Անտեսանելի Մարդը

Անծանոթը եկավ փետրվարի սկզբին, ձմեռային մի օր։ Բուք ու բորան էր, տարվա վերջին բուքը։ Նա բլրալանջով ցած իջավ. ըստ երևույթին ոտքով էր եկել Բրեմբըլհըրստ կայաբանից՝ հաստ ձեռնոցով ձեռքում մի սև ճամպրուկ բռնած։ Ոտքից մինչև գլուխ փաթաթվել էր և կակուղ ֆետրե գլխարկի բոլորքը ծածկում էր ամբողջ դեմքը, բացի քթի փայլուն ծայրից։ Ձյունը դիզվել էր նրա ուսերին ու կրծքին և մի սպիտակ կատար էր ավելացրել նրա կրած բեռին։ Հազիվհազ քարշ գալով նա մտավ «Կառք ու ձիեր» պանդոկը, ըստ երևույթին ավելի մեռած, քան ողջ, և ճամպրուկը ցած գցեց։

— Մի կրա՛կ,— գոչեց նա,— հանո՜ւն մարդասիրության, մի սենյակ և կրակ։— Խորտկարանում նա դոփդոփեց ու թափ տվեց վրայի ձյունը և տիկին Հոլի հետքերով հյուրասենյակ մտավ, որպեսզի պայմանների մասին համաձայնության գա։ Այս կարճ ծանոթացումից և պայմաններին տեղն ու տեղը համաձայնելուց հետո, նա երկու ստերլինգ նետեց սեղանին և տեղավորվեց պանդոկում։

Տիկին Հոլը կրակը վառեց ու մի պահ մենակ թողեց հյուրին, որպեսզի անձամբ ճաշ պատրաստի նրա համար։ Ձմեռ ժամանակ Այպինգում կենվոր ունենալը անլուր բախտավորություն էր, այն էլ այնպիսի կենվոր, որ չէր սակարկում, և տիկին Հոլը որոշեց ցույց տալ, թե ինքն արժանի է այդ բախտին։ Հենց որ խոզապուխտը կարմրեց և ծանրաշարժ սպասուհին՝ Միլին, մի քիչ աշխուժացավ ճարտարորեն ընտրված մի քանի արհամարհալից խոսքերով, տիկին Հոլը հյուրասենյակ տարավ սփռոցը, պնակներն ու բաժակները և սկսեց առավելագույն շուքով բացել սեղանը։ Թեև կրակն աշխուժորեն բոցավառվում էր, նա զարմանքով տեսավ, որ հյուրը դեռևս չէր հանել գլխարկն ու վերարկուն, այլ կռնակն իրեն դարձրած պատուհանից դիտում էր բակում տեղացող ձյունը. ձեռնոցավոր ձեռքերը մեջքին դրած, անծանոթը թաղվել էր մտքերի մեջ։ Պանդոկապետուհին նկատեց, որ նրա ուսերին նստած հալած ձյունը կաթկթում էր իր կարպետների վրա։

― Թույլ չե՞ք տա, սը՛ր,— ասաց տիկին Հոլը,— վերցնել ձեր գլխարկն ու վերարկուն և մի լավ չորացնել խոհանոցում։

— Ո՛չ,― հարեց անծանոթը առանց շուռ գալու։

Տիկին Հոլին թվաց, թե սխալ լսեց և պատրաստվեց կրկնել հարցումը։

Հյուրը գլուխը շրջեց և ուսի վրայով նայեց պանդոկապետուհուն։

— Նախընտրում եմ չհանել գլխարկս ու վերարկուս,— շեշտակի ասաց նա, և տիկին Հոլը նկատեց, որ կապույտ ու խոշոր պահպանակնոց էր կրում նա, իսկ թավ այտամորուքները ամբողջովին ծածկում էին դեմքը և իջնում վերարկուի օձիքի վրա։

― Շատ բարի, սը՛ր,— ասաց տիկին Հոլը։— Ոնց ուզում եք։ Սենյակը հիմի կտաքանա։

Անծանոթը չպատասխանեց և դարձյալ շուռ տվեց դեմքը։ Զգալով, որ մի զրույց սկսելու փորձերն անտեղի են, տիկին Հոլը արագ ու կտրուկ շարժումներով դասավորեց սեղանը և սենյակից դուրս սահեց։ Երբ վերադարձավ, անծանոթը դեռ կանգնել էր տեղում, իսկ և իսկ քարե արձան, կռացած, օձիքը վեր դարձրած, իսկ գլխարկի կաթկթող բոլորքը վար իջեցրած, այնպես որ դեմքն ու ականջները բոլորովին չէին երևում։ Զգալիորեն շեշտված շարժումով տիկին Հոլը ձվածեղն ու խոզապուխտը սեղանին դրեց և ավելի շուտ ձայն տվեց նրան, քան թե ասաց.

