=== Գլուխ յոթերորդ ===
Արթնանալուն պես Հակոբը վառեց քնելուց առաջ կողքին դրած լապտերն ու նայեց ժամացույցին՝ 6֊ն անց էր 25 րոպե։
— Շուտ է,— մտածեց,— թող մի քիչ էլ քնեն,— նա թեթև ժպտաց,— հիմա դրսում լուսանում է։
Այն մտքից, որ այսօր էլ չտեսավ լուսաբացը, Հակոբի սիրտը մի տեսակ կուչ եկավ, կծկվեց։ Նա հիշեց Լևոնի երեկոյան ասածը. «Թե ինչ գործ ունեինք չարքերի այս գերեզմանոցում»։ Այն ժամանակ ինքը ծիծաղել էր, նույնիսկ դիտողություն արել. «Քեզ չի սազում, Ցախ»։ Իսկ հիմա վախեցավ. «Եթե իսկապես չարքեր լինե՞ն»։ Մտածեց ու անմիջապես էլ սիրտ տվեց իրեն. «Չարքեր, չէ մի... Լեղաճաքի 101 տարեկան տատիկն եմ դարձել։ Չարքեր... քիչ է մնում աղոթք էլ ասեմ. հանուն հոր և որդու, և...» մնացածը չգիտեր։ «Չէ, վախենալու բան չկա։ Քարանձավ է, էլի»— որոշեց նա և որպես ապացույց չվախենալու՝ վճռեց չարթնացնել ընկերներին։ «Թող քնեն, ինչքան ուզում են։ Իսկ ես ավելի լավ է ուտելու բան գտնեմ»— քրթմնջաց կիսաձայն ու ձեռքը խցկեց կողքին դրված պարկի մեջ։ Երեկոյան, սեղանը հավաքելիս Արեգին հրամայել էր, որ հավի բուդը թողնի ամենավերևում։ Գտավ ու սկսեց ուտել։ Միաժամանակ քթի տակ մռմռալով «Մենք չենք վախենում» երգը, բոլոր բառերը փոխարինելով միևնույն «Ըըըը-ըըըը-ըըըը» հնչյուններով։
Ուտելը չէր վերջացել, երբ կողքից լսեց քնակոլոլ Վազգենի ձայնը.
— Արդեն արթնացել ես և նույնիսկ սկսել ուտե՞լ։
— Իմ փոխարեն եթե դու լինեիր կամ նրանցից մեկն ու մեկը,— Հակոբը գլխով ցույց տվեց Լևոնին ու Արեգին,— հիմա չորրորդ նախաճաշին նստած կլիներ։ Իսկ ես ուտում եմ առաջին անգամ։
Վազգենը զարմացած տմբտմբացրեց գլուխը.
— Քեզ բա՞ն է պատահել։
— Ի՞նչ էիր ուզում պատահեր, ամբողջ գիշերը աչք չեմ փակել, նստած եմ եղել։
— Ինչո՞ւ։
— Հսկում էի, որ հանկարծ բան֊ման չպատահի,— լուրջ֊լուրջ ասաց Հակոբը,— այս գիշեր էլ դու ես հսկելու, քո հերթն է։
— Հա՞։
— Իհարկե։ Ամեն անգամ մեկս պետք է հսկենք։ Անհրաժեշտ է։
— Կհսկեմ, եթե անհրաժեշտ է,— Վազգենը մի պահ լռեց,— ես էլ մտածում էի, թե այսօր կվերադառնանք։
— Մտածում էիր... տեսա՞ր։ Իսկ այն խեղճերի մասին չես մտածում։ Կվերադառնանք... իսկ նրանց կթողնենք, որ այստեղ սարսափից լեղաճաք լինեն, հա՞։
— Լեղաճաքը դու ես։ Լևոնը չասա՞ց, որ մյուս անգամ ինձ չվիրավորես։
— Հիմար, բա դա քեզ համար ասացի՞։ Չէ, բոլորովին խելք չունես։ Ես ասում եմ խեղճերին թողնենք այստեղ, որ սարսափից լեղաճաք լինեն, իսկ դու...
