Մապուհիի տունը

Հակառակ իր ծանրաշարժ տեսքին՝ «Աորայ» երկկայմանավը մեղմ քամու օգնությամբ թեթևորեն առաջ ընթացավ։ Նախքան խարիսխ գցելը, նավապետը նավը մոտեցրեց կղզուն և կանգնեցրեց ալեբախության ճիշտ եզրին։ Հիքուերու ատոլլը ցածրանիստ էր, մակընթացության ամենավերին մակարդակից հազիվ չորս-հինգ ոտնաչափ բարձր։ Նրա օղակաձև գոտին, որ ծածկված էր մարջանային մանր ավազով, ուներ հարյուր յարդ լայնություն և քսան մղոն շրջագիծ։ Այդ գոտու մեջ պարփակված ընդարձակ, ապակենման ծովալճակի հատակը հարուստ էր մարգարտախեցիներով, և դրսում կանգնած երկկայմանավի տախտակամածից կարելի էր հետևել սուզակների աշխատանքին։ Սակայն կղզու մուտքն այնքան նեղ էր, որ առևտրական երկկայմանավը չէր կարող ծովալճակ մտնել։ Միայն փոքր կատերներն էին համընթաց քամու ժամանակ անցնում ծանծաղ, օձապտույտ նեղուցով, իսկ երկկայմանավերը մնում էին խարսխակայանում, և ներս ուղարկում իրենց մակույկները։

«Աորայից» շտապ ծով իջեցրին մի մակույկ, և կարմիր կոնքակապով վեց թխամորթ նավաստիներ ցատկեցին նրա մեջ։ Երբ նրանք ձեռքներն առան թիակները, մի երիտասարդ մոտեցավ մակույկի նավախելին և կանգնեց ղեկի մոտ։ Նա սպիտակ զգեստով էր, որպիսին հագնում են արևադարձային երկրներում ապրող եվրոպացիները, բայց զտարյուն եվրոպացի չէր։ Ճերմակավուն մաշկի ոսկեգույն երանգն ու փայլփլող կապույտ աչքերի ոսկեշող լույսերը մատնում էին նրա պոլինեզիական ծագումը։ Դա Ռաուլն էր, Ալեքսանդր Ռաուլը, ամենակրտսեր որդին մեծահարուստ խառնածին Մերի Ռաուլի, որը կառավարում էր «Աորայի» մեծությամբ վեց սեփական երկկայմանավ։

Նեղուցի մուտքի մոտ պտտվող հորձանուտն անցնելով, մակույկը ճեղքեց եռացող ալեբախության շերտը և մտավ հանդարտ, հայելու պես ողորկ ծովալճակը։ Ռաուլը մակույկից ցատկեց սպիտակ ավազի վրա և ձեռքով բարևեց մի բարձրահասակ սևամորթի, որը կղզու բնիկներից էր։ Այդ մարդն ուներ հոյակապ կուրծք և լայն ուսեր, բայց կտրված աջ բազուկից մի քանի մատնաչափ դուրս ցցված ու տարիների ընթացքում սպիտակած ոսկորը վկայում էր, որ նա ժամանակին հանդիպում է ունեցել շնաձկան հետ։ Այդ էր պատճառը, որ մարգարտի որսը թողնելով, նա դարձել էր բանսարկություններ հյուսող մի պորտաբույծ։

— Լսե՞լ ես, Ալեք,— եղան նրա առաջին խոսքերը,— Մապուհին մի մարգարիտ է գտել, այնպիսի մի մարգարիտ, որի նմանը ոչ ոք չի որսացել ո՛չ Հիքուերուում, ո՛չ Պաումոտյան կղզիներում, ո՛չ էլ ամբողջ աշխարհում։ Գնիր մարգարիտը, դեռ նրա մոտ է։ Եվ հիշիր, որ ես եմ քեզ հայտնել առաջին անգամ։ Մապուհին հիմար է, և դու կարող ես շատ էժան գնել։ Ծխախոտ չունե՞ս։

Ռաուլը շտապ բարձրացավ ափն ի վեր, խադարենու տակ գտնվող հյուղակի ուղղությամբ։ Լինելով իր մոր գործակալը, նա շրջագայում էր Պաումոտյան կղզիները և գնում կոկոսի կորիզ, խեցի ու մարգարիտ։ Նա դեռ սկսնակ էր և այդ պաշտոնով այժմ իր երկրորդ ճանապարհորդությունն էր կատարում։ Ահա թե ինչու նրան անհանգստացնում էր այն միտքը, թե բավականաչափ փորձառություն չունի մարգարիտ գնահատելու գործում։ Բայց երբ Մապուհին ցույց տվեց մարգարիտը, նա, այնուամենայնիվ, կարողացավ զսպել զարմանքի բացականչությունը և ընդունեց անտարբեր ու գործարար տեսք։ Մարգարիտը հմայել էր նրան։ Դա աղավնու ձվի մեծությամբ և անթերի կլորությամբ մի մարգարիտ էր, իսկ մակերեսն այնքան ճերմակ էր, որ բազմերանգ լույսեր էր սփռում շուրջը։ Ասես կենդանի լիներ։ Ռաուլը բնավ չէր տեսել նման մի բան։ Երբ Մապուհին մարգարիտը դրեց նրա ափի մեջ, Ռաուլին ապշեցրեց ծանրությունը, որ թանկարժեքության գրավականն էր։ Ռաուլը խոշորացույցով ուշադրությամբ զննեց և տեսավ, որ ոչ մի գիծ կամ արատ չկա վրան։ Մարգարիտն այնքան վճիտ էր, որ թվում էր, թե կարող է հանկարծ հալվել օդում։ Ստվերում մեղմ լույս էր սփռում, ինչպես լուսնի շոյող լույսը։ Իսկ սպիտակությունկ այնքան թափանցիկ էր, որ ջրով լի բաժակի մեջ գցելուց հետո Ռաուլը դժվարությամբ կարողացավ այն գտնել։ Մարգարիտն այնքան արագ սուզվեց ջրի հատակը, որ երիտասարդը անմիջապես գնահատեց նրա կշիռը։

— Ի՞նչ ես ուզում սրա համար,— հարցրեց նա, անտարբեր դանդաղությամբ։

— Ես ուզում եմ...— սկսեց Մապուհին, և նույն պահին նրա թուխ դեմքի ետևում հայտնվեցին թխադեմ երկու կին ու մի աղջիկ, որոնք գլխի շարժումով հավանություն տվեցին նրա հայտնելիք ցանկությանը և զսպված հուզմունքով, ագահությունից փայլող աչքերով, վզները առաջ ձգած՝ լուռ սպասեցին։

— Ես ուզում եմ մի տուն,— ասաց Մապուհին,- որը պետք է ունենա երեսունվեց ոտնաչափ երկարություն, ցինկով ծածկված տանիք, ճոճանակավոր ութանկյուն մի ժամացույց և շրջապատված լինի սյունազարդ պատշգամբով։ Տան կենտրոնում պետք է լինի մի խոշոր սենյակ, սենյակի մեջտեղում մի կլոր սեղան, իսկ պատին՝ ութանկյուն ժամացույցը։ Խոշոր սենյակի յուրաքանչյուր կողմում պետք է լինի երկու ննջարան, իսկ յուրաքանչյուր ննջարանում երկաթե մահճակալ, երկու աթոռ ու մեկ լվացարան։ Տան ետևում պետք է լինի խոհանոցը․ մի գեղեցիկ խոհանոց, կաթսաներով, թավաներով ու վառարանով։ Բայց տունը պետք է կառուցվի իմ ծննդավայրում՝ Ֆակավարա կղզում։

— Ա՞յդ է ամբողջը,— հարցրեց Ռաուլը թերահավատությամբ։

— Պետք է նաև ունենա կարի մեքենա,— մեջ մտավ Թեֆարան՝ Մապուհիի կինը։

— Եվ անպայման ճոճանակավոր ութանկյուն ժամացույց,— ավելացրեց Նաուրին՝ Մապուհիի մայրը։

— Այո, այդքանը,— ասաց Մապուհին։

Երիտասարդ Ռաուլը ծիծաղեց։ Նա ծիծաղեց սրտանց, երկար։ Բայց ծիծաղելիս մտովի կատարեց թվաբանական հաշիվներ։ Նա իր կյանքում երբեք տուն չէր կառուցել, և տան կառուցման վերաբերյալ չափազանց աղոտ պատկերացում ուներ։ Շարունակելով ծիծաղել, նա հաշվեց շինանյութերի արժեքը, փոխադրածախսը մինչև Թաիթի ու այդտեղից Ֆակարավա, բեռնաթափման և շինարարության ծախսերը։ Այդ ամենի համար հարկավոր էր — հաշվի առնելով նաև չնախատեսված ծախսերը — չորս հազար ֆրանսիական դոլլար, այսինքն՝ քսան հազար ֆրանկ։ Դա անհնարին է։ Ինչպե՞ս կարող է ինքը իմանալ այդպիսի մարգարտի արժեքը։ Քսան հազար ֆրանկը մեծ փող է, ընդ որում մոր փողը։

— Մապուհի,— ասաց նա,— դու հիմար ես։ Եկ գինը նշանակիր դրամով։

Բայց Մապուհին գլուխն օրորեց, և նրա ետևում երեք գլուխները նույնպես օրորվեցին։

— Ինձ տուն է հարկավոր,— ասաց նա։— Եվ այն պետք է ունենա երեսունվեց ոտնաչափ երկարություն, շրջապատված լինի սյունազարդ պատշգամբով...

