― Դեռ հարցնում է․․․ ― զարմացավ Մերին։ ― Վեր կենալու ժամանակն է, չորսն անց է կես։ Դրսում անթափանց մառախուղ է։ Աչքերդ տրորիր ու վեր կաց։ Սեմն արդեն նախաճաշ է պատրաստում։ Փինը, որ Փին է, էլի ոտքի վրա է։ Ես գնացի պոնիները թամբելու։ Արթնացրու թամբալ Գիրուկին, գոնե թող ճանապարհի մեզ։
Ժամը վեցի մոտ հոբիթները պատրաստ էին ճանապարհ ընկնելու։ Գիրուկը բերանով մեկ հորանջում էր։ Նրանք անաղմուկ դուրս եկան տնից և կածանով քայլեցին Մերիի հետևից, որը սանձից բռնած տանում էր ծանր բարձված պոնին։ պոնիին։ Կածանը սուզվեց տան հետևի պուրակը, ապա սկսեց գնալ դաշտերովդուրս եկավ դաշտ: Խոնավ տերևները պսպղում էին, ճյուղերից կաթկթում էր, և սառը ցողը մոխրագույն շղարշի պես պարուրում էր խոտը։ Անդորր էր, և հեռավոր ձայները բոլորովին մոտիկ էին լսվում․ հավերը կռթկռթում էին, մեկի դուռը փակվեց, ցանկապատի մի դռնակ ճռռաց։
Պոնիները ախոռում էին, . ամրակազմ, մեկը մյուսից սիրուն, դանդաղաշարժ, բայց դիմացկուն, իսկը հոբիթների պես։ Փախստականները հարմար նստեցին, ձիերը խթանեցին և խորացան թանձր մառախուղի մեջ, որն ասես նահանջում էր նրանց առջև, իսկ հետո նորից փակվում։ Մեկ ժամ կամ մոտ մեկ ժամ գնալուց հետո վերջապես մառախուղից անսպասելիորեն դուրս լողաց արծաթե սարդոստայնով շղարշված բարձր Պատնեշը։
― Դեհ, ինչպե՞ս եք անցնելու դրա վրայից, ― հարցրեց Ֆրեդեգարը։
― Դե, վերադարձի ճանապարհը փակված է, ― ասաց Մերին։ ― Մնաս բարով, Հոբիթստան, մեր առջև Հավերժական Անտառն է։
― Իսկ նրա սրա մասին ճի՞շտ բաներ են պատմում, ― հարցրեց Փինը։
― Նայած ի՜նչ են պատմում, ― պատասխանեց Մերին։ ― Եթե դու նկատի ունես այն սարսափելի հեքիաթները, որոնցով վախեցրել են Գիրուկին մանկության տարիներին՝ անտառի ոգիների, գայլերի և ամեն տեսակ չարքերի մասին, ապա հազիվ թե։ Ես այդ հեքիաթներին չեմ հավատում։ Բայց Անտառն իսկապես սովորական չէ։ Այստեղի բնակիչները զգուշավոր են ու կարծես ավելի կենդանի լինեն, հասկանու՞մ ես: Ասես մյուսներից ավելի լավ զղգալուց զգալուց լինեն, թե ինչ է կատարվում շուրջը: Ծառերն օտարներին չեն սիրում և հետևում նրանց իրենց բոլոր․․․ երևի տերևներո՞վ, հո աչքեր չունե՞ն։ Սովորաբար, մենակ հետևում են, ուրիշ ոչինչ: Ցերեկն այնքան էլ սարսափելի չէ, թող հետևեն իրենց համար։ Ճիշտ է, երբեմն նրանցից մեկը ճյուղ է վրադ գցում, մյուսը հանկարծ արմատն է ցցում, երրորդը բաղեղով է փաթաթվում քեզ։ Դե դրանք դատարկ բաներ են, իսկ ա՜յ գիշերը, ինձ ասել են․․․ Ես ինքս էլ գիշերն այստեղ էստեղ եղել եմ մեկ կամ երկու անգամ, այն էլ բացատում։ Ինձ թվում էր, ծառերը փսփսում են, չարախոսում անհասկանալի լեզվով և ինչ-որ չար բան պայմանավորվում: Քամի չկար, բայց ճյուղերն օրորվում էին ու շրշում։ Ասում են, ծառերը կարող են տեղաշարժվել ու պատի պես շրջապատել օտարներին։ Ինչ-որ ժամանակ նրանք նույնիսկ Պատնեշին են մոտեցել․ հայտնվել են պատնեշի կողքը, սկսել են ճեղքել ու սեղմել, վերևից կախվել են պատնեշի վրա։ Այդ ժամանակ հոբիթները դուրս են եկել, կտրել հարյուրավոր ծառեր, մեծ կրակ արել և Պատնեշի երկարությամբ մի լայն շերտ վառել։ Անտառը նահանջել է, բայց վիրավորանքը չի մոռացել։ Իսկ շերտը հիմա էլ դեռ երևում է։
― Միայն ծառերն ու վե՞րջ, ― նորից հարցրեց Փինը։
― Դե չէ, իբրև թե նաև զանազան անտառային հրեշներ են բնակվում, ― պատասխանեց Մերին, ― միայն թե ոչ այստեղէստեղ, այլ Գալարի հովտում։ Ինչ-որ մեկն անընդհատ տրորում է արահետները, անտառ ես մտնում, իսկ էստեղ էնտեղ նոր արահետ է բացվել, միայն անտառի ոգին գիտի, թե ուր է տանում և ամեն անգամ՝ տարբեր տեղեր։ Էստեղ մոտերքում առաջ կար մեկը, թեպետ հիմա երևի ծածկվել է խոտով, այդ մեծ արահետը տանում էր դեպի Հրդեհի բացատը և հետո իջնում էր մոտավորապես մեզ հարկավոր կողմը՝ հյուսիս-արևելք։ Թերևս, գտնեմ։
