
Երկրում այնքան հետք կթողնի իր մասին,
Որքան ծուխը օդում, փրփուրը՝ ջրում։
52Արդ վեր կաց ու վհատությանն հաղթիր քո
Այն ոգիով, որ կբառնա ամեն խոչ,
Թե չկքի մարմնի բեռան ի ներքո։
55Բավական չէ միայն դուրս գալն այստեղից.
Կա ավելի երկարաձիգ մի սանդուղք.
Թե հասկացար, օգտվիր իմ այս ազդից»։
58Ես վեր կացա, ինձ ցույց տալով ավելի
Կորովապինդ քան ինձ զգում էի ես.
Եվ ասացի. «Գնանք, պինդ եմ ու արի»։
61Մենք ընթացանք ժայռաթմբի վրայով,
Որ ավելի քարքարոտ էր ու անձուկ,
Քան այն, որով անցել էինք երկուսով։
64Խոսում էի չերևալու համար թույլ։
Մյուս ձորակից հանկարծ լսվեց սուր մի ձայն,
Որ չէր կազմում նույնիսկ մի խոսք միաձույլ։
67Ես չիմացա, թե նա ինչ էր բարբառում,
Թեև ողնի վրան էի կամարի,
Բայց խոսողը շարժման մեջ էր երևում։
70Հակվել էի, բայց մթության պատճառով
Չէի կարող տեսնել խորքը ձորակի,
Եվ ասացի. «Վարպե՛տ, մենք այս կամարով
73Հաջորդ թմբի վրա իջնենք փութապես.
Ձայն եմ լսում, բայց ոչինչ չեմ հասկանում,
Ցած եմ նայում, բայց ոչինչ չեմ տեսնում ես»։
76«Քեզ պատասխան կտամ գործով միմիայն,—
Ասաց վարպետս,— հայցը համեստ ու արդար
Բավարարել հարկ է գործով լռելյայն»։
79Մենք կամուրջի ներքև իջանք այն գլխից,
Ուր ութերորդ թմբին է նա միանում,
Եվ նոր ձորը ինձ երևաց այնտեղից։
82Ներսում տեսա օձերի կույտ մի մախիզ,
Այնքան ահեղ, հրեշավոր ձևերով,
Որ քստմնում, սարսում եմ դեռ հիշելիս։
85Թող էլ Լիբիան չպարծենա, թե ունի
Քելիդրներ, քարբեր, ծարբեր, նետօձեր
Եվ այլ օձեր անհեթեթ ու անճոռնի.
88Այնտեղ չկա այնքան զեռուն թունալից,
Ի միասին հաշված ամբողջ Եթովպիան
Եվ Արաբիան Կարմիր ծովին հարակից։
91Այդ օձերի միջով վայրագ, արտառոց՝
Վազում էին մերկ հոգիներ ահաբեկ,
Չգտնելով հելիոտրոպկամ թաքստոց։
94Կապված էին նրանց ձեռքերն ետևում.
Իսկ օձերը պոչն ու գլուխը խրած
Նրանց մեջքին՝ պրկվում էին առջևում։
97Մեկի վրա, որ մեզ մոտ էր գտնվում,
Ահա հանկարծ նետվեց մի օձ ու խայթեց
Այնտեղից, ուր վիզն ուսերին է կցվում։
100O կամ i տառն այնքան արագ չի գրվի,
Որքան արագ վառվեց, խայթվածն ու այրվեց
Եվ ընկավ վար՝ վերածվելով մոխիրի։
103Հազիվ թե նա գետին ընկավ, մոխրացավ,
Փոշին եկավ ու հավաքվեց ինքն իրեն
Եվ իր նախկին կերպարանքը ստացավ։
106Իմաստուններն ասում են ու հավաստում,
Որ Փյունիկը մեռնում, ծնվում է այսպես,
Երբ հինգ հարյուր տարիին է մոտենում։
109Նրա կերը ոչ հատիկ է և ոչ խոտ,
Այլ լոկ խունկի ու համեմի կաթիլներ,
Իսկ պատանքը՝ զմուռս, նարդոս քաղցրահոտ։
112Ինչպես նա, ով ցած է ընկնում դիտապաստ
Հանկարծական մի զորությամբ դիվային
Եվ կամ թե մի հիվանդությամբ չարաբաստ,
115Ու, ելնելով, իր բոլորտիքն է նայում,
Դեռ շշկլված մեծ տագնապից իր կրած,
Եվ, նայելով, հառաչանք է արձակում,—
118Այսպես էր այն մեղավորը, երբ կանգնեց։
Որքան խիստ ես, աստվածային զորություն,
Որ պատժում ես հարվածներով ահընկեց։
121Առաջնորդըս նրան հարցրեց. «Ո՞վ ես դու»։
Եվ նա ասաց. «Շատ ժամանակ չէ, որ ես
Տոսկանայից ընկա ձորն այս ահազդու։
124Ընտրեցի ես՝ ջորիս, կյանքը անասնի,
Ոչ թե մարդու։ Վաննի Ֆուչչինեմ անբան,
Եվ Պիստոյան եղավ ինձ որջ արժանի»։
127Ես վարպետիս. «Հիմա հարցրու դու նրան,
Թե ինչ մեղքի համար ընկել է այստեղ.
Գիտեմ, որ նա մարդ էր կռվի և արյան»։
130Մեղավորը այս լսելով չընկրկեց,
Այլ ինձ ուղղեց իր հայացքը սևեռուն,
Եվ գրգռումից ու ցասումից կարմըրեց։
133Ապա ասաց. «Ես ցավում եմ առավել,
Որ դու ինձ այս անարգ տեղում ես տեսնում,
Քան երբ կյանքից գրավվեցի առհավետ։
136Ստիպված եմ ասել, ինչու եմ այստեղ.
Այս խոր վիրապն ես ընկա այն պատճառով,
Որ գողացա մատռան սպասքը շքեղ.
139Եվ սխալմամբ մեղադրեցին ուրիշին։
Բայց որպեսզի ինձ տեսնելով չհրճվես,
Եթե երբեք դուրս գաս տեղից այս մթին,
142Ապա լսիր իմ ծանուցումը գուժարկ.
Նախ Պիստոյան կդատարկվի Սևերից,
Հուսկ Ֆլորենցիան կփոփոխի կարգ ու սարք։
145Մարսը Մագրի հովտից մի շանթկհանի,
Շրջապատված թխպակուտակ ամպերով,
Եվ կմղվի դաշտի վրա Պիչենի
148Ամպրոպահույզ ու խստաշունչ մի կռիվ.
Սակայն շանթը կպատռի թուխպն ի վերջո,
Եվ կխոցվեն Սպիտակները լրիվ։
151Այս ասացի, որ մղկտա սիրտը քո»։
Երգ քսանհինգերորդ
1Այս խոսքերից հետո գողը անպատկառ
Ձեռքը ցցեց ու մատները հանգուցեց,
Մռնչալով. «Աստված, ահա քեզ համար»։
4Ինձ այդ պահից օձերն եղան բարեկամ.
Քանզի մի օձ նրա վզին փաթաթվեց,
Կարծես ասեր. «Սուս կա՛ց, լռի՛ր, անզգա՛մ»։
7Մի ուրիշն էլ նրա թևերը կապեց,
Գալարվելով ինքն իր վրա այնպես պիրկ,
Որ նա ոչ մի շարժում անել չկարեց։
10Օ՜, Պիստոյա՛, ինչո՞ւ մոխիր չդարձար.
Ինչո՞ւ ես դու գոյատևում տակավին.
Պղծության մեջ քո արմատին դու անցար։
13Ինձ, չերևաց ոչ մի մարզում Դժոխքի
Այդքան ըմբոստ մեկը հանդեպ Աստուծո,
Ոչ իսկ նա, ով ընկավ որմից Թեբեի։
16Նա խույս տվեց էլ ոչ մի բառ չասելով։
Եվ ես տեսա մի կենտավրոս ամեհի,
Որ գալիս էր «Ուր է լիրբը» գոչելով։
19Մարեմմայումայնքան օձեր չեն լինում,
Որքան կային նրա մեջքին մինչև անդ,
Ուր մարդկային մարմնիրանն է սկսում։
22Իսկ ուսերից ու ծոծրակից կախված էր
Սոսկատեսիլ ու թևավոր մի վիշապ,
Որ նետում էր հանդիպողին հուր բոցեր։
25Վարպետս ասաց. «Նա Կակոսնէ կատաղած,
Որ ժայռերի ներքև լեռան Ավենտին
Կազմեց լճեր արյուններից իր թափած։
28Եղբայրների հետ միասին չի հածում.
Նրա համար, որ նենգությամբ գողացավ
Այն նախիրը, որ մոտերքն էր արածում։
31Բայց վերջ գտան նրա գործերն անիրավ
Լաստի ներքո Հերակլեսի, որ տվեց
Հարյուր հարված և տասն հազիվ ստացավ»։
34Մինչ վարպետըս ինձ հետ խոսում էր այսպես,
Մեր ներքևով երեք հոգիանցկացան,
Որոնք այնժամ նկատելի եղան մեզ,
37Երբ «Ո՞վ եք դուք» մեզ գոչեցին միաձայն։
Այն ժամանակ մեր զրույցը կտրեցինք
Եվ մեր ուշքը դարձրինք նրանց միմիայն։
40Ծանոթ չէի ես նրանցից ոչ մեկին,
Սակայն հանկարծ ահա այնպես պատահեց,
Որ նրանցից մեկն անվանեց մյուսին,
43Հարցընելով. «Չանֆան որտե՞ղ է կորել»։
Այնժամ մատըս բերնիս դրի, ուզելով
Տիրոջս ուշքը նրանց վրա բևեռել։
46Արդ ընթերցող, չհավատաս դու անգամ
Իմ պատմության, չեմ զարմանա ես բնավ.
Քանզի ես որ տեսա՝ հազիվ հավատամ։
49Մինչ ես նայում էի հառած հայացքով,
Մեկի վրա նետվեց մի օձ վեցոտնյա
Եվ փաթաթվեց նրան ուժգին պատվածքով։
52Նրա փորը սեղմեց միջին ոտներով.
Առջիններով բռնեց թևերը նրա,
Իսկ այտերը՝ ատամնավոր բերանով։
55Ետիններով կպավ նրա ազդրերին,
Եվ իր պոչը, նրանց միջև խոթելով,
Բարձրացրեց մինչև կռնակը վերին։
58Բաղեղն երբեք չպատատվեց մի ծառի
Այնպես ամուր, ինչպես զեռունը ահեղ
Փաթաթվեց շուրջն այն եղկելի թշվառի։
61Ապա նրանք, ինչպես տաք մոմ, հալվեցին,
Եվ խառնեցին իրենց գույները այնպես,
Որ ոչ մեկին էր ներհատուկ, ոչ մյուսին։
64Այսպես վառվող թղթի վրայով լայնարձակ
Բոցի առջև ընթանում է մի մուգ գույն,
Որ սև չէ դեռ, ոչ էլ այլևս սպիտակ։
67Մյուս երկուսը գոչում էին ահաբեկ.
«Ավա՛ղ, Անյե՛լ, այդ ինչպե՛ս ես դու փոխվում.
Ահա արդեն ոչ երկու ես, ոչ էլ մեկ»։
70Արդեն երկու գլուխները մեկ դարձան,
Եվ մեր առջև նրանց դեմքերը երկու
Ձուլվեցին ու մեկ կերպարանք ստացան։
73Չորս մասերը դարձան երկու բազուկներ,
Իսկ ոտները, փորը և կուրծքը նրանց
Դարձան անդամ, որ տեսնված բան չէր դեռ։
76Նախնականից չէր մնացել ոչ մի բան,
Եվ արտառոց այդ պատկերը այդ ձևով
Դանդաղորեն շարունակում էր ճամփան։
79Ինչպես մողեսն, ամռան շոգի ժամանակ,
Մի թփուտից մյուս թփուտը անցնելիս
Սլանում է արագ, ինչպես մի փայլակ,
82Այսպես սուրաց մոլեգնությամբ կատաղի
Դեպի մյուս երկու հոգին մի օձիկ,
Որ սև, բարկ էր, ինչպես հատիկ պղպեղի։
85Նա նրանցից մեկին խայթեց ճիշտ այնտեղ,
Ուրկից սաղմը իր սնունդն է ստանում.
Ապա փռվեց նրա առջև տեղնուտեղ։
88Վիրավորը նրան նայեց անմռունչ
Եվ հորանջեց, ասես լիներ բռնված
Ծանըր քնով և կամ տենդով մահաշունչ։
91Նա և օձը իրար էին պիշ նայում.
Մին մխում էր վերքից, մյուսը՝ բերնից,
Եվ մուխերը իրար էին հանդիպում։
94Թող Լուկանը այսուհետև չխոսի.
Սաբելլոսի և Նասիդի մասին հեգ,
Եվ ինչ որ արդ պատմելու եմ՝ թող լսի։
97Թող լռի և Օվիդիոսը, ըստ որում
Կաղմոսն օձի և Արեթուսն աղբյուրի
Եթե փոխեց, ես նրան չեմ նախանձում։
100Զի նա երկու արարածներ բնության
Չայլափոխեց այնպես, որ նյութը մեկի
Ձևափոխվեր մյուսի նյութի էության։
103Այսպես եղավ այլակերպումը նրանց.
Օձն իր պոչը երկու մասի բաժանեց,
Իսկ խայթվածը կցեց ոտները միմյանց։
106Սրունքներն ու ազդրերն այնպես կիպ կպան
Ու միացան, որ շատ չանցած արդեն իսկ
Չէր երևում ոչ մի նշան միացման։
109Օձի պոչը այն կերպարանքն էր առնում,
Որ կորչում էր մյուսի մեջ, մեկի մոտ
Մորթն էր փափկում, իսկ մյուսի մոտ կոշտանում։
112Մարդու թևերն անութներից ներս մտան,
Եվ գազանի զույգ կարճ ոտները այնչափ
Երկարեցին, որչափ նրանք կարճացան։
115Հետին ոտներն, ոլորվելով միասին,
Դարձան ծածուկ պահվող անդամն առնական,
Իսկ խեղճի մոտ այն երկճղվեց անդստին։
118Մինչդեռ ծուխը ծածկում էր այն երկուսին
Նոր գույներով, մեկին մազով օժտելով,
Հերատելով, գոնջացնելով մյուսին,
121Մեկը կանգնեց, իսկ մյուսը ընկավ վար,
Չկասելով միմյանց նայել չար աչքով,
Որի ներքո փոխում էին դեմքերն հար.
124Վեր կանգնողը դունչը քաշեց քունքերին
Եվ այնտեղից հոսող նյութից հորդառատ
Կազմվեցին ականջները մարդկային։
127Իսկ ավելցած այն հեղանյութը հորդուն
Դեմքի վրա կազմեց քիթը բնական
Եվ շրթներին տվեց որոշ հաստություն։
130Ցած պառկողը իր սուր դունչը երկարեց
Եվ ականջներն, ինչպես խխունջն է անում,
Իր գլխի մեջ ներքաշեց ու ծրարեց։
133Լեզուն, որ նախ միաձույլ էր ու խոսուն,
Ճեղքվածք տվեց, իսկ մյուսի մոտ այն փակվեց,
Եվ դադարեց նրանց մուխը ներգործուն։
136Եվ հոգին, որ մի սողուն էր դարձել պիղծ,
Ձորի միջով փախավ֊գնաց ֆշշալով,
Իսկ այն մյուսը թքեց նրա ետևից։
139Ապա նրան իր կռնակը դարձնելով,
Ասաց մյուսին«Թող հիմա էլ Բուոզոն
Ինձ պես սողա ու սողոսկի այս ճամփով»։
142Այսպես տեսա փոփոխմունքը էությանց։
Թող նորությունն արդարացում լինի ինձ,
Եթե եղա երկարաբան չափազանց։
145Թեպետ արդեն իմ աչքերը և հոգին
Շլմորել ու շշմել էին չափազանց,
Բայց երբ նրանք ծածուկ ծլկվել ուզեցին,
148Տեսա Պաչչո Շանկատոյին հայտնապես.
Լոկ սա էր, որ չայլափոխվեց, ապաքեն,
Այն երեքից, որոնք եկան նախապես.
151Մյուսը նա էր, որից տուժեց Գավիլլեն։
Երգ քսանվեցերորդ
1Ֆլորենցիա ցնծա, զի մեծ ես այնքան,
Որ ոչ միայն հռչակվել ես աշխարհում,
Այլ Դժոխքում էլ ես դարձել տիրական։
4Այն գողերի մեջ հինգ հոգի գտա ես,
Որ, համոթ ինձ, քաղաքացիք էին ինձ,
Եվ այդ բնավ մեծ պատիվ չի բերի քեզ։
7Եթե ճիշտ են երազները վաղորդյան,
Ապա շուտով կիմանաս, թե Պրատոն.
Եվ ուրիշներ ինչ են մաղթում քեզ սերկյան։
10Եվ դա որքան շուտ կատարվի, այնքան լավ,
Քանզի որքան առաջանամ տարիքով,
Այնքան պիտի ավելի շատ զգամ ցավ։
13Մենք մեկնեցինք, և վարպետըս բարեհաճ
Ինձ բարձրացրեց սանդուղքներով դարափուլ,
Որոնցով մենք իջել էինք քիչ առաջ։
16Եվ մենք միջով քարերի ու խութերի
Զուգընթացանք ճանապարհով մենավոր,
Բայց ոչ առանց օգնության մեր ձեռքերի։
19Ես տխրել եմ, այժմ էլ տխրում եմ էլի,
Երբ հիշում եմ իմ տեսածները բոլոր
Եվ սանձում միտքս առաջվանից ավելի,
22Որպեսզի նա ուղիղ ճամփից դուրս չգա.
Եթե բարի աստղը ձիրք է ինձ տվել,
Դրա համար նախանձելու հարկ չկա։
25Գեղջուկն ինչպես որ հանգչում է բլրան տակ,—
Այն ժամանակ, երբ լուսատուն աշխարհի.
Քիչ է ծածկում մեզնից իր դեմքը սուտակ,
28Երբ մժեղը փոխարինում է ճանճին,—
Ներքև, հովտում, իր այզու մեջ կամ արտում
Տեսնում է բյուր փոսուռաներ լուսածին,
31Այսպես տեսա ես ութերորդ ձորակում
Բազում բոցեր, հենց որ հասա ես այնտեղ,
Ուրկից մինչև խոր հատակն էր երևում։
34Ինչպես նա, ով վրեժ լուծեց արջերով,
Աչքով տեսավ Եղիայի կառքն հրեղեն,
Որ ելնում էր դեպի երկինք ձիերով,
37Եվ նայելով ուշով նրա ուղղությամբ,
Ուրիշ ոչինչ չնկատեց բոցից զատ,
Որ բարձրանում էր դեպի վեր ինչպես ամպ,
40Այսպես բոցեր էին շարժվում այս ձորում,
Եվ ամեն բոց պարուրում էր մի հոգի,
Թեև աչքը գողոնը չէր նշմարում։
43Ես վայրահակ նայում էի կամրջից,
Եվ եթե մի քարից բռնած չլինեի,
Ցած կընկնեի, չհրմշտված ոչ մեկից։
46Տեսնելով, որ ես նայում եմ ապշահար,
Վարպետս ասաց. «Կան հոգիներ հուրերում,
Որոնք ծածկում ու այրում են նրանց հար»։
49«Վարպե՛տ, հիմա հավատում եմ քեզ իրոք,—
Ասացի ես։— Ես էլ այդպես գիտեի,
Բայց ուզում եմ քեզ հարցընել, թե արդյոք
52Ո՞վ կա երկճյուղ այն հուրի մեջ բոցավետ,
Ասես թե նա այն խարույկից է ելել,
Ուր դրված էր Էտեոկլը եղբոր հետ»։
55Պատասխանեց. «Նրա մեջ են չարչարվում
Ուլիսը և Դիոմեդը, մեկտեղ են,
Ինչպես մեկտեղ եղան մարտում ու դավում։
58Անդ տանջվում են ձիու դավիհամար այն,
Որի շնորհիվ բացվեց դուռը քաղաքի,
Ուրկից ելավ ազնիվ սերմը հռոմյան.
61Եվ նենգության, որի համար Դեյդամիան,
Թեև մեռած, դեռ ողբում է Աքիլլին.