— Այո՛, այո՛,— ընդհատեց Ռաուլը։— Այդ ամենը գիտեմ, բայց դրանից ոչինչ դուրս չի գա։ Ես քեզ կտամ հազար չիլիական դոլլար։

Չորս գլուխները միասին օրորվեցիք բացասական շարժումով։

— Նաև հարյուր չիլիական դոլլարի վարկ։

— Ինձ տուն է հարկավոր,— վերսկսեց Մապուհին։

— Ինչի՞դ է պետք տունը,— հարցրեց Ռաուլը։— Հենց առաջին մրըիկը տունդ կպոկի ու կգցի ծովը։ Ինքդ էլ այդ բանը լավ գիտես։ Նավապետ Րաֆֆին ասում է, որ հենց հիմա էլ կարող է փոթորիկ պայթել։

— Բայց ոչ Ֆակարավայում,— ասաց Մապուհին։— Այնտեղ ափը շատ ավելի բարձր է։ Այս կղզու վրա, ճիշտ է, մրըիկը կարող է ամեն ինչ քշել տանել։ Իմ տունը կառուցվելու է Ֆակարավայում և պետք է ունենա երեսունվեց ոտնաչափ երկարություն, շրջապատված լինի սյունազարդ պատշգամբով․․․

Եվ Ռաուլը նորից ծայրեծայր լսեց տան նկարագրությունը։ Նա մի քանի ժամ կորցրեց Մապուհիին համոզելու, որ հրաժարվի տուն կառուցելու մտքից, բայց մայրը, կինը և աղջիկը՝ Նգակուրան, Մապուհիին քաջալերեցին, որ անխախտ մնա իր որոշման մեջ։ Քսաներորդ անգամ տան նկարագրությունը լսելիս Ռաուլը բաց դռան միջով նկատեց, որ իր երկկայմանավի երկրորդ մակույկը մոտեցել է ափին։ Նավաստիները թիակները բաց չէին թողել։ Նշանակում է՝ շտապում էին վերադառնալ։ Նավապետի օգնականը ափ ցատկեց, մի քանի խոսք փոխանակեց միձեռնանի բնիկի հետ, ապա արագ քայլեց դեպի հյուղակը։ Նույն պահին մի սև ամպ ծածկեց արևը, և օրը մթնեց։ Ռաուլը տեսավ, որ ծովալճակի հանդիպակաց կողմից մեծ արագությամբ մոտենում է չարագուշակ քամին։

— Նավապետ Րաֆֆին ասում է՝ հարկավոր է իսկույն հեռանալ այստեղից,— հաղորդեց օգնականը։— Նա ասում է՝ եթե մարգարիտ կա, հետո էլ կարելի է գնել։ Բարոմետրը իջել է քսանինը և յոթանասունի։

Քամին թափով ճոճեց խադարենու գագաթը, սուրալով անցավ հնդընկուզենիների ճյուղերի միջով, և մի քանի հասուն ընկույզներ ցած թափվեցին խուլ աղմուկով։ Մռնչացող քամու հետ հեռվից աստիճանաբար մոտեցավ անձրևը և տեղալով ծովալճակի վրա՝ կնճռոտեց ջրի երեսը։ Ռաուլը լսեց տերևների վրա ընկնող առաջին կաթիլների կտկտոցը և ոտքի ցատկեց։

— Հազար չիլիական դոլլար կանխիկ դրամով, Մապուհի, և երկու հարյուր չիլիական դոլլարի վարկ,— ասաց նա։

— Ինձ տուն է հարկավոր...— սկսեց Մապուհին։

— Մապուհի՛,— գոռաց Ռաուլը քամու աղմուկի միջով,— դու հիմար ես։

Նա հյուղակից դուրս նետվեց և նավապետի օգնականի հետ կողք—կողքի քայլելով ու քամու դեմ կռվելով՝ առաջացավ մակույկի ուղղությամբ։ Մակույկը չէր երևում։ Արևադարձային հորդ տարափը նրանց շրջապատել էր անթափանց պատնեշի պես, այնպես որ նրանք տեսնում էին միայն ոտքի տակի նեղ հողաշերտը և ծովալճակի փոքրիկ չարաճճի ալիքները, որ ծեծում ու կծոտում էին ավազը։ Տեղատարափի միջից հայտնվեց մի կերպարանք։ Միձեռնանի Հուրու-Հուրուն էր։

— Մարգարիտը գնեցի՞ր,— գոռաց նա Ռաուլի ականջին։

— Մապուհին հիմար է,— պատասխանեց Ռաուլը, նույնպես գռռալով, և հաջորդ րոպեին նրանք իրար կորցրին տեղացող հեղեղի մեջ։

Կես ժամ հետո Հուրու-Հուրուն, որ ափին կանգնած ծովն էր դիտում, տեսավ, թե ինչպես Ռաուլի մակույկները բարձրացվեցին «Աորայի» վրա, և երկկայմանավը քիթը դարձրեց դեպի բաց ծովը։ Հետո մի ուրիշ երկկայմանավ, կարծես քամու թիերին հեծած, մոտեցավ «Աորային» և կանգ առնելով՝ մակույկ իջեցրեց ծովը։ Հուրու-Հուրուն ճանաչում էր նոր երկկայմանավը։ Դա «Օրոհենան» էր և պատկանում էր Տորիկի անունով մի խառնածին առևտրականի, որ անձամբ էր կատարում իր գնումները և այժմ, անկասկած, գտնվում էր մակույկի նավախելում։ Հուրու-Հուրուն քրքջաց։ Նա գիտեր, որ Մապուհին պետք է Տորիկիին վճարի նախորդ տարում վարկով գնած ապրանքի արժեքը։

Ամպրոպը դադարել էր։ Արևը սփռել էր իր տաք ճառագայթները, և ծովալճակի մակերեսը նորից դարձել էր ողորկ, ինչպես հայելի։ Բայց օդը խեժի պես կպչուն էր. նրա ծանրությունը կարծես ճնշում էր թոքերը և դժվարացնում շնչառությունը։

— Նորություն լսե՞լ ես, Տորիկի,— հարցրեց Հուրու-Հուրուն։— Մապուհին մի մարգարիտ է գտել։ Դրա նմանը ոչ ոք չի որսացել ո՛չ Հիքուերուում , ո՛չ Պաումոտյան կղզիներում, ոչ էլ ամբողջ աշխարհում։ Մասքուհին հիմար է։ Բացի այդ․ նա քեզ փող է պարտք։ Հիշիր, որ ես եմ քեզ հայտնել առաջին անգամ։ Ծխախոտ չունե՞ս։

Տորիկին ուղղվեց դեպի Մապուհիի ծղոտե հյուղակը։ Նա տիրական մարդ էր, բայց և բավականին տխմար։ Անփույթ հայացքով նա նայեց զմայլելի մարգարտին, նայեց լոկ մի վայրկյան, և ապա նույնքան մի անփույթ շարժումով դրեց իր գրպանը։

— Դե՛հ, բախտավոր մարդ ես,— ասաց նա։— Գեղեցիկ մարգարիտ է։ Դրա փոխարեն քեզ վարկով ապրանք կտամ։

— Ինձ տուն է հարկավոր,— սկսեց Մապուհին, ահաբեկված։— Տունը պետք է ունենա երեսունվեց ոտնաչափ...

— Կորի՛ր դու քո երեսունվեց ոտնաչափով,— ընդհատեց վաճառականը։— Քեզ հարկավոր է պարտքդ վճարել, ահա թե ինչ է քեզ հարկավոր։ Դու ինձ պարտք էիր հազար երկու հարյուր չիլիական դոլլար։ Դե լավ, հիմա ոչինչ պարտք չես, մեր հաշիվը փակված է։ Ավելին, վարկով քեզ կտամ երկու հարյուր չիլիական դոլլարի ապրանք։ Իսկ եթե Թաիթիում մարգարիտը լավ գնով վաճառվի, ևս հարյուր դոլլարի ապառիկ ապրանք կտամ, այսինքն՝ ընդամենը երեք հարյուր դոլլարի վարկ։ Բայց մի՛ մոռանա, միայն այն դեպքում, երբ մարգարիտը լավ գնով վաճառվի, որովհետև, ո՞վ գիտե, կարող է և վնաս կրեմ դրա վաճառքից։

Մապուհին խոր թախիծով խաչեց ձեռքերը, և գլուխը կախ նստեց։ Նրանից հափշտակել էին գանձը։ Տուն ունենալու փոխարեն նա միայն պարտքն էր մարել, իսկ մարգարտի համար ոչինչ չէր ստացել։

— Դու հիմար ես,— հետո ասաց Թեֆարան։

— Դու հիմար ես,— արձագանքեց մայրը՝ Նաուրին։— Ինչո՞ւ նրան հանձնեցիր մարգարիտը։

— Ի՞նչ կարող էի անել,— առարկեց Մապուհին։— Ես նրան փող էի պարտք։ Նա գիտեր, որ ես մարգարիտ ունեմ։ Դուք ինքներդ լսեցիք, երբ նա խնդրեց ցույց տալ։ Ես ոչինչ չէի ասել։ Նա արդեն գիտեր։ Ուրիշն էր իմաց տվել։ Իսկ ես հո պարտք էի նրան։

— Մապուհին հիմար է,— մեծերին հետևեց նաև Նգակուրան։

Նա տասներկու տարեկան էր և դեռ չէր կարող ինքնուրույն տրամաբանել։ Զայրույթը մեղմելու համար Մապուհին բռունցքի հարվածով նրան գլորեց հատակին։ Իսկ Թեֆարան ու Նաուրին աղի արցունք թափելով շարունակեցին կշտամբել նրան, ինչպես սովոր են անել կանայք։

Ծովափին կանգնած Հուրու-Հուրուն տեսավ, թե ինչպես մի երըորդ երկկայմանավ, որը դարձյալ ծանոթ էր իրեն, խարիսխ նետեց կղզու մուտքի մոտ, և մակույկ իջեցրեց ծովը։ Երկկայմանավը պատկանում էր Լեվի անունով մի գերմանացի հրեայի, որը մարգարտի ամենախոշոր գնորդն էր։ Նավը կոչվում էր «Հիրա», իսկ Հիրան, ինչպես հայտնի է, ձկնորսների ու գողերի աստվածն է Թաիթիում։

— Նորություն լսե՞լ ես,— հարցրեց Հուրոլ-Հուրուն, հենց որ ցամաք իջավ գիրուկ, ահագին գլխով ու անհամաչափ դիմագծերով Լեվին։— Մապուհին գտել է մի մարգարիտ։ Այդպիսի մարգարիտ ոչ ոք չի որսացել ո՛չ Հիքուերուում, ո՛չ Պաումոտյան կղզիներում, ո՛չ էլ ամբողջ աշխարհում։ Մապուհին հիմար է։ Նա այն ծախեց Տորիկիին, ծախեց հազար չորս հարյուր չիլիական դոլլարով։ Ես այդ լսեցի դռան ետևից։ Տորիկին նույնպես հիմար է։ Դու կարող ես նրանից գնել շատ էժան։ Մի՛ մոռանա, որ ես եմ քեզ հայտնել առաջին անգամ։ Ծխախոտ չունե՞ս։

