Changes

Պնդերես հյուրերից ազատվելով՝ երեք ճամփորդները խոհանոցում անշտապ թեյ էին խմում։ Հայտարարված էր, որ Սեմը նույնպես գնում է Բրենդիդուիմք՝ ծառայելու պարոն Ֆրոդոյին և նրա այգուն այգու մասին հոգ տանելու: Ծերուկ Գեմջին էդ գործին հավանություն էր տվել, բայց շարունակ տրտնջում էր, թե՝ ոմանց զբոսանքի են գնում, իսկ ինքը պետք է Սերինիայի պես հարևանուհու հետ յոլա գնա:

Սկզբում օգտում օգտվում էին արահետից, բայց շուտով թեքվեցին ու մտան դաշտ: իծաշարուկ գնում էին կանաչ ցանկապատի երկարությամբ, հողաբաժան թփուտների կողքով, և գիշերային խավարը պարուրել էր նրանց։ Մուգ թիկնոցները հոբիթներին անտեսանելի էին դարձրել, ասես երեքն էլ կախարդական մատանի էին հագել։ Երբ երեք հոբիթ գնում են սուսիկ ու փուսիկ՝ նրանց հետևելը դժվար է։ Նույնիսկ զգուշավոր դաշտային գազանիկները հազիվ էին նկատում անաղմուկ ճամփորդներին։

Երեք ժամ քայլելուց հետո նրանք որոշեցին հանգստանալ: Պարզ, աստղալից գիշեր էր, բայց գետից ու գետափնյա մարգագետիններից արդեն դեպի բլուրների լանջերն էին ձգվում մշուշի քուլաները: Մեղմ քամուց սոսափող կեճիների ճյուղերը սև ցանցի պես պատել էին դժգույն ու մութ երկինքը: Հոբիթներն ընթրեցին (եթե դա ընթրիք էր համարվում) ու շարունակեցին ճանապարհը: Շուտով հասան նեղ արահետին, որը գալարվում էր բլուրների վրա ու կորչում հեռվում. դա Անտառային Օթևան, իսկ այնտեղից ամբարներ ու Լաստանավ տանող ուղին էր: Այն սկսվում էր Գետահովտի գլխավոր ճանապարհից և, բարձրանալով Կանաչ բլուրները հասնում էր մինչև Անտառի Անկյուն, որն արևելյան Հոբիթսանի Հոբիթստանի ամենախուլ վայրն էր:

— Հոբիթնե՛ր, հապա մի ոտքի՛: Տեսեք, թե ինչ լավ առավոտ է:

— Լավ բան ոչինչ չեմ տեսնում,— փնթփնթաց Փինը՝ ծածկոցի տակից քիթը հանելով: — Սե՛մ: Որպեսզի ինն անց կես նախաճաշը պատրա՛ստ լինի: Լվացվելու համար ջուր տաքացրե՞լ ես:

Սեմը վեր թռավ ու , քնկոտ աչքերը թարթելով , շուրջը նայեց:

— Ծեր Բիլբոյի ոտանավորներին չափածոներին է նման,— ասաց Փինը: — Թե՞ դու ես գրել էդ նույն ոճի մեջ: Էնքան էլ հուսադրող չի հնչում:

— Չգիտեմ,— ուսերը թոթվեց Ֆրոդոն: — Բայց չգիտեմ ինչու թվաց, թե հենց նոր այստեղ հնարեցի: Հնարավոր է, որ ինչ-որ ժամանակ նրանից լսած լինեմ: Իրոք Բիլբոյին շատ նման է, ես էլ հիշեցի թե ինչպիսին էր նա. ավելի ճիշտ՝ թե ինչպիսին էր նա վերջին տարիներին, գնալուց անմիջապես առաջ: Նա միշտ ասում էր, որ ճանապարհը մեկն է, և որ այն նման է մեծ գետի, իսկ ամեն դռան մոտից սկսվող արահետ ակունքից սկսվող վտակ է, և բոլոր այդ վտակները գնում, թափվում են մեծ գետը: «Շեմից դուրս գալը վտանգավոր գործ է,— կրկնում էր նա: — Քայլում ես ու մեկ էլ ըհը՝ արդեն ճանապարհին ես: Ոտքերդ ամուր չբռնեցիր՝ ոչ ոքի չմեղադրես. չես իմանա, թե որտեղ կհայտնվես: Հասկանու՞մ ես, Սև Անտառ տանող ճամփան սկսվում է հենց դռան հետևից: Զգույշ չեղար՝ աչքդ չթարթած կհայտնվես Մենավոր Լեռան մոտ կամ չգիտեմ էլ որտեղ»: Եվ դա այդ նա ասում էր Պարկուտից դուրս եկող արահետի մասին, երբ հերթական անգամ վերադառնյում վերադառնում էր հեռավոր զբոսանքից...

Սամն Սեմն ու Փինը , վազելով ձախ, անհետացան ճանապարհից ոչ հեռու գտնվող ձորակում։ Ֆրոդոն դանդաղեց․ հապաղեց․ հետաքրքրասիրությունը, թե ինչ-որ ուրիշ մի զգացում խանգարեց նրան թաքնվել։ Սմբակների դոփյունը մոտեցավ։ Նա հազիվ հասցրեց իրեն գցել արահետի վրա ճյուղերը տարածած ծառի հետևի խիտ խոտերի մեջ ու գլուխը հանեց հաստ արմատի վրայից։

Ոլորանից դուրս եկած սև ձին բոլորովին նման չէր հոբիթների պոնիներին, իսկ բարձրահասակ հեծյալը կռացել էր , թամբի վրա, և կռացած հեծյալի լայն ու սև թիկնոցի տակից երևում էին միայն նրա ասպանդակներն ու կոշիկները։ Դեմքը ծածկված էր կնգուղով։ գլխանոցով։

Ձին հավասարվեց ծառին, որի հետևում պառկած էր Ֆրոդոն և քարացավ։ Հեծյալն էլ էր անշարժ․ նա անշարժ. միայն գլուխը մի փոքր թեքեց՝ ասես ականջ էր դնում։ Խռպոտ ֆսֆսոցը հասնում էր Ֆրոդոյին։ Հեծյալի գլուխը շրջվեց աջ, հետո՝ ձախ։ Գլխանոցի տակից խռպոտ ֆսֆսոց լսվեց։ Թվում էր, նա հոտառությամբ ինչ-որ հազիվ զգացվող հոտ էր է որսում։ Հեծյալի գլուխը շրջվեց աջ, հետո՝ ձախ…

