Դեսպանը հաղորդեց իր բերած լուրը, ու այլևս տարակույս չէր մնում։ Ադամը կգա մեզ մոտ, և ժամկետն արդեն նշանակված է 787 թվականին կամ հաջորդ տարի։ Մունետիկներն այս մասին ազդարարեցին ժողովրդին, և ամբողջ քաղաքը աղմկալից ցնծում էր։ Հայրս հրամայեց սկսել նախապատրաստությունները այդքան նշանակալից իրադարձությունն ըստ պատշաճի տոնելու համար։ Իսկ այժմ կսկսվեն խաղերն ու այլ զվարճությունները՝ ի պատիվ դեսպանի, և հայրս հայտարարեց, որ երկու ամսով, քանի դեռ կշարունակվեն այդ տոնակատարությունները, ամեն մի աշխատանք դադարեցվում է։
==Մի հատված 916 թվականի հունվարին «Ռադիկալում» տպագրված հոդվածից==
«․․․ Երբ բնակչության թիվը հասավ հինգ միլիարդի, երկրի համար արդեն հեշտ չէր մարդկանց կերակրելը։ Ճիշտ է, պատերազմները, համաճարակները և սովի տարիները ժամանակ առ ժամանակ թեթևություն էին բերում և նվազեցնում իրադրության հրեշավոր լարվածությունը։ Հիրավի, բարերար եղավ հիշարժան 508 թվականը, այն տարին, երբ սովը, ժանտախտի հետ միասին, ինն ամսվա ընթացքում հնձեց հարյուր վաթսուն միլիոն մարդ․ շատ չէ, իհարկե, բայց, այնուամենայնիվ, ավելի լավ է, քան եթե ոչինչ չլիներ։ Նույնը կարելի է ասել նաև հետագա այդպիսի տարիների մասին։ Սակայն դարեդար բնակչության թվի առաջացրած բեռը գնալով ավելի ու ավելի էր ծանրանում, դառնում ավելի ու ավելի ահեղ, և, դրան համապատասխան, անդիմադրելիորեն աճում էր դրության լրջությունը։
Մանկական հասակն անցկացրած մարդիկ համարյա չէին մահանում։ Կյանքի միջին տևողությունը հավասար էր վեց հարյուր տարվա։ Օրորոցներն անդադար ու անժամկետ շարունակ լցվում, լցվում ու լցվում էին, գերեզմանատները գործնականորեն թափուր էին,գերեզմանափորներն անգործության էին մատնված և հազիվ էին կարողանում կերակրել իրենց ընտանիքներին։ Մահացությունը մեկ միլիոնի հաշվով կազմում էր 2250 մարդ։ Խելամիտ մարդկանց դա վախեցնում էր, թեթևամիտները դրանով ուրախանում էին։ Նրանք միշտ բնակչության թիվը ընթացիկ տասնամյակում համեմատում էին նախորդ տասնամյակում եղած նրա թվի հետ և ուրախանում վիթխարի աճով, ասես թե դա տեղի էր ունենում հօգուտ մարդկության, որն առանց այդ էլ հազիվհազ էր կարողանում հողից բավականաչափ սնունդ կորզել։
Բայց վատթարը դեռ առջևում էր։ Բնականաբար, մենք հույս էինք դնում ոչ թե պատահական համաճարակների ու սովի տարիների բարերար ազդեցության վրա, քանի որ դա միայն կարճատև էր լինում, այլ պատերազմների ու բժիշկների փրկարար օգնության վրա, ոըը մշտական էր։ Ուրեմն տեսնենք, թե ինչ էր կատարվել։ Վերջին հիսուն տարում գիտությունը բժիշկների արդյունավետությունը կրճատել է ուղիղ կիսով չափ։ Ներկայումս բժիշկը օգտագործում է միայն մեկ մահաբեր միջոց, մինչդեռ առաջ նա գործադրում էր տասը։ Սանիտարական պայմանների բարելավումը առողջացրեց անցյալում կործանարար բնագավառները։ Հայտնագործվեց, որ առավել օգտակար և անբուժելի հիվանդությունների մեծ մասը հարուցվում է զանազան տեսակի մանրէների միջոցով, և մարդիկ սովորեցին վնասազերծել այդ մանրէների