— Որտե՞ղ է Տորիկին։

— Նավապետ Լինչի տանը աբսենթ է խմում։ Մեկ ժամ կլինի, ինչ այնտեղ է։

Մինչ Լեվին ու Տորիկին աբսենթ խմելով բանակցում էին մարգարտի գնի շուրջ, Հուրու-Հուրուն ականջ դնելով իմացավ, որ Լեվին համաձայնեց վճարել մի անհավատալի գումար՝ քսանհինգ հազար ֆրանկ։

Հենց այդ ժամանակ «Օրոհենան» ու «Հիրան» մոտեցան ծովափին և սկսեցին հրանոթով կրակել ու խելահեղորեն ազդանշաններ տալ։ Նավապետ Լինչն ու նրա Հյուրերը դուրս եկան տնից և, հազիվ հասցրին տեսնել, թե ինչպես երկու երկկայմանավերը շուռ գալով շտապ հեռացան, ճանապարհին հավաքելով միջնակայմի ու առաջակայմի առագաստները։ Մրըիկը նրանց քշեց տարավ փրփրակալած ջրի վրայով, և նրանք շուտով անհետացան անթափանց անձրևի մեջ։

— Փոթորիկը դադարելուց հետո կվերադառնան,— ասաց Տորիկին,— Լավ կլինի հեռանանք այստեղից։

— Կարծեմ բարոմետրը ավելի է իջել,— ասաց նավապետ Լինչը։

Նավապետն ալեհեր, մորուքավոր մի ծերուկ էր, որն այլևս չէր նավարկում, և վաղուց հասկացել էր, որ իր շնչարգելության հետ կարող է հաշտ ապրել միայն Հիքուերու կղզում։ Նա տուն մտավ բարոմետրը զննելու։

— Տե՜ր աստված,— բացականչեց նա։

Լեվին ու Տորիկին իսկույն ներս վազեցին ու նրան մոտենալով՝ դիտեցին բարոմետրը, որի սլաքն այժմ ցույց էր տալիս քսանինն ու քսան։

Նրանք նորից դուրս եկան և անհանգստությամբ դիտեցին ծովն ու երկինքը։ Անձրևր դադարել էր, բայց երկինքը դեռ ամպամած էր։ Երկու երկկայմանավերը մի երրորդի հետ միասին, առագաստները պարզած ետ էին գալիս։ Քամու ուղղությունը հանկարծ փոխվեց,և նրանք ստիպված եղան թուլացնել առագաստները։ Հինգ րոպե հետո քամին սկսեց փչել դիմացից, և ծովափին կանգնածները տեսան, որ երկկայմանավերում առաջակայմի առագաստները հավաքեցին։ Ալեբախությունն այժմ շառաչում էր ահեղ ու սպառնալի, իսկ կոհակներն աստիճանաբար ավելի ու ավելի էին ուռչում։ Մի ահռելի կայծակ պատռեց մթնած երկինքը, և ամպրոպը մոլեգնորեն որոտաց։

Տորիկին ու Լեվին վազեցին դեպի իրենց մակույկները։ Լեվին վազում էր օրորվելով, ինչպես մի սարսափահար գետաձի։ Իրենց մակույկներով նեղուցն անցնելիս նրանք հանդիպեցին «Աորայի» մակույկին, որը ներս էր մտնում։ Ռաուլը, նավախելում կանգնած, քաջալերում էր թիավարներին։ Չկարողանալով մտքից վանել մարգարտի պատկերը, նա վերադառնում էր, որ ընդունի Մապուհիի՝ տուն կառուցելու առաջարկը։

Ամպրոպային անձրևն այնքան խիտ ու անթափանց էր, որ ափ ցատկելիս՝ նա առանց նկատելու բախվեց Հուրու-Հուրուին։

— Ուշացա՜ր,— գոռաց Հուրու-Հուրուն։— Մապուհին մարգարիտը Տորիկիին ծախեց հազար չորս հարյուր չիլիական դոլլարով, իսկ Տորիկին այն ծախեց Լեվիին՝ քսանհինգ հազար ֆրանկով։ Լեվին մարգարիտը կծախի Ֆրանսիայում, հարյուր հազար ֆրանկով։ Ծխախոտ չունե՞ս։

Ռաուլի սիրտը հանգստացավ։ Մարգարտի առնչությամբ նրա ապրումները խաղաղվեցին։ Հիմա նրան այլևս չէր հուզում այն հարցը, թե ինչու չէր գնել մարգարիտը։ Սակայն նա չէր հավատում Հուրու-Հուրուին։ Անհավանական չէր, որ Մապուհին այն ծախած լիներ հազար չորս հարյուր չիլիական դոլլարով, բայց որ Լեվին՝ մարգարտի հմուտ վաճառականը վճարեր քսանհինգ հազար ֆրանկ, դա արդեն անհավատալի էր և Ռաուլը որոշեց հարցուփորձել նավապետ Լինչին։ Երբ նա մտավ ծերուկ ծովայինի տունը, նավապետը աչքերը չռած նայում էր բարոմետրին։

— Որքա՞ն է ձեր կարծիքով,— անհանգստությամբ հարցրեց նավապետ Լինչը, և ակնոցը մաքրելով՝ նորից ուշադրությամբ նայեց գործիքին։

— Քսանինը և տասը,— ասաց Ռաուլը։— Ես երբեք չեմ տեսել, որ այսքան ցած իջնի աստիճանը։

— Զէիք էլ կարող տեսնել,— քրթմնջաց նավապետը։— Ես հիսուն տարի նավարկել եմ ծովում, բայց բարոմետրը երբեք չի եղել այսքան ցածր։ Լսո՞ւմ եք․․․

Նրանք մի պահ ականջ դրին ալեբախության մռնչյունին, որը դղրդացրեց տունը, հետո միասին դուրս եկան։ Քամին դադարել էր։ Հակառակ դրան, ծովափից մեկ մղոն հեռու կանգնած «Աորայը» խենթի պես ցնցվում ու ցատկոտում էր ահագին ալիքների վրա, որոնք հյուսիս արևելքից մոտենալով՝ հոյակապ շքերթով թավալվում ու կատաղությամբ նետվում էին մարջանային կղզու ափերին։ Մակույկի մեջ նստած թիավարներից մեկը մատով Ռաուլին ցույց տվեց նեղուցի մուտքը, և գլուխն օրորեց։ Ռաուլը նայեց այդ ուղղությամբ, և այնտեղ տեսավ ալեբախության ու փրփուրի մի սպիտակ քաոս։

— Երևի ձեզ մոտ պիտի գիշերեմ, նավապետ,— ասաց նա, ապա դիմելով թիավարին, պատվիրեց մակույկն ափ հանել, և իր ու ընկերների համար որևէ պատսպարան ճարել։

— Ճիշտ քսանինը,— հաղորդեց նավապետ Լինչը, երբ բարոմետրին նայելուց հետո նորից դուրս եկավ, ձեռքին մի աթոռ։

Նա նստեց և ակնապիշ դիտեց ծովի տեսարանը։ Արևը, ամպերի ետևից դուրս գալով, ավելի էր սաստկացրել հեղձուցիչ տոթը։ Թեև անհողմությանը շարունակվում էր, բայց ծովում ալիքները գնալով ավելի էին խոշորանում։

— Չեմ հասկանում, թե ի՞նչն է առաջացնում այդ ալիքները,— մրմնջաց Ռաուլը գրգռվածությամբ։— Քամի չկա, բայց տեսեք, ա՛յ, տեսե՛ք դրան...

Մի քանի մղոն երկարությամբ և հազարավոր տոննա ծանրությամբ ջրի զանգվածը փշրվեց փխրուն կղզյակի վրա, որը ցնցվեց ինչպես երկրաշարժից։ Նավապետ Լինչը շշմել էր։

— Տե՜ր աստված,— բացականչեց նա, կիսով չափ բարձրանալով աթոռից, ապա դարձյալ նստեց։

— Բայց քամի չկա,— կրկնեց Ռաուլը։— Ինձ համար այս ամենը հասկանալի կլիներ, եթե քամի փչեր։

— Կարող եք չանհանգստանալ, շուտով քամին էլ կհայտնվի,— մռայլ պատասխանեց նավապետը։

Նրանք լռեցին։ Նրանց մարմինների վրա գոյանում էին քրտինքի բյուրավոր հյուլեներ, որոնք իրար միանալով՝ վերածվում էին կաթիլների, իսկ կաթիլները բարակ վտակներ կազմելով՝ ծորում էին ցած։ Երկուսի սրտերն էլ ուժգին բաբախում էին շնչասպառությունից, մանավանդ ծերուկ նավապետինը, որ դժվարությամբ ու տանջվելով էր շնչում։ Մի խոշոր ալիք ողողեց ծովափը, և հնդընկուզենիների բները լիզելով հասավ նավապետ Լինչի ոտքերին։

— Մակընթացությունը բարձրացել է ավելի վեր, քան իր բարձրակետը,— նկատեց նա։— Այսպիսի բան երբեք չի պատահել իմ այստեղ ապրած տասնմեկ տարվա ընթացքում։— Նա նայեց իր ժամացույցին։— Ժամը երեքն է։

Այդ պահին հայտնվեցին մի տղամարդ ու մի կին, որոնց հետևում էր երեխաների ու շների մի խայտաբղետ թափոր։ Նրանք տխուր-տրտում անցան տան մոտով, քիչ հեռու կանգ առան, և երկար վարանելուց հետո նստեցին ավազին։ Մի քանի րոպե անց, հակառակ կողմից մոտեցավ մի ուրիշ ընտանիք, իր հետ փոխադրելով տնային բազմապիսի իրեր։ Եվ շուտով նավապետի տան շուրջը հավաքվեցին տարբեր տարիքի ու սեռի մի քանի հարյուր մարդ։ Նավապետը հարցուփորձեց նորեկներից մեկին՝ ծծկեր երեխա գրկած մի կնոջ, որը հայտնեց, թե ալիքը հենց նոր քշել ու ծովալճակն է շպրտել իր հյուղակը։