Անսպասելի ու խելագար մի սարսափ պատեց Ֆրոդոյին․ իրեն Ֆրոդոյին: Իրեն տեսնում են, իրեն հիմա կգտնեն․․․ և Եվ հանկարծ հիշեց Մատանին։ Նա չէր համարձակվում շնչել, վախենում էր շարժվել, բայց Մատանին հանկարծ դարձավ նրա միակ հույսը և ձեռքն ինքն իրեն սողաց գրպանը։ Միայն թե հագնի, հագնի այն, և ամեն ինչ կարգին կլինի, ինքը ապահով կլինի։ Գենդալֆն արգելել է․․․ դե Դե լա՜վ․․․ Բիլբոն էլ է հագել Մատանին և ոչինչ։ Ես չէ՞ որ «Ի վերջո ես դեռ իմ տանն եմ, ՀոբիթստանումՀոբիթստանում», — մտածեց նա ու ձեռքը հպեց շղթային։ Այդ վայրկյանին հեծյալն ուղղվեց ու սանձերը ձգեց։ Ձին անվստահ ոտքերը փոխեց, առաջ քայլեց ու շորորալով գնաց։

― Սա ինչ-որ զարմանալի է, եթե չասենք, որ սարսափելի է, ― քրթմնջաց Ֆրոդոն, Ֆրոդոն՝ գնալով իր ուղեկիցների մոտ։

― Չգիտեմ ինչու, ես համոզված էի, որ նա ինձ է փնտրում և ինձ է հոտոտում։ Իսկ ես բոլորովին էլ չէի ուզում, որ նա ինձ գտնի: Այդ ամենը տարօրինակ է, Հոբիթստանում երբեք այդպիսիք չեն եղել։

— Մարդիկ էս կողմեր վերջերս շատ են գալիս,— ասաց Ֆրոդոն: — Հատկապես Հարավային ծայրամաս: Էնտեղի հոբիթները, ասում են, ինչ-որ խնդիրներ են ունեցել մեծ ժողովրդի հետ: Բայց այսպիսի հեծյալների մասին երբեք չեմ լսել: Տեսնես որտեղի՞ց է նա: ― Ներողություն եմ խնդրում, ― հանկարծ միջամտեց Սեմը։ ― Ես գիտեմ որտեղից։ Այդ Էդ սև ձիավորը Նորգորդից Հոբիթոնից է, քանի որ այստեղ միայն նա էեթե, իհարկե, մեն միակը։ նրա պես ուրիշները չկան էստեղ։ Եվ նույնիսկ գիտեմ, թե դեպի ուր է ճամփա ընկել։

― Ախր ես նոր միայն հիշեցի, տեր իմ, մեծահոգաբար ներող եղեք։ Դա ախր էսպես է եղել․ երեկ գնացի իմ ծերուկի մոտ բանալիները տալու, նա էլ թե՝ «Ա՜յ քեզ բան, ― ասում է, ― բա ես հիմարս էլ կարծում եմ, թե դու քո Ֆրոդո տիրոջ հետ միասին էս առավոտ մեկնել ես։ Գիտե՞ս, էստեղ մեկը կպել-պոկ չէր գալիս․ ո՞ւր է, ասում է, մեկնել Պարկինսը Զառիթափի Պարկուտից։ Իսկ ո՞ւր ունի կորչելու, մեկնել է՝ պրծավ գնաց։ Ես էլ ուղարկեցի նրան Ճագարի Գերան, բայց նա, հասկանո՞ւմ ես, ինձ իսկի դուր չեկավ։ Մեկնել է, ասում եմ, մեկնել է պարոն Պարկինսը և հետ չի գալու։ Պատկերացնո՞ւմ ես, նա ֆշշաց ինձ վրա իսկը օձի պես»։ «Իսկ նա ումոնցի՞ց էր» ― էդ ես եմ հորս հարցնում։ «Ի՞նչ իմանաս, ― ասում է, ― բայց որ հոբիթ չէր, էդ մեկը հաստատ։ Էնպես բոյով էր ու սև, կռացել էր վրա ու ֆսֆսում էր։ Երևում է, հեռուներից էր, Մեծ ժողովրդից։ Մի տեսակ ֆսֆսացնելով էր խոսում»։ Դե ես ժամանակ էլ չունեի հորս հարցուփորձ անելու, չէ՞ որ դուք ինձ սպասում էիք, ու հետո էլ մոռացա ձեզ ասեմ։ Համ էլ իմ ծերուկը լավ չի տեսնում, իսկ երբ էդ ձիավորը եկել էր, արդեն մթնած էր եղել։ Հայրիկը կարծես թե ամեն ինչ ասել է, ոնց եղել է, իսկ թե մի պակաս բան էլ ես եմ մոռացել, է՛հչի թողել: Է՛հ, էլ ո՜նց կլիներ, առանձնապես մի բան չկա, ճի՞շտ է, տեր իմ։

― Իսկ գուցե դա այն ձիավորը չէ, ― միջամտեց Փինը։ ― Մենք ծածուկ ենք դուրս եկել, քայլել ենք անաղմուկ, նա չէր կարող էդ ո՞նց պետք է մեզ հետևել։ հետևեր։

― Իսկ ֆսֆսում Հոտոտելով, ― ասաց Սեմը։ — Ֆսֆսում ու հետևում հոտոտում էր ինչպես նա, ― ասաց Սեմը։ ― : Եվ նրա նման էլ ոտքից գլուխ սև էր։

― Հիմա դու էդ ձիավորի մասին որևէ բան գիտե՞ս, թե՞ պարզապես ենթադրություններ ես անում, ― Ֆրոդոյի փնթփնթոցը լսելով, լսելով՝ հարցրեց Փինը։

― Խելքը գլխին ոչինչ չգիտեմ, իսկ գուշակել վախենում եմ, ― մտածկոտ խուսափողական պատասխանեց Ֆրոդոն։

