Changes

Աստվածային կատակերգություն

Ավելացվել է 172 602 բայտ, 15:58, 7 Փետրվարի 2016

/* Դժոխք */

=== Երգ առաջին ===

<poem style="'margin:0ex 5ex"'>{{տող|1}}Կիսաճամփին մեր այս կյանքի նախընթաց Ես կորցըրի ճանապարհը ճշմարիտ

Եվ ինձ գտա մի անտառում մթամած։

{{տող|4}}Օ՜, դժվար է արտահայտել, թե որքան Վայրի, դժնի ու մռայլ էր անտառն այդ.

Պակուցիչ է հիշելն անգամ սոսկական։

{{տող|7}}Նա դառնաշունչ ու ահեղ էր մահվան պես.

Բայց ցույց տալու համար բարիքն իմ գտած՝

Կպատմեմ, թե ինչեր տեսա այնտեղ ես։

Որ իմ սիրտը ահաբեկել էր այնքան,

{{տող|16}}Վեր նայեցի և տեսա, որ գագաթն իր

Շողերով էր արդեն պատած արևի,

Որ լուսեղեն ուղեցույց է անպատիր։

{{տող|19}}Այնժամ մի քիչ մեղմեց սոսկումն իմ խորին,

Որ իմ սրտի խոոոչում էր լճացել

Իմ անցկացրած անդոհալի գիշերին։

Նայում է ետ՝ ալիքներին փոթորկուն,

{{տող|25}}Այսպես հոգիս, որը տալիս էր դեռ խույս,

Դարձավ ետև՝ նայելու այն անտառին,

Ուրկից ոչ ոք դուրս չի եկել անկորույս։

{{տող|28}}Երբ քիչ հանգիստ տվի մարմնիս հոգնաբեկ, Ճամփա ընկա դեպի բարձունքն ամայի,

Հենվելով միշտ իմ պինդ ոտի վրա մեկ։

{{տող|31}}Եվ ահա ճիշտ իմ վերելքի սկզբին,

Թեթևաշարժ ու ժիրաժիր մի հովազ,

Որ պատված էր պիսակներով երփներփին,

{{տող|34}}Դեմըս ելավ ու չթողեց բարձրանալ,

Այլ մանավանդ ճամփաս այնպես խափանեց,

Որ քանիցըս ես ուզեցի ետ դառնալ։

Որոնց հետ էր այնժամ, երբ Սերն աստվածյան

{{տող|40}}Շարժում տվեց մարմիններին գեղատես։

Գտնելով պահն ու եղանակն հուսալի,

Արդեն այնքան երկյուղ չէի զգում ես

Երբ երևաց ինձ մի առյուծ հանկարծույն։

{{տող|46}}Սա կարծես թե իմ վրա էր հարձակվում,

Ահիպարան ու մոլեգին կեցվածքով,

Որից օդն իսկ սարսափահար էր թվում։

{{տող|49}}Նույն պահին ես տեսա մի գայլ էգ ու չոր,

Որ սովահար ու անհագ էր երևում

Եվ շատերի կյանքն էր դարձրել տանջավոր։

{{տող|52}}Սա ինձ այնքան պատճառ դարձավ խոովքի

Քստմնելի ու ահռելի իր տեսքով,

Որ ես արդեն կորցրի հույսըս վերելքի։

{{տող|55}}Եվ ինչպես նա, ով դիզում է անընդհատ,

Բայց երբ հանկարծ իր ձեռք բերածն է կորցնում,

Տխրում է և իրեն զգում հույժ վհատ,

Իրական մարդ դու լինես, թե ուրվական»։

{{տող|67}}Պատասխանեց. «Մարդ չեմ արդ, մարդ եղել եմ. Ես սերել եմ ծնողներից լոմբարդցի

Եվ ծնվել եմ Մանտովայամ աննսեմ.

Երբ դեռ կային սուտ աստվածներն ազգերի։

{{տող|73}}Եղա պոետ և երգեցի փառքն անանց

Անքիսորդու, որ հեոացավ Տրոյայից,

Երբ հրկիզվեց Իլիոնը սիգապանծ։

{{տող|76}}Բայց դու ինչո՞ւ վայրն ես գնում տանջանքի, Ինչո՞ւ համար չես ելնում լեռն հեշտավետ,

Որ սկիզբն է, պատճաոն ամեն բերկրանքի»։

{{տող|79}}Ես պատասխան տվի դեմքով պատկառուն. «Դո՞ւ ես Վիրգիլն և այն աղբյուրը, ուրկից

Պերճ խոսքերի գետ է հորդել լայնահուն։

{{տող|82}}Օ՜, դու բոլոր պոետների փառք ու լույս,

Արժեն սերն ու տքնությունը հարատև,

Որով հատորդ վերծանեցի խորասույզ։

{{տող|85}}Դու ես վարպետս ու հեղինակս իմ երեց.

Դու ես լոկ նա, որից էլ ես ստացա

Գողտրիկ ոճը, որը պատիվ ինձ բերեց։

{{տող|88}}Տես գազանը, որ ճամփաս է խափանում,

Օգնիր ինձ, ո՛վ հռչակավոր իմաստուն,

Նա իմ բոլոր մարմինը դող է հանում»։

{{տող|91}}Պատասխանեց ի տես իմ մեծ երկյուղի. «Եթե կուզես պրծնել հովտից այս մռայլ,

Պետք է ընտրես բոլորովին այլ ուղի.

{{տող|94}}Քեզ չարչարող այդ գայլ-գազանը դժնյա Ոչ ոքի չի թողնում անցնել իր ճամփով

Եվ տեսածին սպանում է անխնա։

Եվ լափելուց հետո քաղցում ավելի։

{{տող|100}}Մարդիկ շատ կան, որոնց է նա կպչում հար, Եվ ավելի կշատանան, մինչև որ

Քերծեն գա ու նրան մեռցնի չարաչար։

{{տող|106}}Նա կփրկի ստորանկյալ Իտալիան,

Որի համար զոհ գնացին կարեվեր

Տուռնոն, Նիսոն, Էվրիալն ու Կամիլլան։

Ուրկից դուրս էր եկել մղված մախանքից։

{{տող|112}}Արդ ի խնդիր քո փրկությանն ապահով՝ Հետևիր ինձ, քեզ կլինեմ աոաջնորդ

Ու կանցկացնեմ հավերժական կայանով։

{{տող|115}} Անդ կլսես անհույս ճիչեր ցավագին Եվ կտեսնես հին հոգիներ տանջահար,

Որոնք երկրորդ մահ են տենչում անձկագին.

{{տող|118}} Ապա նրանց, որ տանջվում են հաճույքով Կրակի մեջ, զի հույս ունեն, որ մի օր

Կհամբառնան երանելի հոգվոց քով։

{{տող|121}} Իսկ սրանց մոտ եթե ելնել փափագես,

Կա ինձանից արժանավոր մի հոգի,

Որին պիտի հեռանալիս հանձնեմ քեզ.

{{տող|124}} Քանզի կայսրը, որ գերիշխանն է երկնի,

Չի՛ կամենա իմ մուտքը իր քաղաքում,

Զի ես չեղա իր օրենքին ընտանի։

{{տող|127}} Նա ամենուր տեր է, երկնում՝ տիրակալ. Նրա քաղաքն ու գահույքը այնտեղ են.

Երջանիկ է նա, ով դառնում է ընտրյալ»։

{{տող|130}}Եվ ես նրան. «Հայցում եմ քեզ, ո՛վ պոետ, Հանուն Աստծու, որին դու չես ճանաչել,

Ազատիր ինձ այս վիճակից չարաղետ.

{{տող|133}}Տար ինձ այնտեղ, որի մասին խոսեցիր, Որ ես տեսնեմ դարպասը սուրբ Պետրոսի

Եվ նրանց, որ ներկայացրիր տանջակիր»։

=== Երգ երկրորդ ===

<poemstyle='margin:0ex 5ex'>{{տող|1}}Օրն անցել էր, և օդն արդեն մթնշաղ Հանգչելու էր հրավիրում աստվորաց.

Ապրողներից լոկ ես էի անխաղաղ,

{{տող|4}}Որ պատրաստվում էի պայքար մղելու Այն կրկնակի դժվարաթյանց դեմ, որոնք

Ես կպատմեմ հետո առանց թյուրելու։

{{տող|7}}Արդ ինձ օգնեք, ո՛վ Մուսաներ, ո՛վ հանճար, Տեսածներըս արձանագրած ո՛վ իմ միտք,

Աստ կերևա ազնվությունդ անաչառ։

{{տող|10}}Ես դիմեցի. «Ո՛վ բանաստեղծ առաջնորդ,

Ձեռնարկելուց առաջ քայլը այդ դժվար,

Տես, թե ունե՞մ բավական ուժ անհողդողդ։

{{տող|13}}Դու ասում ես Սիլվիոսի հոր մասին,Որ նա գնաց անմահ աշխարհն հանդերձյալ,

Մահկանացու մարմնից չելած տակավին։

{{տող|16}}Սակայն եթե Արարիչը չարատյաց

Շնորհ արեց նրան, ապա, երբ խորհենք,

Թե ով էր նա և ինչի էր սահմանված,

{{տող|19}}Խելոք մարդուն այդ չի թվա անպատեհ.Զի երկնքում նա ընտրվեց նախահայր

Ե՛վ Հոոմի, և՛ կայսրության նրա վեհ։

{{տող|22}}Այս երկուսը հաստատվեցին, որպեսզիՊատրաստեն տեղն այն գահույքի սրբազան,

Ուր փոխանորդն է նստում մեծ Պետրոսի։

{{տող|25}}Նա այդ այցով քո տաղերգած՝ բավական Բաներ լսեց, որ դարձան հիմք ու պատճառ

Իր հաղթության և ծիրանուն պապական։

{{տող|28}}Ապա այնտեղ գնաց Անոթն Ընտրության

Ներզորություն բերելու այն հավատին,

Որ սկիզբն է ճանապարհի փրկության։

{{տող|31}}Իսկ ես ինչո՞ւ, ո՞ւմ շնորհիվ այնտեղ գամ.

Ես ոչ Էնեաս, ոչ առաքյալ Պողոսն եմ.

Ես այդ պատվին արժանի չեմ էլ անգամ։

{{տող|34}}Եթե ես քո առաջարկը ընդունեմ,Վախենում եմ, որ խոլություն ինձ թույլ տամ.

Հասկացիր ինձ, դու խելոք ես ու խոհեմ»։

{{տող|37}}Եվ ինչպես նա, ով իր ուզածը հանկարծ

Էլ չի ուզում և, իր միտքը փոխելով,

Իսպառ ետ է կանգնում գործից ձեռնարկած,

{{տող|40}}Այսպես արի ես այն լանջի վրա մութ.

Զի վարանոտ՝ ետ կացա այն ձեռնարկից,

Որ սկզբում ես հանձն առա այնքան շուտ։

{{տող|43}}Այնժամ ասաց աոաջնորդըս մեծարգո.«Եթե ես քո խոսքերը լավ հասկացա,

Երկչոտությամբ է պաշարված հոգին քո.

{{տող|46}}Դա շատ հաճախ այնպես ընկճում է մարդուն,

Որ խզում է նրան ազնիվ ձեռնարկից,

Ինչպես շուքն է խրտնեցնում կենդանուն։

{{տող|49}}Որպեսզի դու այդ երկյուղից ազատվես,

Կասեմ ինչու եկա և ինչ լսեցի,

Որի համար ես վշտացա խորապես։

{{տող|52}}Կանգնել էի հոգիների մեջ առկախ,

Երր ինձ կանչեց մի կին այնքան գեղեցիկ,

Որ ուզեցի նրան լսել անհապաղ։

{{տող|55}}Շողում էին աչքերն ինչպես վառ աստղեր. Նա մեղմանուշ, հրեշտակային ձայնիկով

Սկսեց ոգել այս խոսքերը համոզկեր.

{{տող|58}}«Ո՛վ մանտուացի ազնիվ հոգի, հիրավի,Որի փառքը դեռ տևում է աշխարհում

Եվ կտևի որքան աշխարհը տևի.

{{տող|61}}Իմ սիրելին, բայց ոչ բախտի սիրելին,

Ճանապարհին այնքան արգելք է տեսել,

Որ երկյուղից ետ է դարձել տրտմագին։

{{տող|64}}Վախենում եմ, նա այնքան է մոլորվել,

Որ, դատելով նրա մասին լսածից,

Նրան ուշ եմ ես օգնության դուրս եկել։

{{տող|67}}Արդ դու գնա և խոսքերով քո խոհեմ,

Եվ ինչով որ հարկ է նրան փրկելու,

Օգնիր նրան, որպեսզի ես սփոփվեմ։

{{տող|70}}Բեատրիչեն եմ ես, որ քեզ հղում եմ.

Ես եկել եմ գրգարանից երկնային.

Սերն ինձ մղեց, որ այստեղ գամ ու խոսեմ։

{{տող|73}}Երբ ես նորից իմ Տիրոջ մոտ համբառնամ.

Քեզ բազմիցըս պիտի գովեմ նրա մոտ»։

Ի պատասխան բարբառեցի ես այնժամ.

{{տող|76}}«Ո՛վ բարի ու առաքինի կին երկնի,Որով մարդը վսեմանում է հոգով

Ավելի քան ամեն էակ կենդանի.

{{տող|79}}Քո հրամանն այնքան է ինձ հաճելի,

Որ կաշխատեմ այն կատարել անհապաղ.

Հարկ չկա, որ կամքըդ հայտնես ավելի։

{{տող|82}}Բայց դու ինչո՞ւ չես վախեցել իջնելու

Խորխորատն այս այն երկնքից լայնարձակ,

Ուր դառնալու փափագով ես այրվում դու»։

{{տող|85}}«Քանի որ դու այդքան ուզում ես գիտնալ,— Պատասխանեց,— կարճ խոսքերով քեզ կասեմ,

Թե ես ինչու չեմ վախենում այստեղ գալ։

{{տող|88}}Պետք է միայն այն բաներից վախենալ,Որ կարող են թաքուն վնաս հասցընել,

Մյուսներից երկյուղ պետք չէ ունենալ։

{{տող|91}}Արարիչը ինձ այնպես է ստեղծել,

Որ չի դիպչում ինձ ձեր վիճակը տխուր,

Եվ չի կարող Դժոխքի հուրն ինձ խանձել։

{{տող|94}}Երկնքում կա մի կին ազնիվ ու բարի,

Որ գթալով տառապյալին մոլորյալ,

Բեկանում է խիստ դատաստանը վերի։

{{տող|97}}Սա Լուչիային կանչեց իր մոտ և ասաց.— Հավատարիմդ օգնությանն է քո կարոտ,

Քեզ եմ նրան հանձնարարում առ ի տած։—

{{տող|100}}Լուչիան, ամեն անգթության թշնամի,Վեր կացավ և եկավ այնտեղ, որտեղ ես

Նստել էի Հռաքելի հետ հնամի,

{{տող|103}}Եվ ինձ ասաց,— Բեատրիչե, գովք անմար,

Ինչո՞ւ համար չես օգնում քեզ սիրողին,

Որ ամրոխից վեր բարձրացավ քեզ համար։

{{տող|106}}Չե՞ս լսում դու նրա ճիչերն արցունքի,Չե՞ս տեսնում մահն, որի դեմ է նա կռվում

Հեղեղատում իր կրքերի հորձանքի։—

{{տող|109}}Ոչ ոք այնպես չի փութացել իր շահին,

Կամ վնասից խույս չի տվել, ինչպես ես,

Երբ լսեցի այդ խոսքերը Լուչիայի.

{{տող|112}}Իջա այստեղ իմ գահույքից երկնային,

Վստահելով քո խոսքերին խելացի,

Որ պատիվ է բերում քեզ և լսողին»։

{{տող|115}}Երբ նա ինձ հետ այսօրինակ բարբառեց, Արտասվափայլ աչքերն ուղղեց առ երկինք,

Եվ դա իմ գալն էլ ավելի փութացրեց։

{{տող|118}}Այսպես եկա, ինչպես նա էր փափագել.

Քեզ փրկեցի այն գազանից ամեհի,

Որ լեռն ի վեր քո կարճ ճամփան էր փակել։

{{տող|121}}Ուրեմըն ի՞նչ, էլ ինչո՞ւ ես առել կանգ,

Ինչո՞ւ սիրտըդ սնուցում ես երկյուղով,

Ինչո՞ւ չունես արիություն, տոկան կամք,

{{տող|124}}Երբ քո մասին երեք կանայք երանիկ

Հոգ են տանում արքունիքում երկնային,

Եվ երբ ես քեզ խոստանում եմ շատ բարիք»։

{{տող|127}}Ինչպես ցայգի ցրտից բեկված ու փակված Ծաղիկները հենց որ արև են տեսնում,

Ցողունների վրա ցցվում են բացված,

{{տող|130}}Այսպես ոգի առավ կորովն իմ կաշկանդ.

Եվ ես այնքան տոգորվեցի եռանդով,

Որ ասացի ինչպես մի մարդ անվկանդ.

{{տող|133}}«Օ՛ գթած կին, որ օգնության ինձ փութաց. Իսկ դու ազնիվ, որ անսացիր անհապաղ

Նրա ազդին ճշմարիտ ու հոգատած։

{{տող|136}}Քո խոսքերով ես այնքան եմ խթանվել,

Եվ այնքան եմ քեզ հետևել ցանկանում,

Որ ես ոչ մի առարկություն չունեմ էլ։

{{տող|139}}Հիմա քայլիր, երկուսով մի կամք ունենք. Դու առաջնորդ, դու տեր, և դու ուսուցիչ»։

Այսպես նրան ես ասացի, ապա մենք

{{տող|142}}Մեկտեղ մտանք ուղին խուլ ու սարստւցիչ։

</poem>

=== Երգ երրորդ ===

<poemstyle='margin:0ex 5ex'>{{տող|1}}ԻՆՁԱՆՈՎ ԵՆ ԳՆՈՒՄ ԳԵՀԵՆՆ ԱՀԱՎՈՐ, ԻՆՁԱՆՈՎ ԵՆ ԳՆՈՒՄ ՀՈԳՎՈՑ ՀԱՐԱՏԱՆՋ,

ԻՆՁԱՆՈՎ ԵՆ ԳՆՈԻՄ ՄԱՐԴԿԱՆՑ ԱԽՏԱՎՈՐ»

{{տող|4}}ԱՐԴԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆ ԱՌԱՋՆՈՐԴԵՑ ԱՐԱՐՉԻՍ. ԻՆՁ ՀԱՍՏԵՑԻՆ ԶՈՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ԳԵՐԱԳՈՒՅՆ,

ԻՄԱՍՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ՎԵՀ ԵՎ ՍԵՐՆ ԱՌԱՋԻՆ։

{{տող|7}}ԻՆՁՆԻՑ ԱՌԱՋ ՍՏԵՂԾՎԵԼ ԵՆ ՄԻՄԻԱՅՆ ՀԱՎԵՐԺ ԳՈՅԵՐՆ, ԵՎ ԵՍ ՀԱՎԵՏ ԿՏԵՎԵՄ։

Ո՛Վ ՄՏՆՈՂՆԵՐ, ԹՈՂԵՔ ՁԵՐ ՀՈՒՅՍԸ ՀԱՄԱՅՆ։

{{տող|10}}Մռայլ գույնով գրված խոսքերն այս անանց

Կարդալով մի դռան վերև՝ ասացի.

«Վարպետ, ինչքան իմաստն ահեղ է դրանց»։

{{տող|13}}Նա, խորագետ, պատասխանեց ինձ իսկույն. «Այստեղ հարկ է մեկ կողմ թողնել ամեն ահ.

Այստեղ հարկ է լինել հոգով աննկուն։

{{տող|16}}Ես ասացի, որ կհասնենք այնտեղ, ուր

Դու կտեսնես բազմաչարչար հոգիներ,

Որ կորցրել են մտքի բարիքը մաքուր»։

{{տող|19}}Ապա զվարթ դեմքով, որ ինձ հուսադրեց,Նա իր ձեռքը երկարելով իմ ձեռքին,

Խորհրդավոր, անհայտ աշխարհն ինձ մտցրեց։

{{տող|22}}Անդ հառաչներ, հեծեծանքներ, ճիչեր սուր

Հնչում էին աստեղազուրկ այրերում,

Որոնց ի լուր արտասվեցի ես նախ լուռ։

{{տող|25}}Ամեն լեզվով գոչեր, ահեղ հայհուչներ,

Ցավի կանչեր և մռունչներ մոլեգին,

Զիլ ու նվաղ ձայներ, ձեռքի շաչյուններ

{{տող|28}}Կազմում էին աղմկահույզ մի ժխոր,

Որ շարունակ պտտվում էր մութ օդում,

Ինչպես ավազ՝ հուզված հողմից մեծազոր։

{{տող|31}}Գլուխըս այդ արհավիրքով պաշարված՝Ես հարցըրի. «Այդ ի՞նչ ճիչեր են, վարպե՛տ,

Այդ ովքե՞ր են տանջանքների մատնված»։

{{տող|34}}Եվ նա ասաց. «Այս վիճակը առանձին

Ունեն ճղճիմ հոգիները այն մարդկանց,

Որոնք անգով և անպարսավ ապրեցին։

{{տող|37}}Նրանց հետ է հրեշտակների դասն այն վատ,

Որ Աստծուն ոչ դեմ եղավ, ոչ էլ թեր,

Այլ պայքարում մնաց չեզոք ու անջատ։

{{տող|40}}Երկինքն ի բաց վանեց նրանց, իբրև բիծ.

Ոչ էլ նրանց խոր Դժոխքն է ընդունում,

Որ նրանց մոտ չպարծենա հոգին պիղծ»։

{{տող|43}}Եվ ես. «Վարպետ, ի՞նչ անձկություն հատկապես Նրանց այդպես ուժգին հեծել է տալիս»։

Պատասխանեց. «Ես համառոտ կասեմ քեզ։

{{տող|46}}Նրանք չունեն ամենևին հույս մահվան,

Եվ այս կյանքը այնքան նվաստ են գտնում,

Որ խանդում են ուրիշ ամեն կացության։

{{տող|49}}Նրանք երկրում անհիշատակ մնացին.Բարձրյալն անգամ արհամարհում է նրանց.

Նրանց մասին լռենք, նայիր ու անցիր»։

{{տող|52}}Եվ, նայելով, հեռվում տեսա մի դրոշ,

Որ հիո գալով սլանում էր սրընթաց,

Եվ կարծես թե չուներ կայան մի որոշ։

{{տող|55}}Հետևում էր հոգիների մի շարան

Այնքան երկար, որ դժվար էր հավատալ,

Թե մահն այդքան լայն դուռ ունի ու դարան։

{{տող|58}}Երբ ես ոմանց ճանաչեցի նրանցից,

Նկատեցի, տեսա ստվերը նրա,

Որ վատությամբ հրաժարվեց մեծ գործից։

{{տող|61}}Իսկույն ևեթ ես իմացա ճշտորեն,

Որ դա խումբն էր հոգիների փոքրոգի,

Որ ոչ Աստծուն, ոչ դևերին հաճո չեն։

{{տող|64}}Անարգներն այս, որ չունեցան կենսուղի,Մերկ էին և խայթվում էին հարաժամ

Գոռեխներից ու բոռերից այնտեղի։

{{տող|67}}Միշտ արյուն էր հոսում նրանց դեմքերից,

Եվ արյունը, արցունքի հետ շաղախված,

Թափվում էր ցած ու ծծվում պիղծ որդերից։

{{տող|70}}Եվ երբ մի քիչ ես նայեցի անդրագույն,Տեսա մարդիկ մի մեծ գետի եզերքին։

«Վարպետ, ասա,— վրա բերի ես իսկույն,—

{{տող|73}}Այդ ովքե՞ր են, և ի՞նչ ուժով կամ հույսով

Շտապում են նրանք անցնել այդտեղից,

Ինչպես ահա նշմարում եմ թույլ լույսով»։

{{տող|76}}Եվ նա ասաց. «Այդ դու ինքըդ կտեսնես,Երբ քայլ առ քայլ մոտենանք ու կանգ առնենք

Գետի ափին Ախերոնի տխրատես»։

{{տող|79}}Վախենալով, որ հարցերով ընդունայնԿպատճառեմ նրան ձանձրույթ ու տաղտուկ,

Լուռ մնացի, մինչև որ գետն հասանք այն։

{{տող|82}}Եվ մակույկով ահա դեպ մեզ գալիս էր

Գիսախռիվ ու ալեհեր մի ծերուկ,

Գոչելով մեզ. «Վա՛յ ձեզ, անարգ հոգիներ.

{{տող|85}}Երկինք տեսնել ամենևին մի հուսաք.Ես գալիս եմ ձեզ տանելու ափը մյուս,

Հավերժական խավարի մեջ ցուրտ ու տաք։

{{տող|88}}Իսկ դու, հոգի՛ կենդանի, որ այդտեղ ես,

Շուտ հեռացիր մեռյալներից այս բոլոր»։

Բայց երբ տեսավ, որ տեղից չեմ շարժվում ես,

{{տող|91}}Հարեց. «Այստեղ ճամփա չկա քեզ համար. Տարանցելու համար պետք է դա գտնես

Այլ նավակայք և այլ նավակ քեզ հարմար»։

{{տող|94}}Վարպետս ասաց. «Քարոն շատ մի զայրագնիր. Այդ են կամում անդ, ուր կարող են անել

Ինչ որ կամին։ Էլ ուրիշ բան մի՛ հարցնիր»։

{{տող|97}}Այս խոսքերից փուքը իջավ համրորեն

Թավամորուս նավավարի, որ ուներ

Աչքերի շուրջ շրջանակներ բոցեղեն։

{{տող|100}}Երբ հուսաբեկ հոգիները լսեցին

Ահագորույն այն խոսքերը Քարոնի,

Գունատվեցին և ատամներ կրճտեցին։

{{տող|103}}Անիծեցին Աստուծուն և մարդկության,

Ժամանակն ու տեղը, որում ծնվեցին,

Պատճառն իրենց ծագման, իրենց գոյության։

{{տող|106}}Ապա, լալով, բոլորը մեկ խռնվեցին

Գետի ափին, որ սպասում է նրան,

Ով Աստուծուց երկյուղ չունի բնածին։

{{տող|109}}Ոլորելով իր աչքերը զայրագին,Դև Քարոնը համախմբում է նրանց

Եվ թիակով զարնում դանդաղ շարժվողին։

{{տող|112}}Աշնանն ինչպես տերևները ծառերիՄեկիկ-մեկիկ ցած են թափվում, մինչև որ

Հողն ընդունի ողջ պճնանքը ճյուղերի,

{{տող|115}}Այսպես հոռի սերունդները Ադամի,

Ցանցում բռնված թռչունների նմանակ,

Նետվում էին նավակի մեջ մի առ մի։

{{տող|118}}Մռայլ գետով ահա առաջ են շարժվում,

Եվ չհասած հանդիպակաց ափը դեռ,

Այս կողմ ուրիշ մի նոր խումբ է հավաքվում։

{{տող|121}}«Որդյա՛կ,— ասաց բարեհամբույր վարպետս ինձ,— Նրանք, ովքեր մեղքերի մեջ են մեռնում,

Հավաքվում են այստեղ ամեն մի երկրից.

{{տող|124}}Եվ փութկոտ են նրանք գետով անց կենում,Զի Աստուծո դատաստանը այնպես է

Նրանց խթում, որ վախն իղձի է փոխվում։

{{տող|127}}Բարի հոգուն չի կարելի այստեղ գալ,

Եվ Քարոնը եթե քո դեմ զայրացավ,

Դա կարող ես նրա միտքը հասկանալ»։

{{տող|130}}Հենց որ լռեց, խորխորատը խավարչտին Այնպես ցնցվեց, որ, երբ հիշում եմ ես այն,

Իմ սարսափից դեռ քրտնում եմ տենդագին։

{{տող|133}}Մի փոթորիկ ծագեց հովտում արտոսրի, Ապա մի լույս փայլատակեց այնպես վառ,

Որ ես ամեն զգայության կորցրի,

{{տող|136}}Եվ քնահար մարդու նման ընկա վար։

</poem>

=== Երգ չորրորդ ===

<poemstyle='margin:0ex 5ex'>{{տող|1}}Մի թունդ որոտ խզեց քունըս ծանրացած,

Եվ ես ընդոստ սթափվեցի ակամա,

Ինչպես մի մարդ բռնի կերպով արթնացած։

{{տող|4 }}Վեր կենալով՝ ես իմ աչքերը հանգչած

Շուրջ հածեցի և սևեռուն նայեցի,

Իմանալու թե ուր էի ես ընկած։

{{տող|7 }}Եվ ահա ես ինձ գտնում եմ եզերքին

Արհավրալի ու ահալի անդունդի,

Ուրկից ճիչեր էին պոռթկում ցավագին։

{{տող|10 }}Այնտեղ այնքան խորունկ, մթար ու մառ էր,

Որ ինչթան էլ հայացքըս ներս սուզեի,

Ես ոչ մի բան չէի կարող նշմարել։

{{տող|13 }}«Արդ մենք իջնենք դեպի աշխարհը անլույս ,

Ես առջևից, դու ետևից կընթանանք,—

Ասաց պոետն համակ դալկուն և ի հույզ։

{{տող|16 }}Նկատելով գույնն իր փոխված՝ ասացի.

«Ես ինչպե՞ս գամ, երբ դու երկյուղ ես զգում,

Դու, որ միակ իմ նեցուկն ես առնացի»։

{{տող|19 }}«Տանջանքն անձանց, որ ցածում են գտնվում,

Դեմքիս վրա մի դալկություն է սփռել,—

Պատասխանեց,— որ քեզ ահից է թվում։

{{տող|22 }}Այժմ շտապենք, քանզի երկար է ուղին»։

Այսպես մտավ և այսպես ինձ մտցրեց

Վիհը պատող պարունակը առաջին ։

{{տող|25 }}Այնտեղ, որքան կարողացա լսել ես,

Լաց֊կոծ չկար, այլ կար միայն հառաչանք,

Որ հուզում էր հավերժ օդը մշտապես։

{{տող|28 }}Դա այն անվիշտ տվայտանքից էր անանց,

Որ կրում էր բազմությունը անհամար

Մանուկների, տղամարդկանց և կանանց։

{{տող|31 }}«Չես հարցնում, թե ի՞նչ հոգիներ են սրանք,—

Ասաց վարպետս։— Արդ դու նախքան մեր ճամփան

Շարունակելն հասու եղիր, որ նրանք

{{տող|34 }}Չեն մեղանչել, չեն էլ փրկվել հավաստի,

Քանզի նրանք մկրտություն չստացան,

Որը մասն է քո դավանած հավատի։

{{տող|37 }}Իսկ նրանք, որ նախքան Քրիստոսն ապրեցին,

Պատշաճորեն չպաշտեցին Աստուծուն,

Ես ինքըս էլ պատկանում եմ այդ դասին։

{{տող|40 }}Մենք այստեղ ենք այս թերությանց պատճառով,

Եվ ոչ ուրիշ, և մեր վիշտը այն է լոկ,

Որ ապրում ենք երկնի անհույս տենչանքով»։

{{տող|43 }}Ես իմ սրտում ցավ զգացի դժնդակ,

Երբ իմացա, որ շատ անձինք մեծարժեք

Լիմբոսի մեջ ունեն աոկախ մի վիճակ ։

{{տող|46 }}«Ասա ինձ, տե՛ր, ասա, վարպե՛տ թանկագին,

Ասացի ես, որ ես վստահ լինեմ միշտ

Ամեն կասկած հաղթահարող հավատքին,—

{{տող|49 }}Մեկն այստեղից ելա՞վ աշխարհն երանյալ՝

Իր կամ այլոց արժանիքի շնորհիվ»։

Կռահելով նա խոսքերն իմ քողարկյալ,

{{տող|52 }}Պատասխանեց. «Ես նոր էի աստ եկած,

Երբ տեսա, որ այստեղ իջավ մի Հզոր,

Հաղթանակի սուրբ խաչվառով պսակված։

{{տող|55 }}Նա այստեղից դուրս բերեց մեր նախահոր ,

Եվ Աբելին, նրա որդուն, և Նոյին,

Եվ Մովսեսին — տեր ու ծառա պատվավոր.

{{տող|58 }}Աբրահամին և թագավոր Դավիթին,Իսրայելին և նրա հորն ու որդվոց,

Եվ Հռաքելին, սիրված սիրով կաթոգին .

{{տող|61 }}Եվ շատերի, որոնց հասցրեց նա փառքի։

Պետք է գիտնաս, որ անձերից այս առաջ

Չէր փրկըված մարդկային ոչ մի հոգի»։

{{տող|64 }}Այսպես էր նա խոսում առաջ շարժվելով,

Եվ մենք այսպես գնում էինք ու անցնում

Բազմահազար հոգիների հոծ ցանցով։

{{տող|67 }}Դեռ շատ չէինք հեռացել մենք վիհեզրից,

Երբ ես հանկարծ տեսա մի լույս հրեղեն,

Որ ցրում էր մի որոշ մաս խավարից։

{{տող|70 }}Թեև լույսից հեռու էինք բավական,

Բայց ես արդեն կռահեցի, որ տեղն այդ

Սահմանված էր անձանց համար պատվական։

{{տող|73 }}«Օ՜, գիտության և արվեստի ջատագով,

Այդ ովքե՞ր են, ոբ հարգ ունեն այդքան մեծ

Եվ մյուսներից տարբերվում են վիճակով»։

{{տող|76 }}Պատասխանեց. «Անունն իրենց փաոապանծ,

Որ հնչում է ամենուրեք աշխարհում,

Այդ պատվին է արժանացնում հենց նրանց»։

{{տող|79 }}Այդ միջոցին ինչ֊որ մի ձայն ես առա.

«Պատիվ տվեք բանաստեղծին վեհագույն։

Ահա ետ է դառնում ստվերը նրա»։

{{տող|82 }}Եվ ես տեսա, երբ այն ձայնը մնաց լուռ,

Որ չորս ստվեր գալիս էին դեպի մեզ.

Նրանց դեմքը ոչ ուրախ էր, ոչ տխուր։

{{տող|85 }}Բարի վարպետս այն ժամանակ ասաց ինձ. «Նայիր նրան, որ սուր բռնած իր ձեռքին՝

Ընթանում է այն երեքի առջևից։

{{տող|88 }}Նա Հոմերն է, բանաստեղծը տիրական.

Հետևյալը Հորատիոսն է երգիծող,

Օվիդիոսն է երրորդ, վերջինը՝ Լուկան։

{{տող|91 }}Մենք կապված ենք այն պանծալի տիտղոսով,

Որ նրանք նոր հռչակեցին միաձայն,

Ուստի լավ են անում պատիվ ինձ տալով»։

{{տող|94 }}Այսպես տեսա հավաքույթը այստեղ ես

Այն կաճառի, որի երգերը վսեմ

Այլոց վրա սավառնում են արծվի պես։

{{տող|97 }}Զրուցելով նրանք մի պահ միասին,

Մոտեցան ինձ ողջույններով սիրալիր,

Եվ դրանից ժպտաց վարպետն իմ անգին։

{{տող|100 }}Ապա նրանք առ ի հարգանս ինձ դարձյալ,

Ինձ միացրին իրենց խմբին իմաստուն.

Եվ նրանց մեջ ես վեցերորդը դարձա։

{{տող|103 }}Մենք բոլորս դեպի լույսը շարժվեցինք,

Զրուցելով բաներ, որ լավ է լռել,

Ինչպես լավ էր խոսել այնտեղ, ուր էինք։

{{տող|106 }}Եկանք առջև մի դղյակի փառահեղ,

Որ պատած էր յոթնապատիկ որմերով

Եվ պաշտպանված մի գետակով յուրագեղ։

{{տող|109 }}Մենք գետակը, ինչպես ցամաք, անց կացանք,

Եվ մտնելով իմաստնոց հետ յոթ դռնով՝

Դալարազարդ մարգագետին մի հասանք։

{{տող|112 }}Այնտեղ կային մարդիկ դեմքով ծանր ու լուրջ

Եվ հայացքով պատկաոազդու չափազանց.

Խոսում էին սակավ, ձայնով քաղցրահունչ։

{{տող|115 }}Մենք բարձրացանք մի բլրակի վրա ջինջ,

Տեղի վրա մի լուսավոր ու արձակ,

Ուրկից տեսնել կարելի էր ամեն ինչ։

{{տող|118 }}Ճիշտ մեր դիմաց մարգի վրա այն դալար

Երևացին մեծապայծառ հոգիներ,

Որոնց տեսնելն իսկ պարծանք էր ինձ համար։

{{տող|121 }}Այնտեղ տեսա Էլեկտրային՝ զարմերով,

Որոնց միջև Հեկտորը և Էնեաս,

Եվ Կեսարին՝ կորովաբիբ աչքերով։

{{տող|124 }}Այնտեղ էին Պենտեսիլեն, Կամիլլան.

Այնտեղ էին Լատինոսը թագավոր

Եվ նրա հետ իր աղջիկը՝ Լավինան։

{{տող|127 }}Անդ Բրուտոսն էր, որ արտաքսեց Տարկվինին,

Հուլիան, Մարկիան, Լուկրետիան ու Կոռնելիան,

Եվ Սալատինն, որին տեսա առանձին։

{{տող|130 }}Ապա երբ որ ես նայեցի քիչ հեռուն,

Տեսա ամեն իմացության ուսուցչին,

Շրջապատված ընտանիքով իմաստուն։

{{տող|133 }}Նրան էին նայում բոլորն հարգանքով.

Այնտեղ էին Սոկրատը և Պլատոնն,

Որ ամենքից մոտիկ էին նրա քով.

{{տող|136 }}Այնտեղ էին իմաստուններ Դեմոկրիտ,

Դիոդենեսն, Անաքսագորն ու Թալես,

Էմպեդոկլը, Զենոնը և Հերակլիտ։

{{տող|139 }}Այնտեղ էր և Դոսկորիդը բուսաբան,

Այնտեղ էին Օրֆեոսը և Լինոն,

Կիկերոնն ու բարոյագետ Սենեկան։

{{տող|142 }}Եվկլիդեսն ու Պտղոմեոսն աստղաբան,

Հիպպոկրատը, Գալիենն ու Ավիկենն,

Ավերրոյսը, որ եղավ մեծ մեկնաբան։

{{տող|145 }}Ես չեմ կարող այստեղ թվել բոլորին,

Զի երկար նյութն ինձ խթանում է այնպես,

Որ խոսքերըս պետք է զիջեն փաստերին։

{{տող|148 }}Մեր վեցյակը վերածվում է երկուսի.

Խաղաղ օդից իջանք օդում հողմահույզ

Վարպետս ու ես մի ուղիով մեկուսի.

{{տող|151 }}Եկա մի վայր, ուր չէր շողում ոչ մի լույս։

</poem>

=== Երգ հինգերորդ ===

~~===Երգ հինգերորդ===~~ <poemstyle='margin:0ex 5ex'>{{տող|1}}Այսպես իջա պարունակից առաջին

Երկրորդի մեջ, որ նվազ է տարածքով,

Բայց ավելի լի է ողբով ցավագին։

{{տող|4 }}Մուտքի մոտ է Մինոսն ահեղ կեցվածքով.

Մեղավորներ է նա քննում ու դատում

Եվ ուղարկում ներքև պոչի գալարքով։

{{տող|7 }}Այսինքըն, երբ ներկայանում է նրան

Մի պիղծ հոգի իր մեղքերը հայտնելու,

Մեղքերի այդ դատավորը անվարան

{{տող|10 }}Որոշում է նրա տեղը Դժոխքում,

Եվ գալարում այնքան անգամ պոչը իր,

Որքան հարկ է որ նա խրվի անդնդում։

{{տող|13 }}Նրա առջև միշտ հոգիներ կան բազում.

Նրանք հերթով մոտենում են դատվելու

Եվ վճիռը լսելուն պես խոր սուզվում։

{{տող|16 }}«Դու, որ եկար այս կայանը տանջալի,—

Բացականչեց Մինոսը, ինձ տեսնելով

Եվ թողնելով մի պահ պաշտոնն ահալի,—

{{տող|19 }}Ո՛ւր ես մտնում, և ո՛ւմ ես դու վստահում.

Թող չխաբի քեզ լայնությունը մուտքի»։

Առաջնորդըս նրան. «Ինչո՞ւ ես գոռում.

{{տող|22 }}Մի՛ խափանիր նրա ճամփան պարտադիր.

Այդ են կամում անդ՝ ուր կարող են անել,

Ինչ որ կամին. էլ ուրիշ բան մի՛ հարցնիր»։

{{տող|25 }}Ահա ողբի ձայներ էին ինձ հասնում.

Ահա արդեն եկել֊հասել եմ այնտեղ,

Ուր ինձ խոցում էին ջայլերը բազում։

{{տող|28 }}Եկա այնտեղ, ուր չի շողում ոչ մի լույս,

Ուր փչում են քամիները հակամարտ

Եվ շառաչում, ինչպես մի ծով հողմահույզ։

{{տող|31 }}Եվ մրրիկը, որ երբեք չի դադարում,

Հոգիներին իր հորձանքի մեջ առած՝

Պտուտքում է, քշում, իրար ընդհարում։

{{տող|34 }}Երբ հասնում են նրանք ժայռին եզրային,

Հեծեծում են, ողբում, գոռում ու գոչում

Եվ անիծում արդարությունն երկնային։

{{տող|37 }}Ես իմացա, որ այս տեսակ տանջանքին

Մատնված են մարմնասերները մեղսոտ,

Որոնք միտքը ենթարկել են կույր կրքին։

{{տող|40 }}Եվ ինչպես որ սարյակները խուռներամ

Թևածում են արագ, մղված ցուրտ հովից,

Այսպես և այն հոգիները թուլակամ

{{տող|43 }}Հողմից քշված սլանում են ամեն դի.