Հետևում թողնելով դարպասը՝ հոբիթները բարձրացան հետզհետե ընդլայնվող կիրճի լանջն ի վեր, որի մյուս կողմում սկսվում էր հազիվ նկատելի արահետը. այն հասնում էր ծառերի պատին ու իսկույն էլ անհետանում։ Ծառերի տակ մտնելով ու հետ նայելով՝ հոբիթները տեսան մթին Պատնեշի աղոտ շերտը՝ ահա ուր որ է կծածկվի աչքից։ Առջևում միայն բներ էին ու բներ, ուղիղ ու խոտոր, սլացիկ ու ծուռումուռ, ողորկ ու խթոտ, ճյուղավոր ու ոստավոր, մոխրականաչ, մամռակալած ու քարաքոսապատ։
Հոբիթների տրամադրությունն ընկավ: Միայն Մերին էր, որ չէր վհատվում։
― Փնտրի՛ր, քո մեծ արահետը, ― մռայլ շտապեցրեց նրան Ֆրոդոն։ ― Մեկ Թե չէ մեկ էլ տեսար մեկս-մեկիս կորցրեցինք կամ բոլորս միասին մոլորվեցինք․․․
Պոնիները առաջ էին շարժվում ծառերի միջով՝ զգուշորեն անցնելով գալարուն, իրար հյուսված արմատների վրայով։ Բացի ծառերից, այստեղ ոչինչ չէր աճում: Զառիկող արահետը, կարծես թե, բարձրանում էր վեր, իսկ ծառերը գնալով ավելի բարձր, մութ ու խիտ էին կախվում նրանց վրա։ Խոր լռություն էր տիրում, միայն երբեմն անշարժ սաղարթի վրայով գլորվում ու ցածր էր ճլմփում ուռճացած կաթիլը։ Ճյուղերն ասես քարացել էին, ոչ մի տեղից շրշյուն անգամ չէր լսվում, բայց հոբիթներին թվում էր, թե իրենց տեսնում ու զննում են՝ սառը, կասկածով, թշնամաբար։ Եվ գնալով այդ զգացեղությունը հոբիթների մոտ ուժեղացավմեջ ուժեղանում էր. նրանք անընդհատ ջղաձգորեն շրջվում էին ու գլուխները ցնցում՝ գլուխներն այս ու այն կողմ պտտում՝ ասես անսպասելի հարձակումից զգուշանալով։
Արահետի հետք առայժմ չկար, իսկ ծառերի շարքերը գնալով խտանում էին, ասես ուզում էին ճանապարհը փակել: Փինը հանկարծ զգաց, որ այլևս չի կարող առաջ գնալ։
― Ես քո տեղը լինեի՝ չէի գոռա, ― ասաց Մերին։ ― Դրանից օգուտ չկա, միայն՝ վնաս։
Ֆրոդոն սկսեց մտածել, որ ճանապարհն էլ չեն գտնի և որ ինքն իզուր բարեկամներին բերեց այս չարագուշակ անտառը։ Մերին շփոթահար այս ու այն կողմ էր նայում. երևում է, նա արդեն վստահ չէր, որ ճիշտ է ընտրել ուղին: Փինի աչքից դա չվրիպեց:
― Ինչ էլ արագ հասցրեցիր հասցրիր մոլորվես, ― փնթփնթաց նա:
Բայց Մերին հանկարծ թեթևացած սուլեց ու մատով ցույց տվեց դեպի առաջ։
― Ա՜յ թե գործ է, հա՜, ― մտածկոտ ասաց նա։ ― Երևում է, ծառերն իրոք տեղում կանգնած չեն մնում։ Հրեն, էն է Հրդեհի Բացատը: Բայց թե արահետն ո՞ւր է կորել․․․
Առջևում ճանապարհը լուսավորվում էր. ծառերը նահանջում էին։ Հոբիթները հանկարծ դուրս սահեցին ճյուղերի արանքից ու հայտնվեցին մի ընդարձակ բացատում։ Նրանց գլխավերևում անսպասելի բացվեց կապույտ ու մաքուր երկրինքը։ Արևը չէր հասցրել շատ բարձրանալ, բայց արդեն ցած էր հղում իր բարեհամբույր շողերը։ Բացատը եզերող ծառերի սաղարթն ավելի խիտ ու ավելի կանաչ էր, ասես Հրդեհի բացատն անջրպետված լիներ անտառից կանաչ ու խիտ պատով։ Բացատում ոչ մի ծառ չկար․ կոշտ խոտ, իսկ սրանց մեջ ցցված դրանց մեջ՝ չորուկ գինազոխեր, գորշ մոլախոտ, թոռոմած մոլեխինդ ու ուղտափուշ։ Անհրապույր ու տխուր վայր էր, բայց Հավերժական Անտառի հեղձուկ ու մութ թավուտներից հետո այստեղ ուղղակի հրաշալի էր։
Հոբիթներն աշխուժացան ու հույսով նայեցին արևի ճառագայթներով ողողված երկնքին, որը պայծառ ու տաք օր էր խոստանում։ Բացատի հեռավոր ծայրին, ծառերի մեջ, բարակ արահետ էր նշագծվում։ Այն մտնում էր անտառ, բայց որոշ ժամանակ դեռ տեսանի տեսանելի էր՝ կանաչ տանիք չկար գլխին, թեև երբեմն նրա վրայով կախվում տարածվում էին խիտ ճյուղերը՝ մեկ կիպ մոտենալով, մեկ իրարից անջատվելով։ Հոբիթները գնացին սկսվող արահետով: Թեև Թեպետ թեթևակի բարձրանում էին, բայց հիմա գնում էին առաջվանից ավելի արագ: Բարեկամներն աշխուժացել էին. թվում էր, թե Անտառը անտառը բարիացել է իրենց նկատմամբ և թույլ կտա անցնել։ Սակայն ո՞ւր էր թե․․․
Շուտով գաղտնի չարակամությունը բացահայտ դարձավ։ Հեղձուկ օդը շնչել չէր լինում։ Ծառերը երկու կողմերից սեղմեցին նրանց և ճանապարհը փակեցին։ Յուրաքանչյուր քայլը դժվարությամբ էր արվում, պոնիների սմբակները խրվում էին փտած տերևների կույտերի մեջ, խփվում չերևացող արմատներին, և լռության մեջ այդ հարվածները խուլ արձագանքում էին ականջներում։ Բարեկամներին խրախուսելու համար Ֆրոդոն փորձեց երգել, թեև սակայն դա ավելի շատ խռպոտ շշնջոցի էր նման.