Նավապետի տունը գտնվում էր կղզու ամենաբարձր կետում։ Նրա աջ ու ձախ կողմերում հսկա ալիքները կղզու նեղ գոտու վրայով արդեն բազմաթիվ տեղերից անցել ու թափվել էին ծովալճակի մեջ։ Այդ գոտու երկարությունը քսան մղոն էր, իսկ լայնությունը ոչ մի կետում հարյուր չարդից չէր անցնում։ Մարգարտորսության ամենաեռուն սեզոնը լինելով, շրջակա բոլոր կղզիների, նույնիսկ հեռավոր Թաիթիի բնիկները եկել հավաքվել էին Հիքուերուում։

— Հիմա այստեղ մոտավորապես հազար երկու հարյուր մարդ կա, հաշված կանայք ու երեխաները,— ասաց նավապետ Լինչը։— Դժվար է ասել նրանցից քանի՞սը ողջ կլինեն վաղը առավոտ։

— Բայց ինչո՞ւ քամի չի փչում, այդ եմ ուզում հասկանալ,— կրկնեց Ռաուլը։

— Մի՛ անհանգստացեք, երիտասարդ, մի՛ անհանգստացեք, շատ շուտով կսկսվի անախորժությունը։

Նավապետ Լինչը հազիվ էր խոսքը վերջացրել, երբ մի ահագին կոհակ բախվեց կղզուն։ Ծովի ջուրը երեք մատնաչափ խորությամբ ծածկեց ավազը և փրփրեց նրանց աթոռների տակ։ Կանայք վախից ճչացին։ Երեխաները, բռունցքները սեղմած, հսկա ալիքներին նայելով լաց եղան։ Հավերն ու կատուները, ջրից դուրս գալով, կարծես միահամուռ համաձայնությամբ թռան նավապետի տան տանիքը։ Պաումոտցի մի բնիկ, զամբյուղի մեջ նորածին շան լակոտներ լցրած, մագլցեց հնդընկուզենու բնով, և գետնից քսան ոտնաչափ բարձրության վրա ամրացրեց զամբյուղը, մինչդեռ մայր շունը հաչելով ու կաղկանձելով ցատկոտում էր ջրի մեջ։

Արևը դեռ փայլում էր, և շարունակվում էր անհողմությունր։ Նավապետ Լինչն ու Ռաուլը նստած նայում էին «Աորային», որը խելագարի պես ցնցվում ու ճոճվում էր ալիքների վրա։ Նավապետը երկար դիտեց կղզին ողողող լեռնանման ալիքները, մինչև որ հոգնեց ու ձեռքերով փակեց աչքերը։ Հետո տուն մտավ։

— Քսանութ և վաթսուն,— ցածրաձայն հայտնեց նա, երբ կրկին դուրս եկավ։ Նրա ձեռքին կար հաստ պարանի մի կծիկ։ Նա կտրեց տասներկու ոտնաչափ երկարությամբ երկու կտոր պարան, մեկը տվեց Ռաուլին, մյուսը պահեց իրեն, իսկ մնացածը բաժանելով կանանց , պատվիրեց, որ յուրաքանչյուրը մի ծառ ընտրի և բարձրանա վրան։

Հյուսիս֊արևելքից փչեց մի թեթև զեփյուռ, որի շունչն զգալով իր դեմքին՝ Ռաուլը կարծես ոգևորվեց։ Հետո նա տեսավ, որ «Աորայը» առագաստները պարզած հեռանում է, և ափսոսաց, որ ինքն էլ երկկայմանավի վրա չէ։ Երկկայմանավը, համենալն դեպս, կփրկվի, մինչդեռ կղզին... Կղզու օղակի վրայով խուժեց մի կոհակ, որը քիչ մնաց նրան ցած գլորեր։ Երիտասարդը իր համար ընտրեց մի ծառ, բայց հանկարծ հիշեց բարոմետրը և վազելով վերադարձավ տուն։ Դռան մոտ նա հանդիպեց նավապետ Լինչին, որը եկել էր նույն նպատակով։ Նրանք միասին ներս մտան։

— Քսանութ և քսան,— նկատեց ծերուկ ծովայինը։— Այստեղ իսկական դժոխք է դառնալու... Այս ի՞նչ է...

Խտացած օդի մի ուժեղ հոսանք էր ներս խուժել։ Նույն պահին տունը դղրդաց, օրորվեց, և նրանք լսեցին մի հզոր թնդյուն։ Պատուհանների ապակիները շաչեցին, մի պատուհան ջարդվեց, և քամու հոսանքն այնպիսի թափով բախվեց նավապետին ու Ռաուլին, որ նրանք ամբողջ մարմնով երերացին։ Դիմացի դուռը շառաչելով փակվեց, պոկելով փականքի լեզվակը։ Դռան սպիտակ բռնակի կտորները ցաքուցրիվ ընկան հատակին։ Սենյակի պատերը կորացան, ինչպես գազով արագորեն փքվող մի օդապարիկ։ Հետո մի նոր կոհակ խփվեց տան պատին այնպիսի որոտով, որ կարծես զենքի կրակոց լիներ։ Նավապետ Լինչը նայեց իր ժամացույցին։ Ժամը չորսն էր։ Նա հագավ մահուդե կապույտ վերարկուն, և բարոմետրն իջեցնելով պատից,՚ խոթեց վերարկուի խորունկ գրպանը։ Մի ուրիշ կոհակ ուժգին բախյունով հարվածեց տանը։ Թեթև կառույցն իր հիմքի վրա թեքվելով՝ գետնի հետ կազմեց տասը աստիճանի մի անկյուն։

Ռաուլը առաջինը դուրս եկավ։ Քամու հորձանքը նրան պտտելով՝ քշեց հեռու։ Նա նկատեց, որ քամին այժմ փչում է դեպի արևելք։ Մեծ դժվարությամբ պառկելով ավազին, նա ջանաց անշարժ, մնալ։ Քամին նավապետ Լինչին թռցրեց ինչպես հարդի շյուղ, և գլորեց Ռաուլի վրա։ «Աորայի» նավաստիներից երկուսը թողեցին հնդընկուզենին, որից կառչած էին, և փութացին օգնության։ Քայլելիս նրանք ամբողջ մարմնով հենվում էին դիմացից փչող քամուն, գետնի հետ կազմելով անհավանական անկյուններ, և առաջանում էին քայլ առ քայլ, հողը չանգռելով։

Ծերունու հոդերը վաղուց կորցրել էին իրենց ճկունությունը, և նա անկարող էր ծառը մագլցել։ Նավաստիները մի քանի կարճ պարաններ իրար կապեցին, և նրան կամաց-կամաց բարձրացնելով՝ ամրացրին ծառի գագաթին, որը հիսուն ոտնաչափ բարձր էր։ Ռաուլն իր պարանը կապեց ամենամոտ ծառի բնին, և սկսեց շուրջը դիտել։ Քամին սարսափելի էր դարձել։ Նա երբեք չէր կարծում, թե քամին կարող է այդքան ուժեղ փչել։ Կղզու օղակի վրայով անցավ մի նոր կոհակ, որը նրան թրջեց մինչև ծնկները, ապա թափվեց ծովալճակի մեջ։ Արևը խավարել էր, և կղզին ծածկվել էր կապարագույն մթնշաղով։ Ուղղաձիգ տեղացող անձրևի կաթիլները կապարագնդիկների նման հարվածում էին Ռաուլի կողերը։ Հարձակվող մի ալիք իր փրփուրով ապտակեց նրան։ Այտերն այրվեցին ցավից, և աչքերը ակամայից լցվեցին արցունքով»։

Մի քանի հարյուր բնիկներ բարձրացել էին ծառերի վրա։ Ուրիշ ժամանակ Ռաուլը կծիծաղեր՝ տեսնելով ծառերի գագաթներից կախված մարդկային այդ ողկույզները։ Ծնված լինելով Թաիթիում, տեղի բնիկներին հատուկ ճարպկությամբ նա մեջքը կռացրեց, ձեռքերով փաթաթվեց ծառին և ոտքերի ներբաններն ամուր զետեղելով բնին՝ սկսեց չորեքթաթ մագլցել։ Ծառի գագաթին նա հանդիպեց երկու կանանց, երկու աղջիկների ու մի տղամարդու։ Աղջիկներից մեկը գրկում սեղմել էր կատվին։

Ռաուլն իր բարձր դիտարանից ձեռքով ողջունեց նավապետ Լինչին, և արիասիրտ ծերուկը ձեռքի շարժումով պատասխանեց նրան։ Ռաուլին սոսկում պատճառեց երկնքի տեսքը, այն հիմա սևացել ու այնքան էր մոտեցել, որ կարծես փռվել էր հենց գլխավերևում։ Բնիկներից շատերը խումբ—խումբ հավաքվել էին ծառերի տակ և իրար ձեռքից բռնած՝ ջանում էին անշարժ մնալ։ Խմբերից մի քանիսն աղոթում էին։ Մի մորմոն միսիոներ սրտապնդում էր իր խմբի մարդկանց։ Ռաուլի ականջին հասավ մոգական, ռիթմիկ մի ձայն, թույլ, ինչպես ծղրիդի հեռավոր ճռճռոց։ Դա տևեց ընդամենը մեկ վայրկյան, բայց այդ կարճատև վայրկյանում նրա մտքում արթնացավ դրախտի ու երկնային երաժշտության աղոտ գաղափարը։ Նա դիտեց շուրջը, և տեսավ ծառերից մեկի ստորոտում կանգնած մի մեծ խումբ մաբդկանց, որոնք պարաններից ու իրար ձեռքերից կառչած՝ պահում էին միմյանց։ Նրանց դիմախաղերից ու շուրթերի համատեղ շարժումներից Ռաուլը կռահեց, որ սաղմոս են երգում, թեև ձայն չէր լսվում։

Քամին հետզհետե սաստկանում էր։ Ռաուլը չէր կարողանում մտովի չափել նրա ուժը, որը վաղուց անցել էր իր նախկին պատկերացումների սահմանը։ Բայց, այնուհանդերձ, նա գիտեր, որ փչում է առաջվանից ավելի ուժեղ։ Ոչ շատ հեռու կանգնած մի ծառ արմատախիլ եղավ, նրա գագաթին թառած մարդիկ վայր ընկան, և կղզու օղակի վրայով խուժող ալիքը նրանց գցեց ծովալճակի մեջ։

