|աղբյուր = [[«Բարոն Մյունխհաուզենի արկածները»]]
}}
[[Category: Արձակ]] {{Անավարտ}}
[[Պատկեր:mun1.jpg|300px|right]]
Ես ու կառապանս ամբողջ երեկոն այդ հիանալի երաժշտությամբ զվարճանում էինք։
= Երկրորդ մաս =
== Փոթորիկ ==
Բայց դուք մի կարծեք, խնդրեմ, որ ես միայն անտառներում ու դաշտերում եմ ճանապարհորդել։ Ո՜չ, ես շատ անգամ լողացել եմ նաև ծովերով և օվկիանոսներով, և ինձ հետ այնպիսի արկածներ են պատահել, որ ոչ ոքի հետ չեն պատահել։
Մի անգամ մի մեծ նավով Հնդկաստան էինք գնում։ Եղանակը հրաշալի էր։ Բայց երբ մի ինչ-որ կղզու մոտ խարիսխ գցեցինք, ուժեղ փոթորիկ բարձրացավ։
Փոթորիկն այնքան ուժեղ էր, որ կղզուց մի քանի հազար (այո, մի քանի հազար) ծառ պոկեց և ուղիղ դեպի ամպերը վեր հանեց։ Հարյուրավոր փութ կշռող հսկա ծառերն այնքան էին բարձրացել, որ գետնից նայելիս՝ բմբուլի չափ էին թվում։
Բայց հենց որ փոթորիկը վերջացավ, յուրաքանչյուր ծառ իր առաջվա տեղն ընկավ և իսկույն արմատներ գցեց այնպես, որ կղզու վրա փոթորկից ոչ մի հետք չմնաց։
Զարմանալի ծառեր են, այնպես չէ՞։
Ասենք մի ծառ բոլորովին չվերադարձավ։
Բանն այն է, որ, երբ այդ ծառը վեր թռավ, նրա ճյուղերի վրա գտնվում էր մի չքավոր գյուղացի իր կնոջ հետ։ Ինչո՞ւ էին նրանք ծառը բարձրացել։ Շատ պարզ՝ որ վարունգ քաղեն, որովհետև այդ երկրում վարունգը ծառի վրա է աճում։
Այդ կղզու բնակիչները ամեն բանից շատ վարունգ են սիրում և ուրիշ ոչինչ չեն ուտում, վարունգը նրանց միակ կերակուրն է։
Խեղճ գյուղացիները, փոթորկից բռնված, ստիպված էին ամպերի տակ օդային ճանապարհորդություն կատարել։
Երբ փոթորիկը հանդարտվեց, ծառն սկսեց իջնել։ Գյուղացին և գեղջկուհին շատ չաղ էին. նրանք իրենց ծանրությամբ ծառը թեքեցին և ընկան ոչ թե այնտեղ, ուր առաջ այդ ծառը աճում էր, այլ ուրիշ տեղ՝ այդ երկրի թագավորի վրա և, բարեբախտաբար, մժեղի նման տրորեց՝ նրան։
― Բարեբախտաբա՞ր,– կհարցնեք դուք։
Ինչո՞ւ բարեբախտաբար։ Որովհետև այդ թագավորը շատ դաժան մարդ էր և կղզու ժողովրդին գազանաբար տանջում էր։
ժողովուրդը շատ ուրախացավ, որ իրենց տանջողը ոչնչացավ, և նրա թագն ինձ առաջարկեց։
― խնդրում ենք, բարի Մյունխհաուզեն, մեր թագավորը եղիր։ Դու այնքան իմաստուն ես, այնքան համարձակ։
Բայց ես կտրականապես մերժեցի, որովհետև վարունգ չեմ սիրում։
== Կոկորդիլոսի և առյուծի միջև ==
Երբ փոթորիկը վերջացավ, մենք խարիսխը բարձրացրինք և երկու շաբաթից հետո հաջողությամբ հասանք Ցեյլոն կղզին։
Ցեյլոնի նահանգապետի ավագ որդին ինձ առաջարկեց միասին որսի գնալ։
Ես մեծ հաճությամբ համաձայնեցի։
Մենք ճանապարհ ընկանք դեպի մոտակա անտառը։ Սաստիկ շոգ էր, և պետք է խոստովանեմ, որ եղանակին սովոր չլինելով, շուտով քնեցի։
Իսկ նահանգապետի որդին, որը մի ուժեղ երիտասարդ էր, իրեն շատ լավ էր զգում, նա Ցեյլոնում ապրում էր մանկությունից։
Ցեյլոնի արեգակը նրա համար նշանակություն չուներ, և նա կայտառ քայլում էր շիկացած ավազի միջով։
Ես նրանից ետ մնացի և շուտով անտառի խորքում մոլորվեցի։ Գնում եմ և ինչ-որ ձայն եմ լսում։ Ետ եմ նայում ու տեսնում, որ իմ առջև մի աժդահա առյուծ է կանգնած, որը բերանը բաց է արել և ուզում է ինձ կտոր-կտոր անի։
Ի՞նչ անեի։
Հրացանս լցրած էր մանր կոտորակով, որով կաքավ էլ չես սպանի։ Հրացանս արձակեցի, բայց կոտորակը միայն գրգռեց կատաղի գազանին, և նա կրկին կատաղությամբ ինձ վրա հարձակվեց։
Ես սարսափած սկսեցի փախչել, գիտակցելով, որ փախուստն իզուր է, որ գազանը մի ոստյունով կհասնի ինձ և կտոր-կտոր կանի։ Բայց ո՞ւր փախչեի։ Իմ առաջ գտնվում էր մի հսկա կոկորդիլոս, որը, բերանը բաց, պատրաստ էր նույն վայրկյանին ինձ կուլ տալու։
Ի՞նչ անել։ Ի՞նչ անել։
Առջևից՝ կոկորդիլոս, հետևից՝ առյուծ, ձախից՝ լիճ, աջից՝ թունավոր օձերով լիքը ճահիճ։
Մահվան երկյուղով բռնված, ընկա խոտերի վրա և, աչքերս փակած, անխուսափելի մահվան պատրաստվեցի։
Եվ հանկարծ իմ գլխից վերև կարծես մի ինչ-որ բան գլորվեց ու դղրդաց։
Աչքերս բաց արի, և իմ առաջ մի զարմանալի տեսարան բացվեց, որն ինձ մեծ ուրախություն պատճառեց։
Բանից դուրս եկավ, որ առյուծը, ցանկանալով ինձ վրա հարձակվել այն վայրկյանին, երբ ես ընկել եմ խոտի վրա, վրայովս թռել է, ուղիղ կոկորդիլոսի բերանն ընկել։
Մի գազանի գլուխը գտնվում էր մյուս գազանի կոկորդում, և երկուսն էլ ուժերը լարում էին, որ իրարից ազատվեն։
Ես վեր թռա, որսորդական դանակս հանեցի և մի զարկով առյուծի գլուխը թռցրի։ Նրա անկենդան մարմինն ընկավ իմ ոտքերի մոտ։
Հետո, ժամանակ չկորցնելով, հրացանս առա և նրա կոթով սկսեցի զարկել առյուծի գլխին, որ ավելի խոր մտնի կոկորդիլոսի բերանը այնպես, որ կոկորդիլոսը վերջիվերջո խեղդվեց։
երբ նահանգապետի որդին վերադարձավ, շնորհավորեց իմ տարած հաղթանակը անտառի երկու հսկաների դեմ։
== Հանդիպում կետ ձկան ձետ ==
Այս բոլորից դուք կարող եք հասկանալ, որ Ցեյլոնն ինձ շատ դուր եկավ։
Ես զինվորական նավ նստեցի և ճանապարհ ընկա դեպի Ամերիկա, ուր ո՛չ կոկորդիլոսներ կան, ո՛չ առյուծներ։
Տասն օր մենք լողում էինք առանց արկածների, բայց հանկարծ Ամերիկայի մոտ մեզ փորձանք պատահեց, մենք ընդհարվեցինք ծովային ժայռի։
Զարկն այնքան ուժեղ էր, որ կայմի վրա նստած նավաստին ընկավ ծովը՝ երեք մղոն ափից հեռու։
Բարեբախտաբար, ջուրն ընկնելիս, նա կարողացավ բռնել մոտիկից թռչող կարմիր ձկնկուլի կտցից, և ձկնկուլն օգնեց նրան մնալ ջրի երեսին, մինչև որ մենք վրա հասանք ու վերցրինք։
Մենք ժայռին ընդհարվեցինք այնպես անսպասելի կերպով, որ ես չկարողացա ոտքի վրա մնալ, վեր թռա և գլուխս խփեցի իմ նավասենյակի առաստաղին։
Այդ պատճառով գլուխս խրվեց ստամոքսիս մեջ, և միայն մի քանի ամսվա ընթացքում քիչ-քիչ կարողացա դուրս հանել՝ մազերիցս ձգելով։
