Ո՛չ ոք նրանց հարց չտվեց։ Առանց խոսքի էլ բոլորը հասկացան, որ տնակն անհայտացել է, և որ այդ իրենց երդվյալ թշնամու՝ ասպետ Պոմիդորի արածն է։
==Գլուխ տասնվեցերորդ==
Միստր Գազարոյի և Հասիր Բռնիր շան արկածները
Միստր Գազարոն․․․
Սպասեցեք մի րոպե․ իսկ ո՞վ է միստր Գազարոն։ Այդ անձնավորության մասին դեռ խոսք չի եղել։ Որտեղի՞ց նա հայտնվեց։ Ի՞նչ է պետք նրան։ Մե՞ծ է նա թե փոքր, հա՞ստ է թե բարակ։
Հիմա ձեզ ամեն ինչ կբացատրեմ։
Համոզվելով, որ փախստականների հետքն անգամ չկա, իշխան Լիմոնը հրամայեց ամբողջ շրջապատը փոցխել։ Լիմոնուկները զինվեցին փոցխերով և սկսեցին դաշտերն ու անտառները, մարգագետիններն ու պուրակները փոցխել, որպեսզի մեր բարեկամներին գտնեն։ Զինվորներն աշխատում էին օր ու գիշեր, նրանք մի ամբողջ կույտ թուղթ, ցախ և օձի չորացած կաշի հավաքեցին, բայց Չիպոլինոյի և նրա բարեկամների հետքն էլ չգտան։
― Անգործներ, ― կատաղեց իշխանը, ― միայն կարողացաք փոցխերը ջարդել և բոլոր մատները թողնել անտառում։ Դրա համար արժեր ձեր մատները մեկ֊մեկ ջարդել։
Զինվորները դողում էին և վախից ատամները խփում իրար։ Մի քանի րոպե անընդհատ լսվում էր․ «չը՛խկ֊չը՛խկ֊չը՛խկ», կարծես կարկուտ էր գալիս։
― Ես կարծում եմ, որ պետք է հետախուզության մասնագետի դիմել, ― խորհուրդ տվեց պալատական Լիմոններից մեկը։
― Իսկ դա ի՞նչ բան է։
― Պարզ ասած՝ խուզարկու։ Ասենք դուք, ձերդ մեծություն, ճանապարհին կորցնում եք ձեր կոճակը, խնդրեմ, դիմեցեք խուզարկության բյուրոյին, և խուզարկուն իսկույն կգտնի կտա։ Նույն բանը կլինի, եթե ձերդ մեծության զինվորներից մի գումարտակ կորչի, կամ բանտից փախչեն ձերբակալվածները։ Խուզարկուն հերիք է, որ դնի իր հատուկ ակնոցը, իսկույն կգտնի ինչ որ կորել է։
― Որ այդպես է, խուզարկու կանչեցեք։
― Ես ճանաչում եմ շատ հարմար մի արտասահմանյան մասնագետի, որն այդ գործով է զբաղվում, ― առաջարկեց պալատականը, ― նրան միստր Գազարո են ասում։
― Միստր Գազարոն․․․ Ահա թե ով է այդ միստր Գազարոն։ Քանի դեռ ամրոց չի ընկել, ես ձեզ պատմեմ, թե նա ինչպես է հագնված և ինչ գույնի բեղեր ունի։ Ասենք, բեղերի մասին ես ձեզ ոչինչ չեմ կարող ասել, այն պարզ պատճառով, որ նիհար, կարմրաշեկ Գազարոն բեղեր չունի։ Դրա փոխարեն նա խուզարկու շուն ունի, որի անունն է Հասիր Բռնիր։ Նա օգնում է միստր Գազարոյին գործիքները տեղափոխելիս։ Միստր Գազարոն երբեք ճանապարհ չի ընկնի առանց իր հետ տասնյակ դիտախողովակներ ու հեռադիտակներ, հարյուրավոր կողմնացույցներ ու տասնյակ ֆոտոապարատներ վերցնելու։ Բացի այդ, նա ամեն տեղ գնալիս իր հետ մանրադիտակ, թիթեռ բռնելու ցանց և մի տոպրակ աղ է վերցնում։