Անդ տեղն է և Պալլադիոնիհատուցման»։
64«Եթե նրանք բոցում կարող են խոսել,—
Ասացի ես,— ապա, վարպե՛տ, խնդրում եմ,
Թույլատրիր ինձ մի քիչ այստեղ սպասել,
67Մինչև որ այն երկճյուղ բոցը մոտենա.
Տես, թե ինչպես իղձըս նրան լսելու
Ինձ հակում ու առձգում է դեպի նա»։
70«Քո խնդիրքը արժանի է,— ասաց նա,—
Գովասանքի, և ընդունում եմ ես այն.
Բայց քո լեզուն դու առայժըմ մի՛ բանա։
73Խոսելն ինձ թող, ինչ որ ուզում ես հարցնել,
Ես հասկացա, գուցե նրանք, որ հույն են,
Չհաճեն քեզ պատասխանել ու լսել»։
76Երբ բավական մեզ մոտեցավ բոցը այն,
Տեղն ու պահը վարպետս հարմար համարեց
Եվ այս կերպով սկսեց խոսեյ նույնհետայն.
79«Օ՛ դուք, որ մեկ կրակի մեջ եք կիզիչ,
Եթե ես ձեզ արժանացա իմ կյանքում,
Եթե ես ձեզ արժանացա շատ թե քիչ,
82Երբ աշխարհում գրեցի երկն իմ վսեմ,
Կանգ առեք, և ձեզնից մեկըթող պատմի,
Թե ուր կորավ ու գտավ մահն իր դժխեմ»։
85Վաղնջական բոցի ճյուղը բարձր ու մեծ
Սկսեց այնժամ օրորվել ու ճարճատել,
Ճարճատում է ինչպես հուրը հողմածեծ.
88Ապա գագաթն իր դեսուդեն ճոճելով,
Ինչպես եթե խոսուն լեզու մի լիներ,
Ձայն արձակեց ու բարբառեց այս կերպով.
91«Երբ ես պրծա ու հեռացա Կիրկեից,
Որ մի տարի Գայետիմոտ ինձ պահեց,
Նախքան այսպես անվանվելը Էնեասից,
94Ոչ գորովը որդուս, ոչ գութն ալեհեր
Հորըս հանդեպ, ոչ էլ սերը պարտեցյալ,
Որ իմ կնոջ պիտի բերկրանքը կազմեր,
97Կարող չեղան զսպել փափագն իմ ուժգին
Ճանաչելու աշխարհները հեռավոր
Եվ տեսնելու չարն ու բարին մարդկային։
100Եվ ես մտա բացաստանները ծովի,
Նավարկելով առագաստե մի նավով
Ու փոքրաթիվ ընկերներով կորովի։
103Տեսա ափերն երկումինչև Իսպանիա
Ու Մարոկկո, տեսա կղզին սարդերի.
Եվ այլ կղզիքհեռափնյա ու մերձափնյա։
106Արդեն երկար ժամանակ էր անցկացել,
Երբ հոգնաբեկ հասանք նեղուցն այն անձուկ,
Ուր Հերկուլեսն իր սյուներն էր կանգնեցրել,
109Որ ոչ մի մարդ չկարենար դենն անցնել.
Ես աջ կողմում թողել էի Սևիլիան,
Իսկ Սեուտանձախ կողմում էր մնացել։
112«Ո՛վ եղբայրներ,— ասացի ես,— արդ դուք, որ
Շատ փորձությանց միջով հասաք արևմուտք,
Ձեզ մնացած կյանքում կարճ ու անցավոր
115Չլինի թե զլանաք ու ետ կենաք
Հետևելու արեգակի ընթացքին,
Ճանաչելու համար աշխարհն անբնակ։
118Հաշվի առեք ձեր ծագումը երջանիկ.
Դուք չեք ծնվել անասնաբար ապրելու,
Այլ գիտելիք ճեռք բերելու և բարիք»։
121Այս կարճ ճառովս ընկերներիս ես այնպես
Հրահրեցի ուղին առաջ վարելու,
Որ էլ նրանց չէի կարող զսպել ես։
124Եվ նավախելն ուղղած դեպի արևելք՝
Մենք վարեցինք թիերն իբրև խոլ թևեր,
Ընթանալով միշտ դեպի ձախանարգելք։
127Մութն ընկնելով՝ տեսնում էի արդեն ես
Մյուս բևեռիբոլոր աստղերը պայծառ,
Իսկ մերերըչէին գալիս ասպարեզ։
130Արդեն վառվել ու հանգել էր հինգ անգամ.
Երկրին նայող լուսնի լույսը այն պահից,
Ինչ մենք մտանք դժվար ուղին ինքնակամ,
133Երբ մեզ հեռվից աղոտ կերպով երևաց
Մի լեռ, որ ինձ թվաց այնքան բարձրաբերձ,
Որ նմանը երբեք չէի ես տեսած։
136Մեր բերկրանքը շատով վշտի վերածվեց,
Զի նոր երկրից մի փոթորիկ բարձրացավ,
Որից նավը ուժգին թափով հարվածվեց.
139Երեք անգամ նա հորձանվեց սոսկալի,
Իսկ չորրորդին նրա խելը վեր ցցվեց
Եվ ցռուկը սուզվեց կամքով Բարձրյալի,
142Մինչև որ մեզ ծովը իսպառ կուլ տվեց»։
Երգ քսանյոթերորդ
1Բոցը արդեն անշարժացած, ուղղաձիգ,
Լռել էր և հեռանամ էր մեզանից,
Արձակումով բանաստեղծի իմ քաղցրիկ,
4Երբ մի այլ բոց, որ գալիս էր ետևից,
Գրավեց մեր ուշադրությունն երկուսիս
Սուր շչյունով, որ հանում էր իր ծայրից։
7Ինչպես ցուլը սիկիլյան,— որ նախ խանչեց
Ձայնով նրա (և այդ արդար էր անշուշտ),
Որի ձեռքով ու խարտոցով այն շինվեց,—
10Մռնչում էր ձայնով ներսում այրվողի
Եվ, թեպետ նա պղնձից էր պատրաստված,
Թվում էր, թե ցավ էր զգում դառնաղի,
13Այսպես հոգին իր ցավագին խոսքերին
Մի անցք կամ ելք չգտնելով բոցի մեջ,
Հանում էր մի ձայն, որ հատուկ է հուրին։
16Բայց հազիվ թե գտան ազատ անցք նրանք
Բոցի ծայրից, տալով նրան թրթիռն այն,
Որով լեզուն ձայն էր հանում տխրերանգ,
19Մենք լսեցինք. «Օ՜, դո՛ւ, քեզ եմ դիմում ես,
Քեզ, որ հենց նոր լոմբարդական բարբառով
Ասել էիր. «Գնա, էլ չեմ պահում քեզ».
22Թեև այստեղ մի քիչ ուշ եմ ես հասնում,
Բայց դու հաճիր մի քիչ կանգնել ու խոսել.
Տես այրվելով հանդերձ ես կանգ եմ առնում։
25Եթե նոր ես եկել աշխարհն այս մոլոր
Լատինական երկրից քաղցր ու հարազատ,
Ուրկից հետս եմ բերել մեղքերն իմ բոլոր,
28Ռոմանիայում, ասա, կռվո՞ւմ են էլի.
Զի ծննդյամբ լեռնավայրից եմ ես այն,
Որ Ուրբինից ակն է հասնում Տիբերի»։
31Ես դեռ հակված լսում էի ուշադիր,
Երբ վարպետըս կողիս դիպավ ասելով.
«Նա լատին է, դու նրա հետ բարբառիր»։
34Եվ ես արդեն պատասխանըս պատրաստած՝
Սկսեցի այսպես խոսել անհապաղ,
«Ով դու հոգի, որ հրի մեջ ես փակված,
37Քո Ռոմանիան չի եղել և չի լինի
Առանց կռվի տիրողների սրտերում.
Բայց հիմա անդ կռիվ չկա շատ հայտնի։
40Առաջվա պես նույնն է հիմա Ռավեննան.
Պոլենտայի արծիվը թուխս է նստել
Եվ թևերով ծածկել է այն ու Չերվիան։
43Քաղաքը, որ պաշարման դեմ դրեց քաջ.
Եվ ֆրանսացոց արյունահեղ ջարդ տվեց,
Այժմ ընկած է ճիրանների տակ կանաչ։
46Վերուկկիոյի գամփռներն ահել ու ջահել,
Որ սովոր են հոշոտելու որսն իրենց,
Ստիպեցին Մոնտանյային սպանել։
49Կապույտ կորյունը, որ ամռան ու ձմռան
Փոխում է իր ուղղությունը հոսանքի,
Արդ վարում է Ֆայենցան ու Իմոլան։
52Իսկ քաղաքն այն, որով Սավիոն է հոսում,
Եվ դաշտի ու լեռան միջև է ընկած,
Ոչ լծի տակ, ոչ էլ ազատ է ապրում։
55Բայց ով ես դու, աղաչում եմ՝ ասա մեզ,
Չէ որ ես քեզ սիրով տվի պատասխան,—
Թող հիշատակդ երկրում մնա մշտապես»։
58Նախ և առաջ հուրը մի քիչ շառաչեց,
Ապա սուր ծայրն օրորելով դես ու դեն,
Իր ընդերքից այս խոսքերը դուրս փչեց.
61«Թե գիտնայի, որ պատասխանըս պիտի
Ուղղվի մեկին, որ աշխարհ է դառնալու,
Ապա բոցըս բարբառելու չէր միտի.
64Բայց զի ոչ ոք ետ չի դարձել այստեղից,
Եթե ճիշտ է իմ լսածը այդ մասին,
Ես կխոսեմ, չվախնալով ամոթից։
67Եղա ռազմիկ, ապա դարձա կապավոր,
Հուսալով որ կարժանանամ շնորհի.
Եվ հույսս, անշուշտ, կիրագործվեր, եթե որ
70Հովվապետը, գրողի ծոցը գնա,
Ինձ չխոթեր իմ մեղքերի մեջ նախկին.
Թե այդ ինչպես եղավ, լսիր ինձ հիմա։
73Քանի կյանքում միս ու ոսկոր կրեցի,
Որոնք ես իմ մորից էի ժառանգել,
Աղվեսի պես գործեցի, ոչ առյուծի։
76Ճանաչեցի ամեն տեսակ նենգ ու դավ,
Որոնք այնպես վարպետորեն գործ դրի,
Որ նրանց լուրն աշխարհի ծայրը հասավ։
79Երբ ես տեսա, որ հասել եմ իմ կյանքի
Այն շրջանին, երբ այլևըս պետք է մարդ
Առագաստներն ու պարաններն հավաքի,
82Ատեցի այն, ինչ հաճույք էր ինձ տվել,
Եվ զղջալով կրոնավոր ես դարձա.
Օ, ավա՛ղ ինձ, կարող էի ես փրկվել։
85Վեհապետը փարիսեցոց մերօրյա,
Որ կռվում էր Լատերանի մոտերքում,
Ոչ ցեղերի դեմ հեթանոս կամ հրեա,
88Այլ հենց ընդդեմ քրիստոնեից ընտանի,
Որոնք չէին Ակրի առմանն աջակցել,
Կամ առևտուր արել երկրում Սուլթանի,
91Չպատկառեց ոչ իր բարձըր պաշտոնից,
Ոչ իր կարգից ու վիճակից սրբազան,
Եվ ոչ էլ իմ ֆրանկիսկյան փիլոնից։
94Ինչպես կանչեց Կոնստանդինը Սիլվեստրին,
Որ Սորատտից գա ու իրեն բժշկի,
Այսպես նա ինձ իր մոտ կանչեց անդստին,
97Որ բժշկեմ գոռոզության իր տենդից.
Ինձնից խորհուրդ ուզեց, բայց ես լռեցի,
Քանզի նա ինձ ցնդած թվաց խոսքերից։
100Ապա հարեց. «Ես քեզ մեղքից կարձակեմ,
Մի՛ վախենա. դու միայն ինձ խորհուրդ տուր,
Թե ես ինչպես Պենեստրինոնխորտակեմ։
103Ես կարող եմ բանալ երկինքն ու գոցել,
Ինչպես գիտես, ունեմ երկու բանալիք,
Որոնց հարգը նախորդըսչէր իմացել»։
106Այնժամ մղված այս փաստարկից կարևոր,
Լուռ մնալը համարեցի վատագայն,
Եվ ասացի. «Հայր, սրբում ես քանի որ
109Ինձնից մեղքն այն, ուր արդ ընկնեմ պիտի ես,
Շատ խոստացիր, բայց մի՛ պահիր խոստումներդ,
Եվ քո բարձըր գահում հաղթող կլինես»։
112Ֆրանկիսկըինձ մոտ եկավ, երբ մեռա,
Բայց դևերից մեկը նրան բողոքեց,
«Դու չտանես, բուն տերը ես եմ նրա։
115Նա պետք է գա՝ գերիներիս մեջ մնա.
Ես բռնել եմ ամուր նրա մազերից
Այն օրից, երբ նենգ խորհուրդներ տվեց նա։
118Ով չի զղջում, նա արձակվել չի կարող.
Չի կարելի զղջալ հանցանք գործելով,
Դա կլինի հակասություն բացառող»։
121Վա՛յ ինձ, ինչպես ես ցնցվեցի սրտադող,
Երբ ինձ ասաց. «Չէիր կարծում դու գուցե,
Որ ես իրոք տրամախոս եմ հաջող»։
124Նա ինձ տարավ Մինոսիմոտ մեղսիմաց.
Սա ութ անգամ պոչը իր շուրջ պատելով
Ու զայրույթից այն կծելով՝ մռնչաց.
127«Սրան պետք է կրակների մեջ նետել»։
Եվ այսպես ես դատապարտված եմ այստեղ
Ու տանջվում եմ հրօղակի մեջ անել»։
130Ավարտելով այսպես խոսքերն իր երկար,
Բազմաչարչար բոցը մեզնից հեռացավ,
Գալարելով իր եղջյուրը սրածայր։
133Առաջնորդըս ու ես առաջ ընթացանք
Ժայռի վրայով մինչև կամարն հաստատուն
Հաջորդ ձորի, ուր պատժվում են նրանք,
136Որ մարդկանց մեջ սերմանեցին գժտություն։
Երգ քսանութերորդ
1Ո՞վ կարող էր նույնիսկ արձակ խոսքերով.
Պատմել արյունն ու խոցերը այն բոլոր,
Որ ես տեսա իմ սեփական աչքերով։
4Ամեն լեզու հարկավ պիտի թերանար.
Զի մարդկային խոսքն ու միտքը անզոր են
Ընդգրկելու նման բաներ անհնար։
7Եթե ի մի հավաքվեին այն մարդիկ,
Որ Պուլյայիհողի վրա տարաբախտ
Ընկան ձեռքով հռոմայեցոցքաջ մարտիկ,
10Եվ նրանք, որ ընկան երկար մարտերում,
Ուր այնքան մեծ ավար եղավ մատանու,
Ինչպես անսուտ Տիտոս — Լիվիոսն է գրում,
13Եվ նրանք, որ սպանվեցին կարեվեր,
Դիմադրելով զորքին Ռոբերտ Գուիսկարդի,
Նրանք, որոնց ոսկորներն են հանում դեռ
16Չեպերանում, որտեղ ամեն պուլյացի
Դավաճանեց, և որտեղ ծեր Ալարդոն.
Անզեն հաղթեց մոտակայքում ամրոցի —
19Բոլոր սրանք անդամներով թրատված
Ոչինչ էին այն պատկերի մոտ տխուր,
Որ իններորդ ձորում տեսա ես պարզված։
22Տակառն անտակ չունի այնպես խեղված ձև,
Ինչպես տեսա մի մեղավոր ես այստեղ,
Որ ճղված էր ծնոտից ցայլքը մինչև։
25Աղիքները կախված էին ներքևում,
Երևում էր սիրտը պարկի հետ այն պիղծ,
Ուր կերվածը կղկղանքի էր փոխվում։
28Մինչ սևեռուն դիտում էի ես նրան,
Նա նայեց ինձ և իր կուրծքը բանալով
Արտաբերեց. «Ահա նայիր իմ վրան.
31Ահա տես, թե Մահմեդնինչպես է հերձված։
Իմ առջևից լալով գնում է Ալին,
Ծնոտից վեր ամբողջ դեմքով փեռեկված։
34Եվ բոլորը, որոնց այստեղ տեսնում ես,
Սերմանեցին գժտություն ու պառակտում,
Դրա համար ճղված֊հերձված են այսպես։
37Մեր ետևում ահեղ մի դև ունենք մենք,
Որ իր թրով մեզ խփում է բրտորեն
Ամեն անգամ, երբ մենք անում֊պրծնում ենք
40Մեր պտույտը այս ձորակում տխրերանգ.
Վասնզի մեր խոցվածքները փակվում են,
Նախքան նորից նրա առջև երևանք։
43Բայց ո՞վ ես դա, որ նայում ես ժայռն ի վար։
Թե՞ ուզում ես դանդաղ գնալ քո պատժին,
Որ քո մեղքով սահմանված է քեզ համար»։
46«Նա մեռած չէ, ոչ էլ մեղքերն են նրան
Այստեղ բերել,— պատասխանեց վարպետն իմ,—
Այլ եկել է իմանալու ամեն բան,
49Եվ ես՝ մեռյալս, հարկ է նրան ման ածեմ
Դժոխքն ի վար պարունակ առ պարունակ,
Ճշմարիտը սա է, որ քեզ ասում եմ»։
52Այս լսելով՝ հոգիները հարյուրյակ
Կանգ առան և ինձ նայեցին զարմացած,
Մոռանալով տանջանքն իրենց դժնդակ։
55«Դու, որ գուցե տեսնես արևը շուտով,
Ասա եղբայր Դոլչինոյին, որ եթե
Նա չի ուզում այստեղ քովըս գալ փութով,
58Թող պարենի պաշար հոգա այժմյանից,
Որ ձմռանը նովարացուն դիմադրի.
Այլապես նա հեշտ կպարտվի նրանից»։
61Երբ Մահմեդը այս խոսքերը բարբառեց,
Իր մի ոտքը բարձրացրել էր արդեն,
Եվ ապա այն գետին դրեց ու մեկնեց։
64Մի ուրիշը, որի կոկորդն էր ծակված
Ու կտրված քիթը՝ հոնքերը մինչև,
Եվ որի լոկ մի ականջն էր մնացած,
67Կանգ առավ և սևեռաբիբ ինձ նայեց,
Եվ բերանն իր, որ արյամբ էր կարմրած,
Ընկերներից առաջ բացավ ու խոսեց.
70«Դու որ մեղքով դատապարտված չես թվում,
Եթե քեզ չեմ նմանեցնում ուրիշի,
Քեզ տեսել եմ լատինական աշխարհում։
73Դու հիշիր ինձ՝ Պիետրո դա Մեդիչին,
Եթե գնաս հարթավայրն այն անուշակ,
Որ Մարկաբից տարածվում է Վերչելլի։
76Եվ Ֆանոյի ազնիվ մարդկանց իմաց տուր,
Ինչպիսիք են Անջոլելլոն ու Գուիդոն,
Որ, եթե մեր գուշակությունըչէ զուր,
79Կատտոլիկա ավանի մոտ առափնյա
Նրանք նավից պիտի ծովը շպրտվեն
Դավադրությամբ բռնակալի մի դժնյա։
82Կիպրոս կղզուց մինչև հեռու Մայորկա.
Նեպտունն այդքան ստոր ոճիր չի տեսել
Գործված հույնից և կամ հենից սրիկա։
85Դավադիրը, որ մի աչքով է ծնվել,
Եվ որ տերն է այն քաղաքի, որ այստեղ
Մեզնից մեկը կուզեր տեսած չլինել,
88Կանչելու է նրանց իմ մոտ՝ խորհուրդի.
Բայց այնպես է նա անելու, որ նրանց
Հարկ չի լինի ոչ աղոթքի, ոչ ուխտի»։
91Եվ ես նրան. «Եթե ուզում ես, որ քեզ
Հիշեմ երկրում, ցույց տուր, ասա, ո՞վ է նա,
Որ տեսնելու համար տուժեց դառնապես»։
94Այնժամ ձեռքը դրեց մեկի բերանին
Եվ, բանալով, այսպես ասաց բարձրաձայն.