Նրանք չունեն սփոփարար ոչ մի հույս

Տանջանքների մեղմացման կամ հանգստի։

{{տող|46 }}Եվ ինչպես որ կռունկները կառաչող

Սավառնում են օդում երկար շարքերով,

Այսպես տեսա ես հոգիներ հառաչող,

{{տող|49 }}Որոնք տարվում էին հողմի հորձանքից։

Ես ասացի. «Վարպե՛տ, ովքե՞ր են դրանք,

Որոնք այդպես չարչարվում են սև օդից»։

{{տող|52 }}Եվ նա ասաց. «Առաջինն այն պիղծերից,

Որոնց մասին դու ուզում ես իմանալ,

Կայսրուհին էր բազմալեզու ազգերի։

{{տող|55 }}Նա այնքան մեղկ ու անառակ կյանք վարեց,

Որ խույս տալու համար մարդկանց պարսավից,

Ամեն հաճույք օրինական համարեց։

{{տող|58 }}Շամիրամն է, որ, ինչպես գիրքն է գրում,

Եղավ կինը և հաջորդը Նինոսի.

Նա իշխեց անդ, ուր արդ Սուլթանն է տիրում։

{{տող|61 }}Իսկ այն մյուսը եղավ սիրուց ինքնասպան ,

Չպահելով հիշատակը Սիքեի.

Ետևում է Կլեոպատրան ճակաճան։

{{տող|64 }}Ահա այնքան չարյաց պատճառ Հեղինեն.

Ահա և մեծն, անպարտելին Աքիլլես,

Որ, ի վերջո, պարտվեց սիրուց հրեղեն։

{{տող|67 }}Ահա Պարիսն ու Տրիստանը»։ Եվ այսպես

Անուններով նշեց բազում ստվերներ,

Որոնք մեռել էին սիրուց բոցակեզ։

{{տող|70 }}Եվ երբ այսպես իմ ուսուցչից իմացա

Անունները հերոս արանց ու կանանց,

Ես հուզվեցի և գրեթե թալկացա։

{{տող|73 }}Ես ասացի. «Պոե՛տ, սիրով կուզեի

Ես տեսակցել այն զույգի հետ համընթաց ,

Որ թեթև է քշվում հողմից ամեհի»։

{{տող|76 }}Եվ նա ասաց. «Կտեսնես, երբ մոտ հասնեն,

Այնժամ նրանց վարող սիրո անունով

Կանչիր նրանց, նրանք կգան կխոսեն»։

{{տող|79 }}Հենց որ հողմը նրանց ուղղեց դեպի մեզ,

Ես ձայնեցի. «Ո՛վ տառապյալ հոգիներ,

Եկեք խոսենք, եթե չունեք արգելք ձեզ»։

{{տող|82 }}Ինչպես կանչված աղավնիները հեզիկ

Բնազդաբար, բաց և անշարժ թևերով,

Ցած են թռչում դեպ իրենց բույնը քաղցրիկ,

{{տող|85 }}Այսպես նրանք ելան խմբից Դիդոնի

Եվ ժանտ օդի միջով եկան դեպի մեզ,

Այնքան ազդու եղավ ձայնս կենդանի։

{{տող|88 }}«Ո՛վ արարած բարեգութ և մարդասեր,

Որ այցի ես մեզ եկել այս գորշ օդով,

Մեզ, որ աշխարհն արյունով ենք ներկել մեր.

{{տող|91 }}Տիեզերքի արքան եթե մեզ լսեր,

Կաղոթեինք խաղաղության համար քո,

Զի գթացիր դժխեմ բախտի վրա մեր։

{{տող|94 }}Այն, ինչ որ դու կուզես լսել և խոսել,

Մենք պատրաստ ենք խոսելու և լսելու,

Քանի քամին արդ լռել է ու կասել։

{{տող|97 }}Ես ծնվել եմ այն քաղաքում ծովամերձ ,

Որտեղ Պոն է իջնում հանգիստ առնելու

Մշտահոսուն վտակներով իր հանդերձ։

{{տող|100 }}Սերը, որ շուտ է այրում սիրտը քնքուշ,

Վառեց սրան գեղեցկությամբ իմ մարմնի,

Որ գրավվեց կերպով այնքան խուժադուժ։

{{տող|103 }}Սերը, որ սեր է պարտադրում սիրվածին,

Ինձ սիրահար դարձրեց սրան այնքան թունդ,

Որ այստեղ իսկ մենք կապված ենք միասին։

{{տող|106 }}Սերը հասցրեց մեզ երկուսիս նույն մահվան.

Մեզ սպանողն սպասվում է Կայենում »։

Այս խոսքերը նրանց բերնից դուրս եկան։

{{տող|109 }}Լսելով այդ հոգիներին վշտակեզ,

Ես գըլուխըս տխուր կրծքիս հակեցի։

Վարպետս հարցրեց. «Ի՞նչ ես խորհում դու այդպես»։

{{տող|112 }}Ի պատասխան ես ասացի. ~~«0՜~~«՜, ավա՛ղ,

Ինչքա՛ն հույզեր ու երազներ խանդակաթ

Հասցրին սրանց այս վախճանին կանխավաղ»։

{{տող|115 }}Ապա նրանց ես դիմելով խոսեցի.

«Ո՛վ Ֆրանչեսկա, քո պատմությունը տխուր

Ես վշտով ու կարեկցությամբ լսեցի։

{{տող|118 }}Բայց ինձ ասա՝ ձեր հույզերի ժամանակ

Սերն ինչ ձևով և ինչ դեպքում թույլ տվեց,

Որ դուք ձեր լուռ զգացումներն իմանաք»։

{{տող|121 }}Եվ նա ասաց. «Ավելի մեծ վիշտ չկա,

Քան երջանիկ ժամանակները հիշել

Դժբախտ ժամին, քո ուսուցիչն է վկա։

{{տող|124 }}Բայց եթե դու տեղեկանալ ես ուզում

Պատճառը մեր անբախտ սիրո, ես կասեմ,

Ինչպես նա, ով արտասվում է և խոսում։

{{տող|127 }}Իբրև ժամանց կարդում էինք մի օր մենք

Լանչիլոտտի պատմությունը սիրային .

Մենակ էինք և չունեինք մտքեր նենգ։

{{տող|130 }}Ընթերցումն այդ մեր հայացքները շատ հեղ

Հանդիպեցրեց և մեր դեմքերն այլայլեց,

Բայց մեր խելքը կորցնել տվեց լոկ մի տեղ։

{{տող|133 }}Երբ կարդացինք, որ տարփածուն ցանկալից

Սիրեցյալի ժպտուն բերանն համբուրեց,

Սա, որ երբեք չի բաժանվի ինձանից,

{{տող|136 }}Համբուրեց իմ բերանն համակ հուզադող։Գիրքը դարձավ Գալեոտտո մեզ համար։

Է՛լ այն օրը չկարդացինք ոչ մի տող »։

{{տող|139 }}Մինչ այսպես էր բարբառում այն մի հոգին,

Մյուսն այնպես դառնորեն էր հեկեկում,

Որ հուզմունքից նվաղեցի մահագին.

{{տող|142 }}Եվ ես ընկա, ինչպես դիակն է ընկնում։

</poem>

=== Երգ վեցերորդ ===

~~===Երգ վեցերորդ===~~ <poemstyle='margin:0ex 5ex'>{{տող|1}}Հենց որ արդեն վերադարձավ ուշքը իմ,

Որ այլայլվել, մթագնել էր հուզումից,

Ի լուր ողբին սիրող զույգի մտերիմ,

{{տող|4 }}Ես ամենուր տեսա շուրջը իմ բոլոր,

Ուր որ դարձա և կամ ուր որ նայեցի,

Տանջանքներ և տանջակիրներ նորանոր։

{{տող|7 }}Ահա արդեն պարունակումն եմ երրորդ,

Ուր տեղում է անդադար ու միալար

Մի ցուրտ անձրև անիծյալ ու գարշահոտ։

{{տող|10 }}Մեծ֊մեծ կարկուտ, և ձյուն, և ջուր աղտեղի

Թափվում են ցած օդի միջով մթամած,

Հոտեցնելով տղմուտ տարածքը տեղի։

{{տող|13 }}Կերբերոսը , գազանն անգութ, արտառոց,

Երեք գլխով կաղկանձում է շան նման

Այնտեղ խրված հոգիների վրա հոծ։

{{տող|16 }}Նրա աչքերն հուր են, մորուքը մթար,

Փորը խոշոր և թաթերը ճապռավոր,

Հոգիներին ճանկռում, ցրցում է նա հար։

{{տող|19 }}Անձրևի տակ սրանք ոռնում են շան պես,

Եվ ջանալով ծածկել մեկ կողը մյուսով՝

Շրջշրջվում են, շուռ֊մուռ գալիս մշտապես։

{{տող|22 }}Երբ մեզ տեսավ Կերբերոսը ահագին,

Բացեց ռեխերն ու ժանիքներ ցույց տվեց.

Նա դողում էր բարկությունից մոլեգին։

{{տող|25 }}Առաջնորդըս պարզեց ձեռքերն իր անփակ

Եվ գետնից հող վերցնելով լիաբուռ՝

Նետեց նրա երախների մեջ անհագ։

{{տող|28 }}Ինչպես շունը, որ ոռնում է քաղցից սուր,

Հանդարտվում է, հենց որ ոսկորն է կրծում,

Եվ զբաղվում հոշոտելով լոկ այն լուռ,

{{տող|31 }}Այսպես սսկվեց դև Կերբերոսն հողակուլ,

Որի ոռնոցն հոգվոց այնպես էր լլկում,

Որ կուզեին նրանք լինել հավետ խուլ։

{{տող|34 }}Անցնում էինք ժանտ անձրևից կռացած

Հոգիների վրայով և կոխկրտում

Ուրուները նրանց՝ մարմին թվացած։

{{տող|37 }}Բոլոր նրանք պառկած էին գետնամած,

Բացի մեկից, որ վեր կացավ ու նստեց,

Երբ տեսավ, որ իրեն էինք մոտեցած։

{{տող|40 }}«Օ՜ դու, որ այս Դժոխքի մեջ ես բերվել,—

Ասաց նա ինձ,— իմացիր, թե ով եմ ես.

Իմ մեռնելուց առաջ էիր դու ծնվել»։

{{տող|43 }}Եվ ես նրան. «Տանջանքները քո կրած

Դիմագծերդ այլակերպել են այնքան,

Որ թվում է, թե քեզ երբեք չեմ տեսած։

{{տող|46 }}Բայց ասա ինձ՝ ո՞վ ես, որ այս չարատանջ

Վայրն ես եկել և կրում ես մի պատիժ,

Որ մյուսներից թեթև է, բայց շատ տհաճ»։

{{տող|49 }}Եվ նա ասաց. «Քաղաքըդ , որ չարությամբ

Այնքան լի է, որ չափն անցել է արդեն,

Եղավ օրրանն իմ կենցաղի անտաղտապ։

{{տող|52 }}Քաղաքացիքդ անվանեցիք ինձ Չակկո ։

Եվ որկորի իմ մոլության համար վատ

Լլկվում եմ այս անձրևի տակ հարագո։

{{տող|55 }}Եվ ես՝ թշվառս, այստեղ մենակ չեմ հարկավ.

Սրանք էլ նույն մեղքի համար են կրում

Նույն պատիժը»։ Եվ նա մի պահ կանգ առավ։

{{տող|58 }}Ես ասացի. «Չարչարանքներըդ, Չակկո,

Ինձ հուզում են արտասվելու աստիճան,

Բայց ասա ինձ՝ ո՞ւր կհանգեն ի վերջո

{{տող|61 }}Երկպառակված քաղաքացիք քաղաքի.

Մի՞թե արդար մեկը չկա նրանց մեջ.

Ի՞նչ է պատճառն այդ գժտությանց անհարկի»։

{{տող|64 }}Եվ նա ասաց . «Երկար վեճից հետո տաք

Կռվի կանցնեն. գեղջուկները կհաղթեն,

Իսկ մյուսները կհալածվեն բովանդակ։

{{տող|67 }}Ապա նրանք երրորդ տարվա ընթացքում

Կտապալվեն և մյուսները կհաղթեն

Ուժով մեկի, որ նենգությամբ է գործում։

{{տող|70 }}Սրանք նրանց երկար ատեն կնեղեն

Ու կենթարկեն ստորացման վիսաբար,

Թեկուզ նրանք արտասվեն կամ կատաղեն։

{{տող|73 }}Արդարներ կան, սակայն չունեն ունկնդրող։

Գոռոզություն, ագահություն ու նախանձ —

Երեք կայծեր եղան սրտեր բռնկող»։

{{տող|76 }}Նա վերջ տվեց իր խոսքերին ցավալի։

Եվ ես նրան. «Տեղեկության տուր խնդրեմ,

Շնորհելով ինձ երկու խոսք ավելի։

{{տող|79 }}Արժանավոր Ֆարինատան և Մոսկան,

Ռուստիկուչչին, Տեգիայոն և Արիգոն,

Եվ այլք, որոնք եղան անձեր պատվական,

{{տող|82 }}Ո՞ւր են, ասա, որ ես նրանց գեթ տեսնեմ.

Մեծ իղձ անեմ իմանալու, թե նրանք

Երկնքո՞ւմ են, թե՞ Դժոխքում են դժխեմ»։

{{տող|85 }}Եվ նա ասաց. «Դժոխքում են, բայց ցածում,

Եթե իջնես, նրանց կարող ես տեսնել.

Նրանց վրա այլ մեղքեր են ծանրանում ։

{{տող|88 }}Բայց երբ դու քաղցր աշխարհ ընկնես վերստին,

Խնդրում եմ քեզ հիշատակըս պահել տաս.

Այս է իմ խոսքն ու պատասխանը վերջին»։

{{տող|91 }}Եվ նայելով աչքերով խեթ ու մռայլ,

Իր գլուխը վայրահակեց ու ընկավ

Տղմաթաթախ հոգիների միջև այլ։

{{տող|94 }}Վարպետս ասաց․ «Էլ չի ելնի այլոց պեսՄինչև հնչելն հրեշտակային փողերի

Եվ գալուստը դատավորի խորատես,

{{տող|97 }}Երբ կգտնեն նրանք շիրիմն իրենց լուռ,

Կառնեն մարմինն ու տեսքն իրենց սեփական

Եվ կլսեն դատավճիռն ահալուր »։

{{տող|100 }}Այսպես ահա մենք անցկացանք համրաքայլ

Գարշ խառնուրդով ստվերների ու ցեխի,

Զրուցելով կյանքի մասին հանդերձյալ։

{{տող|103 }}Եվ ես. «Վարպե՛տ, այս տանջանքները դաժան

Ահեղ վճռից հետո կաճե՞ն ավելի,

Թե՞ կպակսեն և կամ նույնը կմնան»։

{{տող|106 }}Եվ նա. «Դիմիր քո գիտությանն , ըստ որի

Էակն ինչքան ավելի է կատարյալ,

Այնքան ուժեղ կզգա չարը և բարին։

{{տող|109 }}Թեպետ և այս հոգիները հուսաթափ

Չեն դառնալու ճշմարտապես կատարյալ,

Բայց հույս ունեն հուսկ դառնալու որոշ չափ։

{{տող|112 }}Խոսակցելով այլ բաների մասին դեռ,

Շուրջանակի պտտվեցինք միասին

Եվ եկանք անդ, ուր վայրէջքն էր բացվում մեր.

{{տող|115 }}Այստեղ գտանք մեծ թշնամի Պլուտոսին ։

</poem>

=== Երգ յոթերորդ ===

~~===Երգ յոթերորդ===~~ <poemstyle='margin:0ex 5ex'>{{տող|1}}«Պապե Սատան, պապե Սատան, ալեպպե» ,—

Գոչեց Պլուտոսն իր ձայնով խուլ ու խռպոտ։

Եվ իմաստունս, որ ամեն ինչ լավ գիտե,

{{տող|4 }}Փարատելու համար ահըս՝ ինձ ասաց.

«Մի վախենար, նա ինչ անի, չի կարող

Մեզ արգելել իջնելու այս ժայռից ցած»։

{{տող|7 }}Եվ դառնալով ռեխին դևի զայրալիր՝

Ասաց. «Լռի՛ր, անիծյալ ու անհագ գայլ.

Բարկությունից ինքզինքըդ կե՛ր, սպառի՛ր։

{{տող|10 }}Մեր վայրէջքը ունի որոշ մի պատճառ.

Այդ են կամում այնտեղ՝ բարձըր երկնքում,

Ուր Միքայելն ընկճեց ջոլիրն հեստ ու չար»։

{{տող|13 }}Ինչպես հողմից առագաստները ուռած

Ցած են ընկնում, երբ հանկարծ կայմն է ջարդվում,

Այսպես վայրագ գազանն անզոր ընկավ ցած։

{{տող|16 }}Այսպես չորրորդ պարունակը մենք հասանք,

Ընթանալով անդունդն ի վար Դժոխքի,

Որ պատժում է ամեն չարիք ու հանցանք։

{{տող|19 }}Օ՛ երկնային արդարացի դատաստան։

Ի՛նչ տանջանքներ ու պատիժներ են տեսնում,

Ինչո՞ւ մեղքերն աղետաբեր են այսքան։

{{տող|22 }}Ինչպես երկրում Քարիբդեսի վրա ճիշտ

Ալիքները մեկը մյուսին են բախվում,

Այսպես այստեղ մարդիկ պետք է բախվեն միշտ։

{{տող|25 }}Նրանք այստեղ անթիվ էին երևում,

Որոնք կազմած երկու խմբեր տարանջատ՝

Ծանըր բեռներ էին կրծքով գլորում։

{{տող|28 }}Ապա նրանք իրար էին ընդհարվում

Ու ետ քաշվում, մեկը մյուսին գոռալով.

«Ի՞նչ ես գանձում», մյուսը՝ «Ի՞նչ ես դեն գցում»—

{{տող|31 }}Եվ, շարժվելով պարունակով մթասքող,

Գնում էին դեպի կետերն հակադիր,

Միշտ կրկնելով այդ խոսքերը ծանակող։

{{տող|34 }}Ապա նրանք կիսաշրջանն անցնելով՝

Վերադառնում էին նորից բախվելու։

Ես սրտիս մեջ դառըն կսկիծ զգալով՝

{{տող|37 }}Հարցրի. «Վարպե՛տ, սրանք ովքե՞ր են իրոք,Ձախակողմյան այս ստվերները խուզված

Բոլորեքյան կղերակա՞ն են արդյոք»։

{{տող|40 }}Եվ նա ասաց. «Սրանք բոլորը, որ կան,

Իրենց կյանքում եղան այնքան թյուրամիտ,

Որ ծախսի մեջ չդրին չափ ու սահման։

{{տող|43 }}Այդ է ասում նրանց գոռոցը վայրագ,

Որ հանում են, երբ հասնում են այն կետին,

Ուր զատվում են հանցանքներով հակառակ։

{{տող|46 }}Նրանք, որոնց գլուխներն են հերաթափ,

Քահանաներ, կարդինալներ, պապեր են,

Որոնց եղծեց ագահությունը անչափ»։

{{տող|49 }}Եվ ես. «Վարպե՛տ, անտարակույս ես այստեղ

Կկարենամ մի քանիսին ճանաչել,

Որ պղծվել են այդ ախտերով ծանրամեղ»։

{{տող|52 }}Եվ նա ասաց. «Զուր բաներ ես մտածում.

Այն կյանքն անմիտ, որը նրանց տխեղծեց,

Այժըմ նրանց անճանաչ է դարձընում։

{{տող|55 }}Նրանք հավետ բախվելու են այս կերպով.

Ոմանք իրենց գերեզմանից դուրս կելնեն

Փակ ափերով , ոմանք կտրած մազերով։

{{տող|58 }}Նրանք իրենց ժլատ, շռայլ կենցաղով

Մատնվել են այս պայքարին անվախճան,

Որ չեմ ուզում մանրամասնել խոսքերով։

{{տող|61 }}Արդ տես, որդյա՛կ, թե որքան են խաբուսիկ

Բարիքներն այն, որ հանձնված են Բախտին ,

Որոնց համար իրար գզում են մարդիկ.

{{տող|64 }}Այս խոնջաբեկ հոգիներից ոչ մեկին»։

Զի արդ երկրում եղած֊չեղած ողջ ոսկին

Չի կարող տալ հանգստություն ու դադար

{{տող|67 }}Եվ ես. «Ասա դարձյալ, վարպե՛տ իմ բարի,Քո ակնարկած Բախտը ի՞նչ է, որ նրա

Ճանկերում են բարիքները աշխարհի»։

{{տող|70 }}Եվ նա ասաց. «Ո՛վ էակներ կարճամիտ,Ինչպիսի՛ խոր տգիտության մեջ եք դուք.

Արդ ընդունիր իմ մտքերը ճշմարիտ։

{{տող|73 }}Նա, որ գեր ի վեր է ամեն գիտությամբ,

Երկինքների համար կարգեց վարիչներ

Եվ իր լույսը բաշխեց այնպես համաչափ,

{{տող|76 }}Որ նրանք այն ցոլարձակեն փոխադարձ.

Նմանապես աշխարհային փայլերին

Նա սահմանեց մի ընդհանուր հոգաբարձ,

{{տող|79 }}Որ փոխանցի սին բարիքներն երկրային

Ազգե ի ազգ, տոհմե ի տոհմ կամոք յուր,

Ի հեճուկս ընդդիմության մարդկային։

{{տող|82 }}Դրանից են ոմանք իշխում, այլք՝ ընկնում,

Դատաստանի համաձայն հենց այս Բախտի,

Որ պահված է, ինչպես օձը թավ խոտում։

{{տող|85 }}Նրան ոչինչ չի հակազդի խելքը ձեր.

Նա վարում է, տնօրինում իր մարզում,

Ինչպես իրենց մարզում ուրիշ աստվածներ։

{{տող|88 }}Դադար չունեն փոխանցումներն իր անսանձ,

Անհրաժեշտ հարկն շտապեցնում է նրան.

Այս է պատճառն հաճախադեպ փոփոխմանց։

{{տող|91 }}Մարդիկ, ի դեպ, պետք է նրան գովեին,

Նույնիսկ նրանք, որ անիրավ ու անճահ

Հայհոյանք են ուղղում նրա հասցեին։

{{տող|94 }}Բայց նա, զվարթ, փույթ չի անում այդ մասին.

Իր ոլորտն է ղեկավարում գոհությամբ

Մյուս նախաստեղծ գոյերի հետ միասին ։

{{տող|97 }}Այժմ ավելի չարչարանքի վայրն իջնենք.

Աստղերն ահա խոնարհվում են դեպի ցած,

Եվ մենք պետք չէ մեր ընթացքը դանդաղենք»։

{{տող|100 }}Պարունակի միջով անցանք մենք դիմաց

Եվ մոտեցանք մի առվակի խոխոջուն,

Որ հոսում էր իր իսկ փորած ձորով ցած։

{{տող|103 }}Գույնն ավելի թխորակ է, քան թե մութ,

Եվ մենք նրա գորշ հոսանքին զուգընթաց

Ներքև իջանք մի շավիղով տաժանուտ։

{{տող|106 }}Տխրատեսիլ այդ գետակը հասնելով

Ստորոտը սեպ ու մթին ժայռերի,

Մի ճահիճ է կազմում Ստիքս անունով։

{{տող|109 }}Մինչ ես նայում էի սևեռ աչքերով,

Ճահճում տեսա տղմաթաթախ հոգիներ,

Բոլորն էլ մերկ և զայրագին դեմքերով։

{{տող|112 }}Լոկ ձեռքերով նրանք չէին կռվտում,

Այլև իրենց գլխով, կրծքով, ոտքերով

Եվ իրարու ատամներով բզկտում։

{{տող|115 }}Վարպետս ասաց. «Արդ դու տեսնում ես, որդյակ

Նրանց, որոնք կյանքում ցասկոտ են եղել.

Բայց իմացիր, որ այս պղտոր ջրի տակ

{{տող|118 }}Կան այլ մարդիկ, որ արձակում են հառաչ

Եվ պղպջակ հանում ջրի երեսին,

Ինչպես տեսնել դու կարող ես քո առաջ։

{{տող|121 }}Ճահճում սուզված՝ նրանք այսպես են ասում.

«Տխուր եղանք զվարթ օդում երկրային,

Անթեղելով մաղձության ծուխ մեր ներսում.

{{տող|124 }}Արդ տխրում ենք, խրված տիղմում այս մռայլ»։

Նրանց կոկորդն այս երգն է միշտ կարկաչում,

Զուր ճգնելով արտաբերել խոսք մի այլ»։

{{տող|127 }}Նայելով այն հոգիներին ցեխակուլ,

Մենք բավական երկար պտույտ գործեցինք

Տղմուտ ճահճի և չոր ափի միջով խուլ,

{{տող|130 }}Եվ հասանք տակն աշտարակի մի վերձիգ։</poem>

===Երգ ութերորդ===

<poemstyle='margin:0ex 5ex'>{{տող|1}}Սակայն, ասեմ, որ չհասած տակավին

Ստորոտը աշտարակի բարձրաբերձ,

Մեր աչքերը նրա գագաթն ուղղվեցին.

{{տող|4 }}Քանզի այնտեղ երկու լույսեր դուրս եկան,

Մի երրորդն էլ, որ հազիվ էր նկատվում,

Վառվեց հեռվում իբրև նրանց ~~պատասխան:~~պատասխան։

{{տող|7 }}Ես դիմելով ծովին ամեն գիտությանց,

Հարցրի. «Վարպե՛տ, այդ ի՞նչ լույսեր են դրանք.

Ի՞նչ ասում ու պատասխանում են միմյանց»։

{{տող|10 }}Եվ նա ասաց. «Հիմա ինչ որ կերևա

Տղմուտ ճահճում, դա կարող ես նկատել,

Եթե մեգը քեզ արգելակ ~~չդառնա»:~~չդառնա»։

{{տող|13 }}Նետը երբեք այնպես թեթև ու արագ

Չի արձակվել պրկված լարից աղեղի,

Ինչպես տեսա փոքրածավալ մի նավակ,

{{տող|16 }}Որ սրընթաց խոյանում էր դեպի մեզ,

Թիավարված մի հոգուց, որ գոռում էր,

«Դժխեմ հոգի, ահա եկար վերջապես»։

{{տող|19 }}«Ֆլեգիաս , Ֆլեգիաս, զուր ես գոռում այս անգամ,—

Ասաց տերըս։— Մենք քոնը չենք, եկել ենք

Անց կենալու այս ճահիճով ապական»։

{{տող|22 }}Ինչպես նա ով խաբեության մի ի լուր

Սրտնեղվում ու սրտմտում է խորապես,

Այսպես սրտնեց Ֆլեգիասը զուսպ ու լուռ։

{{տող|25 }}Առաջնորդըս նրա մակույկը իջավ,

Եվ ապա ինձ իջեցրեց իր կողքին.

Իմ մտնելով լոկ մակույկը ծանրացավ .

{{տող|28 }}Հենց որ այսպես զետեղվեցինք երկուստեք,

Հին մակույկը առաջ շարժվեց սրընթաց,

Ճեղքելով ջուրն ավելի խոր, քան երբեք։

{{տող|31 }}Մինչ մենք ճահճով ճեպում էինք անարգել,Ինձ հանդիպեց տղմոտ մեկը և ասաց.

«Ո՞վ ես դու, որ ժամիցըդ վաղ ես եկել»։

{{տող|34 }}Եվ ես նրան. «Եկել եմ ոչ մնալու.

Իսկ դու ով ես, որ աղտեղված ես այդպես»։

Ասաց. «Մեկն եմ դատապարտված ողբալու»։

{{տող|37 }}Եվ ես նրան. «Ողբա, սգա դու այդպես,

Անիծյալ ու լպիրշ հոգի, վասնզի

Կեղտիդ մեջ էլ լավ ճանաչում եմ ես քեզ»։

{{տող|40 }}Այնժամ ցասմամբ նա ինձ մեկնեց ձեռքերն իր.

Բայց առաջնորդս հրեց նրան, ասելով.

«Շուտ դեն գնա, մյուս շների հետ կորչիր»։

{{տող|43 }}Ապա բազկով վզիս փարվեց դող ի դող,

Ինձ պագավ ու ասաց. «Հոգի զայրասիրտ,

Քեզ հղացողն հավետ օրհնյալ լինի թող,—

{{տող|46 }}Նա աշխարհում մեծամիտ մեկն է եղել

Եվ թողել է վատ հիշատակ իր մասին,

Դրանից է այստեղ այնպես կատաղել։

{{տող|49 }}Երկրում ինչքան մեծամեծներ կան անհարգ,

Որոնք այստեղ թավալվում են խոզի պես,

Իրենց մասին թողած անուն մի անարգ»։

{{տող|52 }}Եվ ես. «Վարպե՛տ, շատ պիտի գոհ լինեի,

Եթե մենք դեռ ճահճալճից դուրս չեկած՝

Այս ջրի մեջ նրան սուզված տեսնեի»։

{{տող|55 }}Եվ նա. «Դեռևս դեմի ափը չհասած,

Դու կստանաս քո փափագին գոհացում.

Արդար է, որ դու քեզ զգաս գոհացած»։

{{տող|58 }}Քիչ անց տեսա, որ ընկերները պղծուն

Նրա վրա այնպես գրոհ գործեցին,

Որ գոհությամբ ես փառք տվի Աստծուն։

{{տող|61 }}«Զա՛րկ Արջենտուն»,— գոռում էին համորեն,

Իսկ կատաղած ֆլորենտացի այն հոգին

Ատամներով կծոտում էր ինքն իրեն։

{{տող|64 }}Եվ ես նրան այդ վիճակում թողեցի։

Սակայն հանկարծ ճիչեր հասան ականջիս,

Եվ ես ուշի ուշով առաջ նայեցի։

{{տող|67 }}Բարի վարպետս ինձ բացատրեց. «Որդյա՛կ, արդ

Մոտեցել ենք մենք Դևպետի քաղաքին ,

Ուր բազմաթիվ հոգիներ կան մեղապարտ»։

{{տող|70 }}Եվ ես. «Վարպե՛տ, արդեն տեսնում եմ ի ցած

Բոսորագույն պարիսպները նրա ձիգ,

Կարծես դուրս են եկել հրից շիկացած»։

{{տող|73 }}Եվ նա ասաց. «Դա Դժոխքն է ստորին,

Ուր վառվում է հավերժական մի կրակ,

Որից որմերն հեռվից տալիս են կարմրին։

{{տող|76 }}Մենք ի վերջո հասանք խորունկ ջրանցքին,

Որով շուրջ էր պատած երկիրն այս ցավոտ,

Որի որմերն ասես երկաթ լինեին։

{{տող|79 }}Կատարելով մի շրջանցում շեղակի,

Եկանք մի տեղ, ուր նավարարը գոչեց.

«Դեհ դուրս եկեք, մուտքն այստեղ է քաղաքի»։

{{տող|82 }}Դռների վրա տեսա դևեր բազմաթիվ,

Որոնք միմյանց ասում էին զայրագին.

«Ո՞վ է սա, որ դեռ չմեռած ստուգիվ,

{{տող|85 }}Մեռյալների բնակավայրն է եկել»։

Այնժամ վարպետս նշանացի հասկացրեց,

Որ ուզում է մի պահ հետները խոսել։

{{տող|88 }}Քիչ զսպելով իրենց զայրույթը ահեղ,

«Մենակ դու եկ, թող նա գնա,— ասացին,—

Նա, որ այդպես հանդգնել է գալ այստեղ։

{{տող|91 }}Թող նա մենակ վերադառնա ճամփով խոլ.

Իսկ դու հավետ այստեղ մեզ մոտ կմնաս,

Դու որ նրան այս զնդանն ես բերել խոր»։

{{տող|94 }}Թե ես որքան զարհուրեցի, ընթերցող,

Չարագուշակ այդ խոսքերից, դու դատիր,

Կարծեցի թե էլ ետ դառնալ չեմ կարող։

{{տող|97 }}Ես ասացի. «Ո՛վ առաջնորդ թանկագին,

Դու որ հաճախ իմ զորավիգն ես եղել

Եվ ինձ փրկել վտանգներից ահագին,

{{տող|100 }}Մի՛ թողնիր ինձ այստեղ այսպես անպաշտպան,

Եվ եթե մեզ խոչընդոտ են հարուցում,

Իսկույն բռնենք վերադարձի մեր ճամփան։

{{տող|103 }}Եվ իմ տերը, որ ինձ այդտեղ էր բերել,

Ասաց. «Վանիր քո երկյուղը, աստ ոչ ոք

Չի կարող մեր առաջընթացին արգելել։

{{տող|106 }}Ինձ սպասիր և քո հոգին հուսաբեկ

Ամրապնդիր, սնիր բարի հույսերով.

Այս խորքերում քեզ չեմ թողնի ես երբեք»։

{{տող|109 }}Եվ հեռացավ մի պահ հայրըս բարեծին,

Ինձ թողնելով երկբայության մեջ այնպես,

Որ իմ գլխում «ոչ»֊ն ու «այո»֊ն վիճեցին ։

{{տող|112 }}Նրա խոսքերն հնար չեղավ ինձ լսել.

Բայց նա երկար դևերի մոտ չմնաց,

Քանզի նրանք շտապեցին ներս վազել։

{{տող|115 }}Նրանք իսկույն դռներն ամուր փակեցին

Առաջնորդիս առջև, որ դուրս մնալով,

Վերադարձավ դանդաղաքայլ ու լռին։

{{տող|118 }}Աչքերն հակած և ժրությանը կորցրած՝

Նա հառաչով այս խոսքերն էր մրմնջում.

«Ո՞վ երեսիս փակեց որջն այս մեղսամած»։

{{տող|121 }}Եվ ինձ ասաց. «Հակառակ իմ խռովքին,

Դու հանգիստ կաց, ես այս մարտում կհաղթեմ,

Ով էլ թեկուզ ընդդիմանա մեր մուտքին։

{{տող|124 }}Նորության չէ այդ լրբությունը նրանց.

Նրանք նույն բանն արին դռանն արտաքին ,

Որ դեռ մինչև հիմա բաց է մնացած։

{{տող|127 }}Վրան տեսար արձանագիրը դժնյակ։

Ահա արդեն այդ դռնից ներս է անցել

Եվ իջնում է ներքև մեկը միայնակ,

{{տող|130 }}Որ կարող է այս քաղաքը մեզ բացել»։</poem>

===Երգ իններորդ===

<poemstyle='margin:0ex 5ex'>{{տող|1}}Այն գույնը, որ վախը դեմքիս դրոշմեց

Առաջնորդիս վերադարձը երբ տեսա,

Նրան իսկույն վանել տվեց հույզքն իր մեծ։

{{տող|4 }}Նա կանգնեց ու նայեց, աչքը կիսագոց,

Զի հայացքը հեռու ուղղել չէր կարող

Աղջամուղջի և մշուշի միջով հոծ։

{{տող|7 }}«Բայց,— ասաց նա,— պետք է հաղթենք այս մարտում,

Ապա թե ոչ... Կա այնպիսի մի նեցուկ.

Օ՛, ուր է նա և ինչու է ուշանում»։

{{տող|10 }}Ես լավ տեսա, թե ինչպես նա քողարկեց

Առկախ թողած իր այն խոսքը մյուսով,

Որոնց միջև տարբերության կար մի մեծ։

{{տող|13 }}Բայց և այնպես վախ զգացի առժամայն,

Զի այդ ընդհատ խոսքին գուցե ես տվի

Ավելի վատ իմաստ, քան թե ուներ այն։

{{տող|16 }}«Ձեզնից մեկը այս անդնդում խորասույզ

Իջա՞վ արդյոք պարունակից առաջին,

Ուր պատիժը լոկ սպասելն է անհույս»։

{{տող|19 }}Այսպես հարցրի, և նա տվեց պատասխան.

«Մինչև հիմա հազվադեպ է պատահել,

Որ մեզնից մեկն անցած լինի այս ճամփան։

{{տող|22 }}Ես մի անգամ եղել եմ այս խոռոչում,Կախարդանքով Երիքթոնի այն անգութ,

Որը հոգվոց իրենց մարմնոց էր կանչում։

{{տող|25 }}Ես նոր էի զրկվել մարմնից կենդանի,

Երբ նա ինձ այս պարսպից ներս մտցրեց,

Որ դուրս բերեմ մեկին մարզից Հուդայի ։

{{տող|28 }}Իսկ սա վայրն է ամենից խոր ու նսեմ

Եվ հեռագույնն համայնածիր երկնքից.

Վստահ եղիր, ես ճանապարհը գիտեմ։

{{տող|31 }}Այս ճահիճը, որ արձակում է գարշ հոտ,

Օղակում է այս քաղաքը տանջալի,

Ուր չենք կարող մենք ներս մտնել վեհերոտ»։

{{տող|34 }}Չեմ հիշում, թե ուրիշ ինչեր դեռ ասաց,

Քանզի ամբողջ ուշադրությանս ուղղված էր

Դեպի գագաթն աշտարակի իմ տեսած։

{{տող|37 }}Ահա հանկարծ նրա վրա կանգնեցինԴժոխքի երեք Ֆուրիաները արնաներկ,

Որ ունեին տեսք ու կեցվածք կանացի։

{{տող|40 }}Նրանց պատել էին կանաչ հիդրաներ,

Իսկ գլուխներն ահեղ՝ փոխան մազերի

Կրում էին եղջերավոր օձիկներ։

{{տող|43 }}Եվ վարպետըս, որ ճանաչեց վաղվաղի

Նաժիշտներին տարտարոսի տիրուհու,

Ասաց. «Նայիր Երիններին կատաղի։

{{տող|46 }}Աջ կողմինը Ալեկտոն է դառնահեծ,

Ձախ կողմինը Մեգերան է, իսկ նրանց

Մեջտեղինը Տիսիֆոնն է»։ Եվ լռեց։

{{տող|49 }}Ամեն մեկն իր կուրծքն էր ցտում և ապա

Իրեն ծեծում ու ճչում էր այնպես զիլ,

Որ ես ահից առաջնորդիս պինդ կպա։

{{տող|52 }}«Մեդուսան գա, մենք նրան քար կդարձնենք,—

Ասում էին նրանք ներքև նայելով.—

Թեսեոսին զուր անպատիժ թողինք մենք »։

{{տող|55 }}«Շուտ շուռ արի և քո աչքերը փակիր,

Քանզի եթե Գորգոնն այստեղ երևա,

Էլ չես կարող վերադառնալ դու երկիր»։

{{տող|58 }}Այսպես ասաց տերս և անձամբ ինձ շրջեց,

Եվ շատ վստահ չլինելով ձեռքերիս՝

Իր ձեռքերով երկու աչքերըս փակեց։

{{տող|61 }}Դուք, որ ունեք ողջմտություն սեփական,

Ուշ դարձրեք բարոյական իմաստին,

Որ կա խորքում իմ տողերի այլաբան։

{{տող|64 }}Ահա արդեն գորշ ջրերի վրայով

Հասնում էր մեզ շռնդալի մի աղմուկ,

Որ ցնցում էր երկու ափերն ալեխռով,

{{տող|67 }}Այնպես, ինչպես փոթորիկը սաստկահույզ,

Որ ծագում է հոսանքներից օդային,

Թնդացնում է անտառները նորաբույս,

{{տող|70 }}Քանցում ոստերն և դես ու դեն է գցում,

Եվ փոշու ամպ բարձրացնելով իր առջև՝

Հոտաղներին ու հոտերին հալածում։

{{տող|73 }}Բաց անելով աչքերս ասաց. «Հիմա դու

Տեսողությունդ ուղղիր ճահճի այն կետին,

Ուր ավելի հոծ է մշուշն ու ազդու»։

{{տող|76 }}Գորտերն ինչպես թշնամի օձ տեսնելիս

Բոլորը մեկ չքանում են ջրի տակ

Եվ սահմռկած՝ հատակին կուչ են գալիս,

{{տող|79 }}Այսպես տեսա ես հոգիներ հազարյակ,

Որոնք փախչում էին մեկի առջևից,

Որ անցնում էր Ստիքսն ինչպես մի ցամաք։

{{տող|82 }}Նա ձախ ձեռքը ստեպ առաջ էր տանում,

Հեռացնելով իր աչքերից մեգը խիտ,

Եվ կարծես նա լոկ դրանից էր նեղվում։

{{տող|85 }}Ճանաչելով սուրհանդակին երկնքի ,

Դարձա տիրոջս, և սա նշան արեց ինձ,

Որ խոնարհվեմ լռին՝ ի ցույց հարգանքի։

{{տող|88 }}Օ՜, նա որքան լի էր թվում բարկությամբ։

Եկավ կանգնեց դռան առջև ամրափակ

Եվ ճպոտով այն բաց արեց հեշտությամբ։

{{տող|91 }}«Ո՛վ երկնքից վտարվածներ , անարգ ցեղ,—

Սաստեց նրանց, կանգնած մուտքին ահավոր,—

Որտեղի՞ց է հանդգնությանը այդ ձեր.

{{տող|94 }}Ինչո՞ւ եք դուք հակառակվում այն կամքին,

Որ երբեք իր նպատակից չի շեղվում,

Եվ կարող է պատուհասել ձեզ կրկին։

{{տող|97 }}Ի՞նչ օգուտ ձեզ հեստել վճռի դեմ հաստված.

Ձեր Կերբերոսն, եթե լավ եք դուք հիշում,

Դեռ կրում է քիթն ու մռութը ջարդված»։

{{տող|100 }}Վերադարձավ ապա ճամփով գարշելի,

Առանց մի բառ մեզ ասելու, ինչպես նա,

Ով դիմացի անձի հոգսից ավելի

{{տող|103 }}Մտահոգված, տարված է այլ հոգսերով։

Եվ մենք այսպես դեպի քաղաքն ուղղվեցինք,

Սրտապնդված սրբազանի խոսքերով։

{{տող|106 }}Մենք ներս մտանք բոլորովին անարգել.

