Changes

Ֆրոդոն արթնացավ զարմանալիորեն թարմ ու առույգ։ Նա պառկած էր համարյա գետնին դիպչող ճյուղերի հովանու տակ, բուրավետ խոտերից ու պտերից պատրաստված անկողնում, որ որը փափուկ էր ու հարմարավետ։ Արևը թափանցում էր թրթռացող, դեռ Թրթռացող կանաչ տերևների միջով։ միջով, որոնց դեռևս չէր դիպել աշնան դեղնությունը, թափանցում էր արևը։ Նա ձգվեց ու ճարպկորեն ցած դուրս թռավ իր կանաչ տերևների հոլիկից։ ապաստարանից։

Սամը Սեմը նստած էր խոտին, անտառի եզրին։ Փինը զննում էր երկինքն ու գուշակում եղանակը։ Էլֆերը գնացել էին։

― Նրանք մեզ միրգ, խմիչք ու հաց են թողել, ― ասաց Փինը։ ― Արի նախաճաշիր, հացը դեռ շատ թարմ է։ Ես առանց Առանց քեզ էլ բոլորը հուպ կտայի, բայց Սամն Սեմն ուղղակի բերանիցս խլում է։

Ֆրոդոն նստեց Սամի Սեմի կողքին ու սկսեց ուտել։

― Դեպի Բրենդիդուիմք, այն էլ շատ արագ, ― պատասխանեց Ֆրոդոն լիքը բերանով։։ բերանով։

Առավոտյան արևի տակ Սև Հեծյալները Փինին թվում էին մի սարսափելի ուղղակի երազէին թվում, անհեթեթություն։

― Հազիվ թե հենց այդպես ստացվիԱմենայն հավանականությամբ՝ այո, ― չոր ասաց Ֆրոդոն։ ― Լավ Բայց լավ կլիներ մինչև գետը հասնեինք այնպես, որ դրանք մեզ չնկատեին։

― Դու հարցրի՞ր հարցրի՞ր՝ ինչու են նրանք հոտոտում։

― Իսկ հարկավոր էր։ Իմ կարծիքով, դա ամենակարևորն բոլոր գաղտնիքների բանալին է։

― Եթե իրոք այդպես է, ապա Գարալդը քեզ մի ավելորդ բառ անգամ չէր ասի, ― կտրեց Ֆրոդոն։ ― Եվ առհասարակ, հանգիստ թող ինձ։ Գուցե ես Ինչու՞ պետք է հանգիստ հաց ուտելու ժամանակ բլբլալ չեմ սիրում, գուցե մտածել եմ ուզում։ փոխարեն քո հարցերի տարափին պատասխանեմ: Ու վերջապես թո՛ղ մտածեմ։

― Ուտելու ժամանա՞կ ես մտածելու, ― զարմացավ Փինը։ ― Հանկարծ շատ կմտածես։։ կմտածես։

Նա վեր կացավ ու գնաց մարզվելու։ բացատի զառիվայր կողմը։

Իսկ Ֆրոդոն իսկապես մտածում էր, որ պայծառ, նույնիսկ չափազանց պայծառ առավոտ է, է՝ հետապնելու համար շատ հարմար։ Եվ Գարալդի ասածները․․․ Բայց ասածները նրա տխուր խոհերը ցրեց մտքից չէին հեռանում: Բացատի մյուս ծայրից լսվում էր Փինի բարձր գոռոցը։ Նա վազում թռչկոտում էր բացատում և ուրախ գոռգոռում։ խոտերի մեջ ու երգում։

«Է՛հ, «Էսպես չի լինի... Ախր նրանց ինչին է պետք․․․ ― ինքն իր մեջ որոշեց Ֆրոդոն։ ― Մի բան է նրանց հետդ Հոբիթստանում ման տալը՝ քեզ համար կեր ու խմիր, ուրախ զբոսնիր։ Իսկ օտարության մեջ սովահար լինել ու տանջվել՝ ոչդա արդեն բոլորովին ուրիշ է: Ոչ, ես նրանց չեմ վերցնի, եթե նույնիսկ իրենք ցանկանան էլ։ Ինձ է վիճակված, ես էլ պետք է պատասխան տամ։ Սամին Սեմին էլ չի կարելի․․․»։