Ամեն ինչ կատարվում էր ակնթարթային արագությամբ։ Ծովալճակի փրփրակալած մակերեսին Ռաուլը տեսավ մի սև գլուխ և դարչնագույն ուսի ուրվագծեր։ Հաջորդ վայրկյանին դա ևս անհետացավ։ Ծառերը թեքվում, տապալվում և խաչաձևվում էին լուցկիների պես։ Ռաուլին ապշեցնում, էր քամու ամենազոր ուժը։ Ծառը, որի վրա ապաստանել էր ինքը, ճոճվում էր սպառնագին։ Գագաթին կապված կանանցից մեկը լացուկոծ բարձրացնելով, ամուր սեղմեց աղջկան, որը դեռ փաթաթված էր կատվին։ Մյուս երեխային գրկած տղամարդը դիպավ Ռաուլի ուսին և մատով ինչ֊որ բան ցույց տվեց։ Ռաուլը նայեց մատնանշված ուղղությամբ և տեսավ, որ իր ծառից հարյուր ոտնաչափ հեռու մորմոնական մատուռը հարբածի պես տատանվելով՝ վազում էր դեպի ծովալճակը։ Այն պոկվել էր հիմքից, և քամին ու ալիքները նրան քշում էին ցած։ Մի ահռելի կոհակ կանգնեցրեց նրան, շրջեց, և ետ շպրտելով նետեց մի տասնյակ հնդընկուզենիների վրա, որոնց գագաթներից կախված մարդկային ողկույզները հասուն ընկույզների պես ցած թափվեցին։ Երբ կոհակը նահանջեց, նրանք մնացին գետնին։ Ոմանք անշարժ փռվել էին, մյուսները գալարվում էին, կամ սողում։ Ռաուլի աչքում նրանք տարօրինակ կերպով նման էին մրջյունների։ Բայց աղետը նրան չսարսափեցրեց։ Նա այժմ կանգնած էր ավելի վեր, քան սարսափի զգացողությունը։ Եվ երբ հաջորդ կոհակը քշեց-տարավ ավազի վրա սփռված մարդկային բեկորները, նա այդ ընդունեց անտարբերությամբ։ Մի երրորդ կոհակ, որը մինչև այժմ եղածներից ամենավիթխարին էր, մատուռը գլորեց ծովալճակի մեջ։ Խավարում ծփալով, կիսով ջրասույզ, մատուռը հեռացավ հողմընթաց ուղղությամբ, Ռաուլին հիշեցնելով Նոյի տապանը։

Նա աչքերով փնտրեց նավապետ Լինչի տունը, և զարմանքով նկատեց, որ չքացել է։ Այո, իրոք որ ամեն ինչ կատարվում էր ակնթարթային արագությամբ։ Ռաուլը նշմարեց, որ ծառերի վրա պատսպարվածներից շատերն իջել են ցած։ Քամին այժմ ավելի էր սաստկացել, այդ մասին վկայում էր հենց իր՝ Ռաուլի հնդընկուզենին։ Այն այլևս ետ ու առաջ չէր օրորվում, այլ, քամու թափից թեքված՝ նույն դիրքում թրթռում էր։ Այդ թրթռումից, որ նման էր կիթառի լարի կամ կամերտոնի ձողի թրթռոցին, նա սրտխառնուք զգաց։ Վատն այն էր, որ ծառը թրթռում էր արտակարգ արագությամբ։ Նույնիսկ եթե արմատները պահեին, դարձյալ չէր կարող երկար դիմանալ այդքան լարվածության և ինչ-որ տեղից պետք է անպայման կոտրվեր։

Մի ուրիշ ծառ կոտրվել էր արդեն։ Ռաուլը չտեսավ, թե այդ ինչպես տեղի ունեցավ։ Վերևի մասը պոկվել էր, և մնացել էր միայն ներքևի կեսը։ Մինչև աչքով չտեսնես, չես հասկանա, թե ինչ է կատարվում։ Ծառերի ճարճատյունն ու մարդկանց հուսահատ ճիչերը խլանում էին ամպրոպի ահեղ մռնչոցի մեջ։ Ռաուլը պատահմամբ նայում էր նավապետ Լինչի ուղղությամբ, երբ տեղի ունեցավ աղետը։ Ծառի վերևի մասը, որի գագաթին թառել էին ծերուկ նավապետն ու «Աորայի» երեք նավաստիները, առանց աղմուկի անջատվեց բնից, և ծղոտի պես օդում թռչելով, ընկավ հարյուր յարդ հեռու՝ ուղիղ ծովալճակի մեջ։ Տեսողությունը լարելով՝ Ռաուլը որոշակի տեսավ, թե ինչպես նավապետ Լինչը ձեռքի շարժումով հրաժեշտ է տալիս իրեն։

Նա այլևս չսպասեց։ Հրելով բնիկի ուսը, նշան արեց, որ ցած իջնի։ Բնիկը համաձայն էր, բայց կանայք քարացել էին սարսափից։ Ռաուլը որոշեց նրանցից չհեռանալ։ Պարանն անցկացնելով ծառի շուրջը, նա սահեց ներքև։ Հարձակվող ալիքը աղի ջրով ողողեց նրան, մինչև գլուխը։ Նա շունչը պահեց և հուսահատ ճիգով կառչեց պարանից։ Երբ ալիքը նահանջեց, նա իսկույն շրջվեց դեպի ծառաբունը, շունչ քաշեց, և ավելի ամուր ձգեց պարանը։ Հետո մի նոր ալիք ողողեց նրան։ Կանանցից մեկը ծառաբնով սահեց ներքև ու միացավ Ռաուլին, իսկ բնիկը մնաց վերևում, մյուս կնոջ, երեխաների ու կատվի հետ։

Ռաուլը դեռ վերևից նկատել էր, որ ծառերի տակ հավաքված ու կոճղերին կառչած մարդիկ հետզհետե քչանում են։ Այժմ նույնը սկսեց տեղի ունենալ իր շուրջը։ Նա ամբողջ ուժը գործադրեց ջրից չքշվելու համար։ Նրան միացող կինն աստիճանաբար թուլանում էր։ Յուրաքանչյուր ալիքից հետո Ռաուլը զարմանում էր, որ դեռ տեղից չի պոկվել, սակայն ավելի էր զարմանում տեսներվ, որ կինն էլ դեռ տեղումն է։ Ի վերջո, մի նոր ալիքի տակից դուրս գալով, նա նկատեց, որ մենակ է մնացել։ Նա նայեց վեր, և տեսավ, որ ծառի գագաթը նույնպես անհետացել է։ Կիսատ ծառաբնի վերևում դեռ թրթռում էր ճեղքված փայտաշերտը։ Ռաուլը փրկվել էր։ Հնդընկուզենու արմատները այժմ կարող էին դիմանալ, քանի որ բունն ազատվել էր քամուն ենթարկվող ու թրթռոց առաջացնող գագաթից։ Նա սկսեց մագլցել ծառն ի վեր, բայց ուժասպառ լինելով դանդաղ էր առաջանում։ Ալիքները մի քանի անգամ էլ ողողեցին նրան։ Վերջապես նա բարձրացավ վերև, իրեն կապեց ծառաբնին, և ուժերը հավաքելով պատրաստվեց արիաբար դիմավորել գիշերն ու գալիք անհայտ վտանգները։

Մթության մեջ Ռաուլը բոլորովին մենակ զգաց իրեն։ Երբեմն նրան թվում էր, թե աշխարհի վերջն է և միայն ինքն է ողջ մնացել։ Քամին դեռ շարունակվում էր, ժամ առ ժամ սաստկանալով։ Ռաուլի հաշվով ժամը տասնմեկն էր, երբ քամու թափը հասավ անհավատալի սաստկության։ Դա կարծես մի ահավոր հրեշ էր, կատաղորեն ոռնացող մի գազան, կամ անծայրածիր մի պատնեշ, որն անվերջ շարժվում է առաջ, ճանապարհին խորտակելով ամեն ինչ։ Հետո Ռաուլին թվաց, թե ինքը դարձել է անկշիռ, թե իրականում ինքն է շարժվողը, և անլուր արագությամբ առաջանում է կարծր, անսահման, մի զանգվածի միջով։ Քամին այլևս շարժվող օդ չէր, այլ ինչ-որ հեղուկ, ջրի կամ սնդիկի պես։ Նրան նույնիսկ թվաց, թե հնարավոր է ձեռքով բռնել այդ թանձր քամին և կտրտել, ինչպես կտրտում են եղջերուի միսը, կամ կառչել նրանից, ինչպես կառչում են ապառաժից։

Քամին խեղդում էր նրան։ Նա չէր կարող դեմքը քամուն դարձրած շնչել, որովհետև օդը խուժում էր բերանից ու ռունգներից ներս և թոքերն ուռցնում պարկի նման։ Այդպիսի րոպեներին նրան թվում էր, թե ամբողջ մարմինը լցվում է հողով։ Շնչելու համար նա շրթունքները կպցնում էր ծառաբնին։ Այդ անդադրում քամին թուլացրեց նրան, հոգնեցրեց մարմինը և ուղեղը։ Ռաուլն այլևս չէր դիտում, չէր մտածում, նա կիսագիտակից վիճակում էր։ Նրա գիտակցության մեջ մնացել էր միայն մի միտք․ «Ուրեմն սա՜ է մրրիկը»։ Այս միտքը նրա ուղեղում կրկնվում էր անկանոն ընդմիջումներով, մերթընդմերթ առկայծող թույլ բոցի նման։ Թմբիրից երբեմն սթափվելով, նա կրկին մտածում էր. «Որեմն սա է մրրիկը․․․», ապա նորից թմրում։