գործունեությունը։ Դրա հետևանքով դեղնախտը, սև ժանտախտը, խոլերան, դիֆտերիան և համարյա բոլոր մյուս ամենաօգտակար հիվանդությունները վերածվել են ժամանցի, որի շնորհիվ կարելի է ոչ առանց բավականության անցկացնել մեկ֊երկու ժամ, և պետության համար այլևս ոչ մի արժեք չեն ներկայացնում, դառնալով ոչ ավելի վտանգավոր, քան ստամոքսի խանգարումը։ Վիրաբուժության հիանալի նվաճումները մեծացրին մեր դժբախտությունը։ Այժմ հիվանդ ստամոքսը ուղղակի հեռացվում է, և մարդ իրեն հիանալի է զգում, էլ չենք ասում ուտելիքի խնայողության մասին։ Եթե մարդ զրկվում է տեսողությունից կամ լսողությունից, նրա գանգը ծակում և կորցրածը վերադարձնում են։ Նրա ձեռքերն ու ոտքերը կտրում են և դրանք փոխարինում մեխանիկական իրերի պահեստից վերցված ուրիշ ձեռք ու ոտքով, և նա սկսում է վազել ու աշխատել առաջվանից ավելի լավ։ Եթե պահանջվի, նրա համար կպատրաստեն նոր քիթ, նոր աղիքներ, նոր ոսկորներ, նոր ատամներ, ապակյա աչքեր, արծաթե կերակրափող, կարճ ասած՝ նրան կարող են քանդել ըստ բաղկացուցիչ մասերի և նորից հավաքել, այնպես որ նա կդառնա կրկնակի ամուր ու դիմացկուն։ Այս ամենը կատարվում է անզգայացնող և ցավազրկող միջոցների գործադրմամբ, այնպես որ նրան չի սպառնում ո՛չ փթախտ, ո՛չ ցավ։ Դա պատերազմը դարձրել է համարյա թե անօգտակար, որովհետև հարյուր վիրավորից, որոնք առաջ կմեռնեին, հիմա իննսունինը մեկ ամսից հետո ողջ և առողջ շարք են վերադառնում։
Իսկ ինչպիսի՞ն է մանրէների դեմ մղվող այդ պայքարի, սանիտարիայի և վիրաբուժության ընդհանուր արդյունքը։ Միանգամայն սարսափելի է․ Մահացությունը նվազելով հասել է մեկ միլիոնի Հաշվով 1200 մարդու։ Եվ տխմարները դրա համար ուրախանում են ու դրանով հպարտանում։ Մինչդեռ վիճակը շատ լուրջ է։ Եթե այդպես շարունակվեց, երկրագնդի բնակչությունը մեկ տարվա ընթացքում կկրկնապատկվի։ Եվ կգա ժամանակ, երբ մարդիկ ոչ թե նստելու, այլ կանգելու տեղ էլ չեն ունենա։
Իսկ ո՞րն է ելքը։ Ես չգիտեմ։ Կյանքի տևողությունը չափազանց երկար է, մահացությունը՝ չափազանց ցածր։ Կյանքի միջին տևողությունը հարկավոր է սահմանել երեսունհինգ տարի՝ մի կարճատև ակնթարթ, մահացությունը հասցնել մեկ միլիոնի հաշվով 20000 ― 30000 մարդու։ Բայց նույնիսկ այդ դեպքում էլ բնակչության թիվը կկրկնապատկվի յուրաքանչյուր երեսունհինգ տարին մեկ, և ժամանակի ընթացքում այն նորից անասելի չափերով կաճի ու կյանքի պահպանությունը կդժվարանա։
Ուրեմն, պատիվ մատուցեք նրան, ով այդ պատվին արժանի է։ Բժիշկը մեզ հուսախաբ արեց, բայց պատերազմը փրկեց։ Ճիշտ է, սպանվածների ու վիրավորների թիվը չափազանց աննշան է, որպեսզի կարողանա էական ազդեցություն գործել վիճակի վրա, սակայն պատերազմի հետևանքները՝ թշվառությունը և ավերածությունները, ոչնչացնում են միլիոնավոր մարդկանց, տեղ ազատելով ներգաղթողների համար։ Պատերազնը կոպիտ, բայց հոգատար բարեկամ է։ Այն թույլ չի տալիս, որ մեր թիվը վաթսուն միլիարդից անցնի, և պահպանում է թերսնվող մարդկության կյանքը։ Ավելի մեծ թվով մարդկանց երկրագունդը կերակրել չի կարող․․․»