Նա նայեց Սամ ՀամեստուկինՍեմ Գեմջիին, և նրանց հայացքները հանդիպեցին։

― Ի՞նչ է, ՍամՍեմ, ― հարցրեցնա, ― ի՞նչ ես նայում։ Չէ՞ որ ես գնում եմ Հոբիթստանից, հեռու եմ գնում։ Ճագարի Գերանում, երևի, մեկ օր էլ չմնամ․․․

― Վտանգավոր գործ Ճանապարհորդություն էլինելու, ՍամՍեմ, շատ վտանգավոր։ Արդեն իսկ վտանգավոր է: Կենդանի վերադառնալու հույս համարյա չկա։

― Էդ ժամանակ ես էլ ձեզ հետ հետ չեմ գա, տեր իմ, էդտեղ ինչ կա, ― ասաց Սամը։ Սեմը։ ― Նրանց ինձ, թե՝ «Տես, հա, չլքես մենակ չթողնես նրան»։ Իսկ ես էլ նրանց ասում եմ․ «Բա ոնց, հենց հիմա կլքեմ, սպասեք, որ տեսնեք, բա չէ։ Ախր ես նրա հետ լուսին էլ կգնամ, և թող մի հատ էդ, ոնց էր անունը, Սև Հեծյալները ճամփիս կանգնեն․ Սամ Համեստուկի Սեմ Գեմջջի հետ գործ կունենան, կզղջան»։ Իսկ նրանք ծիծաղում են։

― Իսկ ովքե՞ր են նրանք, ո՞ւմ մասին են ես խոսում։

― Դե ոնց ասեմ, տեր իմ, ― մտածկոտ պատասխանեց Սամը։ Սեմը։ ― Ես ի՞նչ, նրանք ինձ պատմածներով էլ էին դուր գալիս։ Բայց դե մտածում էիԷնպիսին չեն, թե ինչպիսի՞ն են։ Իսկ նրանք ինչպիսին պատկերացնում էի։ Նրանք շատ ուրիշ են. և՛ ծեր են, ինչպես որ կան՝ կան․․․ Հնադարյան ժողովուրդ է, բայց բոլորովին և՛ ջահել, ուրախ, և կարծես թե միաժամանակ տխուր՝ գնա ու հասկացիր։

Ֆրոդոն զարմանքով նայում էր ՍամինՍեմին, կարծես նրա մեջ էլ ասես ուզում էր տարօրինակ փոփոխություններ տեսնում։ Խոսում էր ոչ նրա դեմքին տեսնել այն Սամ Համեստուկըտարօրինակ փոփոխությունները, որոնք կատարվում էին հոբիթի մեջ՝ դատելով նրա խոսքերից։ Էս ի՞նչ է եղել նրան: Նախկին Սեմ Գեմջին, որին գիտեր ինքըգիտեր, տեսքից այդպես չէր Խոսում: Բայց Սեմի տեսքը նույնն էր, միայն թե դեմքը արտասովոր խոհուն էր։

― Ուրեմն , էլ ինչո՞ւ ինչու գնաս Հոբիթստանից, քանի չէ՞ որ արդեն նրանց տեսել ես, ― հարցրեց Ֆրոդոն։

― Ախր, հասկանո՞ւմ եսեք, տեր իմ, այս էս գիշերվանից ես ինչ-որ ուրիշ եմ։ Գիտեմ չէ՝ Գիտեմ՝ ճամփան երկար է, տանում է դեպի խավար․․․ Իսկ Բայց չեմ կարող հետ գնալ չի կարելի։ դառնալ։ Էլֆեր, վիշապներ, լեռներ, այդ էդ բոլորն, իհարկե, շատ լավ է․․․ Բայց հիմա ես հո մենակ դրա համար չպիտի գամ չէ, որ գալիս ձեզ հետ։ Էստեղ ուրիշ բան կա։ ԵսՃիշտը որ ասեմ, ախրես էլ չգիտեմ, թե ինչ: Բայց հաստատ գիտեմ, որ անպայման ձեզ պետք կգամ, և ոչ թե էստեղ՝ Հոբիթստանում․․․ Ես պետք է գնամ էս ճամփան մինչև վերջ... Եթե հասկանում եք, թե ինչի մասին եմ խոսում։