Ես, որ այնքան ուզում էի իմանալ,

Թե ամրոցն այդ ինչ էր իր մեջ ներփակել,

{{տող|109 }}Մտնելուս պես իմ աչքերը շրջեցի

Եվ ամենուր տեսա մի դաշտ ընդարձակ,

Լի ցավերով ու կոծերով ահռելի։

{{տող|112 }}Ինչպես Առլում , ուր Ռոդանն է լճանում,

Ինչպես Պոլում , Կառնարոյի ծոցի մոտ,

Ուր Իտալիո սահմաններն են վերջանում,

{{տող|115 }}Շիրիմներ կան, որ վայրն անհարթ են դարձնում,

Այսպես այստեղ կային բազում շիրիմներ,

Որոնք տխուր պատկեր էին ընծայում։

{{տող|118 }}Նրանց շուրջը բոցեր էին բարձրանում,

Շիկացնելով նրանց այնպես սաստկորեն,

Ինչպես երբեք երկաթը չի շիկանում։

{{տող|121 }}Բացված էին կափարիչները նրանց,

Ուրկից ելնում էին ողբերը հոգվոց,

Որոնք ներսում տանջվում էին հրախանձ։

{{տող|124 }}Ես ասացի. «Վարպե՛տ, ովքե՞ր են դրանք,

Որոնք թաղված դագաղների մեջ նման՝

Արձակում են դառնակսկիծ հեծեծանք»։

{{տող|127 }}Եվ նա ասաց. «Հերձվածների պետերն են

Իրենց բոլոր հարողների հետ մեկտեղ,

Եվ լեցուն են դամբարաններն այս ամեն։

{{տող|130 }}Նմանն այստեղ նմանի հետ է թաղված ,

Շիրիմներն են առավել կամ նվազ տաք »։

Եվ ապա մենք դեպի աջ կողմը ուղղված՝

~~183~~ {{տող|133}}Դամբանների և պարսպի մեջ մտանք։

</poem>

=== Երգ տասներորդ ===

~~===Երգ տասներորդ===~~ <poemstyle='margin:0ex 5ex'>{{տող|1}}Դամբանների և պարսպի արանքով

Առաջացանք մեկըս մյուսի ետևից։

Հուսկ վարպետիս ես դիմեցի այս հարցով.

{{տող|4 }}«Ո՛վ վսեմ միտք, որ համաձայն բաղձանքիս

Ինձ տանում ես պարունակից պարունակ,

Խոսիր ինձ և տուր գոհացում փափագիս։

{{տող|7 }}Կարելի՞ է շիրիմների մեջ պառկած

Մարդկանց տեսնել։ Խուփերն ահա բացված են,

Եվ նրանց մոտ պահապան էլ չի կանգնած։

{{տող|10 }}Եվ նա ասաց. «Այդ բոլորը կփակվեն,Երբ հոգիներն Հովսափաթից այստեղ գան

Մարմինների հետ, որ երկրում կրել են։

{{տող|13 }}Այս կողմ ունեն գերեզմաններ առանձինԷպիկուրն ու հետևորդները նրա,

Որոնք մարմնի հետ մեռցնում են և հոգին։

{{տող|16 }}Աստ կգտնես պատասխանը քո հարցի

Եվ կստանաս գոհացումը փափագիդ ,

Որի մասին դու լռում ես մտացի»։

{{տող|19 }}Եվ ես նրան. «Բարեհոգի՛ իմաստուն,

Բան չեմ խոսում և սիրտըս չեմ բաց անում,

Որպեսզի քեզ չպատճառեմ ձանձրություն»։

{{տող|22 }}«Ո՛վ տոսկանցիդ, որ քաղաքով բոցավառ

Անցնում ես ողջ, այդպես համեստ խոսելով,

Խնդրում եմ քեզ այստեղ մի պահ դու կանգ ~~առ:~~առ։

{{տող|25 }}Քո բարբառը ցույց է տալիս հայտնապես,Որ ծնվել ես հայրենիքում այն ազնիվ,

Որի հանդեպ գուցե շատ խիստ եղա ես»։

{{տող|28 }}Հանկարծ ահա այս խոսքերը դուրս եկան

Մի դամբանի խորքից, և ես առ ահի

Կիպ մոտեցա առաջնորդիս պատվական։

{{տող|31 }}Եվ նա ասաց. «Այդպես ինչո՞ւ ես վեհեր։Նայիր այնտեղ Ֆարինատան է կանգնել։

Երևում է, ահա, մեջքից մինչև վեր»։

{{տող|34 }}Աչքերս այնժամ նրա վրա առան կանգ.

Իսկ նա կուրծքն ու ճակատը վեր էր ցցել,

Դժոխքի դեմ ասես ուներ քամահրանք։

{{տող|37 }}Այն ժամանակ աոաջնորդըս ինձ թափով

Դամբանների միջով մղեց դեպի նա,

Ասելով ինձ. «Խոսիր նրա հետ չափով»։

{{տող|40 }}Երբ ես նրա դամբարանի մոտ հասա,

Նա ինձ նայեց և վեսորեն ինձ հարցրեց.

«Ովքե՞ր էին քո նախնիները, ասա՛»։

{{տող|43 }}Ես նրանից ոչինչ ծածկել չուզելով,

Մերոնց մասին իմ գիտցածը պատմեցի։

Եվ նա ասաց հոնքերը վեր քաշելով.

{{տող|46 }}«Նրանք եղան հակառակորդ չափազանց

Ինձ, իմ նախնյաց և իմ մարդկանց կուսակից.

Երկու անգամ աքսորեցի ես նրանց»։

{{տող|49 }}«Աքսորվեցին, բայց ամենուստ ետ դարձան,—

Ես պատասխան տվի նրան անհապաղ,—

Սակայն ձերոնք այդ արվեստը չիմացան»։

{{տող|52 }}Այնժամ ահա նույն դամբանի միջից բացՄի հոգի էլ ելավ ծնոտը մինչև։

Երևում էր, որ նա ծնկի էր եկած։

{{տող|55 }}Շուրջըս նայեց, ասես ուներ բուռըն իղձ

Ինձ հետ նաև մի ուրիշին տեսնելու,

Բայց երբ զրկվեց բոլորովին այդ հույսից,

{{տող|58 }}Լալով ասաց. «Եթե զնդանն այս դժնյա

Դու եկել ես քո հանճարի վեհությամբ,

Ո՞ւր է որդիս և ինչո՞ւ չէ քեզ հետ նա»։

{{տող|61 }}Եվ ես նրան. «Ես ինքնակամ չեմ եկել.

Ինձ սպասողն այնտեղ՝ տանում է առ այն,

Որին, կարծեմ, Գուիդոն չի հարգել »։

{{տող|64 }}Պատժի կերպից և խոսքերից հայտարար

Ես արդեն իսկ հասկացա, թե ով էր նա,

Որով եղավ պատասխանըս բավարար։

{{տող|67 }}Հանկարծ ցցված՝ գոչեց ձայնով կորովի.

«Ի՛նչ ասացի՞ր։ Նա չի հարգե՞լ ։ Ողջ չէ՞ նա։

Էլ չի՞ տեսնում քաղցըր լույսը արևի»։

{{տող|70 }}Երբ նա տեսավ, որ իր հարցերն ինձ ուղղած

Անպատասխան ես թողեցի միառժամ,

Մեջքին ընկավ և այլևըս չերևաց։

{{տող|73 }}Իսկ անձն այն սեգ , որ ինձ կանգնել էր տվել,

Մնացել էր տեղում անշարժ, անայլայլ,

Եվ իր դեմքը ամենևին չէր փոխել։

{{տող|76 }}«Եթե մերոնք այդ արվեստը չիմացան,—

Շարունակեց,— ապա այդ բանն ավելի

Տանջում է ինձ, քան այս դամբանը դաժան։

{{տող|79 }}Սակայն նախքան հիսուն անգամ շողա վառ

Դեմքն այն կնոջ , որ տիրակալ է այստեղ,

Կիմանաս, թե այդ բան ինչքան է դժվար։

{{տող|82 }}Իցիվ թե դու տեսնես աշխարհն անուշակ։Բայց ասա ինձ՝ ձերոնք ինչո՞ւ մերոնց դեմ

Եղան այնքան անագորույն ու վայրագ»։

{{տող|85 }}Եվ ես նրան. «Այն կոտորածը դժնյա,Որից Արբիան շառագունեց արյունով,

Մեզ ստիպեց ձեր դեմ լինել անխնա»։

{{տող|88 }}Նա ճոճելով գլուխն ասաց ի խորոց.

«Այդ կռվում ես մենակ չէի և առանց

Պատճառի չէր, որ միացա ես այլոց։

{{տող|91 }}Բայց երբ մի օր որոշեցին կործանել

Եվ հիմնովին բնաջնջել Ֆլորենցիան,

Լոկ ես էի նրա պաշտպանը կանգնել»։

{{տող|94 }}«Երանի թե հանգչեր զարմը ձեր մի օր,—

Ասացի ես։— Բայց լուծեցեք հանգույցն այն,

Որ իմ միտքը պարապատեց աստանոր։

{{տող|97 }}Ինձ թվում է , եթե ես չեմ սխալվում,

Դուք ապագան նախատեսում եք կանխավ,

Մինչդեռ ներկան բոլորովին չեք տեսնում»։

{{տող|100 }}«Մենք տեսնում ենք հեռու ընկած ապագան,—

Պատասխանեց,— նման մարդկանց հեռատես.

Երկինքը մեզ դեռ տալիս է լույս այդքան։

{{տող|103 }}Երբ դեպքերը մերձակա կամ ներկա են,

Մենք չենք տեսնի, և ձեր մասին մենք ոչինչ

Չենք իմանա, եթե մեզ լուր չբերեն։

{{տող|106 }}Արդ կարող ես մակաբերել պարզ ու ճիշտ,

Որ մեր ամեն իմացություն կջնջվի,

Երբոր փակվի ապագայի դուռն ընդմիշտ »։

{{տող|109 }}Այնժամ սխալն իմ զղջալով լիովին,

Ես ասացի. «Այն ընկածին դուք կասեք,

Որ իր որդին կենդանի է տակավին.

{{տող|112 }}Կասեք, եթե իմ պատասխանն ուշացավ,

Պատճառն այն էր, որ ունեի մի կասկած,

Որ դուք հիմա ինձ պարզեցիք այնքան լավ»։

{{տող|115 }}Առաջնորդըս ինձ կանչում էր արդեն ետ.

Ուստի հոգուն ես խնդրեցի, որ շտապ

Ինձ հաղորդեր, թե ուրիշ ով կար իր հետ։

{{տող|118 }}Եվ նա ասաց. «Այստեղ մարդիկ կան բազում.Ֆեդերիկ Բ֊ն և Կարդինալն այստեղ են.

Ուրիշների մասին արդեն չեմ խոսում»։

{{տող|121 }}Եվ ներս քաշվեց։ Իսկ ես, կարի վշտահար,

Մոտեցա իմ առաջնորդին, խոկալով

Չարագուշակ այն խոսքերի մասին ~~հար:~~հար։

{{տող|124 }}Առաջնորդըս այնժամ ասաց ինձ ճամփին.

«Ինչո՞ւ այդքան մտատանջ ես երևում»։

Ես պատասխան տվի նրա այդ հարցին։

{{տող|127 }}«Դու քո մասին լսածներըդ միշտ հիշիր»,—

Պատվիրեց ինձ իմաստունը, և ապա

Բարձրացնելով մատը ասաց. «Ինձ նայիր.

{{տող|130 }}Երբ դու հասնես լույսին չքնաղ աչքերի ,

Որ ամեն ինչ պարզ ու որոշ են տեսնում,

Կյանքիդ ուղին դու կիմանաս անթերի»։

{{տող|133 }}Այս ասելով դեպ ձախ թեքվեց հապշտապ.

Մենք գնացինք մի շավիղով գաղտամես

Դեպի եզրը պարունակի զառիթափ,

{{տող|136 }}Ուրկից մի սուր գարշահոտ էր հասնում մեզ։

</poem>

=== Երգ տասնմեկերորդ ===

~~===Երգ տասնմեկերորդ===~~ <poemstyle='margin:0ex 5ex'>{{տող|1}}Մենք մոտեցանք դարավանդի եզերքին,

Ուր ժայռերի կարկառները մեր ներքև

Պարզում էին մի խորխորատ ահագին։

{{տող|4 }}Այնտեղ բուրող հոտից սուր ու գարշելի,

Որ փչում էր խորահատակ անդունդից,

Մենք քաշվեցինք սալի ետև մի շիրմի,

{{տող|7 }}Որ ուներ այս տապանագիրը մթար.

«Այստեղ ներսում պառկած է պապն Անաստաս ,

Որին ճամփից շեղեց Ֆոտինն այլափառ»։

{{տող|10 }}«Հիմա այստեղ պետք է մի քիչ կանգ առնենք,

Որպեսզի մենք ընտելանանք գարշ հոտին.

Այնուհետև ուշ չենք դարձնի դրան մենք,—

{{տող|13 }}Ասաց վարպետս։ Եվ ես. «Այնպես դու արա,

Որ մեր այստեղ սպասելը զուր չանցնի»։

Եվ նա. «Ես էլ մտածում եմ դրա վրա»։

{{տող|16 }}Ապա հարեց. «Որդյա՛կ, տակն այս ժայռերի

Ուրիշ երեք պարունակներ կան, որոնք

Նեղանում են տակավ նման մյուսների։

{{տող|19 }}Դրանք լի են հոգիներով նզովված.

Որպեսզի դու սրանց տեսքով գոհանաս,

Կասեմ ինչպես և ինչ կարգով են դասված։

{{տող|22 }}Նպատակը ամեն տեսակ չարության

Իրավունքի խախտումն է, որ գործվում է

Խաբեության միջոցով կամ բռնության։

{{տող|25 }}Խաբեությունն, իբրև մարդուն հատուկ ախտ

Հոռեգույն է, և խաբողներն ավելի

Վարն են տանջվում ու ավելի են դժբախտ։

{{տող|28 }}Բռնավորք են պարունակում աոաջին.

Սա կազմում է երեք գոտի, ըստ որում

Բռնացվում են երեք անձեր առանձին։

{{տող|31 }}Աստված, մարդը և մերձավորը մարդու

Բռնացվում են իրենց անձով և ինչքով,

Ինչպես պիտի արդ ինձանից լսես դու։

{{տող|34 }}Մերձավորի դեմ գործում են բռնություն՝

Սպանելով ու խոցելով, կամ նրան

Կողոպտելով և քանդելով տեղ ու տուն։

{{տող|37 }}Մարդասպաններն ու խոցողներն ստորին,

Ավազակներն ու քանդողները բոլոր

Պատժվում են ուստի գոտում աոաջին։

{{տող|40 }}Մարդ կարող է իր անձի և ինչքի դեմ

Բռնագործել, ուստի երկրորդ գոտու մեջ

Հարկ է կրի արդար պատիժը դժխեմ

{{տող|43 }}Նա, ով իրեն վերացնում է աշխարհից,

Ով խաղի մեջ ժառանգությունն է վատնում

Եվ ողբում անդ , որտեղ կապրեր բերկրալից։

{{տող|46 }}Աստուծո դեմ գործադրում են բռնություն,

Հայհոյելով նրան մտքով կամ խոսքով,

Կամ խախտելով նրա կարգը հաստատուն։

{{տող|49 }}Դրա համար գոտին անձուկ, փոքրագույն

Իր հրով է դաղում Սոդոմն ու Գոմորն ,

Եվ նրանց, որ հայհոյում են Աստուծույն։

{{տող|52 }}Խաբեությունը, որ սրտեր է այրում,

Մարդ գործում է ընդդեմ նրա, ով իրեն

Վստահում է կամ իրեն չի վստահում։

{{տող|55 }}Վերջին կերպով խախտվում է ու խզվում

Բնությունից ստեղծված կապը սիրո,

Ուստի երկրորդ պարունակում են տանջվում

{{տող|58 }}Կեղծավորներ, շողոքորթներ, կախարդներ,

Կեղծարարներ, սրբապիղծներ, կավատներ,

Զեղծարարներ, գողեր և այլ անարգներ։

{{տող|61 }}Իսկ մյուս կերպով խախտվում է ոչ միայն

Բնական կապն, այլև կապը հավելյալ,

Որից հատուկ մի հավատ է ծնվում լայն։

{{տող|64 }}Ուստի վերջին պարունակի մեջ դաժան,

Ուր կենտրոնն է երկրի, կայքը Դևպետի,

Պատժվում է հավետ ամեն դավաճան»։

{{տող|67 }}Եվ ես. «Վարպե՛տ, դու պարզեցիր ինձ լրիվ

Այս անդունդի բաժիններն ու ասացիր,

Թե ովքեր են պատուհասվում անդ խստիվ։

{{տող|70 }}Բայց ասա ինձ՝ նրանք, ովքեր տանջվում են

Մրրիկներից, անձրևի տակ, ճահճի մեջ,

Եվ նրանք, որ ընդհարվում են ուժգնորեն,

{{տող|73 }}Ինչո՞ւ չկան հրատոչոր քաղաքում,

Եթե իրոք բարկացրել են Աստուծուն,

Իսկ եթե չէ, այդպես ինչո՞ւ են տանջվում»։

{{տող|76 }}Եվ նա ասաց. «Ինչո՞ւ շեղվում ես այդպես

Ողջմտության բնականոն ընթացքից.

Մի՞թե միտքըդ անդաճում է այլապես։

{{տող|79 }}Չե՞ս հիշում քո հետազոտած Էթիկան,

Ուր լայնորեն քննության են առնված

Երեք հոռի հակումները մեղսական —

{{տող|82 }}Անզսպություն, անբանություն, չարություն.

Եվ թե ինչպես անզսպությունը նվազ

Բասրելի է և նվազ տույժ ընդունում։

{{տող|85 }}Եվ եթե դու լավ մտածես այս մասին,

Ու միտք բերես, թե ովքեր են պատժվում

Քաղաքից դուրս, ոլորտների մեջ վերին,

{{տող|88 }}Կիմանաս, թե նրանք ինչու են ջոկված

Այս պիղծերից, և թե ինչու են նրանք

Ավելի մեղմ պատիժների ենթարկված»։

{{տող|91 }}«Ո՛վ արեգակ, որ ցրում ես ամեն մուժ,

Լուսաբանումդ այնքան է ինձ գոհացնում,

Որ ինձ համար հարցեր տալը քաղցր է ~~հույժ:~~հույժ։

{{տող|94 }}Վերադարձիր այնտեղ, ուր ինձ ասացիր,Թե ինչպես է վաշխառությունը խախտում

Կարգն Աստուծո, և այս հանգույցը լուծիր»։

{{տող|97 }}Եվ նա ասաց. «Փիլիսոփան անվանի

Իր երկերով ուսուցանել է հաճախ,

Որ բնության ակնաղբյուրը կենդանի

{{տող|100 }}Իմաստությունն ու արվեստն են Աստուծու.Եվ եթե դու քո Ֆիզիկան լավ քննես,

Անդ կգտնես, առանց երկար թերթելու,

{{տող|103 }}Որ ձեր արվեստն հետևում է բնության,

Ինչպես սանը հետևում է ուսուցչին.

Նա Աստուծու թոռն է գալիս ըստինքյան։

{{տող|106 }}Այդ երկուսով՝ բնությամբ և արվեստով,

Միայն պետք է մարդիկ ապրեն ու ծաղկեն,

Ինչպես գիտես Ծննդոցի ասույթով։

{{տող|109 }}Իսկ վաշխառուն ուրիշ ճամփա է բռնում

Եվ անարգում թե՛ բնություն, թե՛ արվեստ,

Զի իր հույսը այլ բանի մեջ է տեսնում։

{{տող|112 }}Բայց էլ շարժվենք, մենք կարող ենք հապաղել,Ձկներն արդեն հորիզոնում կայտռում են,

Սայլն էլ ահա դեպի Կավրոսն է թեքվել։

{{տող|115 }}Մի քիչ այն կողմ ժայռը իջնում է նորեն»։

</poem>

=== Երգ տասներկուերորդ ===

{{տող|1}}Վայրէջքի տեղն, ուր մենք եկանք, շատ դիք էր,

Անդ կեցողն էլ տեսքով այնքան էր ահեղ,

Որ տեսնողը սարսափահար կլիներ։

{{տող|4}}Ինչպես ժայռն այն, որ ոչ հեռու Տրենտոյից,

Փուլ է եկել Ադիջեի ափերին

Երկրաշարժից կամ նեցուկի խախտումից,

{{տող|7}}Եվ գագաթից մինչ ստորոտը լեռան

Դարը այնքան փլուզված է, որ բարձրում

Գտնվողներն հազիվ իջնել կարենան,

{{տող|10}}Այսպես էր և այս գահավանդն ամեհի,

Իսկ անդունդի վրա կախված բարձունքին

Տարածվել էր նախատինքը Կրետեի,

{{տող|13}}Որ ծնվել է կեղծ ու պատիր կռվի մեջ։

Տեսնելով մեզ՝ նա ինքնիրեն կծոտեց

Բարկությունից անզսպելի ու անշեջ։

{{տող|16}}Իմ վարպետը նրան ասաց համարձակ.

«Կարծում ես թե սա՞ է դուքսը Աթենքի,

Որ քեզ երկրի վրա արեց շանսատակ։

{{տող|19}}Կորի՛ր, գազա՛ն։ Սա չի եկել քո քրոջ

Հրահանգով, այլ եկել է տեսնելու

Պատիժներն ու տանջանքները ձեր ամբողջ»։

{{տող|22}}Ինչպես ցուլը, որ կապանքներն է քանդում,

Երբ մի հարված է ստանում մահացու,

Եվ վազելու անզոր՝ վեր֊վեր է ցատկում,

{{տող|25}}Այսպես արեց Մինոտավրը չարալից.

Զգոն վարպետս ինձ հորդորեց. «Վար վազիր,

Քանի դեռ նա կուրացած է զայրույթից»։

{{տող|28}}Այսպես իջանք քարակույտի վրայով,

Որը հաճախ գլորվում էր ոտքիս տակ,

Իմ կենդանի մարմնի բեռան պատճառով։

{{տող|31}}Մինչ մտորում էի, վարպետս ինձ ասաց.

«Այս փլվածքի մասի՞ն ես դու մտածում,

Որի պահակն այն գազանն է գազազած։

{{տող|34}}Արդ իմացիր, որ առաջին անգամին,

Երբ ես իջա այս ստորին Դժոխքում,

Այնտեղ դեռ այս փլվածքները չկային։

{{տող|37}}Սակայն նախքան Դժոխք իջնելը Նրա,

Ով այնտեղից երկինք տարավ շատերին,

Որ Դևպետի գերին էին հնօրյա,

{{տող|40}}Այս խոր վիհը այնքան ուժգին սասանվեց,

Որ կարծեցի՝ աշխարհ սիրով սարսռաց,

Որի համար, ինչպես մեկը ենթադրեց,

{{տող|43}}Տիեզերքում առաջացել է քաոս.

Այդ միջոցին այս ժայռն այստեղ և այլուր

Այսպես փլվեց ու գոյացավ դարուփոս։

{{տող|46}}Բայց դու նայիր արյան գետին այն եռուն,

Որտեղ սուզված պատուհասվում են նրանք,

Որ այլոց դեմ գործադրել են բռնություն»։

{{տող|49}}Օ՛ մոլի շահ, օ՛ բարկություն խոլական,

Դուք մեզ այնպես գրգռում եք կարճ կյանքում,

Հետո հավետ սուզում գետի մեջ արյան։

{{տող|52}}Ես տեսա լայն ու ծրաձև մի խանդակ,

Որ, ինչպես ինձ իմ առաջնորդն էր ասել,

Ընդգրկում էր հարթությունը բովանդակ։

{{տող|55}}Խանդակի և դարի միջև խմբովին

Վազում էին կենտավրոսներ նետազեն,

Ասես որսի էին գնում միասին։

{{տող|58}}Մեզ տեսնելով դարի վրա՝ կանգնեցին,

Եվ նրանցից երեք հոգի ջոկվելով

Աղեղով ու նետով մեր կողմ ուղղվեցին։

{{տող|61}}Նրանցից մեկն հեռվից գոռաց զայրադեմ.

«Ո՞ւր եք գնում, շուտ ասացեք այդտեղից,

Ապա թե ոչ՝ աղեղս ահա կարձակեմ»։

{{տող|64}}Վարպետս ասաց. «Մենք լոկ կտանք պատասխան

Ձեր Քիրոնին, երբ ավելի մոտենանք։

Հախուռն մտքերդ միշտ ի վնաս քեզ եղան»։

{{տող|67}}Եվ ինձ դարձավ. «Սա հենց Նեսոսն է մախիզ,

Որ մահ գտավ Դեյանիրի պատճառով,

Բայց իր վրեժն ինքը լուծեց մեռնելիս։

{{տող|70}}Մեջտեղինը, որ կանգնել է գլխահակ,

Քիրոնն է մեծ, Աքիլլեսի հոգածուն,

Իսկ երրորդը Ֆոլոսն է ժանտ ու վայրագ։

{{տող|73}}Նրանք խմբով պտտվում են գետի շուրջ,

Նետհարելով նրան, ով դուրս է գալիս

Ավելի, քան նշված է իր մեղքով լուրջ»։

{{տող|76}}Մենք մոտեցանք հրեշներին նետընկեց։

Քիրոնն այնժամ իր մորուքը թավարծի

Նետի ծայրով ծնոտի տակ հավաքեց.

{{տող|79}}Եվ բանալով իր բերանը լայնածիր,

Ընկերներին ասաց. «Արդյոք դիտեցի՞ք,

Ետևինը երերցնում է դիպածն իր.

{{տող|82}}Մեռյալների ոտքերն այդպես չեն անում»։

Վարպետըս, որ նրա կրծքին էր հասել,

Անդ ուր երկու բնույթներն են միանում,

{{տող|85}}Պատասխանեց. «Նա ողջ է ու գիտակից.

Ես էլ նրա առաջնորդն եմ այս վայրում.

Նա եկել է հարկից և ոչ քմայքից։

{{տող|88}}Մի կին երկնում ալելուիան ընդհատեց

Եվ եկավ ինձ այս նոր պաշտոնը տալու.

Ոչ սա է գող, ոչ ես հոգի չարաստեղծ։

{{տող|91}}Սակայն հանուն այն գերագույն զորության,

Որ քայլերս է վարում վայրով այս վայրի,

Թող ձերոնցից մեկը ցույց տա մեզ ճամփան,

{{տող|94}}Եվ սրան էլ իր գավակին թող վերցնի

Ու անցկացնի գետի հունով ծանծաղուտ,

Որովհետև նա ստվեր չէ, որ թռնի»։

{{տող|97}}Քիրոնն ուղղվեց դեպի Նեսոսն ու ասաց.

«Դու տար սրանց, և եթե ձեզ հանդիպեն

Այլ ջոկատներ, կհեռացնես դու նրանց»։

{{տող|100}}Մենք շարժվեցինք մեր ուղեկցին առընթեր

Այդ եռացող արյան գետի երկայնքով,

Ուր խաշվողներն հանում էին սուր ճիչեր։

{{տող|103}}Տեսա ոմանց մինչև աչքերը սուզված։

Նեսոսն ասաց. «Բռնակալներ են սրանք,

Որ արյան ու ինչքի էին ծարաված։

{{տող|106}}Աստ տանջվում են ոճրի համար իրենց մեծ.

Աստ Ալեքսանդրն ու Դիոնիսն են դաժան.

Սա Սիկիլիան երկար ատեն կեղեքեց։

{{տող|109}}Նա, ով գլխին ունի մազեր այնքան սև,

Աձձոլինն է, իսկ այն մյուսը շիկահեր

Օբիձձոն է Էստեցի, որն, արդարև,

{{տող|112}}Երկրում խեղդվեց իր զավակից հարազատ»։

Երբ զարմանքով ես նայեցի վարպետիս,

Նա ինձ ասաց. «Դա ստույգ է ու հաստատ»։

{{տող|115}}Ապա Նեսոսն աչքերն հառեց քիչ հեռուն՝

Մի խումբ մարդկանց, որոնք մինչև վիզն իրենց

Սուզված էին արյան գետի մեջ եռուն։

{{տող|118}}Մեզ ցույց տվեց մեկին ընկած մեկուսի,

Եվ ասաց. «Սա ժամում խոցեց սիրտը այն,

Որ հարգվում է ցարդ կամուրջի վրա Թայմզի»։

{{տող|121}}Ապա տեսա հորձանքի մեջ այլ անձանց,

Որոնց գլուխն ու կուրծքն էին երևում

Եվ որոնցից ծանոթ էի ես ոմանց։

{{տող|124}}Այսպես քիչ֊քիչ ծանծաղում էր գետը այն

Եվ միմիայն նրանց ոտներն էր ծածկում.

Եվ այստեղ մենք անցանք նրա հունով լայն։

{{տող|127}}«Եթե այս կողմ գետը տակավ ու տակավ

Ծանծաղում է,— ասաց Նեսոսը դարձյալ,—

Ապա հունից այն կողմ սակավ առ սակավ

{{տող|130}}Խորանում է և դառնում է հորդառատ,

Մինչև որ նա հասնում է մեծ բարձրության,

Ուր հեծում են բռնակալներն ապիրատ։

{{տող|133}}Այնտեղ Աստծու դատաստանով տանջվում են

Ատտիլասը՝ պատուհասը աշխարհի,

Եվ Քսեստոսը, և Պյուռոսը անօրեն։

{{տող|136}}Այնտեղ հորձքում հեծեծում են անդադար

Ռինիեր Կորնետն ու Ռինիեր դե՚ Պացցին,

Որոնք եղան հուղկահարներ անպատկառ։

{{տող|139}}Այս ասելով նա ետ դարձավ առանձին։

</poem>

=== Երգ տասներեքերորդ ===

{{տող|1}}Նեսոսը դեռ գետից այն կողմ չէր անցել,

Երբ մենք մտանք արտասովոր մի անտառ,

Ուր ամեն մի շավիղ ի չիք էր դարձել։

{{տող|4}}Կանաչ չէին տերևները, այլ տմույն,

Ուղիղ չէին ուղեշները, այլ խոտոր,

Չիք պտուղներ, այլ լոկ փշեր լիաթույն։

{{տող|7}}Չեչինայից սկսած մինչև Կոռնետո,

Ուր ապրում են կենդանիները վայրի,

Չկան այդքան թավաթփեր հախնթոր։

{{տող|10}}Անդ բույն ունեն Հարպիաները նողկալի,

Որ տրովացոց Ստրոֆադից վանեցին,

Գուշակելով տխուր դեպքերը գալիք։

{{տող|13}}Նրանք ունեն կանացի դեմք, լայն թևեր,

Կեռ մագիլներ և փետրալից խոշոր փոր,

Եվ ծառերից արձակում են կռիչներ։

{{տող|16}}Ինձ դառնալով ասաց վարպետս առաջնորդ.

«Մենք քանի դեռ չենք խորացել անտառում,

Իմացիր, որ հիմա գոտում ենք երկրորդ,

{{տող|19}}Որից այն կողմ ավազուտն է հրակեզ։

Իսկ այժմ այստեղ դու տեսնելու ես բաներ,

Որոնք պիտի հավատալի չլինեն քեզ»։

{{տող|22}}Ամեն կողմից լսում էի ողբ ու ճիչ,

Բայց ոչ ոքի չէի տեսնում շուրջը իմ,

Եվ զարմացած սպասեցի ես մի քիչ։

{{տող|25}}Կարծեմ, թե նա կարծեց, որ ես կարծեցի,

Թե ճիչերն այդ հանում էին նրանք, որ

Փակված էին թփերի մեջ թավարծի։

{{տող|28}}Եվ ասաց ինձ. «Եթե երբեք դու պոկես

Այս տունկերից որևիցե մի ճյուղիկ,

Իրողությունն հայտնի պիտի դառնա քեզ»։

{{տող|31}}Այնժամ ձեռքըս ես մեկնեցի քիչ առաջ

Եվ մի թփից փոքրիկ մի ճյուղ պոկեցի։

«Ի՞նչ ես կտրում»,— գոչեց բունը ցավատանջ։

{{տող|34}}Եվ երբ ճյուղը ամբողջ արյամբ սևացավ,

Դարձյալ գոչեց. «Ինչո՞ւ ես ինձ կտրատում,

Ի՞նչ խղճով ես ինձ պատճառում այդպես ցավ։

{{տող|37}}Մարդիկ էինք, հիմա դարձել ենք բույսեր,

Բայց օձերի հոգիներ իսկ լինեինք,

Պետք է մի քիչ դու լինեիր գթասեր»։

{{տող|40}}Ինչպես դալար մի բարունակ նրբենի,

Երբ մի ծայրից այրվի, ապա մյուս ծայրից

Ջուր դուրս կտա և ճտճտոց կհանի,

{{տող|43}}Այսպես ելան այն փրցված ճյուղիկից

Խոսք և արյուն, և ես սաստիկ վախեցած՝

Անմիջապես այն բաց թողի իմ ձեռքից։

{{տող|46}}«Եթե երբեք նա հավատար այն դեպքին,—

Պատասխանեց առաջնորդըս իմաստուն,—

Որ իմ երկում ես պատմել եմ տրտմագին,

{{տող|49}}Ձեռք չէր տա քեզ, ո՛վ հեգ հոգի վշտակեզ.

Բայց որպեսզի նա իսկությունն իմանա,

Ես ցավ ի սիրտ նրան կտրել տվի քեզ։

{{տող|52}}Բայց ով ես դու, ասա նրան, որպեսզի

Նա պահել տա հիշատակըդ աշխարհում,

Ուր նա պիտի վերադառնա հավաստի»։

{{տող|55}}Եվ բունն ասաց. «Դու այնպես ես գերում ինձ

Քո խոսքերով, որ չեմ կարող ես լռել.

Արդ թույլ տվեք մի քիչ պատմել իմ կյանքից։

{{տող|58}}Ես նա եմ, որ ձեռքիս էի պահում սեղմ

Ֆեդերիկի բանալիները սրտի,

Եվ պտտացնում դրանք այնպես զգույշ, մեղմ,

{{տող|61}}Որ նա միայն ինձ էր գաղտնիք վստահում։

Իմ պաշտոնին այնպես էի նվիրված,

Որ ես հանգիստ ու քուն չէի խնայում։

{{տող|64}}Բայց պոռնիկը, կործանարարն աշխարհի,

Որ իր պիղծ ու խենեշ աչքերը երբեք

Չի հեռացնում արքունիքից Կեսարի,

{{տող|67}}Դրանիկներին բոլոր իմ դեմ բորբոքեց,

Եվ վեհապետն, հրահրված նրանցից,

Իմ լավ վարկը տխուր սուգի փոխարկեց։

{{տող|70}}Եվ այնժամ ես, խոր զայրույթով տենդահար,

Կամենալով մահով պրծնել անկումից,

Ինձ՝ արդարիս հանդեպ դարձա անարդար։

{{տող|73}}Երդվում եմ նոր արմատներով այս բնի,

Որ ես երբեք չխաբեցի իմ տիրոջ,

Որ այնքան էր հարգ ու պատվի արժանի։

{{տող|76}}Եվ ով աշխարհ վերադառնա ձեզանից,

Թող պաշտպանի իմ պատիվը անբասիր,

Որ խորտակվեց չար նախանձի հարվածից»։

{{տող|79}}«Ահա լռեց,— ասաց ինձ տերս հոգաբարձ.—

Ժամանակը սուղ է, խոսիր նրա հետ,

Հարցրու նրան, եթե ունես ուրիշ հարց»։

{{տող|82}}«Ինքըդ հարցրու,— ասացի ես,— դու գիտես,

Թե ինչ բան է ինձ հարկավոր իմանալ,

Ես չեմ կարող, այնքան հուզված եմ արդ ես»։

{{տող|85}}Վարպետս այնժամ դիմեց բնին տխրատես.

«Քո խնդրանքը սա պատրաստ է կատարել.

Իսկ արդ, բանտված հոգի, հաճիր ասել մեզ,

{{տող|88}}Ինչպես ընկնում ու ներփակվում է հոգին

Այս թփերում, և նրանցից ազատվել

Կարելի՞ է և հաջողվո՞ւմ է մեկին»։

{{տող|91}}Այնժամ բունը փչեց ուժգին մի թափով,

Եվ այդ շունչը այս խոսքերին վերածվեց.

«Ձեզ պատասխան պիտի տրվի կարճ կերպով։

{{տող|94}}Երբ խոլ հոգին ինքն իր կամքով բաժանվում,

Հեռանում է իր մարմնական պատյանից,

Նրան Մինոսն այս անտառն է ուղարկում.

{{տող|97}}Նրան մի տեղ չի սահմանվում մասնավոր.

Նա ընկնում է այստեղ մի տեղ ըստ բախտի

Եվ բողբոջում ինչպես հատիկ բեղմնավոր։

{{տող|100}}Նա աճում է, հետո դառնում ծառ վայրի,

Իսկ Հարպիաներն իր տերևներն ուտելով՝

Ցավացնում են և անցք բացում ցավերի։

{{տող|103}}Մեր մարմիններն ահեղ օրում կգտնենք.

Սակայն դրանք մենք այլևըս չենք հագնի,

Զի արդար չէ առնել, ինչ որ թողել ենք։

{{տող|106}}Մենք քարշ կտանք դրանք վայրն այս տխրագին,

Եվ մարմինը ամեն մեկիս կկախվի

Այն թփուտից, ուր փակված է մեր հոգին»։

{{տող|109}}Մենք դեռ լարված լսում էինք բնին այն,

Կարծելով որ դեռ բան ունի ասելու,

Երբ մեզ հասավ մի վայնասուն մեծաձայն,

{{տող|112}}Նման նրան, ով իր տեղից թաքնված

Շների ու կինճի ոռնոց է լսում

Եվ ճրթոցը տերևների կոխկրտված։

{{տող|115}}Արդ ձախ կողմից երկու հոգի վատարի

Մերկ, ճանկռտված, վազում էին սրընթաց,

Ջարդոտելով բոլոր ճյուղերն անտառի.

{{տող|118}}Առջևինը բղավում էր. «Մա՛հ, հասի՛ր»,

Իսկ մյուսը, որ չէր կամենում ետ մնալ,

Գոռգոռում էր. «Լանո՛, այդքան ժիր չէիր,

{{տող|121}}Երբ դու փախչում էիր կռվից Տոպպոյի»։

Եվ ապա նա, շնչակտուր լինելով,

Թաքնվեց մեջն ստվարախիտ մի թփի։

{{տող|124}}Իսկ ետևում ողջ անտառը լեցուն էր

Սև, սովատանջ ու սուրացող քածերով,

Ինչպես անթիվ շղթայազերծ քերծեներ։

{{տող|127}}Երբ շները թաքնվածի մոտ հասան,

Ատամներով բզկտեցին նրան լավ,

Ապա հոշված իր անդամները տարան։

{{տող|130}}Առաջնորդըս այնժամ բռնեց իմ ձեռքից

Եվ ինձ տարավ այն թփի մոտ, որ իզուր

Բողոքում էր իր արյունոտ ջարդվածքից։

{{տող|133}}«Ջակոմո դա Սանտ Անդրեա,— ասում էր,—

Ի՞նչ շահեցիր ինձ դարձնելով քեզ պատվար.

Ինչո՞ւ ցավերս ծանրացրիր կարեվեր»։

{{տող|136}}Մոտենալով վարպետս ասաց այն հոգուն.

«Ո՞վ ես դու, որ խոցվածքներիդ միջով այդ

Դուրս են տալիս ցավոտ խոսքեր և արյուն»։

{{տող|139}}«Ո՛վ հոգիներ,— ասաց թուփը այնժամ մեզ,—

Որ եկել եք տեսնելու ջարդն այս անխիղճ,

Որ քրքրեց ու քայքայեց ինձ այսպես,

{{տող|142}}Հավաքեցեք տերևներըս բնիս քով։

Ես ծնվել ու ապրել եմ այն քաղաքում,

Որ հին տիրոջ փոխարինեց Մկրտչով.

{{տող|145}}Ուստի նա մեզ կտխրեցնի անդադար,

Եվ եթե դեռ անցքի վրա Առնոյի

Չպահպանվեր նրա մասունքն անվթար,

{{տող|148}}Ապա նրանք, որ նոր քաղաք հիմնեցին

Ատտիլասի ավերների հենց վրան,

Իզուր պիտի ջանքեր թափած լինեին։

{{տող|151}}Բնակարանս ես դարձրի ինձ տանջարան»։

</poem>

=== Երգ տասնչորսերորդ ===

{{տող|1}}Հուզված հուշից իմ հայրենյաց սիրասուն,

Հավաքեցի այն տերևները ցիրցան

Եվ հանձնեցի արդեն լռած այն հոգուն։

{{տող|4}}Մենք անտառով եկանք հասանք այն եզրին,

Ուր զատվում է երկրորդ գոտին երրորդից

Եվ երևում ահեղ վճիռը վերին։

{{տող|7}}Արդ որպեսզի դառնա ամեն ինչ հայտնի,

Ասեմ, որ մենք հասանք մի կորդ հարթավայր,

Ուր չէր աճում և ոչ մի բույս կենդանի։

{{տող|10}}Ցավոտ անտառն օղակում էր բացատն այն,

Ինչպես արյան գետը՝ անտառը հիշյալ.