Պարզվեց, որ մենք ոչ թե ժայռին ենք ընդհարվել, այլ մի հսկա կետ ձկան, որը հանդարտ ննջում էր ջրի վրա։
Երբ ընդհարվեցինք կետ ձկանը, նա զարթնեց և այնպես բարկացավ, որ ատամներով բռնեց մեր նավի խարսխից և ամբողջ օրը, առավոտից մինչև գիշեր, քստշ էր տալիս օվկիանոսով մեկ։
Մեր բախտից, վերջիվերջո խարսխի շղթան կտրվեց, և մենք կետ ձկից ազատվեցինք։
Ամերիկայից վերադառնալիս, մենք կրկին հանդիպեցինք այդ կետ ձկանը։ Նա մեռած-ընկած էր ջրի վրա և կես մղոն չափ տարածություն էր գրավում։
Այդ հսկային մեր նավը քարշ տալու մասին մտածել իսկ չարժեր։ Այդ պատճառով մենք կտրեցինք միայն կետ ձկան գլուխը և ինչքան ուրախացանք, երբ տախտակամածի վրա դնելով, նրա բերանի մեջ գտանք և մեր խարիսխը և քառասուն մետր նավի շղթա, որն ամբողջությամբ տեղավորվում էր նրա մի փտած ատամի խոռոչում։
Բայց մեր ուրախությունը երկար չտևեց, մենք նկատեցինք, որ մեր նավը ծակվել է, և ջուրը լցվել է նավանբարը։
Նավն սկսեց ընկղմվել։
Բոլորը գլուխները կորցրին, գոռում, գոչում, լաց էին լինում։
Ես իսկույն գտա, թե ինչ պետք է անել։ Մինչև անգամ վարտիքս էլ չհանելով, նստեցի ուղիղ անցքի վրա և իմ հետույքով փակեցի։
Նավը փրկված էր։
== Ձկան ստամոքսում ==
Մի շաբաթից հետո մենք եկանք Իտալիա։
Պարզ, արևոտ օր էր։
Ես գնացի Միջերկրական ծովի ափը՝ լողանալու։ Ջուրը տաք էր։ Ես հիանալի լողորդ եմ և ափից շատ հեռու լողացի։
Հանկարծ տեսա, որ ուղիղ դեպի ինձ է գալիս մի հսկա ձուկ՝ բերանը լայն բաց արած։
Ի՞նչ անեի։
Նրանից փախչել անհնարին էր։ Ես կուչ եկա և շտապեցի մտնել ձկան բերանը, որպեսզի շուտ անցնեմ նրա սուր ատամների արանքով և միանգամից ստամոքսը մտնեմ։
Ամեն մարդ այսպիսի սրամիտ խորամանկություն չի կարող անել, բայց ես, առհասարակ, սրամիտ և, ինչպես գիտեք, հնարամիտ մարդ եմ։
Ձկան ստամոքսում մութ էր, բայց՝ տաք ու հարմար։
Սկսեցի զբոսնել, առաջ ու ետ քայլել, բայց շուտով նկատեցի, որ դա ձկանն իսկի դուր չի գալիս։ Այն ժամանակ ես սկսեցի դիտմամբ ոտքերս դոփել, թռչկոտել, գժի նման պար գալ, որ ձկանը մի լավ տանջեմ։ Ձուկը ցավից հառաչեց և իր ահագին մռութը ջրից դուրս հանեց։
Շուտով մոտիկից անցնող իտալական նավից տեսան ձկանը։
Ես էլ հենց այդ էի ուզում։
Ծովայինները ձկանը սպանեցին, հետո քաշեցին դրին նավի տախտակամածի վրա և սկսեցին խորհուրդ անել, թե ինչպես կտրատեն այդ ահագին կենդանուն։
Ձկան ներսում նստած, ես երկյուղից դողում էի. ինչպես էլ որ անեին, ինձ էլ ձկան հետ կտրտելու էին։
Դա սարսափելի էր։
Բայց իմ բախտից նրանց կացիններն ինձ չկպան։
Հենց որ մի փոքրիկ լույս երևաց, բարձր ձայնով սկսեցի մաքուր իտալերենով գոչել (օ, ես իտալերեն շատ լավ գիտեմ), որ ես ուրախ եմ տեսնելու այն բարի մարդկանց, որոնք ինձ մութ բանտից ազատեցին։
Ձկան փորից մարդու ձայն լսելով, նավաստիները սարսափից սառեցին։
Զարմանքն ավելի շատացավ, երբ ես ձկան բերնից դուրս թռա և սիրալիր ողջունեցի նրանց։
== Իմ հրաշալի ծառաները ==
Ինձ ազատող նավն ուղևորվեց դեպի Թուրքիայի մայրաքաղաքը։ Իտալացիները, որոնց մեջ գտնվում էի հիմա, միանգամից տեսան, որ ես նշանավոր մարդ եմ և առաջարկեցին մնալ նավում՝ իրենց հետ միասին։
Ես համաձայնեցի, և մի շաբաթից հետո թուրքական ափը հասանք։
Սուլթանն իմ գալու մասին տեղեկանալով, իհարկե, ինձ հրավիրեց։ Նա ինձ դիմավորեց իր պալատի շեմքին և ասաց.
― ես բախտավոր եմ, որ կարող Եմ ողջունել ձեզ իմ հին մայրաքաղաքում։ Հույսով եմ, որ դուք ողջ և առողջ եք։ Ես ծանոթ եմ ձեր մեծագույն քաջագործություններին և կուզենայի հանձնարարել ձեզ մի դժվարին գործ, որը, բացի ձեզանից, ուրիշ ոչ ոք կատարել չի կարող, որովհետև դուք աշխարհիս ամենախելոք և ամենահնարամիտ մարդն եք։ Կարո՞ղ եք հենց այս րոպեիս ճանապարհվել Եգիպտոս։
― Ուրախությամբ,– պատասխանեցի։― Ես այնքան սիրում եմ ճանապարհորդությունը, որ պատրաստ եմ, թեկուզ այս րոպեիս, աշխարհի ծայրն էլ գնալու։
Իմ պատասխանը սուլթանին շատ դուր եկավ, և նա մի այնպիսի հանձնարարություն արեց, որ բոլորի համար գաղտնիք պետք է մնա։ Դրա համար էլ այդ մասին ես պատմել չեմ կարող։
Այո՛, այո՛, գիտենալով, որ ես աշխարհիս ամենահուսալի մարդն եմ, սուլթանն ինձ այդ գաղտնիքը հայտնեց։
Ես գլուխ տվի և իսկույն ճանապարհ ընկա։
Հենց որ մայրաքաղաքից մի քիչ հեռացանք, ինձ հանդիպեց մի փոքրիկ, նիհար մարդ, որը վազում էր արտասովոր արագությամբ։ Նրա յուրաքանչյուր ոտին մի ծանր կշռաքար էր կապված, բայց էլի նետի պես էր թռչում։
― Էդ ո՞ւր,– հարցրի ես։― Ինչո՞ւ եք ոտքերիդ քարեր կապել։ Չէ՞ որ այդ քարերը խանգարում են ձեզ վազելու։
― Երեք րոպե առաջ ես Վիեննայում էի,― պատասխանեց մարդուկը,– իսկ այժմ գնում եմ Կոնսաանդնուպոլիս՝ որևէ աշխատանք փնտրելու։ Քարերն էլ կապել եմ, որ շատ արագ չվազեմ, որովհետև շտապելու կարիք չունեմ։
Այդ զարմանալի արագավազն ինձ դուր եկավ, և ես նրան ինձ մոտ ծառայության վերցրի։
Նա ուրախությամբ եկավ ինձ հետ։
Մյուս օրը ճանապարհին մի մարդ տեսանք, որը կողքի վրա պառկել էր և ականջը գետնին դրել։
― Ի՞նչ ես անում այստեղ,– հարցրի ես։
― Ականջ եմ դնում, թե ինչպես է աճում դաշտի խոտը,– պատասխանեց Նա։
― Եվ լսո՞ւմ ես։
― Հիանալի։ Ինձ համար դա դատարկ բան է։
― Այդ դեպքում, սիրելիս, ինձ մոտ ծառայության մտիր։ Քո զգայուն ականջները ճանապարհին ինձ պետք կգան։
Նա համաձայնեց, և մենք շարունակեցինք ճանապարհը։
Շուտով ես մի որսորդ տեսա, որի ձեռքին հրացան կար։
― Լսիր,֊ ասացի նրան,– ո՞ւմ ես խփում, ոչ մի տեղ ոչ գազան է երևում, ոչ թռչուն։
― Բեռլինի զանգակատան կտրին մի ծիտ էր նստած, ուղիղ աչքին խփեցի։
Դուք գիտեք, թե որսորդությունը ինչքան եմ սիրում։ Գրկեցի դիպուկ հրաձիգին և ինձ մոտ ծառայության հրավիրեցի։ Նա ուրախությամբ հետևեց ինձ։
Շատ երկրներ ու քաղաքներ անցնելով, մենք մոտեցանք մի մեծ անտառի։