Մրրիկի կատաղությունը տևեց գիշերվա ժամը տասնմեկից մինչև երեքը։ Հենց տասնմեկին էր, երբ քամին կոտրեց ու թռցրեց այն ծառը, որի վրա ապաստանել էր Մապուհին իր ընտանիքով։ Մապուհին բարձրացավ ծովալճակի երեսը, պինդ գրկած իր աղջկան՝ Նգակուրային։ Նման պայմաններում միայն Հարավային կղզիների բնիկները կարող են ողջ պրծնել անխուսափելի շնչահեղձությունից։ Ծառաբունը, որին դեռ կապված էր նա, անդադար պտտվում էր փրփրակալած ալիքների մեջ։ Մապուհին ծառաբնից կառչած սպասում էր, հետո ձեռքերն արագ տեղափոխելով ջրից բարձրացնում իր ու աղջկա գլուխը՝ շունչ քաշելու համար։ Բայց նրանց շնչած օդը հագեցած էր ցայտող փրփուրով և ուղղաձիգ տեղացող անձրևի ջրով։ Ծովալճակի հանդիպակաց ափը մոտավորապես տասը մղոն հեռու էր։ Աղետյալներից շատերն ամբողջ ծովալճակը լողալով անցան և երբ այս կողմում փորձեցին ափ դուրս գալ, տապալվող ծառաբները, տախտակի շերտերը, և նավակների ու տների բեկորները սպանեցին յուրաքանչյուր տասը հոգուց իննին։ Ուժասպառ ու կիսախեղդ թշվառները տարերքի այդ դժոխային շաղախի մեջ թափվելով վերածվեցին անձև մսակույտի։ Սակայն Մապուհիի բախտը բերեց։ Ճակատագրի քմահաճույքով նրան վիճակվեց լինել փրկվածների թվում։ Երբ նա ափ դուրս եկավ, մարմնի տասնյակ վերքերից հոսում էր արյունը։ Նգակուրայի ձախ թևը կոտրվել էր, աջ ձեռքի մատները ճմլվել էին, այտն ու ճակատը ճեղքվել մինչև ոսկորը։ Մապուհին մեկ ձեռքով փաթաթվեց կանգուն մնացած ծառերից մեկին, իսկ մյուսով պահեց աղջկան։ Նա շնչում, էր հևալով։ Ծովալճակի ալիքները բարձրանում էին մինչև ծնկները, երբեմն էլ մինչև գոտկատեղը։

Առավոտյան ժամը երեքին մրրիկի թափը կոտրվեց։ Ժամը հինգին հողմը համեմատաբար մեղմացավ, վեցին բոլորովին հանդարտվեց, և ապա արևը երևաց։ Խաղաղվեց նաև ծովը։ Լճակի դեռևս ալեկոծ ափին Մապուհին տեսավ այն մարդկանց դիակները, որոնք չէին կարողացել ողջ հասնել ցամաք։ Հավանական է՝ նրանց թվում լինեն նաև իր կինն ու մայրը։ Նա քայլեց ափի երկայնքով, զննեց դիակները, և վերջապես գտավ կնոջը՝ Թեֆարային, որը կիսով չափ պառկած էր ջրի մեջ։ Մապուհին նստեց ավազի վրա և սկսեց ողբալ, գազանային խռպոտ ձայներով արտահայտելով իր վիշտը։ Կինը անհանգիստ շարժվեց ու հառաչեց։ Մապուհին ուշադրությամբ դիտեց նրան։ Թեֆարան ոչ միայն ողջ էր, այլև նույնիսկ վերքեր չէր ստացել։ Նա պարզապես քնած էր։ Նրան ևս վիճակվել էր լինել երջանիկների թվում։

Կղզում ապրող հազար երկու հարյուր հագուց միայն երեք հարյուրն էին ողջ մնացել։ Մորմոն միսիոները և ժանդարմը նրանց ցուցակագրեցին։ Դիակները վխտում էին ծովալճակի երեսին։ Բոլոր տնակներն ու խրճիթները քանդվել էին՝, քարը քարի վրա չէր մնացել։ Յուրաքանչյուր հիսուն հնդընկուզենուց միայն մեկն էր կանգուն, այն էլ՝ կիսակործան, իսկ ընկույզներն ամբողջությամբ թափվել էին գետնին։

Խմելու չուր չկար։ Ծանծաղ ջրհորները, որոնց մեջ հավաքվում էին անձրևի ջրերը, այժմ լցված էին աղի ջրով։ Փրկվածները ծովալճակից դուրս քաշեցին մի քանի պարկ թրջված ալյուր, տապալված ծառերից հնդընկույզները կտրելով միջուկները պոկեցին ու կերան։ Նրանք փոսեր փորեցին ավազի մեջ, թիթեղի կտորներով ծածկեցին, և չորեքթաթ սողոսկեցին ներս։ Միսիոները մի պարզ թորանոց սարքեց, բայց նրան չհաջողվեց երեք հարյուր հոգու համար բավականաչափ ջուր թորել։ Երկրորդ օրվա երեկոյան, ծովալճակում լողանալիս՝ Ռաուլը զգաց, որ իր ծարավը որոշ չափով մեղմացել է։ Նա այդ հայտնագործությունը բարձրաձայն հաղորդեց բոլորին, և շուտով երեք հարյուր տղամարդ, կին ու երեխա ծովալճակի մեջ մինչև վզները թաղված կանգնեցին, ջանալով ջուր խմել գոնե մաշկի միջոցով։ Ջրի երեսին եղող դիակները ծփում էին նրանց շուրջը, իսկ հատակում փռվածները ոտնակոխ էին լինում։ Երրորդ օրը նրանք թաղեցին իրենց մեռելները և գետնին նստելով սպասեցին փրկարար նավերի։

\ 

Իսկ այդ ընթացքում Նաուրին, որ փոթորկի ժամանակ անջատվել էր ընտանիքից, ալիքներից քշվելով ունեցավ իր ուրույն ապրումները։ Նա լողում էր կառչելով մի կոշտ տախտակի, որի փշերը ծակծկում ու վիրավորում էին ամբողջ մարմինը։ Հանկարծ մի հուժկու կոհակ կղզու օղակի վրայով նրան շպրտեց ծովի մեջ։ Այնտեղ, թավալվող լեռնակուտակ ալիքների մեջ, նա կորցրեց տախտակը։ Նաուրին մոտ վաթսուն տարեկան էր, բայց ծնված լինելով Պաումոտյան կղզիներում, իր ամբողջ կյանքն ապրել էր ծովափին։ Լողալով մթության մեջ, ջուր կուլ տալով ու շնչահեղձ լինելով՝ նա մաքառում էր օդ շնչելու համար, երբ ուսին խփվեց մի հնդընկույզ։ Նույն ակնթարթում նա հղացավ մի ծրագիր, և բռնեց հնդընկույզը։ Մեկ ժամվա ընթացքում նա որսաց յոթ հատ ևս, և դրանք իրար միացնելով կազմեց մի փրկագոտի, որը թեև պահպանում էր նրա կյանքը, բայց միևնույն ժամանակ սպառնում էր մահացու կերպով ճմլել մարմինը։

Լինելով գեր, նա շուտով բազմաթիվ կապտուկներ ստացավ։ Սակայն Նաուրին շատ մրրիկներ էր տեսել։ Նա աղոթեց շնաձուկ-աստծուն, խնդրելով, որ իրեն պաշտպանի շնաձկներից, և սպասեց, որ քամին հանդարտվի։ Ժամր երեքին քամին մեղմացավ, բայց Նաուրին այնքան էր ընդարմացել, որ չնկատեց օդի փոփոխությունը։ Ժամր վեցին, երբ քամին բոլորովին խաղաղվեց, նա դեռ թմրած էր։ Նա ցնցվելով սթափվեց միայն այն պահին, երբ ալիքը նրան ափ նետեց։ Արյունլվա ձեռքերով ու ոտքերով ճանկռելով ավազը, Նաուրին մագլցեց ափն ի վեր, որպեսզի նահանջող ալիքներն իրեն ետ չտանեն։

Նաուրին կռահեց, թե որտեղ է գտնվում։ Այս ցամաքը կարող էր միայն ու միայն Թակոկոտա կղզյակը լինել։ Այստեղ ո՛չ ծովալճակ կար, ո՛չ էլ բնակչություն։ Հիքուերուն տասնհինգ մղոն հեռու էր, և չէր երևում, բայց Նաուրին գիտեր, որ դա պետք է լիներ հարավում։ Անցան օրեր, և նա սնվեց այն հնդընկույզներով, որոնք ծառայել էին որպես փրկագոտի։ Նա ուտում էր դրանց միջուկը և խմում հյութը։ Սակայն ուտում ու խմում էր խնայողությամբ, որովհետև չգիտեր, թե երբ կհասնի փրկության օրը։ Հորիզոնում նա տեսնում էր փրկարար նավերի ծուխը, բայց մտածում էր, թե ո՞ր նավը կգա այս անմարդաբնակ ու մենավոր կղզյակը։

Հենց սկզբի օրից դիակները նրան հանգիստ չավին։ Ծովը համառորեն նետում էր դիակները նեղլիկ ափի վրա, իսկ Նաուրին, քանի դեռ ուժ ուներ, նույնպիսի համառությամբ նորից շպրտում էր ծովը, որտեղ շնաձկները դրանց հոշոտում ու լափում էին։ Երբ նա բոլորովին ուժասպառ եղավ, դիակները հետզհետե կուտակվեցին ծովափին, կազմելով մի ահատեսիլ դրասանք։ Նաուրին հնարավորին չափ հեռացավ դրանցից, բայց նահանջելու շատ քիչ տարածություն կար ետևում։

Տասներորդ օրը րերջին հնդընկույզն էլ ուտելուց հետո, Նաուրին սկսեց տանջվել ծարավից։ Ավազի վրա քարշ գալով, նա հնդընկույզ էր փնտրում։ Տարօրինակ է, մտածում էր նա, ինչո՞ւ այդքան շատ դիակներ են դուրս նետվում, իսկ հնդընկույզ՝ ոչ։ Ծովում պետք է ավելի հնդընկույզ լիներ, քան դիակ․․․ Ի վերջո նա հույսը կտրեց և ուժասպառ պառկեց գետնին։ Վախճանը մոտեցել էր։ Այլևս ոչինչ չէր մնում անել, բացի մահվան սպասելուց։

Թմրությունից սթափվելով, Նաուրին սկսեց աստիճանաբար գիտակցել, որ նայում է ինչ֊որ դիակի շիկահեր գլխին։ Ալիքը դիակը նրան մոտեցրեց, հետո ետ տարավ։ Երբ դիակը շուռ, եկավ, Նաուրին տեսավ, որ սա դեմք չունի։ Այնուամենայնիվ, այդ շեկ մազերը կարծես ծանոթ էին նրան։ Անցավ մեկ ժամ։ Նաուրին չփորձեց ճանաչել դիակը։ Նա սպասում էր մահվան, և նրա համար կարևորություն չուներ, թե անցյալում ով էր եղել այդ զարհուրելի այլանդակությունը։