Մենք կանգնեցինք նրա եզրին առժամայն։

{{տող|13}}Գետինն ամբողջ չոր ավազով էր պատած,

Ճիշտ ինչպես այն ավազուտը հրաշեկ,

Որ Կատոնը ոտքերով էր կոխկրտած։

{{տող|16}}Օ՜ Աստուծո պատուհասիչ դատաստան,

Որքա՛ն պետք է ահուդողով համակվի,

Ով տեսնի այն, ինչ իմ աչքերը տեսան։

{{տող|19}}Այնտեղ տեսա բազմաթիվ մերկ հոգիներ,

Որոնք ողբում֊կոծում էին դառնորեն,

Բայց ունեին այլատեսակ վիճակներ։

{{տող|22}}Ոմանք գետնին պառկած մեջքն ի վար,

Ոմանք նստած֊պպզած էին ինքնամփոփ,

Իսկ ոմանք էլ քայլում էին անդադար։

{{տող|25}}Քայլողները շատվոր էին ամենքից,

Իսկ պառկածներն ամենաքիչը թվով,

Բայց ավելի ուժգին ճչում տանջանքից։

{{տող|28}}Ավազի վրա դանդաղորեն, շարունակ

Բոց էր տեղում ծվեններով լայնածիր,

Ինչպես ձյունը սարում անհողմ ժամանակ։

{{տող|31}}Ինչպես հնդկաց գավառներում հրատապ

Ալեքսանդրը իր զորքերի վրա հոծ

Տեսավ տեղալն հուր բոցերի մի տարափ,

{{տող|34}}Եվ հրամայեց զինվորներին կոխկրտել

Բոցերն ընկած, իմանալով որ դրանք

Հեշտ է հանգցնել, քանի դեռ չեն ծավալվել,

{{տող|37}}Այսպես այստեղ միշտ տեղում էր հուր ու բոց.

Եվ ավազն էլ շիկանում էր դրանից,

Սաստկացնելով չարչարանքները հոգվոց։

{{տող|40}}Սրանք շարժում էին ձեռքերը յուրյանց,

Մերթ այս կողմից, մերթ այն կողմից թափ տալով

Իրենց վրա ընկած բոցերն հրախանձ։

{{տող|43}}Ես ասացի. «Վարպե՛տ, դու որ հաղթում ես

Ամեն ինչի, բացի այն ժանտ դևերից,

Որ այն դռան մուտքին արգելք եղան մեզ,

{{տող|46}}Ո՞վ է մեծն այն, որ պառկած է անզարհուր,

Քամահրելով կրակները տեղացող,

Ասես նրան չի խեղճացնում անձրևն հուր»։

{{տող|49}}Երբ նկատեց, որ իր մասին էի ես

Առաջնորդիս հարցնում, հոգին մռնչաց.

«Ինչպես եղա կյանքում, հիմա էլ եմ վես։

{{տող|52}}Զևսը նորից թող հոգնեցնի իր դարբնին,

Որի ձեռքից առավ շանթը սայրասուր

Եվ ինձ խոցեց իմ օրհասի մեջ վերջին,

{{տող|55}}Կամ մյուսներին թող փոխնիփոխ չարչարի

Մոնգիբելլի դարբնոցի մեջ սևամած,

Բղավելով. «Օգնիր, Վուլկան քաջարի»,

{{տող|58}}Ինչպես արեց Ֆլեգրայի գոռ մարտում,

Եվ թող նա ինձ զարկի ամբողջ զորությամբ,

Իր վրեժը չի ստանա գոհացում»։

{{տող|61}}Վարպետս այնժամ խոսեց կրքով բացահայտ,

Ինչպիսին ես չէի լսել նրանից.

«Ո՛վ Կապանևս, գոռոզությանդ համար այդ

{{տող|64}}Արժանի ես պատժվելու այդպես միշտ.

Այդ պատիժըդ քեզ տեղին է ու հարմար

Քո վարքի ու բարքի համար ամբարիշտ»։

{{տող|67}}Եվ հանդարտած դեմքով դարձավ դեպի ինձ.

«Սա մեկն է յոթ արքաներից այն վսեր,

Որոնք Թեբեն պաշարեցին չորս կողմից։

{{տող|70}}Նա քամահրեց և քամահրում է Աստծուն.

Սակայն նրա շարժուձևերը ժպիրհ

Նրա անձի զարդարանքներն են սազուն։

{{տող|73}}Հիմա արի իմ ետևից, բայց նայիր,

Որ ոտքերըդ բորբ ավազին չհպես,

Այլ անտառի եզերքներին միշտ պահիր»։

{{տող|76}}Մենք լուռ ու մունջ հասանք մինչև մի գետակ,

Որ անտառից էր դուրս ցայտում և որի

Կարմրությունը ահաբեկեց ինձ համակ։

{{տող|79}}Բուլիկամից ինչպես առվակ է հոսում,

Որից ջուր են վերցնում կանայք վուշ գզող,

Այսպես և նա ավազն ի վար էր վազում։

{{տող|82}}Նրա հատակն ու ափերը ապալեր

Պնդացել ու դարձել էին քարակոփ.

Ես հասկացա, որ այդտեղ էր անցքը մեր։

{{տող|85}}«Այն ամենում, ինչ որ ես ցույց տվի քեզ,

Այն պահից, երբ անցանք դռնից Դժոխքի,

Որի մուտքը բաց է եղել մշտապես,

{{տող|88}}Քո աչքերը այնպիսի բան չտեսան,

Ինչպիսին է այս գետակը շառագույն,

Որ հանգցնում է ընկած բոցերը վրան»։

{{տող|91}}Այս խոսքերը առաջնորդըս ինձ ասաց.

Եվ ես նրան թախանձագին խնդրեցի,

Որ սնունդ տար ախորժակիս իր բացած։

{{տող|94}}«Կա մի ավեր երկիր ծովում միջերկրյա,—

Պատասխանեց,— որ կոչվում է Կրետե,

Ուր երջանիկ էին մարդիկ հնօրյա։

{{տող|97}}Այնտեղ Իդա կոչված մի լեռ կա հայտնի,

Որ ծաղկուն էր ջրերով ու ծառերով,

Իսկ ներկայիս տխուր է ու ամայի։

{{տող|100}}Ռեան այնտեղ ընտրեց մանկան թաքստոց,

Եվ ծածկելու համար ճիչերը նրա,

Աղմուկ հանել հանձնարարեց յուրայնոց։

{{տող|103}}Լեռան մեջ կա ծերի արձան մի հսկա,

Որ կռնակը դեպի Դամիատ է դարձրած

Եվ հայացքը դեպի Հռոմն հեռակա։

{{տող|106}}Նրա գլուխն անեղծ ոսկուց է կազմված,

Իսկ կուրծքը և բազուկները՝ արծաթից,

Եվ պղնձից՝ մինչև աճուկն երկճյուղված։

{{տող|109}}Այնտեղից ցած ամբողջ ընտիր երկաթ է,

Միայն թե աջ ոտքը կավից է թրծած,

Եվ կանգնած է սրա վրա գրեթե։

{{տող|112}}Գլխից բացի, մյուս մասերն ունեն ծերպ,

Ուրկից շիթ֊շիթ արտասուքներ են կաթում

Եվ այս ժայռն են փորում հոսքով միակերպ։

{{տող|115}}Ու իրենց այդ անդունդն ի վար ընթացքով

Ախերոն, Ստիքս ու Ֆլեգեթոնն են կազմում.

Ապա դարձյալ գահավիժում են անցքով

{{տող|118}}Մինչև հատակն, ուր տեղ չկա իջնելու

Եվ կազմում են Կոկիտոնը, որ հետո

Դու կտեսնես, այժմ հարկ չկա խոսելու»։

{{տող|121}}Ես ասացի. «Եթե այս գետը ոչ լայն

Հաստատապես մեր աշխարհից է ծագում,

Ապա ինչո՞ւ լոկ այստեղ ենք տեսնում այն»։

{{տող|124}}Եվ նա ասաց. «Գիտես, որ վայրս է կլոր,

Թեպետև մենք միշտ քայլեցինք դեպի ձախ,

Իջնելով այս անդունդն ի վար խորախոր,

{{տող|127}}Բայց բոլորքով մենք չենք անցել տակավին.

Ուստի եթե նոր բան է մեզ երևում,

Դու դրանից մի զարմանա բնավին»։

{{տող|130}}«Ֆլեգեթոնն ու Լեթեն ո՞ւր են գտնվում,—

Հարց տվի ես։— Մեկի մասին լռում ես,

Մյուսն, ասում ես, այս շիթերից է կազմվում»։

{{տող|133}}«Քո հարցն,— ասաց,— տեղին է ու խելացի,

Բայց եռումը այս ջրերի շառագույն

Քեզ պետք է տար լուծումը քո մի հարցի։

{{տող|136}}Դու կտեսնես Լեթեն ոչ այս անդնդում,

Այլ այնտեղ, ուր մաքրագործվում է հոգին

Եվ զղջումով իր մեղքերից ազատվում»։

{{տող|139}}Ապա հարեց. «Էլ հեռանանք անտառից,

Դու աշխատիր ինձ հետևել հիմա լուռ.

Մեր ճանապարհն ընթանում է գետեզրից,

{{տող|142}}Որի վրա շիջանում է ամեն հուր»։

</poem>

=== Երգ տասնհինգերորդ ===

{{տող|1}}Արդ գնում ենք մի քարափի երկայնքով.

Իսկ գետակից վեր բարձրացող գոլորշին

Ափերն հրից զերծ էր պահում իր մեգով։

{{տող|4}}Ինչպես ֆլամանք կառուցում են ամբարտակ

Գուիսսանտի ու Բրյուգի միջև, որպեսզի

Վանեն գրոհն ալիքների սանձարձակ,

{{տող|7}}Եվ կամ ինչպես Բրենտա գետի երկայնքին

Պատնեշներ են բարձրացնում պադուացիք,

Որ պաշտպանեն կայքերն իրենց թանկագին,

{{տող|10}}Այդպես էին շինված քարե ափերն այն,

Բայց վարպետը նրանց, ով էլ որ լիներ,

Չէր կառուցել նույնքան բարձր ու նույնքան լայն։

{{տող|13}}Մենք անտառից այնքան էինք հեռացել,

Որ ինչքան էլ ես նայեի դեպի ետ,

Էլ անկարող կլինեի այն տեսնել։

{{տող|16}}Մեզ հանդիպեց հոգվոց մի խումբ ներքևում,

Որ մատչելով նայում էին մեզ այնպես,

Ինչպես մարդիկ մեկը մյուսին են նայում

{{տող|19}}Երեկոյան մթնշաղին տարաժամ,

Եվ բիբերը ուղղել էին մեզ այնպես,

Ինչպես ասղան անցքին դերձակը զառամ։

{{տող|22}}Մինչդեռ նրանք նայում էին մեզ այդպես,

Նրանցից մեկն ինձ ճանաչեց ու բռնեց

Իմ քղանցքից, գոչելով. «Ի՛նչ հրաշք, տես»։

{{տող|25}}Երբ բազուկը նա դեպի ինձ երկարեց,

Ես նայեցի նրա դեմքին հրախանձ,

Բայց այդ տեսքը ինձ բնավ էլ չարգելեց

{{տող|28}}Իմանալու, թե ով էր այդ հոգին հեգ,

Եվ գլուխըս խոնարհելով դեպի նա,

Ես ասացի. «Տե՛ր Բրունետտո, այդ դո՞ւք եք»։

{{տող|31}}Եվ նա ասաց. «Որդյա՛կ, դժգոհ մի լինի,

Եթե մի քիչ Բրունետտո Լատինոն

Քեզ հետ խոսի և մյուսներից ետ ընկնի»։

{{տող|34}}Ես ասացի. «Խնդրեմ, սիրով ամենայն,

Եթե կուզեք այստեղ ձեզ հետ կկանգնեմ,

Միայն թե սա դրան լինի համաձայն»։

{{տող|37}}«Որդյակ,— ասաց,— մեզանից մեկը եթե

Մի պահ կանգնի, մի դար անշարժ կպառկի

Այս հրեղեն անձրևի տակ դժպատեհ։

{{տող|40}}Ուստի քայլիր. ես քեզ մոտից կուղեկցեմ,

Ապա դարձյալ կմիանամ իմ խմբին,

Որ կրում է պատիժն իր դառն ու դժխեմ։

{{տող|43}}Ես սիրտ չէի անում իջնել քարափից

Եվ նրա հետ համհավասար ընթանալ,

Բայց գլխահակ էի քայլում հարգանքից։

{{տող|46}}Եվ նա հարցրեց. «Ի՞նչ բախտ կամ ի՞նչ որոշում

Մահիցդ առաջ այս անդունդը քեզ բերեց.

Եվ ո՞վ է սա, որ ճանապարհդ է նշում»։

{{տող|49}}«Այնտեղ վերև պայծառ կյանքում երկրային,—

Ասացի ես,— մոլորվեցի մի հովտում,

Հազիվ հասած իմ լիարժեք հասակին։

{{տող|52}}Ես դեռ այնտեղ էի երեկ առավոտ,

Երբ իմ դարձին երևաց սա, որ հիմա

Առաջնորդում է ինձ ճամփով այս ցավոտ»։

{{տող|55}}Եվ նա ասաց. «Թե հետևես քո աստղին,

Դու կհասնես նպատակիդ փառավոր,

Որքան կյանքում լավ դիտեցի քո ուղին.

{{տող|58}}Եվ եթե ես չմեռնեի վաղաժամ,

Ապա, ի տես քո ընթացքին երկնահաճ,

Քո գործերում քեզ կօգնեի հարաժամ։

{{տող|61}}Բայց ժողովուրդն այն ապերախտ ու անսիրտ,

Որ վաղնջուց Ֆիեզոլից է իջել

Եվ տակավին մնում է բիրտ ու անկիրթ,

{{տող|64}}Բարվույդ համար կլինի քո թշնամին.

Եվ իրավամբ, զի սիների մեջ վայրի

Քաղցըր պտուղ չի կարող տալ թզենին։

{{տող|67}}Մի հին առած անվանել է նրանց կույր.

Նրանք ագահ, նախանձոտ են ու գոռոզ.

Նրանց մեջ քեզ պահիր անեղծ ու մաքուր։

{{տող|70}}Ի պատիվ քեզ երկու կողմերն ախոյան

Կկամենան քեզ հոշոտել, բայց իզուր,

Կտուցները խոտից հեռու կմնան։

{{տող|73}}Թող ֆիեզոլյան անասունները անտեր

Իրար ուտեն և ձեռք չտան այն բույսին,

Որ աճում է գոմաղբի մեջ նրանց դեռ,

{{տող|76}}Պահպանելով սերմը ջինջ ու անարատ

Այն հռոմայեցոց, որոնք այնտեղ մնացին,

Երբ հիմնարկվեց որջը այնքան ապիրատ»։

{{տող|79}}Եթե բաղձանքս հաշվի լիներ առնված,—

Ասացի ես ի պատասխան,— ապա դուք

Դեռ աշխարհից չէիք լինի հեռացած։

{{տող|82}}Իմ հոգու մեջ դրոշմված է խորապես

Ձեր բարի ու քաղցըր պատկերն հայրական,

Երբ աշխարհում ուսուցանում էիք մեզ,

{{տող|85}}Թե ինչպես մարդ կանմահանա գործերով։

Եվ իմ կյանքում երախտիքըս ձեր հանդեպ

Հարկ է, որ ես հայտնեմ անկեղծ խոսքերով։

{{տող|88}}Ձեր ծանույցը մյուսների հետ կհիշեմ,

Որ տիրուհուս լուսաբանել տամ հետո,

Եթե երբեք մի օր նրա մոտ հասնեմ։

{{տող|91}}Բայց ուզում եմ, որ ձեզ մի բան պարզ լինի.

Թող միմիայն չկշտամբի խիղճըս ինձ,

Ես կտոկամ բախտի ամեն հարվածի։

{{տող|94}}Այդ ազդերը նորություն չեն ինձ համար.

Բախտն ու մարդիկ ինչ ուզում են թող անեն,

Ես կլինեմ հաստատակամ ու համառ»։

{{տող|97}}Վարպետս այնժամ դառնալով ետ, դեպի ինձ,

Մի պահ նայեց և այս հորդորն ինձ տվեց.

«Ով խելոք է, խրատվում է ուրիշից»։

{{տող|100}}Բայց ես նորից Բրունետտոյին դիմեցի

Եվ հարցրի, թե իր խմբի մեջ որո՞նք են

Ընկերները ամենից մեծ, մտացի։

{{տող|103}}Եվ նա ասաց. «Մի քանիսին կնշեմ,

Իսկ մյուսների մասին կանցնեմ լռությամբ,

Զի ժամանակ չկա, որ ես երկարեմ։

{{տող|106}}Ամփոփակի իմացիր, որ բոլորն էլ

Կղերական ու գրական դեմքեր են,

Որոնք երկրում նույն մեղքով են աղտեղվել։

{{տող|109}}Այդ ցավալի շրջանակի մեջ են լայն

Պրիշիանոն և Ֆրանչեսկո դ՚Ակկորսոն,

Դու կարող ես այնտեղ տեսնել և պիղծն այն,

{{տող|112}}Ում ծառայից ծառան շուտով փոխադրեց

Առնոյից դեպ Բակկիլյոնե, ուր և նա

Իր հույժ լարված ջղերն հավետ հանգչեցրեց։

{{տող|115}}Կարող էի ես անվանել դեռ այլոց,

Բայց ժամանակ չկա երկար խոսելու.

Տես ավազից բարձրանում է ծուխ ու բոց.

{{տող|118}}Մի նոր խումբ է, պետք է խույս տամ նրանից։

Գանձըս, որում ապրում եմ դեռ, լավ պահիր,

Ես միմիայն այդ եմ խնդրում քեզանից»։

{{տող|121}}Նա շուռ եկավ և վազ տվեց դեպի աջ,

Ինչպես նրանք, որ վազում են Վերոնում

Ստանալու համար դրոշը կանաչ,

{{տող|124}}Եվ նմանվեց նա հաղթողին այդ վազքում։

</poem>

===Երգ տասնվեցերորդ===

<poemstyle='margin:0ex 5ex'>{{տող|1}}Լսում էի արդեն շռինդը ջրի,

Որ թափվում էր պարունակը հետևյալ,

Ինչպես բզզոց մեղուների պարսերի,

{{տող|4 }}Երբ որ հանկարծ երեք հոգի֊ստվերներ

Միահաղույն անջատվեցին մի խմբից ,

Որ անցնում էր բոցերի տակ տանջաբեր։

{{տող|7 }}Ուղղվելով մեզ, նրանք հեռվից գոչեցին.

«Կանգ առ մի պահ։ Քո հագուստից իմացանք,

Որ եկել ես մեր քաղաքից չարածին»։

{{տող|10 }}Օ ի՜նչ խոցեր նրանց վրա տեսա ես,

Որոնք կիզիչ հրից էին գոյացել.

Երբ հիշում եմ, դեռ ցավում եմ դառնապես։

{{տող|13 }}Նրանց ձայնից առաջնորդըս խորագետ

Ինձ դարձավ և ազդարարեց. «Սպասի՛ր,

Պետք է լինել քաղաքավար սրանց հետ։

{{տող|16 }}Եթե այստեղ հուր չտեղար հարակեզ,

Ես կասեի, որ դու պետք է փութայիր

Դեպի նրանք, ոչ թե նրանք դեպի քեզ»։

{{տող|19 }}Հենց որ կեցանք, նրանք նորից շարժվեցին .

Եվ երբ նրանք արտորանքով հասան մեզ,

Երեքով մեկ տեղում պտույտ գործեցին։

{{տող|22 }}Եվ ինչպես մերկ ըմբիշները կորովի

Ուշիուշով հետաքննում են միմյանց,

Նախքան անցնելն իրարու դեմ գրոհի,

{{տող|25 }}Այսպես նրանք ինձ նայեցին պշնորեն,

Պտտվելով այնպես, որ վիզը նրանց

Ու ոտները շարժվում էին տարորեն։

{{տող|28 }}«Թեև տեղն այս, ուր ընկել ենք մենք այսպես,—

Ասաց մեկը,— և մեր դեմքերն հրախանձ

Քամահրանքի արժանի են դարձնում մեզ,

{{տող|31 }}Սակայն հանուն մեր համբավի ու փառքի

Մեզ զիջանիր ասելու թե ո՛վ ես դու,

Որ անցնում ես անվախ միջով Դժոխքի։

{{տող|34 }}Ահա սա, որ իմ առջևից է գնում,

Թեև մերկ է ու մարմինը խանձայրյաց,

Բարձրաստիճան մի դիրք ուներ աշխարհում։

{{տող|37 }}Նա հենց թոռն է Գուալդրադայի բարեգով. Նա կոչվում է Գուիդո Գուերրա, և կյանքում

Շատ գործեր է արել թրով ու խելքով։

{{տող|40 }}Իսկ մյուսը, որ իմ ետևից է քայլում,

Ալդոբրանդի Տեգիայոն է, այր խելոք,

Որի խոսքը պետք է լսվեր աշխարհում։

{{տող|43 }}Ես, որ այսպես չարչարվում եմ նրանց հետ,

Ռուստիկուչչի Յակոպոն եմ, և անշուշտ

Իմ կորստյան բան պատճառը կինս էր հեստ»։

{{տող|46 }}Եթե հրից ես մնայի անվթար,

Կնետվեի ներքև՝ նրանց գրկելու,

Որ իհարկե վարպետըս ինձ թույլ կտար։

{{տող|49 }}Բայց որ վտանգ կար այրվելու, մրրկվելու,

Իմ երկյուղը հաղթեց կամքին իմ բարի,

Որ տենչ ուներ նրանց ամուր փարվելու։

{{տող|52 }}Ես ասացի. «Հենց որ տերս պատվական

Ասաց խոսքեր, որ կռահել ինձ տվին,

Թե դուք իրոք հոգիներ եք պատվարժան,

{{տող|55 }}Իմ սրտի մեջ ձեր վիճակը դժնդակ

Ծնեց ոչ թե արհամարհանք, այլ մորմոք,

Որ կմնա իմ մեջ երկար ժամանակ։

{{տող|58 }}Ես ինքըս ձեր համերկրացին եմ բնիկ.

Ես սիրով ու հարգանքով եմ միշտ հիշել

Ձեր գործերն ու անունները ազդեցիկ։

{{տող|61 }}Դառը թողնում, քաղցըր տեղանքն եմ գնում,

Որ ինձ անսուտ առաջնորդս է խոստացել.

Բայց պետք է նախ իջնեմ երկրի կենտրոնում »։

{{տող|64 }}«Իցիվ թե դու դեռ ապրեիր ընդերկար,—

Պատասխանեց այն ատեն ինձ նույն հոգին,—

Եվ համբավդ էլ մահից հետո շողշողար։

{{տող|67 }}Արդ ասա մեզ, բարքերն ազնիվ ու տիպար

Մեր քաղաքում շարունակո՞ւմ են ապրել,

Թե այնտեղից անհետացել են իսպառ։

{{տող|70 }}Քանզի Գուլյելմ Բորսիերեն , որ այստեղ

Նոր է եկել և մեր խմբում է հիմա,

Մեզ բերել է տխուր լուրեր սրտակեղ»։

{{տող|73 }}«Նոր֊նոր մարդիկ և վաստակներ նյութական,

Օ՜ Ֆլորենցիա, քեզ դարձրել են սնապարծ

Ու սանձարձակ, որից տուժում ես այնքան»—

70 {{տող|76}}Գոչեցի ես, բարձրացնելով դեմքըս վեր.

Այդ լսելով երեքն իրար նայեցին,

Նման նրանց, որ լսում են ճիշտ բաներ։

{{տող|79 }}«Թե ամեն ինչ այսպես շիտակ ես ասում,—

Երեքով մեկ նրանք տվին պատասխան,—

Երանի քեզ, որ դու անկեղծ ես խոսում.

{{տող|82 }}Բայց եթե դու դուրս գաս տեղից այս մռայլ՝

Նորից չքնաղ լույս աստղերը տեսնելու,

Եվ ուզենաս հիշել աշխարհն հանդերձյալ,

{{տող|85 }}Ասա մարդկանց, որ տեսել ես այստեղ մեզ»։

Ապա նրանք թեթևասույր սլացքով

Մեզնից փախան ու հեռացան փութապես։

{{տող|88 }}Չի կարելի արտասանել մի «ամեն»

Ավելի շուտ, քան որ նրանք չքացան։

Եվ վարպետըս մեկնել վճռեց այն ատեն։

{{տող|91 }}Եվ ահա մենք առաջացանք, և քիչ անց

Ջրի շառաչն այնքան մոտից հասավ մեզ,—

Որ խոսելիս չէինք լսում մենք միմյանց։

{{տող|94 }}Ինչպես գետն այն ,— որ իր ուրույն հունով նախ

Մոնվիզոյից դեպ արևելք է հոսում,

Երբ բխում է Ապեննինի լանջից ձախ,

{{տող|97 }}Եվ որ վերին, սկզբնական հոսանքում,

Նախքան իջնելն հարթավայրը Ֆոռլիի,

Իր անվան տեղ Ակուակետա է կոչվում —

{{տող|100 }}Շառաչյունով թավալվում է դարն ի վար,

Սուրբ Բենեդիկտ կոչված գյուղի վերևում,

Ուր կարող է բազում սահանք գոյանար,

{{տող|103 }}Այսպես այստեղ թավալվում էր ժայռն ի վար

Գորշ ջրվեժը այնպիսի գոռ բոմբյունով,

Որ կարող էր խլացնել մեզ իսպառ։

{{տող|106 }}Մեջքիս կապած ես մի պարան ունեի,

Որով բռնել մտածեցի մի անգամ

Խայտաճամուկ մորթով հովազն ամեհի։

{{տող|109 }}Առաջնորդիս հրամանի համաձայն

Ես իմ մեջքից արձակեցի պարանն այդ

Եվ կծկելով երկարեցի նրան այն։

{{տող|112 }}Առաջնորդըս այնժամ դարձավ դեպ աջ դին

Եվ եզերքի կարկառներից քիչ հեռու

Արձակեց այն անդունդն ի վար խավարչտին։

{{տող|115 }}«Արդ պետք է որ,— ներքուստ ասում էի ես,—

Այդ նշանին մի պատասխան հետևի,

Եթե վարպետս ուշով նայում է այդպես»։

{{տող|118 }}Մարդիկ պարտ են զգուշավոր միշտ լինել

Այն անձանց մոտ, որոնք գիտեն ոչ միայն

Գործը տեսնել, այլև միտքը թափանցել։

{{տող|121 }}Նա ինձ ասաց. «Կբարձրանա վեր շուտով

Այն, ինչ որ մենք սպասում ենք՝ ես ու դու.

Այդ դու հիմա կնկատես քո աչքով»։

{{տող|124 }}Ճշմարիտն այն, որ նմանվում է սուտի,

Պետք է պահել ամուր փակած շրթներով,

Այլապես նա մեզ կենթարկի ամոթի։

{{տող|127 }}Սակայն այստեղ ես չեմ կարող մնալ լուռ.

Երդվում եմ իմ Կատակերգով , ընթերցող,

— Երանի նա շնորհ գտներ ամենուր,—

{{տող|130 }}Ես տեսա, որ մութ ու մռայլ վիհն ի վեր

Բարձրանում էր լողով ճիվաղ մի ահեղ,

Որ վախ կազդեր նույնիսկ սրտին անվեհեր.

{{տող|133 }}Նավազն այսպես բարձրանում է ծովալքից,

Երբ խարիսխը պոկում է ու արձակում

Խոր խութերից կամ այլ ծածուկ արգելքից,

{{տող|136 }}Եվ մարմինը մեկ ձգում է, մեկ կծկում։

</poem>

=== Երգ տասնյոթերորդ ===

~~===Երգ տասնյոթերորդ===~~ <poemstyle='margin:0ex 5ex'>{{տող|1}}«Ահա գազանն՝ իր տտունով սուր, երկայն ,

Ահա նա, ով արգելակներ է փշրում

Եվ գարշությամբ պղծում աշխարհը համայն»։

{{տող|4 }}Այսպես ասաց ինձ առաջնորդըս աննենգ,

Եվ գազանին հրավիրեց մոտենալ

Այն քարափին, որով անցել էինք մենք։

{{տող|7 }}Խաբեության այդ պատկերը գարշելի

Առաջ եկավ և, պոչն հեռու պահելով,

Ափի վրա քաշեց իրանն ահռելի։

{{տող|10 }}Նրա դեմքը արդար մարդու տեսք ուներ,

Այնքան հեզ ու բարեմույն էր արտաքուստ,

Իսկ մնացած մասը մարմնի լոկ օձ էր։

{{տող|13 }}Ուներ երկու բռչոտ թաթեր ճապռավոր,

Մեջքը, կուրծքը և զույգ կողերը նրա

Նիշված էին խայտուցներով օղավոր։

{{տող|16 }}Թաթարներն ու թուրքերն երբեք չեն գործել

Այնքան նախշուն ու խայտաբղետ պաստառներ,

Արաքնեն էլ նման ոստայն չի հյուսել։

{{տող|19 }}Ինչպես մակույկը մերթ ափին է հանգչում,

Մասամբ ջրի վրա, մասամբ ցամաքի,

Ինչպես շվայտ գերմանների աշխարհում

{{տող|22 }}Սպասում է կուղբը պայքար մղելու,

Այսպես ավազն եզրապատող քարափին

Սպասում էր այն գազանը ահարկու։

{{տող|25 }}Նա իր պոչը խաղացնում էր շարունակ,

Գալարելով նրա ծայրը թունավոր,

Ինչպես կարիճն իր խայթոցը կենսունակ։

{{տող|28 }}Հիմա պետք է ճանապարհից քիչ շեղվենք,—

Ասաց տերըս,— որպեսզի մենք հասնենք անդ,

Ուր փռված է այն գազանը չարանենգ»։

{{տող|31 }}Այսպես իջանք աջակողմյան ուղղությամբ

Եվ ծայրեզրով տասը քայլ անցանք, որպեսզի

Խույս տանք հրից և ավազից հրատապ։

{{տող|34 }}Երբ մոտեցանք այն նենգավոր գազանին,

Մի քիչ անդին տեսա մարդկանց մի զանգված,

Որ նստած էր ավազուտի երկայնքին։

{{տող|37 }}Վարպետս ասաց. «Որպեսզի դու այս գոտին

Կարողանաս ամեն կողմից ճանաչել,

Գնա, նայիր նրանց վիճակը հետին։

{{տող|40 }}Բայց թող այնտեղ քո զրույցը կարճ լինի.

Իսկ ես մինչ այդ կբանակցեմ սրա հետ,

Որպեսզի իր գավակը մեզ հատկացնի»։

{{տող|43 }}Եվ յոթներորդ պարունակի եզրով ես

Մեն֊միայնակ առաջացա դեպ այնտեղ,

Ուր նստած էր այն ամբոխը տխրատես։

{{տող|46 }}Նրանց ցավը դուրս էր պոռթկում աչքերից.

Նրանք ձեռքով ջանում էին պաշտպանվել

Մերթ բոցերից, մերթ հրաշեկ ավազից։

{{տող|49 }}Այսպես շներն ամռան շոգին տոթալից

Պաշտպանվում են մերթ թաթերով, մերթ դնչով,

Երբ խայթվում են ճանճերից կամ լվերից։

{{տող|52 }}Ես դիտեցի ուշով դեմքերը ոմանց,

Որոնց վրա հուր էր տեղում ահավոր,

Բայց ճանաչել չկարեցա ես նրանց։

{{տող|55 }}Ամեն մեկի պարանոցից կախված էր

Որոշ գույնով ու նշանով մի քսակ ,

Որով նրանք ապրում էին կարծես դեռ։

{{տող|58 }}Ես նրանց մեջ տեսա դեղին մի քսակ,

Որի վրա կար մի կապույտ ուրվագիծ,

Որ նման էր մի առյուծի պարարակ։

{{տող|61 }}Եվ քիչ հեռու տեսա ուրիշ մի քսակ,

Արյան նման կարմիր, որի կենտրոնում

Երևում էր մի սագ կաթից սպիտակ։

{{տող|64 }}Մեկը, որի ճերմակ պարկի վրա կար

Կապույտ գույնի մի խոզ, մատակ ու հղի,

Ինձ բարբառեց. «Այստեղ ինչո՞ւ դու եկար։

{{տող|67 }}Շուտ հեռացի՛ր։ Եվ քանզի ողջ ես դեռ դու,

Իմացիր որ Վիտալիանոն , երկրացիս,

Այստեղ գալու և կողքիս է նստելու։

{{տող|70 }}Ֆլորենտացոց մեջ այս ես եմ պադուացին.

Սրանք հաճախ իմ գլուխը տանում են,

Ինձ ասելով. «Թող գա ասպետն հոյածին ,

{{տող|73 }}Հետ բերելով քսակն երեք կտցանի»։

Եվ բերանը ծռեց, լեզուն դուրս հանեց,

Ինչպես պինչը լիզող եզը կենդանի։

{{տող|76 }}Վախենալով, որ չլինի թե երբեք

Իմ ուշացմամբ առաջնորդիս բարկացնեմ,

Հեռացա այն հոգիներից տանջաբեկ։

{{տող|79 }}Առաջնորդըս մինչ այդ նստել էր արդեն

Լայն գավակին զարհուրելի գազանի։

Նա ինձ ասաց. «Արիացիր դու այժմեն։

{{տող|82 }}Այսուհետև այսպես պետք է ցած իջնել ։

Նստիր առաջ, ես ետևում կնստեմ,

Որ պոչը քեզ չկարենա վնասել»։

{{տող|85 }}Ինչպես նա, ով սարսռում է, կափկափում,

Երբ զգում է տենդի գալը, և հենց որ

Շուք է տեսնում, մարմինը դող է պատում,

{{տող|88 }}Այսպես եղա այդ խոսքերից ահազդու.

Սակայն շուտով ինձ զգացի սրտապինդ,

Ինչպես ծառան տիրոջ առջև հուսատու։

{{տող|91 }}Ես նստեցի նուսի վրա այլանդակ.

Ուզում էի իրոք ասել՝ «Գրկիր ինձ»,

Սակայն ձայնըս խզվեց կամքիս հակառակ։

{{տող|94 }}Բայց վարպետըս, որ զորավիգս է եղել

Ուրիշ դժվար իմ պահերին, արդեն իսկ

Բազուկներով ինձ գրկել էր ու պահել։

{{տող|97 }}Եվ նա ասաց. «Գերիո՛ն, հիմա ընթացիր,

Սակայն իջիր շուրջանակի ու դանդաղ.

Քո ուսերին նոր բեռ ունես, իմացիր»։

{{տող|100 }}Ինչպես նավակն, անջատվելով կայանքից,

Նախ գնում է ետ֊ետ, այսպես նա մեկնեց.

Եվ երբ ազատ զգաց ամեն արգելքից,

{{տող|103 }}Անմիջապես պոչը կրծքի կողմ տարավ,

Ապա ձգվեց օձաձկան ճիշտ նման

Եվ թաթերով օդ վերցնելով ցած թռավ։

{{տող|106 }}Ֆայետոնը գուցե այնքան չերկնչեց,

Երբ բաց թողեց ձիասանձերը ձեռքից,

Որից մասամբ երկնակամարը այրվեց.

{{տող|109 }}Կամ Իկարը , երբ նա զգաց, որ տաքից

Մոմն հալվում է, և փետուրներն են թափվում,

Մինչ գոչում էր հայրը՝ «Շեղվել ես ճամփից» —

{{տող|112 }}Ինչքան որ ես, երբ տեսա, որ չորս կողմից

Կախվել էի պարապ օդում և ոչինչ

Չէի տեսնում, բացի ահեղ գազանից։

{{տող|115 }}Նա ճախրելով դանդաղ իջնում էր ներքև.

Այդ զգացի լոկ նրանից, որ տակից

Ու ճակատից փչում էր հովը թեթև։

{{տող|118 }}Մեր ներքևում լսում էի ես արդեն

Ահագնագոռ շառաչյունը ջրվեժի,

Եվ գլուխըս երկարեցի մի քիչ դեն։

{{տող|121 }}Երբ ես բոցեր տեսա, ողբեր լսեցի,

Իմ երկյուղը կրկնապատիկ սաստկացավ.

Եվ ես դողով կուչ եկա ու սմքեցի։

{{տող|124 }}Ստորակա պարունակին մատչելով,

Ես նոր միայն որոշակի իմացա,

Որ մենք իջնում էինք պտույտ գործելով։

{{տող|127 }}Ինչպես բազեն, սավառնելով ընդերկար՝

Առանց թռչուն կամ խրտվիլակ տեսնելու,

Ցածրանում է պտույտներով օդապար,

{{տող|130 }}Եվ իջնում է այնտեղ, ուրկից սրընթաց

Խոյացել էր, և հեռու իր տիրոջից

Կանգ է առնում, գժդմնած ու սրտմտած,

{{տող|133 }}Այսպես Գերիոնն իջավ հատակն անդունդի,

Ստորոտը քարաժայռի սեպաձև.

Եվ հազիվ թե բեռնաթափեց մեզ գետին,

{{տող|136 }}Նետի նման թռավ֊գնաց սրաթև։

</poem>

=== Երգ տասնութերորդ ===

~~===Երգ տասնութերորդ===~~ <poemstyle='margin:0ex 5ex'>{{տող|1}}Դժոխքում կա գեշ ձորերով մի տեղանք ,

Վիմակերտ ու երկաթագույն, ճիշտ ինչպես

Նրա շուրջը պատող դարը գորշերանգ։

{{տող|4 }}Այդ չարաշուք վայրի ուղիղ կենտրոնում

Բացվում է լայն ու խորասույզ մի ջրհոր,

Որի մասին ես կպատմեմ իր տեղում։

{{տող|7 }}Այն տարածքը, որ նման է ջրհորի

Ու շրջակա դարի միջև, կլոր է,

Եվ հատակը բաժանված է տաս ձորի։

{{տող|10 }}Եվ ինչպես որ խրամատներ կան ջոկ֊ջոկ

Ամրոցների պարիսպների շուրջբոլոր,

Ու ծառայում պաշտպանության համար լոկ,

{{տող|13 }}Այսպես էին այստեղ ձորերն երևում.

Եվ ինչպես որ ամրոցների շեմերից

Դեպի հեռուն կամրջակներ են ձգվում,

{{տող|16 }}Այսպես դարից ձգված էին պարեխներ,

Որոնք թմբերն ու ձորերը հատելով,

Հասնում էին և հավաքվում ձորն ի վեր։

{{տող|19 }}Ահա այդտեղ իջավ Գերիոնը ճիվաղ

Եվ երկուսիս իր շալակից ցած նետեց։

Այն ժամանակ մենք ուղղվեցինք դեպի ձախ։

{{տող|22 }}Իմ աջ կողմում տեսա նոր֊նոր պատիժներ,

Նոր տանջվողներ և տանջողներ նորանոր,

Որոնցով այն առաջին ձորը լի էր։

{{տող|25 }}Այնտեղ կային երկու խմբեր տարընթաց .

Մոտի խումբը դեպի մեր կողմ էր գալիս,

Իսկ հեռվինը քայլում մեզ հետ համընթաց։

{{տող|28 }}Այսպես հռոմցիք, հոբելյանի մեծ տարում ,

Բազմությանը Սուրբ Հրեշտակի կամրջով

Անցկացնելու հեշտ միջոց են հնարում,

{{տող|31 }}Որով ոմանք գնում են դեպ մայր տաճար,

Դեմքերն իրենց ամրոցի կողմը ուղղած,

Իսկ ուրիշներ վերադառնում դեպի սար։

{{տող|34 }}Ձորի երկու ոլորներում տեսա ես

Եղջերավոր դևեր, որոնք մտրակով

Հոգիներին ձաղկում էին սաստկապես։

{{տող|37 }}Ինչպե՛ս սրանք հարվածից իսկ առաջինԿրնկափոխ փախչում էին, և ոչ ոք

Չէր սպասում այլևս հաջորդ հարվածին։

{{տող|40 }}Մինչ ես առաջ էի գնում անվարան,

Տեսա մեկին և ասացի յուրովի.

«Ուրիշ անգամ կարծես տեսել եմ սրան»։

{{տող|43 }}Ես կանգ առա, որ նրան լավ ճանաչեմ,

Կանգնեց նաև իմ առաջնորդը բարի,

Ինձ թույլ տալով, որ նրա հետ զրուցեմ։

{{տող|46 }}Մտրակյալը, կամենալով քողարկվել,

Դեմքը թեքեց, սակայն իզուր եղավ դա.

Ես ասացի. «Դո՛ւ, որ գլուխդ ես հակել,

{{տող|49 }}Վենեդիկո Կաչչանեմիկն ես կարծեմ,

Դիմագծերդ եթե լավ եմ ես հիշում.

Բայց ինչո՞ւ ես այս տանջանքի մեջ դժխեմ»։

{{տող|52 }}Եվ նա ասաց. «Այդ քեզ կասեմ ակամա.

Պարզ խոսքերըդ ինձ ստիպում են սակայն,

Որ ես հիշեմ մեր աշխարհը հնամյա։

{{տող|55 }}Ես դրդեցի իմ Գիզոլա Բելլային ,

Կատարելու ցանկությունը Մարկիզի,

Ինչ էլ խոսվի այս լուրի շուրջ գարշային։

{{տող|58 }}Մենակ ես չեմ բոլոնիացին մեղապարտ,

Նրանք այստեղ այնքան շատ են , որ Ռենի

Եվ Սավենի միջև ընկած հովտում արդ

{{տող|61 }}Sipa բաոը չի կրկնվում այնքան շատ,

Որքան այստեղ. եթե կուզես ապացույց,

Հիշիր դու մեր ագահությունն ապիրատ»։

{{տող|64 }}Եվ մինչդեռ նա ինձ բարբառում էր այսպես,

Մի դև նրան խարազանեց ու ասաց.