Տեսանք ճանապարհի մոտ մի շատ երկարահասակ մարդ է կանգնած՝ ձեռքին պարան, որով ամբողջ անտառն օղակել է։
― էդ ի՞նչ ես քաշում,– հարցրի նրան։
— Հարկավոր էր փայտ կտրտել, բայց կացինս տանն է մնացել։ Ես էլ ուզում եմ առանց կացնի յոլա գնալ,– պատասխանեց նա։
Նա պարանը ձգեց, և հսկա կաղնիները բարակ խոտերի նման երկինք թռան ու գետնին ընկան։
Ես, իհարկե, փողս չխնայեցի և իսկույն այդ հսկային ծառա վերցրի։
Երբ Եգիպտոս հասանք, մի այնպիսի փոթորիկ բարձրացավ, որ մեր բոլոր կառքերն ու ձիերը գլուխկոնծի տալով սլանում էին ճանապարհով։
Հեռվում տեսանք յոթ հողմնաղաց, որոնց թևերը խելագարի նման պտտվում էին։ Իսկ բլրակի վրա մի մարդ կանգնած, ցուցամատով սեղմում էր ձախ քթածակը։
Մեզ տեսնելով, նա քաղաքավարությամբ գլխարկը հանեց, և փոթորիկը նույն վայրկյանին դադարեց։
― Այստեղ ի՞նչ ես անում,– հարցրի նրան։
― Ես պտտեցնում եմ իմ տիրոջ աղացները,– պատասխանեց նա,– և որպեսզի այդ աղացները չկոտրտվեն, ես միայն մի քթածակով եմ փչում։
«Այս մարդն ինձ պետք կգա»,– մտածեցի ես և առաջարկեցի գալ ինձ հետ։
== Չինական գինին ==
Եգիպտոսում ես շուտով կատարեցի սուլթանի հանձնարարությունը։ Հնարամտությունս այստեղ էլ օգնեց։
Մի շաբաթից հետո իմ արտասովոր ծառաների հետ Թուրքիայի մայրաքաղաք վերադարձա։
Սուլթանն իմ վերադարձով շատ ուրախացավ և գովեց Եգիպտոսում ունեցած իմ հաջողությունը։
― Դուք իմ բոլոր մինիստրներից խելոք եք, սիրելի Մյունխհաուզեն,– ասաց նա ձեռքս ամուր սեղմելով։― Այսօր ինձ մոտ ճաշի եկեք։
Ճաշը շատ համեղ էր, բայց ափսոս սեղանին գինի չկար, որովհետև թուրքերին գինի խմելն օրենքով արգելված է։
Ես շատ վշտացա, և սուլթանն ինձ մխիթարելու համար ճաշից հետո ինձ տարավ իր առանձնասենյակը, գաղտնի պահարանը բաց արեց և այնտեղից մի շիշ գինի հանեց։
― Այսպիսի հրաշալի գինի դուք ձեր ամբողջ կյանքում չեք խմել, իմ սիրելի Մյունխհաուզեն,― ասաց նա, բաժակը լիքը լցնելով։
Գինին իսկապես լավն էր։ Բայց առաջին իսկ կումից հետո ես հայտնեցի, որ Չինաստանում չինական բողդիխան Ֆու Չանի գինին սրանից շատ լավն է։
― Իմ սիրելի Մյունխհաուզեն,– գոչեց սուլթանը,― ես սովոր եմ ձեր ամեն մի խոսքին հավատալու, որովհետև դուք աշխարհիս ամենաճշմարտախոս մարդն եք, բայց երդվում եմ, որ հիմա դուք ճիշտ չեք ասում, սրանից լավ գինի չի լինի։
― Իսկ ես կապացուցեմ, որ կլինի։
— Մյունխհաուզեն, դուք հիմար բան եք ասում։
— Ոչ, ես ճշմարիտ եմ խոսում և խոստանում եմ մի ժամից հետո հանձնել ձեզ բողդիխանի մառանից մի շիշ այնպիսի գինի, որի համեմատ ձեր գինին քացախ է։
— Մյունխհաուզեն, չափն անցնում եք։ Ես միշտ ձեզ աշխարհիս ամենաճշմարտախոս մարդկանցից մեկն եմ համարել, իսկ այժմ տեսնում եմ, որ անխիղճ ստախոս եք։
― Եթե այդպես է, ես պահանջում եմ, որ դուք անհապաղ համոզվեք, ճշմարիտ եմ խոսում արդյոք։
― Համաձայն եմ,– պատասխանեց սուլթանը։– Եթե դուք ժամը չորսին Չինաստանից չբերեք աշխարհիս ամենալավ գինուց մի շիշ, ես կհրամայեմ, որ ձեր գլուխը կտրեն։
― Հիանալի է,– գոչեցի ես։― Ձեր պայմանին համաձայն եմ։ Իսկ եթե ժամը չորսին այդ գինին ձեր սեղանի վրա լինի, դուք ձեր գանձարանից ինձ այնքան ոսկի կտաք, որքան մի մարդ միանգամից կարող է տանել։
Սուլթանը համաձայնեց։
Ես չինական բողդիքսանին նամակ գրեցի և խնդրեցի նվիրել ինձ մի շիշ այն գինուց, որով երեք տարի առաջ ինձ հյուրասիրել էր։
«Եթե դուք իմ խնդիրքը մերժեք,– գրեցի ես,– ձեր բարեկամ Մյունխհաուզենը դահճի ձեռքով կսպանվի»։
Երբ նամակս վերջացրի, երեքից հինգ րոպե անց էր։
Ես իմ արագավազին ձայն տվի և ուղարկեցի չինական մայրաքաղաք։
Նա ոտքերին կապած քարերն արձակեց, նամակը վերցրեց և մի ակնթարթում աչքից կորավ։
Ես վերադարձա սուլթանի առանձնասենյակը։ Արագավազի վերադարձին սպասելով, մենք բաց արած գինու շիշը մինչև հատակը ցամաքեցրինք։
ժամացույցը խփեց երեքից քառորդ անց, ապա երեք ու կես, երեքից քառասունհինգ րոպե անց, իսկ արագավազը չկար։
Ես շատ վատ զգացի, մանավանդ, երբ նկատեցի, թե ինչպես սուլթանը զանգակը ձեռին պահել է, որ ժամանակը լրանալուն պես զանգահարի ու դահճին կանչի։
― Թույլ տվեք դուրս գալ այգի և մաքուր օդ շնչել,– ասացի սուլթանին։
― Խնդրեմ,― պատասխանեց սուլթանը՝ սիրալիր ժպիտը դեմքին։
Բայց այգի դուրս գալով տեսա, որ իմ հետևից ինչ-որ մարդիկ են գալիս։
Դրանք սուլթանի դահիճներն էին, որոնք ամեն րոպե պատրաստ էին ինձ վրա հարձակվելու և իմ խեղճ գլուխը կտրելու։
Ես հուսահատված նայեցի ժամացույցին, չորսից հինգ րոպե պակաս էր։
Մի՞թե հինգ րոպեից հետո ես պիտի մեռնեմ։ Օ՜, սարսափելի է։
Ես կանչեցի իմ ծառային՝ նրան, որը լսում էր, թե ինչպես է աճում դաշտի խոտը և հարցրի՝ չի՞ լսվում արդյոք իմ արագավազի ոտնաձայնը։
Նա ականջը դրեց գետնին և հայտնեց, որ արագավազը քնած է։
― Քնա՞ծ։
― Այո։ Ես լսում եմ նրա խռմփոցը։
Սարսափից ոտներս թուլացան։ Մի րոպե ևս, և ես կմեռնեմ։
Ես ձայն տվի մյուս ծառային, նրան, որը ծտի էր նշան բռնում։
Նա իսկույն ամենաբարձր աշտարակի գլուխը բարձրացավ և ոտի մատների վրա կանգնելով սկսեց նայել։
― Հը՛, ի՞նչ է, այն անպիտանին տեսնո՞ւմ ես,– հարցրի ես զայրույթից խեղդվելով։
― Տեսնում եմ, տեսնում եմ։ Պառկել է Պեկինի մոտ, դաշտում, կաղնու տակ և խռմփացնում է։ Կողքին էլ մի շիշ կա։
Բայց սպասիր, ես քեզ կարթնացնեմ։
Նա կրակեց այն կաղնու կատարին, որի տակ պառկած էր արագավազը։
Կաղինները, տերևներն ու ճյուղերը թափվեցին քնածի վրա և նրան արթնացրին։
Արագավազը վեր թռավ, աչքերը տրորեց և գժի նման սկսեց վազել։
ժամը չորսին կես րոպե էր պակաս, երբ նա չինական գինու շիշը ձեռքին պալատը մտավ։
Կարո՞ղ եք պատկերացնել, թե ինչքան ուրախացա։
Գինին փորձելով, սուլթանը հիացավ ու բացականչեց.