— Ձեր նախաճաշը պատրաստ է, սը՛ր։

— Շնորհակալ եմ,— պատասխանեց անծանոթը իսկույն, բայց տեղից չշարժվեց, մինչև որ տիկին Հոլը դուռը ետևից չփակեց։ Ապա շուռ եկավ և սեղանին մոտեցավ։

Երբ խորտկարանի վաճառասեղանի ետևն անցավ ու խոհանոց մտավ, պանդոկապետուհին լսեց համաչափ ընդհատումներով կրկնվող մի ձայն, չը՜խկ, չը՜խկ, չը՜խկ ― պնակի մեջ արագ պտտվում էր գդալը։— Ա՜խ այդ աղջիկը,— գոչեց նա։— Տե՛ս, ոնց մոռացա։ Ի՜նչ ծանրաշարժն է։― Ու մինչդեռ կվերջացներ մանանեխը խառնելը, խայթող մի քանի խոսք նետեց Միլիին, նրա ծայրահեղ դանդաղկոտության համար։ Ինքը խոզապուխտն ու ձվածեղը եփել էր, սեղանը շտկել ու ամեն ինչ պատրաստել, իսկ Միլին (այսպե՜ս էլ սպասուհի...) վերջ ի վերջո ուշացրել էր մանանեխը։ Իսկ սա այնպիսի մի հյուր է, որն այստեղ մնալ է ուզում։ Ապա նա լցրեց մանանեխի ամանը և հատուկ հանդիսավորությամբ ոսկեզօծ սև մատուցարանի վրա դնելով, հյուրասենյակ տարավ։

Դուռը բախեց և անմիջապես ներս մտավ։ Նույն ակնթարթին անծանոթը արագ շարժվեց, տիկին Հոլը հազիվհազ նշմարեց ինչ-որ սպիտակ բան, որ աներևութացավ սեղանի ետևը։ Կարծեք հյուրը հատակին ընկած մի իր էր վերցնում։ Պանդոկապետուհին մանանեխի ամանը թրխկոցով դրեց սեղանի վրա, ապա նկատեց, որ հյուրը վերարկուն ու գլխարկը հանել էր ու դրել աթոռին, բուխարու առաջ։ Մի զույգ թաց, սև կոշիկներ սպառնում էին ժանգոտել պողպատե վանդակորմը։ Նա վճռականորեն մոտեցավ այդ իրերին։

― Ինձ թվում է՝ այլևս կարող եմ վերցնել ու չորացնել սրանք,— ասաց նա առարկություն չընդունող շեշտով։

― Թողե՛ք գլխարկս,— ասաց նորեկը խեղդուկ ձայնով։ Շուռ գալով, տիկին Հոլը տեսավ, որ նա գլուխը բարձրացրել էր ու նստած՝ իրեն էր նայում։

Տիկին Հոլը մի պահ ակնապիշ դիտեց անծանոթին, և զարմանքից լեզուն կապ ընկավ։

Մարդը դեմքի ստորին մասը ծածկել էր սպիտակ շորով (հետը բերած անձեռոցիկն էր), բերանն ու կզակը բնավ չէին երևում, դրա համար էլ ձայնը խեղդուկ էր։ Բայց տիկին Հոլին հանկարծակիի բերողը դա չէր։ Խնդիրն այն էր, որ կապույտ ակնոցից վերև՝ ամբողջ ճակատը ծածկված էր սպիտակ վիրակապով, իսկ մի ուրիշ վիրակապ ծածկում էր ականջները, բաց չթողնելով և ոչ մի մասը, բացի վարդագույն, սրածայր քթից։ Վառ վարդագույն էր դա և փայլում էր, ինչպես այն պահին, երբ առաջին անգամ երևացել էր անծանոթը։ Հագել էր թավշյա մուգ-սրճագույն բաճկոն, սև աստառով բարձրադիր օձիքով, որ վզի շուրջը վեր էր դարձվել։ Խիտ, սև մազերը, որոնք ինչքան հնարավոր էր դուրս էին պրծել իրար խաչաձևող վիրակապերի տակից ու արանքներից ― իսկ և իսկ արտառոց պոչիկներ ու եղջյուրներ — աներևակայելիորեն տարօրինակ տեսք էին տալիս նրան։ Այս փաթաթված, վիրակապված գլուխն այնքան տարբեր էր տիկին Հոլի պատկերացումից, որ մի պահ նա քարացավ֊մնաց։