Սակայն մեկ ժամ անց, դանդաղ բարձրանալով՝ նա նստեց, և սկսեց ուշադրությամբ զննել դիակը, որին մի խոշոր ալիք նետել էր ծովեզրից այնքան հեռու, որ փոքր ալիքներն այլևս չէին կարող ետ տանել։ Այո, նա չէր սխալվում։ Այդպիսի շեկ մազեր ոչ ոք չուներ Պաումոտյան կղզիներում, բացի Լեվիից՝ գերմանացի հրեայից, որը գնել էր Մապուհիի մարգարիտը և մեկնել էր «Հիրա» երկկայմանավով։ Տարակույս չկար, որ երկկայմանավը խորտակվել էր։ Ուրեմն ձկնորսների ու գողերի Հիրա աստվածը երես էր դարձրել մարգարտի գնորդից։

Նաուրին չորեքթաթ մոտեցավ դիակին։ Մեռելի պոկված շապկի տակից երևում էր գրպանավոր կաշվե գոտին։ Նաուրին, շունչը պահած, փորձեց գոտու ճարմանդը քանդել։ Այն քանդվեց առանց դժվարության, և նա ավազի վրա սողալով շտապ հեռացավ, իր հետևից քաշելով գոտին։ Հետո մեկ-մեկ բացեց գոտու գրպանները։ Դրանք դատարկ էին։ Որտե՞ղ կարող էր դրված լինել։ Ամենավերջին գրպանում նա գտավ այն միակ մարգարիտը, որ վաճառականը գնել էր իր վերջին ուղևորության ընթացքում։ Նաուրին քարշ գալով մի քանի քայլ հեռացավ ժանտահոտ գոտուց, ապա զննեց մարգարիտը։ Դա հենց այն մարգարիտն էր, որ գտել էր Մապուհին, իսկ Տորիկին խլել էր նրանից։ Նա իր ափի մեջ կշռեց այն, և գուրգուրանքով շուռումուռ տվեց։ Բայց Նաուրին մարգարտի մեջ տեսնում էր ոչ թե նրա բուն գեղեցկությունը, այլ այն տունը, որ Մապուհին, Թեֆարան և ինքը ջանասիրաբար կառուցել էին իրենց երևակայության մեջ։ Յուրաքանչյուր անգամ մարգարտին նայելիս, նա տեսնում էր տունն իր բոլոր մանրամասներով, ներառյալ ճոճանակավոր ութանկյուն ժամացույցը։ Դա մի երջանկություն էր, որի համար արժեր ապրել։

Նաուրին իր «ահուից» կտրեց մի շերտ, և դրա մեջ պինդ կապելով մարգարիտը, կախեց վզից։ Հետո, հևալով ու տնքալով քայլեց ծովափի երկայնքով՝ հնդընկույզ որոնելու հաստատ վճռականությամբ։ Շատ չանցած, նա մի հատ գտավ։ Ապա շուրջը նայելով տեսավ մի հատ ևս։ Նա կոտրեց դրանցից մեկը, խմեց հյութը, որն արդեն բորբոսնել էր, և միջուկը կերավ մինչև վերջ։ Քիչ հետո նա հանդիպեց մի խորտակված նավակի, որը թիանցք չուներ Բայց Նաուրին չհուսահատվեց, և երեկոյան դեմ գտավ թիանցքը։ Յուրաքանչյուր հայտնաբերություն մի բարեգուշակ նշան էր։ Մարգարիտը հուռութքի պես հաջողություն էր բերում։ Մայրամուտից առաջ նա նկատեց կիսով չափ ջրի մեջ թաղված փայտե մի արկղ։ Երբ փորձեց հանել ափ, պարունակությունը շխկշխկաց։ Արկղում կար տասը տուփ սաղմոնի պահածո։ Նա դրանցից մեկը նավակի եզրին խփելով ծակեց, միջի հյութը խմեց մինչև վերջին կաթիլը, հետո մի քանի ժամ աշխատեց, որպեսզի տուփը ճզմելով ու ցնցելով ձկնեղենը փոքրիկ կտորներով դուրս հանի։

Նաուրին ութ օր ևս սպասեց օգնության։ Այդ ժամանակամիջոցում նա թիանցքն ամրացրեց նավակին, պարանի փոխարեն օգտագործելով հավաքած հնդընկույզների մանրաթելերն ու «ահուի» մնացորդը։ Նավակը մի խոշոր ճեղքվածք ուներ, որը հնարավոր չէր խծուծել։ Բայց Նաուրին մի հնդընկույզի դատարկ կեղև պահեց, որ օգտագործի որպես դույլ։ Թիակ պատրաստելու մասին երկար մտածելուց հետո նա թիթեղի մի կտորով արմատից կտրեց իր մազերը, դրանք հյուսելով պարան սարքեց, այդ պարանսվ պահածոների արկղի տախտակներից մեկը կապեց երեք ոտնաչափ երկարությամբ մի ձողի, հետո ատամներով կրծոտելով պատրաստեց թիթեղյա սեպեր, ու դրանցով ամրացրեց փաթաթված պարանը։

Տասնութերորդ օրը, կես գիշերին, նա նավակն իջեցրեց ծովը, և անցնելով ալեբախության գոտին, նավարկեց դեպի Հիքուերու։ Նաուրին ծեր կին էր։ Տանջանքներից ու զրկանքներից նրա մարմնի ամբողջ ճարպը հալվել էր, մնացել էին միայն մաշկը և թորշոմած մկաններով ծածկված ոսկորները։ Նավակը խոշոր էր, այն կառուցված էր երեք ուժեղ թիավարների համար, իսկ Նաուրին թիավարում էր մենակ, այն էլ ձեռակերտ թիակով։ Բացի այդ, ճեղքից այնքան ջուր էր լցվում ներս, որ նա իր ժամանակի մեկ երրորդը կորցնում էր ջուր դատարկելով։ Երբ արշալույսը ծագեց, Հիքուերուն դեռ չէր երևում, մինչդեռ Թակոկոտան անհետացել էր հորիզոնի ետևում։ Արևն այրում էր նաուրիի մերկ մարմինը, որը քրտնում էր, և այդպիսով զրկվում սեփական խոնավությունից։ Սաղմոնի պահածոյից մնացել էր միայն երկու տուփ։ Օրվա ընթացքում նա դրանք ծակծկեց և խմեց հյութը, բայց ձկան միսը դուրս քաշելու ժամանակ չունեցավ։ Ջրի հոսանքը նավակը քշում էր դեպի արևմուտք, իսկ Նաուրին չգիտեր, թե ինչ ուղղությամբ է դնում, դեպի արևմո՞ւտք, թե՞ հարավ։

Կեսօրից քիչ հետո, նավակի մեջ կանգնելով, նա նշմարեց Հիքուերուն։ Հնդընկուզենիների շքեղ խմբերը չքացել էին։ Միայն տեղ-տեղ, իրարից բավական հեռու, կանգնած էին ջախջախված ծառերի բները։ Հիքուերուն տեսնելով նաուրին ուրախացավ։ Նա չէր կարծում, որ այդքան մոտեցել է կղզուն։ Սակայն հոսանքը նրան միշտ քշում էր դեպի արևմուտք։ Նաուրին շարունակեց թիավարել, աշխատելով նավակն ուղղել դեպի հարավ։ Սեպերը, որոնցով պարանն ամրացված էր թիակին, խարխլվել էին, և նա ամեն անգամ ահագին ժամանակ էր կորցնում նորից ամրապնդելու համար։ Բացի դրանից, նա ստիպված էր հաճախակի դատարկել նավակի հատակում հավաքվող ջուրը։ Իսկ այդ ընթացքում նավակը շարունակ քշվում էր դեպի արևմուտք։

Մայրամուտից առաջ Հիքուերուն գտնվում էր երեք մղոն հեռավորության վրա, հարավարևելյան կողմում։ Երկնքում երևաց լիալուսինը։ ժամը ութին կղզին գտնվում էր ուղիղ արևելքում, երկու մղոն հեռու։ Նաուրին մի ժամ ևս պայքարեց, բայց ցամաքին չէր մոտենում, որովհետև հոսանքը նրան ամուր պահել էր։ Նավակը շատ խոշոր էր, թիակը չափազանց անհարմար, իսկ ջրի դատարկման աշխատանքը խլում էր նրա ուժի և ժամանակի մեծ մասը։ Նա հոգնել էր, և գնալով ավելի էր թուլանում։ Հակառակ նրա գործադրած ջանքերին, նավակը միշտ քշվում էր դեպի արևմուտք։

Նաուրին աղոթեց իր շնաձուկ-աստծուն, հետո նավակի եզրով սահեց ջրի մեջ և սկսեց լողալ։ Ջուրը թարմացրեց նրան, և շուտով նա հեռացավ նավակից։ Մի ժամ անց, ցամաքն արդեն նկատելիորեն մոտեցել էր։ Բայց ահա պատահեց ամենասարսափելին։ Ուղիղ նրա աչքերի առաջ, հազիվ քսան ոտնաչափ հեռու, մի հսկա լողակ ճեղքում էր ջուրը։ Նաուրին վճռականորեն լողաց դեպի լողակը, որը դանդաղ հեռացավ, թեքվեց դեպի աջ, և սկսեց պտույտներ գործել նրա շուրջը։ Աչքերը լողակին հառած՝ Նաուրին շարունակեց առաջանալ։ Երբ լողակն անհետանում էր, նա դեմքը մխրճում էր ջրի մեջ, և դիտելով սպասում, իսկ երբ նորից էր երևում, Նաուրին լողում էր առաջ։ Պարզ էր, որ հրեշը չէր շտապում։ Նա, անկասկած, լավ էր սնվել մրրիկից հետո։ Նաուրին գիտեր, որ եթե նա քաղցած լիներ, իսկույն կնետվեր իր վրա։ Շնաձուկն ուներ տասնհինգ ոտնաչափ երկարություն և կարող էր ծնոտի մեկ հարվածով երկուսի բաժանել մարդկային մարմինը։