«Կավա՛տ, այստեղ կանայք չկան, որ խաբես»։

{{տող|67 }}Ես միացա առաջնորդին իմ նորից.

Մի քանի քայլ անցնելով մենք հասանք անդ,

Ուր մի պարեխ էր երկարում դարափից։

{{տող|70 }}Մենք հեշտությամբ նրա վրա բարձրացանք,

Եվ աջ կողմից դարավանդի վրայով

Մշտաչարչար այն ամբոխից հեռացանք։

{{տող|73 }}Երբ հասանք անդ, ուր կազմում է նա կամար,

Որի տակով մտրակյալներն են անցնում,

Առաջնորդըս ասաց. «Այստեղ դու կանգ առ

{{տող|76 }}Եվ նայիր այն երկրորդ խմբին չարածին,

Որոնց դեմքը դու տակավին չես տեսել,

Քանզի քայլում էին մեզ հետ միասին»։

{{տող|79 }}Հին կամրջից նայում էինք նոր խմբին,Որ մյուս ծայրից առաջանում էր դեպ մեզ,

Նույնպես ծեծված մտրակներով դիվային։

{{տող|82 }}Բարի վարպետս ասաց՝ հարցըս կանխելով.

«Տես այն մեծը, որ գալիս է, և կարծես,

Ցավի մեջ իսկ երևում է անխռով.

{{տող|85 }}Վեհ ու վես է տեսքով, ինչպես գահերեց։Նա Յասոնն է, որ քաջությամբ ու խելքով

Կոլխիդայից ոսկեգեղմը ձեռք բերեց։

{{տող|88 }}ճանապարհին Լեմնոս կղզին մտավ նա,

Որտեղ կանայք քաջահանդուգն ու անգութ

Բոլոր արանց մեռցրել էին անխնա։

{{տող|91 }}Նա ցույցերով ու խոսքերով սիրախանձ

Այնտեղ խաբեց Հիսիպիլին դեռատի,

Որն իր հերթին նախ խաբել էր մյուս կանանց։

{{տող|94 }}Այնտեղ խեղճին թողեց հղի վիճակում.

Դրա համար դատապարտված է այսպես։

Մեդեայի համար էլ է պատժվում։

{{տող|97 }}Նրա հետ են խաբողները իր նման.

Այս աոաջին ձորի և անդ պատժվող

Անձանց մասին բավ է գիտնալը այսքան»։

{{տող|100 }}Եկանք այնտեղ, որտեղ պարեխը երկար

Երկրորդ թմբի հետ հատվում է խաչաձև

Եվ կազմում է նրա վրա նոր կամար։

{{տող|103 }}Մեզ այնտեղից հասան հաջորդ վիրապի

Ողբերն հոգվոց, որ փնչում են ու ծեծում

Կրծքերն իրենց հարվածներով ~~կռուփի:~~կռուփի։

{{տող|106 }}Ձորի խորքից փչող շնչից գանելի

Պատերն ամբողջ պատած էին բորբոսով,

Որ ոչ աչքին, ոչ քթին էր տանելի։

{{տող|109 }}Հատակն այնքան խորունկ էր ու խավարին,

Որ տեսնելու համար թե ինչ կար այնտեղ,

Պետք է ծայրը մենք ելնեինք կամարի։

{{տող|112 }}Այնտեղ ելանք. ձորում տեսա անարգել

Մարդկանց մի խումբ կղկղանքի մեջ սուզված ,

Ասես այնտեղ արտաքնոց էր դատարկել։

{{տող|115 }}Մինչ ցած էի նայում տեսքով անհամբեր,

Տեսա մեկին, գլուխն այնքան աղտեղված,

Որ հայտնի չէ աշխարհիկ էր, թե կղեր։

{{տող|118 }}Նա ինձ ասաց. «Այդպես ինչո՞ւ ես ձգտում

Նայելու ինձ ավելի քան մյուսներին»։

Ես ասացի. «Եթե լավ եմ ես հիշում,

{{տող|121 }}Ուրիշ անգամ պետք է տեսած լինեմ քեզ.Դու Ալեսսիո Ինտերմինելն ես լուկկացի.

Ահա ինչու քեզ եմ նայում հատկապես»։

{{տող|124 }}Այնժամ ինքն իր գլխին տալով նա գոչեց.

«Այստեղ ընկա իմ քծնանքի պատճառով,

Որից լեզուս ամենևին չհոգնեց»։

{{տող|127 }}Այնուհետև առաջնորդըս ինձ ասաց.

«Հայացքդ հիմա մի քիչ հեռու արձակիր,

Որպեսզի դու տեսնես դեմքը աղտեղված

{{տող|130 }}Այն աղծապիղծ ու հերարձակ պոռնիկի,

Որ ճանկռտում է եղունգներով ինքն իրեն,

Եվ մեկ պպզում, և մեկ կանգնում է ոտքի։

{{տող|133 }}Թայիսն է նա, այն բոզը, որ հոմանվույն,

Երբ նա հարցրեց՝ «Ունե՞մ քեզ մոտ մեծ շնորհ»,

Պատասխանեց. «Օ, ինչպե՛ս չէ, մեծագույն»։

{{տող|136 }}Մեր աչքերը, թող կշտանան սրանով»։

</poem>

=== Երգ տասնիններորդ ===

~~===Երգ տասնիններորդ===~~ <poemstyle='margin:0ex 5ex'>{{տող|1}}Ո՛վ մոգ Սիմոն , ո՛վ հետևորդքըդ նսեմ,

Դուք, որ ոսկու և արծաթի համար լոկ

Փչացնում եք սրբությունները վսեմ,

{{տող|4 }}Որոնք պետք է տրվեն մարդկանց պատվավոր.

Արդ հարկ է որ շեփորն հնչի ձեզ համար,

Որ խրված եք երրորդ ձորում ահավոր։

{{տող|7 }}Հասել էինք արդեն հաջորդ խանդակի

Կոր կամարի բարձրակետին, ուրկից ցած

Մենք ամեն ինչ տեսնում էինք հայտնակի։

{{տող|10 }}Ո՛վ Գերիմաստ, ի՞նչ արվեստ ես ցուցադրում

Երկնում, երկրում և աշխարհում այս դժպիհ,

Օ՜, դու ինչքա՛ն արդարորեն ես դատում։

{{տող|13 }}Ես հատակին ու պատերին ձոր֊խորշի

Տեսա բազում սալաքարեր գորշերանգ,

Որոնց վրա անցքեր կային բոլորշի։

{{տող|16 }}Այդ անցքերը այնպես էին երևում,

Ինչպես ունի Սան֊Ջովաննին իմ չքնաղ ,

Ուր ծեսերն են մկրտության կատարվում։

{{տող|19 }}Սրանցից մին, շատ տարիներ դեռ չկան,Ես ջարդեցի մի խեղդվողի պատճառով,

Եվ սա ոչ ոք չվերագրի այլ դիտման։

{{տող|22 }}Ամեն անցքից վերև էին կարկառված

Սրունքները մեղավորի մի ուրույն,

Իսկ իրանը անցքի մեջ էր մխրճված։

{{տող|25 }}Այրվում էին ներբանները բոլորի,

Եվ հոդերը պրկվում այնպես ուժգնորեն,

Որ կապերն իսկ կքանդեին լարերի։

{{տող|28 }}Ինչպես եթե յուղոտ մի բան է այրվում,

Բոցը նրա երեսին է շրջում լոկ,

Այսպես էին այստեղ ոտքերը վառվում։

{{տող|31 }}«Վարպե՛տ, ասա,— ասացի ես,— ո՞վ է նա ,

Որ մյուսներից ավելի է գալարվում

Եվ ավելի կիզվում հրից անխնա»։

{{տող|34 }}Եվ նա ասաց. «Արդ եթե դու կամենաս,

Քեզ կտանեմ այս դարն ի վար զառիթափ,

Եվ պատասխանն հենց նրանից կիմանաս»։

{{տող|37 }}«Իմ կամքն այն է, ինչ որ դու ես կամենում,—

Ասացի ես,— դու ես տերըս և գիտես

Իմ բաղձանքը, թեև լուռ եմ ես մնում»։

{{տող|40 }}Այնժամ չորրորդ թմբի վրա մենք եկանք,

Եվ, ձախ կողմից ցած իջնելով դարն ի վար,

Անցքերով լի ձորի հատակը հասանք։

{{տող|43 }}Բարի վարպետս ինձ բաց թողեց լոկ այնժամ,

Երբ մենք եկանք֊հասանք անցքի մոտ նրա,

Ով ոտներն էր ջղաձգում հարաժամ։

{{տող|46 }}«Ով էլ լինես, ո՛վ դու հոգի տանջակեզ,

Որ տնկվել ես ցցի նման գլխիվայր,—

Ասացի ես,— խոսի՛ր, եթե կարող ես»։

{{տող|49 }}Կանգնած էի այնտեղ ինչպես քահանա,

Ում կանչում է մարդասպանը գետնամուխ,

Որպեսզի իր մահվան ժամը ուշանա ։

{{տող|52 }}Նա ինձ գոչեց. «Բոնիֆակիոս, այդ դո՞ւ ես ,

Ասա, դո՞ւ ես, ոք եկել ես այսքան վաղ.

Շատ տարիներ գիրքը խաբեց ինձ այսպես։

{{տող|55 }}Ունեցվածքից այդպես շուտով կշտացա՞ր,Որի համար դու նենգորեն խաբեցիր

Չքնաղ կնոջ , ապա նրան տիրացար»։

{{տող|58 }}Ես, շփոթված, նմանվեցի ճիշտ նրան,

Ով իր լսած խոսքերը չի հասկանում

Եվ չգիտե՝ ինչ պետք է տա պատասխան։

{{տող|61 }}Եվ Վիրգիլն ինձ. «Ասա՛ նրան, շուտ արա՛.

«Այն չեմ, այն չեմ, որին ես դու սպասում»։

Կատարեցի ես պատվիրածը նրա։

{{տող|64 }}Այնժամ հոգին ցնցեց ոտներն և ապա,

Հառաչելով, ասաց ձայնով լալագին.

«Ուրեմն ինձնից ի՞նչ ես ուզում դու հապա։

{{տող|67 }}Եթե դու այս ձորի հատակն ես եկել

Իմանալու թե ով եմ ես, արդ գիտցիր՝

Ես պապական մեծ պատմուճանն եմ կրել։

{{տող|70 }}ճշմարիտ է, որ ես եղա արջի ձագ .

Եվ հոգացի արջուկների մասին մյուս

Այնքան հաճախ, որ ընկա այս անցքը ծակ։

{{տող|73 }}Ինձ նախորդած սիմոնական այլ պապեր

Քարշ են տրված այնտեղ, ներքև իմ գլխից,

Եվ ծվարած այս հողանցքում տանջաբեր։

{{տող|76 }}Ես էլ պիտի խորասուզվեմ այս անցքով,

Երբ որ գա նա, որի հետ քեզ շփոթած՝

Քեզ դիմեցի անակընկալ իմ հարցով։

{{տող|79 }}Բայց նա այստեղ այնքան երկար չի մնա

Ոտնատոչոր ու գլխիվայր վիճակում,

Ինչքան որ ես մնացել եմ մինչ հիմա.

{{տող|82 }}Քանզի շուտով արևմուտքից պիտի գա

Ավելի վատ ու անօրեն մի հովիվ ,

Որ երկուսիս մոռացընել պիտի տա։

{{տող|85 }}Նա կլինի մի նոր Հասոն Մակաբյանց .

Եվ ինչպես սա զիջող եղավ արքային,

Այսպես կլինի նա արքային ֆրանկյանց»։

{{տող|88 }}Հիմարություն չարի՞ արդյոք, չգիտեմ,

Երբ ես նրան այսպես տվի պատասխան.

«Դեհ դու հիմա պատասխանիր ինձ տեսնեմ՝

{{տող|91 }}Մեր Տերն ինչքա՞ն գանձ պահանջեց Պետրոսից,

Երբ որ նրան եկեղեցու պետ ընտրեց.

Ոչինչ, միայն ասաց. «Եկ իմ ետևից»։

{{տող|94 }}Ոչ Պետրոսը, ոչ էլ մյուսները, անշուշտ,

Մատաթիայից ոսկի, արծաթ չուզեցին,

Երբ նա բռնեց տեղը հոգու ժանտաժուտ ։

{{տող|97 }}Արդ կաց այդպես, պատիժդ արդար է քանզի,

Եվ պինդ պահիր դրամները քո շորթած,

Որ քեզ ժպիրհ դարձրին ընդդեմ Կառլոսի ։

{{տող|100 }}Եվ եթե ես չտածեի խոր հարգանք

Այն պաշտոնի հանդեպ վեհ ու սրբազան,

Որ վարեցիր, երբ ապրեցիր ուրախ կյանք ,

{{տող|103 }}Կասեի դեռ ծանըր խոսքեր ավելի.

Զի դուք աշխարհն ագահությամբ փչացրիք,

Բարձրացնելով անարգներին ատելի։

{{տող|106 }}Հովհաննեսը ձեզ ունեցավ նկատի ,

Երբ տեսավ այն, որ ջրերի վրա նստած,

Պոռնկում էր արքաների հետ երկրի.

{{տող|109 }}Այն, որ տեսավ յոթ գլխով ու տասը եղջրով,

Որոնցից նա ուժ ու սատար ստացավ,

Մինչև այրն իր հաճի ապրել լավ վարքով։

{{տող|112 }}Ոսկին, արծաթն աստվածացրիք դուք կյանքում,

Կռապաշտներից տարբերվում եք նրանով,

Որ մեկի տեղ հարյուր կուռք եք դուք պաշտում ։

{{տող|115 }}Օ՜ Կոնստանդին, ո՛րքան չարյաց մայր դարձավ

Ոչ քո դարձը, այլ այն պարգևը խոշոր,

Որ քեզանից հովվապետը ստացավ»։

{{տող|118 }}Մինչ ես նրան այսպես էի բարբառում,

Նա զայրույթից և կամ խղճի խայթերից

Ուժգնորեն իր սրունքներն էր թափհարում։

{{տող|121 }}Ես կարծում եմ իմ խոսքերը ճշմարիտ

Ուրախություն պատճաոեցին վարպետիս,

Որ լսել էր դեմքով գոհ ու լրջամիտ։

{{տող|124 }}Ապա նա ինձ իր թևերի մեջ առած

Եվ իր կրծքին ամուր սեղմած՝ բարձրացավ

Այն դարվերով, ուրկից իջավ քիչ առաջ։

{{տող|127 }}Ամենևին չհոգնելով իր բեռից,

Նա ինձ բերեց գագաթը այն կամարի,

Որ հինգերորդ թումբն էր տանում չորրորդից։

{{տող|130 }}Այնտեղ բեռը գետին դրեց շատ զգույշ,

Այն տեղանքի համար վայրի ու դերբուկ,

Ուրկից այծերն իսկ կանցնեին դժվար հույժ.

{{տող|133 }}Այստեղ պարզվեց մի այլ ձորակ չարաշուք։

</poem>

=== Երգ քսաներորդ ===

~~===Երգ քսաներորդ===~~ <poemstyle='margin:0ex 5ex'>{{տող|1}}Արդ հարկ է, որ նոր պատիժներ տաղերգեմ

Ներկա երգում իմ առաջին նվագի ,

Որի նյութն են դատապարտյալքը դժխեմ։

{{տող|4 }}Պատրաստ էի ես նայելու արդեն ցած,

Դեպի խորքը երևացող նոր ձորի,

Որ թրջվում էր արցունքներով դառնամած։

{{տող|7 }}Եվ բոլորշի ձորակի մեջ տեսա ես

Մեղապարտներ , որոնք, լուռ ու լալագին,

Քայլում էին դանդաղ թափոր մի որպես։

{{տող|10 }}Երբ նայեցի ավելի լավ և ուշով,

Նկատեցի, որ պարանոցը նրանց

Ոլորված էր զարմանալի մի կերպով։

{{տող|13 }}Նրանց դեմքը դեպի կռնակն էր շրջված,

Եվ զի զրկված էին առջև նայելուց,

Նրանք ետ֊ետ էին քայլում ստիպված։

{{տող|16 }}Պատահել է գուցե նման հաշմանդամ

Պարանոցով այսպես լրիվ գալարված,

Բայց չեմ տեսել և հազիվ թե հավատամ։

{{տող|19 }}Ո՛վ ընթերցող, Աստված տա, որ օգտվեիր

Ընթերցումից իմ պոեմի այս երկար,

Բայց ես կարո՞ղ էի չլալ, դու դատիր,

{{տող|22 }}Երբոր տեսա պատկերը մեր մարմնույքի

Այնքան ծռված, որ արցունքները կաթող

Հոսում էին ճեղքի միջով հետույքի։

{{տող|25 }}Լալիս էի հենված ժայռի ելուստին։

Այն ժամանակ առաջնորդըս ինձ ասաց.

«Արդյոք անմիտ բան չե՞ս անում վերստին։

{{տող|28 }}Գթությունը այստեղ մեղք է մահացու։

Ո՞վ ավելի մեղադրելի է քան նա,

Ով հուզվում է դատաստանից Աստուծու։

{{տող|31 }}Նայիր նրան, ով գետնի տակ կուլ գնաց

Թեբայեցուց աչքի առջև, երբ նրանք

Գոչում էին. «Անֆիա՛ր , ո՞ւր ես սուզվում ցած.

{{տող|34 }}Ի՞նչ ես թողնում դա մարտադաշտը Մարսի»։

Ու նա այսպես անդունդն ի վար գլորվեց

Եվ ի վերջո ընկավ ճանկը Մինոսի։

{{տող|37 }}Տես ինչպես է նա կռնակը կուրծք դարձրել

Եվ քայլում է ետ֊ետ, նայում է ետև,

Զի շատ ուզեց առաջիկայքը տեսնել։

{{տող|40 }}Ահա Տիրեսն , ում կերպարանքը փոխվեց,

Երբ, փոխվելով իր անդամները բոլոր,

Տղամարդուց կնոջ սեռի վերածվեց։

{{տող|43 }}Եվ հետո, երբ գանահարեց վերստին

Զույգ օձերին իրար ամուր պլլված,

Նա ստացավ իր արությունը կրկին։

{{տող|46 }}Ահա Արոնտն , որ հետևում է նրան.

Նա լեռների մեջ Լունիի, որոնց տակ

Կարրարացին հող է հերկում հարաջան,

{{տող|49 }}Բնակվում էր մի քարայրում մարմարյա,

Եվ այդտեղից դիտարկում էր անարգել

Ծովը անհուն և աստղերը հեռակա։

{{տող|52 }}Իսկ նա, որի վարսերն առատ ու խռիվ

Արձակվել են կրծքի վրա, ծածկելով

Ստինքները և ամոթույքը լրիվ,

{{տող|55 }}Դյութ Մանտովն է, որ շատ տեղեր ման եկավ,

Հուսկ կանգ առավ այնտեղ, ուր ես եմ ծնվել .

Արդ այս մասին լսիր ինձ պահ մի սակավ։

{{տող|58 }}Երբ Մանտովի հայրը կյանքից հեռացավ,Եվ Բաքոսի քաղաքն ստրուկ հռչակվեց,

Շատ տարիներ թափառական նա դարձավ։

{{տող|61 }}Բենակ կոչված մի լիճ ունի Իտալիան,

Ստորոտը այն լեռների բարձրաբերձ,

Որ փակում են Տիրալլի մոտ Լամանիան։

{{տող|64 }}Կամոնիկի և Գարդայի միջև կան

Շատ աղբյուրներ, որ թափվում են այդ լճում,

Ողողելուց հետո լանջերը Ալպյան։

{{տող|67 }}Անդ կղզյակ կա, որը օրհնել կարող են

Վերոնայի, Բրեշիայիի և Տրենտոյի

Հովիվները, եթե այնտեղ այցելեն ։

{{տող|70 }}Անդ, ուր ափը ցածրադիր է առավել,Կառուցված է Պեսկիերա բերդն ամուր,

Որ կարող է թշնամու դեմ դիմադրել։

{{տող|73 }}Այն ջուրը, որ չի պարփակվում լճի մեջ,

Դուրս է հորդում բերդի մոտից իբրև գետ

Եվ հոսում է արոտներով թարմ ու գեջ։

{{տող|76 }}Բայց հենց որ ջուրն այդտեղից դուրս է հոսում,

Անվանվում է Մինչո մինչև Գովեռնո,

Որի մոտ էլ նա թափվում է Պադոսում ։

{{տող|79 }}Մի քիչ ներքև հասնելով մի հարթավայր,

Նա տարածվում ու կազմում է մի ճահիճ,

Ուր ամռանը օդը շնչվում է դժվար։

{{տող|82 }}Վայրի կույսը, երբ այդտեղով էր անցնում,

Ճահճի մեջտեղ ինչ֊որ ցամաք նկատեց,

Որ անմշակ ու անբնակ էր թվում։

{{տող|85 }}Մարդախույսը ահա այստեղ կանգ առավ

Եվ նվիրվեց գուշակության արվեստին.

Այստեղ ապրեց և այստեղ էլ նա մեռավ։

{{տող|88 }}Ապա մարդիկ շրջաբնակ վայրերից

Հավաքվեցին այս ցամաքում անմատույց,

Որ ճահճով էր շրջապատված չորս կողմից։

{{տող|91 }}Նրա թաղված տեղում քաղաք հիմնեցին,

Եվ, անունով առաջնական գտնողի,

Առանց վեճի այն Մանտովա կոչեցին։

{{տող|94 }}Նա նախապես բնակչությամբ շատ էր խիտ,

Երթ դեռ անմիտ Կազալոդին չէր խաբվել

Պինամոնտե Բոնակոլսից նենգամիտ։

{{տող|97 }}Եվ եթե դու երբևէ այլ կերպ լսես

Ծագումը իմ հայրենական քաղաքի,

Ճշմարիտն ու սուտը իրար չխառնես»։

{{տող|100 }}Եվ ես. «Վարպե՛տ, քո պատմությունը հայտնի

Այնքան ստույգ հավաստիք է ինձ համար,

Որ ուրիշը ես բանի տեղ չեմ դնի։

{{տող|103 }}Բայց ինձ ասա՝ այս թափորի մեջ արդյոք

Կա՞ն ուրիշներ ուշադրության արժանի.

Զի ես հիմա այդ մասին եմ խորհում լոկ»։

{{տող|106 }}Ասաց. «Ահա նա, ում մորուքը անարդ

Տարածվել է մեջքի վրա թխորակ,

Գուշակ էր, երբ Հունաստանում տղամարդ

{{տող|109 }}Կարելի էր օրորոցում լոկ գտնել.

Այդ նա էր, որ Կալկանտի հետ Ավլիդում

Ազդանշեց նավաթոկերն արձակել։

{{տող|112 }}Նրա անունն Եվրիպիլ է, այր մի վես,Որի մասին վսեմ Ողբերգս հիշում է.

Դու այդ գիտես, զի երկիս լավ ծանոթ ես։

{{տող|115 }}Իսկ այն մյուսը, որ նիհար է չափազանց,Սկովտիացի Միքելեն է, որ գիտեր

Նենգ խաղերը ամեն տեսակ մոգությանց։

{{տող|118 }}Ահա նաև Բոնատտին և Աստենդեն .

Այս վերջինը թելն ու կաշին զուր թողեց,

Սակայն հիմա զղջալը ուշ է արդեն։

{{տող|121 }}Ահա կանայք, որոնք մեկդի թողնելով

Ճախարակը, իլն ու ասեղը իրենց,

Կախարդություն արին խոտով, պատկերով։

{{տող|124 }}Բայց էլ գնանք, Կայենը իր փշերով

Հասել է զույգ կիսագնդոց սահմանին

Եվ Սևիլիոտ մոտ իջնում է ընդհուպ ծով ։

{{տող|127 }}Երեկ գիշեր լիալուսին էր արդեն,

Կհիշես այդ. զի նա մթին անտառում

Լուսավորեց քո ճանապարհն այն ատեն»։

{{տող|130 }}Նա, գնալիս, այսպես էր ինձ բարբառում։

</poem>

=== Երգ քսանմեկերորդ ===

<poem style=~~==Երգ քսաներեքերորդ===~~'margin:0ex 5ex'>{{տող|1}}Մի կամուրջից մյուսը անցանք մենք այսպես,Զրուցելով այլ բաների մասին դեռ,Որ չեմ ուզում Կատակերգումս հիշել ես։

{{տող|4}}Մենք լսեցինք ուրիշ ճիչեր ներքևում,Ապա տեսանք պարունակի ձորը նոր,Որ սևամած ու մթին էր երևում։ {{տող|7}}Այնպես, ինչպես նավարանում ՎենետկիԵռացնում են ձմռանը ձյութը մածան,Ծեփոտելու համար նավերն ըստ կարգի.Եվ նավազներն աշխատում են անարգել — {{տող|10}}Ոմանք նոր նավ են պատրաստում, ուրիշներՆորոգում այն, որը շատ է նավարկել.Սա նավի խելն, իսկ նա ցռուկն է կոփում, {{տող|13}}Մին թի սարքում, մյուսը փաթթում է պարան,Իսկ մի ուրիշն առագաստ է կարկատում,—Այսպես այստեղ աստվածային արվեստով, {{տող|16}}Եվ ոչ հուրով, եռում էր ձյութ մի թանձրիկ,Որ ծածկում էր պատերն ստվար մի շերտով։Տեսնում էի համատարած այդ ձյութում {{տող|19}}Պղպջակներ, տաքությունից գոյացող,Որ բարձրանում, ուռչում էին ու պայթում։Մինչ ես ներքև էի նայում ակնդետ, {{տող|22}}Առաջնորդըս «զգույշ, զգույշ» ինձ ասաց,Ու ինձ քաշեց կանգնած տեղից դեպի ետ։Ես քաշվեցի ինչպես նա, ով աչքերն իր {{տող|25}}Չի հեռացնում սպառնացող վտանգիցԵվ, ահարկված արհավիրքից անպատիր,Թե նայում է և թե փախչում շտապով։ {{տող|28}}Եվ ահա ես տեսա մի սև սատանա,Որ մեր կողմ էր վազում ժայռի վրայով։Օ՛ նա տեսքով ինչքան ժանտ էր ու վայրագ։ {{տող|31}}Օ՛ որքան ինձ անագորույն երևացԲաց թևերով և ոտներով իր արագ։Նա իր ցցուն ու բարձրաբերձ ուսերին {{տող|34}}Շալակել էր մեղավորի մի նորեկԵվ ճանկերը խրել նրա ազդրերին։Ժայռ֊կամուրջից գոռաց. «Էհե՛յ, Չարճանկեր, {{տող|37}}Ահա ձեզ մի ավագ Սանտա Ձիտայից։Ներս խոթեցեք։ Այսպիսիներ շատ կան դեռԱյն քաղաքում, ուր նորից եմ ես գնում։ {{տող|40}}Բոնտուրից զատ գռփողներ են բոլորնանդ.Փողի համար ոչն այո է անդ դառնում»։Նա նետեց բեռն և վազ տվեց ժայռից ցած. {{տող|43}}Գողի ետև արձակված շունը երբեքՉսլացավ այդօրինակ սրընթաց։Երբ սուզվածը երեսն ելավ խայծղանի, {{տող|46}}Կամրջի տակ պահված դևերն ասացին.«Սուրբ Դեմքնայստեղ ոչ մի օգուտ քեզ չունի.Այստեղ լողում են այլ կերպ, քան Սերկիոյում. {{տող|49}}Մեր ճանկերից եթե ուզում ես պրծնել,Մի՛ բարձրանա, սուզված մնա խայծղանում»։Եվ ձողերը խրելով կողը նրա, {{տող|52}}Ավելացրին. «Թալթալ խաղա կուպրի տակ,Եվ այնտեղից դուրս գալու փորձ մի՛ արա»։Կաթսայի մեջ խոհարարները այսպես {{տող|55}}Ընկղմում են միսը երկար շերեփով,Որպեսզի այն չբարձրանա մակերես։Վարպետս առ ինձ. «Արդ որպեսզի ոչ մի դև {{տող|58}}Չնկատի, որ դու այստեղ ինձ հետ ես,Շուտ թաքնվիր քառաժայռի մի ետև։Իսկ իմ մասին դու անհոգ կաց, վասնզի {{տող|61}}Ոչ ոք ոչինչ ինձ չի կարող սպառնալ.Ես սովոր եմ ընդդիմությանց այսպիսի»։Եվ վարպետըս թողեց ծայրը կամարի, {{տող|64}}Ու երբ եկավ հասավ թումբը վեցերորդ,Պարտավորվեց իրեն ցույց տալ քաջարի։Շներն ինչպես կատաղությամբ ահարկու {{տող|67}}Հարձակվում են մուրացկանի վրա խեղճ,Որ եկել է ողորմություն խնդրելու,Այսպես դևերն ելան տակից կամրջի {{տող|70}}Եվ ուղղեցին կեռ ձողերը նրա դեմ.Բայց նա գոչեց. «Թող ոչ ոք ինձ չդիպչի.Ձեր ձողերը նախքան ուղղելը իմ դեմ, {{տող|73}}Թող ձեզնից մեկն առաջ գա ու ինձ լսի.Հետո միայն կմտածեք ինձ խշտել»։Բոլորն ասին. «Դե՛հ, Չարագի՛, դու գնա՛»։ {{տող|76}}Եվ այնժամ սա առաջնորդիս մոտեցավՈւ մռլտաց. «Խոսիր տեսնեմ, ես եկա»։Եվ առաջնորդս. «Ի՞նչ ես կարծում, Չարագի՛, {{տող|79}}Մի՞թե այստեղ կարող էիր ինձ տեսնել,Եթե այդպես չհաճեին ուղղակիԱստծու կամքն ու ճակատագիրն անհեղլի։ {{տող|82}}Ճանապարհ տուր. ես երկնքի վճիռովՊետք է մեկին ցույց տամ վայրն այս ցավալի»։Այնժամ իջավ հոխորտաթյունը դևի, {{տող|85}}Եվ նա նետեց կեռաձողը ոտներինՈւ մյուսներին ասաց. «Պետք չէ սա խոցվի»։Եվ տերըս ինձ. «Օ՜ դո՛ւ, որ կուչ ես եկել {{տող|88}}Ու թաքնվել քարերի մեջ կամրջի,Արդ կարող ես վերադառնալ անարգել»։Ես նրա մոտ շտապեցի այն ատեն. {{տող|91}}Բայց դևերը երբ ընդառաջ շարժվեցին,Վախեցա, որ իրենց խոսքը կդրժեն։Այսպես տեսա վախը գնդի հանձնվող, {{տող|94}}Որ դաշինքով Կապրոնայիցդուրս գալով՝Իրեն գտավ զորախմբի մեջ ոսոխ։Ամբողջ մարմնով առաջնորդիս ես կպա, {{տող|97}}Իմ աչքերը չհեռացնելով նրանցից,Որոնց տեսքը ահեղ էր ու անոպա։Կեռ ձողերը ուղղած դեպ ինձ՝ իրարու {{տող|100}}Ասում էին. «Նրա մեջքին տա՞մ մի հատ»։Եվ պատասխան տալիս. «Այո, հասցրու»։Բայց այն դևը, որ բանակցել էր մի քիչ {{տող|103}}Վարպետիս հետ, անմիջապես ետ դարձավՈւ նեղացավ. «Լռի՛ր, լռի՛ր, Խառնակի՛չ»։Այնուհետև նա մեզ դարձավ ու ասաց. {{տող|106}}«Դուք չեք կարող առաջ գնալ այս ճամփով,Զի վեցերորդ կամուրջը փուլ է եկած։Իսկ եթե դուք առաջանալ ուզում եք, {{տող|109}}Կգնաք այս քարաժայռով, որի մոտԿա մի այլ ժայռ, որտեղով էլ դուք կանցնեք։Երեկ, հինգ ժամ անց այս ժամից, լրացավ {{տող|112}}Հազար երկու հարյուր վաթսունվեց տարինԱյն պահից, երբ այս ժայռուղին փուլ եկավ։Ուղարկում եմ մերոնց այդտեղ ես պարետ, {{տող|115}}Որ նայեն, թե կուպրից մարդ չի՞ բարձրացել.Մի՛ վախենաք, դուք գնացեք նրանց հետ»։«Էհե՛յ Ծուռթե, էհե՛յ դու Շուն, դու Ծերուկ, {{տող|118}}Առաջ եկեք,— հրամայեց դևերին,—Իսկ դու նրանց առաջնորդիր, Թա՛վ Մորուք։Թող առաջ գան Ժանտն ու Վիշապը ահեղ, {{տող|121}}Ժանիքավոր Խոզն ու Գամփռը ահարկու,Գիժ Մորոսն ու Մոլեգինը խելահեղ։Գնացեք ու տեսեք լճակը եռուն. {{տող|124}}Իսկ սրանց էլ ողջ կտանեք կամուրջն այն,Որ մնում է ձորերի վրա դեռ կանգուն»։«Վա՛յ ինձ, վարպե՛տ, ի՞նչ եմ տեսնում,— ասացի,— {{տող|127}}Ի սեր Աստծու, եթե ճամփան դու գիտես,Գնանք մենակ, գնանք առանց ուղեկցի։Դու, որ այնքան աչալուրջ ու խոհեմ ես, {{տող|130}}Չե՞ս տեսնում, որ նրանք ատամ են կրճտումԵվ աչքերով սպառնալիք անում մեզ»։Եվ նա ասաց. «Դու հանգիստ կաց ու անհոգ. {{տող|133}}Ինչքան ուզեն ատամ կրճտեն թող նրանք,Դա անում են մեղավորաց համար լոկ»։Եվ դևերը վերադարձան ձախ թմբով. {{տող|136}}Բայց նախապես ամեն մեկը իր լեզունՊետին ուղղեց ատամների արանքով.Իսկ սա ոռից շեփորի ձայն հանեց սուր։ {{տող|139}}</poem> === Երգ քսաներկուերորդ === <poem style='margin:0ex 5ex'>{{տող|1}}Ես տեսել եմ հեծյալների երթը կուռՀարձակման կամ զորատեսի ժամանակԵվ երբեմն էլ նահանջների պահին լուռ. {{տող|4}}Օ՜ արետինք, ես տեսել եմ մարզում ձերԱրշավանքներ, ասպատակներ ավերիչ,Նիզակներով ու սրերով գուպարներ՝ {{տող|7}}Հնչյուններով թմբուկների, փողերի,Ահազանգով աշտարակի բարձրաբերձԵվ այլ զանգով մերային կամ օտարի. {{տող|10}}Բայց այդպիսի փողի ձայնով արտառոց.Ես չեմ տեսել երթն հեծյալի, հետիի,Ոչ էլ նավի՝ դեպի որոշ նշանոց։ {{տող|13}}Գնում էինք դևերի հետ ընտրովի.Օ՜, ահավոր ընկերություն։ Մատռան մեջՍրբի հետ ենք, գինետան մեջ՝ գինովի։ {{տող|16}}Նայում էի կպրաձյութին հորձեռանդ,Որ տեսնեի հատկությունը այդ ձորի,Եվ գիտենայի, թե ովքեր են այրվում անդ։ {{տող|19}}Ինչպես դելփինք բարձրանում են ծովերես,Նավազներին նշան տալով ողներով,Որ նավն իրենց փրկեն ծովից փրփրադեզ, {{տող|22}}Այսպես երբեմն, հովանալու համար գեթ,Մի մեղավոր կուպրի երես էր ելնում,Եվ չքանում փայլակի պես լուսահետ։ {{տող|25}}Եվ ինչպես որ գորտերն եզրին ջրփոսիՁիգ կանգնում են, դունչները դուրս կարկառած,Եվ ներսուզած մյուս մասերը մարմնի, {{տող|28}}Այսպես էին մեղավորները կանգնած,Սակայն հենց որ Թավ Մորուքն էր մոտենում,Քաշվում էին կպրաձյութի տակ հանկարծ։ {{տող|31}}Ես տեսա որ — և այդ ցավով եմ հիշում —Մեկն ուշացավ, ինչպես մի գորտ շատ անգամ,Սպասում է, մյուսը ջրի մեջ ցատկում։ {{տող|34}}Եվ Գամփռը, որ նրա դիմացն էր կանգնած,Կեռով բռնեց նրա ձյութոտ մազերիցԵվ վեր քաշեց, որ ջրաղվես ինձ թվաց։ {{տող|37}}Գիտեի ես անունն արդեն բոլորի.Զի երբ նրանք ընտրվեցին քիչ առաջ,Եվ կանչեցին միմյանց ճամփին՝ ուշ դրի։ {{տող|40}}«Հե՛յ, Մոլեգի՛ն, բռնիր նրան ուժգնորենԵվ ճանկերով կաշին մի լավ պլոկիր»,—Գոռում էին նզովյալներն համորեն։ {{տող|43}}Ես ասացի. «Վարպե՛տ, փորձիր իմանալ,Թե ով է այն դատապարտյալը թշվառ,Որ ձեռքն ընկավ այն դևերի անիծյալ»։ {{տող|46}}Մոտենալով մեղապարտին կարեվեր,Վարպետս հարցրեց՝ որ երկրից էր. նա ասաց.«Նավարրայից։ Մայրըս, որ ինձ ծնել էր, {{տող|49}}Բարոյազուրկ, զեխ ու շվայտ մի հորից,Որ ունեցվածքն ու ինքզինքն էր փչացրել,Մի տիրոջ մոտ ծառայության դրեց ինձ։ {{տող|52}}Ծառայեցի ապա արքա Տեբալդին.Բայց պալատում կատարեցի զեղծումներ,Որ քավում եմ այս կուպրի, մեջ տապագին»։ {{տող|55}}Սակայն Խոզը, որ վարազի ճիշտ նման,Բերնի երկու կողմում, ուներ ժանիքներ,Զգացրեց, որ ընդունակ է հոշոտման։ {{տող|58}}Մուկն ընկել էր կատուների մեջ ահեղ։Բայց Մորուքը նրան բոնեց և ասաց.«Հեռու կացեք, նրան սեղմել եմ ուժեղ»։ {{տող|61}}Եվ հայացքը իմ վարպետին ուղղելովԱսաց. «Խոսիր հետը, եթե դեռ կուզես,Քանի նրան չեն բզկտել ճանկերով»։ {{տող|64}}Վարպետս հարցրեց. «Այս կուպրի տակ դժպհիՃանաչո՞ւմ ես մեկին լատինաշխարհից»։Հոգին ասաց. «Ես նոր մեկի հետ էի, {{տող|67}}Որ եկել էր մի կղզիից մերձակից։Ես նրա հետ եթե սուզված լինեի,Չէի վախնա հիմա կեռից ու ճանկից»։ {{տող|70}}Այնժամ Ժանտը «է՛լ բավական է» գոչեց,Եվ կեռ ձողը նրա թևին խրելով,Մսի մի մեծ փերթ այնտեղից դուրս կորզեց։ {{տող|73}}Իսկ Վիշապը ուզեց նրա սրունքինՀարված հասցնել, բայց տասնապետը նրանցԻր աչքերը շուրջ ոլորեց զայրագին։ {{տող|76}}Բոլոր դևերն հանդարտվեցին այս անգամ։Եվ նրան, որ խոր խոցեր էր ստացել,Առաջնորդըս հարցաքննեց փութակամ. {{տող|79}}«Իսկ ո՞վ էր այն, որի մասին հիշեցիր»։Եվ այնժամ, նա այսպես տվեց պատասխան.«Կոմիտան էր, վանականը Գալլուրի, {{տող|82}}Անոթն ամեն ստության ու նենգության.Նա իր տիրոջ ոսոխների հետ բոլորԱյնպես վարվեց, որ բոլորն էլ գոհացան։ {{տող|85}}Նա բոլորից դրամ կորզեց և ապա,Ինչպես ասաց, նրանց ազատ արձակեց.Այլ գործերում չեղավ պակաս խաբեբա։ {{տող|88}}Լոգոդորցի Միքել Ձանկենէլ վաղուցՆրա հետ է, և լեզուները նրանցՉեն դադարում Սարդինիո շուրջ խոսելուց։ {{տող|91}}Օ՜, տեսեք, թե Գիժն ինչպես է գազազել.Ես տակավին կխոսեի, սակայն նաԿարող է ինձ իր կեռիքով բրդգզել»։ {{տող|94}}Տասնապետը տեսնելով, որ դևը ԳիժՊատրաստվում էր խոցել նրան, մռլտաց,«Շուտ հեռացի՛ր դու այստեղից, թունո՛տ իժ»։ {{տող|97}}«Եթե ուզում եք դուք տեսնել կամ լսել,—Վերսկսեց դատապարտյալն ահաբեկ,—Այլ լատինի, նրան կարող եմ կանչել. {{տող|100}}Բայց Չարճանկերն հեռու մի քիչ թող կանգնեն,Որ ոչ մեկը չվախենա նրանցից,Իսկ ես այստեղ նստած կարող եմ մեկեն {{տող|103}}Ձեզ բազմաթիվ մեղավորներ բերել տալ,Լոկ սուզվելով, ինչպես սովոր ենք անել,Երբ կարենանք մեկնումեկըս ափ դուրս գալ»։ {{տող|106}}Այս խոսքերից Շունը դունչը վեր տնկեցԵվ ճոճելով գլուխն ասաց. «ՈրպեսզիՄեզնից պրծնի՝ տես ինչ նենգ բան մոգոնեց»։ {{տող|109}}Եվ հոգին, որ ավելի էր խորամանկ,Պատասխանեց. «Այո, իրոք ես նենգ եմՊատճառելու համար մերոնց չարչարանք»։ {{տող|112}}Բայց Ծուռթևը չհամբերեց այս անգամ,Եվ զայրագին ասաց նրան. «Եթե դուՓորձես փախչել, քո ետևից ես կգամ {{տող|115}}Ոչ վազելով, այլ ուղղակի թոչելով։Թմբից իջնենք և դարի եզրը քաշվենք,Ու տեսնենք թե մեզնից ով է հունարով»։ {{տող|118}}Այժմ, ընթերցո՛ղ, դու կտեսնես մի նոր խաղ.Ամեն մեկը աչքերն ուղղեց դեպ այն կողմ,Եվ ամենից առաջ Շունը խստերախ։ {{տող|121}}Նավարրացին այդ առիթից օգտվեց.Ոտքը ուժգին գետին զարկեց և ընդոստՎար ցատկելով նրանց ձեռքից ազատվեց։ {{տող|124}}Դա բոլորին ջղայնացրեց, հատկապեսԾուռթևին, որ պատճառ եղավ սխալի։Սա թռնելով գոռաց. «Ահա հասա քեզ»։ {{տող|127}}Սակայն իզուր, քանզի ահի ետևիցԹևերն հասնել չէին կարող. նա սուզվեց,Իսկ Ծուռթևը վերադարձավ զայրալից։ {{տող|130}}Այսպես բադը իսկույն սուզվում է ջրում,Երբ տեսնում է մոտենալը բազեի,Իսկ սա ետ է թռչում մռայլ ու տրտում։ {{տող|133}}Իսկ Ծերուկը, ընկերոջ դեմ բարկացած,Արագ թափով թռավ նրա ետևից,Որ նրա հետ կռվի բռնվի բացեբաց. {{տող|136}}Զեղծարարը հենց որ կուպրի տակ սուզվեց,Դևն իր ճանկերն ուղղեց ընդդեմ ընկերոջ,Եվ նրա հետ ձյութի վրա գզվռտեց։ {{տող|139}}Բայց Ծուռթևը, ինչպես ճուռակ չարախանդ,Մագիլներով բռնեց նրան ուժգնորեն,Եվ երկուսով ընկան լիճը հորձեռանդ։ {{տող|142}}Տաքությունից նրանք իսկույն պոկ եկան.Սակայն նրանք չկարեցան վեր կենալ,Այնքան էին կպած թևերը մածան։ {{տող|145}}Թավ Մորուքը, մյուս դևերի պես սրտնած,Հրամայեց չորսին թռչել կեռերովԴեպի ձորի մյուս եզերքը ձյութամած։ {{տող|148}}Նրանք նշված տեղերն իջան շատ զգույշ,Եվ կեռերը խրվածներին ուղղեցին,Որոնք լճում խաշված էին արդեն հույժ. {{տող|151}}Այսպես նրանց խառնաշփոթ թողեցինք։</poem> === Երգ քսաներեքերորդ === <poemstyle='margin:0ex 5ex'>{{տող|1}}Լռիկ, մնջիկ, անուղեկից, մենավոր

Քայլում էինք մեկըս մյուսի ետևից,

Այնպես ինչպես եղբայրները փոքրավոր ։

{{տող|4 }}Այն դևերի կռիվը միտքս է բերում

Եզոպոսի մի առակը հինավուրց ,

Որ գորտի ու մուկի մասին է խոսում։

{{տող|7 }}«Արդն» ու «այժմը» այնքան նման չեն միմյանց,

Որքան մեկ ու մյուս դեպքը, եթե մենք

Լավ բաղդատենք սկիզբն ու վերջը նրանց ։

{{տող|10 }}Եվ ինչպես մի մտքից ուրիշն է ծագում,

Այսպես իմ մեջ մեկից ծագեց մի այլ միտք,

Որ պատճառեց ինձ կրկնակի մի սոսկում։

{{տող|13 }}Խորհում էի այսպես. «Դևերն այդ դժնի

Մեր պատճառով եղան առակ֊նշավակ,

Եվ դա նրանց խիստ զայրացրած կլինի։

{{տող|16 }}Երբ զայրույթը զուգակցվի կամքին չար,

Նրանք մեզ հետ ավելի վատ կվարվեն,

Քան թե շունը նապաստակի հետ անճար»։

{{տող|19 }}Ահից ցցվել էին մազերըս բիզ֊բիզ։

Ես նայելով իմ ետևը ասացի.