Անծանոթը դեմքից չհեռացրեց անձեռոցիկը. Նա դեռ բռնել էր այն՝ սրճագույն ձեռնոց կրող ձեռքում, ինչպես այժմ նկատեց տիկին Հոլը։

― Թողե՛ք գլխարկս,— կրկնեց նա շատ հստակ խոսելով սպիտակ շորի միջով և անքնին կապույտ ակնոցով տիկին Հոլին նայելով։

Տիկնոջ ցնցված ներվերը հանգստացան։ Նա դարձյալ գլխարկը դրեց բուխարիի առջևի աթոռին։

― Ես չգիտեի, սը՛ր, որ...— սկսեց նա և շփոթված կանգ առավ։

― Շնորհակալ եմ,— ասաց նորեկը սառնորեն, հայացքը պանդոկապետուհուց դեպի դուռը և ապա նորից դեպի նա տանելով։

― Իսկույն մի լավ կչորացնեմ,— ասաց տիկին Հոլը և հագուստները սենյակից դուրս տարավ։ Դռնով դուրս գալիս նա դարձյալ նայեց անծանոթի սպիտակ վիրակապերով փաթաթված գլխին և կապույտ պահպանակնոցին, բայց անձեռոցիկը առաջվա պես ծածկում էր բերանը։ Դուռն ետևից փակելիս տիկին Հոլը մի քիչ սարսռաց. դեմքը շատ բան էր ասում նրա զարմանքի ու շփոթմունքի մասին։— Ողջ կյանքումս...— շշնջաց նա։— Դե լավ... Ապա հանդարտ քայլերով խոհանոց գնաց, բայց այնքան տարված էր մտքերով, որ Միլիին չհարցրեց, թե հիմա՛ ինչ բանի է։

Նորեկը նստեց ու ականջ դրեց պանդոկապետուհ ու հեռացող ոտնաձայնին և զննող հայացքը հառեց պատուհանին, նախքան դեն կնետեր անձեռոցիկը և կվերսկսեր նախաճաշը։ Նա մի պատառ կերավ, կասկածանքով նայեց պատուհանին, մի երկրորդ պատառ էլ կերավ, ապա վեր կացավ և անձեռոցիկը ձեռքին մոտեցավ պատուհանին և վարագույրը ցած քաշեց, մինչև հասցրեց ներքևի ապակիները ծածկող սպիտակ մառլային։ Սենյակը թաղվեց մթնշաղի մեջ։ Հենց որ այդ արեց, մի քիչ թեթևացած ուղղվեց դեպի սեղանը և շարունակեց նախաճաշը։

― Խեղճ մարդը արկած է ունեցել կամ էլ վիրահատվել է և կամ որևէ փորձանք է եկել գլխին,— ասաց տիկին Հոլը։― Ինչպե՜ս ցնցեցին ինձ այդ վիրակապերը...

Ապա կրակի վրա մի քիչ էլ ածուխ դրեց, հագուստների իշոտնուկը բացեց և վրան փռեց նորեկի վերարկուն։

― Հապա այդ ակնո՜ցը... Ախր, ավելի շուտ սուզակի սաղավարտի էր նման, քան մարդկային գլխի։— Տիկին Հոլը իշոտնուկի մի անկյունում կախեց անծանոթի շարֆը։— Իսկ այդ շորը մինչև վերջը բերանի առաջ բռնելը և դրա միջով խոսե՞լը... Ո՛վ գիտե, գուցե բերանն էլ է վնասվել։

Նա շուռ եկավ, հանկարծ մի բան հիշելով.