― Դե, քո գործն է, սիրելի ազգականս․․․ ընկերս․․․ Խնդրեմ, քո գաղտնիքները քեզ պահիր, միայն թե հետո հիմա ի՞նչ պետք է անենք․․․ Ես դեմ չէի չեմ լինի, եթե հանգիստ առնեինքառնենք, ընթրեինքընթրենք, բայց ավելի լավ է ոտքներս գետնից կտրենք։ Թե չէ ես ինչ-որ վատ եմ զգում այդ էդ հոտոտող ձիավորների մասին ձեր պատմություններից։

― Այո, ավելի լավ է չդանդաղենք, ― ասաց Ֆրոդոն։ ― Եվ եկեք ճանապարհով չգնանք, թե չէ հանկարծ այդ ձիավորը հետ կգա կամ նրա նման մեկ ուրիշը կհայտնվի։ Քայլներս արագացնենք, մինչև Նապատասակի Բլուրները դեռ շատ պետք է քայլենք ու քայլենք։

․․․ Երբ նրանք Ծառերի երկար ստվերներն արդեն տարածվել էին խոտերի վրա, երբ հոբիթները նորից ճանապարհ ընկան: Այժմ նրանք գնում էին ճանապարհի ձախ կողմով՝ աշխատելով ճամփեզրին շատ չմոտենալ, մայրամուտի որպեսզի հարկ եղած դեպքում կարողանան թաքնվել անցանկալի աչքերից: Սակայն առաջվանից դանդաղ էին առաջ ընթանում՝ ոտքերի տակ բարձր խոտ էր, և նրանք շարունակ սայթաքում էին, իսկ ծառերի շարքերն ավելի ու ավելի էին խտանում:  Մայրամուտի վառ արևը խամրում էր նրանց թիկունքում։ Ճանապարհը Սկսվում էր երեկոն: Միայն այդ ժամանակ հոբիթները վերադարձան ուղի: Հոգնելով անընդհատ ուղիղ գնալուց՝ այն կտրուկ թեքվում էր ձախու իջնում Յելի ցածրավայր, իսկ դեպի ամբարներ: Ճանապարհի աջ կողմում կապտին կողմից նեղ կածան էր տալիս սկսվում, որը դարավոր կաղնիներրի հզոր թավուտը՝ անվերջ ու անսահման։ թավուտում գալարվելով գնում էր դեպի Անտառային Օթևան։

Հոբիթները մոմ չվառեցին․ մտան Ճյուղավորումից ոչ հեռու նրանք նրանք կիսաչորացած հսկա ծառի մնացորդների հանդիպեցին: Այն դեռ կենդանի էր, ջարդված բունը ծածկված էր բազմաթիվ մանր ճյուղերով, իսկ ճյուղերի հետևում մի հսկայական մեծ փչակէր սևին տալիս, հանգստացանորտեղ կարելի էր մտնել արահետի կողմից չերևացող լայն ճեղքով: Հոբիթները մտան փչակի մեջ ու նստեցին չորացած տերևների կույտի վրա: Հանգստացան, մի քիչ կերան (և ցածրաձայն մի երկու բառ փոխանակեցին՝ ժամանակ ընթրում առ ժամանակ լռելով ու ականջ դնելով: Երբ նրանք նորից դուրս եկան արահետ, արդեն մթնում էր: Սաղարթներում հառաչում էր արևմտյան քամին: Տերևները փսփսում էին) : Արահետն աստիճանաբար սուզվեց խավարի մեջ: Արևելքում, սաղարթների գլխին տարածված մութ երկնքում, վառվեց առաջին աստղը: Հոբիթները քայլում էին արագ, կողք կողքի, ուս ուսի, որպեսզի չկորցնեն արիությունը: Բայց շուտով երկնակամարը լցվեց աստղերով, երկինքը լուսավորվեց, և նրանք դադարեցին անհանգստանալ: Այլևս ականջ չէին դնում սմբակների ձայնի և նույնիսկ երգեցին իրիկնային երգըսկսեցին հոբիթական սովորության համաձայն քթի տակ մռմռալ. հոբիթները սիրում են քթի տակ երգել, որը վերջանում հատկապես գիշերը տուն վերադառնալիս: Սովորաբար նրանք երգում են ընթրիքի և տաք անկողնու մասին, բայց այս մեկը ճանապարհի մասին էր հետևյալ խոսքերով․ «Իսկ հետո (թեև ընթրիքի և անկողնու մասին այնտեղ հիշատակվում էր): Բիլբո պարկինսն էր գրել այդ երգի բառերը սարերի պես հինավուրց մի մեղեդու վրա և սովորեցրել էր Ֆրոդոյին, երբ նրանք զբոսնում էին Գետահովտում ու խոսում Բիլբոյի արկածների մասին: Երգն սկսվում էր այսպես. <poem>Բուխարիկում կրակն է բոցկլտում,Եվ տաք ու հարմար է անկողնում,Բայց մենք շտապում ենք հեռանալՈւ անկյունից այն կողմ գնալ,Որտեղ կարող է տեսնենք հանկարծՔար, թուփ, ծառեր չտեսնված: Ծառ, ծաղիկ ու խոտ, քնե՛ք մինչև առավոտ:Դաշտ, անտառ ու գետ, ճանապա՛րհ տվեք:Հիմա մի փոքր կհանգստանանքՈւ մինչև առավոտ անքուն կգնանք: Գուցե նոր ճամփա գտնենք անկյունից այն կողմԿամ էլ քնել։ թաքնված դարպասներ,Չնկատեցինք դրանք այսօրՈչինչ, վաղը կնկատենք:Ու երբ թաքնված ուղին գտնենքԱրևի ու լուսնի հետևից կհասնենք: Ժայռ, ճահիճ ու ձորակ, անցնում են արագ:Մացառուտ, թավուտ, պուրակ, բարո՛վ մնաք:Բոլորն արդեն քնած են վաղուցԻսկ հետո էլ քնել․․․»մեզ ճանապարհն է կանչում: Հետևում տունն է, առջևում՝ աշխարհը,Մութ է, բայց սարսափելի չէ մթությունը:Բայց ահա ամեն ինչ փոխվում է, անցնումՈւ տունն է նորից մեզ կանչում:Բուխարիկում կրակն է բոցկլտումԵվ տաք ու հարմար է անկողնում: Գիշեր, խավար, հեռացե՛ք, Հանգստի ժամն է, թողե՛ք, գնացե՛ք,Ուզում եմ տաքուկ իմ բնում ընթրելՈւ իսկույն քնել, իսկույն քնել:</poem>