— Հա՞,— Վազգենը հասկացավ, որ սխալվել է։
— Դու քառակուսի հիմար ես։
— Քառակուսի հիմարը դու ես։ Սխալվեցի, էլի։ Դու չե՞ս սխալվում։
— Ե՞ս... Եթե սխալվող լինեի, կհամաձայնեի քո ու Ցախավելի նվնվոցներին՝ վերադառնանք, այստեղից դուրս գանք, գնանք, հեռանանք... Մոռացե՞լ ես, քարանձավում կես ժամ մնալուց հետո ինչպես էիք սկսել երկուսով տզտզալ։
Այս անգամ Վազգենն ուշացրեց պատասխանը։ Ճիշտ է, չափազանց, բայց և այնպես ընկերոջ ասածի մեջ ճշմարտություն կար։ Ինքն ու Լևոնն, իսկապես, ցանկացել էին վերադառնալ։ Դա պատահել էր անցքի մեջ մտնելու հենց առաջին րոպեներին։ Վազգենը ցանկացավ գտնել իրենց արարքն արդարացնող որևէ միջոց և ստիպված հիշեց ամբողջ եղելությունը։
...Հակոբն իջել էր ամենավերջինը և չէր հասել մինչև անձավի հատակը։ Հենց գմբեթի տակ՝ անցքից ոչ հեռու, նա հայտնաբերել էր բավական ընդարձակ մի խոռոչ և ոտքերով ու ձեռքերով պատը չանգռոտելով, մոտեցել նրան։ Մի ձեռքով պարանին կառչած, մյուսով լուսավորել էր խոռոչի ներսը և համոզվելով, որ ստորգետնյա անցք է, խցկվել էր այնտեղ։ Լևոնը, ինքն ու Արեգը, որ իջնելու պահից սկսած զբաղված էին անձավի ուսումնասիրությամբ, ոչ մի անցք չէին գտել և ստիպված համաձայնեցին Հակոբի այն մտքին, թե Արամենք անպայման գտնվում են այդ անցքում։ Պարանին կպած, նախ այնտեղ հասցրեցին իրենց իրերը, այնուհետև բարձրացան նաև իրենք։ Առյուծի երախ հիշեցնող քարերը չհասցրին տեսնել։ Ասենք միևնույն է, եթե տեսնեին էլ որևէ բան գլխի ընկնել չէին կարողանա, քանի որ անցքը բավական լավ էր պահված քարերի ետևում և թռուցիկ հայացքն անկարող էր գտնել։ Հակոբի հայտնաբերած անցքում հետաքրքիր ոչինչ չգտան։ Շուրջն ամենուրեք թանձր խավար էր և խոնավահոտ։ Անցքի հենց շուրթից սկսվում էր գլխապտույտ վայրէջք և շարունակվում ով գիտե մինչև ուր։ Այդտեղ էր, որ Լևոնը մրթմրթաց. «Ավելի լավ կլինի, եթե հենց հիմա թողնենք ու հեռանանք»։ «Ճիշտ է»— համաձայնեց ինքը։ «Այստեղ բոլորս ռևմատիզմ կստանանք»,— իր համաձայնությունից ոգևորված շարունակեց Լևոնը։ «Ճիշտ է»— նորից պաշտպանեց ինքը և հենց այդտեղ էլ խոսակցությանը խառնվեց Հակոբը. «Ուրեմն այդքա՞նն էր ձեր համարձակությունը՝ մի մութ ու մի խոնավություն տեսաք, անմիջապես վախեցաք։ Ուրեմն ա՞յդ էր ձեր տղամարդությունը։ Ասենք ինչո՞ւ եմ զարմանում, ես հենց սկզբից էլ գիտեի, որ դուք այդպիսին եք։ Վերադառնում եք, վերադարձեք, ես ու Արեգը մենակ կգնանք...» և այլն, և այլն, հազար ու մի բան՝ վիրավորանք չմնաց, որ չթափեր իրենց գլխներին ու իրենք ստիպված լռեցին ու ամաչեցին վերադառնալ։
Վազգենը հասկացավ, որ արդարացում չկա և կառչեց ամենավերջինից՝ Հակոբի անսխալ լինելու փաստից.
