― Է՛հ, ինչ արած, ― ասաց Օստապը բարձրաձայն։ ― Այդ շանսերով բռնել կարելի է։ Խաղում եմ ինը մեկի դիմաց։ Նիստը շարունակվում է։ Լսո՞ւմ եք։ Դո՛ւք։ Երդվյալ ատենակալ։
==Մարդակեր Էլլոչկան==
Հետազոտողների հաշվարկումներով Վիլյամ Շեքսպիրի բառարանը բաղկացած է 12000 բառից։ Մարդակեր «Մումբո֊Յումբո ցեղի նեգրի բառապաշարը կազմում է 300 բառ։
Էլոչկա Շչուկինան հեշտ ու հանգիստ յոլա է գնում երեսուն բառով։
Ահա այն բառերը, ֆրազներն ու ձայնարկությունները, որ նա բծախնդրորեն ընտրել է ռուս մեծ, բազմաբառ և հզոր լեզվից․
1.Գյադայություն եք անում։
2. Խո՛֊խո՛։ (Արտահայտում է նայած հանգամանքներին՝ հեգնանք, զարմանք, հիացմունք, ատելություն, ուրախություն, արհամարհանք և գոհունակություն)։
3. Նշանավոր է։
4. Մռայլ։ (Ամեն բանի վերաբերյալ։ Օրինակ․ «մռայլ Պետյան եկավ», «մռայլ եղանակ», «մռայլ դեպք», «մռայլ կատու» և այլն)։
5. Խավար։
6. Սարսափ։ (Սարսափելի։ Օրինակ, բարի ծանոթի հանդիպելիս․ «սարսափելի հանդիպում»)։
7. Ա՛յ տղա։ (Բոլոր ծանոթ տղամարդկանց վերաբերյալ, անկախ տարիքից և հասարակական դիրքից)։
8. Մի սովորեցրեք ինձ ապրել։
9. Ինչպես երեխայի։ (Ես նրան խփում եմ, ինչպես երեխայի» ― թուղթ խաղալիս։ «Ես նրան կտրեցի, ինչպես երեխայի», ― ըստ երևույթին, պատասխանատու վարձակալի հետ խոսելիս)։
10. Լազա՜թ։
11. Հաստ ու սիրուն։ (Գործածվում է որպես անշունչ և շնչավոր առարկաների բնութագիր)։
12. Գնանք կառքով։ (Սսվում է ամուսնուն։)
13. Գնանք տաքսոով։ (Արական սեռի ծանոթներին)։
14. Ձեր մեջքն ամբողջովին սպիտակ է։ (Կատակ)։
15. Դրա՜ն մի տես։
16. Ուլյա։ (Անունների փաղաքշական վերջավորություն։ Օրինակ․ Միշուլյա, Զինուլյա)։
17. Օհո՛։ (Հեգնանք, զարմանք, հիացմունք, ատելություն, ուրախություն, արհամարհանք և գոհունակություն)։
Մնացած շատ չնչին քանակությամբ բառերը ծառայում էին որպես հաղորդիչ օղակ Էլլոչկայի և ունիվերսալ խանութների գործակատարների միջև։
Եթե նայելու լինենք Էլլոչկա Շչուկինայի լուսանկարներին, որ կախված են իր ամուսնու՝ ինժեներ Էռնեստ Պավլովիչ Շչուկինի անկողնի վերևում (մեկը՝ անֆաս, մյուսը՝ պրոֆիլ), ապա դժվար չէ նկատել հաճելի բարձրության ու ցցունության ճակատը, մեծ, խոնավ աչքերը, Մոսկվայի նահանգում ամենահաճելի քթիկը և տուշով նկարած, փոքրիկ խալ ունեցող կզակը։
Էլլոչկայի հասակը շոյում էր տղամարդկանց։ Նա շատ պստլիկ էր և նույնիսկ ամենաքոսոտ տղամարդիկ նրա կողքին մեծ ու զորեղ այրեր էին երևում։
Ինչ վերաբերում է առնաձնահատուկ նշաններին, ապա այդպիսիք չկային։ Էլոչկան դրա կարիքը չէր զգում։ Նա գեղեցիկ էր։