<poem>
Չի լինում ոչինչ անվերջ:
Շուտով անտառը կվերջանա
Ով Եվ արևը երնկնքում կերևա
Արևելք, թե արևմուտք գնաս,
Մեկ է, անտառի ծայրը դուրս կգաս:
— Չեն ուզում լսել, որ անտառը վերջ ունի,— զվարթ ձայնով ասաց Մերին: — Քո փոխարեն ես հիմա չէի երգի: Այ, որ հասնենք անտառեզր, կշրջվենք ու ցույց կտանք սրանց, թե երգչախումբն ինչ է:
Հոբիթները չպատասխանեցին: Ֆրոդոյին կրծում էր տագնապը և կեղեքում կսկիծը։ Ամեն քայլափոխի նա գնալով ավելի էր փոշմանում, որ համարձակվեց մարտահրավեր նետել այս ահեղ ծառերին: Նա ինքն իրեն մեղադրում էր թեթևամտության համար և այն է, ուզում էր մտածել հետ վերադառնալու մասին (այսինքն՝ հայտնի չէ, թե ուր), երբ հանկարծ ծանր վերելքը վերջացավ: Ծառերը բաժանվեցին և ճամփորդներին բաց թողեցին մի հարթ բացատ, իսկ արահետը վազեց ուղիղ դեպի կանաչ բլուրը, որը բարձրանում էր Անտառի վերևում՝ ոնց որ ցցված մազերի վերևից երևացող ճաղատ գագաթը։գագաթ։
Հոբիթներն արագացրին քայլերը՝ ուրախանալով, որ վերջապես կարելի է հանգիստ դիտել շուրջը։ Արահետը սկզբում իջավ ներքև, ապա սկսեց ոլորապտույտ բարձրանալ, մինչև որ հասավ բլրի ստորոտին: Այստեղ այն դուրս եկավ ծառերի շրջանակից և անհետացավ խոտերի մեջ: Ծառերը շրջապատել էին ճաղատ բլուրը բոլոր կողմերից՝ իսկ և իսկ գզգզված մազեր ճաղատ գագաթի շուրջ:
Հոբիթները շուտ չհայտնվեցին բարձունքում՝ նրանք քշում էին պոնիներին ոլոր-մոլոր՝ հարթ լայն շրջաններ գծելով բլրի շուրջը: Հասնելով գագաթին՝ նրան շուրջը նայեցին: Օդը հագեցած էր արևի շողերով, բայց հեռուն թաքնված էր կապտավուն մեգի մեջ, որը փակում էր տեսադաշտը։ Առավոտյան մշուշը գրեթե չքացել էր, միայն հարավում՝ ցածրավայրում, մի փոքրիկ սպիտակ շերտ էր մնացել:
― Ա՜յ այնտեղ, ― ասաց Մերին, ― Դամբանաբլուրներից Գալար գետը հոսում է դեպի հարավ-արևմուտք՝ անտառի խորքը, կտրում-անցնում է ողջ թավուտը ու թափվում է Բրենդիդուիմ։ Ահա թե որ կողմից ավելի շատ պետք է խուսափենք։ Ասում են, հենց գետից է գալիս անտառի գլխավոր կախարդանքը։
Հոբիթները նայեցին Մերիի ցույց տված ուղղությամբ, բայց ոչինչ չտեսան, բացի հովիտը պատած կապտավուն մեգից: Արդեն տասնմեկին մոտ էր, արևը վառում էր, և բայց աշնանային շղարշը ավելի ու ավելի թանձր մեգի շղարշն առաջվա պես թանձրանում էր փռվում։ Արևմուտքը չէր հեռուներում։ Արևմուտքում չէին երևում, ոչ ո՛չ Պատնեշը, ոչ էլ նրա հետևում ընկած թաքնված Բրենդիդուիմի գետահովիտը։ Եվ որքան նրանք նայում էին հյուսիսՀյուսիսում նույնպես ոչինչ չկար, հայացքով չէին կարողանում ու թեև Հոբիթները երկար և ուշադիր զննեցին, բայց չկարողացան գտնել ո՛չ Արևմտյան Մեծ Ուղին։ Ուղին, ո՛չ էլ դրան հիշեղնող ինչ-որ բան։ Չորս կողմից անշարժ ալիքներով նրանց շրջապատում էր Անտառը։ Ամենախելոք բանն էր՝ նստել ու կեսօրյա հացն ուտել։ Այդպես էլ արեցին։
Ուժերը թարմացնելով ու սրտապնդված նրանք իջան ներքև։ ԱրահետըԵրբ արևը հատեց կեսօրը, որով բարձրացել էին բլուրը, ստորոտից ձգվում արևելքում անտառից առանձնացան դամբանաբլուրների մոխրականաչ ալիքները: Դա շատ ուրախացրեց հոբիթներին՝ հաճելի էր դեպի հյուսիս։ Սակայն չհասցրին ուրախանալտեսնել, երբ զգացին՝ ինչ-որ բան իրենց դանդաղ, բայց հաստատապես տանում է աջ, հարավ-արևելք։ Շուտով արահետը թեքվեց, երևի դեպի Գալարի հովիտը, այսինքն՝ բոլորին ոչ հարկավոր ուղղությամբ։ Խորհրդակցելով, Հավերժական Անտառն այնուամենայնիվ վերջ ունի: Սակայն գնալ այդ ուղղությամբ նրանք որոշեցին շրջվել-մտնել անտառի խորքը ու գնալ դեպի հյուսիս, դեպի անտեսանելի Ուղին․ այնտեղ հողն ավելի չոր է, ծառերը նոսր են, սովորական եղևնիներ ու սոճիներ, ոչ թե այստեղի նման՝ կաղնի, հաճարի, բոխի ու էլի ինչ-որ հանելուկային, հինավուրց տեսակներ։ չէին պատրաստվում. հոբիթական հեքիաթներում այդ գերեզմանոցը շատ վատ համբավ ուներ:
Սկզբում թվում Վերջապես բարեկամները որոշեցին շարունակել ճանապարհը: Արահետը, որով բարձրացել էին բլուրը, իջնում էրմյուս կողմից ու ստորոտից ձգվում դեպի հյուսիս։ Սակայն շուտով հոբիթներն զգացին, որ ճիշտ դանդաղ, բայց հաստատապես թեքվում են վճռելաջ՝ հարավ-արևելք, նույնիսկ սկսեցին ավելի արագ դեպի Գալարի հովիտը, այսինքն՝ բոլորովին ոչ հարկավոր ուղղությամբ։ Խորհրդակցելով՝ նրանք որոշեցին դուրս գալ արահետից և գնալ, թեպետ երբ արևը թափանցում դեպի հյուսիս. ի վերջո այնտեղ էր սաղարթից, շատ թույլ էր լուսավորում։ Նորից իրար սկսեցին միանալ ծառերը, որոնք հեռվից թվում էին իրարից շատ հեռու։ Խոր խանդակները գտնվում անտեսանելի Ուղին և կոծոծապատ փոսերը փակում էին ճանապարհը։ Եվ բոլորըայնքան էլ հեռու չէր, չգիտես ինչութեև բլրի գլխից նրանք այն չկարողացան տեսնել: Բացի այդ, աջ կողմից, շրջանցելու հնարավորություն չկար, հարկավոր այնտեղ հողն ավելի չոր էր անցնել դրանց միջով, իսկ ներքևում թավ խոտ էր և խիտ փշաթփեր։ Դեպի աջ շարժվել հնարավոր չէրծառերը՝ նոսր. սովորական եղևնիներ ու սոճիներ, իսկ ձախ՝ փշերը նահանջում էին։ Հազիվհազ հասան վերևոչ թե այստեղի նման՝ կաղնի, իսկ այստեղ ծառերը խտացան որպես մի մութ պատ։ Դեպի ձախ և սարն ի վեր թույլ չէին տալիսհաճարի, այնպես բոխի ու էլի ինչ-որ հոբիթներն ակամա գնում էին դեպի աջ և սարն ի վար։ հանելուկային, հինավուրց տեսակներ։
Մեկ-երկու ժամ հետո նրանք ուղղությունը կորցրին՝ միայն գիտեինՍկզբում թվում էր, որ դեպի հյուսիս չեն գնում։ Ինչ-ճիշտ են վճռել, նույնիսկ սկսեցին ավելի արագ գնալ, թեպետ երբ արևը թափանցում էր սաղարթից, պարզ էր դառնում, որ մեկը այնուամենայնիվ չափից շատ են թեքվում դեպի արևելք։ Նորից իրար սկսեցին միանալ ծառերը, որոնք հեռվից թվում էին իրարից շատ հեռու։ Գետինը դարձավ ալիքավոր, ասես հին ժամանակներում այդտեղով անցել էին հսկաների սայլերը և խոր հետքեր թողել: Այդ խոր խանդակները և փոսերը, ասես դիտմամբ, փակում էին նրանց տանում ճանապարհը։ Շջանցելու հնարավորություն չկար, հարկավոր էրանցնել դրանց միջով, իսկ ներքևում թավ խոտ էր և խիտ փշաթփեր, որոնց շրջանցել հնարավոր էր միայն դեպի աջ շարժվելով: Ամեն անգամ նոր այդպիսի փոսից դուրս գալով՝ նրանք հնազանդորեն հայտնաբերում էին, որ ծառերի պատն ավելի է խտացել։ Դեպի ձախ և սարն ի վեր հնարավոր չէր գնալ, այնպես որ հոբիթներն ակամա գնում էին Անտառի խորքը՝ ամենախորքը։ դեպի աջ և սարն ի վար։
Արևը թեքվում էր դեպի արևմուտք, երբ Մեկ-երկու ժամ հետո նրանք մտան իրեն բոլոր տեսածներից շատ ավելի լայն ու խոր մի խանդակ։ Դեպի ձախ և վեր ճանապարհ չկարուղղությունը կորցրին՝ միայն գիտեին, հո չէի՞ն թողնելու պոնիներն ու բեռները․․․ Ձիերից իջնելով, նրանք գնացին աջ ու ցած, հողը մի տեսակ փափկեց, երբեմն նույնիսկ ճլմփում որ դեպի հյուսիս չեն գնում։ Ասես ինչ-որ մեկի կամքն էր, այսուայնտեղ առվակներ էին հոսումնրանց ուղղորդում, և շուտով ճամփորդները հայտնաբերեցին, որ նրանք անտառից դուրս գալու փոխարեն հնազանդորեն գնում են լայն առվի երկայնքով, ոտքի տակ զսպանակի պես ելնող-իջնող ճահիճ արահետով։ Խիստ ճյուղերի վերևում երկինքն անհետացավ։ էին Անտառի ամենախորքը։