— Իսկ քո չսխալվե՞լն ուր է,— քրթմնջաց նա,— դու չէի՞ր ասողը, որ նրանց անպայման կգտնենք։
— Իհարկե, կգտնենք։
— Բա ինչո՞ւ մինչև հիմա չենք գտել։
— Հիմար, չենք գտել՝ կգտնենք։ Ուզում ես չորս օրվա կորածներին չորս ժամում գտնե՞լ։
— Իսկ եթե չգտնե՞նք։
— Ասացի կգտնենք։
— Ու Ցախավելի ասածն էլ կանենք, հա՞. կգցենք հրացանի առաջ ու կալանավորի պես կտանենք մինչև գյուղ։
— Տեսնենք։ Դա Արամից է կախված, եթե ներողություն խնդրի գուցե ավելի մեղմ վերաբերվենք։
— Արամը՞ ներողություն խնդրի։
— Ըհը։
— Չի խնդրի։
— Կխնդրի։ Բա հրացանն ինչի՞ համար է, որ չխնդրի։
— Չի խնդրի։ Կհասկանա, որ կրակողը չես ու չի խընդրի։
— Իսկ ես կկրակեմ։ Կդնեմ աղով լցված փամփուշտն ու կկրակեմ։ Կկրակեմ ու կասեմ. դե ներողություն խնդրիր։
— Հասմիկի մո՞տ։
— Իհարկե։ Թող խայտառակ լինի։
— Իզուր բան է, չի խնդրի,— ասաց Վազգենն ու ցանկանում էր էլի ինչ֊որ բան ավելացնել, բայց չհասցրեց։ Ճչաց ու ռետինե գնդակի պես թռավ տեղից,— մա՜...
Հակոբը խառնվեց իրար։
Արեգն ու Լևոնը նույնպես արթնացան քնից։
Վախեցած բացականչությունները խառնվեցին իրար.
— Վազգեն։
— Ի՞նչ էր։
— Սպասիր։
— Հրացանը, շուտ։
— Լապտերը։
— Չփախչե՞նք։
— Վառիր։ Լապտերը։
— Հրացանը...
{{Երեք աստղ}}
Ահա բեկված տղաները կորցրել էին իրենց։
Վերջապես Հակոբին հաջողվեց գտնել լապտերի անջատիչը։ Լույսն ընկավ Վազգենի սփրթնած դեմքին, տղան դողում էր քամու բերանն ընկած տերևի պես։ Հակոբից անմիշապես հետո իրենց լապտերները վառեցին նաև Լևոնն ու Արեգը։ Մութը հավաքեց փեշերը։ Դրանից տղաները փոքրինչ սրտապնդվեցին ու սկսեցին Վազգենի հարցաքննությունը։ Բայց պարզվեց, որ վերջինս ի վիճակի չէ որևէ բան հասկացնելու։ Պատասախանի փոխարեն նա անորոշ կմկմաց ու ձեռքը մեկնեց անցուղու խորդուբորդ հատակին։
— Հատակի վրա բա՞ն տեսար,— հարցրեց Հակոբը։
Վազգենը գլխով արեց։
Լապտերներն անմիջապես լուսավորեցին հատակը, բայց որևէ բան գտնել չհաջողվեց։ Շուրջը դատարկ էր, լուռ, և տղաների անհամաչափ շնչառություններից բացի ոչինչ չէր լսվում։ Ի՞նչը կարող է վախեցրած լինել։ Ինչպես միշտ, յսյդպիսի դեպքերում մարդ մտածում է ամենավատը, ամենասարսափելին, բայց Հակոբը բացառություն կազմեց.