Երեքն էլ ստվերների պես քարացան։ Հովտից սմբակների կտկտոց էր լսվում, առայժմ դեռ հեռավոր, բայց ավելի ու ավելի մոտեցող, քամահար կողմից։ Նրանք իրենց նետեցին անտառի խորքը, Հոբիթներն անշշուկ արահետից դուրս եկան ու նետվեցին մռայլ ծառերի թանձր ստվերի մեջ։

― Չենք փախչիՇատ հեռու չգնաք, ― ասաց Ֆրոդոն։ ― Մենք հիմա չենք երևում, իսկ ես և ուզում եմ տեսնել՝ համոզվել՝ մի՞թե ևս մեկը։ նորից Սև Հեծյալ է։

Կտկտոցը մոտենում էր։ Ինչպես հարկն է թաքնվելու ժամանակ արդեն չունեին— Լավ, և Սեմն ու գնա,— շշնջաց Փինը մտան կոճղի հետևը, իսկ Ֆրոդոն պառկեց արահետից ոչ հեռու։ Սրա բաց մոխրագույն շերտը հատում էր անտառային մթնշաղը: Երկինքն աստղոտվում էր, — բայց դեռ լուսինը դուրս չէր եկել։ չմոռանաս, որ նա կարող է քեզ հոտոտել:

Սմբակները լռեցին։ Ֆրոդոյի աչքին ծառերի արանքում մի սևություն ցոլաց՝ Կտկտոցը մոտենում էր։ Ինչպես հարկն է թաքնվելու ժամանակ արդեն չունեին, և երկու ստվերըՍեմն ու Փինը մտան կոճղի հետևը, իսկ Ֆրոդոն պառկեց արահետից ոչ հեռու, որն ասես մեկը ձիու սանձից բռնած տանում հետզհետե հանգչող լույսի բաց մոխրագույն շերտ լիներ անտառային մթնշաղում: Երկինքն աստղոտվում էր, ձուլվեցին մթությանը։ Հետո սև կերպարանքը հայտնվեց այնտեղ, որտեղ իրենք արահետից բայց դեռ լուսինը դուրս էին եկել, ճիշտ նույն տեղում։ Ստվերը երերաց, ու Ֆրոդոն ցածր, տհաճ ֆսֆսոց լսեց, իսկ հետո ստվերն ասես սողաց դեպի նա։ չէր եկել։

Ֆրոդոն նորից մտածեցՍմբակները լռեցին։ Ֆրոդոյին թվաց, որ հարկավոր է հագնել Մատանինթե երկու բների արանքում մութն ավելի թանձրացավ՝ ու անշարժացավ: Եվ կարծես թե ինչ-որ մեկի հրամանին ենթարկվելովԱյդ թանձր ստվերն ուրվականային նժույգ էր հիշեցնում, առանց հասկանալուորին սանձից բռնած տանում էր ոչ պակաս ուրվականային հեծյալը: Ստվերները ձուլվեցին մթությանը։ Հետո սև կերպարանքը հայտնվեց այնտեղ, թե ինչ է անումորտեղ իրենք արահետից դուրս էին եկել, փնտրեց գրպանում։ Սարսափելի լռություն իջավճիշտ նույն տեղում։ Ստվերը երերաց, բայց հանկարծ մի զրնգուն երգ լսվեց ու ծիծաղ տարածվեց։ Ջինջ ձայներն ուրախ զանգակների պես ալեկոծեցին գիշերային զով օդը։ Սև ստվերը բարձրացավՖրոդոն ցածր, հետ-հետ գնաց ու ձիու ստվերին ձուլվելովտհաճ ֆսֆսոց լսեց, արահետի մյուս կողմում սուզվեց մթնշաղի մեջ։ Ֆրոդոն շունչ քաշեց։ իսկ հետո ստվերն ասես սողաց դեպի նա։

Մատանին հագնելու ցանկությունը կրկին տիրեց հոբիթին, այս անգամ շատ ավելի ուժեղ: Եվ կարծես թե ինչ-որ մեկի հրամանին ենթարկվելով, առանց հասկանալու, թե ինչ է անում, փնտրեց գրպանում։ Սարսափելի լռություն իջավ, բայց հանկարծ մի զրնգուն երգ լսվեց ու ծիծաղ տարածվեց։ Ջինջ ձայներն ուրախ զանգակների պես ալեկոծեցին գիշերային զով օդը։ Սև ստվերը բարձրացավ, հետ-հետ գնաց ու ձիու ստվերին ձուլվելով, արահետի մյուս կողմում սուզվեց մթնշաղի մեջ։ Ֆրոդոն շունչ քաշեց։  ― Էլֆե՜րն են, ― բացականչեց Սեմը հետևից լսվեց Սեմի խռպոտ ձայնով, ասես քնից էր վեր կացել։ շշնջոցը։ ― Տեր իմ, էլֆե՜րը․․․

― Այո, էլֆերն են, ― ասաց Ֆրոդոն։ ― Չէ՞ որ սա Անտառեզրն Անտառային Օթևանն է, նրանք համարյա ամեն գարնան ու աշնան անցնում են այստեղով։ Ա՜յ թե ժամանակին եկան․․․ Ախր դուք ոչինչ չտեսաք, իսկ Սև Հեծյալը իջավ ձիուց ու սողաց ուղիղ դեպի մեզ։ Եվ կսողար, եթե նրանց երգը չլիներ։ Դա վախեցրեց նրան։

― Դե, իսկ Իսկ էլֆերի մոտ գնո՞ւմ ենք, թե չենք գնում, ― շտապեցրեց Սեմը։ Հեծյալի մասին Հեծյալը նրան արդեն չէր էլ հիշում։ հետաքրքրում։

― Լսում ես, չէ՞Չե՞ս լսում, որ իրենք են մեզ մոտ գալիս, ― ասաց Ֆրոդոն։ ― Հարկավոր է միայն սպասել։