«Վարպե՛տ, նրանք մեր ետևից են գալիս.

{{տող|22 }}Շուտ թաքնվենք մի անկյունում երկուսով.

Չար ճանկերից վախենում եմ և կարծես

Նրանց ձայնը ես լսում եմ ականջով»։

{{տող|25 }}«Թե լինեի մի հայելի,–– ասաց նա,—

Դեմքըդ չէի ես ընկալի այնպես շուտ,

Ինչպես միտքըդ ընկալում եմ ես հիմա։

{{տող|28 }}Քո խորհածը այնքան հար է և նման

Իմ խորհածին, որ երկուսիս համար էլ

Ես հանգեցի միատեսակ որոշման։

{{տող|31 }}Եթե դարի աջ կողմն այնքան լինի թեք,

Որ կարենանք իջնել ձորը հետևյալ,

Ապա արդեն նրանց ձեռքից կազատվենք...»։

{{տող|34 }}Նա տակավին իր միտքը չէր ավարտել,

Երբ ես տեսա նրանց՝ բացված թևերով,

Որ ահա մեզ ուզում էին ձեռք ձգել։

{{տող|37 }}Վարպետըս ինձ իսկույն գրկեց առ ահի,

Նման այն մոր, որ աղմուկից զարթնելով

Եվ տեսնելով մոտից բոցերն հրդեհի,

{{տող|40 }}Որդուն առնում ու փախչում է անդեդև

Եվ միմիայն նրա մասին խորհելով

Մոռանամ է հագնել շապիկն իսկ թեթև,—

{{տող|43 }}Եվ կռնակի վրա սահեց փութակի

Այն զառիթափ ու առապար դարն ի վար,

Որ փակում էր մի կողմն հաջորդ ձորակի։

{{տող|46 }}Ջուրն առվակով այնպես արագ չի իջնում

Պտտացնելու անիվն հովտի ջաղացքի,

Երբ, հոսելով, փառերին է մոտենում,

{{տող|49 }}Ինչպես իջավ իմ վարպետը դարն ի վար,

Ինձ կրելով կրծքին իբրև զավակի,

Եվ ոչ իբրև մի ընկերոջ հավասար։

{{տող|52 }}Հազիվ թե նա ձորի հատակը հասավ,

Դևերն ահա երևացին մեր վերև.

Բայց նրանցից վախ չունեինք էլ բնավ.

{{տող|55 }}Զի Բարձրյալը, որ պարտադրել է նրանց

Պահապաններ դառնալ ձորի հինգերորդ,

Թույլ չի տա, որ նրանք լինեն պարտազանց։

{{տող|58 }}Ցածում գտանք մեղապարտներ ոսկեփայլ ,

Որ լալագին, հոգնաբեկ ու հուսաբեկ,

Շուրջանակի շարժվում էին համրաքայլ։

{{տող|61 }}Նրանք կրում էին փիլոն կնգղանի,

Որոնք լայն ու փայլուն էին, այնպիսիք,

Որ կրում են մոնազները Կլունյիի ։

{{տող|64 }}Դրանք դրսից պսպղուն էին ու ոսկյա,

Սակայն ներսից կապար էին, ծանր այնպես,

Որ կթվար Ֆեդերիկինը հարդյա։

{{տող|67 }}Օ՛ վերարկու տաժանելի առհավետ։

Մենք, ինչպես միշտ, նորից դարձանք դեպի ձախ,

Ունկնդրելով նրանց ողբին տխրավետ։

{{տող|70 }}Սակայն նրանք ծանըր բեռան պատճառով

Մեզ ուղեկցում էին այնպես համրընթաց,

Որ նոր անձանց էինք գտնում միշտ մեր քով։

{{տող|73 }}Ես ասացի առաջնորդիս. «Արդ նայիր

Եվ սրանց մեջ գտիր մեկին, որ երկրում

Հայտնի լինի անունով ու գործով իր»։

{{տող|76 }}Տոսկանացու լեզուս մեկը լսելով՝

Մեր ետևից աղաղակեց. «Կանգ առեք,

Դուք, որ այդպես շտապում եք մութ օդով։

{{տող|79 }}Քո ուզածը գուցե ինձնից կիմանաս»։

Այնժամ ասաց վարպետըս ինձ. «Սպասի՛ր,

Ապա նրա ոտքով առաջ կընթանաս»։

{{տող|82 }}Ես կանգ առա և տեսա, որ երկու անձ

Ինձ հասնելու ճիգեր էին թափում մեծ,

Բայց ծանըր բեռն հապաղեցնում էր նրանց։

{{տող|85 }}Երբ ինձ հասան, հայացքով խեթ, խուզարկու,

Նրանք մի պահ ինձ նայեցին լռելյայն,

Ապա դարձան և ասացին մեկ մեկու.

{{տող|88 }}«Մեկը ողջ է թվում շարժից կոկորդի,

Եթե ողջ չեն, ինչ շնորհով են նրանք

Քայլում առանց ծանրակապար զգեստի»։

{{տող|91 }}Եվ ապա ինձ. «Օ՜ տոսկանցի՛դ բարետես,

Որ եկել ես կեղծավորաց համայնքն այս,

Մի՛ քամահրիր մեզ ասելու, թե ով ես»։

{{տող|94 }}Եվ ես նրանց. «Ծնվել եմ ու մեծացել

Մեծ քաղաքում գեղածիծաղ Առնոյի .

Ես մարմնով եմ, քանզի դեռ չեմ մահացել։

{{տող|97 }}Իսկ դուք ո՞վ եք, որոնց այտերն հենց ի վար

Արցունքներ են հոսում, ինչպես տեսնում եմ.

Եվ ի՞նչ են այդ սքեմները ոսկեվառ»։

{{տող|100 }}Եվ մեկն ասաց. «Մեր փիլոններն ոսկետես

Կապարե են և այնպես ծանր ու ստվար,

Որ նրանց տակ մենք տնքում ենք մշտապես։

{{տող|103 }}Բոլոնիացի ենք, Վայելող եղբայրներ .Ես Կատալան, նա Լոդերինգ ենք կոչվում.

Քո քաղաքը մեզ ընտրել էր իրեն տեր,

{{տող|106 }}Որ պահպանի խաղաղությունն իր ներքին,

Բայց մենք այնպես վարվեցինք, որ հետքը դեռ

Երևում է Գարդինգոյի մոտերքին»։

{{տող|109 }}Ես ասացի. «Եղբայրնե՛ր, ձեր գործերով...»,

Բայց կանգ առա, քանզի տեսա ես մեկին,

Որ խաչված էր գետնին երեք ցցերով։

{{տող|112 }}Ինձ տեսնելով նա գալարվեց ու խոպաց,

Հառաչանքով մորուքի մեջ փչելով։

Երբ Կատալանն այդ նկատեց՝ ինձ ասաց.

{{տող|115 }}«Այս մեխվածը , որ դու տեսար հանկարծուստ,

Փարիսեցոց խորհուրդ տվեց, թե լավ է

Զոհվի մի մարդ, քան մի ամբողջ ժողովուրդ։

{{տող|118 }}Ճամփի վրա նա պառկած է շեղակի

Եվ զգում է ծանրությունները նրանց,

Որ անցնում են իր վրայով ուղղակի։

{{տող|121 }}Նույն ձևով են այստեղ տանջվում նրա հետ

Նրա աներն ու անդամներն ատյանի ,

Որ հրեից համար դարձավ չարաղետ»։

{{տող|124 }}Վիրգիլիոսը զարմացել էր չափազանցԻ տես նրա, ով աքսորում այս հավերժ

Այդպես խաչված ու փռված էր գետնամած։

{{տող|127 }}Ապա եղբոր այս խոսքերը ուղղեց նա.

«Բարեհաճիր մեզ ասել, թե աջ կողմում

Կա՞ որևէ մի անցուղի մոտակա,

{{տող|130 }}Որպեսզի մենք դուրս գանք տեղից այս զնդան,

Առանց երբեք հարկադրված լինելու

Դիմելու սև հրեշտակների օգնության»։

{{տող|133 }}Եվ եղբայրը պատասխանեց. «Քիչ հետո

Կա մի ժայռ, որ մեծ պարսպից ձգվելով,

Խաչհատում է բոլոր ձորերն ահարկու.

{{տող|136 }}Այս ձորից զատ նա փլված է ամեն տեղ.

Դուք կարող եք բարձրանալ այդ փլվածքով,

Որ կազմում է մի զառիթափ նվազ թեք»։

{{տող|139 }}Առաջնորդըս մի պահ կանգնեց մտախռով,

Ապա ասաց. «Ուրեմըն մեզ խաբեց նա ,

Որ լլկում էր հոգիներին ճանկերով»։

{{տող|142 }}Եղբայրն ասաց. «Դևի ամեն չարության

Մասին արդեն Բոլոնիայում լսել եմ ,

Ի մեջ այլոց, թե նա հայր է ստության»։

{{տող|145 }}Առաջնորդըս արագացրեց քայլերն իր,

Բարկությունից ջղայնացած բավական.

Եվ ես թողած հոգիներին ծանրակիր՝

{{տող|148 }}Հետևեցի իմ վարպետին պատվական։

</poem>

=== Երգ քսանչորսերորդ ===

{{տող|1}}Նորոգ տարվա այն պահին, երբ արփին վառ

Ջրհոսիտակ փափկացնում է վարսերն իր,

Եվ պակսում, են ցայգի ժամերը խավար.

{{տող|4}}Երբ եղյամը դաշտի վրա բովանդակ

Ստանում է, թեկուզ և շատ կարճատև,

Պատկերը իր ավագ քրոջ սպիտակ.

{{տող|7}}Շինականը, որի խարն է պակասել,

Առավոտյան ելնում է ու նկատում,

Որ արտերը ճերմակ քողով են պատել,

{{տող|10}}Տուն է մտնում և իր բախտն է անիծում,

Ինչպես դժբախտն անճարության մատնված.

Բայց շատ չանցած, երբ գալիս է ու տեսնում,

{{տող|13}}Որ փոխվել է դիմապատկերը երկրի,

Սիրտ է առնում և ցուպը ձեռքը բռնած՝

Արածելու է քշում հոտն ոչխարի։

{{տող|16}}Այսպես վարպետս ինձ ահ ու դող պատճառեց,

Երբ ինձ այնքան խռովահույզ երևաց,

Եվ այսպես շուտ նա իմ ցավը դարմանեց։

{{տող|19}}Քանզի հենց որ հասանք կամուրջը խորտակ,

Նա ինձ դարձավ այն հայացքով ամոքիչ,

Որ նախապես տեսել էի լեռան տակ։

{{տող|22}}Նա ուշադիր փլատակին նախ նայեց,

Ապա մի պահ մտմտալով յուրովի,

Բացավ թևերն ու ինձ օգնել շտապեց։

{{տող|25}}Եվ ինչպես նա, ով գործում է դատելով,

Ասես գալիքն առաջվանից է հոգում,

Այսպես տերս ինձ մի ժայռն ի վեր հանելով,

{{տող|28}}Մատնանշեց մի ուրիշ ժայռ կարկառուն

Եվ ինձ ասաց. «Հիմա այնտեղ բարձրացիր,

Բայց նախ փորձիր, թե արդյոք չէ՞ երերուն»։

{{տող|31}}Ճանապարհն այս բեռնավորաց համարչէր,

Զի նա թեթև, իսկ ես նրա օգնությամբ

Հազիվ էինք մենք բարձրանում դարն ի վեր։

{{տող|34}}Եվ եթե այս զառիվերը ստորնյա

Ներսի կողմից ավելի կարճ չլիներ,

Նա չգիտեմ, բայց ես չէի դիմանա։

{{տող|37}}Բայց քանի որ պարունակը թեքվում էր

Դեպի բերանն անդնդախոր ջրհորի,

Ապա ամեն ձորի դիրքը այնպես էր,

{{տող|40}}Որ կողերից մեկը բարձր էր, մյուսը ցած։

Մենք ի վերջո հասանք գլխին կամրջի,

Որի ծայրի քարը դուրս էր կարկառված։

{{տող|43}}Շունչը այնքան սպառվել էր թոքերիս,

Որ այլևըս չէի կարող շարժվել ես,

Եվ նստեցի իսկույն այնտեղ հասնելիս։

{{տող|46}}«Հարկ է, որ դու ծուլությունըդ թոթափես։

Փափուկ տեղում նստելով կամ պառկելով

Փառք չեն գտնի,— ասաց վարպետս իրատես.—

{{տող|49}}Առանց որի ով իր կյանքն է սպառում,

Երկրում այնքան հետք կթողնի իր մասին,

Որքան ծուխը օդում, փրփուրը՝ ջրում։

{{տող|52}}Արդ վեր կաց ու վհատությանն հաղթիր քո

Այն ոգիով, որ կբառնա ամեն խոչ,

Թե չկքի մարմնի բեռան ի ներքո։

{{տող|55}}Բավական չէ միայն դուրս գալն այստեղից.

Կա ավելի երկարաձիգ մի սանդուղք.

Թե հասկացար, օգտվիր իմ այս ազդից»։

{{տող|58}}Ես վեր կացա, ինձ ցույց տալով ավելի

Կորովապինդ քան ինձ զգում էի ես.

Եվ ասացի. «Գնանք, պինդ եմ ու արի»։

{{տող|61}}Մենք ընթացանք ժայռաթմբի վրայով,

Որ ավելի քարքարոտ էր ու անձուկ,

Քան այն, որով անցել էինք երկուսով։

{{տող|64}}Խոսում էի չերևալու համար թույլ։

Մյուս ձորակից հանկարծ լսվեց սուր մի ձայն,

Որ չէր կազմում նույնիսկ մի խոսք միաձույլ։

{{տող|67}}Ես չիմացա, թե նա ինչ էր բարբառում,

Թեև ողնի վրան էի կամարի,

Բայց խոսողը շարժման մեջ էր երևում։

{{տող|70}}Հակվել էի, բայց մթության պատճառով

Չէի կարող տեսնել խորքը ձորակի,

Եվ ասացի. «Վարպե՛տ, մենք այս կամարով

{{տող|73}}Հաջորդ թմբի վրա իջնենք փութապես.

Ձայն եմ լսում, բայց ոչինչ չեմ հասկանում,

Ցած եմ նայում, բայց ոչինչ չեմ տեսնում ես»։

{{տող|76}}«Քեզ պատասխան կտամ գործով միմիայն,—

Ասաց վարպետս,— հայցը համեստ ու արդար

Բավարարել հարկ է գործով լռելյայն»։

{{տող|79}}Մենք կամուրջի ներքև իջանք այն գլխից,

Ուր ութերորդ թմբին է նա միանում,

Եվ նոր ձորը ինձ երևաց այնտեղից։

{{տող|82}}Ներսում տեսա օձերի կույտ մի մախիզ,

Այնքան ահեղ, հրեշավոր ձևերով,

Որ քստմնում, սարսում եմ դեռ հիշելիս։

{{տող|85}}Թող էլ Լիբիան չպարծենա, թե ունի

Քելիդրներ, քարբեր, ծարբեր, նետօձեր

Եվ այլ օձեր անհեթեթ ու անճոռնի.

{{տող|88}}Այնտեղ չկա այնքան զեռուն թունալից,

Ի միասին հաշված ամբողջ Եթովպիան

Եվ Արաբիան Կարմիր ծովին հարակից։

{{տող|91}}Այդ օձերի միջով վայրագ, արտառոց՝

Վազում էին մերկ հոգիներ ահաբեկ,

Չգտնելով հելիոտրոպկամ թաքստոց։

{{տող|94}}Կապված էին նրանց ձեռքերն ետևում.

Իսկ օձերը պոչն ու գլուխը խրած

Նրանց մեջքին՝ պրկվում էին առջևում։

{{տող|97}}Մեկի վրա, որ մեզ մոտ էր գտնվում,

Ահա հանկարծ նետվեց մի օձ ու խայթեց

Այնտեղից, ուր վիզն ուսերին է կցվում։

{{տող|100}}O կամ i տառն այնքան արագ չի գրվի,

Որքան արագ վառվեց, խայթվածն ու այրվեց

Եվ ընկավ վար՝ վերածվելով մոխիրի։

{{տող|103}}Հազիվ թե նա գետին ընկավ, մոխրացավ,

Փոշին եկավ ու հավաքվեց ինքն իրեն

Եվ իր նախկին կերպարանքը ստացավ։

{{տող|106}}Իմաստուններն ասում են ու հավաստում,

Որ Փյունիկը մեռնում, ծնվում է այսպես,

Երբ հինգ հարյուր տարիին է մոտենում։

{{տող|109}}Նրա կերը ոչ հատիկ է և ոչ խոտ,

Այլ լոկ խունկի ու համեմի կաթիլներ,

Իսկ պատանքը՝ զմուռս, նարդոս քաղցրահոտ։

{{տող|112}}Ինչպես նա, ով ցած է ընկնում դիտապաստ

Հանկարծական մի զորությամբ դիվային

Եվ կամ թե մի հիվանդությամբ չարաբաստ,

{{տող|115}}Ու, ելնելով, իր բոլորտիքն է նայում,

Դեռ շշկլված մեծ տագնապից իր կրած,

Եվ, նայելով, հառաչանք է արձակում,—

{{տող|118}}Այսպես էր այն մեղավորը, երբ կանգնեց։

Որքան խիստ ես, աստվածային զորություն,

Որ պատժում ես հարվածներով ահընկեց։

{{տող|121}}Առաջնորդըս նրան հարցրեց. «Ո՞վ ես դու»։

Եվ նա ասաց. «Շատ ժամանակ չէ, որ ես

Տոսկանայից ընկա ձորն այս ահազդու։

{{տող|124}}Ընտրեցի ես՝ ջորիս, կյանքը անասնի,

Ոչ թե մարդու։ Վաննի Ֆուչչինեմ անբան,

Եվ Պիստոյան եղավ ինձ որջ արժանի»։

{{տող|127}}Ես վարպետիս. «Հիմա հարցրու դու նրան,

Թե ինչ մեղքի համար ընկել է այստեղ.

Գիտեմ, որ նա մարդ էր կռվի և արյան»։

{{տող|130}}Մեղավորը այս լսելով չընկրկեց,

Այլ ինձ ուղղեց իր հայացքը սևեռուն,

Եվ գրգռումից ու ցասումից կարմըրեց։

{{տող|133}}Ապա ասաց. «Ես ցավում եմ առավել,

Որ դու ինձ այս անարգ տեղում ես տեսնում,

Քան երբ կյանքից գրավվեցի առհավետ։

{{տող|136}}Ստիպված եմ ասել, ինչու եմ այստեղ.

Այս խոր վիրապն ես ընկա այն պատճառով,

Որ գողացա մատռան սպասքը շքեղ.

{{տող|139}}Եվ սխալմամբ մեղադրեցին ուրիշին։

Բայց որպեսզի ինձ տեսնելով չհրճվես,

Եթե երբեք դուրս գաս տեղից այս մթին,

{{տող|142}}Ապա լսիր իմ ծանուցումը գուժարկ.

Նախ Պիստոյան կդատարկվի Սևերից,

Հուսկ Ֆլորենցիան կփոփոխի կարգ ու սարք։

{{տող|145}}Մարսը Մագրի հովտից մի շանթկհանի,

Շրջապատված թխպակուտակ ամպերով,

Եվ կմղվի դաշտի վրա Պիչենի

{{տող|148}}Ամպրոպահույզ ու խստաշունչ մի կռիվ.

Սակայն շանթը կպատռի թուխպն ի վերջո,

Եվ կխոցվեն Սպիտակները լրիվ։

{{տող|151}}Այս ասացի, որ մղկտա սիրտը քո»։

</poem>

=== Երգ քսանհինգերորդ ===

{{տող|1}}Այս խոսքերից հետո գողը անպատկառ

Ձեռքը ցցեց ու մատները հանգուցեց,

Մռնչալով. «Աստված, ահա քեզ համար»։

{{տող|4}}Ինձ այդ պահից օձերն եղան բարեկամ.

Քանզի մի օձ նրա վզին փաթաթվեց,

Կարծես ասեր. «Սուս կա՛ց, լռի՛ր, անզգա՛մ»։

{{տող|7}}Մի ուրիշն էլ նրա թևերը կապեց,

Գալարվելով ինքն իր վրա այնպես պիրկ,

Որ նա ոչ մի շարժում անել չկարեց։

{{տող|10}}Օ՜, Պիստոյա՛, ինչո՞ւ մոխիր չդարձար.

Ինչո՞ւ ես դու գոյատևում տակավին.

Պղծության մեջ քո արմատին դու անցար։

{{տող|13}}Ինձ, չերևաց ոչ մի մարզում Դժոխքի

Այդքան ըմբոստ մեկը հանդեպ Աստուծո,

Ոչ իսկ նա, ով ընկավ որմից Թեբեի։

{{տող|16}}Նա խույս տվեց էլ ոչ մի բառ չասելով։

Եվ ես տեսա մի կենտավրոս ամեհի,

Որ գալիս էր «Ուր է լիրբը» գոչելով։

{{տող|19}}Մարեմմայումայնքան օձեր չեն լինում,

Որքան կային նրա մեջքին մինչև անդ,

Ուր մարդկային մարմնիրանն է սկսում։

{{տող|22}}Իսկ ուսերից ու ծոծրակից կախված էր

Սոսկատեսիլ ու թևավոր մի վիշապ,

Որ նետում էր հանդիպողին հուր բոցեր։

{{տող|25}}Վարպետս ասաց. «Նա Կակոսնէ կատաղած,

Որ ժայռերի ներքև լեռան Ավենտին

Կազմեց լճեր արյուններից իր թափած։

{{տող|28}}Եղբայրների հետ միասին չի հածում.

Նրա համար, որ նենգությամբ գողացավ

Այն նախիրը, որ մոտերքն էր արածում։

{{տող|31}}Բայց վերջ գտան նրա գործերն անիրավ

Լաստի ներքո Հերակլեսի, որ տվեց

Հարյուր հարված և տասն հազիվ ստացավ»։

{{տող|34}}Մինչ վարպետըս ինձ հետ խոսում էր այսպես,

Մեր ներքևով երեք հոգիանցկացան,

Որոնք այնժամ նկատելի եղան մեզ,

{{տող|37}}Երբ «Ո՞վ եք դուք» մեզ գոչեցին միաձայն։

Այն ժամանակ մեր զրույցը կտրեցինք

Եվ մեր ուշքը դարձրինք նրանց միմիայն։

{{տող|40}}Ծանոթ չէի ես նրանցից ոչ մեկին,

Սակայն հանկարծ ահա այնպես պատահեց,

Որ նրանցից մեկն անվանեց մյուսին,

{{տող|43}}Հարցընելով. «Չանֆան որտե՞ղ է կորել»։

Այնժամ մատըս բերնիս դրի, ուզելով

Տիրոջս ուշքը նրանց վրա բևեռել։

{{տող|46}}Արդ ընթերցող, չհավատաս դու անգամ

Իմ պատմության, չեմ զարմանա ես բնավ.

Քանզի ես որ տեսա՝ հազիվ հավատամ։

{{տող|49}}Մինչ ես նայում էի հառած հայացքով,

Մեկի վրա նետվեց մի օձ վեցոտնյա

Եվ փաթաթվեց նրան ուժգին պատվածքով։

{{տող|52}}Նրա փորը սեղմեց միջին ոտներով.

Առջիններով բռնեց թևերը նրա,

Իսկ այտերը՝ ատամնավոր բերանով։

{{տող|55}}Ետիններով կպավ նրա ազդրերին,

Եվ իր պոչը, նրանց միջև խոթելով,

Բարձրացրեց մինչև կռնակը վերին։

{{տող|58}}Բաղեղն երբեք չպատատվեց մի ծառի

Այնպես ամուր, ինչպես զեռունը ահեղ

Փաթաթվեց շուրջն այն եղկելի թշվառի։

{{տող|61}}Ապա նրանք, ինչպես տաք մոմ, հալվեցին,

Եվ խառնեցին իրենց գույները այնպես,

Որ ոչ մեկին էր ներհատուկ, ոչ մյուսին։

{{տող|64}}Այսպես վառվող թղթի վրայով լայնարձակ

Բոցի առջև ընթանում է մի մուգ գույն,

Որ սև չէ դեռ, ոչ էլ այլևս սպիտակ։

{{տող|67}}Մյուս երկուսը գոչում էին ահաբեկ.

«Ավա՛ղ, Անյե՛լ, այդ ինչպե՛ս ես դու փոխվում.

Ահա արդեն ոչ երկու ես, ոչ էլ մեկ»։

{{տող|70}}Արդեն երկու գլուխները մեկ դարձան,

Եվ մեր առջև նրանց դեմքերը երկու

Ձուլվեցին ու մեկ կերպարանք ստացան։

{{տող|73}}Չորս մասերը դարձան երկու բազուկներ,

Իսկ ոտները, փորը և կուրծքը նրանց

Դարձան անդամ, որ տեսնված բան չէր դեռ։

{{տող|76}}Նախնականից չէր մնացել ոչ մի բան,

Եվ արտառոց այդ պատկերը այդ ձևով

Դանդաղորեն շարունակում էր ճամփան։

{{տող|79}}Ինչպես մողեսն, ամռան շոգի ժամանակ,

Մի թփուտից մյուս թփուտը անցնելիս

Սլանում է արագ, ինչպես մի փայլակ,

{{տող|82}}Այսպես սուրաց մոլեգնությամբ կատաղի

Դեպի մյուս երկու հոգին մի օձիկ,

Որ սև, բարկ էր, ինչպես հատիկ պղպեղի։

{{տող|85}}Նա նրանցից մեկին խայթեց ճիշտ այնտեղ,

Ուրկից սաղմը իր սնունդն է ստանում.

Ապա փռվեց նրա առջև տեղնուտեղ։

{{տող|88}}Վիրավորը նրան նայեց անմռունչ

Եվ հորանջեց, ասես լիներ բռնված

Ծանըր քնով և կամ տենդով մահաշունչ։

{{տող|91}}Նա և օձը իրար էին պիշ նայում.

Մին մխում էր վերքից, մյուսը՝ բերնից,

Եվ մուխերը իրար էին հանդիպում։

{{տող|94}}Թող Լուկանը այսուհետև չխոսի.

Սաբելլոսի և Նասիդի մասին հեգ,

Եվ ինչ որ արդ պատմելու եմ՝ թող լսի։

{{տող|97}}Թող լռի և Օվիդիոսը, ըստ որում

Կաղմոսն օձի և Արեթուսն աղբյուրի

Եթե փոխեց, ես նրան չեմ նախանձում։

{{տող|100}}Զի նա երկու արարածներ բնության

Չայլափոխեց այնպես, որ նյութը մեկի

Ձևափոխվեր մյուսի նյութի էության։

{{տող|103}}Այսպես եղավ այլակերպումը նրանց.

Օձն իր պոչը երկու մասի բաժանեց,

Իսկ խայթվածը կցեց ոտները միմյանց։

{{տող|106}}Սրունքներն ու ազդրերն այնպես կիպ կպան

Ու միացան, որ շատ չանցած արդեն իսկ

Չէր երևում ոչ մի նշան միացման։

{{տող|109}}Օձի պոչը այն կերպարանքն էր առնում,

Որ կորչում էր մյուսի մեջ, մեկի մոտ

Մորթն էր փափկում, իսկ մյուսի մոտ կոշտանում։

{{տող|112}}Մարդու թևերն անութներից ներս մտան,

Եվ գազանի զույգ կարճ ոտները այնչափ

Երկարեցին, որչափ նրանք կարճացան։

{{տող|115}}Հետին ոտներն, ոլորվելով միասին,

Դարձան ծածուկ պահվող անդամն առնական,

Իսկ խեղճի մոտ այն երկճղվեց անդստին։

{{տող|118}}Մինչդեռ ծուխը ծածկում էր այն երկուսին

Նոր գույներով, մեկին մազով օժտելով,

Հերատելով, գոնջացնելով մյուսին,

{{տող|121}}Մեկը կանգնեց, իսկ մյուսը ընկավ վար,

Չկասելով միմյանց նայել չար աչքով,

Որի ներքո փոխում էին դեմքերն հար.

{{տող|124}}Վեր կանգնողը դունչը քաշեց քունքերին

Եվ այնտեղից հոսող նյութից հորդառատ

Կազմվեցին ականջները մարդկային։

{{տող|127}}Իսկ ավելցած այն հեղանյութը հորդուն

Դեմքի վրա կազմեց քիթը բնական

Եվ շրթներին տվեց որոշ հաստություն։

{{տող|130}}Ցած պառկողը իր սուր դունչը երկարեց

Եվ ականջներն, ինչպես խխունջն է անում,

Իր գլխի մեջ ներքաշեց ու ծրարեց։

{{տող|133}}Լեզուն, որ նախ միաձույլ էր ու խոսուն,

Ճեղքվածք տվեց, իսկ մյուսի մոտ այն փակվեց,

Եվ դադարեց նրանց մուխը ներգործուն։

{{տող|136}}Եվ հոգին, որ մի սողուն էր դարձել պիղծ,

Ձորի միջով փախավ֊գնաց ֆշշալով,

Իսկ այն մյուսը թքեց նրա ետևից։

{{տող|139}}Ապա նրան իր կռնակը դարձնելով,

Ասաց մյուսին«Թող հիմա էլ Բուոզոն

Ինձ պես սողա ու սողոսկի այս ճամփով»։

{{տող|142}}Այսպես տեսա փոփոխմունքը էությանց։

Թող նորությունն արդարացում լինի ինձ,

Եթե եղա երկարաբան չափազանց։

{{տող|145}}Թեպետ արդեն իմ աչքերը և հոգին

Շլմորել ու շշմել էին չափազանց,

Բայց երբ նրանք ծածուկ ծլկվել ուզեցին,

{{տող|148}}Տեսա Պաչչո Շանկատոյին հայտնապես.

Լոկ սա էր, որ չայլափոխվեց, ապաքեն,

Այն երեքից, որոնք եկան նախապես.

{{տող|151}}Մյուսը նա էր, որից տուժեց Գավիլլեն։

</poem>

=== Երգ քսանվեցերորդ ===

{{տող|1}}Ֆլորենցիա ցնծա, զի մեծ ես այնքան,

Որ ոչ միայն հռչակվել ես աշխարհում,

Այլ Դժոխքում էլ ես դարձել տիրական։

{{տող|4}}Այն գողերի մեջ հինգ հոգի գտա ես,

Որ, համոթ ինձ, քաղաքացիք էին ինձ,

Եվ այդ բնավ մեծ պատիվ չի բերի քեզ։

{{տող|7}}Եթե ճիշտ են երազները վաղորդյան,

Ապա շուտով կիմանաս, թե Պրատոն.

Եվ ուրիշներ ինչ են մաղթում քեզ սերկյան։

{{տող|10}}Եվ դա որքան շուտ կատարվի, այնքան լավ,

Քանզի որքան առաջանամ տարիքով,

Այնքան պիտի ավելի շատ զգամ ցավ։

{{տող|13}}Մենք մեկնեցինք, և վարպետըս բարեհաճ

Ինձ բարձրացրեց սանդուղքներով դարափուլ,

Որոնցով մենք իջել էինք քիչ առաջ։

{{տող|16}}Եվ մենք միջով քարերի ու խութերի

Զուգընթացանք ճանապարհով մենավոր,

Բայց ոչ առանց օգնության մեր ձեռքերի։

{{տող|19}}Ես տխրել եմ, այժմ էլ տխրում եմ էլի,

Երբ հիշում եմ իմ տեսածները բոլոր

Եվ սանձում միտքս առաջվանից ավելի,

{{տող|22}}Որպեսզի նա ուղիղ ճամփից դուրս չգա.

Եթե բարի աստղը ձիրք է ինձ տվել,

Դրա համար նախանձելու հարկ չկա։

{{տող|25}}Գեղջուկն ինչպես որ հանգչում է բլրան տակ,—

Այն ժամանակ, երբ լուսատուն աշխարհի.

Քիչ է ծածկում մեզնից իր դեմքը սուտակ,

{{տող|28}}Երբ մժեղը փոխարինում է ճանճին,—

Ներքև, հովտում, իր այզու մեջ կամ արտում

Տեսնում է բյուր փոսուռաներ լուսածին,

{{տող|31}}Այսպես տեսա ես ութերորդ ձորակում

Բազում բոցեր, հենց որ հասա ես այնտեղ,

Ուրկից մինչև խոր հատակն էր երևում։

{{տող|34}}Ինչպես նա, ով վրեժ լուծեց արջերով,

Աչքով տեսավ Եղիայի կառքն հրեղեն,

Որ ելնում էր դեպի երկինք ձիերով,

{{տող|37}}Եվ նայելով ուշով նրա ուղղությամբ,

Ուրիշ ոչինչ չնկատեց բոցից զատ,

Որ բարձրանում էր դեպի վեր ինչպես ամպ,

{{տող|40}}Այսպես բոցեր էին շարժվում այս ձորում,

Եվ ամեն բոց պարուրում էր մի հոգի,

Թեև աչքը գողոնը չէր նշմարում։

{{տող|43}}Ես վայրահակ նայում էի կամրջից,

Եվ եթե մի քարից բռնած չլինեի,

Ցած կընկնեի, չհրմշտված ոչ մեկից։

{{տող|46}}Տեսնելով, որ ես նայում եմ ապշահար,

Վարպետս ասաց. «Կան հոգիներ հուրերում,

Որոնք ծածկում ու այրում են նրանց հար»։

{{տող|49}}«Վարպե՛տ, հիմա հավատում եմ քեզ իրոք,—

Ասացի ես։— Ես էլ այդպես գիտեի,

Բայց ուզում եմ քեզ հարցընել, թե արդյոք

{{տող|52}}Ո՞վ կա երկճյուղ այն հուրի մեջ բոցավետ,

Ասես թե նա այն խարույկից է ելել,

Ուր դրված էր Էտեոկլը եղբոր հետ»։

{{տող|55}}Պատասխանեց. «Նրա մեջ են չարչարվում

Ուլիսը և Դիոմեդը, մեկտեղ են,

Ինչպես մեկտեղ եղան մարտում ու դավում։

{{տող|58}}Անդ տանջվում են ձիու դավիհամար այն,

Որի շնորհիվ բացվեց դուռը քաղաքի,

Ուրկից ելավ ազնիվ սերմը հռոմյան.

{{տող|61}}Եվ նենգության, որի համար Դեյդամիան,

Թեև մեռած, դեռ ողբում է Աքիլլին.

Անդ տեղն է և Պալլադիոնիհատուցման»։

{{տող|64}}«Եթե նրանք բոցում կարող են խոսել,—

Ասացի ես,— ապա, վարպե՛տ, խնդրում եմ,

Թույլատրիր ինձ մի քիչ այստեղ սպասել,

{{տող|67}}Մինչև որ այն երկճյուղ բոցը մոտենա.

Տես, թե ինչպես իղձըս նրան լսելու

Ինձ հակում ու առձգում է դեպի նա»։

{{տող|70}}«Քո խնդիրքը արժանի է,— ասաց նա,—

Գովասանքի, և ընդունում եմ ես այն.

Բայց քո լեզուն դու առայժըմ մի՛ բանա։

{{տող|73}}Խոսելն ինձ թող, ինչ որ ուզում ես հարցնել,

Ես հասկացա, գուցե նրանք, որ հույն են,

Չհաճեն քեզ պատասխանել ու լսել»։

{{տող|76}}Երբ բավական մեզ մոտեցավ բոցը այն,

Տեղն ու պահը վարպետս հարմար համարեց

Եվ այս կերպով սկսեց խոսեյ նույնհետայն.

{{տող|79}}«Օ՛ դուք, որ մեկ կրակի մեջ եք կիզիչ,

Եթե ես ձեզ արժանացա իմ կյանքում,

Եթե ես ձեզ արժանացա շատ թե քիչ,

{{տող|82}}Երբ աշխարհում գրեցի երկն իմ վսեմ,

Կանգ առեք, և ձեզնից մեկըթող պատմի,

Թե ուր կորավ ու գտավ մահն իր դժխեմ»։

{{տող|85}}Վաղնջական բոցի ճյուղը բարձր ու մեծ

Սկսեց այնժամ օրորվել ու ճարճատել,

Ճարճատում է ինչպես հուրը հողմածեծ.

{{տող|88}}Ապա գագաթն իր դեսուդեն ճոճելով,

Ինչպես եթե խոսուն լեզու մի լիներ,

Ձայն արձակեց ու բարբառեց այս կերպով.

{{տող|91}}«Երբ ես պրծա ու հեռացա Կիրկեից,

Որ մի տարի Գայետիմոտ ինձ պահեց,

Նախքան այսպես անվանվելը Էնեասից,

{{տող|94}}Ոչ գորովը որդուս, ոչ գութն ալեհեր

Հորըս հանդեպ, ոչ էլ սերը պարտեցյալ,

Որ իմ կնոջ պիտի բերկրանքը կազմեր,

{{տող|97}}Կարող չեղան զսպել փափագն իմ ուժգին

Ճանաչելու աշխարհները հեռավոր

Եվ տեսնելու չարն ու բարին մարդկային։

{{տող|100}}Եվ ես մտա բացաստանները ծովի,

Նավարկելով առագաստե մի նավով

Ու փոքրաթիվ ընկերներով կորովի։

{{տող|103}}Տեսա ափերն երկումինչև Իսպանիա

Ու Մարոկկո, տեսա կղզին սարդերի.

Եվ այլ կղզիքհեռափնյա ու մերձափնյա։

{{տող|106}}Արդեն երկար ժամանակ էր անցկացել,

Երբ հոգնաբեկ հասանք նեղուցն այն անձուկ,

Ուր Հերկուլեսն իր սյուներն էր կանգնեցրել,

{{տող|109}}Որ ոչ մի մարդ չկարենար դենն անցնել.