— Ողորմա՜ծ տեր,— գոչեց նա ընդոստ առաջ նետվելով,— դու դեռ չե՞ս վերջացրել այդ թխվածքը, Միլի։

Երբ տիկին Հոլը գնաց անծանոթի սեղանը հավաքելու, այլևս հաստատվեց նրա գուշակությունը, թե ինչ֊որ արկածով վիրավորվել կամ այլանդակվել էր նրա բերանը, նա ծխում էր, բայց այնքան ժամանակ, որ տիկին Հոլը հյուրասենյակումն էր, ծխամորճը բերանը դնելու համար ոչ մի անգամ չթուլացրեց այտի շուրջ փաթաթված մետաքսե շարֆը։ Եվ դա մոռացկոտությունից չէր, որովհետև տիկին Հոլը նշմարեց, որ նա դիտում էր մարմրող ծխամորճը։ Անկյունում նստել էր նա, մեջքը տված պատուհանի վարագույրին, հիմա որ կերել֊խմել և հաճելիորեն տաքացել էր, առաջվա պես խայթող ու կտրուկ չէր խոսվածքը։ Հրացոլքը մի տեսակ կարմիր աշխուժություն էր տալիս մինչ այդ՝ կյանքի ոչ մի նշույլ ցույց չտվող ակնոցին։

― Մի քանի ճամպրուկ ունեմ Բրեմբըլհըրստի կայարանում,— ասաց նա և հարցրեց, թե ինչպես կարող է ստանալ։ Շատ քաղաքավարի խոնարհեց վիրակապված գլուխը առ ի շնորհակալություն տիկին Հոլի տված բացատրության։— Վա՞ ղը...— գոչեց նա։— Իսկ ավելի շուտ չի՞ կարելի,— և հիասթափվեց, երբ տիկին Հոլը պատասխանեց՝ ոչ։— Մի՞թե ոչ մի կերպ չի կարելի,— պնդեց անծանոթը։— Որևէ սայլապան չկա՞, որ գնա ու բերի։

Տիկին Հոլը հաճույքով պատասխան ում էր նրա հարցերին և առաջ տանում զրույցը։

― Սարահարթում ճանապարհը զառիվեր է, սը՛ր,— ասաց նա՝ պատասխանելով սայլապանի մասին հաճախորդի արած հարցումին և ապա, որսալով ծագած առիթը։— Մի տարի է, ինչ հենց այդ ճամփին մի կառք շուռ եկավ։ Կառապանից զատ մի ջենտլմեն էլ էր սպանել։ Արկած ասածդ վայրկյանի բան է։ Ճիշտ չե՞մ ասում, սը՛ր։

Բայց հյուրին խոսքի բռնելն այնքան էլ հեշտ չէր։

— Ճիշտ եք ասում,— հարեց նա, անթափանց ակնոցի միջով նրան նայելով։

— Իսկ վերքերի բուժումը երկար է քաշում, չէ՞, սըր։ Քրոջս տղան՝ Թոմը մանգաղով թևն էր կտրել, խոտի դաշտում վրան էր ընկել և աստվա՜ծ իմ, ամբողջ երեք ամիս թևը կապված մնաց, սը՛ր։ Մարդու հավատալը չէր գալիս։ Այդ օրվանից, սը՛ր, մահու չափ վախենում եմ մանգաղներից։

― Հասկանում եմ,— ասաց հյուրը։

― Մի ժամանակ վախենում էր՝ հարկ կլինի վիրահատել, այնքան որ վատ էր զգում, սը՛ր։

Հյուրը անտեղի ծիծաղեց, հաչոցի նման մի ծիծաղ, որ նա կարծես կծեց ու խեղդեց բերանում։

― Վատ էր զգում, հա՞,— հարցրեց նա։

― Այո՛, սըր։ Եվ դա իսկի ծիծաղելի չէր նրան խնամողների համար, թեկուզ ինձ համար, քանի որ քույրս փոքրիկ երեխաներով էր զբաղված։ Բան ու գործս վիրակապ կապել ու վիրակապ քանդելն էր։ Այնպես որ, թույլ տվեք համարձակություն ունենամ ասել․․․

— Ինձ լուցկի չե՞ք բերի,— ասաց հյուրը հանկարծ։― Ծխամորճս հանգել է։

Տիկին Հոլը սառեց-մնաց։ Բոլոր արածների մասին այսպես պատմելուց հետո, անծանոթի վարմունքն անկասկած կոպիտ էր։ Մի պահ բերանաբաց նրան նայեց ու հիշեց երկու ստերլինգը։ Եվ գնաց լուցկի բերելու։

― Շնորհակալություն,― կարճ ասաց հյուրը, երբ տիկին Հոլը սեղանին դրեց լուցկին։ Ապա նա թիկունքը շուռ տալով դարձյալ պատուհանից դուրս նայեց։ Դա չափազանց վհատեցուցիչ էր։ Բացահայտ էր՝ վիրահատումների և վիրակապերի մասին ամեն մի զրույց տհաճ էր նրա համար։ Ուստի, տիկին Հոլը այլևս «այնքան համարձակուլթյուն չունեցավ» մի բան ասելու։ Բայց այդ վիրավորանքը վրդովեց նրան և ամբողջ հետմիջօրեն նա Միլիի հոգին կերավ։