— Լսիր, գուցե թվացե՞լ է,— հարցրեց նա։
Վազգենը տարուբերեց գլուխը։
— Տղերք,— խոսեց Լևոնը,— ինձ թվում է, որ մենք հենց հիմա պետք է վերադառնանք։ Թքած ամեն ինչի վրա։
Արեգը լուռ մնաց. գիտեր՝ որ իր խոսքր հաշվի չի առնվի։ Վազգենը դեռ անկարող էր խոսել։ Մնում էր Հակոբը, նա էլ չհամաձայնեց.
— Դա հիմարություն է։
— Հիմարությունը մնալն է,— համառեց Լևոնը։
— Չե՞ս ուզում, կարող ես չմնալ, ստիպող չկա։ Վերադարձիր, բոլորդ էլ վերադարձեք։ Ով վախենում է, թող գնա, իսկ ես կմնամ ու կգտնեմ նրանց։
— Մենա՞կ,— հարցրեց Արեգը։
— Այո,— հպարտ֊հպարտ պատասխանեց Հակոբը։
Արեգի աչքերը հիացմունքից շողացին. «Ա՜յ, ռիսկ...»։
Նա ժպտալով նայեց Հակոբին ու գողացող ձայնով շշնջաց.
— Ես էլ եմ մնում քեզ հետ, հորս արև։
— Իսկ դու,— Հակոբը արհամարհական նայեց Լևոնին,— կարող ես հավաքել քո ունեցած-չունեցածն ու վերադառնալ։
Լևոնը հասկացավ, որ դրությունը լրջանում է։ «Հակոբը հիմարի մեկն է, կարող է և իսկապես չգալ։ Այս լակոտն էլ միացավ նրան ու մենք մնացինք երկուսով»։ Իսկ Լեղաճաքի վրա հույս դնել նա չէր կարող. «Վախկոտի մեկն է, եթե ճանապարհին մի բան պատահի ես կմնամ մենակ, ի՞նչ եմ անելու»։ Լևոնը մի պահ մտածեց ու անցավ հաշտվողականի. սկսեց համոզել Հակոբին ու Արեգին, որ ինքը Արամի խմբին գտնելու հարցում շահագրգռված է մյուսներից ավելի, բայց միաժամանակ տեսնում է նաև այլ բաներ, որ մյուսները չեն տեսնում։ Ինքը մտածում է ծնողների մասին, հարազատների մասին, որոնք հիմա անպայման անհանգստացած կլինեն...
— Հիշո՞ւմ եք, ինչպես էր լալիս Հասմիկի մայրիկը կամ մյուսները։ Իսկ մեր մայրիկները կարծում եք մեզ ավելի քի՞չ են սիրում, քան նրանք։ Այ, այս մասին պետք է մտածել,— նա, իհարկե, այդ մասին բոլորովին չէր մտածում կամ անհանգստանում, բայց համոզված էր, որ դա միակ միջոցն է ընկերների վրա ներգործելու համար, և չսխալվեցւ Արեգը համաձայնեց հենց անմիջապես։ Տատանվեց նաև Հակոբը, բայց և այնպես շարունակեց պնդել, որ որոնումը պետք է շարունակել։ Ի վերջո, նրանք եկան մի ընդհանուր կարծիքի՝ դա Հակոբի առաջարկն էր.