«Ահա սա է, բայց մնում է միշտ լռին։
97Սա փարատեց երկմտանքը Կեսարի,
Երբ որ ասաց՝ «Ով պատրաստ է գործելու,
Միշտ տուժում է սպասելուց անհարկի»։
100Օ՜ որքա՛ն ինձ երևում էր սահմռկած
Կոկորդի մեջ կտրած լեզվով Կուրիոննայն,
Որ խոսելու այնքան հախուռն էր եղած։
103Մի ուրիշը, որ զրկված էր ձեռքերից,
Բարձրացնելով կրճատ թևերն օդի մեջ,
Որից դեմքը աղտեղվում էր արյունից,
106Աղաղակեց. «Հիշիր նաև Մոսկային.
«Պետք է վերջ տալ» ասողն, ավա՛ղ, ես էի,
Որը աղետ բերեց տոսկան աշխարհին»։
109«Եվ մահ ցեղիդ»,— ավելացրի ես իսկույն։
Եվ նա, ճնշված կրկնակ ցավից, հեռացավ
Ծանըր վշտից գժված մարդու մի հանգույն։
112Կանգնած նայում էի հոգվոց դժպհի,
Երբ որ տեսա մի բան այնքան անսովոր,
Որ ես չէի պատմի առանց վկայի,
115Եթե պատմել չթելադրեր խիղճըս ինձ,
Լավ ընկերն այդ, որ համարձակ է դարձնում
Այն մարդուն, որ իրեն զգում է անբիծ։
118Ստույգ տեսա, այժմ էլ տեսնում եմ կարծես,
Առանց գլխի մի իրան, որ քայլում էր
Ընկերների նման հոտի տխրատես։
121Նա բռնել էր հերքից գլուխն իր կտրած,
Որ կախված էր օդում, ինչպես մի լապտեր,
Եվ գոչում էր «Վա՛յ ինձ» ցավից իր կրած։
124Նա ինքն իրեն դարձրել էր մի ճրագ.
Երկուս էին մեկի մեջ, մեկ՝ երկուսի.
Թե այդ ինչպես՝ Ամենակալն է գիտակ։
127Կանգ առնելով կամրջի տակ բարձրադիր,
Նա գլուխը վեր բարձրացրեց բազուկով,
Որպեսզի ինձ մոտեցընի խոսքերն իր,
130Որոնք եղան. «Տես պատիժն իմ ահռելի,
Դու որ, դեռ ողջ, այստեղ մեր մեջ ես եկել.
Տես սրանից սոսկալին կա՞ ավելի։
133Եվ որպեսզի երկրում հիշես իմ մասին,
Գիտցիր՝ Բերտրան դը Բոռննեմ ես, անձը այն,
Որ չար խորհուրդ տվեց ջահել արքային։
136Ես լարեցի միմյանց դեմ հայր ու որդի.
Աքիտոփելնավելի շատ չգրգռեց
Աբիսողոմ որդուն ընդդեմ հայր Դավթի։
139Ես զատեցի մարդկանց իրար ընտանի.
Դրա համար ուղեղս անջատ եմ կրում
Ողնաշարից, որ մեջն է այս իրանի։
142Եվ այսպես ես համատույժսեմ ստանում»։
Երգ քսանիններորդ
1Տեսքն ամբոխի և տանջանքները անլուր
Այնքան էին իմ աչքերը տամկացրել,
Որ կուզեի սիրտըս փղձկալ ու լալ լուռ.
4Վիրգիլն ասաց. «Միտքըդ ինչո՞վ է տարված.
Հայացքդ ինչո՞ւ շարունակում ես հառել
Ստվերների վրա խեղված, խաթարված։
7Մյուս ձորերում այդպիսի բան չարեցիր,
Եթե նրանց հաշվում ես դու, գիտցիր, որ
Այս ձորն ունի քսաներկու մղոն ծիր։
10Լուսինն արդեն գտնվում է նադիրում.
Դու տեսնելիք այլ բաներ էլ ունես դեռ,
Բայց մեզ հիմա քիչ ժամանակ է մնում»։
13Ես ասացի. «Իսկ եթե դու գիտնայիր,
Թե ես ինչո՞ւ նայում էի այնպես պիշ,
Գուցե դու ինձ դեռ կանգնելու թույլ տայիր»։
16Ընթանալով առաջնորդիս ետևից,
Այսպես ահա նրան տվի պատասխան,
Եվ հարեցի. «Այս ձորի մեջ տանջալից,
19Ուր ես նայում էի այնպես ակնապիշ,
Մի զարմիկըս կարծեմ քավում է մեղքն այն,
Որը այստեղ ստանում է խիստ պատիժ»։
22Այնժամ ասաց իմ վարպետը բարեմիտ.
«Նրա մասին մի մտածիր դու բնավ,
Եվ նա այնտեղ թող իր տեղը մնա միշտ։
25Ես կամրջից տեսա նրան ի մոտ,
Որ զայրագին քեզ էր անում մատնանիշ։
Կոչում էին նրան Ջերի դել Բելլո։
28Այդ միջոցին այնքան էիր դու տարված
Հոտըֆորի բերդակալով, որ նրան
Չնայեցիր, և նա թողեց ու գնաց»։
31Եվ ես. «Վարպե՛տ, նրա մահը բռնական,
Որի վրեժն առած չեն դեռ այն անձինք,
Որ կրեցին անպատվություն տոհմական,—
34Ահա դա է ցասման պատճառը նրա.
Ուստի գնաց առանց ինձ հետ խոսելու,
Եվ այդ բանը սաստիկ ազդեց իմ վրա»։
37Այսպես ահա խոսակցելով մենք հասանք
Ժայռ֊կամուրջի վրա հաջորդ ձորակի,
Ուր չլիներ եթե այնքան մթներանգ,
40Կտեսնեինք մինչև հատակը նրա
Եվ ներփակյալ հոգիներին մեղապարտ.
Երբ մենք ելանք բարձրակետի ճիշտ վրա,
43Ինձ խոցեցին հեծեծանքներ ահարկու,
Ինչպես նետեր, սրված ցավով անպատում,
Եվ փակեցի իմ ականջները երկու։
46Այս ձորի մեջ այնքան ցավ ու տնքոց կար,
Ինչքան պիտի լիներ, եթե մի փոսում
Հավաքեին հիվանդներին ցավագար
49Վալդիկիանի, Մարեմմայի, Սարդինիո.
Իսկ հատակից բարձրանում էր գարշ մի հոտ,
Որ հատուկ է մարմիններին նեխածո։
52Եվ մենք իջանք թմբի վրա արտաքին,
Առաջվա պես ընթանալով դեպի ձախ,
Աստ ավելի լավ պարզվեց իմ աչքին
55Խորքը ձորի, ուր պաշտոնյան Բարձրյալի,
Արդար վճռի կատարածուն անվրեպ,
Պատուհաս է տալիս ամեն կեղծյալի։
58Չեմ կարծում, որ մարդիկ այնչափ ցավ զգան
Ի տես հիվանդ ժողովրդին Եգինի,—
Ուր ժանտախտով վարակված էր օդն այնքան,
61Որ կենդանի ամեն էակ մահացավ,
Ապա նախկին ժողովուրդը կղզյակի
Մրջյունների սերմով նորից բազմացավ,
64Ինչպես որ դա պոետներն են հավաստում,—
Որչափ այստեղ, ուր հոգիները բոլոր
Տանջանքներից հալվում էին ու հատնում։
67Մեկը գետնին փորի վրա էր պառկած,
Մյուսը հենված իր մերձակցի ուսերին,
Մի ուրիշը քարշ էր գալիս սողընթաց։
70Դանդաղ ու լուռ անցնում էինք ձորով այս.
Նայելով և ունկնդրելով խոթերին,
Որոնք չէին կարող կանգնել հոտնկայս։
73Տեսա երկու հոգի իրար կռթնած,
Ինչպես երկու տապակ վրան կրակի,
Գլխից մինչև ոտքը քոսով ծածկված։
76Ձիապանը, որին տերն է սպասում,
Եվ կամ որին փութացնում է մի այլ բան,
Քերչով ձիուն այնպես շուտ֊շուտ չի քսում,
79Ինչպես սրանք եղունգներով սրասայր
Քերում էին իրենց վրա, որպեսզի
Մեղմացնեին իրենց քորը սաստկազայր։
82Եղունգները թափում էին քոսը վար,
Ինչպես դանակն է թափում թեփն սկարի,
Կամ այլ ձկան թեփերով լայն ու ստվար.
85«Օ՜, դու, որ քեզ քո մատներով ցտում ես,
Եվ պոկում ես միսըդ ինչպես աքցանով,—
Ասաց մեկին առաջնորդըս հեգնապես,—
88Ասա մեզ, կա՞ այստեղ ձեր մեջ մի լատին.
Երանի թե քո եղունգները երբեք
Չմաշվեին քո այդ գործում դժվարին»։
91«Մենք երկուսս էլ, որ տխեղծված ենք այսպես,
Լատիններ ենք,— պատասխանեց նա լալով,—
Բայց ո՞վ ես դու, որ հարցում ես անում մեզ»։
94Վարպետս ասաց. «Ես այս մարդու հետ կենդան
Իջնում եմ ցած պարունակ առ պարունակ,
Որ ցույց տամ, թե Դժոխքի մեջ ինչեր կան»։
97Այնժամ նրանք մեկը մյուսից զատվեցին
Եվ, դողալով, ինձ նայեցին այլոց հետ,
Երբ պատահմամբ այն խոսքերը լսեցին։
100Բարի վարպետս ինձ մոտեցավ, ասելով.
«Ասա նրանց, թե ինչ ես դու փափագում»։
Այնժամ նրանց ես դիմեցի այս կերպով.
103«Իցիվ թե ձեր հիշատակը չցնդեր
Մարդկանց մտքից՝ աշխարհի մեջ առաջին,
Եվ կարենար շատ տարիներ ապրել դեռ.
106Ասացեք ինձ՝ ո՛վ եք, և ո՛ր երկրից եք.
Այդ զազիր և անարգ պատժի պատճառով
Ինքնությանը ձեր հայտնելու մի՛ քաշվեք»։
109Մեկն ասաց. «Ես Արեցցոյից եմ եկել.
Ինձ մեղադրեց սիենացի Ալբերոն,
Բայց այլ մեղքի համար եմ ես աստ ընկել։
112Ճիշտ է, նրան կատակելով ասացի,
Թե ես գիտեմ կերպը օդում թռչելու.
Իսկ նա, աշխույժ, սակայն սակավ խելացի,
115Խնդրեց, որ ես սովորեցնեմ այդ իրեն,
Բայց նա Դեդալ չդառնալով ինձ այրեց
Նրա ձեռքով, ում զավակն էր հոգեղեն։
118Ես ալքիմիա բանեցըրի աշխարհում.
Դրա համար ինձ Մինոսը ուղղադատ
Դատապարտեց տասից վերջին այս ձորում»։
121Ես պոետիս. «Այնպես ինչպես սենացիք
Կա՞ն երբևէ մարդիկ այնքան սնամիտ,
Այդպիսիք չեն մինչև անգամ ֆրանսացիք»։
124Մյուս բորոտը, որ այս խոսքըս լսել էր,
Պատասխանեց. «Ի բաց առյալ Ստրիկկան,
Որ ծախքերն իր չափավորել լավ գիտեր.
127Եվ Նիկկոլոն, որ առաջինը մուծեց
Շահոքրամի գործածությունն այն այգում,
Որտեղ նրա սերմը այնքան լավ աճեց.
130Եվ այն խումբը, ուր շռայլեց ու վատնեց
Կաչա դ՚Աշանն իր անտառներն ու այգին,
Իսկ Աբբալյատն իր մեծ խելքը ցույց տվեց։
133Եվ որպեսզի իմանաս, թե ով եմ ես,
Որ սենացոց այսպես ծաղրում եմ քեզ հետ,
Լավ նայիր ինձ, և իմ դեմքը կասի քեզ.
136Կտեսնես, որ Կապոկկիոն եմ քեզ ծանոթ։
Ես կեղծեցի ալքիմիայով մետաղներ.
Պետք է հիշես, եթե դու չես մոռացկոտ,
139Որ բնությամբ եղա կապկող ջանասեր»։
Երգ երեսուներորդ
1Երբ Յունոնը Սեմելեի պատճառով
Զայրացել էր ընդդեմ ցեղի թեբական,
Ինչպես ցույց էր տվել երկու առիթով,
4Աթամանտըայնքան դարձավ խելազուրկ,
Որ տեսնելով իր կնոջը սեփական,
Որ գալիս էր զավակների հետ իր զույգ,
7Աղաղակեց. «Լարենք ցանցերը արագ,
Որ էգ առյուծն ու կորյունները բռնեմ»։
Եվ պարզելով իր ճիրանները վայրագ,
10Բռնեց մեկին, որ Լեարկոս էր կոչվում,
Եվ զարնելով Ժայռին՝ նրան ջախջախեց,
Մայրն էլ խեղդվեց մյուս զավակի հետ ծովում։
13Եվ երբ բախտը խոնարհեցրեց հավիտյան
Զորությունը տրովացոց սիգապանծ,
Եվ արքան ու արքայությունը հանգան,
16Հեգ Հեկուբը, որ գերի էր ցավագին,
Տեսնելով իր Պոլիքսենին սպանված
Եվ գտնելով իր Պոլիդոր զավակին
19Ծովի ափին անշնչացած ու փռված,
Խելակորույս սկսեց ոռնալ շան նման,
Այնքան վշտից ցնցված էր ու ցնորված։
22Սակայն երբեք ոչ Թեբեում և ոչ էլ
Տրոյայում կենդանյաց կամ մարդկանց մեջ
Կատաղությունն այնպես սաստիկ չի եղել,
25Ինչպես տեսա երկու հոգումեջ դժգույն,
Որ ամենքին կծում էին, վազելով,
Բնից փախչող սոված խոզի մի հանգույն։
28Մեկըկծեց Կապոկկիոյին ծոծրակից
Եվ քարշ տվեց նրան, և նա, ճչալով,
Փորով քերեց չոր հատակը ձորակի։
31Արետինը, դողդողալով, ինձ ասաց.
«Ահա Ջաննի Սկիկկին է այդ ոգին,
Որ ամենքին խածատում է՝ գազազած»։
34«Օ՜, երանի քեզ այն մյուսը չկծեր,—
Ասացի ես,— բայց դու հաճիր ինձ ասել,
Թե ո՞վ է դա, քանի դեռ չի հեռացել»։
37Եվ նա ասաց. «Դա հոգին է հնօրյա
Այն ապիրատ ու անպատկառ Միրրայի,
Որ իր հոր հետ կապվեց սիրով մծղնյա։
40Նա գործելու համար արարքն իր տգեղ,
Նմանեցրեց իրեն ուրիշ մի կնոջ.
Իսկ այն մյուսը, որ, տես, գնում է այնտեղ,
43Յուրացնելու համար հոտի տիրուհին,
Նմանեցրեց իրեն Բուոզո Դոնատուն,
Եվ թելադրեց պատշաճ կտակ նոտարին»։
46Երբ այն երկու կատաղիքը գնացին,
Որոնց վրա հառել էի հայացքն իմ,
Դարձա դեպի մյուս հոգիներն հոռեծին։
49Տեսա մեկին, որ պիտ վինի նմանվեր,
Եթե լիներ նրա մարմինը կիսված
Երկճյուղանի ցայլքից սկսած մինչև վեր։
52Ջրուռույցքը, որ նյութերով ավշային
Մարմնանդամներն այլանդակում է այնպես,
Որ դեմքը չի ներդաշնակում մեծ փորին,
55Ստիպում էր նրան բացել շրթներն իր,
Ծյուրախտավորն ինչպես սաստիկ ծարավից
Բաց է անում իր շրթները կաս֊կարմիր։
58«Դուք, որ ամեն տեսակ պատժից ազատ եք
Եվ չգիտեմ ինչու՝ Դժոխք եք ընկել,—
Ասաց նա մեզ,— խնդրեմ մի պահ ինձ նայեք.
61Տեսեք դաժան տանջանքն Ադամ վարպետի.
Ես ողջությանս ինչ ուզեցի ունեցա,
Արդ կարոտ եմ, ավա՛ղ, ջրի մի շիթի։
64Առնո թափվող առվակները գլգլուն,
Որ հոսում են Կազենտինի լեռներից,
Զովացնելով ծործորները դալարուն,
67Այստեղ միշտ իմ աչքի առջև են գալիս,
Եվ այդ պատկերն ինձ ավելի է հյուծում,
Քան այն ախտը, որ ինձ տաղտապ է տալիս։
70Այնտեղ է, որ ես գործեցի մեղքն իմ մեծ.
Եվ հիմա ես այդ վայրերը հիշելով
Արձակում եմ հառաչանքներ դառնահեծ.
73Հենց այնտեղ է Ռոմենան, ուր կեղծեցի
Ոսկեդրամը Մկրտիչով դրոշմված.
Դրա համար ես կենդանվույն այրվեցի։
76Բայց որպեսզի այստեղ տանջված տեսնեի
Գուիդոյին, Ալեսսանդրին ու եղբոր,
Ֆոնտե Բրանդանհոժարությամբ կտայի։
79Մեկն եկել է արդեն, եթե հավատամ
Այստեղ շրջող ստվերներին մոլեգին,
Բայց ի՞նչ օգուտ, անկյալ եմ ու ծանրանդամ։
82Եթե գոնե այնքան թեթև լինեի,
Որ շարժվեի մի մատնաչափ մի դարում,
Վաղուց արդեն ես ճանապարհ կընկնեի
85Որոնելու նրան մարդկանց մեջ այս պիղծ,
Թեպետև այս ձորը ունի կես մղոն
Լայնություն և տասնմեկ մղոն շրջագիծ։
88Ես այստեղ եմ ընկած նրանց պատճառով.
Նրանց համար ես կտրեցի ֆլորին
Երեք կարատ այլ մետաղի խառնուրդով»։
91Եվ ես նրան. «Այն երկուսըովքե՞ր են,
Որ պառկած են քո աջ կողմում իրար կից,
Եվ արձակում ծուխ֊գոլորշի մեղմորեն»։
94Պատասխանեց. «Երբ այս ձորը ընկա ես,
Նրանց այդպես անշարժ գտա, և կարծեմ
Նրանք պետք է այդպես մնան մշտապես։
97Մեկն այն կինն է, որ զրպարտեց Հովսեփին.
Իսկ այն մյուսը Սինոննէ՝ հույն խաբեբան.
Սուր տենդից են արձակում այդ գոլորշին»։
100Երկրորդը, որ լցվեց սաստիկ զայրույթով,
Երբ իր մասին այս որակումը լսեց,
Նրա պրկված փորին զարկավ բռունցքով։
103Հարվածից փորն հնչեց ինչպես մի թմբուկ.
Իսկ Ադամը խփեց նրա երեսին
Մի հարվածով նույնքան ուժգին ու դիպուկ,
106Ապա ասաց. «Շարժվել կարող չեմ թեև
Իմ ծանրացած անդամների պատճառով,
Բայց խփելու համար ունեմ ազատ թև»։
109Եվ հույնը. «Դու դեպի խարույկ գնալիս
Քո ձեռքն այդպես ժիր չէր, սակայն այդպես էր,
Եվ ավելի գուցե, դրամ կտրելիս»։
112Եվ ցնփորը. «Այդ բանում դու իրավ ես,
Սակայն այդպես ճշմարտախոս չեղար դու,
Երբ Տրոյայում ճշմարիտը հարցրին քեզ»։
115Եվ հույնը. «Ես խոսք կեղծեցի, դու՝ դրամ.
Իմ հանցանքը մեկն է, քոնը այնքան շատ,
Որ դու անցար սատանայից էլ անգամ»։
118Հաստափորը պատասխանեց. «Ուխտադրուժ,
Դու հիշիր ձին և տանջըվիր ամոթից,
Զի դա թողեց բոլորի մեջ հոռի հուշ»։
121«Դու էլ տանջվիր,— ասաց հույնը,— ծարավից,
Եվ դրանից ճաքի լեզուդ, փորը քո
Փքվել է ու դառել տակառ ջրալից»։
124Դրամանենգն այնժամ ասաց զայրալի.
«Բերանըդ լոկ չար խոսելու է բացվում,
Ճիշտ է, թե ես ծարավ եմ ու ջրով լի,
127Քեզ էլ այրում, տանջում է տենդը կիզիչ.
Եվ առաջին կանչին պիտի վազեիր
Լափլիզելու ջինջ հայելին Նարգիսի»։
130Նրանց խոսքերն ուշով լսում էի ես,
Երբ ինձ վարպետս զգուշացրեց. «Լսիր դեռ.