Էլոչկայի համար վիրավորական էին այն երկու հարյուր ռուբլիները, որ ամուսինը ամեն ամիս ստանում էր «Էլեկտրլյուստրա» գործարանում։ Դրանք ոչ մի կերպ չէին օգնում վիթխարի այն պայքարին, որ Էլլոչկան ահա չորս տարի է մղում էր, սկսած այն օրից, երբ գրավեց տնային տնտեսուհու՝ Շչուկինի կնոջ դիրքը։ Պայքարն ընթանում էր ուժերի կատարյալ լարվածությամբ։ Նա կլանում էր բոլոր ռեսուրսները։ Էռնեստ Պավլովիչը իրիկվա աշխատանք էր վերցնում տանը կատարելու, հրաժարվեց սպասավորից, ինքն էր վառում պրիմուսը, աղբը թափում և նույնիսկ կոտլետ էր տապակում։
Բայց այդ ամենը ապարդյուն։ Վտանգավոր թշնամին տարեցտարի գնալով ավելի շատ էր քայքայում տնտեսությունը։ Էլլոչկան չորս տարի առաջ նկատեց, որ ինքը օվկիանոսից դենը ախոյան ունի։ Դժբախտությունը Էլլոչկային այցելեց այն ուրախ երեկոյին, երբ նա չափում էր կրեպդեշինի շատ հաճելի կոֆտան։ Այդ զգեստի մեջ նա գրեթե դիցուհի էր էր երևում։
― Խո՛֊խո՛, ― բացականչեց նա, մարդակերային այդ ճիչի մեջ միավորելով իրեն համակած զարմանալիորեն բարդ զգացմունքները։
Այդ զգացմունքերը պարզեցրած ձևով կարելի էր արտահայտել հետևյալ ֆրազով․ «Տղամարդիկ այսպես ինձ տեսնելով, կհուզվեն։ Նրանք կդողդողան։ Նրանք իմ ետևից կգան մինչև աշխարհի ծայրը, սիրուց կակազելով։ Բայց ես կլինեմ սառը։ Մի՞թե նրանք արժանի են ինձ։ Ես ամենագեղեցիկ կինն եմ։ Երկրագնդում ոչ ոք այսպիսի նրբագեղ կոֆտա չունի»։
Բայց ընդամենը երեսուն բառ կար, և Էլլոչկան նրանցից ընտրեց ամենաարտահայտիչը՝ «խո֊խո»։
Այդ վեհ ժամին նրա մոտ եկավ Ֆիմկա Սոբակը։ Նա իր հետ բերեց հունվարի սառը շունչը և ֆրանսիական մոդաների ժուռնալը։ Էլլոչկան առաջին էջի վրա կանգ առավ։ Շողշողուն լուսանկարը պատկերում էր ամերիկյան միլիարդատեր Վանդերբիլդի դստերը՝ երեկոյան արդուզարդով։ Այնտեղ կային մորթեղեն ու փետուրներ, մետաքս ու մարգարիտ, տարազի արտասովոր թեթևություն և խելքահան անող սանրվածք։ Դա որոշեց ամեն բան։
― Օհո՛, ― ասաց Էլլոչկան ինքն իրեն։
Դա նշանակում էր՝ «կամ ե՛ս, կամ նա՛»։
Մյուս օրվա առավոտը Էլլոչկային գտավ վարսավիրանոցում։ Այստեղ նա կորցրեց հիանալի սև հյուսը և մազերը ներկեց շիկակարմիր գույնով։ Այնուհետև հաջողվեց ևս մի աստիճան բարձրանալ այն սանդուղքով, որը Էլլոչկային մոտեցնում էր շողշողուն դրախտին, որտեղ զբոսնում են միլիարդատերերի աղջկերքը, որոնք տնային տնտեսուհի Շչուկինայի եղունգն անգամ չարժեն։ Բանվարկով գնվեց մշկամորթու դեր կատարող շան մորթի։ Այն գործադրվեց երեկոյան արդուզարդի համար։