Երգը մոտենում էր։ Մի զիլ ձայն բոլորից բարձր էր երգում։ Հրաշալի հնամյա բառեր Երգում էինհին էլֆերենով, որը միայն Ֆրոդոն էր հասկանում, այն էլ դժվարությամբ։ Բայց հնչյունները հրաշալի էին ու թափանցում էին մինչև հոգու խորքը, և ուշադիր լսել էլ առանձնապես պետք չէր։ Ֆրոդոն այսպես հասկացավ երգը․

― Ախր սրանք անդրծովյան էլֆերն են։ Երգն են, և երգն էլ Էլբերեթի մասին է, ― զարմացավ զարմացած բացականչեց Ֆրոդոն։ ― Հեռուներից Նրանք հազվադեպ են նրանք հասնում մեզ մոտ՝ Հոբիթստան, նրանցից Միջերկրում էլ համարյա չկան։ Շատ տարօրինակ է․․․

Հոբիթները նստած էին նստեցին արահետից ոչ հեռու ու սպասում էին։ սկսեցին սպասել։ Շուտով էլֆերը երևացին։ Նրանց աչքերը փայլում էին աստղային փայլով, մազերը ծփում էին մեղմիկ, և ու թեև ջահեր չունեին, արահետը արծաթավուն էր նրանց ոտքերի տակ։ Նրանց Էլֆերը լուռ անցնում էին: Երբ բոլորն անցան, և միայն վերջին էլֆը շրջվեց, նայեց հոբիթներին ու ծիծաղեց։

― Մի՞թե Ֆրոդոն է, ― զրնգուն բացականչեց նա։ ― Այս Զբոսանքի համար ուշ ժամին․․ չէ՞: Մոլորվե՞լ եք, ինչ է։ ―  Նա կանչեց մյուսներին, և էլֆերը շրջապատեցին նստածներին։

― Իսկ դուք ձեզ որտեղի՞ց գիտեք հայտնի, թե ես ով եմ, ― ի պատասխան հարցրեց Ֆրոդոն։

― Այստեղ իմանալու Մեզ շատ բան էլ չկաէ հայտնի, պատասխանեցին նրանք։ ― Մենք քեզ Բիլբոյի հետ շատ ենք տեսել։ Այդ դու մեզ չես տեսել։

― Ես եմ, Գարալդը, ― պատասխանեց հոբիթներին առաջինը նկատած էլֆը։ ― Գարալդը Փառավորաց Գարալդ Ինգլորիոնը Ֆինրոդի փառավորաց զարմից։ Մենք տարագիրներ ենք, մեր ազգուտակը վաղուց ի վեր հեռացել է, և Ծովը մեզ է սպասում։ Ճիշտ է, մերոնցից դեռևս կան Ազատքում։ Մի խոսքով, ավելի լավ է քո մասին պատմիր, Ֆրոդո։ Երևում է, ինչ-որ բան կարգին չէ՞․․․

― Սև Հեծյալները՞, ― կամաց արձագանքեցին նրանք։ ― Ի՞նչ գործ ունեք Ինչու՞ եք հարցնում Սև Հեծյալների հետ։ մասին։

― Մեր հետևից երկուսը գալիս էին․․․ գուցեև մեկը, ― ասաց Փինը: Քիչ առաջ պտտվում էր մոտակայքում, ― հենց հիմա հետ մնացբայց, երբ դուք երևացիք։ երևացիք, միանգամից ցնդեց։

― Մենք դեռևս կսպասենք, այստեղ այդ մասին չենք խոսի, ― ասաց նա։ ― Իսկ դուք իսկապես որ պետք է երևի ճիշտ կլինի գաք մեզ հետ։ Դա մեր սովորություններից դուրս է, բայց ոչինչ, թող այդպես լինի, եկեք։ Մեզ հետ էլ կգիշերեք։

― Շնորհակալություն, ով Գարալդ Փառավորաց զարմիցԻնգլորիոն, ― ասաց Ֆրոդոն և խոնարհվեց։ ― Էլեն սեյլա լյումենն օմեննթիէյլվո, աստղդ լուսավորեց մեր հանդիպումը, ― ավելացրեց նա հին էլֆերեն լեզվով։

― Օհո՜, բարեկամներ, ― ծիծաղելով զգուշացրեց յուրայիններին Գարալդը, ― բարձրաձայն գաղտնի խոսակցություններ չվարեք, մեզ հետ Հին Հնագույն Բարբառի գիտակ կա։ Բիլբոն, պարզվում է, հրաշալի ուսուցիչ է։ Ողջույն Պատիվ քեզ, ո՜վ էլֆերի բարեկամ․․․ ― ասաց նա, Ֆրոդոյին խոնարհվելով։ ― Մենք ուրախ ենք, որ ուղեկիցներ ենք։ Կարող եք միանալ մեզ։ Գնանք, բայց քայլիր քայլեք մեջտեղով, որ հետ չընկնես չընկնեք ու մոլորվես՝ չմոլորվեք՝ առջևում երկար ճանապարհ է։

― Անտառեզրի Անտառային Օթևանի ամենախորքը։ Հեռու պետք է գնանք, բայց այնտեղ կհանգստանաս , և քո վաղվա ճամփան կկարճանա։  Նրանք գնում էին լուռ ու ստվերների պես, քանի որ էլֆերը ցանկության դեպքում հոբիթներից էլ անաղմուկ են քայլում։ Փինը սկսել էր ննջել ու սայթաքել, բայց կողքից էլֆ էր քայլում՝ թևից բռնած, ու չէր թողնում, որ ընկնի։ Իսկ Սեմը քայլում էր Ֆրոդոյի կողքից և հիասքանչ երազում լիներ ասես։ Նրա դեմքը միաժամանակ և՛ ուրախություն էր արտահայտում, և՛ զարմանք, և սարսափ:

― Նրանք գնում էին լուր ու ստվերների Արահետի երկու կողմերում անտառը գնալով խտանում էր, իսկ ծառերի բները՝ բարակում: Իրար խառնվող մատղաշ ծառերը խիտ պատի պես, քանի որ էլֆերը հոբիթներից էլ անաղմուկ շրջապատել էին քայլում։ Փինը սկսել բոլոր կողմերից: Արահետը գնալով խորանում էր ննջել ու սայթաքել, բայց կողքից էլֆ էր քայլում՝ թևից բռնածլեռնահովտի մեջ, իսկ աջ ու չէր թողնում, որ ընկնի։ Իսկ Սեմը քայլում էր Ֆրոդոյի կողքից և քայլում էր ասես սարսափելիձախ կողմերում գնալով ավելի հաճախ էին սևին տալիս թփակաղնուտները։ Վերջապես էլֆերը դուրս եկան ուղուց ու շրջվեցին դեպի խոր թավուտը: Գրեթե անտեսանելի մի կանաչ նեղ կածան բացվեց, բայց հիասքանչ երազում։ որի գալարներին հետևելով նրանք բարձրացան առանձին կանգնած բլրի լանջը:

Արահետի երկու կողմերում անտառը գնալով խտանում էր․ իրար խառնվող ծառերը մատղաշ էին, իսկ դրանց բները՝ հաստ, հետո արահետը խորացավ լեռնահովտի մեջ, աջից ու ձախից մթնում էին կաղնուտները։ Վերջապես էլֆերը շրջվեցին խոր թավուտը, որտեղ ասես հրաշքով մի կանաչ նեղ կածան բացվեց․ ավելի ու ավելի խիտ էին պարփակվում ծառերի բարձր պատերը, բայց Ծառեը հանկարծ դրանք նահանջեցին և, գիշերվա լույսի պես, առջևում տարածվեց գիշերային լույսից փայլատ մոխրագույն մարգագետինը։ բացատը։ Երեք կողմից այն շրջապատված էր անտառով, իսկ արևելքից հատվում էր զառիթափով: Բացատի ծայրին, և հենց ոտքերի տակ ծփում էին ծառերի հսկայական սաղարթները նրանց ոտքերին , որոնք այդտեղ էին հասնում ինչ-որ տեղ ներքևից։ Սաղարթներից այն կողմ աստղերի լույսի տակ հարթ դաշտավայր էր տարածվում: Բլրի ստորոտում կրակներ էին առկայծում. Անտառային Օթևանի բնակիչներից ոմանք դեռ քնած չէին:

Էլֆերը նստեցին խոտերի վրա ու իրար մեջ մի ցածրաձայն խոսակցություն սկսեցին: Թվում էր, ասես թե հոբիթներին դադարել էին նկատել։ մոռացել են։ Իսկ վերջիններս ննջում էին թիկնոցների ու ծածկոցների մեջ փաթաթված։ Գիշերը վրա հասավ, հովտում Գիշերն իր հունով ընթանում էր: Հովտում մեկը մյուսի հետևից մարեցին հեռավոր գյուղական կրակները։ Փինը կուչ եկավ գետնին ու պինդ քնեց՝ այտը ճիմակտորին դրած։ հենած։

Արևելքում բարձր երկնքում վառվեց երևաց Ռեմիրաթի համաստեղությունը՝ Աստղային Ցանցը, Ռեմիրաթը․ մառախուղը : Մառախուղը ճեղքելով, բոցավառ սուտակի պես հուրհրաց Բորգիլը։ Հետո հանկարծ, ասես կախարդանքով, Փչեց քամին՝ ցրելով մառախուղի վերջին ծվենները. երկինքը պարզվեց, իսկ և աշխարհի ծայրին փայլփլեց Երկնային Սուսերակիր Մենալվաֆորը Սուսերակիրը՝ Մենալվագորը, վառվռուն գոտիով։ Էլֆերը նրան նրանց դիմավորեցին զրնգուն երգով, և ինչ-որ տեղ մոտակայքում բռնկվեց խարույկի բոսոր կրակը։

― Բարի գալուստ, բարեկամներ․․․ Խարույկը Անտառային Օթևանում խարույկն է վառվում է, և ընթրիքը ընթրիքն է ձեզ է սպասում, ― ասաց հայտարարեց նրանց մոտեցած էլֆը՝ կռանալով քնատ Փինի վրա։

Կանաչ մարգագետինը մտնում Բացատի մյուս ծայրին ծառերի արանքից լույս էր անտառ ու դառնում անտառային շքասրահ, որին տանիք էին ծառայում թափանցում: Այնտեղ՝ ծառերի ճյուղերը։ Հզոր բները սյունաշարերի էին նման։ Շքասրահի հետևում, տերևազարդ կամարի տակ մարգագետին էր բացվում՝ շրջապատված հզոր բների սյունաշարերերով։ Մարգագետնի կենտրոնում բոցավառվում էր խարույկը, իսկ ճյուղերից կախված փայլփլում էին ոսկե ու արծաթե լապտերները։ Էլֆերը նստել էին կրակի շուրջը՝ խոտի ու կլոր քոթուկների վրա։ Ավելի ճիշտ, ոմանք նստած էին, մյուսները բաժանում էին գավաթներն ու գինի լցնում, իսկ երրորդները ուտելիք էին բերում։

― Աղքատիկ հյուրասիրւթյուն է, ― ներողություն էին խնդրում նրանք հոբիթներից, ― չէ՞ որ մեք մեր տանը չենք, սա դաշտային կանգառ է։ Այ, կգաք եթե մի օր գաք մեզ մոտ, այն ժամանակ կհյուրասիրվեք ինչպես հարկն է։

― Ի՞նչ եք ասում, նույնիսկ սրանից էլ հարուստ հյուրասիրությու՞ն: Կարծես ծննդյանս օրը ավելի համեղ չեն հյուրասիրելլինի, ― ասաց Ֆրոդոն։

Հետագայում Փինը Փինն այնքան էլ լավ չէր հիշում, թե ինչ է կերել ու խմել․ ավելի շատ նայում էր խմել: Նրա հիշողության մեջ մնացել էին միայն էլֆերի պարզ դեմքերին և ունկնդրում դեմքերն ու նրանց ձայները, որ որոնք այնքա՜ն տարբեր էին ու այնքա՜ն զարմանահրաշ, և որ նրան շարունակ թվում էր, թե հրաշալի երազ է տեսնում․ միայն տեսնում: Միայն հիշում էր, որ հաց էին տալիս․ կար, սպիտակ ու այնքան համեղ, ասես դու սովից ուշաթափվում էիր, իսկ քեզ մսի մի չաղլիկ կտոր էին տալիս: Իսկ մրգե՜րը: Քաղցր, հետո ինչպես ազնվամորին, և շատ հյութեղ: Հետո նա մի գավաթ ինչ-որ վճիտ հեղուկ խմեց, ասես աղբյուրից, ու ոսկեգույն, ինչպես ամառային երեկոն։