Քիչ մնաց, որ նեղանայի պիտի քեզ»։
133Զգալով որ նա խոսում էր բարկությամբ,
Դարձա նրան մի այնպիսի ամոթով,
Որ տակավին ես հիշում եմ դառնությամբ։
136Եվ ինչպես նա, ով տեսնում է վատ երազ,
Եվ ուզում է, որ դա երազ էլ մնա,
Ինչպես մի բան անհնարին ու անհաս,
139Այսպես էի ես՝ անկարող խոսելու.
Ուզում էի ինձ չքմեղել, բայց արդեն
Ինձ չքմեղում էի առանց գիտնալու։
142Վարպետս ասաց. «Մեծ հանցանքներ դրանից
Արձակվում են նվազ ամոթ զգալով,
Ուստի վանիր քո խռովքը քեզանից։
145Բայց եթե դու ընկնես ուրիշ մի առթիվ
Այդօրինակ բանակռվող մարդկանց մեջ,
Ապա պետք է պախարակեմ քեզ խստիվ.
148Ստոր տենչ է լսել նման բանավեճ»։
Երգ երեսունմեկերորդ
1Այն լեզուն, որ ինձ խոցել էր այնպես հույժ,
Որ փոխվել էր նույնիսկ գույնը իմ դեմքի,
Այդ էլ դրեց վերքիս վրա դեղաբույժ։
4Աքիլլեսի և հոր նիզակը այսպես
Սուր խոցեր էր նախ պատճառում, ասում են,
Ապա բուժում նույն խոցերը փութապես։
7Մենք հեռացանք վերջին ձորից չարաշուք.
Եվ, անցնելով եզրաթմբի վրայով,
Գնում էինք առաջ լուռ ու անշշուկ։
10Այնտեղ լույսը այնքան թույլ էր և աղոտ,
Որ իմ առջև հազիվ էի ես տեսնում,
Բայց լսեցի շեփորի ձայն մի պոռոտ,
13Որոտումից ավելի գոռ և ուժգին.
Եվ ուղղությանն հետևելով այդ ձայնի՝
Հայացքս ընկավ կետի վրա մի ներքին։
16Այն ողբալի կոտորածի ժամանակ,
Երբ Կառլոս Մեծն իր սուրբ փաղանգը կորցրեց,
Օռլանդն այնպես չհնչեցրեց փող֊կոչնակ։
19Եվ նայելով ձայնի կողմը ես ուղեղ,
Տեսա կարծես աշտարակներ բարձրաբերձ,
Եվ ես. «Վարպե՛տ, այդ ի՞նչ քաղաք է այդտեղ»։
22Եվ նա. «Դու այս օդի միջով աղջամուղջ
Քո հայացքը շատ հեռուն ես արձակում,
Դրա համար մոլորվում ես կարի լուրջ։
25Երբ մոտենաս, դու կտեսնես թե ինչպես
Պատրվում է տեսողությունը հեռվից.
Հիմա հարկ է, որ դու մի քիչ շտապես»։
28Ապա հարեց մեղմ բռնելով իմ ձեռքից.
«Որպեսզի բանն արտասովոր չթվա,
Հարկ է, որ դա տեղեկանաս այժմյանից,
31Որ հսկա են նրանք, ոչ թե աշտարակ.
Պորտից ներքև նրանք սուզված են հորում
Եվ նրա շուրջ կազմում են լայն շրջանակ»։
34Ինչպես մեգը երբ փարատվում է քիչ֊քիչ,
Տակավ աչքերն սկսում են որոշել
Այն, ինչ ծածկում է գոլորշին պարփակիչ,
37Այսպես որքան հորին էինք մոտենում
Այդ հոծ ու մութ օդի միջով, այնքան իմ
Ահն աճում էր և իմ պատրանքը ցնդում։
40Եվ ինչպես որ Մոնտերեջոն, բարձունքին,
Պսակում են աշտարակներ բարձրաբերձ,
Այսպես ջրհորն եզրապատող ափունքին
43Ցցվել էին Հսկաներըահավոր,
Որոնց Զևսը սպառնում է տակավին,
Երբ երկնքից որոտում է ահագոռ։
46Ահա արդեն տեսնում էի ես մեկի.
Դեմքն ու կուրծքը և որովայնն ահագին
Եվ կողերից կախված թևերն երկակի։
49Բնությունըանշուշտ շատ լավ բան արեց,
Երբ դադարեց նման հրեշներ ստեղծել
Եվ Մարսի այդ մարտիկներին վերացրեց.
52Եվ եթե դեռ ստեղծում է կետ ու փիղ,
Ապա ով որ կշռադատի նրբորեն,
Դա կգտնի ավելի ճիշտ և ուղիղ.
55Վասնզի եբբ խելքն ու միտքը բանական
Միանում են չար կամքին ու բիրտ ուժին,
Դրանց հանդեպ մարդ մնում է անպաշտպան։
58Նրա դեմքը այնպես լայն էր ու երկայն,
Ինչպես կոնը Սուրբ Պետրոսի՝ Հռոմում.
Եվ մարմինն էլ մեծ էր դրա համաձայն։
61Մեջքից ներքև ջրհորի մեջ էր թեև,
Բայց դրսից դեռ այնքան բան էր երևում,
Որ հասնելու համար գլխին իր պարթև
64Երեք ֆրիզոն չէին լինի բավական.
Քանզի պորտից մինչև անրակը նրա
Տեսնում էի երեսուն թիզ իսկական։
67«Ռաֆել մայի ամեք իզաբի ալմի»,—
Ահեղ ձայնով գոչեց բերանն այն վայրագ,
Որին քաղցըր սաղմոս ասել չէր սազի։
70Եվ վարպետըս նրան. «Հոգի անոպա,
Փչիր փողդ ու հանգստացիր դրանով,
Երբ քեզ բռնի կատաղության մի նոպա։
73Խառնակ հոգի, պարանոցըդ շոշափիր,
Եվ կգտնես շիկափոկը շեփորիդ,
Որ պատում է ամբողջ կուրծքըդ լայնածիր»։
76Եվ ապա ինձ. «Նա ինքն իրեն է մատնում.
Նա Նեմբրոթնէ, որի մտքի համար խոլ
Արդ մի լեզու չի գործածվում աշխարհում։
79Թողնենք նրան, հետը իզուր ենք խոսում.
Նրա համար ամեն լեզու այնպես է
Ինչպես իրը, որ ոչ ոք չի հասկանում»։
82Մենք անցնելով ճանապարհով մատչելի՝
Ձախ թեքվեցինք և քիչ հեռու մենք գտանք
Մի այլ Հսկա, հաղթ ու վայրագ ավելի։
85Չգիտեմ, թե նա զսպված էր ո՛ւմ ձեռքով,
Ձախ բազուկը կրծքի վրա էր կապված,
Մինչդեռ աջը թիկունքին՝ մի շղթայով,
88Որ կախված էր պարանոցից հաղթանդամ
Եվ պորտից վեր երևացող մարմնի շուրջ
Պարուրաձև փաթաթվել էր հինգ անգամ։
91Վարպետս ասաց. «Այս գոռոզը կամեցավ
Ուժը չափել ամենազոր Զևսի հետ
Եվ հատուցումն ըստ արժանվույն ստացավ։
94Նա Ֆիալտնէ, Հսկաներից մեկը այն,
Որ գրոհով աստվածներին վախեցրին.
Է՛լ չի շարժում բազուկներն իր հաղթ ու լայն»։
97Ես ասացի. «Եթե հնար է, վարպե՛տ,
Թույլ տուր տեսնեմ իմ սեփական աչքերով
Բրիարեսինվիթխարի ու անհեթեթ»։
100Պատասխանեց. «Նախ կտեսնես Անթեյին,
Որ խոսում է ու կապված չէ շղթայով.
Նա կտանի մեզ հատակը անդունդի։
103Քո ուզածը այստեղից շատ է հեռու.
Նա կապված է և այնպես է, ինչպես սա,
Միայն դեմքով ավելի է ահարկու»։
106Մի աշտարակ երբեք այնպես ուժգնորեն
Չի ցընցըվել երկրաշարժից ահավոր,
Ինչպես ցնցվեց Հսկա Ֆիալտը մեկեն։
109Ինձ համակեց այնժամ սոսկումը մահվան.
Եվ եթե ես չտեսնեի կապերն իր,
Ինձ կսպաներ անշուշտ երկյուղըս միայն։
112Այն ատեն մենք առաջացանք աննկուն
Եվ մոտեցանք Անթեյին, որ հորից դուրս
Մինչև վիզը երևում էր հինգ կանգուն։
115«Օ՜ դու, որ այն դաշտահովտում բարեբաստ,
Ուր Սկիպիոնն արժանացավ փառքերի,
Երբ ջախջախեց Հաննիբալին անզգաստ,
118Իբրև ավար շատ առյուծներ ձեռք բերիր,
Եվ որ եթե, ինչպես կարծում են ոմանք,
Եղբայրներիդհետ մեծ մարտում լինեիր,
121Երկրի որդիք կտանեին հաղթանակ.
Խնդրեմ մեզ տար դեպի հատակն անդունդի,
Ուր Կոկիտը ցրտից սառած է համակ։
124Է՛լ չդիմենք Տիտոնին կամ Տիֆոնին.
Սա կարող է քեզ արժանին հատուցել.
Զիջանիր մեզ, քիթ ու մռութ մի՛ անի։
127Սա կարող է քեզ աշխարհում հռչակել,
Քանզի ողջ է և դեռ կապրի ընդերկար,
Եթե Տերը չուզի նրան վաղ կանչել»։
130Այսպես ասաց իմ վարպետը Հսկային.
Սա բացավ ու նրան պարզեց թևերն իր,
Որոնց ուժը քաջ հայտնի էր Հերակլին։
133Եվ երբ գրկված զգաց Վիրգիլը ինքզինք,
Դեպ ինձ դիմեց. «Մոտեցիր, որ քեզ գրկեմ».
Եվ երկուսով մենք մի կապոց կազմեցինք։
136Ինչպես եթե Կարիզենդինմարդ նայի,
Երբ ամպեր են անցնում նրա վրայից,
Կկարծի, թե պիտի թեքվի ու ընկնի,
139Այսպես Անթեյն ինձ երևաց արդ մի պահ,
Երբոր նրա թեքվելն էի ես տեսնում.
Եվ ես վախից պիտ ընտրեի այլ ճամփա։
142Բայց նա մեզ մեղմ դրեց վիհի հատակին,
Ուր խոթված են Սադայելը և Հուդան.
Եվ ապա նա շտկվելով փութագին,
145Ուղիղ կանգնեց նավակայմի ճիշտ նման։
Երգ երեսուներկուերորդ
1Եթե տաղեր ունենայի խժալուր,
Ինչպես վայել էր այս տխուր խոռոչին,
Ուր հենվում են պարունակներն ընդհանուր,
4Կարող էի մտքիս հյութը լավ քամել,
Բայց քանի որ պակասում են այդպիսիք,
Սկսում եմ վարանումով ես պատմել.
7Քանզի խաղ չէ և կամ ձեռնարկ մի պարապ՝
Նկարագրել տիեզերքը ի հիմանց
Մի լեզվով, որ թոթովում է «մամ» ու «պապ»։
10Բայց այն Մուսայք, որ օգնեցին Անֆիոնին.
Պարսպելու Թեբեն, այստեղ ինձ կօգնեն,
Որ խոսքերըս համազորեն իմ նյութին։
13Օ՛ հոռեգույն արարածներ չարասուն,
Որոնց մասին նույնիսկ դժվար է խոսել,
Լավ էր երկրում դուք լինեիք անասուն։
16Երբ մեզ գտանք մութ ջրհորի հատակին,
Այն Հսկայի ոտքերից էլ ստորև,
Եվ մինչ նայում էի բարձըր պատերին,
19Ես լսեցի մեկի խոսքերն հետևյալ.
«Զգույշ եղիր, որ ոտնակոխ դու չանես
Գլուխները եղբայրներիսողբացյալ»։
22Ես, հակվելով, տեսա տակն իմ ոտների
Մի սառած լիճ, որ իր սառցե ծածկույթով
Նմանվում էր ապակիի, քան ջրի։
25Ավստրիայում, սաստիկ ձմռան ժամանակ,
Դանուբն այնպես չի ծածկվել հաստ շերտով,
Կամ Տանայիսնհեռավոր ցուրտ երկնի տակ,
28Ինչպես սա է. արդ Տամբեռնիկըև կամ
Պիետրապանանեթե վրան փուլ գային,
Նա չէր հանի մի ճթթոցի ձայն անգամ։
31Ինչպես գորտը դունչը ջրից դուրս հանած
Կոկռում է, այն ժամանակ մանավանդ,
Երբ գեղջկուհին հնձում է արտն իր հասած,
34Այսպես այստեղ ստվերները տխրատես
Մինչև վիզը սուզված էին սառցի մեջ
Եվ կափկափում ատամները սագի պես։
37Յուրաքանչյուրն իր դեմքը ցած էր պահում.
Բերանները ցրտի, աչքերը սրտի.
Տվայտանքի մասին էին վկայում։
40Երբ հայացքըս ես ուղղեցի քիչ հեռու,
Ներքև տեսա երկու հոգիայնքան կիպ,
Որ մազերը խառնվել էին իրարու։
43«Դուք, որ միմյանց այդպես կպել եք ամուր,
Ասեք՝ ո՞վ եք»,— ասացի ես։ Եվ նրանք
Ինձ հառեցին այնժամ հայացքն իրենց սուր։
46Արցունքները, լցված նրանց աչքերում,
Կաթկթեցին, ապա նորից սառելով,
Քարացան ու կպան նրանց կոպերում։
49Երկու փայտեր կեսով իրար չկպան
Այդպես ամուր։ Եվ դրանից կատաղած
Հարու տվին նոխազների ճիշտ նման։
52Մի ուրիշը, որ ականջներն էր կորցրել
Ցրտությունից, կոր ի գլուխ ինձ ասաց.
«Աչքերդ ինչո՞ւ մեր վրա ես դու հառել։
55Այն երկուսը, որ տեսնում ես, եղբայր են.
Նրանք իրենց հայր Ալբերտից ստացան
Բիզենցիոյի հովտի կայքերն համորեն.
58Բայց դու ամբողջ շրջանակում Կայենի
Չես հանդիպի այլոց, որոնք լինեին
Սառույցի մեջ խրման այնքան արժանի.
61Ոչ նա, որի կուրծքն ու ստվերը մինչև
Ծակեց Արթուրն իր տեգի մեկ հարվածով,
Ոչ Ֆոկաչչան, ոչ էլ սա, որ իմ առջև
64Գլխով ցցվել֊խափանել է թմբի պես.
Նա կոչվում է Մասկերոնի Սասոլո.
Տոսկանայից պետք է նրան ճանաչես։
67Եվ որպեսզի քեզ ամեն ինչ պարզ լինի,
Գիտցիր, որ ես Կամիչոն դե՚ Պացցինեմ.
Սպասում եմ ինձնից վատթար Կառլինին»։
70Ապա տեսա ցրտից կապտած, սևացած
Բազում դեմքեր, և ես սարսուռ եմ զգում
Ու կզգամ միշտ, երբ տեսնեմ լիճ մի սառած։
73Եվ մինչ դեպի կենտրոնէինք մենք գնում,
Ուր ձգվում են ծանրությունները բոլոր,
Եվ մինչ դողում էի հավերժ սառույցում,
76Դիտմամբ էր, թե դիպվածաբար, չգիտեմ,
Բայց անցնելիս գլուխների միջով այն,
Ոտքով զարկի մեկի գանգինձառադեմ։
79Նա ողբալով գոչեց. «Ինչո՞ւ ես զարկում.
Թե չես եկել ծանրացնելու պատիժն իմ
Մոնտապերտու համար, է՞ր ես ինձ լլկում»։
82Եվ ես. «Վարպե՛տ, այստեղ մի քիչ սպասիր,
Որ ես նրա մասին կասկածս ստուգեմ.
Հետո որքան կկամենաս՝ շտապիր»։
85Կանգնեց վարպետս. և այն հոգուն այնժամ ես,
Որը դեռ ինձ նզովում էր, ասացի.
«Ո՞վ ես դու, որ նախատում ես ինձ այդպես»։
88«Իսկ դու ո՞վ ես, որ գլուխները մերոնց
Կոխկրտում ես Անտենորում,— ասաց նա,—
Ողջ լինեիր, մեզ չէի՞ր տա ծանըր խոց»։
91«Այո ողջ եմ,— տվի նրան պատասխան,—
Եվ եթե դա երկրում ուզում ես հիշվել,
Քեզ կհիշեմ, երբ ավարտեմ այս ճամփան»։
94Եվ նա ասաց. «Ճիշտ հակառակն եմ ուզում.
Շուտ հեռացի՛ր և գլուխըս մի՛ տանիր.
Դու չգիտես շողոքորթել այս մարզում»։
97Ես բռնեցի այնժամ նրա ծոծրակից
Եվ ասացի. «Պետք է անունդ ինձ ասես,
Թե ոչ մազերդ ես կպոկեմ քո գանգից»։
100Եվ նա ասաց. «Բոլոր մազերս էլ պոկես,
Քեզ չեմ ասի, չեմ հայտնի, թե ես ով եմ,
Թեկուզ հազար անգամ գլխիս դու թակես»։
103Մազերն արդեն իմ ձեռքի մեջ ոլորած,
Մի խոշոր փունջ քաշեցի, ու պոկեցի.
Իսկ նա ցավից աղաղակեց ու ոռնաց։
106Հանկարծ մեկը գոռաց. «Բոկկա՛, ի՞նչ ունես.
Ծնոտիդ ձայնն հերիք, չէ՞, որ հիմա էլ
Կաղկանձում ես. արդ ո՞ր դևն է տանջում քեզ»։
109Ես ասացի. «Լռի՛ր, ստո՛ր դավաճան,
Վերև երկրում պիտի պատմեմ, համոթ քեզ,
Ինչ որ գիտեմ ես քո մասին իրական»։
112«Գնա՛, պատմի՛ր,— ասաց,— ինչ որ ուզում ես.
Բայց պատմիր և մեղավորի մասին այն,
Որ շտապեց իմ անունը հայտնել քեզ։
115Ֆրանսացոց փողն է քավում այստեղ նա,
Ասա՝ տեսա Դուերայինես այնտեղ,
Ուր տանջվում են դավաճաններն անխնա։
118Եթե հարցնեն՝ այնտեղ ով կա տակավին,
Ահավասիկ քո կողքին է Բեկկերիան,
Որի վիզը ֆլորենտացիք կտրեցին։
121Քիչ հեռու են Գանելլոնըև Ջաննի
Սոլդանիերին, Տեբալդելլո Ձամբրազին.
Սա վաճառեց իր Ֆայենցան հայրենի»։
124Արդեն նրան թողել էինք ու անցել,
Երբ ես տեսա երկու հոգի սառցասույզ,
Որից մեկը մյուսին գլխարկ էր դարձել։
127Եվ ինչպես որ սովածը հաց է կծում,
Այսպես մեկը մյուսին կրծում էր այնտեղ,
Ուր ուղեղը ծոծրակին է հարակցում։
130Եվ կամ ինչպես Տիդեոսըվշտահար
Կրծեց գանգը Մենալիպի թեբեցի,
Այսպես մեկը մյուսի գանգն էր կրծում հար։
133«Դո՛ւ, որ այդպես գազանային նշանով
Դրա վրա քո ոխն ու մաղձն ես թափում,
Ասա՛ պատճառն,— ասացի ես,— պայմանով,
136Որ եթե դու իրավամբ ես կսկծում,
Ճանաչելով, թե ով ես դու և ով նա,
Քեզ աշխարհում կանեմ արդար հատուցում,
139Քանի լեզուս անկապտելի կմնա»։
Երգ երեսուներեքերորդ
1Նա բարձրացրեց բերանն ահեղ ճարակից,
Ապա սրբեց մազերովը այն գլխի,
Որ կրծել էր արդեն տակավ ծոծրակից։
4Հետո սկսեց. «Ուզում ես, որ վերապրեմ
Ծանըր վիշտըս, որի հուշն իսկ դժնդակ
Ճնշում է ինձ, ուր մնաց որ այն պատմեմ։
7Բայց խոսքերըս եթե պետք է նախատեն
Դավաճանին, որին կրծում եմ այստեղ,
Ես կպատմեմ ու կարտասվեմ նույն ատեն։
10Ես չգիտեմ, թե ով ես դու և ինչպես
Եկար այստեղ, բայց, դատելով քո լեզվից,
Դա անկասկած ֆլորենտացի կլինես։
13Արդ իմացիր, որ Ուգոլինկոմսն եմ ես,
Իսկ սա՝ ավագ եպիսկոպոս Ռուջջերն է.