Նոր գծագրատախտակ գնելու մասին վաղուց ի վեր երազող միստեր Շչուկինը փոքր֊ինչ տխրեց։
Շնամորթով եզրակարված զգեստը առաջին դիպուկ հարվածը հասցրեց ամբարտավան Վանդերբիլիդիխային։ Հետո գոռոզ ամերիկուհուն իրար ետևից երեք հարված հասցվեց։ Էլլոչկան տնային մուշտակագործ Ֆիմոչկա Սոբակից ձեռք բերեց շինշիլլայի մորթե օձիգ (ռուսական նապաստակ, սպանված Տուլայի նահանգում), երկնագույն մի շլյապա ճարեց արգենտինյան ֆետրից և ամուսնու նոր պիջակից վերակարեց կանացի նորձև ժակետ։ Միլիարդերուհին երերաց, բայց նրան, ինչպես երևում է, փրկեց սիրառատ հայր Վանդերբիլդը։
Մոդաների ժուռնալի հերթական համարն իր մեջ պարունակում էր նզովված ախոյանին՝ չորս ձևով․ 1) Մգագորշ աղվեսներով, 2) ճակատին ադամանդե աստղով, 3) ավիացիոն կոստյումով (բարձրաճիտ կոշիկներ, կանաչ նրբավուն կուրտկա և ձեռնոցներ, որոնց բերանները զարդարված էին միջին մեծության զմրուխտներով) և 4) պարահանդեսի արդուզարդով (թանկարժեք զարդերի հեղեղ և մի քիչ էլ մետաքս)։
Էլլոչկան մոբիլիզացրեց իր ուժերը։ Հայր֊Շչուկինը վարկ վերցրեց փոխօգնության դրամարկղից։ Երեսուն ռուբլուց ավելի չտվեցին նրան։ Ուժերի նոր լարումը արմատապես քայքայեց տնտեսությունը։ Ստիպված էին պայքարել կյանքի բոլոր բնագավառներում։ Վերջերս ստացվել էին միսսի լուսանկարները՝ Ֆլորիդայի իր նոր ապարանքում։ Էլլոչկան ստիպված եղավ նոր կահույք ձեռք բերել։ Աճուրդին նա գնեց երկու փափուկ աթոռ։ (Հաջո՜ղ գնում էր։ Ոչ մի կերպ չէր կարելի բաց թողնել)։ Ամուսնուն չհարցնելով, Էլլոչկան փողը վերցրեց ճաշի գումարներից։ Մինչև ամսի տասնհինգը մնացել էր տասը օր և չորս ռուբլի։
Էլլոչկան շուքով տուն բերեց աթոռները Վարսոնոֆեյան նրբանցքով։ Ամուսինը տանը չէր։ Ասենք, շուտով նա հայտնվեց, պորտֆել֊սնուկն իր հետ քարշ տալով։
― Մռայլ ամուսինս եկավ, ― որոշակի ասաց Էլլոչկան։
Բոլոր խոսքերը նա արտասանում էր որոշակի և բառերը աշխուժորեն դուրս էին պրծնում սիսեռների պես։
― Բարև, Ելենոչկա, իսկ սա ի՞նչ բան է։ Որտեղի՞ց այս աթոռները։
― Խո՛֊խո՛։
― Չէ, իսկապես։
― Լազա՜թ։
― Հա։ Լավ աթոռներ են։
― Նշանավո՜ր։
― Որևէ մեկը նվիրե՞լ է։
― Օհո՛։
― Ինչպե՞ս։ Մի՞թե գնել ես։ Ի՞նչ միջոցներով։ Մի՞թե տնտեսական։ Չէ՛ որ քեզ հազար անգամ ասել եմ․․․
― Էռնեստո՛ւլյա։ Գյադայություն ես անում։
― Բա ո՞նց կարելի է այդպես անել։ Չէ՞ որ մենք ուտելու բան չենք ունենա։
― Դրա՜ն մի տես։
― Բայց դա վրդովեցուցիչ է։ Դու քո միջոցների համեմատ չես ապրում։