― Սիրելի Մյունխհաուզեն, թույլ տվեք այս շիշը պահել։ Ուզում եմ մենակ խմել։ Ես չէի կարծում, թե աշխարհիս երեսին այդպիսի քաղցր ու համեղ գինի կլինի։
― Ես թույլ եմ տալիս իմ բարեկամ Մյունխհաուզենին վերցնել իմ գանձարանից այնքան ոսկի, որքան կարող է տանել մի մարդ միանգամից,— ասաց սուլթանը։
Գանձապահը խոնարհ գլուխ տվեց և տարավ ինձ պալատի ներքնահարկը, որը լիքն էր գանձով։
Ես կանչեցի իմ հսկային։ Նա շալակեց գանձարանում գտնվող ամբողջ ոսկին, և մենք ծովափ վազեցինք։
Այնտեղ մի ահագին նավ վարձեցի և բերնեբերան լցրի ոսկով։
Առագաստները պարզելով, մենք շտապեցինք ծով դուրս գալ, քանի դեռ սուլթանը ուշքի չէր եկել և գանձն ինձանից չէր խլել։
== Հետապնդում ==
Պատահեց այն, ինչից վախենում էի։
Դեռ նոր էինք ափից հեռացել, երբ գանձապահը վազեց իր տիրոջ մոտ և ասաց, որ ես գանձարանը մաքուր թալանեցի։
Սուլթանը կատաղեց և ուղարկեց իմ հետեից իր ողջ ռազմական նավատորմը։
Բազմաթիվ ռազմանավեր տեսնելով, խոստովանում եմ, որ շատ վախեցա։
— Դե՛, Մյունխհաուզեն,— ասացի ինքս ինձ,֊ վերջին ժամդ հասել է։ Էլ փրկություն չկա։ Քո ողջ խորամանկությունն էլ քեզ չի օգնի։
Ես զգացի, որ իմ գլուխը, որ հենց նոր էր ամրացել ուսերիս վրա, կրկին կարծես թե մարմնիցս բաժանվում է։
Հանկարծ մոտեցավ ինձ այն ծառաս, որն այնքան ուժեղ քթածակեր ուներ։
― Մի վախեցեք։ Նրանք մեզ չեն հասնի,– ասաց նա ծիծաղելով։
Վազեց նավի հետևի կողմը և մի քթածակը թուրքական նավատորմիղին, իսկ մյուսը մեր նավի առագաստներին ուղղելով, այնպիսի ուժեղ քամի բարձրացրեց, որ ողջ թուրքական նավատորմիղը մի րոպեում նավահանգիստ թռավ։
Իսկ մեր նավը իմ հզոր ծառայի շնորհիվ, արագ առաջ սլացավ և մի օրից հասավ Իտալիա։
== Դիպուկ կրակոց ==
Իտալիայում ապրում էի հարուստի նման, բայց հանգիստ, խաղաղ կյաքն իմ սրտովը չէր։
Ես նոր արկածների ու քաջագործությունների էի ձգտում։
Այդ պատճառով շատ ուրախացա, երբ լսեցի, որ Իտալիայից ոչ հեռու նոր պատերազմ է ծագել, անգլիացիք կռվում էին իսպանացիների հետ։
Րոպե իսկ չկորցնելով, թռա ձիուս վրա և պատերազմի դաշտը սլացա։
Որովհետև իսպանացիները պաշարել էին անգլիացիների Ջիբրալթար բերդը, ուստի ես գնացի պաշարվածների մոտ։
Բերդապետ գեներալն իմ լավ ծանոթն էր։
Նա գրկաբաց ընդունեց ինձ և ցույց տվեց իր կառուցած ամրությունները, որովհետև նա գիտեր, որ ես գործնական և օգտակար խորհուրդներ կարող եմ տալ։
Ջիբրալթարի պատի վրա կանգնած, ես հեռադիտակով տեսա, որ իսպանացիները թնդանոթի փողը ուղղում են դեպի այն տեղը, ուր երկուսով կանգնած ենք։
ժամանակ չկորցնելով, ես հրամայեցի, որ այդտեղ մի մեծ թնդանոթ դնեն։
― Ինչո՞ւ,― հարցրեց գեներալը։
― Կտեսնես,― պատասխանեցի ես։
Հենց որ թնդանոթը բերին, փողն ուղղեցի դեպի թշնամու թնդանոթի փողը, և երբ իսպանական թնդանոթաձիգը պատրույգը մոտեցրեց իր թնդանոթին, բարձրաձայն հրաման տվի. «կրակ»։
Երկու թնդանոթներն էլ միևնույն ակնթարթում թնդացին։
Պատահեց այն,,ինչ որ սպասում էի։
Իմ նշած կետում երկու ռումբերը՝ մերը և թշնամունը, սարսափելի ուժով իրար բախվեցին, և թշնամու ռումբը ետ թռավ։
Հասկանո՞ւմ եք. ռումբը ետ թռավ դեպի իսպանացիները։
Ետ թռավ և կտրեց իսպանական թնդանոթաձիգի և տասնվեց իսպանական զինվորների գլուխներ։
Հետո ջարդեց իսպանական նավահանգստում կանգնած երեք նավերի կայմերը և սլացավ ուղիղ Աֆրիկա։
Թռչելով էլի երկու հարյուր տասնչորս մղոն, ընկավ մի խեղճ գյուղացու տան վրա, որտեղ մի ինչ-որ պառավ էր ապրում։ Պառավը մեջքի վրա պառկած, բերանը բաց, քնած էր։ Մեր թնդանոթի ռումբը, տանիքը ծակելով, ընկավ ուղիղ քնած պառավի բերանը, կոտրեց նրա վերջին ատամները և մնաց կոկորդում՝ ոչ այս կողմ, ոչ այն կողմ։
Տուն վազեց պառավի ամուսինը՝ մի կրակոտ և հնարամիտ մարդ։
Նա ձեռքը մտցրեց պառավի կոկորդը և փորձեց հանել, բայց ռումբը տեղից չշարժվեց։
Այն ժամանակ, ոչ մի րոպե չկորցնելով, կնոջ քթին քթախոտ մոտեցրեց։ Պառավը փռշտաց և այնպես լավ փռշտաց, որ ռումբը պատուհանից փողոց թռավ։
Ահա թե ինչքան չարիք հասցրեց իսպանացիներին իրենց սեփական ռումբը, որ ես ետ էի ուղարկել։
Մեր ռումբն էլ նրանց զվարճություն չպատճառեց. կպավ ռազմական նավին ու խորտակեց, իսկ այդ նավում երկու հարյուր իսպանական զինվոր կար։
Այնպես որ, անգլիացիք այս պատերազմում հաղթություն տարան գլխավորապես իմ հնարամտության շնորհիվ։
― Շնորհակալ եմ, սիրելի Մյունխհաուզեն,– ասաց իմ բարեկամ գեներալը, ամուր սեղմելով ձեռքս։― Դու որ չլինեիր, մենք կորած էինք։ Մեր փայլուն հաղթությամբ միայն քեզ ենք պարտական։
― Դատարկ բան է. ես միշտ պատրաստ Եմ ծառայելու իմ բարեկամներին,– պատասխանեցի ես։
Իմ մատուցած ծառայության համար անգլիական գեներալն ուզում էր ինձ գնդապետ դարձնել, բայց ես, որպես շատ համեստ մարդ, մերժեցի նրա առաջարկած այնքան մեծ պատիվը։
== Մեկը հազարի դեմ ==
Հենց այդպես էլ ասացի գեներալին.