Հիմա կասեմ, թե ինչու ենք կիպ այսպես։
16Թե ես ինչպես սադրանքներով նրա չար
Կալանվեցի և հուսկ հետո մահացա,
Դա հայտնի է և հարկ չկա ասել ճառ։
19Բայց այն, ինչ որ դու իմացած չես լինի,
Այն, թե ինչպես մահըս եղավ ահավոր,
Ես կպատմեմ, որ չմնա դա գաղտնի։
22Նեղ բացվածքի միջով բերդի խավարչտին,
Որ այն օրից Սովի Բերդ է հորջորջվել,
Եվ ուր շատեր կբանտարկվեն տակավին,
25Տեսել էի շատ լուսիններ արդեն վառ,
Երբ ես տեսա չարագուշակ մի երազ,
Որ գալիքի քողը բացավ ինձ համար։
28Երազիս մեջ սա շների հետ որսկան
Հալածում էր գայլին ու իր ձագերին
Դեպի լեռն այն, որ կանգնած է անսասան
31Իմ Պիզայի ու Լուկկայի միջև դիք.
Այդ ոհմակում վազում էին առջևից
Գուալանդիք, Լաֆրանկիք ու Սիսմոնդիք։
34Հայր ու որդիք երկար վազքից հոգնեցին։
Պառականներն ետևներից հասնելով
Ժանիքները նրանց կողը խրեցին։
37Երբ զարթնեցի առավոտյան մոտերքին,
Ես լսեցի, որ որդիքըսքնի մեջ
Ճչում էին ու հաց հայցում լալագին։
40Շատ անգութ ես, եթե հանգիստ լսում ես
Նախաբանն այս սրտակեղեք պատմության,
Թե չես հուզվում, ապա ի՞նչ է հուզում քեզ։
43Զարթնել էին արդեն և մոտ էր ժամն այն,
Երբ բանտապանն ուտելիք էր բերում մեզ.
Մենք բոլորըս դողում էինք նույն ժամայն։
46Եվ ես հանկարծ լսեցի, որ մեր ներքին
Մեխում էին դուռը բերդի ահավոր.
Լուռ նայեցի այնժամ որդվոցըս դեմքին։
49Ես, քարացած, չէի լալիս, իսկ նրանք
Լալիս էին։ Հուսկ Անսելմիկս ինձ ասաց.
«Հա՛յր, ինչո՞ւ ես դու ինձ նայում այդ տեսակ»։
52Բայց չլացի, պատասխան էլ չտվի,
Այն օրն ամբողջ ու գիշերը վերանաս,
Մինչև հաջորդ օրը ծագումն արևի։
55Հենց որ լույսի թույլ ու աղոտ մի ճաճանչ
Ներս թափանցեց զնդանի մեջ չարաշուք,
Չորս դեմքի մեջ տեսա պատկերս հուզատանջ։
58Ես ձեռքերըս խածի ցավից անմեկին.
Կարծելով որ քաղցից էի այդ անում,
Նրանք չորսով ընդոստ ոտքի կանգնեցին
61Ու ասացին. «Հա՛յր, ծանըր չէ մեզ համար,
Եթե ուտես մեզ, որդվոցըդ. դու տվիր,
Դու էլ վերցրու մեր մարմիններն այս թշվառ»։
64Հանդարտվեցի, որ ավելի չհուզվեն։
Լուռ մնացինք այն օրն ու օրն հետևյալ։
Ահ, ինչո՞ւ մեզ կուլ չտվիր, հող ժանտկեն։
67Այնուհետև, երբ չորրորդ օրը հասավ,
Գադդոս ընկավ ոտքերիս տակ, հծծելով.
«Հա՛յր իմ, օգնի՛ր» և տեղնուտեղ մահացավ։
70Եվ ես, ինչպես դու ինձ տեսնում ես հիմա,
Տեսա ինչպես հաջորդ երկու օրերում
Մյուս երեքը մեկ֊մեկ ընկան սովամահ։
73Ես, արդեն կույր, շոշափեցի բոլորին
Եվ երկու օր աղիողորմ կանչեցի.
Ապա քաղցը հաղթեց վշտին իմ խորին»։
76Երբ նա լռեց, կատաղությամբ մի անմար
Վերսկսեց կրծել կառափն ապիրատ,
Որը կարծր էր, ինչպես ոսկրը շան համար։
79Ա՛յ դու Պիզա, դու նախատինք մշտապես
Այն գեղեցիկ երկրի, ուր si են հնչում,
Եվ եթե այլք դանդաղում են պատժել քեզ,
82Օն թող շարժվեն Կապրարան ու Գորգոնան.
Եվ Առնոյի գետաբերանը փակեն,
Որ խեղդըվեն բնակիչներդ անպիտան։
85Զի Ուգոլինն եթե անուն էր հանել
Դավաճանի՝ ամրոցներիդ հանձնումով,
Դու պետք չէիր նրա որդվոց սպանել։
88Անմեղ էին ու դեռատի հասակում
Ուգուչչոնն ու Բրիգատան, նոր Թեբե,
Եվ այն երկուսն, որ հիշվեցին այս երգում։
91Մենք շարժվելով եկանք անդ, ուր լիճը սառ
Ներկալել էր մի այլ խմբի մեղապարտ,
Որոնց դեմքը ետ էր թեքված, ոչ թե վար։
94Անդ արտասուքն իսկ արտասվել չէր թողնում.
Եվ աչքի մեջ հանդիպելով արգելքի՝
Ետ էր դառնում ու տանջանքը սաստկացնում։
97Զի առաջին արտասուքները տխուր
Լցվում էին շիթ֊շիթ աչքի խոռոչում
Եվ քարանում, ինչպես բյտրեղ ամրակուռ։
100Թեև դեմքըս ցրտից դաժան ու դժնի
Կորցըրել էր զգայությունն իր բոլոր,
Ինչպես լիներ կոշտացած մասը մարմնի,
103Բայց ես, կարծես, ինչ֊որ քամի զգացի,
Ուստի հարցրի. «Ի՞նչ քամի է սա, վարպե՛տ.
Չէ՞ որ այստեղ չկա ոչ մի գոլորշի»։
106Եվ նա ասաց. «Շուտով այնտեղ կլինես,
Ուր գտնելով պատասխանը քո հարցի,
Դու կիմանաս քամու պատճառն հայտնապես»։
109Սառույցի մեջ սուզված մեկը գոչեց մեզ.
«Ո՛վ հոգիներ, որ եղել եք այնքան չար,
Որ տանջանքի վերջին վայրն են ղրկել ձեզ,
112Այս կարծըր քողնհանեցեք իմ աչքերից,
Որպեսզի ես պոռթկամ վիշտը կմ սրտի,
Նախքան սառելն իմ արցունքները նորից»։
115Եվ ես նրան. «Ես քո աչքը կբանամ,
Եթե ասես ով ես. եթե դա չանեմ,
Թող այս սառցի խոր հատակը ես գնամ»։
118Պատասխանեց. «Ես Ալբերիգ եղբայրնեմ,
Վատ այգիից միրգ բերողը, և այստեղ
Ստանում եմ արմավ թուզի փոխարեն»։
121«Ի՛նչ,— ասացի,— դու մահացած չե՞ս իրավ»։
Եվ նա ասաց. «Դեռ ոչ, և ես չգիտեմ,
Թե աշխարհում իմ մարմինը ինչ եղավ։
124Այս Պտղոմյաննայն հատկությամբ է օժտված,
Որ շատ հաճախ հոգին ընկնում է այստեղ,
Ատրոպոսընրան կյանքից չխզած։
127Բայց որպեսզի դու ավելի շտապես
Ինձ ազատել արցունքներից քարացած,
Իմացիր, որ հենց որ մեկը, ինչպես ես,
130Դավ է գործում, իսկույն մարմնի մեջ նրա
Դև է մտնում և այն վարում հոգու տեղ,
Մինչև նրա ժամանակը լրանա։
133Նա ընկնում է այս ջրհորի խորքը խոր։
Գուցե երկրում կա մարմինը դեռ նրա,
Ով իմ ետև սրսփում է ակնկոր։
136Դու կիմանաս նրան, եթե նորեկ ես.
Նա կոչվում է Բրանկա դ՚Օրիավաղուց է,
Որ նա փակված, սառցապատված է այսպես»։
139Ես ասացի. «Կարծեմ սխալ ես հայտնում,
Բրանկա դ՚Օրիան ողջ առողջ է տակավին
Եվ ուտում է, խմում, քնում ու հագնում»։
142Եվ նա ասաց. «Այն խոր ձորի մեջհավերժ,
Ուր եռում է կպրաձյութը մածուցիկ,
Միքել Ձանկեն դեռ չէր ընկել գահավեժ,
145Երբ նրա մեջ մի դև մտավ հոգու տեղ,
Ինչպես նրա մի ազգակցի մեջ մոտիկ,
Որի հետ նա դավաճանեց համատեղ։
148Բայց դու հիմա ձեռքըդ արդեն այստեղ բեր
Ու բաց աչքերս»։ Ես չբացի և իմ այդ
Բրտությունը նրա հանդեպ տեղին էր։
151Օ՛ գենուացիք, դուք, որ զուրկ եք ամոթից
Եվ վարակված ամեն տեսակ ախտերով,
Ինչո՞ւ համար չեք չքանում աշխարհից։
154Զի Ռոմանյո չար ոգուհետ մեղսամած
Հանդիպեցի, գտա ձեզնից ես մեկին,
Որի հոգին Կոկիտի մեջ է սուզված,
157Իսկ մարմինը երկրում ողջ է տակավին։
Երգ երեսունչորսերորդ
1«Դրոշք յառաջ գան թագաւորինԴժոխոց,—
Ասաց վարպետս։— Ահա նայիր, նա արդեն
Նկատվում է այս մթան մեջ թանձրահոծ»։
4Ինչպես հեռվից հողմաղացն է երևում,
Երբ իջնում է աղջամուղջը գիշերվա,
Կամ երբ երկրում մառախուղ է բարձրանում,
7Այսպես այստեղ ինձ երևաց նման բան։
Ես կուչ եկա առաջնորդիս ետևում,
Պաշտպանվելու համար հողմից անխափան։
10Եկանք այնտեղ— ես այդ ահով եմ երգում —
Ուր մեղավորք ծածկված էին սառցի տակ
Եվ երևում, ինչպես շյուղը ապակում։
13Ոմանք պառկած էին, ոմանք ուղղակաց
Գլուխն ի վեր կամ գլխիվայր դրությամբ,
Իսկ ոմանք էլ աղեղի պես կորացած։
16Մենք լռությամբ առաջ էինք ընթացել,
Եվ վարպետըս, կամենալով ինձ ցույց տալ
Այն էակին, որ վեհ տեսք էր ունեցել,
19Առջևիցըս մեկ կողմ քաշվեց, ասելով.
«Ահա Դևպետն, ահավասիկ տեղը այն,
Ուր հարկ է քեզ գոտեպնդես կորովով»։
22Թե ես ինչքան սահմռկեցի, ընթերցո՛ղ,
Մի՛ հարցնիր և մի՛ պահանջիր գրանցել,
Զի բառերով արտահայտել չեմ կարող։
25Ինձ զգացի ոչ մեռած, ոչ կենդանի.
Ինքըդ դատիր, եթե կարող ես դատել,
Թե ինչ եղա առանց մահի ու կյանքի։
28Տիրակալը արքայության տանջալի
Կուրծքը կիսով դուրս էր հանել սառույցից։
Ես կչափվեմ հսկայի հետ ավելի,
31Քան թե հսկան բազուկների հետ նրա.
Թե նա ամբողջ մարմնով ինչքան կլիներ,
Բազուկներից միայն հաշիվ դու արա։
34Քանի որ նա Արարչի դեմ ծառացավ,
Ապա նման մեղքի համար ծանրագույն
Ամեն չարյաց սկզբնաղբյուրը դարձավ։
37Օ զարմանքով համակվեցի ես իսկույն,
Երբոր տեսա նրա գլխին երեք դեմք.
Մեկն առջեն էր, որը ուներ կարմիր գույն.
40Մյուսները, որ սրան էին միանում,
Ցցվել էին ուսի վրա աջ ու ձախ
Եվ երեքն էլ կցվել գլխի վերևում։
43Աջ կողմինը դեղնավուն էր, իսկ մյուսի,
Ձախի գույնը գույնին նման էր նրանց,
Որ ապրում են վերին հովտում Նեղոսի։
46Զույգ մեծ թևեր ուներ ամեն դեմքի տակ,
Ինչքան հարկ է հսկա թոչունն ունենա.
Ես չեմ տեսել առագաստներ այդ տեսակ։
49Առանց փետրի էին, նման չղջիկի.
Նա շարժում էր այդ թևերն ու դրանից
Ծագում էին ցուրտ քամիներ եռակի,
52Որոնք ամբողջ Կոկիտն էին սառեցնում։
Վեց աչքերով արտասվում էր և երեք
Երախներից արյուն, արցունք հոսեցնում։
55Ամեն երախ ժանիքներովտրորում
Ու ձրձում էր մի մեղավոր, թակի պես,
Եվ այսպես Դևն երեք հոգու էր տանջում։
58Առջևինին այնքան ծանըր չէր թվում
Խածվելն ինչքան ճանկռոտվելը ճանկերով,
Որոնցով հար նրա կաշին էր քերթվում։
61«Առջևինը, որ տանջվում է անխնա,—
Ասաց վարպետս,— սկարիովտացի Հուդան է.
Գլխով ներսն է, իսկ ոտքերով դուրսն է նա։
64Մյուս երկուսից, որ կախված են գլխիվայր,
Նա, որ կախված է սև ռեխից, Բրուտոսն է.
Տես ինչպես է նա գալարվում ոգեվար։
67Մյուսն է Կասիոն, որ հաղթանդամ է այնքան։
Սակայն արդեն մայրամուտ է, է՛լ մեկնենք,
Վասնզի մենք արդեն տեսանք ամեն բան»։
70Ուզածին պես փաթաթվեցի իր վզին։
Պահն ու տեղը վարպետս հարմար համարեց,
Եվ երբ Դևի թևերը լայն բացվեցին,
73Ամուր կառչեց նրա մարմնից թավարծի
Եվ սկսեց ներքև իջնել փունջ առ փունջ
Միջով բրդոտ կրծքի ու հաստ սառույցի։
76Երբ իջնելով արդեն հասանք մենք այնտեղ,
Որտեղ կողը միակցվում է կոնքին,
Առաջնորդըս, ճիգ ու ջանքով մի զորեղ,
79Գլուխն ի վայր շրջվեց, ես էլ նրա հետ,
Եվ սկսեց վեր բարձրանալ բրչերով,
Ու թվաց, թե նորից դառնում էինք ետ։
82«Լավ բռնիր ինձ,— ասաց վարպետս հևասպառ,—
Հարկ է, որ մենք այսօրինակ սանդուղքով
Դուրս գանք վայրից չարիքների անհամար»։
85Ապա ժայռի բացվածքից դուրս ելավ
Եվ ինձ օգնեց նրա ծայրին նստելու,
Որից հետո զգուշությամբ մոտս եկավ։
88Կարծեցի, թե Դևը դեռ այն դիրքով էր,
Ինչպես նրան տեսել էի քիչ առաջ,
Բայց երևաց սրունքները ցցված վեր։
91Թե ես ինչքան շփոթություն ունեցա,
Թող մտածեն ռամկամիտները, որոնք
Չեն հասկանում, թե ինչ տեղով ես անցա։
94«Ոտքի կանգնի՛ր,— առաջնորդըս ինձ ասաց,—
Ճանապարհը երկար է ու դժնդակ,
Եվ արևն էլ վաղորդայնին է հասած»։
97Պալատական մի սրահում չէինք մենք,
Այլ բնական մի փապարում ընդերկրյա,
Որի գետինն անհարթ էր ու զառիթեք,
100«Վարպե՛տ, քանի դուրս չենք եկել անդունդից,—
Ասացի ես, հենց որ ոտքի կանգնեցի,—
Ինձ բացատրիր, որ զերծ մնամ պատրանքից.
103Ո՞ւր է սառույցն։ Ինչո՞ւ է սա շուռ եկել։
Արևն ինչպե՞ս ժամանակում այնքան կարճ
Այսքան երկար մի ճանապարհ է անցել»։
106Եվ նա ասաց. «Դու կարծում ես, որ մենք դեռ
Այն կողմում ենք կենտրոնից, ուր կառչեցի
Բրչից Դևի, որ աշխարհն է ծակում մեր։
109Անդին էինք ցածրանալիս մենք միայն.
Բայց շրջադարձ կատարեցինք այն կետում,
Ուր ձգվում են ծանրությունները համայն։
112Արդ մենք տակն ենք մյուս երկնային կամարի,
Հակադիրը այն կամարի, որ ծածկում,
Պարփակում է մեր ցամաքը վիթխարի,
115Որի մեջտեղ ծնվեց Մարդը սրբազան։
Մենք կանգնել ենք մի տարածքում փոքրածիր,
Որ կազմում է Ջուդեկկայի հակոտնյան։
118Աստ վաղ այգ է, անդ երեկո է երբոր.
Իսկ այդ Դևը, որ մեզ սանդուղք ծառայեց,
Միշտ խրված է անդունդի մեջ խորափոր։
121Նա հենց այստեղ գահավիժեց երկնքից.
Իսկ երկիրը, որ առաջ դուրս էր ցցված,
Ծովով ծածկվեց, ահաբեկված նրանից,
124Եվ քիչ֊քիչ մեր կիսագնդի տակ քաշվեց.
Ու խույս տալու համար նրա հպումից՝
Բարձրացավ ու քավության լեռը կազմեց»։
127Այնտեղ տեղ կա, որ հեռու է Դևպետից
Այնքան, որքան տարածվում է փապարն այն.
Դա հայտնի է մի գետակի սահանքից,
130Որ հոսում է ստորակա հորանցքով,
Որը նա է բացել տակավ առ տակավ
Իր գալարուն ա վայրընթաց հոսանքով։
133Արդ հասնելու համար աշխարհը պայծառ,
Առաջնորդըս ու ես մտանք մենք այնտեղ,
Ու բարձրացանք այդ անցքն ի վեր անդադար,
136Նա առջևից, իսկ ես նրա ետևից,
Մինչև որ ես տեսա չքնաղ մարմիններ
Ժայռամիջյան մի բոլորշի բացվածքից.
139Եվ այդտեղից նորից տեսանք մենք աստղեր։
Քավարան
Դրախտ
Երգ առաջին
Փառահեղ լույսն ամեն շարժման ակունքի
Տարածվում է տիեզերքում ու շողում
Մի տեղ լրիվ և մի այլ տեղ մասնակի։
4 Այն երկնում, որ հեղեղված է այդ լույսով,
Ես եղա և տեսա բաներ այնպիսի,
Որ չեմ կարող վերապատմել բառերով.
7 Զի մեր միտքը, երբ իր իղձին է հասնում,
Այնքան շատ է խորասուզվում նրա մեջ,
Որ հիշելու կարողությունն է կորցնում։
10 Սակայն ինչ որ ես կարող եմ վերհիշել
Այն սրբազան արքայության գանձերից,
Արդ կլինի երգերիս նյութը վայել։
13 Ո՛վ Ապոլլոն, այս երկունքիս մեջ վերջին,
Քո ավյունով դու ինձ այնքան տոգորիր,
Որքան հարկ է, որ ստանամ քո դափնին։
16 Ցարդ բավ եղավ մի գագաթը Պառնասի,
Բայց հիմա ինձ հարկավոր են երկուսն էլ,
Որ մուտք գործեմ ասպարեզը նոր մարզի։
19 Մտիր կուրծքըս և շունչըդ ինձ փոխանցիր,
Այն շունչդ հզոր, որ ունեցար դու այնժամ,
Երբ մրցման մեջ դու Մարսիային հաղթեցիր։
22 Եթե դու ինձ, ո՛վ զորություն աստվածյան,
Այնպես օգնես, ոը կարենամ պատկերել
Թեկուզ ստվերն աբբայության մշտնջյան,
25 Կմոտենամ ես քո դափնուն բաղձալի,
Պսակվելու համար նրա տերևով,
Քո շնորհիվ և իմ նյութի պանծալի։
28 Հայր, այդ տունկից այնքան քիչ են քաղում արդ՝
Մեծարելու համար կայսրի, պոետի,
— Ի մեծ ամոթ մարդկանց կամքի հանցապարտ ―
31 Որ անշուշտ դու, աստվածությունըդ դելֆյան,
Կհրճվեիր, եթե մեկը նկրտեր
Արժանանալ այդ տերևին պենեյան։
34 Փոքրիկ կայծին հետևում է մեծ հրդեհ.
