Changes

|վերնագիր = Բացարձակապես Բացարձակապէս ամերիկացի լինի

Աճեմեան ընտանիքը մի շէնք ունի ունեն Ջահանգիրում և մի շէնք՝ Բումութիում, իրար վրայ ընդհանուր երկու շէնք ունեն։ Բոյուք Քադիում էլ մի պալատ ունեն։ Իրենց եկամուտն ու ֆինանսական վիճակն էլ լավ է։ Պարոն Աճեմեանը ներմուծւած ապրանքների վաճառական է։ Եթէ իրենց բնակարանի վարձն էլ չհաշւենք, իրենց տարեկան եկամուտը տաս բարձր աստիճանի պաշտոնեայից պաշտօնեայից էլ աւելին է։ Երկու զաւակ ունեն՝ մէկ տղայ և մէկ աղջիկ։ Իրենց երիտասարդ տղան Ամերիկայում և Օրիորդ Աճեմեանն Պոլսի Էռնէ Էւիթ Քոյիում մի ամերիկեան քոլեջում է սովորում։

Միշտ տանը, հիւրասիւոթիւնումհիւրասիրութիւնում, կազինոյում․․․ բոլորը պարծենում են իրենց ամերիկա ամերիկացի վարձւորներով և նրա նրանց մասին խօսում։ Պարզւում էր, որ ինչքան իրենց ամերիկացի վարձւորների մակարդակն աւելի բարձր լինի, այնքան իրենց հարգն յարգն ու պատիւը բարձրանում է։ Օրինակ, պարոն Ծպուտեանն իրեն իր ընկերներից աւելի վեհ ցոյց տալու համար, իր վարձւորին իբր պրօֆեսօր էր ներկայացրել։ Այս խօսքն ամէն տեղ, ամէն մարդու և ամէն աթիթով առիթով ասում էր։ Սակայն տիկին Բինգեօլեանն հայց ու փորձ էր արել ու պարզել, որ այն պրօֆեսօրն, որով Ծպուտեան ընտանիքը նրանով պարծենում էր, իրականում մի ամերիկացի սևամորթ է, որ ինչ-որ նաւ է հափշտակել և դրա համար պէտք է մինչև երկու ամիս սպասի մինչև մի այլ նաւի վերադարձ։ Այս լուրը միանգամայն տարածւեց։ Ծպուտեանների ընտանիքն, որ Իստանբուլի Պոլսի Բոյուք Քադիում էին ապրում, ամաչութիւնից ոչ ոքու աչքին չէին կարողանում նայել։

Տիկին Ծպուտեանն էլ պարապ չնստեց։ Նա էլ Բինգեօլեան ընտանիքի վարձւորի քոքերը քանդեց․ նրանք իրենց վարձւորին որպես որպէս ամերիկացի զորավար զօրավար (գեներալ) էին ներկայացրել, բայց նա էլ իրականում լեյտենանտի լէյտենանտի տեղակալ էր։

Սակայն Աճեմեան ընտանիքի դարդ ու ցաւը շատ մեծ էր։ Իրենց բնակրանից վարձւորը չէր բնակարաններից վարձւորները չէին քաշւում և իրենց ոչ մի բնակարանը չէր դատարկւում։ Եթէ մի անգամ դատարկւէր, ամերիկացուց բացի ուրիշ մէկի չէին տայ։ Պարոն Աճեմեանը շատ բարձր հմտութիւն ունէր։ հմուտ էր։ Նա կարող էր հմտութեամբ ամերիկացի դարպասապահին դեսպան և նաւավարին որպէս ծովակալ ներկայացնէր։ Աճեմեանների անհանգստութիւնը շատ չտևեց։ Դատարանի որոշմամբ, իրենց Ջահանգիրի շէնքից երրորդ բնակարանի վարձւորը քաշւեց։