― Կատակում եք։
― Այո, այո։ Դուք ապրում եք ձեր միջոցների համեմատ․․․
― Մի՛ սովորեցրեք ինձ ապրել։
― Ոչ, եկ լուրջ խոսենք։ Ես ստանում եմ երկու հարյուր ռուբլի․․․
― Խավա՛ր։
― Կաշառք չեմ վերցնում, փող չեմ գողանում և այն կեղծել չեմ կարող․․․
― Սարսա՛փ։
Էռնեստ Պավլովիչը լռեց։
― Ահա թե ինչ, ― ասաց նա, վերջապես, ― այսպես ապրել չի կարելի։
― Խո՛֊խո՛, ― ասաց Էլլոչկան, նստելով նոր աթոռին։
― Մենք պետք է բաժանվենք։
― Դրա՜ն մի տես։
― Մեր բնավորություններն իրար չեն բռնում։ Ես․․․
― Դու հաստ ու սիրուն տղա ես։
― Քանի անգամ եմ խնդրել, որ ինձ տղա չանվանես։
― Կատակում եք։
― Որտեղի՞ց էլ վերցրել ես այդ ապուշային ժարգոնը։
― Մի սովորեցրեք ինձ ապրել։
― Օ՜, սատանա, ― բղավեց ինժեները։
― Գյադայություն եք անում, Էռնեստո՛ւլյա։
― Եկ հաշտ ու խաղաղ բաժանվենք։
― Օհո՛։
― Դու ինձ ոչինչ չես ապացուցի։ Այս վեճը․․․
― Ես քեզ կծեծեմ, ինչպես երեխայի։
― Ոչ, սա բոլորովին անտանելի է։ Քո փաստարկները չեն կարող ինձ ետ պահել այն քայլից, որ ստիպված եմ անել։ Ես հենց հիմա գնում եմ բեռնակրի ետևից։
Կահույքը հավասար կկիսենք։
Սարսա՛փ։
― Դու կստանաս ամսական հարյուր ռուբլի։ Նույնիսկ հարյուր քսան։ Սենյակը քեզ կմնա։ Ապրիր, ինչպես ուզում ես, իսկ ես այսպես չեմ կարող․․․
― Նշանավո՜ր է, ― ասաց Էլոչկան արհամարհանքով։
― Իսկ ես կտեղափոխվեմ Իվան Ալեքսեևիչի մոտ։
― Օհո՛։
― Նա գնացել է ամառանոց և ամառվա ընթացքում իր ամբողջ բնակարանը ինձ է թողել։ Բանալին մոտս է․․․ Միայն կահույք չկա։
― Լազա՜թ։
Էռնեստ Պավլովիչը հինգ րոպե անց վերադարձավ դռնապանի հետ։
― Դե, գարդերոբը ես չեմ վերցնի, նա քեզ ավելի է պետք, բայց ահա գրասեղանը, բարի եղիր․․․ Այս աթոռներից մեկն էլ վերցրեք, դռնապան։ Այս երկու աթոռներից մեկը վերցնում եմ։ Կարծում եմ, այդ իրավունքը ունեմ։ Էռնեստ Պավլովիչը կապեց իր իրերը մի մեծ կապոցի մեջ, սապոգները փաթաթեց լրագրով և շուռ եկավ դեպի դուռը։
― Քո մեջքն ամբողջովին սպիտակ է, ― ասաց Էլլոչկան գրամոֆոնի ձայնով։
― Ցտեսությո՛ւն, Ելենա։
Նա սպասում էր, որ կինը գեթ այս դեպքում ձեռնպահ կմնա սովորական մետաղյա խոսքերից։ Էլլոչկան նույնպես զգաց րոպեի ողջ լրջությունը։ Նա լարվեց և սկսեց անջատման համար խոսքեր որոնել։ Նրանք իսկույն գտնվեցին։
― Կգնաս տաքսոո՜վ։ Լազա՜թ։
Ինժեները ձնակուտի պես գլորվեց սանդուղքով։
Երեկոն Էլլոչկան անցկացրեց Ֆիմկա Սո՛բակի հետ։ Նրանք քննարկում էին արտաքո կարգի մի դեպք, որն սպառնում էր շուռ տալ համաշխարհային էկոնոմիկան։