Հյուրը մինչև ժամը չորսը հյուրասենյմնաց, առանց առիթ տալու, որ որևէ մեկը մոտը գնար։ Համարյա ամբողջ ժամանակ շատ հանդարտ էր. երևի նստել էր հետզհետե իջնող մթության մեջ և հրացոլքի դիմաց ծխում էր, կամ մրափում։

Եթե որևէ մեկը ուշադիր ականջ դներ, կլսեր, թե ինչպես նա մերթ ընդ մերթ խառնում էր կրակը և ապա մի հինգ րոպե չափչփում էր սենյակը։ Թվում էր՝ նա խոսում էր ինքն իրեն։ Ապա բազկաթոռը ճռճռում էր, երբ նա նորից նստում էր։

Ժամը չորսին, երբ բավական մթնել էր, և տիկին Հոլը ինքն իրեն սրտապնդում էր, որ ներս գնա և կենվորին հարցնի՝ թեյ չի՞ ուզում, ժամագործ Թեդդի Հենֆրին խորտկարան մտավ։

— Տե՜ր աստված, այս ինչ սարսափելի եղանակ է, միսիս Հոլ,— գոչեց նա,— մանավանդ երբ մարդու հագին բարակ կոշիկներ են։

Դրսում ձյունն ավելի առատ էր տեղում։

Տիկին Հոլը համաձայնեց, թե եղանակը վատ է, իսկ երբ նշմարեց, որ պայուսակը նրա հետն է, մի փայլուն միտք հղացավ։

— Հիմա, որ այստեղ եք, միստր Թեդդի,— ասաց նա,— շատ եմ խնդրում, մի քիչ աչքի անցկացնեիք հյուրասենյակի ժամացույցը։ Աշխատում է, ժամերն էլ ոնց որ պետք է խփում է, բայց ժամի սլաքը, վեցից բացի, ուրիշ բան ցույց չի տալիս։

Տիկին Հոլը առաջ անցնելով մոտեցավ հյուրասենյակի դռանը և բախելով ներս մտավ։

Դուռը բանալիս նկատեց, որ կենվորը բուխարիի առաջ, բազկաթոռում նստել էր և ըստ երևույթին մրափում էր. վիրակապված գլուխը մի կողմ էր թեքվել։ Սենյակում ուրիշ լույս չկար բացի հրացոլքից, որ երկաթգծի շեղակի ազդանշանների պես լուսավորում էր նրա ակնոցը, բայց մթության մեջ էր թողնում կախ ընկած դեմքը, իսկ օրվա վերջին շողերը կիսաբաց դռնով ներս էին թափանցում։ Ամեն ինչ կարմրավուն, ստվերոտ ու տարտամ թվաց առավել ևս նրա համար, որ հենց նոր էր վառել խորտկարանի ճրագը և աչքերը շլացել էին։ Բայց մի ակնթարթ թվաց, թե մարդը լայն բացել էր վիթխարի բերանը, անհավատալիորեն խոշոր մի բերան, որ կուլ էր տաԼիս դեմքի ամբողջ ստորին մասը։ Զգայացունց մի րոպե էր դա — սպիտակ վիրակապով գլուխ, հսկա ակնոց և ներքևը մի վիթխարի հորանջ։ Ապա կենվորը շարժվեց, ընդոստ ուղղվեց բազկաթոռում և ձեռքը բերանը տարավ։ Տիկին Հոլը դուռը լայն բացեց, սենյակը լուսավորվեց, և ահա կենվորն երևաց ավելի հստակ, դեմքը շարֆով ծածկած, ինչպես որ դրանից առաջ տեսել էր նրան՝ անձեռոցիկը դեմքի առաջ բռնած։ Նա վճռեց, թե ստվերները խաղի էին բերել իրեն։

— Թույլ կտա՞ք, սը՛ր, այս մարդն եկել է՝ ժամացույցը նայի, — ասաց նա վայրկենական ցնցումից ուշքի գալով։

— Ժամացույցը նայի՞, — ասաց կենվորը, քնկոտ նայվածքը չորս կողմը հառելով և ձեռքը բերանին դրած խոսելով։— Իհարկե։