Ես աջ կողմում թողել էի Սևիլիան,

Իսկ Սեուտանձախ կողմում էր մնացել։

{{տող|112}}«Ո՛վ եղբայրներ,— ասացի ես,— արդ դուք, որ

Շատ փորձությանց միջով հասաք արևմուտք,

Ձեզ մնացած կյանքում կարճ ու անցավոր

{{տող|115}}Չլինի թե զլանաք ու ետ կենաք

Հետևելու արեգակի ընթացքին,

Ճանաչելու համար աշխարհն անբնակ։

{{տող|118}}Հաշվի առեք ձեր ծագումը երջանիկ.

Դուք չեք ծնվել անասնաբար ապրելու,

Այլ գիտելիք ճեռք բերելու և բարիք»։

{{տող|121}}Այս կարճ ճառովս ընկերներիս ես այնպես

Հրահրեցի ուղին առաջ վարելու,

Որ էլ նրանց չէի կարող զսպել ես։

{{տող|124}}Եվ նավախելն ուղղած դեպի արևելք՝

Մենք վարեցինք թիերն իբրև խոլ թևեր,

Ընթանալով միշտ դեպի ձախանարգելք։

{{տող|127}}Մութն ընկնելով՝ տեսնում էի արդեն ես

Մյուս բևեռիբոլոր աստղերը պայծառ,

Իսկ մերերըչէին գալիս ասպարեզ։

{{տող|130}}Արդեն վառվել ու հանգել էր հինգ անգամ.

Երկրին նայող լուսնի լույսը այն պահից,

Ինչ մենք մտանք դժվար ուղին ինքնակամ,

{{տող|133}}Երբ մեզ հեռվից աղոտ կերպով երևաց

Մի լեռ, որ ինձ թվաց այնքան բարձրաբերձ,

Որ նմանը երբեք չէի ես տեսած։

{{տող|136}}Մեր բերկրանքը շատով վշտի վերածվեց,

Զի նոր երկրից մի փոթորիկ բարձրացավ,

Որից նավը ուժգին թափով հարվածվեց.

{{տող|139}}Երեք անգամ նա հորձանվեց սոսկալի,

Իսկ չորրորդին նրա խելը վեր ցցվեց

Եվ ցռուկը սուզվեց կամքով Բարձրյալի,

{{տող|142}}Մինչև որ մեզ ծովը իսպառ կուլ տվեց»։

</poem>

=== Երգ քսանյոթերորդ ===

{{տող|1}}Բոցը արդեն անշարժացած, ուղղաձիգ,

Լռել էր և հեռանամ էր մեզանից,

Արձակումով բանաստեղծի իմ քաղցրիկ,

{{տող|4}}Երբ մի այլ բոց, որ գալիս էր ետևից,

Գրավեց մեր ուշադրությունն երկուսիս

Սուր շչյունով, որ հանում էր իր ծայրից։

{{տող|7}}Ինչպես ցուլը սիկիլյան,— որ նախ խանչեց

Ձայնով նրա (և այդ արդար էր անշուշտ),

Որի ձեռքով ու խարտոցով այն շինվեց,—

{{տող|10}}Մռնչում էր ձայնով ներսում այրվողի

Եվ, թեպետ նա պղնձից էր պատրաստված,

Թվում էր, թե ցավ էր զգում դառնաղի,

{{տող|13}}Այսպես հոգին իր ցավագին խոսքերին

Մի անցք կամ ելք չգտնելով բոցի մեջ,

Հանում էր մի ձայն, որ հատուկ է հուրին։

{{տող|16}}Բայց հազիվ թե գտան ազատ անցք նրանք

Բոցի ծայրից, տալով նրան թրթիռն այն,

Որով լեզուն ձայն էր հանում տխրերանգ,

{{տող|19}}Մենք լսեցինք. «Օ՜, դո՛ւ, քեզ եմ դիմում ես,

Քեզ, որ հենց նոր լոմբարդական բարբառով

Ասել էիր. «Գնա, էլ չեմ պահում քեզ».

{{տող|22}}Թեև այստեղ մի քիչ ուշ եմ ես հասնում,

Բայց դու հաճիր մի քիչ կանգնել ու խոսել.

Տես այրվելով հանդերձ ես կանգ եմ առնում։

{{տող|25}}Եթե նոր ես եկել աշխարհն այս մոլոր

Լատինական երկրից քաղցր ու հարազատ,

Ուրկից հետս եմ բերել մեղքերն իմ բոլոր,

{{տող|28}}Ռոմանիայում, ասա, կռվո՞ւմ են էլի.

Զի ծննդյամբ լեռնավայրից եմ ես այն,

Որ Ուրբինից ակն է հասնում Տիբերի»։

{{տող|31}}Ես դեռ հակված լսում էի ուշադիր,

Երբ վարպետըս կողիս դիպավ ասելով.

«Նա լատին է, դու նրա հետ բարբառիր»։

{{տող|34}}Եվ ես արդեն պատասխանըս պատրաստած՝

Սկսեցի այսպես խոսել անհապաղ,

«Ով դու հոգի, որ հրի մեջ ես փակված,

{{տող|37}}Քո Ռոմանիան չի եղել և չի լինի

Առանց կռվի տիրողների սրտերում.

Բայց հիմա անդ կռիվ չկա շատ հայտնի։

{{տող|40}}Առաջվա պես նույնն է հիմա Ռավեննան.

Պոլենտայի արծիվը թուխս է նստել

Եվ թևերով ծածկել է այն ու Չերվիան։

{{տող|43}}Քաղաքը, որ պաշարման դեմ դրեց քաջ.

Եվ ֆրանսացոց արյունահեղ ջարդ տվեց,

Այժմ ընկած է ճիրանների տակ կանաչ։

{{տող|46}}Վերուկկիոյի գամփռներն ահել ու ջահել,

Որ սովոր են հոշոտելու որսն իրենց,

Ստիպեցին Մոնտանյային սպանել։

{{տող|49}}Կապույտ կորյունը, որ ամռան ու ձմռան

Փոխում է իր ուղղությունը հոսանքի,

Արդ վարում է Ֆայենցան ու Իմոլան։

{{տող|52}}Իսկ քաղաքն այն, որով Սավիոն է հոսում,

Եվ դաշտի ու լեռան միջև է ընկած,

Ոչ լծի տակ, ոչ էլ ազատ է ապրում։

{{տող|55}}Բայց ով ես դու, աղաչում եմ՝ ասա մեզ,

Չէ որ ես քեզ սիրով տվի պատասխան,—

Թող հիշատակդ երկրում մնա մշտապես»։

{{տող|58}}Նախ և առաջ հուրը մի քիչ շառաչեց,

Ապա սուր ծայրն օրորելով դես ու դեն,

Իր ընդերքից այս խոսքերը դուրս փչեց.

{{տող|61}}«Թե գիտնայի, որ պատասխանըս պիտի

Ուղղվի մեկին, որ աշխարհ է դառնալու,

Ապա բոցըս բարբառելու չէր միտի.

{{տող|64}}Բայց զի ոչ ոք ետ չի դարձել այստեղից,

Եթե ճիշտ է իմ լսածը այդ մասին,

Ես կխոսեմ, չվախնալով ամոթից։

{{տող|67}}Եղա ռազմիկ, ապա դարձա կապավոր,

Հուսալով որ կարժանանամ շնորհի.

Եվ հույսս, անշուշտ, կիրագործվեր, եթե որ

{{տող|70}}Հովվապետը, գրողի ծոցը գնա,

Ինձ չխոթեր իմ մեղքերի մեջ նախկին.

Թե այդ ինչպես եղավ, լսիր ինձ հիմա։

{{տող|73}}Քանի կյանքում միս ու ոսկոր կրեցի,

Որոնք ես իմ մորից էի ժառանգել,

Աղվեսի պես գործեցի, ոչ առյուծի։

{{տող|76}}Ճանաչեցի ամեն տեսակ նենգ ու դավ,

Որոնք այնպես վարպետորեն գործ դրի,

Որ նրանց լուրն աշխարհի ծայրը հասավ։

{{տող|79}}Երբ ես տեսա, որ հասել եմ իմ կյանքի

Այն շրջանին, երբ այլևըս պետք է մարդ

Առագաստներն ու պարաններն հավաքի,

{{տող|82}}Ատեցի այն, ինչ հաճույք էր ինձ տվել,

Եվ զղջալով կրոնավոր ես դարձա.

Օ, ավա՛ղ ինձ, կարող էի ես փրկվել։

{{տող|85}}Վեհապետը փարիսեցոց մերօրյա,

Որ կռվում էր Լատերանի մոտերքում,

Ոչ ցեղերի դեմ հեթանոս կամ հրեա,

{{տող|88}}Այլ հենց ընդդեմ քրիստոնեից ընտանի,

Որոնք չէին Ակրի առմանն աջակցել,

Կամ առևտուր արել երկրում Սուլթանի,

{{տող|91}}Չպատկառեց ոչ իր բարձըր պաշտոնից,

Ոչ իր կարգից ու վիճակից սրբազան,

Եվ ոչ էլ իմ ֆրանկիսկյան փիլոնից։

{{տող|94}}Ինչպես կանչեց Կոնստանդինը Սիլվեստրին,

Որ Սորատտից գա ու իրեն բժշկի,

Այսպես նա ինձ իր մոտ կանչեց անդստին,

{{տող|97}}Որ բժշկեմ գոռոզության իր տենդից.

Ինձնից խորհուրդ ուզեց, բայց ես լռեցի,

Քանզի նա ինձ ցնդած թվաց խոսքերից։

{{տող|100}}Ապա հարեց. «Ես քեզ մեղքից կարձակեմ,

Մի՛ վախենա. դու միայն ինձ խորհուրդ տուր,

Թե ես ինչպես Պենեստրինոնխորտակեմ։

{{տող|103}}Ես կարող եմ բանալ երկինքն ու գոցել,

Ինչպես գիտես, ունեմ երկու բանալիք,

Որոնց հարգը նախորդըսչէր իմացել»։

{{տող|106}}Այնժամ մղված այս փաստարկից կարևոր,

Լուռ մնալը համարեցի վատագայն,

Եվ ասացի. «Հայր, սրբում ես քանի որ

{{տող|109}}Ինձնից մեղքն այն, ուր արդ ընկնեմ պիտի ես,

Շատ խոստացիր, բայց մի՛ պահիր խոստումներդ,

Եվ քո բարձըր գահում հաղթող կլինես»։

{{տող|112}}Ֆրանկիսկըինձ մոտ եկավ, երբ մեռա,

Բայց դևերից մեկը նրան բողոքեց,

«Դու չտանես, բուն տերը ես եմ նրա։

{{տող|115}}Նա պետք է գա՝ գերիներիս մեջ մնա.

Ես բռնել եմ ամուր նրա մազերից

Այն օրից, երբ նենգ խորհուրդներ տվեց նա։

{{տող|118}}Ով չի զղջում, նա արձակվել չի կարող.

Չի կարելի զղջալ հանցանք գործելով,

Դա կլինի հակասություն բացառող»։

{{տող|121}}Վա՛յ ինձ, ինչպես ես ցնցվեցի սրտադող,

Երբ ինձ ասաց. «Չէիր կարծում դու գուցե,

Որ ես իրոք տրամախոս եմ հաջող»։

{{տող|124}}Նա ինձ տարավ Մինոսիմոտ մեղսիմաց.

Սա ութ անգամ պոչը իր շուրջ պատելով

Ու զայրույթից այն կծելով՝ մռնչաց.

{{տող|127}}«Սրան պետք է կրակների մեջ նետել»։

Եվ այսպես ես դատապարտված եմ այստեղ

Ու տանջվում եմ հրօղակի մեջ անել»։

{{տող|130}}Ավարտելով այսպես խոսքերն իր երկար,

Բազմաչարչար բոցը մեզնից հեռացավ,

Գալարելով իր եղջյուրը սրածայր։

{{տող|133}}Առաջնորդըս ու ես առաջ ընթացանք

Ժայռի վրայով մինչև կամարն հաստատուն

Հաջորդ ձորի, ուր պատժվում են նրանք,

{{տող|136}}Որ մարդկանց մեջ սերմանեցին գժտություն։

</poem>

=== Երգ քսանութերորդ ===

{{տող|1}}Ո՞վ կարող էր նույնիսկ արձակ խոսքերով.

Պատմել արյունն ու խոցերը այն բոլոր,

Որ ես տեսա իմ սեփական աչքերով։

{{տող|4}}Ամեն լեզու հարկավ պիտի թերանար.

Զի մարդկային խոսքն ու միտքը անզոր են

Ընդգրկելու նման բաներ անհնար։

{{տող|7}}Եթե ի մի հավաքվեին այն մարդիկ,

Որ Պուլյայիհողի վրա տարաբախտ

Ընկան ձեռքով հռոմայեցոցքաջ մարտիկ,

{{տող|10}}Եվ նրանք, որ ընկան երկար մարտերում,

Ուր այնքան մեծ ավար եղավ մատանու,

Ինչպես անսուտ Տիտոս — Լիվիոսն է գրում,

{{տող|13}}Եվ նրանք, որ սպանվեցին կարեվեր,

Դիմադրելով զորքին Ռոբերտ Գուիսկարդի,

Նրանք, որոնց ոսկորներն են հանում դեռ

{{տող|16}}Չեպերանում, որտեղ ամեն պուլյացի

Դավաճանեց, և որտեղ ծեր Ալարդոն.

Անզեն հաղթեց մոտակայքում ամրոցի —

{{տող|19}}Բոլոր սրանք անդամներով թրատված

Ոչինչ էին այն պատկերի մոտ տխուր,

Որ իններորդ ձորում տեսա ես պարզված։

{{տող|22}}Տակառն անտակ չունի այնպես խեղված ձև,

Ինչպես տեսա մի մեղավոր ես այստեղ,

Որ ճղված էր ծնոտից ցայլքը մինչև։

{{տող|25}}Աղիքները կախված էին ներքևում,

Երևում էր սիրտը պարկի հետ այն պիղծ,

Ուր կերվածը կղկղանքի էր փոխվում։

{{տող|28}}Մինչ սևեռուն դիտում էի ես նրան,

Նա նայեց ինձ և իր կուրծքը բանալով

Արտաբերեց. «Ահա նայիր իմ վրան.

{{տող|31}}Ահա տես, թե Մահմեդնինչպես է հերձված։

Իմ առջևից լալով գնում է Ալին,

Ծնոտից վեր ամբողջ դեմքով փեռեկված։

{{տող|34}}Եվ բոլորը, որոնց այստեղ տեսնում ես,

Սերմանեցին գժտություն ու պառակտում,

Դրա համար ճղված֊հերձված են այսպես։

{{տող|37}}Մեր ետևում ահեղ մի դև ունենք մենք,

Որ իր թրով մեզ խփում է բրտորեն

Ամեն անգամ, երբ մենք անում֊պրծնում ենք

{{տող|40}}Մեր պտույտը այս ձորակում տխրերանգ.

Վասնզի մեր խոցվածքները փակվում են,

Նախքան նորից նրա առջև երևանք։

{{տող|43}}Բայց ո՞վ ես դա, որ նայում ես ժայռն ի վար։

Թե՞ ուզում ես դանդաղ գնալ քո պատժին,

Որ քո մեղքով սահմանված է քեզ համար»։

{{տող|46}}«Նա մեռած չէ, ոչ էլ մեղքերն են նրան

Այստեղ բերել,— պատասխանեց վարպետն իմ,—

Այլ եկել է իմանալու ամեն բան,

{{տող|49}}Եվ ես՝ մեռյալս, հարկ է նրան ման ածեմ

Դժոխքն ի վար պարունակ առ պարունակ,

Ճշմարիտը սա է, որ քեզ ասում եմ»։

{{տող|52}}Այս լսելով՝ հոգիները հարյուրյակ

Կանգ առան և ինձ նայեցին զարմացած,

Մոռանալով տանջանքն իրենց դժնդակ։

{{տող|55}}«Դու, որ գուցե տեսնես արևը շուտով,

Ասա եղբայր Դոլչինոյին, որ եթե

Նա չի ուզում այստեղ քովըս գալ փութով,

{{տող|58}}Թող պարենի պաշար հոգա այժմյանից,

Որ ձմռանը նովարացուն դիմադրի.

Այլապես նա հեշտ կպարտվի նրանից»։

{{տող|61}}Երբ Մահմեդը այս խոսքերը բարբառեց,

Իր մի ոտքը բարձրացրել էր արդեն,

Եվ ապա այն գետին դրեց ու մեկնեց։

{{տող|64}}Մի ուրիշը, որի կոկորդն էր ծակված

Ու կտրված քիթը՝ հոնքերը մինչև,

Եվ որի լոկ մի ականջն էր մնացած,

{{տող|67}}Կանգ առավ և սևեռաբիբ ինձ նայեց,

Եվ բերանն իր, որ արյամբ էր կարմրած,

Ընկերներից առաջ բացավ ու խոսեց.

{{տող|70}}«Դու որ մեղքով դատապարտված չես թվում,

Եթե քեզ չեմ նմանեցնում ուրիշի,

Քեզ տեսել եմ լատինական աշխարհում։

{{տող|73}}Դու հիշիր ինձ՝ Պիետրո դա Մեդիչին,

Եթե գնաս հարթավայրն այն անուշակ,

Որ Մարկաբից տարածվում է Վերչելլի։

{{տող|76}}Եվ Ֆանոյի ազնիվ մարդկանց իմաց տուր,

Ինչպիսիք են Անջոլելլոն ու Գուիդոն,

Որ, եթե մեր գուշակությունըչէ զուր,

{{տող|79}}Կատտոլիկա ավանի մոտ առափնյա

Նրանք նավից պիտի ծովը շպրտվեն

Դավադրությամբ բռնակալի մի դժնյա։

{{տող|82}}Կիպրոս կղզուց մինչև հեռու Մայորկա.

Նեպտունն այդքան ստոր ոճիր չի տեսել

Գործված հույնից և կամ հենից սրիկա։

{{տող|85}}Դավադիրը, որ մի աչքով է ծնվել,

Եվ որ տերն է այն քաղաքի, որ այստեղ

Մեզնից մեկը կուզեր տեսած չլինել,

{{տող|88}}Կանչելու է նրանց իմ մոտ՝ խորհուրդի.

Բայց այնպես է նա անելու, որ նրանց

Հարկ չի լինի ոչ աղոթքի, ոչ ուխտի»։

{{տող|91}}Եվ ես նրան. «Եթե ուզում ես, որ քեզ

Հիշեմ երկրում, ցույց տուր, ասա, ո՞վ է նա,

Որ տեսնելու համար տուժեց դառնապես»։

{{տող|94}}Այնժամ ձեռքը դրեց մեկի բերանին

Եվ, բանալով, այսպես ասաց բարձրաձայն.

«Ահա սա է, բայց մնում է միշտ լռին։

{{տող|97}}Սա փարատեց երկմտանքը Կեսարի,

Երբ որ ասաց՝ «Ով պատրաստ է գործելու,

Միշտ տուժում է սպասելուց անհարկի»։

{{տող|100}}Օ՜ որքա՛ն ինձ երևում էր սահմռկած

Կոկորդի մեջ կտրած լեզվով Կուրիոննայն,

Որ խոսելու այնքան հախուռն էր եղած։

{{տող|103}}Մի ուրիշը, որ զրկված էր ձեռքերից,

Բարձրացնելով կրճատ թևերն օդի մեջ,

Որից դեմքը աղտեղվում էր արյունից,

{{տող|106}}Աղաղակեց. «Հիշիր նաև Մոսկային.

«Պետք է վերջ տալ» ասողն, ավա՛ղ, ես էի,

Որը աղետ բերեց տոսկան աշխարհին»։

{{տող|109}}«Եվ մահ ցեղիդ»,— ավելացրի ես իսկույն։

Եվ նա, ճնշված կրկնակ ցավից, հեռացավ

Ծանըր վշտից գժված մարդու մի հանգույն։

{{տող|112}}Կանգնած նայում էի հոգվոց դժպհի,

Երբ որ տեսա մի բան այնքան անսովոր,

Որ ես չէի պատմի առանց վկայի,

{{տող|115}}Եթե պատմել չթելադրեր խիղճըս ինձ,

Լավ ընկերն այդ, որ համարձակ է դարձնում

Այն մարդուն, որ իրեն զգում է անբիծ։

{{տող|118}}Ստույգ տեսա, այժմ էլ տեսնում եմ կարծես,

Առանց գլխի մի իրան, որ քայլում էր

Ընկերների նման հոտի տխրատես։

{{տող|121}}Նա բռնել էր հերքից գլուխն իր կտրած,

Որ կախված էր օդում, ինչպես մի լապտեր,

Եվ գոչում էր «Վա՛յ ինձ» ցավից իր կրած։

{{տող|124}}Նա ինքն իրեն դարձրել էր մի ճրագ.

Երկուս էին մեկի մեջ, մեկ՝ երկուսի.

Թե այդ ինչպես՝ Ամենակալն է գիտակ։

{{տող|127}}Կանգ առնելով կամրջի տակ բարձրադիր,

Նա գլուխը վեր բարձրացրեց բազուկով,

Որպեսզի ինձ մոտեցընի խոսքերն իր,

{{տող|130}}Որոնք եղան. «Տես պատիժն իմ ահռելի,

Դու որ, դեռ ողջ, այստեղ մեր մեջ ես եկել.

Տես սրանից սոսկալին կա՞ ավելի։

{{տող|133}}Եվ որպեսզի երկրում հիշես իմ մասին,

Գիտցիր՝ Բերտրան դը Բոռննեմ ես, անձը այն,

Որ չար խորհուրդ տվեց ջահել արքային։

{{տող|136}}Ես լարեցի միմյանց դեմ հայր ու որդի.

Աքիտոփելնավելի շատ չգրգռեց

Աբիսողոմ որդուն ընդդեմ հայր Դավթի։

{{տող|139}}Ես զատեցի մարդկանց իրար ընտանի.

Դրա համար ուղեղս անջատ եմ կրում

Ողնաշարից, որ մեջն է այս իրանի։

{{տող|142}}Եվ այսպես ես համատույժսեմ ստանում»։

</poem>

=== Երգ քսանիններորդ ===

{{տող|1}}Տեսքն ամբոխի և տանջանքները անլուր

Այնքան էին իմ աչքերը տամկացրել,

Որ կուզեի սիրտըս փղձկալ ու լալ լուռ.

{{տող|4}}Վիրգիլն ասաց. «Միտքըդ ինչո՞վ է տարված.

Հայացքդ ինչո՞ւ շարունակում ես հառել

Ստվերների վրա խեղված, խաթարված։

{{տող|7}}Մյուս ձորերում այդպիսի բան չարեցիր,

Եթե նրանց հաշվում ես դու, գիտցիր, որ

Այս ձորն ունի քսաներկու մղոն ծիր։

{{տող|10}}Լուսինն արդեն գտնվում է նադիրում.

Դու տեսնելիք այլ բաներ էլ ունես դեռ,

Բայց մեզ հիմա քիչ ժամանակ է մնում»։

{{տող|13}}Ես ասացի. «Իսկ եթե դու գիտնայիր,

Թե ես ինչո՞ւ նայում էի այնպես պիշ,

Գուցե դու ինձ դեռ կանգնելու թույլ տայիր»։

{{տող|16}}Ընթանալով առաջնորդիս ետևից,

Այսպես ահա նրան տվի պատասխան,

Եվ հարեցի. «Այս ձորի մեջ տանջալից,

{{տող|19}}Ուր ես նայում էի այնպես ակնապիշ,

Մի զարմիկըս կարծեմ քավում է մեղքն այն,

Որը այստեղ ստանում է խիստ պատիժ»։

{{տող|22}}Այնժամ ասաց իմ վարպետը բարեմիտ.

«Նրա մասին մի մտածիր դու բնավ,

Եվ նա այնտեղ թող իր տեղը մնա միշտ։

{{տող|25}}Ես կամրջից տեսա նրան ի մոտ,

Որ զայրագին քեզ էր անում մատնանիշ։

Կոչում էին նրան Ջերի դել Բելլո։

{{տող|28}}Այդ միջոցին այնքան էիր դու տարված

Հոտըֆորի բերդակալով, որ նրան

Չնայեցիր, և նա թողեց ու գնաց»։

{{տող|31}}Եվ ես. «Վարպե՛տ, նրա մահը բռնական,

Որի վրեժն առած չեն դեռ այն անձինք,

Որ կրեցին անպատվություն տոհմական,—

{{տող|34}}Ահա դա է ցասման պատճառը նրա.

Ուստի գնաց առանց ինձ հետ խոսելու,

Եվ այդ բանը սաստիկ ազդեց իմ վրա»։

{{տող|37}}Այսպես ահա խոսակցելով մենք հասանք

Ժայռ֊կամուրջի վրա հաջորդ ձորակի,

Ուր չլիներ եթե այնքան մթներանգ,

{{տող|40}}Կտեսնեինք մինչև հատակը նրա

Եվ ներփակյալ հոգիներին մեղապարտ.

Երբ մենք ելանք բարձրակետի ճիշտ վրա,

{{տող|43}}Ինձ խոցեցին հեծեծանքներ ահարկու,

Ինչպես նետեր, սրված ցավով անպատում,

Եվ փակեցի իմ ականջները երկու։

{{տող|46}}Այս ձորի մեջ այնքան ցավ ու տնքոց կար,

Ինչքան պիտի լիներ, եթե մի փոսում

Հավաքեին հիվանդներին ցավագար

{{տող|49}}Վալդիկիանի, Մարեմմայի, Սարդինիո.

Իսկ հատակից բարձրանում էր գարշ մի հոտ,

Որ հատուկ է մարմիններին նեխածո։

{{տող|52}}Եվ մենք իջանք թմբի վրա արտաքին,

Առաջվա պես ընթանալով դեպի ձախ,

Աստ ավելի լավ պարզվեց իմ աչքին

{{տող|55}}Խորքը ձորի, ուր պաշտոնյան Բարձրյալի,

Արդար վճռի կատարածուն անվրեպ,

Պատուհաս է տալիս ամեն կեղծյալի։

{{տող|58}}Չեմ կարծում, որ մարդիկ այնչափ ցավ զգան

Ի տես հիվանդ ժողովրդին Եգինի,—

Ուր ժանտախտով վարակված էր օդն այնքան,

{{տող|61}}Որ կենդանի ամեն էակ մահացավ,

Ապա նախկին ժողովուրդը կղզյակի

Մրջյունների սերմով նորից բազմացավ,

{{տող|64}}Ինչպես որ դա պոետներն են հավաստում,—

Որչափ այստեղ, ուր հոգիները բոլոր

Տանջանքներից հալվում էին ու հատնում։

{{տող|67}}Մեկը գետնին փորի վրա էր պառկած,

Մյուսը հենված իր մերձակցի ուսերին,

Մի ուրիշը քարշ էր գալիս սողընթաց։

{{տող|70}}Դանդաղ ու լուռ անցնում էինք ձորով այս.

Նայելով և ունկնդրելով խոթերին,

Որոնք չէին կարող կանգնել հոտնկայս։

{{տող|73}}Տեսա երկու հոգի իրար կռթնած,

Ինչպես երկու տապակ վրան կրակի,

Գլխից մինչև ոտքը քոսով ծածկված։

{{տող|76}}Ձիապանը, որին տերն է սպասում,

Եվ կամ որին փութացնում է մի այլ բան,

Քերչով ձիուն այնպես շուտ֊շուտ չի քսում,

{{տող|79}}Ինչպես սրանք եղունգներով սրասայր

Քերում էին իրենց վրա, որպեսզի

Մեղմացնեին իրենց քորը սաստկազայր։

{{տող|82}}Եղունգները թափում էին քոսը վար,

Ինչպես դանակն է թափում թեփն սկարի,

Կամ այլ ձկան թեփերով լայն ու ստվար.

{{տող|85}}«Օ՜, դու, որ քեզ քո մատներով ցտում ես,

Եվ պոկում ես միսըդ ինչպես աքցանով,—

Ասաց մեկին առաջնորդըս հեգնապես,—

{{տող|88}}Ասա մեզ, կա՞ այստեղ ձեր մեջ մի լատին.

Երանի թե քո եղունգները երբեք

Չմաշվեին քո այդ գործում դժվարին»։

{{տող|91}}«Մենք երկուսս էլ, որ տխեղծված ենք այսպես,

Լատիններ ենք,— պատասխանեց նա լալով,—

Բայց ո՞վ ես դու, որ հարցում ես անում մեզ»։

{{տող|94}}Վարպետս ասաց. «Ես այս մարդու հետ կենդան

Իջնում եմ ցած պարունակ առ պարունակ,

Որ ցույց տամ, թե Դժոխքի մեջ ինչեր կան»։

{{տող|97}}Այնժամ նրանք մեկը մյուսից զատվեցին

Եվ, դողալով, ինձ նայեցին այլոց հետ,

Երբ պատահմամբ այն խոսքերը լսեցին։

{{տող|100}}Բարի վարպետս ինձ մոտեցավ, ասելով.

«Ասա նրանց, թե ինչ ես դու փափագում»։

Այնժամ նրանց ես դիմեցի այս կերպով.

{{տող|103}}«Իցիվ թե ձեր հիշատակը չցնդեր

Մարդկանց մտքից՝ աշխարհի մեջ առաջին,

Եվ կարենար շատ տարիներ ապրել դեռ.

{{տող|106}}Ասացեք ինձ՝ ո՛վ եք, և ո՛ր երկրից եք.

Այդ զազիր և անարգ պատժի պատճառով

Ինքնությանը ձեր հայտնելու մի՛ քաշվեք»։

{{տող|109}}Մեկն ասաց. «Ես Արեցցոյից եմ եկել.

Ինձ մեղադրեց սիենացի Ալբերոն,

Բայց այլ մեղքի համար եմ ես աստ ընկել։

{{տող|112}}Ճիշտ է, նրան կատակելով ասացի,

Թե ես գիտեմ կերպը օդում թռչելու.

Իսկ նա, աշխույժ, սակայն սակավ խելացի,

{{տող|115}}Խնդրեց, որ ես սովորեցնեմ այդ իրեն,

Բայց նա Դեդալ չդառնալով ինձ այրեց

Նրա ձեռքով, ում զավակն էր հոգեղեն։

{{տող|118}}Ես ալքիմիա բանեցըրի աշխարհում.

Դրա համար ինձ Մինոսը ուղղադատ

Դատապարտեց տասից վերջին այս ձորում»։

{{տող|121}}Ես պոետիս. «Այնպես ինչպես սենացիք

Կա՞ն երբևէ մարդիկ այնքան սնամիտ,

Այդպիսիք չեն մինչև անգամ ֆրանսացիք»։

{{տող|124}}Մյուս բորոտը, որ այս խոսքըս լսել էր,

Պատասխանեց. «Ի բաց առյալ Ստրիկկան,

Որ ծախքերն իր չափավորել լավ գիտեր.

{{տող|127}}Եվ Նիկկոլոն, որ առաջինը մուծեց

Շահոքրամի գործածությունն այն այգում,

Որտեղ նրա սերմը այնքան լավ աճեց.

{{տող|130}}Եվ այն խումբը, ուր շռայլեց ու վատնեց

Կաչա դ՚Աշանն իր անտառներն ու այգին,

Իսկ Աբբալյատն իր մեծ խելքը ցույց տվեց։

{{տող|133}}Եվ որպեսզի իմանաս, թե ով եմ ես,

Որ սենացոց այսպես ծաղրում եմ քեզ հետ,

Լավ նայիր ինձ, և իմ դեմքը կասի քեզ.

{{տող|136}}Կտեսնես, որ Կապոկկիոն եմ քեզ ծանոթ։

Ես կեղծեցի ալքիմիայով մետաղներ.

Պետք է հիշես, եթե դու չես մոռացկոտ,

{{տող|139}}Որ բնությամբ եղա կապկող ջանասեր»։

</poem>

=== Երգ երեսուներորդ ===

{{տող|1}}Երբ Յունոնը Սեմելեի պատճառով

Զայրացել էր ընդդեմ ցեղի թեբական,

Ինչպես ցույց էր տվել երկու առիթով,

{{տող|4}}Աթամանտըայնքան դարձավ խելազուրկ,

Որ տեսնելով իր կնոջը սեփական,

Որ գալիս էր զավակների հետ իր զույգ,

{{տող|7}}Աղաղակեց. «Լարենք ցանցերը արագ,

Որ էգ առյուծն ու կորյունները բռնեմ»։

Եվ պարզելով իր ճիրանները վայրագ,

{{տող|10}}Բռնեց մեկին, որ Լեարկոս էր կոչվում,

Եվ զարնելով Ժայռին՝ նրան ջախջախեց,

Մայրն էլ խեղդվեց մյուս զավակի հետ ծովում։

{{տող|13}}Եվ երբ բախտը խոնարհեցրեց հավիտյան

Զորությունը տրովացոց սիգապանծ,

Եվ արքան ու արքայությունը հանգան,

{{տող|16}}Հեգ Հեկուբը, որ գերի էր ցավագին,

Տեսնելով իր Պոլիքսենին սպանված

Եվ գտնելով իր Պոլիդոր զավակին

{{տող|19}}Ծովի ափին անշնչացած ու փռված,

Խելակորույս սկսեց ոռնալ շան նման,

Այնքան վշտից ցնցված էր ու ցնորված։

{{տող|22}}Սակայն երբեք ոչ Թեբեում և ոչ էլ

Տրոյայում կենդանյաց կամ մարդկանց մեջ

Կատաղությունն այնպես սաստիկ չի եղել,

{{տող|25}}Ինչպես տեսա երկու հոգումեջ դժգույն,

Որ ամենքին կծում էին, վազելով,

Բնից փախչող սոված խոզի մի հանգույն։

{{տող|28}}Մեկըկծեց Կապոկկիոյին ծոծրակից

Եվ քարշ տվեց նրան, և նա, ճչալով,

Փորով քերեց չոր հատակը ձորակի։

{{տող|31}}Արետինը, դողդողալով, ինձ ասաց.

«Ահա Ջաննի Սկիկկին է այդ ոգին,

Որ ամենքին խածատում է՝ գազազած»։

{{տող|34}}«Օ՜, երանի քեզ այն մյուսը չկծեր,—

Ասացի ես,— բայց դու հաճիր ինձ ասել,

Թե ո՞վ է դա, քանի դեռ չի հեռացել»։

{{տող|37}}Եվ նա ասաց. «Դա հոգին է հնօրյա

Այն ապիրատ ու անպատկառ Միրրայի,

Որ իր հոր հետ կապվեց սիրով մծղնյա։

{{տող|40}}Նա գործելու համար արարքն իր տգեղ,

Նմանեցրեց իրեն ուրիշ մի կնոջ.

Իսկ այն մյուսը, որ, տես, գնում է այնտեղ,

{{տող|43}}Յուրացնելու համար հոտի տիրուհին,

Նմանեցրեց իրեն Բուոզո Դոնատուն,

Եվ թելադրեց պատշաճ կտակ նոտարին»։

{{տող|46}}Երբ այն երկու կատաղիքը գնացին,

Որոնց վրա հառել էի հայացքն իմ,

Դարձա դեպի մյուս հոգիներն հոռեծին։

{{տող|49}}Տեսա մեկին, որ պիտ վինի նմանվեր,

Եթե լիներ նրա մարմինը կիսված

Երկճյուղանի ցայլքից սկսած մինչև վեր։

{{տող|52}}Ջրուռույցքը, որ նյութերով ավշային

Մարմնանդամներն այլանդակում է այնպես,

Որ դեմքը չի ներդաշնակում մեծ փորին,

{{տող|55}}Ստիպում էր նրան բացել շրթներն իր,

Ծյուրախտավորն ինչպես սաստիկ ծարավից

Բաց է անում իր շրթները կաս֊կարմիր։

{{տող|58}}«Դուք, որ ամեն տեսակ պատժից ազատ եք

Եվ չգիտեմ ինչու՝ Դժոխք եք ընկել,—

Ասաց նա մեզ,— խնդրեմ մի պահ ինձ նայեք.

{{տող|61}}Տեսեք դաժան տանջանքն Ադամ վարպետի.

Ես ողջությանս ինչ ուզեցի ունեցա,

Արդ կարոտ եմ, ավա՛ղ, ջրի մի շիթի։

{{տող|64}}Առնո թափվող առվակները գլգլուն,

Որ հոսում են Կազենտինի լեռներից,

Զովացնելով ծործորները դալարուն,

{{տող|67}}Այստեղ միշտ իմ աչքի առջև են գալիս,

Եվ այդ պատկերն ինձ ավելի է հյուծում,

Քան այն ախտը, որ ինձ տաղտապ է տալիս։

{{տող|70}}Այնտեղ է, որ ես գործեցի մեղքն իմ մեծ.

Եվ հիմա ես այդ վայրերը հիշելով

Արձակում եմ հառաչանքներ դառնահեծ.

{{տող|73}}Հենց այնտեղ է Ռոմենան, ուր կեղծեցի

Ոսկեդրամը Մկրտիչով դրոշմված.

Դրա համար ես կենդանվույն այրվեցի։

{{տող|76}}Բայց որպեսզի այստեղ տանջված տեսնեի

Գուիդոյին, Ալեսսանդրին ու եղբոր,

Ֆոնտե Բրանդանհոժարությամբ կտայի։

{{տող|79}}Մեկն եկել է արդեն, եթե հավատամ

Այստեղ շրջող ստվերներին մոլեգին,

Բայց ի՞նչ օգուտ, անկյալ եմ ու ծանրանդամ։

{{տող|82}}Եթե գոնե այնքան թեթև լինեի,

Որ շարժվեի մի մատնաչափ մի դարում,

Վաղուց արդեն ես ճանապարհ կընկնեի

{{տող|85}}Որոնելու նրան մարդկանց մեջ այս պիղծ,

Թեպետև այս ձորը ունի կես մղոն

Լայնություն և տասնմեկ մղոն շրջագիծ։

{{տող|88}}Ես այստեղ եմ ընկած նրանց պատճառով.

Նրանց համար ես կտրեցի ֆլորին

Երեք կարատ այլ մետաղի խառնուրդով»։

{{տող|91}}Եվ ես նրան. «Այն երկուսըովքե՞ր են,

Որ պառկած են քո աջ կողմում իրար կից,

Եվ արձակում ծուխ֊գոլորշի մեղմորեն»։

{{տող|94}}Պատասխանեց. «Երբ այս ձորը ընկա ես,

Նրանց այդպես անշարժ գտա, և կարծեմ

Նրանք պետք է այդպես մնան մշտապես։

{{տող|97}}Մեկն այն կինն է, որ զրպարտեց Հովսեփին.

Իսկ այն մյուսը Սինոննէ՝ հույն խաբեբան.

Սուր տենդից են արձակում այդ գոլորշին»։

{{տող|100}}Երկրորդը, որ լցվեց սաստիկ զայրույթով,

Երբ իր մասին այս որակումը լսեց,

Նրա պրկված փորին զարկավ բռունցքով։

{{տող|103}}Հարվածից փորն հնչեց ինչպես մի թմբուկ.

Իսկ Ադամը խփեց նրա երեսին

Մի հարվածով նույնքան ուժգին ու դիպուկ,

{{տող|106}}Ապա ասաց. «Շարժվել կարող չեմ թեև

Իմ ծանրացած անդամների պատճառով,

Բայց խփելու համար ունեմ ազատ թև»։

{{տող|109}}Եվ հույնը. «Դու դեպի խարույկ գնալիս

Քո ձեռքն այդպես ժիր չէր, սակայն այդպես էր,

Եվ ավելի գուցե, դրամ կտրելիս»։

{{տող|112}}Եվ ցնփորը. «Այդ բանում դու իրավ ես,

Սակայն այդպես ճշմարտախոս չեղար դու,

Երբ Տրոյայում ճշմարիտը հարցրին քեզ»։

{{տող|115}}Եվ հույնը. «Ես խոսք կեղծեցի, դու՝ դրամ.

Իմ հանցանքը մեկն է, քոնը այնքան շատ,

Որ դու անցար սատանայից էլ անգամ»։

{{տող|118}}Հաստափորը պատասխանեց. «Ուխտադրուժ,

Դու հիշիր ձին և տանջըվիր ամոթից,

Զի դա թողեց բոլորի մեջ հոռի հուշ»։

{{տող|121}}«Դու էլ տանջվիր,— ասաց հույնը,— ծարավից,

Եվ դրանից ճաքի լեզուդ, փորը քո

Փքվել է ու դառել տակառ ջրալից»։

{{տող|124}}Դրամանենգն այնժամ ասաց զայրալի.

«Բերանըդ լոկ չար խոսելու է բացվում,

Ճիշտ է, թե ես ծարավ եմ ու ջրով լի,

{{տող|127}}Քեզ էլ այրում, տանջում է տենդը կիզիչ.

Եվ առաջին կանչին պիտի վազեիր

Լափլիզելու ջինջ հայելին Նարգիսի»։

{{տող|130}}Նրանց խոսքերն ուշով լսում էի ես,

Երբ ինձ վարպետս զգուշացրեց. «Լսիր դեռ.

Քիչ մնաց, որ նեղանայի պիտի քեզ»։

{{տող|133}}Զգալով որ նա խոսում էր բարկությամբ,

Դարձա նրան մի այնպիսի ամոթով,

Որ տակավին ես հիշում եմ դառնությամբ։

{{տող|136}}Եվ ինչպես նա, ով տեսնում է վատ երազ,

Եվ ուզում է, որ դա երազ էլ մնա,

Ինչպես մի բան անհնարին ու անհաս,

{{տող|139}}Այսպես էի ես՝ անկարող խոսելու.

Ուզում էի ինձ չքմեղել, բայց արդեն

Ինձ չքմեղում էի առանց գիտնալու։

{{տող|142}}Վարպետս ասաց. «Մեծ հանցանքներ դրանից

Արձակվում են նվազ ամոթ զգալով,

Ուստի վանիր քո խռովքը քեզանից։

{{տող|145}}Բայց եթե դու ընկնես ուրիշ մի առթիվ

Այդօրինակ բանակռվող մարդկանց մեջ,

Ապա պետք է պախարակեմ քեզ խստիվ.