― Թվում է, թե կրելու են երկար ու լայն, ― ասում էր Ֆիմկան, հավի պես գլուխը ուսերի մեջ խրելով։
― Խավա՛ր։
Եվ Էլլոչկան հարգանքով նայեց Ֆիմկա Սո՛բակին։ Մադմաուզել Սո՛բակը կուլտուրական աղջկա համբավ ուներ․ նրա բառարանում մոտ հարյուր ութսուն բառ կար։ Ընդ որում նրան մի այնպիսի խոսք էր հայտնի, որ Էլլոչկան երազումն անգամ չէր կարող լսել։ Դա հարուստ մի խոսք էր՝ հոմոսեկսուալիզմ։ Ֆիմկա Սո՛բակն անկասկած կուլտուրական աղջիկ էր։
Աշխույժ զրույցը տիրեց մինչև կեսգիշերը։
Առավոտյան ժամը տասին մեծ կոմբինատորը մտավ Վարսնոֆևյան նրբանցքը։ Առջևից վազում էր մի քիչ առաջվա անապաստան տղան։ Նա ցույց տվեց տունը։
― Չե՞ս ստում։
― Ի՜նչ եք ասում, քեռի․․․ Այ հրես, այս շքամուտքը։
Բենդերը տվեց տղային ազնվորեն վաստակած մի ռուբլին։
― Ավելացնել է պետք, ― ասաց տղան կառապանի պես։
― Մեռած էշից ականջ։ Կստանաս Պուշկինից։ Ցտեսությո՛ւն, անորա՛կ։
Օստապը բախեց դուռը, բնավ չմտածելով, թե ինչ պատրվակով է ներս մտնելու։ Դամաների հետ խոսելու համար նա նախապատվություն էր տալիս նեշնչմանը։
― Օհո՞, ― հարցրին դռան ետևից։
― Գործով, ― պատասխանեց Օստապը։
Դուռը բացվեց։ Օստապն անցավ սենյակը, որը կարող էր կահավորված լինել միայն փայթփորիկի երևակայություն ունեցող էակի կողմից։ Պատերից կախված էին կինոբացիկներ, տիկնիկներ և տամբովյան գոբելեններ։ Այդ խայտաբղետ ֆոնի վրա, որից աչքերը շաղվում էին, դժվար էր նկատել սենյակի փոքրիկ տիրուհուն։ Նա հագին ուներ խալաթ, որը ձեվափոխել էր Էռնեստ Պավլովիչի տոլստովկայից և եզրակարել հանելուկային մորթիով։
Օստապն իսկույն հասկացավ, թե ինչպես է պահելու իրեն բարձրաշխարհիկ շրջանում։ Նա աչքերը փակեց և մի քայլ ետ գնաց։
― Հիանալի՜ մորթի է, ― բացականչեց նա։
― Կատակում եք, ― քնքշորեն ասաց Էլլոչկան։ ― Սա մեքսիկական ճագարամուկ է։
― Չի՛ կարող պատահել։ Ձեզ խաբել են։ Ձեզ շատ ավելի լավ մորթի են տվել։ Դա Շանհայի հովազ է։ Այո, այո, հովազ։ Ես երանգից եմ ճանաչում։ Տեսեք, թե մորթին ինչպես է խայտում արևի տակ․․․ Զմրուխտ է, զմրուխտ։
Էլլոչկան ինքն էր ներկել մեքսիկական ճագարամուկը կանաչ ջրաներկով, ուստի և առավոտվա այցելուի գովասանքն առանձնապես հաճելի էր։
Տանտիրուհուն ուշքի գալու հնարավորություն չտալով, մեծ կոմբինատորը դուրս տվեց այն ամենը, ինչ երբևէ լսել էր մորթիների մասին։ Դրանից հետո խոսք բացվեց մետաքսի մասին, և Օստապը հմայիչ տանտիրուհուն խոստացավ մի քանի հարյուր մետաքսի բոժոժ, որն իբր բերել էր Ուզբեկստանի Կենտգործկոմի նախագահը։