Տիկին Հոլը դուրս եկավ, որ ճրագ բերի, իսկ անծանոթը վեր կացավ և ձգվեց։ Ապա ճրագն եկավ, և պարոն Թեդդի Հենֆրին հյուրասենյակ մտնելիս իր դիմաց գտավ վիրակապված այս մարդուն։ Եվ, իր իսկ ասելով, շշմեց։

— Բարի երեկո,— հարեց անծանոթը, նայելով նրան «խեցգետնի պես», ինչպես ինքը միստր Հենֆրին է ասում՝ խիստ տպավորված նրա սև ակնոցով։

— Հուսով եմ՝ չեմ անհանգստացնում ձեզ, — ասաց պարոն Հենֆրին։

— Բնա՛վ,— պատասխանեց անծանոթը։— Թեև, ինձ թվում էր,— ասաց նա տիկին Հոլին դառնալով,— թե այս սենյակն ինձ հատկացվեց իմ սեփական գործածության համար։

— Իսկ ես կարծում էի,— ասաց տիկին Հոլը,— թե դուք կուզենայիք, որ ժամացույցը...— Նա ուզում էր ավելացնել «նորոգվի» բայց անծանոթը ընդհատեց։

— Իհարկե, իհարկե, բայց առհասարակ ուզում եմ՝ ինձ մենակ թողնեն ու չխանգարեն։ Բայց ես իսկապես ուրախ եմ, որ ժամացույցը նորոգվում է,— ասաց նա, տեսնելով, որ պարոն Հենֆրին վարանած կանգ է առնում։— Շատ ուրախ եմ։

Պարոն Հենֆրին մտադիր էր ներողություն խնդրել և հեռանալ, բայց այս խոսքերը հանգստացրին նրան։ Անծանոթը թիկունքը բուխարիին էր դարձրել և ձեռքերը մեջքին դրել։

— Քիչ հետո, երբ ժամացույցի նորոգումը կվերջանա, թեյ կխմեմ։ Բայց ոչ դրանից առաջ,— ասաց նա։

Տիկին Հոլը պատրաստվում էր սենյակից հեռանալ. այս անգամ չփորձեց զրույց սկսել, որովհետև պարոն Հենֆրիի առաջ վիրավորանք կրել չէր ուզում, երբ կենվորը հարցրեց, թե որևէ կարգադրություն արե՞լ է Բրեմբըլհըրստում գտնվող արկղների մասին։ Տիկին Հոլն ասաց՝ այս խնդրի մասին խոսել է փոստատարի հետ և վաղը սայլապանը կբերի արկղները։

— Վստա՞հ եք՝ ավելի շուտ չի կարելի։

Տիկին Հոլը շեշտվածորեն սառն պատասխանեց, թե՝ վստահ է։

— Պետք է բացատրեմ ձեզ, ինչ որ նախապես չարեցի մրսած և հոգնած լինելուս պատճառով, թե գիտական հետազոտություններով եմ զբաղվում։

— Իսկապե՞ս, սըր,— հարեց տիկին Հոլը խիստ տպավորված։

— Եվ իմ արկղներում ապարատներ և գործիքներ կան։

— Ինչ խոսք, որ շատ պիտանի բաներ կլինեն,— գոչեց տիկին Հոլը։

— Եվ բնական է՝ անհամբեր եմ առաջ տանելու իմ պրպտումները։

— Իհարկե, սը՛ր։

— Իմ Այպինգ գալու պատճառը,— շարունակեր անծանոթը բացահայտ ճիգով ընտրելով բառերը,— այն է, որ... ես առանձնություն եմ փնտրում։ Չեմ ուզում աշխատանքս խանգարող լինի։ Դրանից զատ, մի արկած...

— Հենց այդպես էլ ենթադրում էի,— ասաց տիկին Հոլն ինքն իրեն։

— ... Անհրաժեշտ է դարձնում որոշ չափով առանձնանալ։ Աչքերս... երբեմն այնքան տկարանում են ու ցավում, որ ստիպվում եմ ժամերով փակվել մթան մեջ։ Դուռը վրաս կողպում եմ։ Երբեմն... մեկ֊մեկ... Ոչ հիմա, իհարկե։ Այդպիսի ժամանակ ամենաթեթև անհանգստությունը, որևէ անծանոթի սենյակս մտնելը, տանջալից տաղտուկ է պատճառում ինձ... Ավելի լավ է հենց սկզբից այս բոլորը պարզ լինի։

— Իհարկե, սը՛ր, — գոչեց տիկին Հոլը,— և եթե ինձ թույլ տրվի, կհամարձակվեմ հարցնել...