Ինձնից հետո գուցե լինեն լավագույն
Խնդրարկուներ, որոնց Կիրրան ունկնդրե։
37 Ջահն աշխարհի մարդկանց վրա է ծագում
Մերթ այս կողմից, մերթ այն, սակայն այն կողմից,
Ուր չորս ծիրերն երեք խաչեր են կազմում,
40 Նա ծագում է ավելի լավ ընթացքով
Եվ ավելի լավ աստղերի բույլի հետ,
Ու երկիրը կաղապարում իր կնքով։
43 Աստ առավոտ, անդ երեկո էր դարձել,
Եվ քիչ առ քիչ այս կիսագունդը համակ
Պայծառել էր, իսկ այն մյուսը խավարել,
43 Երբ ես տեսա իմ տիրուհուն, որ դարձած
Դեպի ձախ կողմ, պիշ նայում էր արևին.
Արծիվն անգամ նրան այնպես չէր նայած։
49 Եվ ինչպես որ շողը ծագում է շողից
Ու վերստին բարձրանում է դեպի վեր,
Ինչպես բազեն, որ թռչում է վեր նորից,
52 Այսպես նրա սևեռաբիբ նայվածքից
Առաջացավ իմ հայացքը անսովոր,
Որով արփին ես դիտեցի ներքևից։
55 Այն, ինչ երկրում անկարող ենք մենք անել,
Աստ կարող ենք, ի շնորհիվ տեղանքի,
Որ ի վերուստ մարդկանց համար է հաստվել։
58 Ես այդ լույսին չտոկացի շատ երկար,
Բայց տեսա, որ նա կայծեր էր արձակում,
Ինչպես երկաթն հանված բովից թեժ ու վառ։
61 Տվնջյան լույսն հանկարծ աճեց իմ աչքում,
Ինչպես եթե ամենակալ Տերը մեր
Մի նոր արև դրած լիներ երկնքում։
64 Բեատրիչեն աչքերն հառել էր հավերժ
Երկինքներին, ես էլ նրան հառեցի
Իմ աչքերը զմայլյալ ու այլամերժ։
67 Նրա տեսքից գերմարդացա ես տակավ,
Գլավկն ինչպես դարձավ աստված ծովային,
Երբ մի տեսակ խոտ համտեսեց ու կերավ։
70 Գերմարդանալն անհնար է բացատրել,
Սակայն բավ է այս օրինակը նրան,
Ով կարող է այդ իր փորձով հաստատել։
73 Թե ես միայն հոգով էի համբառնում,
Դու լոկ գիտես, ո՛վ երկինքը վարող Սեր,
Որ բարձրացրիր ինձ քո ուժով անհատնում։
76 Երբ գնդերը, որ հոլովվում են հավետ,
Իրենց վրա կենտրոնացրին ուշքը իմ
Հնչյուններով իրենց մեղմ ու դաշնավետ,
79 Տեսա երկինքն այնպես վառված արևից,
Որ այդպիսի լայնատարած լիճ երբեք
Չի գոյացել գետից և կամ անձրևից։
82 Ձայնն այնքան նոր և լույսն այնքան առատ էր,
Որ ուզեցի դրանց պատճառն իմանալ
Մի մարմաջով, որ իմ մեջ չէր եղել դեռ։
85 Տիրուհիս, որ միտքըս կարդում էր դյուրավ,
Գոհացնելու համար իղձըս անձկայրյաց,
Նախքան հարց տալս իր բերանը բաց արավ
88 Եվ բարբառեց. «Թյուր կարծիքովդ ինքըդ քեզ
Բթացնում ես. դու ամեն ինչ կիմանաս,
Եթե քեզնից այդ կարծիքը թոթափես։
31 Է՛լ երկրում չես, ինչպես կարծում ես դու դեռ։
Շանթն այնպես չի գահավիժել վերից վար,
Ինչպես դու արդ սլանում ես դեպի վեր»։
94 Եվ ես նրա այս խոսքերով կարճառոտ
Թոթափվեցի տարակույսից առաջին,
Բայց ընկա նոր տարակույսի մեջ կնճռոտ
97 Եվ ասացի. «Մի զարմանքից հանգչեցի,
Բայց հիմա էլ զարմանում եմ թե ինչպես
Վեր եմ թռչում միջով թեթև տարերքի»։
100 Եվ այնժամ նա հառաչանքով խորազգաց
Աչքերն ուղղեց դեպի ինձ այն նայվածքով,
Որով մայրն է նայում որդուն ցնորված.
103 Եվ բացատրեց․ «Էությունները համայն
Իրենց միջև ունեն մի կարգ ներդաշնակ,
Որ տիեզերքն Աստծուն դարձնում է նման։
106 Վեհ էակներն այդ կարգի մեջ ստեղծված
Տեսնում են դրոշմն իմաստության Արարչի,
Որի համար է այն կարգը հաստատված։
109 Այդ կարգի մեջ գոյակները ամենայն
Հակում ունեն ինչ-որ բանի ձգտելու,
Իրենց տարբեր վիճակների համաձայն,
112 Եվ լողում են տիեզերքի մեծ ծովով
Դեպի տարբեր հանգրվաններ՝ խթանված
Իրենց վարող մասնահատուկ բնազդով։
115 Դա է տանում հուրը դեպի գունդը վառ,
Դա է վարում անբանական կենդանուն,
Դա է պահում երկրի զանգվածը ստվար։
118 Սակայն անբան գոյակները չեն միայն,
Որ ձգտում են դեպի որոշ նպատակ,
Այլև նրանք, որ ունեն միտք բանական։
121 Այս բոլորի տնօրինողն իմաստուն
Իր լույսով է օծում երկինքը վերին,
Որի մեջ է շրջում երկինքն արագուն։
124 Եվ հենց այնտեղ, ինչպես վերջին կայանին,
Մեզ տանում է ուժն այն լարի, որ ամեն
Գոյացություն ուղղում է իր վախճանին։
127 Սակայն ինչպես արվեստի գործն իր ձևով
Հղացվածից մերթ տարբեր է դուրս գալիս,
Նյութի հետ հաշտ չընթանալու պատճաոով,
130 Այսպես էակն իր բնական ընթացքից
Մերթ շեղվում է, իր այն ուժի պատճառով,
Որ կարող է և խոտորվել ճիշտ ճամփից։
133 Ինչպես շանթը մերթ ամպերի խորքերից
Ցած է վիժում, այսպես խոյանքը մարդու
Մերթ ընկնում է, շեղված պատիր հաճույքից։
136 Մի զարմանա բարձրանալովդ արդ վերև,
Այնպես ինչպես չես զարմանա տեսնելով
Մի գետակ, որ սարից իջնում է ներքև։
139 Զարմանալին այն կլիներ քո դեպքում,
Որ դու, անխոչ, գետնին կառչած մնայիր,
Ինչպես եթե բոցը մնար իր տեղում»։
142 Եվ նա նորից երկինք ուղղեց հայացքն իր։
Երգ երկրորդ
O, դուք որ փոքր ու երերուն մակույկով
Մինչև այստեղ հետևել եք իմ նավին,
Որ անցնում է այլ ջրային տարածքով,
4 Վերադարձեք դեպ ափերը ձեզ ծանոթ.
Դուք մի դուրս գաք դեպի բաց ծով, զի գուցե
Կորցնելով ինձ՝ մնաք շվար ու շփոթ։
7 Այստեղ ոչ ոք չի նավարկել տակավին.
Ինձ վարում են Ապոլլոնն ու Միներվան,
Մուսաներն էլ ցույց են տալիս ինձ ուղին։
10 Իսկ դուք քչերդ, որ մտքերը ձեր հլու
Բարձրացրել եք դեպի հացն այն սրբազան,
Որ ատամ են աոանց հագարդ զգալու,
13 Քաջ կարող եք այս խոր ծովով նավարկել,
Հետևելով միշտ իմ նավի հետքերին,
Քանի ջրի մակերեսը չի հարթվել։
16 Հերոսներն այն, որ Կոլխիդա գնացին,
Զարմանալու այնքան պատճաո չունեցան,
Երբ երկրագործ դարձած տեսան Ցասոնին։
19 Արքայության ծարավն անհագ ու անմար
Մեզ տանում էր այնպես թափով դեպի վեր,
Ինչպիսի թափ ունի երկինքը կամար։
22 Բեատրիչեն նայում էր վեր, ես՝ նրան։
Լայնալիճից արձակված նետը երբեք
Այնքան փութով չի հասնի դեպ իր նշանն,
25 Որքան փութով ժամանեցի ես մի վայր,
Որ գրավեց իմ ուշն ու միտքը համակ։
Տիրուհիս, որ կարդում էր միտքն իմ շվար,
28 Դարձավ դեպ ինձ և ցնծագին բարբառեց.
«Երախտագետ սրտով ուղղվիր առ Աստված,
Որ առաջին երկնագունդը մեզ հասցրեց»։
31 Ինձ թվաց, որ մեզ պարուրեց մի ամպ անդ՝
Ստվարախիտ, ամուր, ողորկ ու շողուն,
Ինչպես լույսից պսպղացող ադամանդ։
34 Կուռ մարմինը ընդունեց մեզ՝ երկուսիս,
Ինչպես ջուրը, միշտ մնալով անբաժան,
Ընդունում է իր մեջ ճաճանչի լույսի։
37 Եթե մարմնով էի—և այդ դեպքում մեզ
Հասկանալի չէ, թե ինչպես կարող են
Երկու մարմին ներթափանցել իրար մեջ—
40 Դա ավելի պետք է վառեր տենչը մեր
Տեսնելու այն էությունը, որի մեջ
Զուգորդված են բնությունները տարբեր։
43 Անդ կտեսնենք այն խորհուրդները խորին,
Որ անքնին ընդունում ենք հավատով,
Այնպես ինչպես ճշմարտությունն առաջին։
46 Ես ասացի. «Ո՛վ տիրուհի սրտակից,
Ես խորապես շնորհակալ եմ նրան,
Ով ինձ հանեց մահկանացու աշխարհից։
49 Բայց ասացեք՝ ի՞նչ են բծերն այս մարմնի,
Որոնք երկրում մարդկանց առիթ են տվել
Առասպելներ հյուսելու շուրջ Կայենի»։
52 Եվ նա ասաց թեթևակի ժպիտով.
«Եթե մարդիկ սխալվում են մի հարցում,
Որ, չի լուծվում զգայության միջոցով,
55 Դու պետք չէ որ,շատ զարմանաս դրանից,
Զի մեր միտքը շատ չի կարող թևածել,
Ընթանալով զգայությանց ետևից։
58 Իսկ դու ինքըդ ի՞նչ ես կարծում»։ Ես նրան,
«Այստեղ լուսնի տարբեր տեսքերը, ըստ իս,
Հետևանք են նյութի տարբեր խտության»։
61 «Կարծիքդ,— ասաց,— սխալ է և ընդունայն.
Դա կտեսնես, երբ ուշ դարձնես փաստարկիս,
Որով հիմա ես կաշխատեմ հերքել այն։
64 Վառ երկինքը լի է բազում աստղերով,
Որոնք իրենց լույսի չափի համեմատ
Երևում են մարդկանց տպրբեր տեսքերով։
67 Թե դա լիներ նոսրի, խիտի պատճառով,
Բոլորի մեջ մի հատկություն կլիներ,
Բաշխված նվազ կամ առավել չափերով։
70 Այլատեսակ հատկություններն արդյունք են
Այլ էական պատճառների, իսկ սրանք,
Բացի մեկից, քո կարծիքով դեր չունեն։
73 Եթե նոսրը պատճառ լինէր բծերի,
Որ տեսնում ես, այս լուսինը կլիներ
Կամ նոսրացած բաղակցության նյութերի,
76 Եվ կամ, ինչպես մի մարմնի մեջ կա պարարտ
Ու նիհար մաս, այսպես և այս լուսնի մեջ
Կլինեին տարբեր շերտեր բարդ ի բարդ։
79 Նախորդ դեպքում կպարզըվեր հարցը այդ,
Երբ արևի խավար լիներ, վասնզի
Կթափանցեր լույսը նյութով այդ անգայտ։
82 Գա չէ. ապա տեսնենք վարկածը երկրորդ.
Եվ եթե ես դա էլ հերքել կարենամ,
Քո կարծիքը կհամարվի ավելորդ։
85 Եթե նոսրը ամեն տեղ չի տարածվում,
Կա ուրեմըն սահման նոսրի ու խիտի,
Ուրկից այն կողմ էլ լույսը չի թափանցում,
88 Այլ այնտեղից ետ է դառնում ուղղաբար,
Այնպես ինչպես պատկերը ետ է դառնում
Այն ապակուց, որի ետևն է կապար։
91 Բայց կառարկես՝ երբ խիտ խավը լինի խոր,
Լույսն ավելի մութ կերևա, քան այլուր,
Կանդրադառնա քանզի տեղից հեռավոր։
94 Այս կասկածից կարող է փորձը միայն
Ազատել քեզ, եթե նրան դու դիմես,
Որ աղբյուրն է ձեր գիտությանց ամենայն։
97 Վերցրու երեք հայելի և նրանցից
Երկուսը մոտ, իսկ երրորդը հեռու դիր,
Այնպես որ սա քեզ երևա մեջտեղից։
100 Քո թիկունքում զետեղիր լույս մի ուժգին,
Որ ցոլանա հայելիքում այն երեք
Եվ նրանց ցոլքն անդրադառնա քո դեմքին։
103 Հեռավորը թեև լույսի քանակով
Հավասար չէ մյուս երկուսին, բայց նրանք
Հավասար են իրենց լույսի որակով։
106 Արդ ինչպես ջերմ ճաճանչների շողյունից
Ձյան գոյանյութն ազատվում է քիչ առ քիչ
Ե՛վ իր նախկին սառնությունից, և՛ գույնից,
109 Այսպես ես քեզ, թոթափելով սխալից,
Պիտի լույսով մի ողողեմ այնպես վառ,
Որ քո աչքին փայլատակի շողալից։
112 Աստվածության անշարժանան երկնի տակ
Պտտվում է մի մեծ մարմին երկնային,
Որի ուժն է կրում ամեն մի գոյակ։
115 Հաջորդ երկինքն, ուր կան աստղեր այնքան շատ,
Հաղորդում է ուժն այդ տարբեր գոյերին,
Որ իր մեջ են և իրենից տարանջատ։
118 Մյուս երկինքներն եղանակով բնազանց
Այդ ուժերը տնօրինում են այնպես,
Որ գործադրեն ազդեցությունը յուրյանց։
121 Այսպես մեկը մյուսին են հաջորդում
Տիեզերքի օրգաններն այս և բարձրից
Առած ուժը ստորինին հաղորդում։
124 Արդ հետևիր, թե ինչպես եմ գնում ես
Քո ցանկացած ճշմարտությունը դեպի,
Որին հետո ինքըդ անձամբ կհասնես։
127 Շարժումը և ուժը երկնի գնդերի
Ձեռքի գործն է շարժիչների երանյալ,
Ինչպես դարբնած իրը դարբնի ձեռքերի։
130 Երկինքն այն, որ ունի աստղեր մշտավառ,
Ընդունում է իր մեջ դրոշմը ոգու
Եվ շարժվում է նրա ուժով մշտավար։
133 Ինչպես հոգին ձեր մարմնի մեջ մարդկային
Տարածվում է անդամների մեջ տարբեր,
Ըստ այլազան կարողությանց յուրային,
136 Այսպես ոգին աստղերի մեջ բազմազան
Տարածում է իր այդ ուժը բարերար,
Պահելով իր միասնությունն անբաժան։
139 Ինչպես հոգին ձեր մարմնի հետ մարդկային
Միաձույլ է, այսպես ուժը այդ ոգու
Միաձույլ է այդ մարմնի հետ երկնային։
142 Ունենալով հարազվարթ բնություն,
Ձուլված ուժը մարմնի միջով է շողում,
Ինչպես խինդը աչքի միջով վառվռուն։
145 Այդ ուժից են տարբեր լույսերը ծագում,
Ոչ թե մարմնի խտությունից այս կամ այն.
Պատճառն այդ է, որը առաջ է բերում
148 Մութն ու պայծառն, իր ներգործման համաձայն»։
Երգ երրորդ
Արևն այն, որ ջերմացրել էր ինձ սիրով,
Քաղցըր դեմքը ճշմարտության գեղեցիկ
Ինձ ցուցադրեց որոշակի փաստերով.
4 Եվ ցույց տալու համար, որ ես հասկացել,
Համոզվել եմ, գլուխըս ըստ պատշաճի
Վեր բարձրացրի, որ կարենամ զեկուցել։
7 Սակայն հանկարծ ես տեսա մի երևույթ,
Որով այնպես ուշս ու միտըս կլանվեց,
Որ մոռացա իմ ասելիքը ընդփույթ։
10 Ինչպես վճիտ, ականակիտ, հանդարտիկ
Ջրերի մեջ, ուր հատակն է երևում,
Կամ ինչպես ջինջ ապակու մեջ թափանցիկ
13 Մենք տեսնում ենք մեր պատկերը այնքան թույլ,
Որքան ողորկ մարգարիտն է երևամ
Ճակտի վրա սպիտակ ա աննշույլ,—
16 Այսպես տեսա դեմքեը՝ պատրաստ խոսելու.
Եվ ունեցա ներհակ պատրանքը նրա,
Ով սեր ծնեց ջրի միջև և մարդու։
19 Հենց որ նրանց, նկատեցի թուլորեն,
Կարծեցի թե դիմացոլքեր են դրանք,
Եվ շուռ եկա տեսնելու թե ովքեր են։
22 Բայց հայտնապես չտեսնելով ես ոչէնչ,
Նորից հայացքս իմ տիրուհուն ուղղեցի,
Որ ժպտում էր ինձ աչքերով վառ ու ջինջ։
25 «Մի զարմանար, որ ես ժպտում եմ քո այդ
Տղայական մտքի վրա,— ասաց նա.—
Չհենվելով ճշմարտությանը անգայթ,
28 Դու տարվել ես ցնորական մտքերով.
Քո տեսածներն էակներ են իրական,
Եվ այստեղ են ուխտի խախտման պատճառով։
31 Խոսիր, լսիր և հավատ դու նրանց։
Ճշմարտության լույսը, որով ապրում են,
Թույլ չի տա, ոը նրանք լինեն պարտազանց»։
34 Ես դիմեցի այնժամ մեկին, որ կարծես
Մեծ ցանկություն ուներ ինձ հետ խոսելու,
Եվ ասացի անձկակարոտ անձի պես.
37 «Ազնիվ հոգի, որ խորապես զգում ես
Հավերժ կյանքի քաղցրությունները բոլոր,
Որ գիտեն լոկ ճաշակողներն անձնապես,
40 Ես չափազանց գոհ կլինեմ, եթե դու
Անունդ հայտնես և ձեր մասին ինձ խոսես»։
Եվ նա ասաց պատրաստակամ ու ժպտուն.
43 «Արդար, հայցին դուռ չի փակի սերը մեր,
Ինչպես սերը բազումողորմ Արարչի,
Որ պատրաստ է միշտ լսելու խնդրանքներ։
46 Ես աշխարհում կուսական քույր եմ եղած,
Եվ եթե դու լավ նայես ինձ և հիշես,
Ապա, իմ այս գեղեցկության տակ աճած,
49 Կճանաչես Պիկկարդային անպայման.
Երանելյաց այս դասի հետ միասին
Երջանիկ եմ այստեղ՝ գնդում լուսնական։
52 Մեր սրտերը, որոնք այրվում են միայն
Այն սիրով, որ Սուրբ Հոգին է ներշնչում,
Վայելում են ցնծություններ լի ու լայն.
55 Մեր այս կարգը, ուր այնքան ցած է թվում,
Մեզ տրված է պարզապես այն պատճառով,
Որ մեր ուխտը չենք կատարել աշխարհում»։
58 Եվ ես նրան. «Ձեր դեմքերում վեհագին
Աստվածային ինչ-որ մի բան է շողում,
Որ փոխում է ձեր կերպարանքը նախկին,
61 Դրա համպը չհիշեցի քեզ մեկեն.