― Ինձ պետք չեն ոչ շքանշաններ, ոչ աստիճաններ։ ես ձեզ բարեկամաբար եմ օգնում, առանց շահադիտական նպատակների։
― Շնորհակալ եմ, բարեկամս,– ասաց գեներալը, մի անգամ էլ ձեռքս սեղմելով։— Խնդրում եմ, էլի օգնեք։
― Մեծ ուրախությամբ,— պատասխանեցի ես, ձեռքս ծերունու ուսին խփելով։― Ես ուրախ եմ ծառայելու բրիտանական ժողովրդին։
Շուտով էլի իմ բրիտանացի բարեկամներին օգնելու առիթ եղավ։
ես իսպանացի տերտերի շորեր հագա ու, մութն ընկնելուն պես, թաքուն իսպանական բանակը մտա։
Իսպանացիները խոր քուն էին մտել, և ոչ ոք ինձ չտեսավ։ Ես կամաց գործի անցա, գնացի այնտեղ, ուր դրված էին նրանց սարսափելի թնդանոթները, և սկսեցի արագ-արագ այդ թնդանոթները մեկը մյուսի հետևից ծովը նետել՝ ափից հեռու։
Սա այնքան էլ հեշտ բան չէր, որովհետև երեք հարյուրից ավելի թնդանոթ կար։
Թնդանոթների հետ գործս վերջացնելուց հետո ես ճամբարի կենտրոնը հավաքեցի բոլոր փայտե ձեռնասայլակները, սայլերը և վառեցի։ Սայլերը վառոդի նման պայթեցին։ Սոսկալի հրդեհ սկսվեց։
Իսպանացիները զարթնեցին և հուսահատությունից սկսեցին այս ու այն կողմ վազել։
Նրանք երկյուղից երևակայեցին, թե գիշերը նրանց բանակը յոթ կամ ութ անգլիական գունդ է մտել։
Նրանք չէին կարող պատկերացնել, որ այդ ավերվածությունը կարող է կատարել մի մարդ։
Իսպանական գլխավոր հրամանատարը սարսափից փախավ և, առանց կանգ առնելու, երկու շաբաթ վազեց, մինչև որ հասավ Մադրիդ։
Զորքը հետևեց նրան, չհամարձակվելով մինչև անգամ ետ նայել։
Այդպիսով, իմ քաջության շնորհիվ, անգլիացիները վերջնականապես հաղթեցին թշնամուն։
― Առանց Մյունխհաուզենի մենք ինչ կանեինք,– ասում էին անգլիացիները, սեղմելով իմ ձեռքը, անգլիական բանակի փրկիչ անվանելով։
Անգլիացիները այնպես շնորհակալ էին ինձանից, որ իբրև հյուր ինձ Լոնդոն հրավիրեցին։
ես ուրախությամբ Անգլիա փոխադրվեցի, առանց նախատեսելու, թե այդ երկրում ինչ արկածներ են սպասում ինձ։
== Մարդ-ռումբը ==
Իսկ արկածները սարսափելի էին։
Մի անգամ, Լոնդոնի շրջակայքում զբոսնելիս, շատ հոգնեցի և պառկել, հանգստանալ ցանկացա։
Ամառվա օր էր, արևն անխիղճ կերպով այրում էր։
Ես երազում էի հով տեղի մասին, մի ճյուղառատ ծառի տակ։ Բայց մոտիկ տեղերում ծառ չկար և, հով տեղ փնտրելով, մտա մի հին թնդանոթի փողն ու իսկույն խոր քուն մտա։
Իսկ պետք է ձեզ ասեմ, որ այդ օրն անգլիացիները տոնում էին իրենց հաղթությունն իսպանացիների դեմ և թնդանոթ էին արձակում։ Այն թնդանոթին, որի մեջ ես քնած էի, մոտեցավ թնդանոթաձիգը և արձակեց։
Ես, որպես լավ ռումբ, դուրս թռա թնդանոթից, անցա գետի մյուս ափը և մի ինչ-որ գյուղացու բակն ընկա։ Իմ բախտից, բակում փափուկ խոտի դեզ կար։ Մտա այդ դեզի մեջ։ Այդ բանն ինձ մահից փրկեց, բայց, իհարկե, ուշաթափ եղա։
Այդպես առանց գիտակցության երեք ամիս պառկեցի։
Աշնանը խոտը թանկացավ, և տերն ուզեց ծախել։ Բանվորները շրջապատեցին իմ դեզը և սկսեցին եղաններով խառնել։ Նրանց բարձր ձայնից ես զարթնեցի։ Մի կերպ դեզի գլուխը բարձրացա, բայց, որովհետև քունս դեռ գլուխս էր, ցած գլորվեցի և ընկա խոտատիրոջ գլխին, անգիտակցաբար կոտրեցի նրա վիզը, և նա իսկույն մեռավ։
Ասենք, ոչ ոք առանձնապես նրա համար լաց էլ չեղավ։ Նա սաստիկ ժլատ մարդ էր և իր բանվորների փողը չէր տալիս։ Բացի ժլատ մարդ լինելուց, նա ագահ վաճառական էլ էր։ Խոտը ծախում էր այն ժամանակ, երբ գինը սաստիկ բարձրանում էր։
== Սպիտակ արջերի մեջ ==
Իմ բարեկամները ուրախ էին, որ ես կենդանի էի մնացել։
Առհասարակ ես բազմաթիվ բարեկամներ ունեի, որոնք ինձ շատ էին սիրում։ Կարող եք պատկերացնել, թե նրանք ինչքան ուրախացան, երբ իմացան, որ ես սպանված չեմ։ Նրանք ինձ վաղուց մեռած էին համարում։
Ամենից շատ ուրախացավ հայտնի ճանապարհորդ Ֆիպսը, որը հենց այդ ժամանակ պատրաստվում էր ճանապարհ ընկնել դեպի Հյուսիսային բևեռ։
― Սիրելի Մյունխհաուզեն, չափազանց ուրախ եմ, որ կարող եմ ձեզ գրկել,– գոչեց Ֆիպսը, հենց որ ես հայտնվեցի նրա առանձնասենյակի շեմքին։― Դուք պետք է ինձ հետ ճանապարհվեք՝ որպես իմ ամենամոտիկ ընկերը։ Ես գիտեմ, որ առանց ձեր իմաստուն խորհուրդների հաջողություն չեմ ունենա։
Ես, իհարկե, իսկույն համաձայնեցի, և մի ամսից հետո մենք բևեռից հեռու չէինք։
Մի անգամ, նավի տախտակամածի վրա կանգնած ժամանակ, հեռվում նկատեցի մի բարձր սառցե սար, որի վրա երկու սպիտակ արջ թավալվում էին։ Ես հրացանս վերցրի և նավից ցատկեցի ուղիղ մի լողացող սառցաբեկորի վրա։
Շատ դժվար էր առաջ գնալ հայելու պես ողորկ սառցաձորի և սառցալեռների վրայով։ Ամեն րոպե սայթաքում էի և կարող էի անհատակ անդունդներն ընկնել։ Բայց, չնայած դժվարություններին, հասա լեռան գագաթը և համարյա թե կիպ մոտեցա արջերին։
Եվ հանկարծ դժբախտություն պատահեց, հենց որ ուզում էի հրացանս արձակել, սայթաքեցի ու ընկա, գլուխս կպավ սառույցին և նույն րոպեին ուշաթափվեցի։
Կես ժամից հետո, երբ ուշքի եկա, սարսափից հազիվ չգոռացի. մի ահագին սպիտակ արջ ինձ իր տակն էր առել և, բերանը լայն բացած, պատրաստվում էր ինձնով ընթրիք անել։