— Կփնտրենք մինչև երեկո, մինչև երեկոյան ինը։ Եթե գտանք՝ ւավ, իսկ եթե չգտանք, ուրեմն վերադառնում ենք գյուղ,
Որոշումը կայացնելուն պես, նրանք վերցրին իրենց պարկերն ու պայուսակներր և ճանապարհ ընկան, այդպես էլ կարգին չհասկանալով, թե ինչն էր Վազգենին վախեցնողը։
Առջևից գնում էր Հակոբը՝ թեթև ու հանգիստ։ Նրանից հետո գալիս էին Արեգն ու Լևոնը, իսկ վերջում՝ Վազգենը։ Չորսից ամենադժվարը Վազդենինն՝ էր։ Ոտքերը հազիվ էր փոխում, իսկ մեջքը կքվել էր պարկի ծանրության տակ։ Ի դեպ, վերջինս քարանձավում ավելի էր ծանրացել, քան գյուղից դուրս գալու ժամանակ։ Գետնի տակ անցկացրած երկու օրերի ընթացքում խումբը վեց անգամ նստել էր ճաշի և յուրաքանչյուր անգամ Հակոբն առաջարկել էր իր բերած մթերքը, իսկ ավելցուկներն Արեգին կարգադրել էր լցնել Վազգենի պարկը։ Վազգենը չէր էլ նկատել ընկերոջ խորամանկությունը, և նույնիսկ զարմացել էր բկլիկ֊հաստլիկի հանկարծակի հյուրասեր դառնալու համար։
Ճանապարհի վերելքը, որ սկզբում համարյա աննկատելի էր՝ միանգամից մեծացավ, միաժամանակ ավելացավ նաև հատակի խորդուբորդը։ Անցուղու փոփոխությունը ավելի դանդաղեցրեց Վազգենի քայլերը և նա կամաց֊կամաց սկսեց ետ մնալ։ Հակոբը մի տեսակ խղճի խայթ զգաց ընկերոջ չարչարանքի համար։ «Խոզ, այդ պարկից չէ՞ որ դու էլ ես օգտվելու»— մտքում ինքն իրեն քննադատեց նա և շարքի սկզբից տեղափոխվեց վերջը։
— Բեր միասին բռնենք,— առաջարկեց։
Վազգենը անմիջապես համաձայնեց։ Այդպիսի անձնազոհություն Հակոբի մոտ տեսնում էր առաջին անգամ և վախենալով, որ նա կարող է հանկարծ հետ կանգնել առաջարկից, անմիջապես իջեցրեց պարկն ու մի կողմից բռնելով, մյուսը մեկնեց Հակոբին։ Վերջինս վերցրեց իր կողմն ուղղված ծայրն ու բարձրացրեց, և հենց նույն պահին էլ պարկից դուրս պրծավ ինչ֊որ բան։ Հակոբը լույսն ուղղեց ներքևհ ոտքերի տակ ու զայրացած շրշվեց.
— Հիմար, ձեր տանը մի կարգին պարկ չկա՞ր, որ այս պատառոտվածն ես քարշ տվել։
— Պարկը մի օր առաջ էր հայրիկը խանութից բերել,— արդարացավ Վազգենը։
Հավատալու չէր։ Բայց Վազգենի ասածը հաստատեց նաև Արեգը։ Նա պնդեց, որ դեռ երեկ պարկը բոլորովին նոր էր՝ առանց պատռվածքի։
— Իսկ սա ե՞ս արեցի,— Հակոբը ցույց տվեց պարկի անկյունում բացված անցքը։
— Ազնիվ խոսք, նոր բան է,— պնդեց Վազգենը։
— Ճիշտ է,— հաստատեց Արեգը,— ես շատ լավ եմ հիշում։
Իսկ Լևոնն ասաց.
— Եռունդա։ Դատարկ բաների վրա ժամանակ եք կորցնում։
Հակոբը չլսեց։ Կռացավ ու սկսեց զննել պատռվածքը։ Առժամանակլուռ ուսումնասիրելուց հետո նա ուղղեց մեջքն ու բարձըաձայն ասաց.
— Քեզ վախեցնողը մուկ է եղել,— Հակոբը նայեց Վազդենին,— հենց նույն մուկը, որ կրծել է քո պարկն ունրա մեջ եղած ուտելիքը,— նա լռեց, մի կես րոպեի չափ մտածեց ու նորից գոռաց։— Ուր որ է մենք կհասնենք ելքին։ Հրացանը պատրաստ պահեք, դանակները հանեք։
— Դա որտեղի՞ց հնտրեցիր,— փնթփնթաց Լևոնը։
— Հրացանը պատրաստ պահելը՞։
— Չէ՛, անցքը։
— Մուկն ասաց։
Լևոնը ծիծաղեց.