Հանկարծ առջևում նորից փայլեց արևի լույսըԱրևը թեքվում էր դեպի արևմուտք, երբ նրանք շտապեցին դուրս գալ տոթ մեգից և հասան գետին․ եղեգ, սեզմտան իրենց բոլոր տեսածներից շատ ավելի լայն ու խոր մի խանդակ։ Դեպի ձախ ու վեր ճանապարհ չկար, ջրի մուգ շիթեր, իսկ հետո մյուս ափն է՝ զառիվեր հո չէի՞ն թողնելու պոնիներն ու սայթաքուն։ Արևը լուսավորում բեռները․․․ Մնում էրմիայն գնալ աջ ու ներքև: Ոտքերի տակ խոնավացավ, հովտում տաքանում էր աշնանային քնաբեր կեսօրը։ Եղեգը խշշում հողը մի տեսակ փափկեց, երբեմն նույնիսկ ճլմփում էր: Այս ու այնտեղ լանջը ծակեցին աղբյուրները, սեզը շրշումև շուտով ներքևում սկսեց խոխոջալ առուն: ճամփորդներն այժմ գնում էին լայն առվի երկայնքով, ուռենու ճյուղերը փսփսում էին։ ոտքի տակ զսպանակի պես ելնող-իջնող ճահիճ արահետով։ Խիտ ճյուղերի վերևում երկինքն անհետացավ։
― Դեհ, հիմա հասկանալի է, թե մեզ ուր են քշել, ― ասաց Մերին։ ― Բոլորովին ո՛չ մեր ուզած կողմը։ Սա Գալարն է։ Մի գնամ հետախուզեմ։ Նա վազեց արևավառ բացատով Կիսախավարում որոշ ժամանակ սայթաքելով՝ հոբիթները հանկարծ նորից լույս աշխարհ դուրս եկան: Լույսն ասես ընկնում էր առջևում գտնվող բաց դարպասից: Պոնիներին ճյուղե կամարի տակով տանելով՝ նրանք դուրս եկան տոթ կիսախավարից և հայտնվեցին գետի ափին: Ջրի երկայնքով ձգվում էր եղեգների ու կորավ բարձր խոտի մեջ։ Հետո վերադարձավ, ասես գետնի տակից ծլեցմի լայն շերտ, իսկ մյուս ափը զառիվայր էր ու հայտարարեցսայթաքուն։ Հետկեսօրյա ոսկեգույն արևի լույսը պարուրում էր հովիտը քնաբեր ջերմությամբ։ Մեջտեղով ծուլորեն հոսում էր ուռիներով շրջապատված գորշ առուն, որ զառիթափի տակընկած կոճղերը արգելափակում էին հոսանքի ճանապարհը, ափին շատ մոտիկև հազարավոր պոկված տերևներ էին կուտակվում առվախորշերում: Օդը նույնպես լի էր այդ նեղ դեղին տերևներով: Մեղմ քամի էր փչում, բոլորովին էլ խրուտ չէ ու հրաշալի արահետ կա։ եղեգը խշշում էր, սեզը շրշում, ուռենու ճյուղերը փսփսում էին։
― Դրանով գնանք ձախԴեհ, մեկ էլ տեսարհիմա հասկանալի է, դուրս եկանք արևելյան բացատըթե մեզ ուր են քշել, ― ասաց նա։ Մերին։ ― Բոլորովին ո՛չ մեր ուզած կողմը։ Սա Գալարն է։ Սպասեք՝ գնամ հետախուզեմ։
Հոբիթներն իջան գետը ու գնացին կածանովՆա վազեց դեպի լույսը և կորավ բարձր խոտի մեջ։ Հետո վերադարձավ, որը զիգզագներ էր անումասես գետնի տակից ծլեց, պտույտներ գործումու հայտարարեց, մեկ աջ էր գնում, մեկ ձախ, մշտապես վերադառնում էր Գալարի մոտ և բացահայտորեն մտադրվել էր ճամփորդներին ինչ-որ տեղ դուրս բերել։ Արևն այրում էր նրանց մեջքերը։ Ինչ-որ բարալիկզառիթափի տակ, ցանցառ տերևներով ճյուղերի մոխրագույնափին շատ մոտիկ, սորուն ստվերը վերջապես փակեց կածանը։ Հետզհետե տոթն ուժգնանում էր բոլորովին էլ խրուտ չէ ու քայլելն ավելի էր դժվարանում։ Հողն ասես քնկոտություն էր արձակում։ հրաշալի արահետ կա։
― Դրանով կգնանք ձախ, մեկ էլ տեսար, դուրս եկանք անտառից, ― ասաց նա։ — Հնարավոր է,— ասաց Փինը: — Եթե միայն այն չվերջանա ինչ-որ ճահճուտում ու մեզ թողնի մինչև կոկորդներս ցեխի մեջ խրված: Ո՞վ է, քո կարծիքով, այդ կածանը տրորել և ինչի՞ համար: Համոզված եմ՝ ոչ մեր օգտի համար: Ես առհասարակ չեմ վստահում էս անտառին ու նրանց, ովքեր էստեղ թափառում են: Սկսում եմ մտածել, որ նրա մասին բոլոր պատմությունները ճշմարտություն են: Դու գոնե մոտավորապես գիտե՞ս, թե ինչքան ենք գնալու: — Չէ-է,— պատասխանեց Մերին,— անգամ չեմ պատկերացնում: Չեմ պատկերացնում նաև, թե ով կարող է էս արահետը գցած լինել: Բայց ուրիշ ոչինչ չեմ կարող առաջարկել: Հոբիթներն իջան գետի ափը ու գնացին կածանով: Տեղ տեղ եղեգներն ու սեզն այնքան առատ էին