― Դուք շատ լավ տղա եք, ― նկատեց Էլլոչկան ծանոթության առաջին րոպեներից հետո։
― Ձեզ, իհարկե, զարմացրեց անհայտ տղամարդու վաղ այցելությունը։
― Խո՛֊խո՛։
― Բայց ես եկել եմ նուրբ գործով։
― Կատակում եք։
― Դուք երեկ աճուրդում էիք և ինձ վրա չափազանց մեծ տպավորություն գործեցիք։
― Գյադայություն եք անում։
― Ի սե՜ր աստծո։ Գյադայություն անել ձեզ նման հիասքանչ կնոջ հետ՝ տմարդություն է։
― Սարսա՛փ։
Զրույցն այնուհետև շարունակվեց նույն ուղղությամբ, որը, սակայն, որոշ դեպքերում հրաշալի արդյունքներ էր տալիս։ Բայց Օստապի կոմպլիմենտները գնալով ավելի ջրիկանում և կարճանում էին։ Նա նկատեց, որ երկրորդ աթոռը սենյակում չէ։ Ստիպված եղավ հետքերը որոնել։ Իր հարցուփորձերը համեմելով արևելյան գունեղ շողոքորթությամբ, Օստապն իմացավ Էլլոչկայի կյանքում երեկ տեղի ունեցած դեպքերի մասին։
«Նոր գործ, անցավ նրա մտքով, ― աթոռները դես ու դեն են սողում ուտիճների պես»։
― Անուշիկ աղջիկ, ― անսպասելիորեն ասաց Օստապը, ― ծախեցեք ինձ այս աթոռը։ Նա ինձ շատ է դուր գալիս։ Միայն դուք ձեր կանացի հոտառությամբ կարող էիք ընտրել այպիսի գեղարվեստական մի իր։ Ծախեցե՛ք, աղջիկս, իսկ ես ձեզ կտամ յոթ ռուբլի։
― Գյադայություն եք անում, տղա, ― խորամանկորեն ասաց Էլոչկան։
― Խո՛֊խո՛, ― վրա բերեց Օստապը։
«Սրա հետ այլ կերպ պետք է գործել, ― որոշեց նա, ― առաջարկենք փոխանակություն»։
― Դուք գիտեք, որ հիմա Եվրոպայում և Ֆիլադելֆիայի լավագույն տներում վերականգնել են թեյը քամիչով լցնելու հինավուրց մոդան։ Անասելի էֆեկտավոր և շատ նրբաճաշակ բան է։
Էլլոչկան ուշադրությունը լարեց։
― Հենց Վիեննայից ինձ մոտ է եկել ծանոթ մի դիվանագետ և նվեր է բերել։ Հետաքրքրիր բան է։
― Պետք է որ նշանավոր լինի, ― հետաքրքրվեց Էլլոչկան։
― Օհո՛։ Խո՛֊խո՛։ Եկեք փոխանակենք։ Դուք ինձ՝ աթոռը, իսկ ես ձեզ՝ թեյքամիչը։ Ուզո՞ւմ եք։
Եվ Օստապը գրպանից հանեց ոսկեջրած փոքրիկ թեյքամիչը։
Արևը ձվի պես թավալվում էր թեյքամիչի մեջ։ Ցոլքերը ցատկոտում էին առաստաղին։ Անսպասելի կերպով լուսավորվեց սենյակի մութ անկյունը։ Թեյքամիչը այնպես հմայիչ տպավորություն գործեց Էլլոչկայի վրա, ինչպես պահածոյի հին տուփն է գործում մարդակեր Մամբո֊Յումբայի վրա։ Նման դեպքերում մարդակերը բղավում է ամբողջ ձայնով, մինչդեռ Էլլոչկան կամացուկ հառաչեց․
― Խո՛֊խո՛։
Սթափվելու ժամանակ չտալով, Օստապը թեյքամիչը դրեց սեղանին, վերցրեց աթոռը և, հիասքանչ կնոջից իմանալով ամուսնու հասցեն, քաղաքավարի գլուխ տվեց։
==Ծանոթագրություններ==
<references/>