— Մո՞ւկը։
— Ի՞նչ ես խրխնջում,— զայրացավ Հակոբը,— խելքի պուտուկ, հասկացիր, ի՞նչ գործ ուներ մուկը այս դատարկ ու խոնավ քարերի մեջ։ Մտածել է պետք, հասկացա՞ր։ Մուկը եկել է դրսից, ուտելիքի հոտն առել է ու եկել։
— Եռունդա,— Լևոնը ծանր-ծանր տմբտմբացրեց գլուխը,— եռունդա։
— Բա՜, եռունդա,— ծիծաղեց Հակոբն ու աչքով արեց հիացած հայացքներով իրեն նայող Վազգենին ու Արեգին,— գնացինք։
Ճանապարհի շարունակությունը նրանք անցան ավելի արագ։ Պարկն արդեն թեթևացել էր, համարյա կես ընկել, որովհետև տղաները դեն էին գցել մկան կրծած ուտելեղենը։ Երկուսով բռնելու կարիք չկար և Հակոբը նորից նրա տնօրինությունը հանձնել էր Վազգենին։
Չարագործ մկան հայտնաբերումից անցած կլիներ երեսուն կամ ամենաշատը քառասուն րոպե, երբ հանկարծ Արեգը կանգ առավ։
— Ի՞նչ կա,— հարցրեց Լևոնը, որը գալիս էր նրա ետեվի ց,— Ի՞նչ ես բերանդ բացել։
— Այնտեղ կարծես ինչ որ բան է փայլում։ Տես, աստղի պես պսպղում է։
— Իհարկե,— հեգնեց Հակոբը,— քեզ համար լուսարձակ են դրել։
— Հորս արև։
Լևոնը նույնպես ոչինչ չտեսավ։
— Եռունդա, աչքիդ է երևում, գնա,— ասաց նա ու հրեց Արեգին։
Արեգը չշարժվեց տեղից։ Համառեց.
— Հորս արև, փայլում է։
— Ճիշտ է ասում,— հաստատեց Վազգենը, որը նույնպես տեսել էր լուսարձակող կետը։
Հակոբը քայլեց նրանց մատնացույց արած ուղղությամբ։ Մոտեցավ խոռոչին ու ձգեց վիզը՝ իսկապես այնտեղ ինչ֊որ բան էր փայլում։
Գումարվեց կես րոպեանոց խորհրդակցություն։ Երեք կողմ, մեկ դեմով հարցը վճռվեց հօգուտ խոռոչի խուզարկման։ Առաջինն այնտեղ խցկվեց Հակոբը, հետո Լևոնն, Արեգը, իսկ ամենավերջում՝ միակ դեմը՝ Վազգենը։ Խոռոչն այնքան էլ մեծ չէր, իսկ ավելի ճիշտ, նույնիսկ փոքր էր. երկարությունը կլիներ հինգ֊վեց քայլ, լայնությունը՝ երեքից փոքր֊ինչ պակաս։ Այնպես որ Հակոբն անմիջապես հայտնվեց փայլուն իրի կողքին և հենց անմիջապես էլ ետևից եկողներր լսեցին նրա զարմանքի ճիչը.
— Տղերք, սա սաղավարտ է։
— Սաղավա՞րտ։
— Ըհը, իսկական սաղավարտ։ Անգին քարերով։
— Եռունդա։ Ապա մի տուր այստեղ։
— Մե՞կն է, որ տամ։
Իսկապես, սաղավարտը մեկը չէր։ Առաջինից կես քայլ այն կողմ ընկած էր երկրորդ սաղավարտը, իսկ նրա կողքին ժանգոտված մի սուր՝ կոթին փայլփլուն քարեր։ Սուրը վերցրեց Լևոնը։ Իսկ Արեգը հայտնաբերեց պատի տակ ընկած խոշոր մի մատանի ու ամբողջ ուժով ճչաց.
