Այս ամենից հետո, կարելի է մտածել, թե, ի վերջո, որևէ պատասխան նույնքան իրավացի է, որքան մյուսը։ Սակայն անհրաժեշտ է հասկանալ, թե յուրաքանչյուր ճանապարհ ինչի՛ է հանգեցնում՝ իբրև պատասխանատվություն, ռիսկ, պարտավորություն և հնարավոր հետևանք։
==Քաղաքական դաշտ I. <i>==Ղարաբաղից դեպի անկախություն</i>==
Ինչպե՞ս կարելի է հասկանալ, թե ինչ է կատարվում Հայաստանում եւ և Ղարաբաղում։ Ինչպե՞ս կարելի է ղեկավարների ու կուսակցությունների կողմից վիճարկվող տարբեր հավաստումների մեջ որոշել, թե որն է օգտակար Հայաստանի ու Ղարաբաղի համար։ Իրադրությունն ունի՞ արդյոք իր տրամաբանությունը։ Օրեւէ Որևէ միջոց կա՞ զատորոշելու, թե ի՛նչն ինչն է կարեւոր կարևոր ու ի՛նչն է երկրորդական այն այն ամենի մեջ, ինչ կարդում ենք թերթերում ու Ինտերնետումինտերնետում, ինչ լսում ենք այն այցելուներից, որոնք վստահեցնում են, թե ծանոթ են «ներքին խոհանոցին»։
Պրոբլեմի մի մասը տեղեկատվության աղբյուրների մեջ է։ Հայաստանի եւ և Սփյուռքի հայկական մամուլը, քիչ բացառություններով, կա՛մ քաղաքականապես նախապաշարված է, կա՛մ չունի մասնագիտաբար գործելու համար անհրաժեշտ կարողություններ ու հետաքրքրություն, հաճախ՝ երկուսն էլ միաժամանակ։ Հայկական թերթերի մեծ մասին պակասում է իրենց հաղոբդելիքը հաղորդելիքը ստուգելու եւ և վերստուգելու դրվածքը, վւաստը փաստը բամբասանքից, տեղեկությունը կարծիքից ու կարծիքը վերլուծությունից տարանջատելու բարեխղճությունը։
Արեւմտյան Արևմտյան աղբյուրների պարագայում խնդիրն այլ է։ ԱրեւմտյանԱրևմտյան, մասնավորապես ամերիկյան նորությունների թողարկումները գերադասում են սենսացիոն, կոնֆլիկտային եւ և արյունալի նյութեր, նյութեր․ իրենց նյութը տպված տեսնելու համար լրագրողները հաճախ ստիպված են նման շունչ հաղորդել իրենց գրվածքին։ Զեկուցելով իրենց համար փոքր կարեւորություն կարևորություն ներկայացնող երկրների մասին՝ լրագրողները փորձում են ամենից առաջ հետեւել հետևել իրենց կառավարությունների կամ ընկերությունների պաշտոնական դիրքորոշմանը։
Այստեղ նույնպես կան բացառություններ, սակայն մեծ մասամբ արեւմտյան արևմտյան լրագրողները տառապում են «մի ակնթարթում փորձագետ» դառնալու մասնագիտական բաբդույթով։ բարդույթով։ Հարձակվում են եբկ–31րի երկրի վրա, որեւէ որևէ բանի ու ամեն բանի քայլի մասին կատարում են ոչ միայն քաղաքական, այլ նաեւ նաև պատմական ու բարոյաիասական բարոյախոսական դատողություններ՝ սկսած երկրի Սահմանադրությունից, որը նրանց մեծ մասը ժամանակ չի ունեցել կարդալու, վերջացրած ընտրական օ– բենքներովօրենքներով, որոնք կարդալու նեղությունն իրենց չեն պատճառել։ Մեծ թերթերից մեկում Թուրքիայի մասին գրող մի լրագրող, նրա պատմության մասին բազմաթիվ սյունակներով լեցուն երկարաձիգ մի հոդվածում հայերին խորհուրդ էր տափս տալիս մոռանալ անցյւպը։ անցյալը։ Լրագրողները սիրում են կրկնել իրենք իրենց եւ և ուրիշներին։ Դարաբաղյան Ղարաբաղյան հակամարտության տասր տասը տարիների ընթացքում հակամարտության կողմերը խոհեմաբար կարողացել են զերծ մնալ հակամարտության մեջ կրոնական հարցերի ընդգրկումից։ Սակայն նորություններ հաղորդող հոդվածների մեծ մասը այն ներկայացնում է իբրեւ իբրև «հիմնականում քրիստոնյա Հայաստանի եւ և առավելապես մահմեդական Ադրբեջանհ» միջեւ Ադրբեջանի» միջև հակամարտություն։ Խնդրական է նաև այն, թե ինչպես են Հայաստանից դուրս բնակվող ընթերցողներն ստանում ու մարսում նորությունները։ Երբ նորություններ կարդալու հիմնական նպատակը սեփական կանխակալ կարծիքի հաստատումն է, երբ ընթերցողի ինքնասահմանումը դեր է կատարում լուրերի ընկալման մեջ, նվազ հավանական է, որ ընթերցողը քննադատական դատողություն անի այդ լուրերի աղբյուրի, կարևորության և նպատակադրման առնչությամբ։
Խնդրական է նաեւ այն, թե ինչպես են Հայաստանից դուրս բնակվող ընթերցողներն ստանում ու մարսում նորությունները։ Երբ նորություններ կարդալու հիմնական նպատակը սեփական կանխակալ կարծիքի հաստատումն է, երբ ընթերցողի ինքնասաեմանումը դեր է կատարում լուրերի ընկալման մեջ․ նվազ հավանական է, որ րնթեր– ցողը քննադատական դատողություն անի այդ լուրերի աղբյուրի, կարեւորության եւ նպատակադրման առնչությամբ։
ԽԱՂԱՂ, ՍԱԿԱՅՆ ԱՆԱՎԱՐՏ ՀԵՂԱՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ
Հարցը, հետեւաբար, հետեւյալն է․ արդյոք Հայաստանն ու Ղարա– բաղը կարո՞ղ են գնալ աշխարհայացքների այնպիսի աոճակատ– ման, որը կարող է արյունահեղության վերածվել, կամ նույնիսկ այսպես՝ կարո՞ղ են Հայաստանն ու Ղաբաբաղը սովորական քաղաքականություն վարել։
==Քաղաքական դաշտ II․ <i>Վերադառնալով Ղարաբաղի խնդրին</i>==