Բպյց այն, ինչ որ դու ինձ ասում ես հիմա,
Ինձ օգնում է ճանաչելու քեզ արդեն։
64 Դուք, որ այստեղ շատ երջանիկ եք կարծես,
Չէի՞ք ցանկա լինել տաեղում բարձրագույն,
Աստծու գահին մոտ զգալու համար ձեզ»։
67 Նա նախ ժպտաց ընկերների հետ մեկտեղ,
Ապա ասաց խինդով այնքան համակված,
Որ այրվում էր կարծես սիրուց հորդազեղ.
70 «Եղբայր, մեզ լոկ սերն է տալիս գոհացում,
Սերը, որ մեզ մղում է լոկ ցանկալ այն,
Ինչ որ ունենք, և այլ տենչ չի հարուցում։
73 Թե ցանկայինք բարձր տեղում մենք լինել,
Դրանով մեր կամքը շեղված կլիներ
Կամքից նրա, որ այստեղ է մեզ պահել։
76 Դա չի կարող տեղ ունենալ երկնքում,
Եթե հարկ է սիրով ապրել միշտ այստեղ,
Եթե լավ ես սիրո բնույթն հասկանում։
79 Պայմանը մեը երանելի վիճակի
Կամակցելն է աստվածային կամքի հետ,
Նույնացնելով կամքերը մեր ամենքի։
82 Մեր տեղադրումն արքայության մարզերում
Հաճո է մեզ, ինչպես և այն Արքային,
Որի կամքին մեր կամքը չենք հակադրում։
85 Նա է լոկ մեր խաղաղությունն հոգևոր,
Նա է ծովն այն, որին ձգտում են հավետ
Իր ստեղծած արարածները բոլոր»։
88 Ինձ պարզ դարձավ, որ ամեն տեղ երկնքում
Դրախտ է, թեև շնորհները Բարձրյալի
Ամենուրեք նույն չափերով չեն բաշխվում։
91 Բայց ինչպես նա, ով հագեցած մի ճաշով,
Ցանկանում է մի այլ բան էլ ճաշակել,
Իր կերածից շնորհակալ լինելով,
94 Այսպես արի և հասկացրի այնժամ ես,
Իմանալու համար թե ինչ ուխտ էր այն,
Որ չէր հասցրել նա կատարել լիապես։
97 Եվ նա ասաց. «Վերին երկնում է հանգչում
Վեհ կյանքի և արժանիքի տեր մի կին։
Նա, ով նրա նշած տարազն է հագնում,
1ՕՕ Մինչև ի մահ կապրի խաղաղ, անխռով
Փեսայի մոտ, որի համար ամեն ուխտ
Ընդունելի է, երբ արվում է սիրով։
103 Փափագելով այդ կնոջը հետևել,
Վաղ հասակում ես քաշվեցի աշխարհից
Եվ ուխտեցի նրա վանքին նվիրվել։
106 Սակայն մարդիկ չարակամ ու անիրավ
Քաղցըր վանքից ինձ հանեցին բռնությամբ.
Աստված գիտե, թե հետո կյանքս ինչ դարձավ։
109 Իսկ այն մյուս լուսահոգին, որ իմ աջ
Կողմն է կանգնած և որ շողում է մեր այս
Երկնագնդի ամբողջ լույսով քո առաջ,
112 Իմ խոսքերն այս վերագրում է և իրեն.
Նա էլ քույր էր, որից, ինչպես և ինձնից,
Նվիրական քողը խլվեց բռնորեն։
115 Սակայն երբ նա բռնի աշխարհ դուրս բերվեց,
Ի հեճուկըս նրա կամքի և ուխտի,
Այդ սուրբ քողը սրտի խորքում միշտ պահեց։
118 Նա կայսրուհի Կոստանցան է վեհածին,
Որ Սվեվիո երկրորդ հողմից մեծազոր
Ծնեց երրորդն, իշխանավորը վերջին»։
121 Այսպես խոսեց, ապա «Ոդջոյն քեզ, Մարիամ»
Սկսեց երգել ու երգելով չքացավ,
Ինչպես ջրում ինչ-որ մարմին ծանրանդամ։
124 Իմ հայացքով հետևեցի ես նրան,
Ապա, նրա հետքը իսպառ կորցնելով,
Դարձա դեպի իմ մեծ իղձի առարկան,
127 Այսինքըն դեպ Բեատրիչեն իմ անեղծ,
Բայց նա այնպես իմ աչքի մեջ ցոլացավ,
Որ սկզբում տեսողությունս այլայլվեց.
130 Այդ պատճառով իմ հարցումը ուշացավ։
Երգ չորրորդ
Զույգ ճաշերի միջև նույնքան գրգռալից
Մարդ ինքնակամ պիտի սովի մատնվեր,
Դեռ չկերած մեկն ու մեկը նրանցից.
4 Զույգ գայլերի միջև վայրագ, կենազուրկ,
Այսպես դառը կմատնվեր խուճապի,
Կամ թե շունը՝ այծյամների միջև զույգ։
7 Այսպես մղված զույգ հարցերից տանջալի,
Լռում էի, և լռությունս հարկադիր
Ես չեմ գտնում բասրելի կամ գովելի։
19 Լռում էի, բայց իմ հարցերն ավելի
Որոշ էին արտահայտված իմ դեմքին,
Քան եթե ես դրանք խոսքով հայտնեի։
13 Բեատրիչեն, Դանիելի ճիշտ նման,
Որ ամոքեց Ռաբելոնի արքային,
Երբ զայրույթը կուրացըրել էր նրան,
16 Բարբառեց ինձ. «Լավ տեսնում եմ, թե ինչպես
Երկու հարցեր մեզ հուզում են այնքան շատ,
Որ մտովին կաշկանդված ես զգում քեզ։
19 Դու դատում ես. «Եթե կամքըս հաստատ է.
Ապա ինչպե՞ս բռնությունը ուրիշի
Կարող է իմ արժանիքը կրճատել»։
22 Իսկ մյուս հարցը, որ, պահանջում է լուծում,
Դա մեր հոգու վերադարձն է աստղերին,
Ինչպես որ դա Պլատոնն էր ուսուցում։
25 Այս հարցերն են, որոնք, չափով հավասար
Հուզում են քեզ, բայց ես պիտի նախ խոսեմ
Այս հարցի շուրջ, որ ավելի է դժվար։
28 Աստվածության ամենամոտ Սերովբեն,
Մովսեսն, Սամվելն, Հովհաննեսները երկու,
Մինչև անգամ Մարիամն իրենց գահն ունեն
31 Նույն երկնային լուսապայծառ ոլորտում,
Ինչ որ Լուսնի, հոգիները քո տեսած,
Եվ բոլորն էլ հավերժ կյանքով են ապրում։
34 Բոլորն էլ նույն ոլորտում են բոլորշի,
Բայց ապրում են անհամաչափ ցնծությամբ,
Զի նույն չափով չեն զգում շունչն Հավերժի։
37 Սրանք այստեղ երևացին միմիայն
Նրա համար, որ զգալի դառնա քեզ
Նրանց նվազ աստիճանը խնդության։
40 Այսպես պետք է ձեր մտքի հետ բարբառել,
Զի նա միայն զգայության միջոցով
Կընկալի այն, ինչ չի կարող ըմբոնել։
43 Դրա համար Սուրբ Գիրքը ձեր ըմբռնման
Հարմարվում է, վերագրելով Աստուծուն
Ոտներ, ձեոներ, բայց հասկանամ է այլ բան.
46 Եկեղեցին էլ տեսքի տակ մարդկային
Գաբրիելին, Միքայելին է ցուցում,
Եվ այն մյուսին, որ բժշկեց Տուբիային։
49 Ինչ որ Տիմեյն հոգվոց մասին է պնդում,
Այն չէ, ինչ որ երևում է ձեզ այստեղ,
Զի նա իրոք ասում է և հավատում,
52 Որ մեր հոգին վերադառնում է կրկին
Դեպ իր աստղը, ուրկից ցած էր իջել նա
Կենդանություն տալու համար մեր մարմնին։
55 Բայց գուցե մենք նրա խոսքին տալիս ենք
Տարբեր իմաստ, քան ուզում է նա ասել,
Ուստի պետք չէ դրա վրա ծիծաղենք։
58 Թե ուզում է նա ասել, որ ամենայն
Ազդեցության այս աստղերից է գալիս,
Ապա ճիշտ է որոշ չափով խոսքը այն։
61 Բայց այս միտքը մոլորության հանգեցրեց
Ողջ աշխարհին, որը հասավ մինչ այնտեղ,
Որ նրանց Զևս, Մերկուր ու Մարս անվանեց։
64 Իսկ մյուս հարցը, որ քեզ հուզում է նույնպես,
Նվազ կնճռոտ և նվազ է փորձանքոտ
Եվ չի կարող ճիշտ հավատից շեղել քեզ։
67 Եթե երբեմն արդարությունը երկնի
Մարդկանց աչքին անարդար է երեում,
Պետք չէ որ դա ձեր հավատը թուլացնի։
70 Բայց քանի որ ճշմարտության մեջ այս խոր
Մարդկային միտքն ի զորու է թափանցել,
Քո փափագին ես գոհացում կտամ նոր։
73 Եթե թեկուզ բռնադատյալն իր կամքով
Բռնադատչի բռնությանը չի օգնել,
Հոգիներն այս չեն չքմեղվի դրանով։
76 Քանզի կամքը չի շիջանի բռնությամբ,
Այլ բոցի պես կպայքարի աննկուն,
Եթե փորձեն նրան ընկճել ուժգնությամբ։
79 Իսկ եթե նա զիջում անի շատ թե քիչ,
Կօգնի ուժին, այսպես արին և սրանք,
Չդառնալով նորից վանքի բնակիչ։
82 Եթե նրանց կամքը լիներ անսասան,
Ինչպես կամքն այն, որով Լավրենտն ու Մուկիոն
Հերոսաբար հրակիզման դիմացան,
85 Նրանց պիտի վերադարձներ դեպի վանք,
Ուրկից նրանք հանված էին բռնությամբ.
Բայց հազվագյուտ է այդպիսի տոկուն կամք։
88 Այս խոսքերիս եթե դա լավ դրիր ուշ,
Կսպառվի և քո այդ հարցը, որ հետո
Քեզ կարող էր մտատանջել նորից հույժ։
91 Սակայն հիմա ծագեց ուրիշ հարց մի բարդ,
Որի միջից դարս չես կարող գալ անձամբ.
Դու քո միտքը կհոգնեցնես տարապարտ։
94 Ես ասացի որպես ստույգ բան ու ճիշտ,
Որ չի կարող ստել հոգին երանյալ,
Երբ Առաջին ճշմարտության մոտ է միշտ։
97 Եվ ապա դա Պիկկարդայից իմացար,
— Եվ նա կարծես հակասում է ինձ այստեղ—
Որ Կոստանցան քողի սերը պահեց վառ։
100 Եղբայր, գիտես, շատ հաճախ է պատահել,
Որ խույս տալու համար ինչ-որ վտանգից,
Մարդ անում է այն, ինչ անել չէր վայել։
103 Այսպես Ալկմեն ակնածելու համար հոր,
Սպանեց իր հարազատ մոր, և անսաստ
Չլինելու համար դարձավ հանցավոր։
106 Այստեղ, ինչպես ինքըդ կարող ես դատել,
Բռնությունը միացած է կամքի հետ
Եվ հանցանքը անկարելի է ներել։
109 Ըստ էության կամքը դեմ է բռնության,
Բայց զիջում է, քանզի եթե դիմադրի,
Կմատնվի ավելի մեծ փորձության։
112 Արդ Պիկկարդան երբոր այնպես է խոսում,
Բացարձակ կամքն է հասկանում, մինչդեռ ես
Պայմանականն, ուստի մենք չենք հակասում»։
115 Այսպես եղավ հոսանքը սարբ առվակի,
Որ բխում էր ճշմարտության Ակունքից.
Եվ հագեցավ իմ ծարավը կրկնակի։
118 «Ո՛վ սիրեցյալ, աստվածային դու տիկին,—
Ասացի ես,— ձեր խոսքերը հորդաբուխ
Ողողում ու ջերմացնում են իմ հոգին։
121 Ես չեմ կարող ձեզ հատուցել արժանին
Ինձ մատուցած ծառայության փոխարեն.
Իմ տեղ Տերը թող հատուցի ձեզ բարին։
124 Տեսնում եմ, որ մեր միտքը չի հագենա,
Եթե լույսին ճշմարտության չհասնի,
Որից բացի արիշ ստույգ բան չկա։
127 Իսկ երբ հասնի՝ կխաղաղվի միտքը մեր
Նրա ծոցում, ինչպես գազանն իր որջում,
Թե ոչ ամեն ձգտում իզուր կլիներ։
130 Ճշմարտության այդ ձգտումից է ծլում,
Ինչպես բողբոջ, տարակույսը թեզնավոր,
Որ մեզ քիչ-քիչ դեպի բարձունքն է ձգում։
133 Այս բոլորն ինձ թույլ են տալիս, ո՛վ տիկին,
Ձեզ հարգանքով հարցընելու մի այլ բան,
Որ ինձ համար դեռ մութ է ու անմեկին։
136 Ես ուզում եմ գիտնալ, թե ուխտն անկատար
Կարելի՞ է փոխարինել այլ բանով,
Որ ձեր կշռի համար թեթև դուրս չգար»։
139 Բեատրիչեն դեպ ինձ նայեց այնպիսի
Աստվածային ու սիրավառ աչքերով,
Որ շլացած իմ աչքերը հակեցի,
142 Տեսողությունս համարյա թե կորցնելով։
Երգ հինգերորդ
«Երբ շողում եմ գեղուն սիրո հրայրքով,
Ավելի քան պատկերացվում է երկրում,
Եվ քեզ այդպես շլացնում եմ իմ տեսքով,
4 Մի զարմանար, զի դա առաջ է գալիս
Իմ բերկրանքից, որը ինչքան աճում է,
Այնքան դեմքիս պայծառություն է տալիս։
7 Տեսնում եմ, թե ինչպես արդեն քո մտքում
Ցոլանում է ճշմարտության Լույսն հավերժ,
Որի տեսքն իսկ մեր մեջ սեր է բորբոքում։
10 Եթե մարդկանց հրապուրում է այլ բան,
Դա լոկ Նրա նմանությանն է պատիր,
Որ թվում է մարդուն բարիք իսկական։
13 Դա ուզում ես գիտնալ, թե ուխտը խախտված
Կարելի՞ է փոխարինել այլ բանով,
Որով հոգին լինի հոգսից ազատված»։
16 Բեատրիչեն այս երգն այսպես սկսեց,
Այնուհետև առանց դադար առնելու
Իր սրբազան միտքը այսպես ինձ պարզեց.
19 «Մեծ պարգևը, որ Արարիչն էակին
Ստեղծելով՝ բաշխեց նրան բարությամբ,
Եվ որ նրա համար գանձ է թանկագին,
22 Դա ինքնիշխան ազատությանն է կամքի,
Որով օժտված ե օժտվում են ի ծնե
Իմացական էակները հատկակի։
26 Այստեղից էլ քեզ կլինի պարզըված
Մեծ արժեքը ուխտի, եթե, իհարկե,
Մարդու ուխտին հավանություն տա Աստված։
28 Զի երբ Աստված և մարդ դաշինք են կնքում,
Զոհվում է այս թանկագին գանձն իմ ասած,
Եվ այդ բանը հոժար կամքով է արվում։
31 Ուրեմն ուխտին փոխարինող էլ ի՞նչ կա.
Ուրիշ բտնով փոխարինել կամ փոխել,
Դա ուզել է, որ վատից լավ բան դուրս գա։
34 Արդ հիմնական հարցը արդեն պարզ է քեզ.
Բայց զի բանը եկեղեցին է վճռում
Որ ասածիս հակասում է աստ կարծես,
37 Հարկ է, որ դու սեղանին քիչ էլ նստես,
Վասնզի այն չոր պատառը, որ կերար,
Օգնություն է դեռ պահանջում, որ մարսես։
40 Արդ միտքըդ բաց իմ խոսքերին հայտնելիք,
Եվ միշտ հիշիր, քանզի մի բան իմանալ
Ու մոռանալ՝ չի տա ոչ մի գիտելիք։
43 Ուխտի համար հարկավոր է երկու բան.
Մեկը զոհի համար դաշինքն է կնքած,
Մյուսը՝ զոհի հիմքը կազմող առարկան։
46 Առաջինը ամենևին չի խախտվում,
Այլ պահվում է, և այդ մասին պարզորոշ
Բացատրություն արդեն տրվեց վերևում։
49 Հրեից մոտ զոհը հարկ էր կենսական,
Թեպետ նրանք ինչպես գիտես, երբեմըն
Փոխում էին իրենց զոհի առարկան։
52 Իսկ երկրորդը, որ առարկան է զոհի,
Կարող է և մեղքի պատճառ չլինել,
Եթե ուրիշ առարկայի հետ փոխվի։
65 Սակայն ոչ ոք թող իր կամքով սեփական
Չփոփոխի ստանձնած պարտքը առանց
Թույլտվության եկեղեցու սրբազան։
68 Փոփոխությանն անմիտ բան է համարվում,
Եթե զոհի հին առարկան նորի մեջ
Չի ընդգրկվում, ինչպես չորսը վեց թվամ։
61 Բայց երբ զոհի նյութը ծանր է արժեքով
Եվ չունի իր զուգակշիռն համարժեք,
Այն չի կարող փոխարինվել այլ բանով։
64 Թող ուխտի հետ մարդիկ թեթև չվարվեն.
Հավատարիմ եղեք, բայց ոչ անխոհեմ,
Ինչպես եղավ իր ուխտի մեջ Եփթայեն։
67 Լավ կլիներ, որ նա ասեր՝ «վատ արի»,
Քան վատւսգայնն աներ ախտը պահելով.
Այսպես անմիտ եղավ ավագն հույների,
70 Որի համար Իփիգենիան զոհ դարձավ,
Եվ ամեն ոք շատ ափսոսաց ու ողբաց,
Երբ այդպիսի զոհի մասին իմացավ։
73 Ո՛վ քրիստոնյայք, եղեք ուխտի մեջ զգույշ.
Ամեն հովից փետուրի պես մի թռչեք.
Մի կարծեք, թե ձեզ կլվա ամեն գուշ։
76 Դուք Հին ու նոր Կտակարանը անեք,
Եվ հովիվն է եկեղեցու ձեզ վարում.
Այսքանը ձեզ բավական է, որ փրկվեք։
79 Եթե կիրքը ձեզ թելադրի ուրիշ բան,
Դուք մարդ եղեք, ոչ թե անմիտ ոչխարներ,
Որ ձեր վրա հրեաները չխնդան։
82 Դուք մի վարվեք մատղաշ գառան պես շամբուշ,
Որ թողնելով իր մոր կաթը խոլաբար
Ցատկրտում է ու խաղ անում անզգույշ»։
85 Բեատրիչեն այսպես ճառեց ճիշտ ու ճիշտ,
Ապա դարձավ լի ըղձանքով դեպ այն կողմ,
Ուր աշխարհը ավելի է պայծսա. միշտ։
88 Նրա լռելն ա փայլելը ավելի
Կարկամեցրին մի պահ իմ միտքը անհագ,
Որ նորանոր հարցեր ուներ լուծելի։
91 Եվ ինչպես նետն իր նշանին է զարկում,
Երբ դեռ լարը թրթռամ է աղեղի,
Այսպես և մենք ընկանք երկրորդ երկնքում։
94 Իմ տիրուհին այնքան բերկրեց ու փայլեց,
Երբ ընդգրկվեց նոր երկնքի ոլորտում,
Որ երկնքի պայծառությունն էլ աճեց։
97 Եթե աստղն այն պայծառացավ առավել,
Ինչ եղա ես, որ բնությամբ իմ արդեն
Ամե՛ն կերպով փոփոխական եմ հավետ։
100 Ինչպես ձկներն հանդարտ ու ջինջ ձկնոցում
Մոտենում են շտապ ինչ֊որ մի բանի,
Որ ուտելու համպր հարմար են կարծում,
103 Այսպես անթիվ լուսապայծառ հոգիներ
Գալիս էին մեզ ընդառաջ, ասելով․
«Ահա նա, ով կաճեցնի սերը մեր»։
106 Որքան նրանք գալիս էին դեպի մեզ,
Այնքան խինդով զեղուն էին երևում
Իրենց խորքից ճառագայթող լույսի մեջ։
109 Արդ, ընթերցող, ինքըդ դատիր ու խորհիր,
Թե այս մասին այսքան միայն նշեի,
Ինչքան պիտի դու դա թերի գտնեիր.