Պարոն Աճեմեանն արագ շտապես շտապեց անշարժ գոյքի գործակալութիւն և ասաց․

- Ամերիկացի վարձւորի վարձւոր գտնելը դժւար է, նրանց իրենք սև շուկայում են։ Որովհետև չեն նայում որ վարձը շատ է թէ քիչ։ Ինչ ուզում ես՝ վճարում են և դեռ աւելին, ուզում ես վարկարժէք վերցրու, ուզում ես մի տարւայ վարձը նախապէս վերցրու, ոչ ոստիկանութեան կը դիմեն, ոչ էլ դատարանի, և ոչ մէկին բան կասեն։

Վերջապէս անշարժ գոյքի գործակալը պարտաւորւեց ամերիկացի վարձւորի հետևից յետևից ման գալ։

Գոյքի գործակալն էլ էսօր ու վաղ էգուց էր անում ու հետաձգում։ յետաձգում։ Եթէ ամերիկացի վարձւոր գտնւէր, գործակալը թէ պարոն Աճեմեանից և թէ վարձւորից լաւ ձեռավճար կը վերցներ։ Դրա համար էլ գործակալն անչափ ջանք էր թափում, բայց վարձւոր չէր գտնւում։ Մինչև մի հնարք ծագեց իր մօտ։ Այս գործակալի ընկերներից մէկն, որ նաւերում էր աշխատում, գեղեցիկ տեղում մեծ տուն էր փնտրում էժան գնով։ Այդ իսկ պատճառով անգլերէն էլ գիտէր։ Այնքան անգլերէն գիտէր, որ պարոն Աճեմեանին խաբելու համար բաւ էր։ Գործակալն ու ամերիկացին միասին զանգեցին պարոն Աճեմեանին․

Հարիֆը լրիւ ամերիկացի է, այն էլ այն մաքուր ու ազւական ազնւական ամերիկացիներից։

- Մասնագէտա։ Իրականում հա՛մ նավթի նաւթի ինժիներա, հա՛մ էլ պրօֆեսօր․․․ Եկելա ստեղ նավթ հայտնաբերելու։նաւթ յայտնաբերելու։

- Այս բնակարանը չորս մեծ սենեակ ունի, մէկ փոքր, մէկ սրահ ունի մէկ պատունակով։ պատուհանով։ Նախկին վարձւորները երեք հարիւր հիսուն լիրա էին տալիս։ Դէ երբ վարձւորը ամերիկացի լինի, սխալ է երեք հարիւր հիսում առնելը։ հիսուն վերցնելը։ Կարծում եմ հինգ կամ վեց հարիւր ուզեմ։ Ամսական կամ տարեկան․․․ Եթէ ամիսը հինգ հարիւր լինի, տարեկան վեց հազար կը լինի։ Դէ գործակալը հեռախօսը փոխանցեց վարձւորին։ Դիմացինը հարցրեց թէ քանիսով եք տալիս։ Նա էլ հեռախօսով ամերիկացի վարձւորին ասաց․

Աճեմեանը տարեկան էր վեց հազատ հազար ասել։ Նախ թուրքական լիրան դոլար դառաւ և այժմ կարծես տարեկան վարձը ամսական էր դառնում։

Ամերիկացում Ամերիկացուն բնակարանի բանալին տւեցին։ Ամերիկացուց նախավճար կանխավճար չէին վերցնում և նրա հետ տան պայմանագիր էլ չէր կնքւում։ Ամերիկացի՝ ասել է թէ դրամատուն (բանկ)։ Սակայն գործակալը միանգամից թռաւ Աճեմեանի օձիքին և իր ձեռավճարն ուզեց։ Աճեմեանն ուրախութիւնից հողը ոտքերի տակ չէր զգում։ Որովհետև տունը մի բարձրաստիճան ամերիկացու էր վարձու տւել, և մէկ տարւայ վարձով իր բոլոր բնակարանների վարձն էր հաւաքում։ Մաքուր ու պատւով գործ․․․ Մի գիշեր Աճեմեանները Ծպուտեանների, Բինգեօլեանների և իրենց տները ամերիկացիներին վարձու տւած իրենց բոլոր ընկերներին կանչեցին իրենց տուն։