— Տղերք, թանգարան ենք ընկել։ Հորս արև։
— Սը՜սս,— Լևոնը մատը դրեց շուրթերին,— բոլորը ոսկուց են։ Եռունդա, մենք միլիոնատերեր ենք դարձել։
Լևոնը դեռ չէր վերջացրել իր ցնցող հայտարարությունը, երբ նկուղի անկյունից լսվեց Արեգի նոր բացականչությունը։
Այս վերջին հայտնագործությունը պարզապես ցնցող էր. կուփարիչի պես բացված քարի տակ թաքնված էր իսկական գանձարան՝ պսպղացող քարեր, ոսկյա գրամներ, ապարանջաններ, տեսակ֊տեսակ վզնոցներ և կոշտ ու կոպիտ քարերի տեսքով ոսկու մեծ կտորներ։
— Սա արդեն իսկական հարստություն է,— գործից հասկացող մարդու լրջությամբ ասաց Լևոնը։
— Հորս արև,— քրթմնջաց Արեգը,— այսպիսի բան դեռ չէի տեսել։
— Վազգենը երկու անգամ տեսել էր,— կատակեց Հակոբը։
Ոչ ոք չծիծաղեց։
— Եռունդա։ Հարկավոր է մի բան մտածել,— խոսակցությանը նորից գործնական բնույթ ավեց Լևոնը,— այդ եղած֊չեղածն էլ լցրեք այստեղ,— նա մատնացույց արեց քարե գաղտնարանը,— ու մի բան մտածենք։
— Դե, մտածելու ի՞նչ կա,— ուսերը թոթվեց Հակոբը,— կհայտնենք գյուղսովետ, կգան-կտանեն։
— Մեզ էլ կպարգևատրեն,— ավելացրեց Վազգենը։
— Պատվոգիր կտան,— Լևոնը ծամածռեց դեմքը,— թղթի կտորով խաբվող չկա, երեխա չենք։ Եռունդա։ Ոչ մի հայտնել։ Քիչ-քիչ կհանենք ու կվաճառենք քաղաքի ոսկերիչներին, իսկ փողը կկիսենք՝ բոլորիս հավասար։ Ամեն մեկս մի հատ մեքենա կառնենք։
— Ավտո՞,— բերանը չպպացրեց Արեգը։
— Ըհր։
— Ժիգուլի, հա՞,— շարունակեց Արեգը։
— Քո գործն է. կուզես Ժիգուլի, կուզես՝ 24։
Ավւոոմեքենա ունենալու հեռանկարը ոգևորեց նաև Հակոբին ու Վազգենին։
— Լսիր, Լևոն, իսկ եթե բռնե՞ն,— հարցրեց Հակոբը։
— Չեն բռնի։ Քիչ-քիչ կտանենք։
— Բայց և այնպես, եթե բռնեն,— համառեց Հակոբը,— ի՞նչ ենք անելու։
— Եռունդա,— Լևոնը թափ ավեց ձեռքը,— գողությո՞ւն ենք արել, որ վախենանք։ Գտել ենք ու վերջ։ Թող իրենք գտնեին։
— Ճիշտ որ, ինչպե՞ս այսքան ժամանակ ոչ ոք չի եկել գտնելու,— մտմտաց Վազգենը։
— Եկել են, ինչպե՞ս չեն եկել։ Մոռացա՞ր, հնէաբանները ինչքան փնտրեցին՝ մի ամբողջ տարի,— հիշեցրեց Հակոբը։
— Դե, մեր բախտն է, էլի,— ժպտաց Լևոնը։
— Ուրեմն ասում ես չհայտնե՞նք,— ավելի շատ ինքն իրեն, քան Լևոնին կամ մեկ ուրիշի, հարցրեց Հակոբը։
— Չէ՛, չէ՛, երեխա՞ ես։ Ինչպես որոշեցինք, այդպես էլ կան ենք։
— Ավտոմեքենա՝ պզզզ... Հորս արև, Արամն էլ չի համարձակվի մեր մազին կպնել,— ոգևորվեց Արեգը։
— Բայց մեքենաները հիմա չարժի առնել,— ընկերոջ ոգևորության վրա սառը ջուր լցրեց Վազգենը։
— Ինչո՞ւ,— զարմացավ Լևոնը։
— Վտանգավոր է, կասեն որտեղի՞ց, չորսդ էլ միասին։
— Եռունդա, ո՞ւմ գործն է,— հոխորտաց Լևոնը,— չէ, բան էլ չեն ասի։
— Վազգենը ճիշտ է ասում,— հեղինակավոր տոնով հաստատեց Հակոբը,— գլխի կընկնեն։
— Դե լավ, մենք էլ ավտոմեքենա չենք առնի,— զիջեց Լևոնը։
— Կամ կառնենք միայն մեկը,— ավելացրեց Արեգը, որը ոչ մի կերպ չէր ուզում հրաժարվել ավտոմեքենա ունենալու մտքից.— հը՞, մեկի համար էլ հո չե՞ն հարցնի։
— Կհարցնեն,— համառեց Հակոբը։
— Չէ՛, չէ՛, չենք առնի, եռունդա։ Մեծանալուց հետո կառնենք,— ասաց Լևոնը, խոսելու հետ միաժամանակ գրպանում թաքցնելով ընկերներից գաղտնի վերցրած մատանին,— եռունդա։ Չենք առնի։
Գանձի հարցն այսքանով համարվեց փակված և Վազգենը հարցրեց.