― Ոչ, չեմ հասկանում, Սամ։ Սեմ։ Բայց ԳանդալֆըԳենդալֆը, կարծեսթե, լավ ուղեկից է ընտրել ինձ համար։ Դե լավ, առայժմ միասին կգնանք։

― Ահա և վերջացրի։ Մենք պետք է որքան կարելի է շուտ հասնենք Զայգորդյան Բաքմորիի լաստանավին։ Միայն ոչ թե սովորականԲայց չեմ ուզում վերադառնանք ուղի, այլ եկեք կարճ ճանապարհով։ ճանապարհով գնանք։

― Կարճ ճանապարհով հարկավոր Ուրեմն պետք է թռչելսովորենք, ― արձագանքեց Փինը։ ― Ոտքի ճանապարհ չկա։

― Կգտնենք, ― ասաց Ֆրոդոն, ― մի կերպ դուրս կգանք։ Լաստանավը գտնվում է Անտառեզրից դեպի Անտառային Օթևանից արևելք, իսկ ճանապարհը թեքվում է դեպի ձախու մեծ աղեղ գծում, այ այնտեղ, տեսնո՞ւմ եք։ Այնպես որ, եթե ուղիղ գնանք, քառորդ չափով կկրճատենք ճանապարհը։ այն կկրճատենք։

― Ուշ լինի, լինի՝ նուշ լինի, ― առարկեց Փինը։ ― Դժվար տեղանք է․ ճահիճ, ճանապարհ չկա, ես հո այնտեղ եղել եմ։ Իսկ եթե դու Սև Հեծյալների վերաբերյալ ես ասում, ապա նրանց հետ ճանապարհին հանդիպես, անտառում, թե դաշտում, միևնույնն է, տարբերություն չկա։

― Այդ դեպքում՝ վիճելու բան չկաԱռավել ևս, ― որոշեց Ֆրոդոն։ ― Ուշ լինի՝ նուշ լինի, նուշ բայց որ պանդոկ մտար՝ էլ դուրս գալ չի լինի։ Իսկ պանդոկում դու կմնայիր և կմնայիր։ Սրան տես, «Ոսկի թառի» վրա է նշան բռնել։ Ոչ, մեզ հարկավոր է մինչև արևի մայր մտնելը հասնել Ճագարի Գերան։ Իսկ դու ի՞նչ կարծիքի ես, Սամ։ Սեմ։

― Ես ի՜նչ, ոնց որ դուք կասեք, ― հառաչեց Սամը՝ Սեմը՝ մտածելով Հոբիթստանի ամենալավ գարեջրի մասին։

― Ուրեմն պայմանավորվեցինքՇոգ էր, գնացինք դեպի ճահիճներն համարյա ինչպես երեկ, թեև արևմուտքից եկող ամպերն ամպրոպ էին խոստանում։ Հոբիթներն իջան խոտածածկ զառիթափ լանջով և սուզվեցին մացառների մեջ։ Նրանք մտադրվել էին Անտառային Օթևանը թղնել ձախ կողմում, կտրել անցնել աջակողմյան բլրի լանջին փռված անտառը և դուրս գալ հարթավայր: Իսկ այնտեղից՝ ուղիղ գծով գետանցում, լավ է գոնե էնտեղ խոչնդոտներ չկան, բացի մեկ-երկու առուներից ու փշերըցանկապատներից: Ֆրոդոյի հաշվարկներով ուղիղ գծով գնալու էին մոտ տասնութ մղոն, ― եզրափակեց Փինը։ոչ ավելի:

Շոգ էր, համարյա ինչպես երեկ․ արևմուտքի ամպերը ամպրոպ էին խոստանում։ Հոբիթներն իջան խոտածածկ զառիթափ լանջով և սուզվեցին մացառների մեջ։ Մոտիկից դրանք մացառուտներն ավելի խիտ դուրս եկան, քան երևում էին հեռվից։ Ոչ մի կածան չկար, և ճանապարհորդները գնում էին շատ դանդաղ՝ իրենց հանձնած բախտի քմահաճույքին։ Գետ հասնելով նրանք տեսան Վերջապես դուրս եկան մի գետակի մոտ, կավահող զառիթափեր՝ զառիթափ ափերով՝ ծածկված փշոտ թփուտներով։ Գետը պատնեշում էր ճանապարհը՝ այն անցնելու համար հարկավոր էր ցեխոտվել, քերծվել ու թրջվել։ Բարեկամները կանգ առան՝ չիմանալով ինչ անել:

Սամը Սեմը հետ նայեց՝ թփուտի նայեց: Թփուտի արանքներից դեռ երևում էր անտառի բլրի կանաչ կատարը։ կատարը, որտեղից նրանք իջան։

― ՆայեքՏեսե՛ք, ― շշնջաց նա՝ Ֆրոդոյի ձեռքը բռնելով։ Ճամփորդները շրջվեցին ու կատարին տեսան սև ձին, իսկ կողքը՝ սև, կորացած կերպարանքը։

Դեպի հետ ճանապարհ չկար։ Ֆրոդոն առաջինը կավահողով իջավ ցածԵրեքն էլ նայեցին վերև ու բլրի կատարին տեսան սև ձին, դեպի առափնյա թփուտները։ իսկ կողքը՝ սև, կորացած կերպարանքը։

― Ահա այսպես, ― ասաց Փինին։ ― Թե՛ դու, թե՛ ես, երկուսս Եթե նույնիսկ ուզենային էլ իրավացի ենք։ Կարճ ճանապարհով գուցեև դժվար է ու շատ ժամանակ կկորցնենք, բայց ի՜նչ կլիներ, եթե ճանապարհին դանդաղեինք։ Աղվեսի ականջներ ունես, Սամդեպի հետ ճանապարհ այլևս չկար։ Ֆրոդոն առաջինը կավահողով իջավ ցած, որևէ մեկը ծածուկ չի՞ հետևում մեզ։ դեպի առափնյա թփուտները։

Նրանք քարացան ― Ահա այսպես, ― ասաց Փինին։ ― Թե՛ դու, թե՛ ես, երկուսս էլ իրավացի ենք։ Կարճ ճանապարհով գուցեև դժվար է ու շունչները պահեցին․ հետապնդման ձայն չկար։ շատ ժամանակ կկորցնենք, բայց փոխարենը հասցրեցինք թաքնվել։ Աղվեսի ականջներ ունես, Սեմ, որևէ մեկը ծածուկ չի՞ հետևում մեզ։

Ծանծաղ մասում նրանք գետն անցան ու համարյա ― Ձին այդպիսի վայրէջքը չի հաղթահարի, ― հուսադրեց Սեմը։ ― Բայց թե լրիվ տեսանելի դարձան՝ նրանց ծածկում էին միայն սեզի մացառուտներն ու հատուկենտ ծառերը։ Սակայն առջևում մթին էր տալիս խիտ անտառը։ Քամին օդ բարձրացրեց չոր տերևներն ու հանդարտվեցնա, երևում է, հասկացել է, որ մենք իջել ենք էստեղ։ Գնանք, իսկ հետո անձրև տեղաց։ Հոբիթներն անընդհատ թաքնվելով արագ-արագ հասան անտառ։ շուտ։

— Բարև ձեզ, ախր սա Ամբարի գետակն է,— ուշացած կռահեց Փինը: Եթե ուզում ենք այսօր հասնել լաստանավին, ուրեմն պետք է հենց հիմա անցնենք մյուս կողմն ու թեքվենք աջ: Ծանծաղ մասում անցան գետն ու վազքով հատեցին լայն բացատը, որտեղ նրանց ծածկում էին միայն սեզի մացառուտներն ու հատուկենտ ծառերը։ Հետո կրկին անտառ սկսվեց. մեծամասամբ կաղնիներ էին, բայց երբեմն պատահում էին նաև հացենիներ ու ծփիներ։ Ճումբերն ու խանդակները վերջացան, գնալը հեշտացավ, բայց ծառերը չափազանց խիտ էին աճած, և առջևում հնարավոր չէր ոչինչ տեսնել: Հանկարծակի սկսված քամին օդ բարձրացրեց չոր տերևները, իսկ հետո անձրև տեղաց։ Հոբիթներն արագացրին ընթացքը. սայթաքում էին թաց խոտի վրա ու շարունակ ընկնում, բայց շարունակում էին գնալ, իսկ անձրևը չէր դադարում: Գնում էին լուռ՝ անընդհատ ուշադիր շուրջը նայելով: Մոտավորապես կես ժամ հետո Փինը չդիմացավ․  ― Մենք, երևի, շատ ենք աջ վերցրել, վաղուց պետք է դաշտ դուրս եկած լինեինք։ Անտառն, ախր, նեղ է, հազիվ մի երկու մղոն լինի:

Մի կես ժամ ևս անցավ։ Ծվեն-ծվեն ամպերի տակից արևը դուրս եկավ, ու անձրևը թուլացավ։ Կեսօրն անցել էր, ու քաղցն իրեն զգալ զգացնել էր տալիս։ Նրանք տեղավորվեցին Տեղավորվեցին ճյուղածածկ ծփենու տակ, որի դեղնած տերևները դեղնել էին, բայց դեռ չէին թափվել, իսկ այնպես որ արմատների մոտ բոլորովին չոր էր։ Էլֆերը նրանց Բարեկամները հայտնաբերեցին, որ Էլֆերն իրենց տափաշշերը լցրել էին են ոսկեգույն, վճիտ և մեղրաբույր հյութով։ Շուտով նրանք ծիծաղում էին մաղող անձրևի վրա, միաժամանակ և Սև Հեծյալի վրա։ Շատ քիչ ճանապարհ էր մնում։ Ի՜նչ է մնացել որ, ևս քանի մղոն՝ ու ամեն ինչ վերջացած է:

Ֆրոդոն մեջքով ընկավ ծառի բնին ու աչքերը փակեց։ Սամն Սեմն ու Փինը, մոտը նստած, տեղավորվեցին կողքին ու կիսաձայն ձգեցին․

Այս լռությունը կցրե՛մ հիմաՀա՛, հա՛, կխմեմ իմ տափաշշիցՆախնիներիս պես կերգեմ ազա՜տՈւ կծիծաղեմ ես փորձանքի վրա, Կերգեմ, ինչպես երգում էին հնում Թող քամին ոռնա՛ լուսնյակի անձրևի վրա, Ու թող խավարի երկինքն աստղազարդ։:

Մե՛կ է, անվարան առաջ կգնամ, Իսկ ես ծառի տակ պառկած կմնամԳինի Նեկտար կխմեմ իմ տափաշշից, Որ Եվ ահ ու չարից ես հեռու մնամ։կմնամ։

― Գինի Հա՛, հա՛ կխմեմ իմ տափաշշից, ― քիչ սկսեցին նրանք ավելի բարձր երգեցին նրանք ու ու՝ հանկարծ սսկվեցին։  Ֆրոդոն ոտքի թռավ։ Քամու հետ մի երկարաձիգ ոռնոց լսվեց՝ լսվեց, սահմռկեցնող ու չարագույժ։ Այն գլորվում տարածվում էր՝ դաշտ ու ձոր լցնելով սառը, գիշատիչ կատաղությամբ և բութ գայլիկոնի պես ծակում ականջները։ Նրանք կատաղությամբ։ Երեքն էլ քարացած լսում էին։ էին՝ զգալով, թե ինչպես է արյունը սառչում երակներում։ Իսկ ոռնոցին, որը չէր հասցրել ընդհատվել, պատասխանեց հեռավոր մի կաղկանձ, նույնքան կատաղի ու զզվելի։ Ապա իջավ մեռելային լռություն։

― Ի՜նչ տարօրինակ ճիչ էր, չէ՞, ― ասաց խոսեց Փինը շինծու կայտառ, բայց բեկբեկուն ձայնով։ ― Թռչուն է, երևի, ճիշտ է, թեև մեր Հոբիթստանում նման թռչունի ձայն ես դեռ չեմ լսել։

Չքննարկեցին։ Բոլորի գլխում Սև Հեծյալներն էին, իսկ նրանց մասին ավելի լավ է լռել, նրանք արդեն դա հասկացել էին։ Գնալը վտանգավոր է, թաքնվելն՝ առավել, բայց թե ուր կորչես, եթե հարկավոր է ամեն կերպ ու հնարավորին չափ արագ հասնել լաստանավին , քանի դեռ լույս է։ Նրանք պարկերը գցեցին ուսներին ու արագ առաջ շարժվեցին։