{{տող|148}}Ստոր տենչ է լսել նման բանավեճ»։

</poem>

=== Երգ երեսունմեկերորդ ===

{{տող|1}}Այն լեզուն, որ ինձ խոցել էր այնպես հույժ,

Որ փոխվել էր նույնիսկ գույնը իմ դեմքի,

Այդ էլ դրեց վերքիս վրա դեղաբույժ։

{{տող|4}}Աքիլլեսի և հոր նիզակը այսպես

Սուր խոցեր էր նախ պատճառում, ասում են,

Ապա բուժում նույն խոցերը փութապես։

{{տող|7}}Մենք հեռացանք վերջին ձորից չարաշուք.

Եվ, անցնելով եզրաթմբի վրայով,

Գնում էինք առաջ լուռ ու անշշուկ։

{{տող|10}}Այնտեղ լույսը այնքան թույլ էր և աղոտ,

Որ իմ առջև հազիվ էի ես տեսնում,

Բայց լսեցի շեփորի ձայն մի պոռոտ,

{{տող|13}}Որոտումից ավելի գոռ և ուժգին.

Եվ ուղղությանն հետևելով այդ ձայնի՝

Հայացքս ընկավ կետի վրա մի ներքին։

{{տող|16}}Այն ողբալի կոտորածի ժամանակ,

Երբ Կառլոս Մեծն իր սուրբ փաղանգը կորցրեց,

Օռլանդն այնպես չհնչեցրեց փող֊կոչնակ։

{{տող|19}}Եվ նայելով ձայնի կողմը ես ուղեղ,

Տեսա կարծես աշտարակներ բարձրաբերձ,

Եվ ես. «Վարպե՛տ, այդ ի՞նչ քաղաք է այդտեղ»։

{{տող|22}}Եվ նա. «Դու այս օդի միջով աղջամուղջ

Քո հայացքը շատ հեռուն ես արձակում,

Դրա համար մոլորվում ես կարի լուրջ։

{{տող|25}}Երբ մոտենաս, դու կտեսնես թե ինչպես

Պատրվում է տեսողությունը հեռվից.

Հիմա հարկ է, որ դու մի քիչ շտապես»։

{{տող|28}}Ապա հարեց մեղմ բռնելով իմ ձեռքից.

«Որպեսզի բանն արտասովոր չթվա,

Հարկ է, որ դա տեղեկանաս այժմյանից,

{{տող|31}}Որ հսկա են նրանք, ոչ թե աշտարակ.

Պորտից ներքև նրանք սուզված են հորում

Եվ նրա շուրջ կազմում են լայն շրջանակ»։

{{տող|34}}Ինչպես մեգը երբ փարատվում է քիչ֊քիչ,

Տակավ աչքերն սկսում են որոշել

Այն, ինչ ծածկում է գոլորշին պարփակիչ,

{{տող|37}}Այսպես որքան հորին էինք մոտենում

Այդ հոծ ու մութ օդի միջով, այնքան իմ

Ահն աճում էր և իմ պատրանքը ցնդում։

{{տող|40}}Եվ ինչպես որ Մոնտերեջոն, բարձունքին,

Պսակում են աշտարակներ բարձրաբերձ,

Այսպես ջրհորն եզրապատող ափունքին

{{տող|43}}Ցցվել էին Հսկաներըահավոր,

Որոնց Զևսը սպառնում է տակավին,

Երբ երկնքից որոտում է ահագոռ։

{{տող|46}}Ահա արդեն տեսնում էի ես մեկի.

Դեմքն ու կուրծքը և որովայնն ահագին

Եվ կողերից կախված թևերն երկակի։

{{տող|49}}Բնությունըանշուշտ շատ լավ բան արեց,

Երբ դադարեց նման հրեշներ ստեղծել

Եվ Մարսի այդ մարտիկներին վերացրեց.

{{տող|52}}Եվ եթե դեռ ստեղծում է կետ ու փիղ,

Ապա ով որ կշռադատի նրբորեն,

Դա կգտնի ավելի ճիշտ և ուղիղ.

{{տող|55}}Վասնզի եբբ խելքն ու միտքը բանական

Միանում են չար կամքին ու բիրտ ուժին,

Դրանց հանդեպ մարդ մնում է անպաշտպան։

{{տող|58}}Նրա դեմքը այնպես լայն էր ու երկայն,

Ինչպես կոնը Սուրբ Պետրոսի՝ Հռոմում.

Եվ մարմինն էլ մեծ էր դրա համաձայն։

{{տող|61}}Մեջքից ներքև ջրհորի մեջ էր թեև,

Բայց դրսից դեռ այնքան բան էր երևում,

Որ հասնելու համար գլխին իր պարթև

{{տող|64}}Երեք ֆրիզոն չէին լինի բավական.

Քանզի պորտից մինչև անրակը նրա

Տեսնում էի երեսուն թիզ իսկական։

{{տող|67}}«Ռաֆել մայի ամեք իզաբի ալմի»,—

Ահեղ ձայնով գոչեց բերանն այն վայրագ,

Որին քաղցըր սաղմոս ասել չէր սազի։

{{տող|70}}Եվ վարպետըս նրան. «Հոգի անոպա,

Փչիր փողդ ու հանգստացիր դրանով,

Երբ քեզ բռնի կատաղության մի նոպա։

{{տող|73}}Խառնակ հոգի, պարանոցըդ շոշափիր,

Եվ կգտնես շիկափոկը շեփորիդ,

Որ պատում է ամբողջ կուրծքըդ լայնածիր»։

{{տող|76}}Եվ ապա ինձ. «Նա ինքն իրեն է մատնում.

Նա Նեմբրոթնէ, որի մտքի համար խոլ

Արդ մի լեզու չի գործածվում աշխարհում։

{{տող|79}}Թողնենք նրան, հետը իզուր ենք խոսում.

Նրա համար ամեն լեզու այնպես է

Ինչպես իրը, որ ոչ ոք չի հասկանում»։

{{տող|82}}Մենք անցնելով ճանապարհով մատչելի՝

Ձախ թեքվեցինք և քիչ հեռու մենք գտանք

Մի այլ Հսկա, հաղթ ու վայրագ ավելի։

{{տող|85}}Չգիտեմ, թե նա զսպված էր ո՛ւմ ձեռքով,

Ձախ բազուկը կրծքի վրա էր կապված,

Մինչդեռ աջը թիկունքին՝ մի շղթայով,

{{տող|88}}Որ կախված էր պարանոցից հաղթանդամ

Եվ պորտից վեր երևացող մարմնի շուրջ

Պարուրաձև փաթաթվել էր հինգ անգամ։

{{տող|91}}Վարպետս ասաց. «Այս գոռոզը կամեցավ

Ուժը չափել ամենազոր Զևսի հետ

Եվ հատուցումն ըստ արժանվույն ստացավ։

{{տող|94}}Նա Ֆիալտնէ, Հսկաներից մեկը այն,

Որ գրոհով աստվածներին վախեցրին.

Է՛լ չի շարժում բազուկներն իր հաղթ ու լայն»։

{{տող|97}}Ես ասացի. «Եթե հնար է, վարպե՛տ,

Թույլ տուր տեսնեմ իմ սեփական աչքերով

Բրիարեսինվիթխարի ու անհեթեթ»։

{{տող|100}}Պատասխանեց. «Նախ կտեսնես Անթեյին,

Որ խոսում է ու կապված չէ շղթայով.

Նա կտանի մեզ հատակը անդունդի։

{{տող|103}}Քո ուզածը այստեղից շատ է հեռու.

Նա կապված է և այնպես է, ինչպես սա,

Միայն դեմքով ավելի է ահարկու»։

{{տող|106}}Մի աշտարակ երբեք այնպես ուժգնորեն

Չի ցընցըվել երկրաշարժից ահավոր,

Ինչպես ցնցվեց Հսկա Ֆիալտը մեկեն։

{{տող|109}}Ինձ համակեց այնժամ սոսկումը մահվան.

Եվ եթե ես չտեսնեի կապերն իր,

Ինձ կսպաներ անշուշտ երկյուղըս միայն։

{{տող|112}}Այն ատեն մենք առաջացանք աննկուն

Եվ մոտեցանք Անթեյին, որ հորից դուրս

Մինչև վիզը երևում էր հինգ կանգուն։

{{տող|115}}«Օ՜ դու, որ այն դաշտահովտում բարեբաստ,

Ուր Սկիպիոնն արժանացավ փառքերի,

Երբ ջախջախեց Հաննիբալին անզգաստ,

{{տող|118}}Իբրև ավար շատ առյուծներ ձեռք բերիր,

Եվ որ եթե, ինչպես կարծում են ոմանք,

Եղբայրներիդհետ մեծ մարտում լինեիր,

{{տող|121}}Երկրի որդիք կտանեին հաղթանակ.

Խնդրեմ մեզ տար դեպի հատակն անդունդի,

Ուր Կոկիտը ցրտից սառած է համակ։

{{տող|124}}Է՛լ չդիմենք Տիտոնին կամ Տիֆոնին.

Սա կարող է քեզ արժանին հատուցել.

Զիջանիր մեզ, քիթ ու մռութ մի՛ անի։

{{տող|127}}Սա կարող է քեզ աշխարհում հռչակել,

Քանզի ողջ է և դեռ կապրի ընդերկար,

Եթե Տերը չուզի նրան վաղ կանչել»։

{{տող|130}}Այսպես ասաց իմ վարպետը Հսկային.

Սա բացավ ու նրան պարզեց թևերն իր,

Որոնց ուժը քաջ հայտնի էր Հերակլին։

{{տող|133}}Եվ երբ գրկված զգաց Վիրգիլը ինքզինք,

Դեպ ինձ դիմեց. «Մոտեցիր, որ քեզ գրկեմ».

Եվ երկուսով մենք մի կապոց կազմեցինք։

{{տող|136}}Ինչպես եթե Կարիզենդինմարդ նայի,

Երբ ամպեր են անցնում նրա վրայից,

Կկարծի, թե պիտի թեքվի ու ընկնի,

{{տող|139}}Այսպես Անթեյն ինձ երևաց արդ մի պահ,

Երբոր նրա թեքվելն էի ես տեսնում.

Եվ ես վախից պիտ ընտրեի այլ ճամփա։

{{տող|142}}Բայց նա մեզ մեղմ դրեց վիհի հատակին,

Ուր խոթված են Սադայելը և Հուդան.

Եվ ապա նա շտկվելով փութագին,

{{տող|145}}Ուղիղ կանգնեց նավակայմի ճիշտ նման։

</poem>

=== Երգ երեսուներկուերորդ ===

{{տող|1}}Եթե տաղեր ունենայի խժալուր,

Ինչպես վայել էր այս տխուր խոռոչին,

Ուր հենվում են պարունակներն ընդհանուր,

{{տող|4}}Կարող էի մտքիս հյութը լավ քամել,

Բայց քանի որ պակասում են այդպիսիք,

Սկսում եմ վարանումով ես պատմել.

{{տող|7}}Քանզի խաղ չէ և կամ ձեռնարկ մի պարապ՝

Նկարագրել տիեզերքը ի հիմանց

Մի լեզվով, որ թոթովում է «մամ» ու «պապ»։

{{տող|10}}Բայց այն Մուսայք, որ օգնեցին Անֆիոնին.

Պարսպելու Թեբեն, այստեղ ինձ կօգնեն,

Որ խոսքերըս համազորեն իմ նյութին։

{{տող|13}}Օ՛ հոռեգույն արարածներ չարասուն,

Որոնց մասին նույնիսկ դժվար է խոսել,

Լավ էր երկրում դուք լինեիք անասուն։

{{տող|16}}Երբ մեզ գտանք մութ ջրհորի հատակին,

Այն Հսկայի ոտքերից էլ ստորև,

Եվ մինչ նայում էի բարձըր պատերին,

{{տող|19}}Ես լսեցի մեկի խոսքերն հետևյալ.

«Զգույշ եղիր, որ ոտնակոխ դու չանես

Գլուխները եղբայրներիսողբացյալ»։

{{տող|22}}Ես, հակվելով, տեսա տակն իմ ոտների

Մի սառած լիճ, որ իր սառցե ծածկույթով

Նմանվում էր ապակիի, քան ջրի։

{{տող|25}}Ավստրիայում, սաստիկ ձմռան ժամանակ,

Դանուբն այնպես չի ծածկվել հաստ շերտով,

Կամ Տանայիսնհեռավոր ցուրտ երկնի տակ,

{{տող|28}}Ինչպես սա է. արդ Տամբեռնիկըև կամ

Պիետրապանանեթե վրան փուլ գային,

Նա չէր հանի մի ճթթոցի ձայն անգամ։

{{տող|31}}Ինչպես գորտը դունչը ջրից դուրս հանած

Կոկռում է, այն ժամանակ մանավանդ,

Երբ գեղջկուհին հնձում է արտն իր հասած,

{{տող|34}}Այսպես այստեղ ստվերները տխրատես

Մինչև վիզը սուզված էին սառցի մեջ

Եվ կափկափում ատամները սագի պես։

{{տող|37}}Յուրաքանչյուրն իր դեմքը ցած էր պահում.

Բերանները ցրտի, աչքերը սրտի.

Տվայտանքի մասին էին վկայում։

{{տող|40}}Երբ հայացքըս ես ուղղեցի քիչ հեռու,

Ներքև տեսա երկու հոգիայնքան կիպ,

Որ մազերը խառնվել էին իրարու։

{{տող|43}}«Դուք, որ միմյանց այդպես կպել եք ամուր,

Ասեք՝ ո՞վ եք»,— ասացի ես։ Եվ նրանք

Ինձ հառեցին այնժամ հայացքն իրենց սուր։

{{տող|46}}Արցունքները, լցված նրանց աչքերում,

Կաթկթեցին, ապա նորից սառելով,

Քարացան ու կպան նրանց կոպերում։

{{տող|49}}Երկու փայտեր կեսով իրար չկպան

Այդպես ամուր։ Եվ դրանից կատաղած

Հարու տվին նոխազների ճիշտ նման։

{{տող|52}}Մի ուրիշը, որ ականջներն էր կորցրել

Ցրտությունից, կոր ի գլուխ ինձ ասաց.

«Աչքերդ ինչո՞ւ մեր վրա ես դու հառել։

{{տող|55}}Այն երկուսը, որ տեսնում ես, եղբայր են.

Նրանք իրենց հայր Ալբերտից ստացան

Բիզենցիոյի հովտի կայքերն համորեն.

{{տող|58}}Բայց դու ամբողջ շրջանակում Կայենի

Չես հանդիպի այլոց, որոնք լինեին

Սառույցի մեջ խրման այնքան արժանի.

{{տող|61}}Ոչ նա, որի կուրծքն ու ստվերը մինչև

Ծակեց Արթուրն իր տեգի մեկ հարվածով,

Ոչ Ֆոկաչչան, ոչ էլ սա, որ իմ առջև

{{տող|64}}Գլխով ցցվել֊խափանել է թմբի պես.

Նա կոչվում է Մասկերոնի Սասոլո.

Տոսկանայից պետք է նրան ճանաչես։

{{տող|67}}Եվ որպեսզի քեզ ամեն ինչ պարզ լինի,

Գիտցիր, որ ես Կամիչոն դե՚ Պացցինեմ.

Սպասում եմ ինձնից վատթար Կառլինին»։

{{տող|70}}Ապա տեսա ցրտից կապտած, սևացած

Բազում դեմքեր, և ես սարսուռ եմ զգում

Ու կզգամ միշտ, երբ տեսնեմ լիճ մի սառած։

{{տող|73}}Եվ մինչ դեպի կենտրոնէինք մենք գնում,

Ուր ձգվում են ծանրությունները բոլոր,

Եվ մինչ դողում էի հավերժ սառույցում,

{{տող|76}}Դիտմամբ էր, թե դիպվածաբար, չգիտեմ,

Բայց անցնելիս գլուխների միջով այն,

Ոտքով զարկի մեկի գանգինձառադեմ։

{{տող|79}}Նա ողբալով գոչեց. «Ինչո՞ւ ես զարկում.

Թե չես եկել ծանրացնելու պատիժն իմ

Մոնտապերտու համար, է՞ր ես ինձ լլկում»։

{{տող|82}}Եվ ես. «Վարպե՛տ, այստեղ մի քիչ սպասիր,

Որ ես նրա մասին կասկածս ստուգեմ.

Հետո որքան կկամենաս՝ շտապիր»։

{{տող|85}}Կանգնեց վարպետս. և այն հոգուն այնժամ ես,

Որը դեռ ինձ նզովում էր, ասացի.

«Ո՞վ ես դու, որ նախատում ես ինձ այդպես»։

{{տող|88}}«Իսկ դու ո՞վ ես, որ գլուխները մերոնց

Կոխկրտում ես Անտենորում,— ասաց նա,—

Ողջ լինեիր, մեզ չէի՞ր տա ծանըր խոց»։

{{տող|91}}«Այո ողջ եմ,— տվի նրան պատասխան,—

Եվ եթե դա երկրում ուզում ես հիշվել,

Քեզ կհիշեմ, երբ ավարտեմ այս ճամփան»։

{{տող|94}}Եվ նա ասաց. «Ճիշտ հակառակն եմ ուզում.

Շուտ հեռացի՛ր և գլուխըս մի՛ տանիր.

Դու չգիտես շողոքորթել այս մարզում»։

{{տող|97}}Ես բռնեցի այնժամ նրա ծոծրակից

Եվ ասացի. «Պետք է անունդ ինձ ասես,

Թե ոչ մազերդ ես կպոկեմ քո գանգից»։

{{տող|100}}Եվ նա ասաց. «Բոլոր մազերս էլ պոկես,

Քեզ չեմ ասի, չեմ հայտնի, թե ես ով եմ,

Թեկուզ հազար անգամ գլխիս դու թակես»։

{{տող|103}}Մազերն արդեն իմ ձեռքի մեջ ոլորած,

Մի խոշոր փունջ քաշեցի, ու պոկեցի.

Իսկ նա ցավից աղաղակեց ու ոռնաց։

{{տող|106}}Հանկարծ մեկը գոռաց. «Բոկկա՛, ի՞նչ ունես.

Ծնոտիդ ձայնն հերիք, չէ՞, որ հիմա էլ

Կաղկանձում ես. արդ ո՞ր դևն է տանջում քեզ»։

{{տող|109}}Ես ասացի. «Լռի՛ր, ստո՛ր դավաճան,

Վերև երկրում պիտի պատմեմ, համոթ քեզ,

Ինչ որ գիտեմ ես քո մասին իրական»։

{{տող|112}}«Գնա՛, պատմի՛ր,— ասաց,— ինչ որ ուզում ես.

Բայց պատմիր և մեղավորի մասին այն,

Որ շտապեց իմ անունը հայտնել քեզ։

{{տող|115}}Ֆրանսացոց փողն է քավում այստեղ նա,

Ասա՝ տեսա Դուերայինես այնտեղ,

Ուր տանջվում են դավաճաններն անխնա։

{{տող|118}}Եթե հարցնեն՝ այնտեղ ով կա տակավին,

Ահավասիկ քո կողքին է Բեկկերիան,

Որի վիզը ֆլորենտացիք կտրեցին։

{{տող|121}}Քիչ հեռու են Գանելլոնըև Ջաննի

Սոլդանիերին, Տեբալդելլո Ձամբրազին.

Սա վաճառեց իր Ֆայենցան հայրենի»։

{{տող|124}}Արդեն նրան թողել էինք ու անցել,

Երբ ես տեսա երկու հոգի սառցասույզ,

Որից մեկը մյուսին գլխարկ էր դարձել։

{{տող|127}}Եվ ինչպես որ սովածը հաց է կծում,

Այսպես մեկը մյուսին կրծում էր այնտեղ,

Ուր ուղեղը ծոծրակին է հարակցում։

{{տող|130}}Եվ կամ ինչպես Տիդեոսըվշտահար

Կրծեց գանգը Մենալիպի թեբեցի,

Այսպես մեկը մյուսի գանգն էր կրծում հար։

{{տող|133}}«Դո՛ւ, որ այդպես գազանային նշանով

Դրա վրա քո ոխն ու մաղձն ես թափում,

Ասա՛ պատճառն,— ասացի ես,— պայմանով,

{{տող|136}}Որ եթե դու իրավամբ ես կսկծում,

Ճանաչելով, թե ով ես դու և ով նա,

Քեզ աշխարհում կանեմ արդար հատուցում,

{{տող|139}}Քանի լեզուս անկապտելի կմնա»։

</poem>

=== Երգ երեսուներեքերորդ ===

{{տող|1}}Նա բարձրացրեց բերանն ահեղ ճարակից,

Ապա սրբեց մազերովը այն գլխի,

Որ կրծել էր արդեն տակավ ծոծրակից։

{{տող|4}}Հետո սկսեց. «Ուզում ես, որ վերապրեմ

Ծանըր վիշտըս, որի հուշն իսկ դժնդակ

Ճնշում է ինձ, ուր մնաց որ այն պատմեմ։

{{տող|7}}Բայց խոսքերըս եթե պետք է նախատեն

Դավաճանին, որին կրծում եմ այստեղ,

Ես կպատմեմ ու կարտասվեմ նույն ատեն։

{{տող|10}}Ես չգիտեմ, թե ով ես դու և ինչպես

Եկար այստեղ, բայց, դատելով քո լեզվից,

Դա անկասկած ֆլորենտացի կլինես։

{{տող|13}}Արդ իմացիր, որ Ուգոլինկոմսն եմ ես,

Իսկ սա՝ ավագ եպիսկոպոս Ռուջջերն է.

Հիմա կասեմ, թե ինչու ենք կիպ այսպես։

{{տող|16}}Թե ես ինչպես սադրանքներով նրա չար

Կալանվեցի և հուսկ հետո մահացա,

Դա հայտնի է և հարկ չկա ասել ճառ։

{{տող|19}}Բայց այն, ինչ որ դու իմացած չես լինի,

Այն, թե ինչպես մահըս եղավ ահավոր,

Ես կպատմեմ, որ չմնա դա գաղտնի։

{{տող|22}}Նեղ բացվածքի միջով բերդի խավարչտին,

Որ այն օրից Սովի Բերդ է հորջորջվել,

Եվ ուր շատեր կբանտարկվեն տակավին,

{{տող|25}}Տեսել էի շատ լուսիններ արդեն վառ,

Երբ ես տեսա չարագուշակ մի երազ,

Որ գալիքի քողը բացավ ինձ համար։

{{տող|28}}Երազիս մեջ սա շների հետ որսկան

Հալածում էր գայլին ու իր ձագերին

Դեպի լեռն այն, որ կանգնած է անսասան

{{տող|31}}Իմ Պիզայի ու Լուկկայի միջև դիք.

Այդ ոհմակում վազում էին առջևից

Գուալանդիք, Լաֆրանկիք ու Սիսմոնդիք։

{{տող|34}}Հայր ու որդիք երկար վազքից հոգնեցին։

Պառականներն ետևներից հասնելով

Ժանիքները նրանց կողը խրեցին։

{{տող|37}}Երբ զարթնեցի առավոտյան մոտերքին,

Ես լսեցի, որ որդիքըսքնի մեջ

Ճչում էին ու հաց հայցում լալագին։

{{տող|40}}Շատ անգութ ես, եթե հանգիստ լսում ես

Նախաբանն այս սրտակեղեք պատմության,

Թե չես հուզվում, ապա ի՞նչ է հուզում քեզ։

{{տող|43}}Զարթնել էին արդեն և մոտ էր ժամն այն,

Երբ բանտապանն ուտելիք էր բերում մեզ.

Մենք բոլորըս դողում էինք նույն ժամայն։

{{տող|46}}Եվ ես հանկարծ լսեցի, որ մեր ներքին

Մեխում էին դուռը բերդի ահավոր.

Լուռ նայեցի այնժամ որդվոցըս դեմքին։

{{տող|49}}Ես, քարացած, չէի լալիս, իսկ նրանք

Լալիս էին։ Հուսկ Անսելմիկս ինձ ասաց.

«Հա՛յր, ինչո՞ւ ես դու ինձ նայում այդ տեսակ»։

{{տող|52}}Բայց չլացի, պատասխան էլ չտվի,

Այն օրն ամբողջ ու գիշերը վերանաս,

Մինչև հաջորդ օրը ծագումն արևի։

{{տող|55}}Հենց որ լույսի թույլ ու աղոտ մի ճաճանչ

Ներս թափանցեց զնդանի մեջ չարաշուք,

Չորս դեմքի մեջ տեսա պատկերս հուզատանջ։

{{տող|58}}Ես ձեռքերըս խածի ցավից անմեկին.

Կարծելով որ քաղցից էի այդ անում,

Նրանք չորսով ընդոստ ոտքի կանգնեցին

{{տող|61}}Ու ասացին. «Հա՛յր, ծանըր չէ մեզ համար,

Եթե ուտես մեզ, որդվոցըդ. դու տվիր,

Դու էլ վերցրու մեր մարմիններն այս թշվառ»։

{{տող|64}}Հանդարտվեցի, որ ավելի չհուզվեն։

Լուռ մնացինք այն օրն ու օրն հետևյալ։

Ահ, ինչո՞ւ մեզ կուլ չտվիր, հող ժանտկեն։

{{տող|67}}Այնուհետև, երբ չորրորդ օրը հասավ,

Գադդոս ընկավ ոտքերիս տակ, հծծելով.

«Հա՛յր իմ, օգնի՛ր» և տեղնուտեղ մահացավ։

{{տող|70}}Եվ ես, ինչպես դու ինձ տեսնում ես հիմա,

Տեսա ինչպես հաջորդ երկու օրերում

Մյուս երեքը մեկ֊մեկ ընկան սովամահ։

{{տող|73}}Ես, արդեն կույր, շոշափեցի բոլորին

Եվ երկու օր աղիողորմ կանչեցի.

Ապա քաղցը հաղթեց վշտին իմ խորին»։

{{տող|76}}Երբ նա լռեց, կատաղությամբ մի անմար

Վերսկսեց կրծել կառափն ապիրատ,

Որը կարծր էր, ինչպես ոսկրը շան համար։

{{տող|79}}Ա՛յ դու Պիզա, դու նախատինք մշտապես

Այն գեղեցիկ երկրի, ուր si են հնչում,

Եվ եթե այլք դանդաղում են պատժել քեզ,

{{տող|82}}Օն թող շարժվեն Կապրարան ու Գորգոնան.

Եվ Առնոյի գետաբերանը փակեն,

Որ խեղդըվեն բնակիչներդ անպիտան։

{{տող|85}}Զի Ուգոլինն եթե անուն էր հանել

Դավաճանի՝ ամրոցներիդ հանձնումով,

Դու պետք չէիր նրա որդվոց սպանել։

{{տող|88}}Անմեղ էին ու դեռատի հասակում

Ուգուչչոնն ու Բրիգատան, նոր Թեբե,

Եվ այն երկուսն, որ հիշվեցին այս երգում։

{{տող|91}}Մենք շարժվելով եկանք անդ, ուր լիճը սառ

Ներկալել էր մի այլ խմբի մեղապարտ,

Որոնց դեմքը ետ էր թեքված, ոչ թե վար։

{{տող|94}}Անդ արտասուքն իսկ արտասվել չէր թողնում.

Եվ աչքի մեջ հանդիպելով արգելքի՝

Ետ էր դառնում ու տանջանքը սաստկացնում։

{{տող|97}}Զի առաջին արտասուքները տխուր

Լցվում էին շիթ֊շիթ աչքի խոռոչում

Եվ քարանում, ինչպես բյտրեղ ամրակուռ։

{{տող|100}}Թեև դեմքըս ցրտից դաժան ու դժնի

Կորցըրել էր զգայությունն իր բոլոր,

Ինչպես լիներ կոշտացած մասը մարմնի,

{{տող|103}}Բայց ես, կարծես, ինչ֊որ քամի զգացի,

Ուստի հարցրի. «Ի՞նչ քամի է սա, վարպե՛տ.

Չէ՞ որ այստեղ չկա ոչ մի գոլորշի»։

{{տող|106}}Եվ նա ասաց. «Շուտով այնտեղ կլինես,

Ուր գտնելով պատասխանը քո հարցի,

Դու կիմանաս քամու պատճառն հայտնապես»։

{{տող|109}}Սառույցի մեջ սուզված մեկը գոչեց մեզ.

«Ո՛վ հոգիներ, որ եղել եք այնքան չար,

Որ տանջանքի վերջին վայրն են ղրկել ձեզ,

{{տող|112}}Այս կարծըր քողնհանեցեք իմ աչքերից,

Որպեսզի ես պոռթկամ վիշտը կմ սրտի,

Նախքան սառելն իմ արցունքները նորից»։

{{տող|115}}Եվ ես նրան. «Ես քո աչքը կբանամ,

Եթե ասես ով ես. եթե դա չանեմ,

Թող այս սառցի խոր հատակը ես գնամ»։

{{տող|118}}Պատասխանեց. «Ես Ալբերիգ եղբայրնեմ,

Վատ այգիից միրգ բերողը, և այստեղ

Ստանում եմ արմավ թուզի փոխարեն»։

{{տող|121}}«Ի՛նչ,— ասացի,— դու մահացած չե՞ս իրավ»։

Եվ նա ասաց. «Դեռ ոչ, և ես չգիտեմ,

Թե աշխարհում իմ մարմինը ինչ եղավ։

{{տող|124}}Այս Պտղոմյաննայն հատկությամբ է օժտված,

Որ շատ հաճախ հոգին ընկնում է այստեղ,

Ատրոպոսընրան կյանքից չխզած։

{{տող|127}}Բայց որպեսզի դու ավելի շտապես

Ինձ ազատել արցունքներից քարացած,

Իմացիր, որ հենց որ մեկը, ինչպես ես,

{{տող|130}}Դավ է գործում, իսկույն մարմնի մեջ նրա

Դև է մտնում և այն վարում հոգու տեղ,

Մինչև նրա ժամանակը լրանա։

{{տող|133}}Նա ընկնում է այս ջրհորի խորքը խոր։

Գուցե երկրում կա մարմինը դեռ նրա,

Ով իմ ետև սրսփում է ակնկոր։

{{տող|136}}Դու կիմանաս նրան, եթե նորեկ ես.

Նա կոչվում է Բրանկա դ՚Օրիավաղուց է,

Որ նա փակված, սառցապատված է այսպես»։

{{տող|139}}Ես ասացի. «Կարծեմ սխալ ես հայտնում,

Բրանկա դ՚Օրիան ողջ առողջ է տակավին

Եվ ուտում է, խմում, քնում ու հագնում»։

{{տող|142}}Եվ նա ասաց. «Այն խոր ձորի մեջհավերժ,

Ուր եռում է կպրաձյութը մածուցիկ,

Միքել Ձանկեն դեռ չէր ընկել գահավեժ,

{{տող|145}}Երբ նրա մեջ մի դև մտավ հոգու տեղ,

Ինչպես նրա մի ազգակցի մեջ մոտիկ,

Որի հետ նա դավաճանեց համատեղ։

{{տող|148}}Բայց դու հիմա ձեռքըդ արդեն այստեղ բեր

Ու բաց աչքերս»։ Ես չբացի և իմ այդ

Բրտությունը նրա հանդեպ տեղին էր։

{{տող|151}}Օ՛ գենուացիք, դուք, որ զուրկ եք ամոթից

Եվ վարակված ամեն տեսակ ախտերով,

Ինչո՞ւ համար չեք չքանում աշխարհից։

{{տող|154}}Զի Ռոմանյո չար ոգուհետ մեղսամած

Հանդիպեցի, գտա ձեզնից ես մեկին,

Որի հոգին Կոկիտի մեջ է սուզված,

{{տող|157}}Իսկ մարմինը երկրում ողջ է տակավին։

</poem>

=== Երգ երեսունչորսերորդ ===

{{տող|1}}«Դրոշք յառաջ գան թագաւորինԴժոխոց,—

Ասաց վարպետս։— Ահա նայիր, նա արդեն

Նկատվում է այս մթան մեջ թանձրահոծ»։

{{տող|4}}Ինչպես հեռվից հողմաղացն է երևում,

Երբ իջնում է աղջամուղջը գիշերվա,

Կամ երբ երկրում մառախուղ է բարձրանում,

{{տող|7}}Այսպես այստեղ ինձ երևաց նման բան։

Ես կուչ եկա առաջնորդիս ետևում,

Պաշտպանվելու համար հողմից անխափան։

{{տող|10}}Եկանք այնտեղ— ես այդ ահով եմ երգում —

Ուր մեղավորք ծածկված էին սառցի տակ

Եվ երևում, ինչպես շյուղը ապակում։

{{տող|13}}Ոմանք պառկած էին, ոմանք ուղղակաց

Գլուխն ի վեր կամ գլխիվայր դրությամբ,

Իսկ ոմանք էլ աղեղի պես կորացած։

{{տող|16}}Մենք լռությամբ առաջ էինք ընթացել,

Եվ վարպետըս, կամենալով ինձ ցույց տալ

Այն էակին, որ վեհ տեսք էր ունեցել,

{{տող|19}}Առջևիցըս մեկ կողմ քաշվեց, ասելով.

«Ահա Դևպետն, ահավասիկ տեղը այն,

Ուր հարկ է քեզ գոտեպնդես կորովով»։

{{տող|22}}Թե ես ինչքան սահմռկեցի, ընթերցո՛ղ,

Մի՛ հարցնիր և մի՛ պահանջիր գրանցել,

Զի բառերով արտահայտել չեմ կարող։

{{տող|25}}Ինձ զգացի ոչ մեռած, ոչ կենդանի.

Ինքըդ դատիր, եթե կարող ես դատել,

Թե ինչ եղա առանց մահի ու կյանքի։

{{տող|28}}Տիրակալը արքայության տանջալի

Կուրծքը կիսով դուրս էր հանել սառույցից։

Ես կչափվեմ հսկայի հետ ավելի,

{{տող|31}}Քան թե հսկան բազուկների հետ նրա.

Թե նա ամբողջ մարմնով ինչքան կլիներ,

Բազուկներից միայն հաշիվ դու արա։

{{տող|34}}Քանի որ նա Արարչի դեմ ծառացավ,

Ապա նման մեղքի համար ծանրագույն

Ամեն չարյաց սկզբնաղբյուրը դարձավ։

{{տող|37}}Օ զարմանքով համակվեցի ես իսկույն,

Երբոր տեսա նրա գլխին երեք դեմք.

Մեկն առջեն էր, որը ուներ կարմիր գույն.

{{տող|40}}Մյուսները, որ սրան էին միանում,

Ցցվել էին ուսի վրա աջ ու ձախ

Եվ երեքն էլ կցվել գլխի վերևում։

{{տող|43}}Աջ կողմինը դեղնավուն էր, իսկ մյուսի,

Ձախի գույնը գույնին նման էր նրանց,

Որ ապրում են վերին հովտում Նեղոսի։

{{տող|46}}Զույգ մեծ թևեր ուներ ամեն դեմքի տակ,

Ինչքան հարկ է հսկա թոչունն ունենա.

Ես չեմ տեսել առագաստներ այդ տեսակ։

{{տող|49}}Առանց փետրի էին, նման չղջիկի.

Նա շարժում էր այդ թևերն ու դրանից

Ծագում էին ցուրտ քամիներ եռակի,

{{տող|52}}Որոնք ամբողջ Կոկիտն էին սառեցնում։

Վեց աչքերով արտասվում էր և երեք

Երախներից արյուն, արցունք հոսեցնում։

{{տող|55}}Ամեն երախ ժանիքներովտրորում

Ու ձրձում էր մի մեղավոր, թակի պես,

Եվ այսպես Դևն երեք հոգու էր տանջում։

{{տող|58}}Առջևինին այնքան ծանըր չէր թվում

Խածվելն ինչքան ճանկռոտվելը ճանկերով,

Որոնցով հար նրա կաշին էր քերթվում։

{{տող|61}}«Առջևինը, որ տանջվում է անխնա,—

Ասաց վարպետս,— սկարիովտացի Հուդան է.

Գլխով ներսն է, իսկ ոտքերով դուրսն է նա։

{{տող|64}}Մյուս երկուսից, որ կախված են գլխիվայր,

Նա, որ կախված է սև ռեխից, Բրուտոսն է.

Տես ինչպես է նա գալարվում ոգեվար։

{{տող|67}}Մյուսն է Կասիոն, որ հաղթանդամ է այնքան։

Սակայն արդեն մայրամուտ է, է՛լ մեկնենք,

Վասնզի մենք արդեն տեսանք ամեն բան»։

{{տող|70}}Ուզածին պես փաթաթվեցի իր վզին։

Պահն ու տեղը վարպետս հարմար համարեց,

Եվ երբ Դևի թևերը լայն բացվեցին,

{{տող|73}}Ամուր կառչեց նրա մարմնից թավարծի

Եվ սկսեց ներքև իջնել փունջ առ փունջ

Միջով բրդոտ կրծքի ու հաստ սառույցի։

{{տող|76}}Երբ իջնելով արդեն հասանք մենք այնտեղ,

Որտեղ կողը միակցվում է կոնքին,

Առաջնորդըս, ճիգ ու ջանքով մի զորեղ,

{{տող|79}}Գլուխն ի վայր շրջվեց, ես էլ նրա հետ,

Եվ սկսեց վեր բարձրանալ բրչերով,

Ու թվաց, թե նորից դառնում էինք ետ։

{{տող|82}}«Լավ բռնիր ինձ,— ասաց վարպետս հևասպառ,—

Հարկ է, որ մենք այսօրինակ սանդուղքով

Դուրս գանք վայրից չարիքների անհամար»։

{{տող|85}}Ապա ժայռի բացվածքից դուրս ելավ

Եվ ինձ օգնեց նրա ծայրին նստելու,

Որից հետո զգուշությամբ մոտս եկավ։

{{տող|88}}Կարծեցի, թե Դևը դեռ այն դիրքով էր,

Ինչպես նրան տեսել էի քիչ առաջ,

Բայց երևաց սրունքները ցցված վեր։

{{տող|91}}Թե ես ինչքան շփոթություն ունեցա,

Թող մտածեն ռամկամիտները, որոնք

Չեն հասկանում, թե ինչ տեղով ես անցա։

{{տող|94}}«Ոտքի կանգնի՛ր,— առաջնորդըս ինձ ասաց,—

Ճանապարհը երկար է ու դժնդակ,

Եվ արևն էլ վաղորդայնին է հասած»։

{{տող|97}}Պալատական մի սրահում չէինք մենք,

Այլ բնական մի փապարում ընդերկրյա,

Որի գետինն անհարթ էր ու զառիթեք,

{{տող|100}}«Վարպե՛տ, քանի դուրս չենք եկել անդունդից,—

Ասացի ես, հենց որ ոտքի կանգնեցի,—

Ինձ բացատրիր, որ զերծ մնամ պատրանքից.

{{տող|103}}Ո՞ւր է սառույցն։ Ինչո՞ւ է սա շուռ եկել։

Արևն ինչպե՞ս ժամանակում այնքան կարճ

Այսքան երկար մի ճանապարհ է անցել»։

{{տող|106}}Եվ նա ասաց. «Դու կարծում ես, որ մենք դեռ

Այն կողմում ենք կենտրոնից, ուր կառչեցի

Բրչից Դևի, որ աշխարհն է ծակում մեր։

{{տող|109}}Անդին էինք ցածրանալիս մենք միայն.

Բայց շրջադարձ կատարեցինք այն կետում,

Ուր ձգվում են ծանրությունները համայն։

{{տող|112}}Արդ մենք տակն ենք մյուս երկնային կամարի,

Հակադիրը այն կամարի, որ ծածկում,

Պարփակում է մեր ցամաքը վիթխարի,

{{տող|115}}Որի մեջտեղ ծնվեց Մարդը սրբազան։

Մենք կանգնել ենք մի տարածքում փոքրածիր,

Որ կազմում է Ջուդեկկայի հակոտնյան։

{{տող|118}}Աստ վաղ այգ է, անդ երեկո է երբոր.

Իսկ այդ Դևը, որ մեզ սանդուղք ծառայեց,

Միշտ խրված է անդունդի մեջ խորափոր։

{{տող|121}}Նա հենց այստեղ գահավիժեց երկնքից.

Իսկ երկիրը, որ առաջ դուրս էր ցցված,

Ծովով ծածկվեց, ահաբեկված նրանից,

{{տող|124}}Եվ քիչ֊քիչ մեր կիսագնդի տակ քաշվեց.

Ու խույս տալու համար նրա հպումից՝

Բարձրացավ ու քավության լեռը կազմեց»։

{{տող|127}}Այնտեղ տեղ կա, որ հեռու է Դևպետից

Այնքան, որքան տարածվում է փապարն այն.

Դա հայտնի է մի գետակի սահանքից,

{{տող|130}}Որ հոսում է ստորակա հորանցքով,

Որը նա է բացել տակավ առ տակավ

Իր գալարուն ա վայրընթաց հոսանքով։

{{տող|133}}Արդ հասնելու համար աշխարհը պայծառ,

Առաջնորդըս ու ես մտանք մենք այնտեղ,

Ու բարձրացանք այդ անցքն ի վեր անդադար,

{{տող|136}}Նա առջևից, իսկ ես նրա ետևից,

Մինչև որ ես տեսա չքնաղ մարմիններ

Ժայռամիջյան մի բոլորշի բացվածքից.

{{տող|139}}Եվ այդտեղից նորից տեսանք մենք աստղեր։

</poem>

==Քավարան==

Ծովիկ

Վստահելի

1318

edits

Changes

Աստվածային կատակերգություն

Գրապահարան