աճել, որ գլխովին ծածկում էին նրանց: Արահետը գալարվում էր, պտույտներ գործում, մեկ աջ էր գնում, մեկ՝ ձախ: Ժամանակ առ ժամանակ առուներ էին հանդիպում, որոնց վրայով հոգատարորեն գերաններ էին գցված։ Շոգն սկսեց նեղել հոբիթներին: Արևն այրում էր նրանց մեջքերը, իսկ ականջներում անընդհատ հնչում էր մոծակների տզզոցը:։ Ինչ-որ բարալիկ, ցանցառ տերևներով ճյուղերի մոխրագույն, տեղ-տեղ ճառագայթներով ծակծկված ստվերը վերջապես փակեց կածանը։ Հետզհետե տոթն ուժգնանում էր ու քայլելն ավելի էր դժվարանում։ Հողն ասես քնկոտություն էր արձակում ու նինջով պարուրում հոբիթներին։ Ֆրոդոյի գլուխը կախվեց կրծքին: Նրա առջևից գնացող Փինն ընկավ ծնկների վրա: Ֆրոդոն կանգ առավ: Նրա ականջին հասավ Մերիի ձայնը. — Էլ չեմ կարող, եթե ես մի փոքր չհանգստանամ, բայց նա իսկույն ապա ինձանից օգուտ չի լինի: Գնամ ուռենիների տակ. էնտեղ զով է: Եվ մոծակներն էլ վեր թռավ։ քիչ են: Ֆրոդոյին դա դուր չեկավ:
― Սթափվե՛ք, ― գոռաց նա։ ― Քնելու ժամանակը չէ․․․ Հարկավոր է մի կերպ դուրս գալ անտառից։
Սակայն նրա ուղեկիցներին ընդարմացնում էր ծանր նինջը։ Սամը նինջը և նրանք ոչինչ չէին լսում կամ չէին ուզում լսել։ Սեմը հորանջում էր ու քնկոտ աչքերը թարթում։ Ֆրոդոն հանկարծ զգաց, որ քնում է՝ նրա նինջն իրեն էլ է հաղթում, և պայքարելու ուժ չկա: Նրա աչքին ամեն ինչ շաղվեց, և զզվելի ճանճերի անդադար դզզոցը հանկարծ լռեց։ Միայն թեթև շշունջ էր, մեղմ քչքչոց, հեռավոր շրշյուն՝ տերևնե՞րն են, ինչ է։ Իհարկե, տերևներն են։ Նա բարձրացրեց հոգնած աչքերն ու գլխավերևում տեսավ մի հսկայական ծփի՝ դարավոր ու մամռակալած։ Ծփին նրանց արահետի վրա այնպես էր տարածել իր ճյուղերը, որոնք ասես անհամար ձեռքերն էր բաց արել՝ երկար, գորշ։ մատներով ձեռքեր լինեին։ Նրա անընդգրկելի, ծուռումուռ բունը հատված էր սև ճեղքերով, որոնք կամաց ճռռում էին թորշոմած սաղարթի շշնջոցի տակ։ Ֆրոդոն երկար Թրթռացող տերևներն ու պայծառ երկինքը կուրացրեցին Ֆրոդոյին: Նա հորանջեց ու ընկավ խոտին։ տապալվեց գետնին։ Մերին ու Փինը հազիվհազ հասան ծառին, նստեցին ու մեջքով հենվեցին բնին: Ճեղք-փչակներն ավելի լայնացան՝ ուրախությամբ ընդունելով հոբիթներին, իսկ ծառը ցնցվեց ու ճռռաց։ Վերևում սահուն օրորվում էր դեղնա-մոխրագույն սաղարթի հոծ ծածկույթը։ Թվում էր, թե տերևներն օրորոցային են երգում: Ճամփորդները հոգնած փակեցին աչքերը և ասես քնի միջից լսեցին․ ջուրը ծփու մոտ է, ջուրը կկապի, ջուրը կքաշի և քունը կտանի․․․ Նրանք տրվեցին հմայքին և գետի քչքչոցի օրորի տակ, գորշ ծփու բնին կպած քնեցին։ Ֆրոդոն պառկած պայքարում էր՝ փորձելով ամեն կերպ քունը փախցնել: Վերջապես նրան նույնիսկ հաջողվեց ոտքի կանգնել։ Սառը ջուրը անհաղթահարելիորեն ձգում էր նրան։
Մերին ու Փինը հազիվհազ հասան մինչև հզոր բունը― Հապա սպասի՛ր, նստեցին ու սևին տվող ճեղքերի մոտ հենվեցին իրար։ Սամը բոլորից հետո էր գալիս։ Վերևում սահուն օրորվում էր դեղնա-մոխրագույն սաղարթի հոծ ծածկույթը։ Ճամփորդները հոգնած փակեցին աչքերը և ասես քնի միջից լսեցին․ ջուրը ծփու մոտ էՍեմ, ջուրը կկապի, ջուրը կքաշի և քունը կտանի․․․ Նրանք գետի քչքչոցի օրորի տակ, գորշ ծփու բնին կպած քնեցին։ Ֆրոդոն ամեն կերպ ճգնում էր քունը փախցնել, նրան նույնիսկ հաջողվեց ոտքի կանգնել։ Ջուրը անհաղթահարելիորեն ձգում էր նրան։ ― քրթմնջաց նա։ ― Լավ կլիներ ոտքերս թրջեի․․․
― Հապա սպասի՛րՔայլելու ժամանակ ննջելով՝ նա մի կերպ հասավ ափ, Սամայնտեղ, ― քրթմնջաց նա։ ― Լավ կլիներ ոտքերս թրջեի․․․ որտեղ ծփու հզոր արմատները կախվում էին ջրի վրա: Հոբիթը նստեց դրանցից մեկի վրա, ոտքերը կախեց ջրի մեջ՝ և հանկարծ քնեց մեջքը հենելով բնին:
Սամը Սեմը նստել ու ննջում էր, երբեմն-երբեմն ծոծրակը քորելով․․․ սա Սա ինչ-որ անհասկանալի բան է։ Տարօրինակ է ինչ-որ։ Արևը դեռ մայր չի մտել, իսկ իրենք քնում են, հա քնում։ Ինչի՞ց կլինի դա։
― Պա՜հ, ի՜նչ անենք, ուժասպառ ենք եղել, դատարկ բան է, ― մտածեց նա։ ― Իսկ այ էս ծառն ինձ դուր չի գալիս. չափազանց մեծ է ու, դրա՜ն մի տեսեք, խշխշում է։ Ջուրը, իբր թե, կձգի, կտանի, կքնացնի ու քունդ կառնես․․․
― Պա՜հՆա թափ տվեց իրեն, ի՜նչ անենքվեր կացավ ու օրորվելով գնաց տեսնելու, ուժասպառ ենք եղելթե ինչ են անում պոնիները: Պարզվեց, դատարկ որ դրանցից երկուսը բավական հեռացել են: Սեմը հետ բերեց պոնիներին՝ և հանկարծ երկու տարօրինակ ձայն լսեց. մեկը՝ ասես ջրի մեջ ինչ-որ ծանր բան է, ― մտածեց նա։ ― Իսկ այս ծառը չափազանց մեծ է, դրա՜ն մի տեսեք, խշխշում է։ Ջուրը, իբր թե, կձգի, կտանի, կքնացնի ու քունդ կառնես․․․չրմփաց. իսկ մյուսը նման էր փականի չրխկոցի:
Նա թափ տվեց իրեն, վեր կացավ ու Սեմը նետվեց դեպի գետը և տեսավ, որ Ֆրոդոն խոնարհվել է ջրի վրա, իսկ երկար կառչուն արմատը կամացուկ կռացնում է նրան, . Ֆրոդոն , չգիտես ինչու, նույնիսկ չի էլ դիմադրում։
Սամը Սեմն արագ բռնեց տիրոջ բաճկոնից ու դուրս քաշեց արմատի տակից, իսկ հետո էլ մի կերպ չոր տեղ հանեց։ Ֆրոդոն սթափվեց ու խեղդվելով հազաց՝ քթից ջուր հորդեց։
― Պատկերացնո՞ւմ ես, Սեմ, ― վերջապես ասաց նա, ― այս անամոթ ծառն ինձ ջուրը մտցրեց․․․ Արմատներով բռնեց ու սուզեց․․․
― Պատկերացնո՞ւմ եսԴե ինչ ասեմ, Սամքնով եք ընկել, տեր իմ, ― վերջապես ասաց նա, Սեմը: ― էդ ծառը հո ինձ ջուրը մտցրեց․․․ Արմատներով բռնեց ու սուզեց․․․Գոնե ջրից հեռու գնայիք, եթե էդքան ուժեղ ձեր քունը տանում էր։
― Էլ ինչ ասեմ, քնով եք ընկել, տեր իմԻսկ մյուսներն ո՞ւր են, ― ասաց Սամը, հարցրեց Ֆրոդոն։ ― գոնե ջրից հեռու գնայիք, եթե այդքան արդեն ձեր քունը տանում էր։ Հանկարծ նրանք էլ չքնե՞ն․․․
― Իսկ մերոնք ո՞ւր են, ― հարցրեց Ֆրոդոն։ ― Սեմն ու Ֆրոդոն պտտվեցին ծառի շուրջը։ Հանկարծ նրանք Սեմը հասկացավ թե ինչ չրխկոց էր լսել: Փինն անհետացել էր։ Ճեղքը, որի մոտ նա թիկնել էր, փակվել էր, կարծես չէր էլ չքնե՞ն․․․եղել։ Իսկ Մերիի ոտքերը ցցված էին մեկ ուրիշ ճեղքից։
Սամն ու Սկզբում Ֆրոդոն պտտվեցին ու Սեմը բռունցքներով խփեցին ծառի շուրջը։ Փինն անհետացել էր։ Ճեղքըբնի այն մասին, որի մոտ նա թիկնել որտեղ առաջ պառկած էրՓինը։ Տեսնելով, փակվել էրոր չի օգնում, նրանք հուսահատ ճիգերով փորձեցին ճեղքը մեծացնել ու Մերիին հանել, կարծես չէր էլ եղել։ Իսկ Մերիի ոտքերը ցցված էին մեկ ուրիշ ճեղքից։ բայց՝ անօգուտ։
Սկզբում Ֆրոդոն ու Սամը բռունցքներով խփում էին ծառի բնին այն տեղում― Սա պարզապես սարսափելի է, որտեղ թիկնել ― իրեն կորցրած բղավեց Ֆրոդոն։ ― Ախր ինչը մեզ բերեց այս երիցս անիծյալ Անտառը։ Ավելի լավ էր Փինը։ Հետո փորձեցին ճեղքը մեծացնել ու Մերիին հանելմնայինք այնտեղ, բայց՝ անօգուտ։ Գերանում․․․
― Ես այդպես էլ գիտեի, ― բացականչեց Ֆրոդոն։ ― Ախր ինչը մեզ բերեց այս երիցս անիծյալ Անտառը։ Ավելի լավ էր մնայինք այնտեղ, Գերանում․․․ ― Նա մոբղջ ամոբղջ ուժով աքացի տվեց ծառին։ Հազիվ նկատելի դող անցավ տերևներով ու ճյուղերով․ տերևները շրշացին ու շշնջացին, ասես քմծիծաղում էին։
― Դուք, տեր իմ, կացին չե՞ք վերցրել, ― հարցրեց Սամը։ Սեմը։
― Կարծե՛ս թե մի փոքրիկ կացին ունենք խարույկի համար ճյուղեր կտրելու համար, ― հիշեց Ֆրոդոն։ ― Բայց աստեղ դա՞ է պետք որ։ դա այստեղ չի օգնի...