Շուտով անտառը կտրուկ վերջացավ, հետո : Առջևում տարածվեցին մարգագետինները։ Երևում է, նրանք իսկապես շատ են էին դեպի հարավ գնացել, հարթավայրից : Մարգագետիններից այն կողմ, հեռվում, ձախից աղոտ երևում էր Բաքմորիի Թեք լեռը։ լեռը՝ ոչ թե առջևում, ինչպես պետք է լիներ, այլ՝ ձախ կողմում։ Նրանք գաղտագողի դուրս եկան ծառերի տակից ու մարգագետնով վազեցին։ սլացան, ինչքան ուժ ունեին։

Սկզբում առանց անտառի ծածկույթի սարսափելի էր։ Հեռվում էր մնացել անտառապատ բլուրը, որտեղ որտեղից նրանք նախաճաշել առավոտյան իջել էին։ Ֆրոդոն հետ նայեցգրեթե համոզված, այնտեղ չի՞ երևում արդյոք փոքրիկ որ զառիվայրի գլխին տեսնելու է Հեծյալի անշարժ սև կետը՝ Սև Հեծյալը։ կերպարանքը։ Բայց Հեծյալ չկար։ Արևը բոցավառել էր ամպերը և իջել հեռավոր բլուրների հետևը, հետևը՝ մայրամուտի վառ բռնկումներով լուսավորելով հարթավայրը։ Վախն անցել էրՔիչ-քիչ վախն անցավ, բայց տրտմաշունչ անվստահությունն աճում էր։ Սակայն թեև հոբիթները դեռ ուշքի չէին եկել։ Կամաց-կամաց տարածքը փոխվեց. այստեղ հողն արդեն վայրի չէր՝ չէր, խոտհարքներսկսվեցին, արոտավայրեր։ Ապա ձգվեցին դռնակներով ցանկապատերը, մշակված դաշտերը, ոռոգող առուները։ Ամեն ինչ ծանոթ էր, հուսալի ու խաղաղ․ խաղաղ՝ սովորական Հոբիթստան։ Ճամփորդներն ամեն քայլը գցելու հետ հանդարտվում էին։ Դե գետն էլ Գետն արդեն մոտիկ մոտ էր, իսկ և Սև Հեծյալները մնացին Հեծյալներն այժմ սարսափելի անտառային ուրվականներ էին թվում, որոնք մնացել էին ինչ-որ տեղ թիկունքում՝ որպես անտառային ուրվականներ։ թիկունքում և այլևս անկարող էին չարություն պատճառել։

Խնամքով մշակված շաղգամի դաշտի եզրով նրանք մոտեցան մի ցանկապատի։ Լայն դռնակից մի դարպասից ուղիղ ճամփա էր ձգվում, ոչ դեպի բակ: Ոչ հեռվում պուրակ էր երևում, իսկ դրանից հետո՝ կալվածքը։ Փինը կանգ առավ։

― Ես գիտեմ սա ում տունն էՃանաչում եմ էս դարպասը, ― բացականչեց նա։ ― Ախր սա Անգեղի ագարակն է․․․

― Անձրևից փախանք, ջուրն ընկանք, ― ասաց Ֆրոդոն հետ ընկնելով, ասես ճանապարհը նրան վիշապի որջն էր ընկել։ տանում։

Սամն Սեմն ու Փինը զարմացած ապշահար նրան նայեցին։

― Իսկ ծեր Անգեղը ինչո՞վ քո սրտով չէ, ― զարմացավ հարցրեց Փինը։ ― Նա բոլոր Բրենդիզայքների Բրենդիբաքերի մոտիկ բարեկամն է։ Թափաշրջիկներ Ճիշտ է, թափաշրջիկներ չի սիրում, կատաղի գամփռներ ունի՝ ունի, բայց դե տեղն էլ մի տեղ չի, համարյա սահման է, գիտես, էստեղ քնածի տեղ չի։