— Ինձ թվում է՝ այսքանը բավական է,— հարեց անծանոթը առարկություն չվերցնող հանդարտ ու անդիմադրելի շեշտով, որին նա դիմում էր երբեմն։ Տիկին Հոլը ավելի պատեհ մի առիթի վերապահեց հարցումներն ու համակրանքի արտահայտությունը։

Տիկին Հոլի սենյակից դուրս գալուց հետո, անծանոթը բուխարիի առաջ կանգնած մնաց, դաժան աչքերով դիտելով ժամացույցի նորոգությունը, ինչպես հետո ասում էր պարոն Հենֆրին։

Պարոն Հենֆրին հանել էր ոչ միայն ժամացույցի սլաքները այլև մեխանիզմը։ Նա ճգնում էր աշխատել ինչքան հնարավոր է դանդաղ, հանգիստ ու անշուք։ Ճրագը կողքին դրած աշխատում էր նա, և կանաչ լուսամփոփը պայծառ լույս էր սփռում ձեռքերի, ժամացույցի կառուցվածքի և անվակների վրա, իսկ ամբողջ սենյակը ստվերի մեջ էր թողնում։ Երբ ժամագործը վեր նայեց, խայտաբղետ բիծեր խաղացին աչքերի առաջ։ Ի բնե հետաքրքիր՝ նա բոլորովին ավելորդ տեղը հանել էր մեխանիզմը, այդտեղ երկար մնալու ու թերևս անծանոթի հետ զրույցի բռնվելու համար։ Բայց անծանոթը կանգնել էր, կատարելապես լուռ ու հանդարտ, այնքան հանդարտ, որ պարոն Հենֆրիի ջղերի վրա ազդեց։ Նա իրեն մենակ զգաց սենյակում ու վեր նայեց և ահա՛, գորշ ու տարտամ, երևաց վիրակապված գլուխը, սևեռուն իրեն հառած խոշոր կապույտ ակնոցը և այդ բոլորի առաջ խաղացող կանաչ բիծերի մշուշը։ Այդ ամենն այնքան ուրվային թվաց Հենֆրիին, որ մի պահ նրանք ակնապիշ իրար դիտեցին։ Ապա Հենֆրին նորից ցած նայեց։ Ինչ տհաճ դրություն... Մարդ կուզենար մի բան ասել։ Արդյոք չասի՞, թե տարվա այս եղանակի համար չափից դուրս ցուրտ է։

Դարձյալ վեր նայեց, ասես ուզում էր նշան բռնել այս ներածական կրակոցով։

— Օդը...— սկսեց նա։

— Ինչո՞ւ չեք վերջացնում ու գնում,— ասաց աներեր կերպարանքը, բացահայտ տանջանքով զսպելով զայրույթը։— Ձեր ամբողջ ամբողջ անելիքը ժամի սլաքը առանցքի վրա ամրացնելն է։ Պարզապես աչքիս փոշի եք փչում։

— Իհարկե, սը՛ր, այս րոպեիս, սը՛ր։ Ես մտքերով տարվեցի...— Եվ պարոն Հենֆրին գործը վերջացրեց ու գնաց։

Բայց նա դուրս եկավ չափազանց վրդովված։

— Գրո՛ղը տանի,— գոչեց նա ինքն իրեն, հալչող ձյունի վրայով գյուղամիջով քարշ գալով։— Հո մարդ մեկ֊մեկ պիտի նորոգի ժամացույցը։

Քիչ անց դարձյալ բռնկվեց.

— Ի՞նչ է, չի՞ կարելի քեզ նայել... Զզվելի՛...

Հետո էլի վրա տվեց.