Իսկ Սեմը Սեմն ընդհանրապես խոսքեր չէր գտնում: Առհասարակ նա նույնիսկ խոսքերով իր մտքում չէր կարող նկարագրելկարողանում պատկերել, թե ինչ էր եղել այնտեղ և առհասարակ ոչ մի կերպ չէր կարող պատկերել, թեպետ այդ երջանկությունը հիշում էր մինչև կյանքի վերջը։ ՆաՄիակ բանը, իհարկեոր հետագայում ասում էր, ասաց մի էլֆի․ դա․ «Էհ, տեր իմ, թե իմ այգում էլ այդպիսի խնձորներ լինեինաճեին, այ նոր ես այգեպան կլինեի․․․ Ճիշտն ասած, խնձորներն ինչ են որ, համա թե երգում բա երգե՜րը․․․ Հոգիդ տակնուվրա էին անում, եթե հասկանում եք, հա՜․․․»։ մտքինս»։

Ֆրոդոն նստել էր խարույկի կողքին, ուտում էր, խմում ու խոսում հաճույքով զրուցում, թեև ոչ առանց դժվարության բառերն ընտրելով։ Նա էլֆերերն էլֆերերեն հավիզհազ էր հասկանում և համակ ուշադրություն դարձած լսում էր։ Նրան հաճելի Երբեմն խոսում էր, որ կարող էր գոնե իրեն հյուրասիրող էլֆերի հետ և շնորհակալություն հայտնում նրանց իրենց մայրենի լեզվով շնորհակալություն հայտնել իրեն հյուրասիրող էլֆերին։ Իսկ , իսկ նրանք ժպտում էին և ուրախանում․ «Այ թե հոբիթ է․․․»։

Հետո Փինը քնեց և նրան Վերջապես քունը հաղթահարեց Փինին: Նրան զգուշությամբ պառկեցին պառկեցրին խոտե փափուկ մահճում՝ ծառերի արմատների արանքում։ Սեմը գլուխը թափ էր տալիս ու չէր ուզում տիրոջից հեռանալ։ Փինը Փինն արդեն յոթերորդ երազն էր տեսնում, իսկ Սեմը դեռ նստած էր Ֆրոդոյի ոտքերի մոտ, պայքարում էր, պայքարում էր, վերջապես չդիմացավ ու նիրհեց։ Դրա փոխարեն, Սակայն Ֆրոդոյի քունը դեռ չէր տանում, և նա Գարալդի հետ խոսակցություն ունեցավ։

Եղածից-չեղածից, անցածից ու ներկայից էին խոսում նրանք, և Ֆրոդոն երկար հարցուփորձ էր անում նրան Հոբիթստանի սահմաններից այն կողմ տեղի ունեցած վերջին իրադարձությունների մասին։ Նորությունները մեծամասամբ չարագուշակ էին ու անհանգստացնող՝ ամենուր խտանում էր խավարը: Վերջապես նա տվեց հարցը, որը վաղուց լեզվի ծայրին էր․

― Տեսել եմ, ― ժպտաց Գարալդը։ ― Նույնիսկ երկու անգամ։ Այս նույն տեղում նա մեզ հրաժեշտ տվեց։ Իսկ մյուս երկրորդ անգամ՝ այստեղից հեռու-հեռու։

― Քո մասին խոսենք, Ֆրոդո, ― առաջարկեց Գարալդը։ ― Որոշ բաներ ես արդեն գիտեմ քո մասին․ կռահում եմ դեմքիցդ էլ կռահեցի, և հարցերդ էլ հենց այնպես չէին։ Հոբիթստանից հեռանում ես ծանր տարակուսանքներով՝ կասկածը սրտումդ՝ արդյո՞ք քո ուժերին համապատասխան գործ ես ձեռնարկել և կհաջողվի՞ քեզ մինչև վերջ հասցնել այն։ Այդպե՞ս է։

― Էլֆերից գաղտնիքների հոսք դեպի Մեզանից Թշնամին տեղի ոչինչ չի ունենումիմանա, ― ասաց հոբիթին հանգստացրեց Գարալդը։

― Դեպի Թշնամի՞ն, ― զարմացավ Ֆրոդոն։ ― Դու, երևում է, գիտես, թե ես ինչու եմ ընդմիշտ հեռանում Հոբիթստանից։

― Ես գիտեմ, որ Թշնամին կրնկակոխ հետևում է քեզ, ― պատասխանեց Գարալդը, ― բայց թե ինչո՞ւ, այդ չգիտեմ։ Բայց հիշիրԴա ինձ համար տարօրինակ է: Զգուշացիր, Ֆրոդո, վտանգը առջևում է և հետևում, վտանգն ամեն տեղ է։

― Հեծյալների մասի՞ն ես ասում։ Ես այդպես էլ գիտեի, որ դրանք Թշնամու կողմից են։ Իսկ ովքե՞ր են դրանք։ նրանք։

― Այդ դեպքում պետք էլ չէ՝ քանի որ վախը թուլացնում է։ վախից կարող ես կես ճանապարհին մնալ։ Իմ կարծիքով, դու հասցրել ես վերջին ժամին դուրս գալև, հուսով եմ, որ չես ուշացել։ Այժմ դու պեստք է շտապես: Մի դանդաղիր և հետ մի նայիր, որքան հնարավոր է շուտ գնա Հոբիթստանից։

― Հոբիթստանը ձերը չէ, ― առարկեց Գարալդը։ ― Այնտեղ ապրում էին մինչև ձեր ապրելը, հետո էլ կապրեն, երբ հոբիթները հեքիաթ կդառնան։ Դուք հո ձեզ ու ձեզ չե՞ք ապրում, իսկ եթե նույնիսկ պատնեշվել եք աշխարհից, բայց հո աշխարհը ձեզնից ձեզանից չի՞ պատնեշվել․․․

― Ըստ երևույթին, այդպես է․ միայն է… Միայն թե մեզ մոտ միշտ խաղաղ, հանգիստ ու հարմարավետ է եղել։ Իսկ հիմա ի՞նչ անեմ։ Ես որոշել եմ էի կամաց-կամաց հասնել Բրենդիդուիմք, իսկ այնտեղից՝ Ազատք։ Եվ ահա հետևել ենքեզ խնդրեմ, Բրենդիդուիմք չհասած հետքներս գտելեն, հիմա ի՞նչ պետք է անեմ․․․