112 Եվ զգայիր, թե ես ինչքան անձկագին
Ուզում էի նրանց վիճակն իմանալ,
Երբ որ նրանք երևացին իմ աչքին։
115 «Ո՛վ բպրեծին, որին շնորհն երկնավոր
Թույլ է տվեւ տեսնել գահերն հաղթական,
Դեռ չթողած կյանքի պայքարն երկրավոր,
118 Մենք վառված ենք սիրո լույսով երկնասփյուռ․
Թե ուզում ես տեղեկանալ մեր մասին,
Մեզ հարց տուր և քո փափագը գոհացար»։
121 Այսպես ասաց մեկն ինձ խմբից այն բարի.
Իսկ տիրուհիս ասաց, «Խոսիր համարձակ,
Եվ հավատա նրանց իբրև արդարի»։
124 «Ես տեսնում եմ, թե ինչպես քո սեփական
Լույսի մեջ ես դու պարփակվել և ինչպես
Խինդ ես զեղում քո աչքերիդ արփական։
127 Բայց չգիտեմ, թե, վեհ հոգի, ո՞վ ես դու,
Եվ ինչո՞ւ ես այս գնդի մեջ, որ երկրից
Քողարկված է մի այլ գնդով լուսատու»,—
130 Ասացի ես ուղղված լույսին այն խոսուն,
Այս խոսքերիս վրա իսկույն նա դարձավ
Առաջվանից ավելի վառ ու շողուն։
133 Ինչպես արևն իր արձակած լույսով վառ
Քողարկվում է, երբ ջերմությունը նրա
Կլանել է գոլորշիները ստվար,
136 Այսպես ծածկեց նա իր դեմքը սրբազան
Խնդությունից աճած լույսով անեղծյալ,
Եվ սքողված այսպես՝ տվեց պատասխան
139 Այն կերպով, որ երգում է երգն հետևյալ։
Երգ վեցերորդ
«Երբ Կոստանդինն ուղղեց արծիվն հռոմյան
Ընդդեմ երկնի շարժման, որին հետևեց
Այրն հինավուրց, ում կին դարձավ Լավինիան,
4 Աստծու թռչունն ավելի քան երկու դար
Եվրոպայի ծայրամասում կանգ առավ,
Այն լեռանց մոտ, ուրկից ելավ անվթար։
7 Եվ այնտեղից, հովանու տակ թևերի,
Վարեց աշխարհն ու փոխանցվեց ձեռքից ձեռք,
Մինչև որ նա ընկավ մեջն իմ ձեռքերի։
10 Ես կայսր էի և Հուստինիան եմ կոչվում.
Ես Սուրբ Հոգու ներշնչումով զտեցի
Ինչ որ զուր էր և ավելորդ օրենքում։
13 Սակայն նախքան այդ գործին ձեռք զարկեի,
Ես հավատում էի, որ կա ի Քրիստոս
Մեկ բնություն, և դրանով գոհ էի։
16 Բայց գերագույն հովվապետը Ագապիտ
Իր հոգեշահ քարոզներով ինձ բերեց
Այն հավատին, որ միակն է ճշմարիտ։
19 Ես անսացի նրան, և այդ հավատն արդ
Հասկանում եմ, ինչպես դու ես հասկանում
Ճիշտն ու սխալն ամեն ճառում հակամարտ։
22 Հազիվ թե ես եկեղեցուն հարեցի,
Բարձրյալն Աստված ինձ ներշնչեց ձեռնարկել
Այդ մեծ գործին, որին և ես լծվեցի։
25 Ես զենքերըս Բելիսարիս հանձնեցի.
Եվ երկինքը նրան այնպես աջակցեց,
Որ նշան էր, թե պետք է ես հանգչեի։
28 Իմ պատասխանն այս է հարցիդ առաջին.
Բայց բնույթն իր ինձ ստիպում է այստեղ
Խոսքիս կցել մի հավելված առանձին,
31 Որ իմանաս, թե ինչքան են անիրավ
Նրանք, ովքեր արծվի ընդդեմ են գործում,
Յուրացնելով կամ մերժելով այն դյուրավ։
34 Ինչ սխրանքներ նրան դարձրին հարգարժան.
Առ այդ նախ և առաջ Պալլանտը զոհվեց,
Որպեսզի նա դառնա տեր ու գերիշխան։
37 Գիտես, որ նա երեք դարից ավելի
Ալբում մնաց, մինչև որ հուսկ իր համար
Կռվի ելան երեքն ընդդեմ երեքի։
40 Գիտես, որ նա հերթով տարավ հաղթանակ
Սահմանակից ցեղերի դեմ այլազան,
Հռոմի յոթ արքաների ժամանակ։
43 Գիտես, որ նա մարտեր մղեց հաղթական
Ընդդեմ Բրեննի ու Պյուտոսի թշնամի
Եվ ընդդեմ այլ իշխանների տիրական։
46 Այդ մարտերում Կինտն ու Տորկուատն անվանի,
Դեկյաններն ու Ֆաբյանները ստացան
Այն հռչակը, որ գովքի է արժանի։
49 Նա ջախջախեց հոխորտությունն արաբաց,
Որոնք անցան Հաննիբալի ետևից
Այն Ալպերով ուրկից Պոն է իջնում ցած։
52 Նրա ներքո՝ դեռ հասակում անհանգիստ՝
Սկիպիոնն ու Պոմպեոսը հաղթեցին,
Որից տուժեց ձեր քաղաքը բլրանիստ։
55 Մոտենալով պահն, երբ երկինքը ուզեց
Պայծառացնել աշխարհն համայն իր նման,
Հռոմի կամքով Կեսարն իր ձեռքն այն վերցրեց։
58 Ինչ որ արեց Վարոսից մինչ Հռենոս՝
Իզեր, Լուառ և Սեն գետերը տեսան,
Ինչպես տեսավ Ռոդանոսը հորդահոս։
61 Ինչ որ արեց Ռավեննայից դուրս գալով
Եվ թռչելով Ռուբիկոնից, մի գործ էր,
Որ ո՛չ խոսքով կարտահայտվի, ո՛չ գրչով։
64 Ապա փութով դեպ Իսպանիա սլացավ,
Հուսկ Դուրացցո, և Ֆարսալիան թրատեց
Այնպես ուժգին, որ տաք Նեղոսն զգաց ցավ։
67 Տեսավ Անտանդրն ու Սիմոյիսն իր օրրան,
Ուր հանգչում է հավետ Հեկտորը հերոս,
Հուսկ խոյացավ Պտղոմեի շեշտ վրան։
70 Նա շանթի պես սուրաց ընդդեմ Յուբայի,
Հետո դարձավ թռավ դեպի արևմուտք,
Ուր ձայնն առավ պոմպեական շեփորի։
73 Ինչ որ արեց վեհապետի հետ հաջորդ,
Բրուտոսն ու Կասիոն կասեն Դժոխքում
Եվ Մոդենան ու Պերուջան վշտահորդ։
76 Կլեոպատրան, որ ողբում է դեռ տխուր,
Խուճապահար փախուստ տվեց նրանից
Եվ մի իժից մահ ստացավ դառնալուր։
79 Նա թռչելով հասավ Կարմիր ծովեզրին,
Եվ աշխարհը խաղաղեցրեց այնպես լավ,
Որ ի վերջո փակվեց տաճարն Յանոսի։
82 Բայց այն, ինչ որ արծիվն արեց և ինչ որ
Անելու էր բոլոր իրեն ենթակա
Երկրների համար մոտ ու հեռավոր,
85 Աննշան ու անփառունակ կերևա,
Եթե դիտենք պայծառ մտքով ու սրտով
Այն ինչ արեց երրորդ կայսեր ձեռքում նա.
88 Քանզի այնժամ Արդարությունը Կենդան
Նրա վրա վեհ պարտք դրեց մեղմելու
Խստությունը երկնի արդար բարկության։
91 Արդ ի զարմանս քեզ հայտնում եմ սա միայն.
Նա, որ լուծել էր վրեժը հին մեղքի,
Տիտոսի հետ փութաց պատժել վրեժն այն։
94 Երբ ատամը լանգոբարդյան կծոտեց
Եկեղեցուն, Կառլոս Մեծը՝ արծվային
Թևերի տակ օգնեց նրան ու հաղթեց։
97 Արդ դու դատիր նրանց մասին, որոնց ես
Մեղադրեցի, և նրանց այն թերությանց,
Որ պատճառն են չարիքների հասած ձեզ։
100 Մեկն հանրային դրոշին է հակադրում
Ոսկե շուշանն, իսկ մյուսը՝ զեղծում այն.
Հեշտ չէ ասել, թե ով է շատ թյուր գործում։
103 Թող գիբելլինք այլ դրոշի տակ անեն
Խաղերն իրենց. վատ հետևորդ են նրանք,
Որոնց գործերն արդարության միշտ դեմ են։
106 Թող նոր Կառլոսն այն տապալել չփորձի
Իր գուելֆներով, այլ թող սոսկա ճանկերից,
Որ ճղել են մորթն իսկ հզոր առյուծի:
109 Հաճախ որդիք տուժել են հոր հանցանքով.
Եվ թող ոչ ոք չմտածի, թե Աստված
Զինանշանն իր կփոխի շուշանով։
112 Այս երկինքը ապաստանն է բազմաթիվ
Հոգիների, որ բարեգործ են եղել,
Ձեռք բերելու համար համբավ ու պատիվ:
115 Երբ իղձերը, մոլորվելով, ձգտում են
Միայն դրանց, ապա սլացքը սիրո
Կբարձրանա վերև նվազ ջերմորեն։
118 Սակայն մասամբ մեր խնդությունը անհաս
Նրա մեջ է, որ մեր վարձքը տրվում է
Ըստ արժանյաց, ոչ ավելի, ոչ պակաս։
121 Եվ երկնային Արդարությունը Կենդան
Մաքրում է մեր զգացումները այնպես,
Որ չեն կարող նրանք հակվել չարության։
124 Տարբեր ձայներ երգ են կազմում քաղցրալուր.
Այսպես տարբեր աստիճանները մեր մեջ
Կազմում են մի դաշնակություն ընդհանուր։
127 Այս երկնում է շողում հոգին բարեբախտ
Ռոմեոյի, որի գործը գեղեցիկ
Վարձատրվեց հատուցումով ապերախտ:
130 Բայց պրովանսցիք, որ նրա դեմ գործեցին,
Չխնդացին, զի վերջը վատ է նրանց,
Որ նախանձից բամբասում են ուրիշին։
133 Կոմս Ռայմոնդը ուներ չքնաղ չորս աղջիկ,
Որոնք դարձան թագուհիներ, շնորհիվ
Ռոմեոյի — մի անձ համեստ ու շրջիկ։
136 Կոմսը դրդված խոսքերից չար, բանսարկու,
Իր հաշիվը պահանջեց այն արդարից,
Որ տասի տեղ վերադարձրեց տասներկու։
139 Եվ նա մեկնեց ծեր ու թշվառ վիճակում.
Եթե աշխարհն իմանար սիրտը նրա,
Որ իր հացը մուրալով էր վաստակում,
142 Կդարձեր նրան գովքի առարկա»։
Երգ երեսուներեքերորդ
«Ո՛վ մայր կուսան և դուստըր քո զավակի,
Խոնարհ ու վեհ քան ամենայն արարած,
Սահմանանիշ հավերժական խորհուրդի։
4 Դու մարդկային մեր բնությանը այնքան
Ազնվացրիր, որ ստեղծիչը նրա
Դարձավ նրա ստեղծյալը սոսկական։
7 Քո արգանդում սերը նորից բորբոքվեց,
Որի հրով խաղաղության մեջ հավերժ
Դրախտային այս վարդն այսպես բողբոջեց։
10 Աստ մեզ համար բոցավառ ջահ ես սիրո,
Իսկ աշխարհում, մահկանացու մարդկանց մեջ,
Դու անսպառ ու ջինջ աղբյուր ես հուսո։
13 Ո՛վ Տիրամայր, այնքան մեծ ես ու բարի,
Որ առանց քեզ շնորհ հայցել՝ կլիներ
Ինչպես թռչել ուզել աոանց թևերի։
16 Դա ոչ միայն քո բարությամբ օգնում ես
Քեզ դիմողին, այլ շատ հաճախ ինքնակամ
Գոհացնում ես կարոտյալի հայցը հեզ։
10 Դու գթություն, ողորմության ես համակ,
Դու վեհանձն ես, և քո մեջ է խտացած
Էակների բարությանը բովանդակ։
22 Այս մարդը, որ տիեզերքի հատակից
Մինչև այստեղ տեսավ վիճակը մեկ մեկ
Հոգիների, որ հեռացել են կյանքից,
25 Պաղատում է քեզնից այնքան զորություն,
Որ կարենա բարձրանալ այն տեսության,
Որի մեջ է երանությանն ավարտուն։
28 Այդ տեսությամբ ես չեմ այրվել դեռ այնպես,
Ինչպես հիմա նրա համար եմ այրվում.
Արդ աղոթքըս վերընծայում եմ ես քեզ,
31 Որպեսզի նա քո օգնությամբ ազատվի
Ամեն մուժից ու մշուշից երկրային
Եվ Գերագույն Բարիքն իրեն հայտնվի։
34 Ո՛վ թագուհի, աղաչում եմ քեզ դարձյալ,
Որ անարատ պահես տենչերը նրա,
Տեսիլքներից հետո այնքան վերացյալ։
37 Հսկիր նրա մղումներին մարդկային.
Տես, ձեռնամած միանում են աղոթքիս
Բեատրիչեն ու մյուս սրբերն երկնային»։
40 Աղոթողին հառած աչքերն հիախանդ՝
Աստվածարյալ Տիրամայրը ցույց տվեց
Իր գոհությունն այդ աղոթքից ջերմեռանդ։
43 Ապա ուղղվեց դեպի Լույսը մշտավառ,
Ուր ոչ մի միտք չի թափանցի այնքան խոր,
Որքան նրա միտքը վճիտ ու պայծառ։
46 Ես, որ հասել էի բոլոր իղձերիս
Կատարածին, շատ բնական կլիներ,
Որ զգայի իմ մեջ լրումն հրայրքիս։
49 Բեռնարդն այնժամ առաջարկեց ինձ ժպտով,
Որ նայեի վերև, սակայն ես արդեն
Նրա ուզածն արել էի իմ կամքով։
52 Իմ հայացքը դառնալով ջինջ ու վճիտ,
Հետզհետե ավելի խոր թափանցեց
Ճաճանչի մեջ միակ Լույսի ճշմարիտ։
55 Այստեղ տեսածս անկարող եմ պատկերել.
Զի մեր լեզուն, այդ տեսիլքին հանդիման,
Կարող է լոկ պապանձվել ու կարկամել։
58 Ինչպես նա, ով քնում երազ է տեսնում
Եվ, զարթնելով, մտաբերում է միայն
Այն հուզումը, որ ապրել է երազում,
61 Այսպես և ես, քանզի տեսիլքն իմ մտքի
Անհետացավ, թեպետև իմ սրտի մեջ
Դեռ ծորում է քաղցրությանը տեսիլքի։
64 Այսպես ձյունն է հալվում շողքից արևի.
Այսպես հողմից ցրվում էին Սիբիլյան
Պատգամները՝ գրված վրան տերևի։
67 Ո՛վ վերին Լույս, անմատչելի մեր մտքին,
Քո պատկերից, որ ե՛րևաց ինձ այնժամ,
Գեթ ցույց տուր ինձ չնչին մասնիկ մի կրկին,
70 Եվ լեզվիս տուր այնպիսի ուժ գերակա,
Որ կարենամ ես ավանդել քո հուրքից
Գոնե մի կայծ սերունդներին ապագա.
73 Թե կարենամ մի բան հիշել տեսիլքից
Եվ որոշ բան այս տողերում հնչեցնել,
Մարդիկ մի բան կհասկանան քո փաոքից։
76 Թե հայացքս հառեր նրա ցոլքին վառ,
Ապա նրա շողյունների սուր ցայտքից
Ես շլացած կմնայի անպատճսւո։
79 Այսուհանդերձ հանդգնեցիր այդ պահուն
Երկար տոկալ նրա տեսքին, մինչև որ
Ձուլվեց հայացքս իր էության հետ անհուն։
82 Ո՛վ հորդ շնորհ, որ ինձ դարձրիր ընդունակ
Թափանցելու Հավերժ Լույսի մեջ այնքան,
Որ սպաովեց տեսության ուժն իմ համակ։
85 Տեսա Նրա խորության մեջ ընդգրկված
Ու սիրային կապով զոդված այն, ինչ որ
Տիեզերքում երևում է մասնատված.
88 Գոյեր, ձևեր և կապն իրենց միության,
Բոլորն այնպես առընչված են իրար հետ,
Որ ասածըս լոկ նշույլն է իսկության։
91 Կարծես տեսա այդ միությունն ընդհանուր,
Ըստ որում ես, այս ասելով, զգում եմ
Մի ցնծություն անպարագիր ու անլուր։
94 Մեկ րոպեում ես զարմացա ավելի,
Քան Նեպտունը քսան և հինգ դար առաջ,
Երբ բաց ծովում տեսավ ստվերն Արգոյի։
97 Այսպես միտքըս, զմայլանքից կարկամած,
Ուշի֊ուշով ու սևեռուն նայում էր
Եվ տոգորվում պաշտամունքով երկյուղած։
100 Այդ վառ Լույսից հոգին դառնում է այնպես,
Որ այլ բանի համար խզվել նրանից,
Անկարելի բան կլիներ իրապես։
103 Զի Բարին, որ նպատակն է բոլորի,
Նրա մեջ է, և այն, ինչ որ նրա մեջ
Անթերի է, նրանից դուրս է թերի։
106 Այսուհետև լինելու է իմ լեզուն
Ավելի թույլ իմ տեսածը պատմելու,
Քան թե լեզուն երեխայի կաթնասուն։
109 Ոչ վասնզի այդ Լույսի մեջ կենսավետ
Կային պես-պես, հարափոփոխ վիճակներ,
— Նա այնպես է, ինչպես եգել է հավետ—
112 Այլ զի աչքըս, թափանցելով նրա մեջ,
Ի զորու չէր միությանը տեսնելու
Իր այլազան ցոլացությանց մեջ անշեջ։
115 Այն վեհ Լույսի էության մեջ խոր ու ջինջ
Երևացին երեք ծիրեր իմ աչքին,
Երեք գույնի և միևնույն չափի ճիշտ։
118 Մեկը մյուսի, ինչպես Իրիսն Իրիսի,
Ցոլացումն էր, իսկ երկրորդն էր հրի պես,
Եվ հավասար արգասիքն էր երկուսի։
121 Օ՛, խոսքն ինչքա՜ն սակավազոր է մտքից,
Իսկ իմ միտքը իմ տեսիլքի հանդիման
Այնքան թույլ է, որ չի բավի ասել «քիչ»։
124 Օ՛, ինքնաբուխ ու ինքնագո Հավերժ Լույս,
Դու ես աղբյուրն իմացության ամենայն,
Դու ես միայն ներշնչողը սեր ու լույս։
127 Իսկ այն ծիրը, որ ցոլացումն էր քո վառ,
Ինչպես լույսից արտացոլված մի այլ լույս,
Երբ դիտեցի ուշի ուշով ու երկար,
180 Նրա ներսում տեսա պատկերը մարդու,
Ներկայացված մասնահատուկ իր գույնով,
Եվ հառեցի առ այն հայացքն իմ հատու։
133 Ինչպես ճիգ է երկրաչափը գործ դնում
Շրջանակը չափելու և, ճգնելով,
Չափերի մեջ հարակցություն չի գտնում,
136 Այսպես եղա հանդեպ այդ նոր տեսիլքին.
Իզուր էի ջանում գտնել, թե ինչպես
Մարդու պատկերն հարաբերում էր ծիրին.
139 Թևերս անզոր էին նման թռիչքի.
Բայց իմ մտքում փայլատակեց մի նոր լույս
Եվ ինչ պարզեց խորհուրդը այդ տեսիլքի։
142 Այստեղ կասեց իմ զմայլանքն հոգեթով.
Բայց արդեն իմ սիրտն ու կամքը վարում էր
Անվի նման դաշնաթավալ կշռույթով,
145 Սերն՝ որ շարժում է արևն ու այլ աստղեր։