Պարոն Աճեմեանն այն գիշեր այնքան իր նոր վարձւորին գովաց ու փառաբանեց , որ հեչ աւարտ չունէր, և ասում էր․

- Հարիֆը ամերիկայի համալսարանների ընդհանուր տնօրէնն է։ Ես հինգ հարիր հարիւր լիրա ասացի, սակայն նա իբր «չի՛ լինի, չեն չեմ ընդունում» ասելով գոռաց։ Ինձ թւում էր ամերիկացու հետ գործարքը միշտ դոլարով է լինում։ Ես տարեկան վարձը վեց հազար դոլար ասացի։ Սակայն նա գոռալով ասաց․

Գիշերւայ միւս օրը պարոն Աճեմեանի ընկերներն հարց ու փորձն սկսեցին։ ՀետազօտինՀետազօտեցին, որ եթէ պարոն Ռիչարդը ֆրանսերէնով մօսիւ Ռիշար լինի, ապա այս մարդն հէնց էն նաւավար Ռաշադը չէ՞։ Վայ վայ․․․ ուրեմն այդպէս․․․ Էլ հազար զուռնա ու դհոլ ճանապարհ գցին Քադի Քոյում ու Աճեմեան ընտանիքի պատիւը տարին։ Վերջապէս այնպէս եղաւ, որ ով կարողաց կարող էր ինչքան կարող էր նրանց ծաղր ու ծանակի էր ենթարկում։

- Հելօ․․․ Հաո՞ւ Հաու՞ դու իւ դու միսթեր Աճեմեան։ (բարև, ո՞նց եք պարոն Աճեմեան)

- Հաու դու ու մաու դուդ չե՛մ հասկանում․․․ Հաֆ-հաֆով ու միաու-միաուով քեզ ամերիկացու տեղ մի դիր, անամօթ․․․ Տան մեջ եղածներն ովքե՞ր են։ Բոլորն էլ պարզ-մարզ թուրքերէն են խօսում․․․ Է՞ս աստիճան անամօթութիւն․․․ Ռաշադը Ռիչարդի ես վերածել։ Էս գլխարկ գնել դնել չի՞։

- Արդեօ՞ք այս ժամին մեր ժամանակներում տուն գտնել ու տնափոխւելը հեշտ է։ Գոնէ երեք հազար լիրա է պէտք տնափոխւելու համար։ Փողը տուր ու ես կը քաշւեմ։ Փոխարէն փողը դատարանին տաս, ինձ տուր ու պրծ։ Սրանից աւելի լաւ ինչ բան, որ սա մեր երկուսի օգտին է։

- Մեր խօսքը խօսք է։ Միանցամից Միանգամից չեմ քաշւի։ Պիտի երեք հազար տաս։ Չորս ամիս էլ ժամ տաս, մինչ այն այլ տուն կը գտնեմ։ Երբ գտնեմ, կը քաշւեմ։

Աճեմեանը երեք հազար լիրա տւեց։ Պարոն Աճեմեանը վերջում իրական ամերիկացի գտաւ և ամերիկացուց նրանից այն փողը, որ ստացաւ, աւելին էր քանի այն, որ գործակալին ու Ռաշադին էր տւել։

Սակայն Աճեմեաններին իրենց պալատում իրենց ամերիկացիներին վարձու տւած իրենց ընկերները հանգիստ չթողին, և այնքան ծաղր ու ծանակի ենթարկեցին, որ նրանք պարտաւորւեցին օգոստոսի տաք ամռան Բոյուք Քադիի իրենց ամառանոցային պալատից տեղափոխւեն Իստանբուլ Պոլիս և իրկար երկար ու տօթ ամառն այն այդ մեծ քաղաքում անցկացնեն։