Հրացանս ընկած էր հեռվում՝ ձյան վրա։
Ասենք, հրացանն այստեղ անօգուտ էր, որովհետև արջն իր ամբողջ ծանրությամբ մեջքիս էր ընկել և շարժվել չէր թողնում։
Մեծ դժվարությամբ գրպանիցս հանեցի իմ փոքրիկ դանակը և, երկար չմտածելով, արջի ետևի ոտքի երեք մատը կտրեցի։
Արջը ցավից մռնչաց և մի րոպե ինձ իր սարսափելի գրկից բաց թողեց։
Օգտվելով առիթից, ես իմ սովորական քաջությամբ վազեցի հրացանի մոտ, վերցրի և կրակեցի։ Սարսափելի գազանը փռվեց ձյան վրա։
Բայց դրանով դժբախտությունը չվերջացավ, հրացանի ձայնը արթնացրեց մի քանի հազար արջերի, որոնք, ինձանից ոչ հեռու, սառույցի վրա քնած էին։
Դուք միայն պատկերացրեք, մի քանի հազար արջեր։
Նրանք խմբով դեպի ինձ ուզվեցին։ Ի՞նչ անեի։ Մի րոպե ևս, և կատաղի գիշատիչներն ինձ կտոր-կտոր կանեն։
Հանկարծ գլխումս մի սքանչելի միտք ծագեց։ Վերցրի դանակը, վազեցի սպանված արջի մոտ, կաշին քերթեցի և վրաս առա։ Այո, արջի մորթին հագա։ Արջերը շրջապատեցին ինձ։ Ես հավատացած էի, որ նրանք ինձ մորթուց կհանեն և կտոր-կտոր կանեն։ Բայց նրանք հոտ քաշեցին և ինձ արջի տեղ ընդունելով, մեկը մյուսի ետևից հանգիստ հեռացան։
Շուտով ես սովորեցի արջի պես մռնչալ և թաթս ծծել։
Գազանները ինձ վստահությամբ էին վերաբերվում, և ես որոշեցի օգտվել այդ հանգամանքից։
Մի բժիշկ ինձ պատմել էր, որ ծոծրակին հասցրած վերքը վայրկենական մահ է պատճառում։ Ես մոտեցա մոտս կանգնած արջին և դանակս խրեցի ուղիղ նրա ծոծրակը։ Ես չէի կասկածում, որ եթե արջը կենդանի մնար, պատառ-պատառ կաներ ինձ։ Բարեբախտաբար, փորձս հաջող անցավ։ Արջն ընկավ՝ մինչև անգամ առանց ձայն հանելու։
Այդ ժամանակ ես որոշեցի նույն ձևով ազատվել և մնացած արջերից։ Այդ բանն ինձ հաջողվեց առանց մեծ դժվարության։ Թեև նրանք տեսնում էին, թե ինչպես են ընկնում իրենց ընկերները, բայց որովհետև իրենք ինձ արջի տեղ էին ընդունում, ուստի չէին կարող գլխի ընկնել, որ ես եմ նրանց սպանում։
Ընդամենը մի ժամվա ընթացքում ես մի քանի հազար արջ սպանեցի։
Այս քաջագործությունը կատարելուց հետո նավ վերադարձա, իմ բարեկամ Ֆիպսի մոտ և պատմեցի բոլորը։
Նա իմ տրամադրության տակ դրեց հարյուր ամրակազմ նավաստի, որոնց հետ գնացի սառցադաշտը։ Նրանք սպանված արջերի մորթիները քերթեցին և բուդերը նավը քարշ տվին։
Բուդերն այնքան շատ էին, որ նավերն այլևս առաջ գնալ չկարողացան, և մենք ստիպված էինք վերադառնալ տուն, առանց նշանակված տեղը հասնելու։
Ահա թե ինչու նավապետ Ֆիպսը Հյուսիսային բևեռը չգտավ։
Ասենք, մենք դրա համար չափսոսացինք, որովհետև մեր բերած արջի միսը շատ համեղ դուրս եկավ։
== Երկրորդ ճանապարհորդությունս դեպի լուսին ==
Վերադառնալով Անգլիա, ես ինձ խոսք տվի այլևս ոչ մի ճանապարհորդություն չկատարել, բայց մի շաբաթ էլ չանցավ, որ պետք եղավ կրկին ճանապարհ ընկնել։
Բանն այն է, որ միջին տարիքի իմ մի հարուստ ազգականի խելքին, չգիտեմ ինչու, փչել էր, իբրև թե աշխարհում գոյություն ունի այնպիսի երկիր, ուր հսկաներ են ապրում։
Նա ինձ խնդրեց անպատճառ գտնել այդ երկիրը և փոխարենը խոստացավ մեծ ժառանգություն թողնել ինձ։ Նա հսկաներին տեսնել շատ էր ուզում։
Ես համաձայնեցի, նավը սարքավորեցի, և ճանապարհ ընկանք դեպի Հյուսիսային օվկիանոս։
Ճանապարհին ոչ մի զարմանալի բանի չհանդիպեցինք, բացի մի քանի թռչող կանանցից, որոնք թիթեռների պես ճախրում էին օդում։
Բայց տասնութերորդ օրը սարսափելի փոթորիկ սկսվեց։
Քամին այնքան ուժեղ էր, որ մեր նավը բարձրացրեց ջրից և փետուրի պես քշեց օդով։ Շարունակ բարձրացնում էր ու բարձրացնում։ Վեց շաբաթ սլանում էինք ամենաբարձր ամպերի վրայով։ Վերջապես մի կլոր ու փայլուն կղզի տեսանք։
Դա, իհարկե, լուսինն էր։
Մենք հարմար նավահանգիստ գտանք և լուսնափ դուրս եկանք։ Ներքևում, հեռու-հեռու, տեսանք մի ուրիշ մոլորակ, որի վրա քաղաքներ, անտառներ, սարեր, ծովեր և գետեր կային։ Մենք գլխի ընկանք, որ դա մեր թողած երկիրն է։
Լուսնի վրա մեզ շրջապատեցին ինչ-որ հսկաներ, որոնք նստել էին եռագլուխ արծիվների վրա։
Լուսնի բնակիչների համար այդ թռչուններն իբրև ձի էին ծառայում։
Հենց այդ ժամանակ լուսնի թագավորը պատերազմում էր արեգակի կայսեր հետ։
Նա իսկույն ինձ առաջարկեց իր բանակի գլուխն անցնել և կռվի տանել, բայց ես, իհարկե, կտրականապես մերժեցի։
Լուսնի վրա ամեն բան շատ ավելի մեծ է, քան մեգ մոտ՝ երկրի վրա։
Այնտեղ ճանճերը ոչխարի չափ են, խնձորը ձմերուկից փոքր չէ։
Զենքի փոխարեն լուսնի բնակիչները բողկ են գործածում։ Իսկ երբ բողկ չկա, նրանք աղավնու ձվերով են կռվում։ Վահանի փոխարեն կարմիր ճանճասպան սունկ են գործածում։
Այնտեղ ես տեսա հեռու աստղի մի քանի բնակիչների։ Նրանք եկել էին լուսնի վրա առևտուր անելու։ Նրանց դեմքը շան մռութի էր նման, աչքերն էլ տեղավորված էին կամ քթի ծայրին, կամ քթածակերի տակ։ Նրանք արտևանունքներ չունեին, երբ որ պառկում էին քնելու, աչքերը լեզվով էին ծածկում։