― Այդ բոլորը ճիշտ էԳիտեմ, ― ասաց Ֆրոդոն և շփոթված ծիծաղեց։ ― Արի Բայց արի տես, որ սարսափելի վախենում եմ Անգեղից ու շներից, նրա շներից՝ հնուց եկող հիշողությամբ եմ վախենում։ Փոքր տղա հիշողությունն է պատճառը։ Երբ փոքր էի, երբեմն ցանկապատներից թռչում էի սունկ գողանալու և ու հաճախ էլ բռնվում էի։ Իսկ վերջին անգամ նա ինձ մի լավ դնքստեց, օձիքիցս բռնեց ու տարավ շներին ցույց տվեց․ «Տեսնո՞ւմ եք, այս վնասակար արարածին, ― ասում է, ― հենց որ նորից մեզ մոտ բարեհաճի, կերեք սրան, որ հետքն էլ չմնա, թույլ եմ տալիս։ Իսկ հիմա՝ սրան մի ճամփա դրեք»։ առայժմ տարեք ճանապարհեք»։ Եվ նրանք իմ հետևից եկան մինչև լաստանավ, պատկերացնո՞ւմ եք։ Վախից սիրտս փորումս ձիավոր էր դարձել, թեպետ շները գիտեին, թե ինչ են անում՝ հետևիցս գալիս էին, գռմռում, բայց ձեռք չէին տալիս, քանի որ հրաման չկար։

Փինը ծիծաղեց։ հռհռաց։

― Այ Ուրեմն, հիմա ամեն ինչ կպարզենք, ― ասաց նա։ ― Կարծես թե Հին վախերից ազատվելու ամենահարմար ժամանակն է, մանավանդ, եթե ուզում էիր այստեղ բնակվել։ ես բնակվել էս կողմերում։ Անգեղը քո ուզած մարդն է, մենակ թե սունկ գողանալու չգնաս։ Դռնակից ուղիղ գնանք Եկեք ներս մտնենք, բայց դարպասով, ոչ թե ցանկապատի վրայով: Ուղիղ կկգնանք դեպի տուն, որ երևաչմտածի, թե մենք ինչ-որ թափառաշրջիկներ չենք։ ենք։ Իսկ որ իրեն հանդիպենք, ես կխոսեմ, դուք գործ չունեք։ Նա և Մերին լավ բարեկամներ են, դե ես էլ նրանց հետ միշտ լավ եմ եղել։

Ճամփորդներն իրար հետևից գնում էին գնացին աղուրի երկայնքով․ շուտով երկայնքով: Շուտով երևացին ագարակի և ագարակամերձ շինությունների եղեգե տանիքները։ Հիմնավոր, բարետես աղյուսե տունը շրջափակված էր կաղնեփայտե բարձր պարսպով։

Ֆրոդոն ու Սամը Սեմը քարացան, իսկ Փինը մի քանի քայլ էլ գնաց։ Դարպասը բացվեց, և երեք հսկայական գամփռ կատաղի հաչոցով նետվեցին դեպի ճամփորդները։ Փինի վրա նրանք ուշադրություն էլ չդարձրին։ Երկուսը նետվեցին Սամի Սեմի վրա, նրան սեղմեցին պարսպին ու սկսեցին հոտոտել։ Երրորդը՝ հսկայական ու տեսքից ամենակատաղին, կանգնեց Ֆրոդոյի առջև՝ հետևելով նրան ու խուլ գռմռալով։

― Վա՜հ, էս հո Փինն է՝ ուզում էի ասել, պարոն Փերեգրին Ճագարակը։ Տուկը։ ― Անգեղը քթի տակ լայն ժպտաց, ― վաղուց ձեզ չեմ տեսել։ Դե ձեր բախտը բերեց, որ մենք հին ծանոթներ ենք։ Ես էլ արդեն ուզում էի շներին բաց թողնել։ Թե չէ ով ասես թափառում է այստեղ, իսկ այսօր հատկապես։ Օ՜ֆ, ախր գետը մոտիկ է, ― ասաց նա գլուխը թափ տալով։ ― Իսկ Տեսնես դա որտեղի՞ց բարեհաճեց, ոնց որ հեքիաթի հրեշ։ Մյուս անգամ դրան ներս թողնողը չեմ։ Կմեռնեմ՝ չեմ թողնի։