— Իսկ հիմա ի՞նչ ենք անելու։
— Մի քանի ոսկի վերցն ենք ու գնանք,— առաջարկեց Լևոնը։
— Իսկ Արամե՞նք,— հիշեցրեց Հակոբը։
— Եռունդա, թքած, նրանց հախից հետո կգանք։
— Չէ՜,— չհամաձայնեց Հակոբը,— մենք պայման ունենք, մինչև երեկո։ Եվ հետո, հասկացիր, որ եթե Արամենց գտնենք, դա գանձի համար էլ օգտակար կլինի։ Չեն կասկածի և ավելորդ մարդիկ էլ չեն լցվի այստեղ։
— Հը՞,— Լևոնը մի պահ մտածեց ու համաճայնեց,— դե լավ, թող լինի մինչև երեկո։
Հակոբն ու Վազգենը շարժվեցին դեպի ելքը։ Բայց Լևոնի ձայնր կանգնեցրեց նրանց.
— Լսեք, իսկ ոսկիներ չվերցնե՞նք։
— Չէ, հետո,— պատասխանեց Հակոբը։
Լռոնը թոթվեց ուսերն ու քայլեց։ Այս անգամ տեղում կանգնած մնաց Արեգը։ Առաջին հաջողությունը ոգևորել էր նրան և չէր ցանկանում այդքան շուտ հեռանալ անակնկալ գանձարանից։
— Իսկ ինձ թվում է,— հեռացողների ետևից նայելով մենախոսեց նա,— որ այս կողմերում էլի գանձ կլինի։ Մենք լավ չփնտրեցինք։
— Հը՞,— Լևոնը կանգ առավ։
Արեգի ասածը բոլորին էլ խելքի մոտ թվաց։ Առավել ևս, որ խոռոչի տարածքը մեծ չէր և ուսումնասիրությունը շատ ժամանակ չէր խլի։ Չորսն էլ վրա ընկան պատերին հատակին։ Սկսեցին մեկ մեկ շարժել բոլոր քարերը, քանի որ գանձարանն Արեգը հայտնաբերել էր այդպես՝ քարի պատահական շարժումից, նա հրել էր ցից ցցված մի կոշտ և ժայռաբեկորը բարձրացրել էր վեր՝ բացելով ստորգետնյա գաղտնարանի մուտքը։
Որոնումն սկսելուց անցել էր բավական ժամանակ, երբ հանկարծ Վազգենի ձեռքը կպավ խոռոչի անկյունում ցցված փոքրիկ մի քարի և տեղի ունեցավ անսպասելին. հանդիպակած պատը տեղաշարժվեց, բաժանվեց երկու կեսի և նրանցից մեկն սկսեց զգուշորեն պտտվել տեղում, ինչպես նոր յուղած ծխնիների վրա դրված դուռը։ Անձավը միանգամից լցվեց ցերեկային կուրացուցիչ լույսով։
=== Գլուխ ութերորդ ===