Լուսնի բնակիչներն ուտելու վրա բոլորովին ժամանակ չեն կորցնում. նրանց փորի ձախ կողմում հատուկ դուռ կա. այդ դուռը բաց են անում և կերակուրը դնում։ Հետո դուռը փակում են մինչև մյուս ճաշի ժամանակը, որ լինում է ամիսը մի անգամ։ Նրանք տարեկան ընդամենը տասներկու անգամ են ճաշում։
Դա շատ հարմար է, բայց դժվար թե երկրային շատակերները և քաղցրասերները համաձայնեն այդքան ուշ-ուշ ճաշել։
Լուսնի բնակիչներն աճում են ուղղակի ծառերի վոա։ Այդ ծառերը շատ գեղեցիկ են. բաց-կարմիր գույնի ճյուղեր ունեն։ Ճյուղերի վրա չափազանց ամուր կեղև ունեցող ընկույզ է աճում։
Երբ ընկույզները հասնում են, զգուշությամբ հավաքում են ծառերից և մառանում պահում։
Հենց որ լուսնի թագավորին նոր մարդիկ են պետք գալիս, հրամայում է այդ ընկույզները եռացող ջրի մեջ գցել։
Մի ժամից հետո ընկույզները պայթում են, և նրանցից դուրս են ցատկում բոլորովին պատրաստի լուսնի մարդիկ։ Այդ մարդիկ սովորելու կարիք չեն զգում։ Նրանք միանգամից մեծահասակ են ծնվում, և ամեն մեկն իր արհեստը գիտե։ Մի ընկյուզից ծխնելույզ մաքրող է դուրս գալիս, մյուսից՝ երգեհոն նվագող, երրորդից՝ պաղպաղակ ծախող, չորրորդից՝ զինվոր, հիգերորդից՝ խոհարար, վեցերորդից՝ դերձակ։
Եվ յուրաքանչյուրն իսկույն սկսում է իր գործը՝ ծխնելույզ մաքրողը կտուրն է բարձրանում, երգեհոն նվագողն սկսում է նվագել, պաղպաղակ վաճառողն սկսում է գոչել. «տաք պաղպաղակ, տաք պաղպաղակ» (որովհետև լուսնի վրա սառույցը կրակից տաք է), խոհարարը խոհանոց է վազում, զինվորը կրակում է թշնամու վրա։
Ծերանալուց հետո լուսնի մարդիկ չեն մեռնում, այլ հալվում են օդի մեջ, ինչպես ծուխ կամ գոլորշի։
Նրանց յուրաքանչյուր ձեռքի վրա միայն մի մատ կա, բայց աշխատում են այնպես լավ, ինչպես մենք՝ հինգ մատով։
Նրանք իրենց գլուխը պահում են թևատակ՝ և տեղ գնալիս թողնում են տանը, որ ճանապարհին չփչանա։
Նրանք կարող են խորհրդակցել իրենց գլխի հետ միչև անգամ այն դեպքում, երբ շատ հեռու են գտնվում։ Սա շատ հարմար է։
Երբ թագավորն ուգում է իմանալ, թե ժողովուրդն իր մասին ինչ է մտածում, մնում է տանը, պառկում գահավորակի վրա, իսկ գլուխն աննկատելի կերպով մտնում է, ուրիշի տները և լսում բոլոր խոսակցությունները:
Լուսնի խաղողը կարկուտից ոչնչով չի տարբերվում։
Ես չեմ կասկածում, որ այն կարկուտը, որ երբեմն թափվում է երկրի վրա, նույն լուսնի խաղողն է, որ փոթորիկը պոկում է լուսնի դաշտերից։
Եթե ուզում եք լուսնի գինու համը տեսնել, մի քանի կարկուտ վերցրեք և թողեք, որ լավ հալչի։
Լուսնի բնակիչների համար փորն իբրև պայուսակ է ծառայում։ Նրանք երբ ուզեն, կարող են փակել կամ բաց անել և մեջն ինչ ուզեն՝ դնեն։ Նրանք ոչ ստամոքս ունեն, ոչ փայծաղ, ոչ սիրտ, նրանց ներսը բոլորովին դատարկ է։
Նրանք իրենց աչքերը կարող են հանել ու դնել։ Աչքը ձեռքին բռնած՝ նրանք այնպես լավ են տեսնում, ինչպես գլխի վրա եղած ժամանակ։ Եթե աչքը փչանում է կամ կորչում, նրանք շուկա են գնում ու նորը գնում։ Այդ պատճառով էլ լուսնի վրա աչքավաճառներ շատ կան։ Այնտեղ ամենուր ցուցանակների վրա կկարդաս. «Էժան գնով վաճառվում են տեսակ-տեսակ աչքեր, նարնջագույն, կարմիր, բաց մանուշակագույն, կապույտ»։
Ամեն տարի լուսնի բնակիչների աչքերի գույնի մոդան փոխվում է։
Այն տարին, երբ լուսնի վրա էի, մոդաիկ էին կանաչ ու դեղին գույնի աչքերը։
Բայց ինչո՞ւ եք ծիծաղում։ Միթե դուք կարծում եք, որ ես սուտ եմ ասում։ Ո՜չ. իմ ամեն մի խոսքը զուտ ճշմարտություն է, իսկ եթե չեք հավատում, ինքներդ գնացեք այնտեղ և կիմանաք, որ ես բան չեմ հնարում, այլ միայն ճշմարտություն եմ պատմում։
== Պանրի կղզին ==
Ես մեղավոր չեմ, որ ինձ հետ այնպիսի արտասովոր բաներ են կատարվում, որ ուրիշների հետ երբեք չեն կատարվել։
Այդ նրանից է, որ ես սիրում եմ ճանապարհորդել և շարունակ արկածներ փնտրել, իսկ դուք նստում եք տանը և ձեր սենյակի չորս պատերից բացի, ոչինչ չեք տեսնում։
Օրինակ, մի անգամ ես հոլանդական մի մեծ նավով ուղևորվեցի հեռավոր ճանապարհորդության։ Հանկարծ բաց ծովում փոթորիկ բարձրացավ, որը մի րոպեում մեր բոլոր առագաստները պատառոտեց, կայմերը ջարդեց։
Կայմերից մեկն ընկավ կողմնացույցի վրա և փշուր-փշուր արեց։
Բոլորին հայտնի է, որ առանց կողմնացույցի նավ կառավարելը դժվար է։ Մենք ճանապարհը կորցրինք և չէինք իմանում, թե ուր ենք գնում։
Օվկիանոսի ալիքները երեք ամիս շարունակ մեզ այս ու այն կողմ գցեցին, իսկ հեաո տարան հայտնի չէ թե ուր։ Եվ ահա մի գեղեցիկ առավոտ մենք ամեն բանի մեջ արտասովոր փոփոխություն նկատեցինք. կանաչագույն ծովը սպիտակ դարձավ։ Քամին մի քնքուշ, շոյող հոտ էր բերում։ Մեզ համար այդ շատ հաճելի էր և ուրախալի։
Շուտով մի նվահանգիստ տեսանք և մի ժամից հետո այնտեղ հասանք։ Նավահանգստում ջրի փոխարեն կաթ էր։
Շտապ ափ դուրս եկանք և սկսեցինք ագահությամբ ծովից կաթ խմել։
Մեր մեջ մի նավաստի կար, որը պանրի հոտ տանել չէր կարող։ Երբ նրան պանիր էին ցույց տալիս, սիրտը խառնում էր։ Հենց որ ափ իջանք, այդ նավաստին իրեն վատ զգաց և գոչեց.