— Երևի՝ չի՛ կարելի։ Թեկուզ ոստիկանությունը քեզ հետապնդելիս լիներ՝ դժվար, թե դրանից ավելի կապկպվեիր ու փաթաթվեիր։

Երբ Գլիզընների տան անկյունը հասավ, նա տեսավ Հոլին, որ վերջերս ամուսնացել էր «Կառք ու ձիեր» պանդոկի տիրուհու հետ և հիմա Այպինգի հանրակառքն էր վարում, երբ պատահական ուղևորներ ուզում էին Սիդըրբրիջ կայարանը գնալ։ Հենց հիմա նա այնտեղից էր վերադառնում։ Կառքը քշելու ձևից դատելով, պարզ էր, որ Հոլը մի քիչ «կանգ էր առել» Սիդըրբրիջում։

— Ո՞նց ես, Թեդդի,— հարցրեց նա, Հենֆրիին հավասարվելով։

— Տարօրինակ մի տիպ ունես տանդ,— գոչեց Թեդդին։

Հոլը սիրալիր ձգեց սանձը։

— Ինչ ասացի՞ր,— հարցրեց նա։

— Ես իմ հոգին... Տարօրինակ տեսքով մի հաճախորդ է իջել պանդոկդ։

Եվ նա սկսեց Հոլի օգտին վառ գույներով նկարագրել անճոռնի հյուրին։

— Ոնց որ ծպտված լինի։ Եթե մարդու մեկը պանդոկս իջներ, նախ կուզենայի դեմքը տեսնել,— ասաց Հենֆրին։— Բայց կին ասածդ դյուրահավատ է, երբ գործ ունի օտարների հետ։ Սենյակդ վարձել է, Հո՛լ, և իսկի անունն էլ չի տվել։

— Ի՜նչ ես ասում,— գոչեց Հոլը, որ ուշ էր գլխի ընկնում։

— Այո՛,— հաստատեց Թեդդին,— մի շաբաթով։ Ով էլ լինի, շաբաթը չվերջացած՝ նրանից ազատվել չես կարող։ Եվ վաղն էլ, ասում է, մի կույտ բեռ է գալիս ետևից։ Հուսանք արկղներով քարեր չեն, Հո՛լ։

Ապա պատմեց Հոլին, թե ինչպես Հեստինգզում դատարկ ճամպրուկներով մի անծանոթ շորթել էր հորաքրոջ դրամը։ Մեկ խոսքով՝ տարտամ կասկածներ արթնացրեց Հոլի մեջ։

— Դե շարժվի՛ր, պառավ, — մռլտաց Հոլը։— Երևի պիտի կարգի բերեմ այս գործը։

Թեդդին զգալիորեն թեթևացած շարունակեց ճանապարհը։

Սակայն, փոխանակ կարգի բերելու գործը, պարոն Հոլը շատ խիստ շշպռվեց կնոջ կողմից՝ Սիդըրբրիջում այնքան երկար մնալու համար. իսկ կենվորի մասին երկչոտ հարցումներին ստացավ կծու և խնդրին չվերաբերող պատասխաններ։ Հակառակ այս վհատեցուցիչ արդյունքին, Թեդդիի սերմանած կասկածն սկսել էր ծիլեր արձակել պարոն Հոլի մտքում։

— Դուք կնանիքդ իսկի բան չգիտեք,— գոչեց պարոն Հոլը, որ վճռել էր առաջին իսկ առիթով մանրամասն տեղեկանալ, թե ո՛վ էր իրենք հյուրը։ Ժամը ինն անց կեսին, երբ անծանոթը անկողին էր մտել, պարոն Հոլը գրգռիչ կերպով հյուրասենյակ մտավ և ուշադիր աչքի անցկացրեց կնոջ կարասիները, պարզապես ցույց տալու, թե անծանոթը տեր ու տիրական չէ այնտեղ. ապա ուշի֊ուշով ու մի քիլ էլ արհամարհանքով զննեց մաթեմատիկական հաշվումների մի թուղթ, որ անծանոթը թողել էր սեղանին։ Եվ երբ պառկեց քնելու, նա տիկին Հոլին խորհուրդ տվեց աչալուրջ քննել անծանոթի ճամպրուկները, որոնք հասնելու էին հաջորդ օրը։

— Դու քո գործին կաց, Հո՛լ,— ասաց տիկինը,— ես էլ իմ գործին։

Տիկինն ավելի ևս հակամետ էր խայթելու Հոլին, որովհետև անծանոթը իսկապես որ արտասովոր կերպով արտառոց օտարական էր, և հենց ինքը, պանդոկապետուհին, հոգու խորքում այնքան էլ ապահով չէր նրանից։ Գիշերվա կեսին նա ընդոստ զարթնեց, նա երազում տեսել էր խոշոր, սև աչքերով հսկա, սպիտակ գլուխներ, որոնք շաղգամի նման էին և անվերջանալի վզերի վրա թառած՝ գալիս էին իր հետքերով։ Բայց ողջմիտ կին լինելով, նա հաղթահարեց սոսկումը և շուռ գալով, նորից քուն մտավ։