― Դե նա ձեզ ընդառաջ գնաց։ Այդ ինչպե՞ս է չեք հանդիպել, ― զարմացավ Անգեղը։ ― Ասում եմ, չէ՞, իսկը հրեշ, ու հարցերն էլ հրեշային․․․ Դե մի Դեհ, տուն մտնենք, մի կարգին խոսենք։ Ես էլ հենց նոր եմ գարեջուր սարքել։

― Միստր Պարոն Ֆրոդո Պարկինսն է, ― ներկայացրեց Փինը։ ― Երևի դուք նրան չեք հիշում, բայց ժամանակին նա այստեղ ապրել է։

Բոլորը նստեցին լայն բուխարիկի առջև։ Տանտիրուհին կճուճով գարեջուր բերեց և լցրեց չորս գավաթի մեջ։ Գարեջուրն այնքան համեղ էր, որ ասելու չէ, այնպես որ Փինը նույնիսկ ամաչեց «Ոսկե թառի» մասին իր ասած խոսքերի համար։ Սամն Սեմն զգուշությամբ էր խմում․ ի՜նչ իմանաս ինչ կարող են եփել այս կողմերում։ Էլ չասած, որ իր տիրոջն էլ այստեղ նեղացրել են, ճիշտ է՝ վաղուց, բայց դա ի՞նչ նշանակություն ունի։

― Չգիտե՞ս, ուրեմն լսիր ինչ որ կասեն, ― խորհուրդ տվեց Անգեղը։ Է՜հ, պարոն Ֆրո՛դո, պարոն Ֆրո՛դո, ախր ինչ կար էդ Նորգորդում։ Էնտեղի ժողովուրդը վատն է (Սամը Սեմը աթոռի վրա շարժվեց և խիստ նայեց Անգեղին)։ Այ միշտ էլ էդպես եք եղել, չի լինի, որ սկզբից մտածեք, մի բան էլ խորհրդակցեք։ Հենց լսեցի, որ դուք հեռացել եք մոտիկ հարազատներից՝ ԲրենդիզայքներիցԲրենդիբաքերից, ու կպել պապի եղբորը, դե ասում եմ, լավ բան չսպասես։ Ծեր Բիլբոն ճաշն եփել է, իսկ պետք է ուտեք դուք։ Նա հո հարստությունը արդար քրտինքով չի՞ ձեռք գցել հեռավոր երկրներում։ Իսկ հիմա էլ մարդիկ են գտնվել, որոնց համար շատ հետաքրքիր է, թե էդ ո՞ւմ գանձերն են թաղված նրա մոտ, Նորգորդում։

Մինչև լաստանավ երկու-երեք լիգ էր մնում։ Հոբիթները թիկնոցներով պինդ փաթաթված նստել էին․ լսվում էր միայն անիվների ճռճռոցը և սմբակների կտկտոցը։ Ֆրոդոյին թվում էր, թե սայլը չի գնում, այլ հազիվ սողում է։ Փինը ննջում էր, Սամը Սեմը զգուշավոր նայում էր մառախուղի մեջ։

― Ավելի լավ է, դուք թաքնվեք, տեր իմ, ― շտապով տիրոջը խորհուրդ տվեց Սամը։ Սեմը։ ― Պառկեք սայլի հատակին և ծածկվեք ճյուղերով, իսկ մենք այդ ձիավորին մի կերպ ճանապարհ կդնենք։ ― Նա թռավ սայլից ու կանգնեց Անգեղի կողքին՝ հեծյալ է, թող հեծյալ լինի, միայն թե սկզբում թող իրեն տրորեն։

― Հապա մի կա՛նգ առ, ― հրամայեց Անգեղը։ Նա սանձափոկերը նետեց Սամին Սեմին և քայլեց առաջ։ ― Կանգնիր, որտեղ որ կանգնած ես։ Քեզ ի՞նչ է պետք, ո՞ւր ես գնում։

― Ես պարոն Պարկինսի հետևից եմ գնում։ Ձեզ այդպիսի մեկը չի՞ հանդիպել, ― խուլ հարցրեց մեկի ձայնը, շատ ծանոթ․․․ Դե, իհարկե, Մերի Բրենդիզայքն Բրենդիբաքն է։ Թիկնոցի տակից երևաց լապտերը և լուսավորեց Անգեղի զարմացած դեմքը։