Բայց նաուրին ժամանակ չուներ զբաղվելու շնաձկով, քանի որ լողար կամ չլողար, միևնույն է, հոսանքը նրան հեռացնում էր ցամաքից։ Անցավ կես ժամ, և շնաձուկն սկսեց աստիճանաբար հանդգնանալ։ Տեսնելով, որ Նաուրին վտանգ չի ներկայացնում, նա սկսեց մոտենալ, հետզհետե ավելի նեղ պտույտներ կատարել, և մոտով անցնելիս՝ լկտիորեն նայել նրան։ Նաուրին գիտեր, որ վաղ թե ուշ շնաձուկը քաջություն հավաքելով պիտի հարձակվի իր վրա։ Ուստի որոշեց գործի անցնել չսպասելով դրան, և դիմեց մի հուսահատ արարքի։ Քաղցից ու զրկանքներից թուլացած պառավը դեմ հանդիման գտնվելով այդ ծովային վագրին, մտածեց նրա հարձակումը կանխել՝ առաջինը ինքը հարձակվելով։ Նա շարունակեց լողալ, սպասելով պատեհ առիթի։ Եվ ահա շնաձուկը նորից անցավ, այս անգամ հազիվ ութ ոտնաչափ հեռվից։ Նաուրին հանկարծակի առաջ նետվեց, ձևացնելով, թե գրոհում է նրա վրա։ Շնաձուկը փախուստ տվեց, բայց անցնելիս թափահարեց ապակեթղթի պես խորդուբորդ պոչը, որը քսվեց կնոջ մարմնին, և մորթը պոկեց արմունկից մինչև ուսը։ Արագ լողալով և հետզհետե ավելի լայն պտույտներ գործելով հրեշն ի վերջո անհետացավ։

\ 

Ավազի մեջ փորված խրամատում, թիթեղյա ծածկի տակ պառկած` Մապուհին ու Թեֆարան վիճում էին։

— Եթե իմ ասածի պես անեիր,— կշտամբում էր Թեֆարան հազարերորդ անգամ,— եթե մարգարիտը պահեիր ու ոչ ոքի ոչինչ չասեիր, հիմա քոնը կլիներ։

— Բայց Հուրու-Հուրուն մոտս էր, երբ խեցին բացեցի: Ես քեզ հազար-հազար անգամ եմ ասել այդ մասին։

— Իսկ հիմա մենք զրկված ենք տնից։ Այսօ Ռաուլն ինձ ասաց, որ եթե մարգարիտը Տորիկիին ծախած չլինեիր...

— Ես չծախեցի։ Տորիկին կողոպտնց ինձ...

— ...Եթե մարգարիտը ծախած չլինեիր, ինքը դրա համար քեզ կվճարեր հինգ հազար ֆրանսիական դոլլար, որը կանի տասը հազար չիլիական։

— Երևի նա մոր հետ խորհրդակցել է,— բացատրեց Մապուհին։— Մայրը լավ է հասկանում մարգարտի արժեքը։

— Բայց հիմա արդեն մարգարիտ չունենք,— գանգատվեց Թեֆարան։

— Համենայն դեպս, դրանով պարտքս վճարեցի Տորիկիին։ Այդպիսով շահեցի հազար երկու հարյուր։

— Բայց Տորիկին մեռած է,— գոչեց Թեֆարան։— Նրա երկկայմանավի մասին ոչ մի լուր չկա, կործանվել է «Աորայի» և «Հիրայի» հետ։ Հիմա Տորիկին կարո՞ղ է քեզ տալ խոստացած երեք հարյուրի վարկը։ Ո՛չ, քանի որ նա մեռած է։ Իսկ եթե մարգարիտը գտած չլինեիր, մի՞թե այսօր դու դարձյալ նրան պարտական կլինեիր հազար երկու հարյուր։ Ո՛չ, որովհետև Տորիկին մեռած է, իսկ մեռած մարդկանց պարտք չեն վճարում։

— Ուրեմն Լեվին էլ չի վճարել Տորիկիին,— ասաց Մապուհին։— Նա Տորիկիին տվել է թղթի մի կտոր, որպեսզի դրանով, վող ստանա Պապեետեում։ Բայց Լեվին մեռած է և չի կարող փող վճարել, Տորիկին էլ մեռած է, և թուղթը կորել է նրա հետ, իսկ մարգարիտը կորել է Լեվիի հետ։ Դու իրավացի ես, Թեֆարա, մարգարիտը ձեռիցս բաց թողեցի և փոխարենը ոչինչ չստացա։ Դեհ, հիմա քնենք։

Հանկարծ նա ձեռքը բարձրացրեց և սկսեց ականջ դնել։ Դրսից խուլ ձայն էր լսվում, կարծես մեկը շնչում էր, դժվար ու ծանր։ Նույն պահին մի ձեռք խարխափեց փսիաթը, որ ծառայում էր որպես դուռ։

— Ո՞վ է,— գոչեց Մապուհին։

— Նաուրին,— եղավ պատասխանը։— Չե՞ք ասի՝ որտեղ է իմ որդի Մապուհին։

Թեֆարան ճչաց և սեղմեց ամուսնու ձեռքը։

— Ուրվակա՜ն է,— թոթովեց նա,— ուրվակա՜ն է...

Մապուհիի դեմքը սաստիկ դեղնեց։ Թուլացած ձեռքերով նա փաթաթվեց կնոջը։

— Բարի կին,— ասաց նա կակազելով ու ջանալով ձայնը կեղծել ես լավ ճանաչում եմ քո որդուն։ Նա ապրում է լճակի արևելյան ափում։

Դրսից հառաչանք լսվեց։ Մապուհին ուրախացավ, որ կարողացել է խաբել ուրվականին։

— Իսկ որտեղի՞ց ես եկել, բարի կին,— հարցրեց նա։

— Ծովից,— պատասխանեց Նաուրին վհատ ձայնով։

— Այդպես էլ գիտեի,— ճչաց Թեֆարան ետ ու առաջ օրորվելով,— այդպե՜ս էլ գիտեի։

— Այդ երբվանի՞ց է Թեֆարան գիշերում օտար տներում,— լսվեց Նաուրիի ձայնը փսիաթի մյուս կողմից։

Սարսափած Մապուհին կշտամբալի նայեց կնոջը, որի ձայնը մատնել էր իրենց։

— Եվ այդ երբվանից է, որ իմ որդի Մապուհին ուրացել է իր պառավ մորը,— շարունակեց ձայնը։

— Ո՛չ, ոչ, ես չեմ... Մապուհին չի մոռացել քեզ։ Ես Մապուհին չեմ։ Քեզ ասում եմ, որ նա լճակի արևելյան ծայրում է։

Նգակուրան նստեց անկողնում և բարձրաձայն արտասվեց։

Փսիաթն սկսեց շարժվել։

— Ի՞նչ ես անում,— հարցրեց Մապուհին։

— Ներս եմ գալիս,— ասաց Նաուրիի ձայնը։

Փսիաթի մեկ ծայրը վեր բարձրացավ։ Թեֆարան փորձեց թաքնվել վերմակի տակ, բայց Մապուհին չթողեց, որովհետև նրան հարկավոր էր մի որևէ բանի փաթաթվել։ Ամբողջ մարմնով դողալով և ատամները կափկափելով՝ նրանք երկուսով դիտեցին բարձրացող փսիաթը, ու տեսան, թե ինչպես նաուրին առանց «ահուի», բոլորովին թաց մարմնով ներս սողոսկեց։ Նրանք ետ նետվեցին և փորձեցին խլել Նգակուրայի վերմակը, որպեսզի ծածկեն գլուխները։

— Գոնե ձեր պառավ մորը որևէ բան տայիք խմելու,— գանգատվեց ուրվականը։

— Ջուր տուր նրան,— ամուսնուն հրամայեց Թեֆարան դողացող ձայնով։

— Ջուր տուր նրան,— աղջկան հրամայեց Մապուհին իր հերթին։

Եվ երկուսով Նգակուրային դուրս գցեցին վերմակի տակից։ Մի րոպե հետո, գաղտագողի նայելով, Մապուհին տեսավ, որ ուրվականը խմում է ջուրը։ Երբ ուրվականն իր դողդոջուն ձեռքը երկարելով դիպավ նրա ձեռքին, նա զգաց ծանրությունը և համոզվեց, որ դիմացինն ուրվական չէ։ Հետո դուրս եկավ վերմակի տակից, իր հետ քաշելով Թեֆարային։

Մի քանի րոպե անց նրանք ունկնդրում էին Նաուրիին։ Երբ նա պատմեց Լեվիի մասին և մարգարիտը դրեց Թեֆարայի ափում, անգամ Թեֆարան համոզվեց, որ նա իրոք իր սկեսուրն է։

Առավոտյան մարգարիտը կծախես Ռաուլին, հինգ հազար ֆրանսիական դոլլարով,— ասաց Թեֆարան։

— Իսկ տո՞ւնը,— հարցրեց Նաուրին։

Ռաուլը կկառուցի տունը,— պատասխանեց Թեֆարան։- Նա ասում է, որ տունը կնստի չորս հազար ֆրանսիական։ Նա բանալու է նաև հազար ֆրանսիական դոլլարի վարկ, այդ կանի երկու հազար չիլիական։

— Տան երկարությունը լինելո՞ւ է երեսունվեց ոտնաչափ,— հարցրեց Նաուրին։

— Այո,— պատասխանեց Մապուհին,— երեսունվեց ոտնաչափ։

— Իսկ մեջտեղի սենյակում կլինի՞ ճոճանակավոր ութանկյուն ժամացույց։

— Այո, և կլոր սեղան։

— Որ այդպես է, ինձ ուտելիք տվեք, սոված եմ,— ասաց Նաուրին։— Հետո կքնենք, որովհետև ես հոգնած եմ։ Իսկ վաղը, մարգարիտը ծախսելուց առաջ մենք ավելի երկար կխոսենք տան մասին։ Լավ կլինի, որ հազար ֆրանսիական դոլլարը կանխիկ ստանանք։ Որովհետև առևտրականներից ապրանք գնելու ժամանակ ավելի լավ է կանխիկ դրամով վճարել արժեքը, քան վարկով վերցնել։