― ՍպասեքՍպասե՜ք, մի սպասե՜ք, ― ճչաց Սամը, կարծես Սեմը: Նրա գլխում մի նոր միտք փայլատակեց, : ― իսկ եթե կրակ վառե՞նք։ Հանկարծ ու օգնի։
― Կօգնի, բա ի՞նչ կանի, ― վարանելով արձագանքեց Ֆրոդոն։ ― Փինին կխորովենք և ուրիշ ոչինչ։
― Եկեք այնուամենայնիվ վառենք դրա կաշին, երևի թող վախենա, ― Սամն Սեմն ատելությամբ նայեց լայնատարած Ծփուն։ ― Եթե սա նրանց բաց չթողնի, ես միևնույնն է՝ կտապալեմ դրաննրան, ինչքան էլ որ դժվար լինի: Պետք լինի՝ ատամներով կկրծոտեմ։ ― Նա նետվեց ձիերի մոտ ու արագ-արագ փնտրեց կացինը, աբեթամանն ու կրակվառիչը։
Նա նետվեց ձիերի մոտ ու արագ-արագ փնտրեց կացինը, աբեթամանն ու կրակվառիչը։
Նրանք ծփու մոտ քարշ տվին մի կույտ ցախ, չոր տերևներ ու տաշեղ, իհարկե, ոչ այն կողմը, որտեղ Փինն ու Մերին էին։ Հենց առաջին կայծից կրակը բռնկվեց, ջախը ճտճտաց, ու բոցի մանրիկ լեզուները մխրճվեցին մամռոտ կեղևի մեջ։ Հինավուրց հսկան ցնցվեց, ցավի : Ցավի ու չարության խշշոցով պատասխանեց սաղարթը։ Բարձր ճչաց Մերին, ներսից լսվեց Փինի խեղդված աղաղակը։
― Հանգցրե՛ք, հանգցրե՛ք, ― ոչ իր ձայնով գոռաց ՓինըՄերին, ― թե չէ նա սպառնում է ինձ երկու պատառ անել և կանի․․․
― Ո՞վ է սպառնում․․․ Ի՞նչ է եղել, ― Ֆրոդոն նետվեց դեպի ճեղքը։
― Հանգցրե՛ք․․․ Շուտ հանգցրե՛ք, ― աղաչում էր Մերին։
Ծփու ճյուղերը կատաղորեն երերացին։ Կարծես փոթորիկը հուզեց շրջապատի բոլոր ծառերը, ասես քարը վրդովեց քնած գետը։ Կատաղի չարությունից տակնուվրա եղավ Անտառը։ Սամը Սեմը արագորեն հանգցրեց փոքրիկ խարույկը և տրորեց կայծերը։ Իսկ Ֆրոդոն գլուխը կորցրած վազեց արահետով, չիմանալով, թե ուր՝ աղեկտուր ճչալով․ «Օգնեցե՜ք․․․ օգնեցե՜ք․․․ Օգ֊նե֊ցե֊ե՜ք»․․․ Նրա ձայնը ճչալուց խզվում էր, բայց ինքն իրեն համարյա չէր լսում։ Ծփու բարձրացրած փոթորիկն ընդհատում էր ձայները, տերևների կատաղի աղմուկը խցանում էր այն։ Բայց Ֆրոդոն շարունակում էր հուսահատ գոռալ՝ սարսափից ու ինչ անել չիմանալուց։
Իսկ հետո միանգամից լռեց՝ նրա ճիչերին պատասխանեցին։ Թե՞ նրան թվաց։ Ո՛չ, պատասխանեցին հեռվից, անտառի խորքից։ Նա շուռ եկավ, ականջ դրեց՝ այո, ինչ-որ մեկը զիլ ձայնով երգում էր անհոգ ու ուրախ, բայց երգում էր սատանան գիտե, թե ինչ․
</poem>
Օգնություն հուսալով և նոր վտանգից վախենալով, Ֆրոդոն ու Սամը Սեմը քար կտրեցին։ Հանկարծ ձայնն ավելի մոտեցավ ու հստակ հնչեց։
<poem>
Նրանք կանգնել էին հմայվածի պես։ Փոթորիկն ասես շնչասպառ եղավ։ Տերևները կախ ընկան հնազանդ ճյուղերից։ Նորից լսվեց նույն երգը, եղեգներից դուրս սողաց մի ճմռթված լայնեզր գլխարկ, որի ժապավենի տակ խրված էր մի երկար կապույտ փետուր։ Գլխարկի հետ միասին հայտնվեց նաև մարդը, իսկ գուցե ոչ մարդ՝ թեպետ բոյը Հսկաներից ցածր էր, բայց դեղին ոտնամաններով նրա հաստ ոտքերը եզան կճղակների պես փոցխում էին տերևները։ Նա կապույտ կապա էր հագած և երկար, խիտ ու գանգուր մորուքը ծածկում էր կապայի կուրծքը։ Դեմքը՝ կարմիր, ասես հյութեղ խնձոր, ակոսված ծիծաղի կնճիռներով։ Ձեռքին մեծ տերև-սկուտեղ էր, իսկ դրա մեջ լողում էին նունուֆարներ։
― Օգնեցե՜ք․․․― նրան ընդառաջ նետվեցին Ֆրոդոն ու Սամը։ Սեմը։
― Դե, դե, մի քիչ կամաց էդտեղ․․․ Էլ գոռալ, ճվալն ի՜նչ է, ― խոսեց անծանոթը, ձեռքն առաջ մեկնելով, և նրանք կանգ առան, ասես տեղում մեխվեցին։ ― Էդ ո՞ւր եք վազում․․․ Վայրկենապես պատասխանեք․․․ Ես Թոմ Բոմբադիլն եմ, այս տեղերի տերն ու տիրակալը։ Ո՞վ է համարձակվել նեղացնել ձեզ, անմեղ մժեղներին․․․
― Իմ ընկերներին բռնել է Ծփին․․․ ― շունչը կտրվելով, հազիվհազ խոսեց Ֆրոդոն։
― Հասկանո՞ւմ եք, տեր իմ, նրանց քնած տեղը ճանկել են, Ծփին նրանց բռնել է ու չի թողնում, ― բացատրեց Սամը։ Սեմը։
― Անկարգություններ է անում Ծփին․․․ Միայն այդքա՞նը, ― գոռաց Թոմ Բոմբադիլը ուրախ ցատկոտելով։ ― Ես հիմա կերգեմ նրա համար՝ քնակապ կանեմ։ Երգելով տերևաթափ կանեմ, որ իմանա ավազակը։ Ձմեռվա ցրտի երգ կերգեմ, արմատները կսառցակալեմ․․․