― Ոտատակիս պանիրը տարեք, ես չեմ ուզում, չեմ կարող պանրի վրա քայլել։
Ես կռացա և ամեն բան հասկացա։
Այն կղզին, որի ափին կանգնած էր մեր նավը, շինված էր հրաշալի հոլանդական պանրից։
Այո, այո, մի ծիծաղեք, ես զուտ ճշմարտություն եմ պատմում, կավի փոխարեն մեր ոտների տակ պանիր էր։
Զարմանալի չէ, որ այդ կղզու բնակիչները բացառապես պանրով էին սնվում։ Բայց պանիրը դրանից չէր պակասում, որովհետև ցերեկն ինչքան ուտում էին, գիշերն ուղիղ այնքան էլ աճում էր։
Կղզին ծածկված էր խաղողի վազերով, բայց այնտեղի խաղողը յուրատեսակ էր, բռիդ մեջ որ ճզմեիր, հյութի փոխարեն կաթ էր հոսում։
Կղզու բնակիչները բարձրահասակ ու գեղեցիկ մարդիկ են։ Նրանցից յուրաքանչյուրը երեք ոտք ունի։ Երեք ոտքերի շնորհիվ նրանք ազատ կանգնում են կաթի ծովի երեսին։
Այնտեղ հացը թխված է աճում, հենց պատրաստի ձևով, այնպես որ, այդ կղզում ոչ ցանում էին, ոչ հերկում։ Ես շատ ծառեր տեսա, որոնց վրա մեղրով կարկանդակներ էին կախված։
Պանրի կղզու վրա զբոսնելիս մենք յոթ կաթի գետ տեսանք, երկու էլ գարեջրի գետ՝ թանձր ու համեղ։
Խոստովանում եմ, որ գարեջրի գետերն ինձ ավելի դուր եկան, քան կաթի գետերը։
Կղզու վրա զբոսնելիս, առհասարակ, մենք շատ հրաշք բաներ տեսանք։
Առանձնապես ինձ զարմացրին թռչունների բները։ Դրանք շատ մեծ էին։ Օրինակ, մի արծվի բույն ամենաբարձր տնից բարձր էր. հյուսված էր բազմադարյան կաղնիների բներից։ Նրա մեջ հինգ հարյուր ձու գտանք, ամեն մեկը՝ մի մեծ տակառի չափ։
Մենք մի ձու կոտրեցինք, որի միջից մեծահասակ արծվից քսան անգամ ավելի մեծ ճուտ դուրս եկավ։
Ճուտը ճտճտում էր։ Նրան օգնության հասավ մայր արծիվը, որը բռնեց մեր նավապետին, բարձրացրեց մինչև մոտակա ամպը և այնտեղից գետը գցեց։
Բարեբախտաբար, նա լավ լողալ գիտեր և մի քանի ժամից հետո լողալով հասավ Պանրի կղզին։
Մի անտառում ես մահապատժի վկա եղա։
Կղզու բնակիչները երեք մարդ կախեցին՝ գլուխն ի վար։ խեղճերը տնքում ու լաց էին լինում։ Ես հարցրի, թե ինչու են այդքան խիստ պատժում նրանց։ Ինձ պատասխանեցին, որ դրանք ճանապարհորդ են, նոր են վերադարձել հեռավոր ճանապարհորդությունից և սարսափելի ստեր են ասում իրենց արկածների մասին։
Ես կղզու բնակիչներին գովեցի ստախոսներին այդպիսի իմաստուն պատիժ տալու համար, որովհետև ես ոչ մի խաբեություն չեմ կարող տանել և միշտ միայն ճշմարիտ բաներ եմ պատմում։
Ասենք, դուք ինքներդ էլ պետք է որ նկատած լինեք, որ իմ պատմածների մեջ ոչ մի սուտ չկա։ Ստից ես զզվում եմ ու բախտավոր եմ, որ մոտիկներս միշտ ինձ աշխարհիս ամենաճշմարտախոս մարդն են համարել։
Նավ վերադառնալով, մենք իսկույն խարիսխը բարձրացրինք և հրաշք-կղզուց հեռացանք։
Ափին աճած բոլոր ծառերը, կարծես մի ինչ-որ ազդանշանով, երկու անգամ խոնարհվեցին և նորից ուղղվեցին այնպես, կարծես թե ոչինչ չէր պատահել։
Նրանց արտասովոր սիրալիրությունից հուզված, գլխարկս հանեցի և հրաժեշտի ողջույն ուղարկեցի նրանց։
Զարմանալի քաղաքավարի ծառեր են, այնպես չէ՞։
== Ձկան կուլ տված նավերը ==
Կողմնացույց չլինելու պատճառով մենք երկար ժամանակ թափառում էինք անծանոթ ծովերում։
Մեր նավն անընդհատ շրջապատում էին շնաձկներ, կետեր և ուրիշ ծովային հսկաներ։
Վերջապես դեմ առանք այնպիսի մի ձկան, որն այնքան մեծ էր, այնքան մեծ, որ գլխի մոտ կանգնած, պոչը տեսնել չէինք կարողանում։
Երբ այդ ձուկն ուզեց ջուր խմել, բերանը բաց արեց, և ջուրը գետի նման նրա կոկորդը հոսեց՝ իր հետևից քարշ տալով մեր նավը։ Կարող եք պատկերացնել, թե մեր մեջ ինչ իրարանցում ընկավ։ Մինչև անգամ ես, որ այնքան քաջ եմ, էլի վախից դողդողացի։
Բայց ձկան փորի մեջ նավահանգստի պես խաղաղ էր։ Ձկան փորը լիքն էր նավերով, որ ագահ կենդանին վաղուց էր կուլ տվել։ Օ՜, եթե դուք գիտենայիք, թե ինչպիսի խավար էր այնտեղ։ Չէ՞ որ մենք չէինք տեսնում ոչ արև, ոչ աստղեր, ոչ լուսին։ Ձուկն օրական երկու անգամ էր ջուր խմում, և ամեն անգամ, երբ ջուրը նրա կոկորդն էր հոսում, մեր նավը բարձրանում էր հսկա ալիքների վրա։ Մնացած ժամանակ ձկան փորի մեջ չոր էր։
Երբ որ ջուրը ցամաքեց, ես ու նավապետն իջանք զբոսանքի։ Այստեղ մենք հանդիպեցինք ողջ աշխարհի ծովայինների՝ շվեդացիների, անգլիացիների, պորտուգալացիների։ Նրանց թիվը ձկան փորի մեջ տասը հազարի էր հասնում։ Նրանցից շատերն արդեն մի քանի տարի ապրում էին ձկան փորում։ Ես նրանց առաջարկեցի հավաքվել ու քննության առնել այս տոթ բանտից ազատվելու ծրագիրը։
Ինձ նախագահ ընտրեցին, բայց հենց այն րոպեին, երբ ես ժողովը բաց արի, անիծված ձուկն սկսեց նորից ջուր խմել, և մենք մեր նավերը փախանք։
Մյուս օրը կրկին հավաքվեցինք, և ես հետևյալ առաջարկն արի. երկու ամենաբարձր կայմերը իրար կապենք և հենց որ ձուկը բերանը բաց անի, դեմ տանք ծնոտներին։ Այն ժամանակ ձկան բերանը բաց կմնա, և մենք հեշտությամբ դուրս կգանք։
Առաջարկությունս անցավ միաձայն։
Երկու հարյուր ամրակազմ Նավաստիներ կայմերը դեմ տվին ձկան ծնոտներիՆ, և նա այլևս բերանը փակել չկարողացավ։ Նավերն ուրախ-ուրախ ձկան փորից դուրս լողացին։
Պարզվեց, որ այդ հսկայի փորում յոթանասունհինգ նավ է եղել, կարո՞ղ եք պատկերացնել, թե ինչ ահագին մարմին ուներ։
Կայմերն, իհարկե թողինք ձկան բերանում, որ նա այլևս ոչ ոքի կուլ տալ չկարողանա։
Գերությունից ազատվելով, մենք, բնականաբար, ուզեցինք իմանալ, թե որտեղ ենք գտնվում։
Պարզվեց, որ Կասպից ծովում ենք։
Այս բանը մեզ բոլորիս շատ զարմացրեց, որովհետև Կասպից ծովը փակ է, ոչ մի ծովի հետ չի միանում։
Բայց երեքոտանի գիտնականը, որին ես հետս էի վերցրել Պանրի կղզուց, բացատրեց, որ ձուկը Կասպից ծովն է ընկել որևէ ստորգետնյա ջրանցքով։
Մենք դեպի ափն ուղղվեցինք, և ես շտապեցի ցամաք դուրս գալ, հայտնելով ուղեկիցներիս, որ այլևս ոչ մի ժամանակ և ոչ մի տեղ չեմ գնա, որ բավական են այն նեղությունները, որ կրեցի, իսկ այժմ հանգստանալ եմ ուզում։
Իմ արկածները շատ հոգնեցրել էին ինձ, և որոշեցի հանգիստ կյանք վարել։
== Մենամարտ արջի հետ ==
Բայց հենց որ նավից դուրս եկա, ինձ վրա մի ահագին արջ հարձակվեց։
Մի րոպեում նա պատառ-պատառ կաներ ինձ, բայց ես բռնեցի նրա առջևի թաթերը և այնպես ամուր սեղմեցի, որ արջը ցավից մռնչաց։
Ես գիտեի, որ Եթե նրան բաց թողնեմ, ինձ պատառ-պատառ կանի, այդ պատճառով էլ նրա թաթերը երեք օր և երեք գիշեր բռնած պահեցի, մինչև որ սովից մեռավ։ Այո, նա սովից մեռավ, որովհետև արջերը կշտանում են իրենց թաթը ծծելով, իսկ արջը ոչ մի կերպ չէր կարող թաթերը ծծել։ Այդ պատճառով էլ սովամահ եղավ։
Դրանից հետո էլ ոչ մի արջ ինձ վրա հարձակվել չի համարձակվում։