― Գնա, ուր որ մտադրվել ես։ Իմ կարծիքով, արիություն արիությունդ կբավականացնի։ Իսկ ավելի իմաստուն խորհուրդ տալը՝ դա արդեն Գենդալֆի գործն է։ Չէ՞ որ ես չգիտեմ, թե ինչու ես ճանապարհ ընկել և Թշնամու ինչի՞ն ես պետք։ Իսկ Գենդալֆը երևի գիտի, և ո՛չ միայն այդ։ Դու նրա հետ տեսնվելու ես, չէ՞ , նախքան Հոբիթստանից հեռանալը:

― Հուսով եմ․․․ Ես նրան սպասեցի մինչև վերջին րոպեն․ նա պետք է գար Հոբիթոն ամենաուշը երկու օր առաջ՝ չեկավ։ Ի՞նչ ես կարծում, ի՞նչ կարող է պատահած լինել։ Գուցե սպասե՞մ նրան։

― Մի ուրիշ ասացված ասացվածք էլ կա, ― նկատեց Ֆրոդոն։ ― «Էլֆից ու քամուց մի հարցրու խորհուրդ, ոչ հա՛ կասեն, ոչ չէ»։

― Ձեզ մոտ այդպե՞ս են ասում, ― ծիծաղեց Գարալդը։ ― ԻզուրԴե, ճշմարտության հատիկ կա մեջը. էլֆերն անմտածված խորհուրդներ չեն տալիս, ամեն մի խորհուրդ և՛ լավ բան ունի իր մեջ, իսկ և՛ վատ, ամեն տեսակ ճամփա կարող է փորձանք դառնալ։ Դրա համար էլ մենք խորհուրդը քամուն չենք տալիս։ Իսկ քո փոխարեն ինձ համար դժվար է ընտրություն կատարել՝ ախր դու քո գործերի մասին լռում ես։ Բայց և այնպես կասեմ, հանուն բարեկամության։ Արագորեն հեռացիր․ եթե դու դեռ սպասում ես իմ խորհրդին, ապա կասեմ ահա թե ինչ. արագորեն հեռացիր: Եթե Գենդալֆը չերևա, անպայման ուրիշ ուղեկից գտիր, մենակ մի գնա։ Լավ քննիր բարեկամներիդ ու ընտրիր ամենահուսալի մեկին։ Եվ չմոռանաս շնորհակալություն հայտնել ինձ խորհուրդ տալուս համար՝ ես հաճույքով չեմ անում այդ բանը։ այդ։ Էլֆերն էլ իրենց հոգսերն ու ցավերն ունեն, բոլորովին տարբեր, քան մնացածներինը։ Մեր ուղիները հազվադեպ են հատվում: Մեր հանդիպումը, բայց այժմ դրանք խաչվել ենկարծում եմ, իհարկեուղղակի դիպված չէ, ոչ անտեղիբայց նրա ճշմարիտ նպատակն ինձ հայտնի չէ, և գուցե այնպես ստացվի, որ ո՛չ վերջին անգամ։ Ի դեպ, այդ մասին ավելի լավ է լռենք․ ես վախենում եմ ավելորդ բաներ ասել։

― Հասկանալի է, ես քեզ շատ եմ շնորհակալ, ― ասաց Ֆրոդոն, ― բայց Սև Հեծյալների մասին իզուր ինձ ոչինչ չբացատրեցիր։ Ըստ քեզ ստացվում Չէ՞ որ եթե քո խորհուրդն ընդունեմ, Գենդալֆին կարող է, որ ես դեռ երկար պետք է մնամ առանց Գենդալֆիչտեսնեմ, իսկ ես չեմ հասկանումուզում եմ հասկանալ, թե դրանք ովքեր են։ են ինձ հետևում։

― Այստեղ հասկանալու ի՞նչ կա։ Միայն իմացիր, որ դրանք Դրանք Թշնամու կամակատարներն են, ― ասաց Գարալդը, ― փախիր դրանցից․․․ Ոչ մի խոսք չփոխանակես դրանց հետ․․․ Դրանք մահ են․․․ Եվ ինձնից մի հարցրուինձանից այլևս ոչինչ չհարցնես: Սիրտս ասում է ինձ, Ֆրոդո, որդի Դրոգոյի, որովհետև որ ինքդ նրանց մասին կիմանաս ժամանակի ընթացքումկիմանաս, ավաղ, ավելի շատ ավելին կիմանաս, քան ես գիտեմ։ Գարալդ Իգլորիոնը։ Թո՛ղ Էլբերեթը քեզ պահապան, Ֆրոդո, որդի Դրոգոյի։ լինի։

― Իսկ քաջություն որտեղի՞ց վերցնեմ, ― հարցրեց Ֆրոդոն։ ― Շատ եմ վախենում, իսկ քաջությունս էլ ուր որ Ահա թե ինչն է կսպառվի։ ամենաշատը ինձ պակասում։

― Դե, քաջությունը երբեմն հասկանալի էլ չէսովորաբար գտնում են այնտեղ, թե որտեղից է վերցվումորտեղ բոլորովին չեն սպասում, նկատեց Գարալդը։ ― Հուսա, որ քաջությունդ քեզ կհերիքի։ Մի կորցրու հույսդ։ Իսկ առայժմ քնիր։ Առավոտյան մենք արդեն այստեղ չենք լինի․ լինի, բայց սուրհանդակներ ձեր մասին լուր կուղարկենք։ Ում որ հարկավոր էԲոլորը, կիմանա ովքեր օժտված են բարին գործելու իշխանությամբ, կիմանան քո մասին՝ մասին, և առանց պահապանների ու օգնության չես մնա։ Ես քեզ անվանել անվանում եմ Էլֆերի բարեկամ, այդ անունը ընդունիր որպես մաղթանք։ Թո՛ղ աստղերն օրհնեն քո ճանապարհի ավարտը: Մենք հազվադեպ ենք խնամակալում օտարներին և հազվադեպ ենք նրանցից խոսք լսում մեր մայրենի լեզվով։

Ֆրոդոն հանկարծ զգաց, որ ննջում է։ սկսում է ննջել։