― Իսկ ինչի՞դ է պետք աղը, ― հարցրեց նրան Իշխանը։
― Ձերդ գերազանցության թույլտվությամբ՝ ես աղը լցնում եմ հետապնդվող որսի պոչին և հետո նրան բռնում այս գործիքով, որը թիթեռ բռնելու հսկայական ցանցի է նման։
Իշխան Լիմոնը հառաչեց․
― Վախենում եմ, թե այս անգամ ձեզ աղ պետք չգա։ Ինչքան ինձ հայտնի է, փախած կալանավորները պոչ չեն ունեցել։
― Շատ լուրջ բան է դա, ― խստորեն նկատեց միստր Գազարոն։ ― Եթե նրանք պոչ չունեն, էլ ինչպե՞ս պիտի բռնեմ նրանց պոչից, որտեղ պիտի աղ լցնեմ։ Ձերդ մեծության թույլտվությամբ պետք է ասեմ, որ դուք ընդհանրապես պետք է կալանավորներին արգելեիք բանտից փախչել։ Կամ, ծայրահեղ դեպքում, հարկավոր էր նախքան փախչելը բանտարկյալներին պոչ կպցնել, որպեսզի իմ շունը կարողանար նրանց բռնել։
― Ես կինոյում տեսել եմ, որ երբեմն փախստականներին բռնում են առանց աղի, ― նորից միջամտեց նույն պալատականը, որը խորհուրդ էր տվել խուզարկու բերել։
― Դա հնացած սիստեմ է, ― արհամարհանքով առարկեց միստր Գազարոն։
― Փա՛ստ է, փաստ։ Շ֊շա՜տ հնացած սիստեմ է, ― կրկնեց նրա շունը։
Այդ շունը մի առանձնահատկություն ուներ․ նա հաճախ էր կրկնում իր տիրոջ խոսքերը, ավելացնելով իր անձնական դատողությունները, որոնք սովորաբար արտահայտվում էին «Շ֊շա՜տ, շ֊շա՛տ», «անշո՛ւշտ, անշո՛ւշտ», կամ «փա՛ստ է, փա՛ստ» խոսքերով։
― Ի միջի այլոց, փախստականներին բռնելու մի ուրիշ միջոց էլ գիտեմ, ― ասաց միստր Գազարոն։
― Փա՛ստ է, փա՛ստ։ Մենք շ֊շա՛տ, շ֊շա՛տ միջոցներ ունենք, ― հպարտորեն պոչը շարժելով հաստատեց շունը։
― Կարելի է աղի փոխարեն պղպեղ օգտագործել։
― Ճի՛շտ է, ճի՛շտ, ― հրճվանքով հավանություն տվեց իշխան Լիմոնը, ― պղպեղը ցանեք նրանց աչքերի մեջ, և նրանք անմիջապես կհանձնվեն, ես նույնիսկ չեմ կասկածում, որ այդպես կլինի։
― Ես էլ եմ այդպես կարծում, ― զգուշորեն նկատեց ասպետ Պոմիդորը, ― բայց նախքան պղպեղն օգտագործելը, ըստ երևույթին, անհրաժեշտ կլինի փախստականներին գտնել, այդպես չէ՞։
― Դա մի քիչ դժվար է, ― ասաց միստր Գազարոն, ― բայց իմ գործիքների օգնությամբ ես կփորձեմ։
Միստր Գազարոն կրթված խուզարկու էր․ նա առանց իր գործիքների ոչինչ չէր անում։ Նույնիսկ, երբ քնելու էր գնում, զինվում էր երեք կողմնացույցով։ Դրանցից մեկը՝ ամենամեծը, նրա համար, որպեսզի կարողանար աստիճանները գտնել, մյուսը՝ մի քիչ ավելի փոքրը, նրա համար էր, որպեսզի գտներ ննջարանի դուռը, իսկ ամենափոքրը՝ ննջարանում մահճակալը գտնելու համար էր։
Բալուկը իբր թե պատահմամբ անցավ միջանցքով, որպեսզի տեսնի նշանավոր խուզարկուին և նրա շանը։ Եվ ինչքան զարմացավ, երբ տեսավ թե ինչպես միստր Գազարոն և շունը հատակին պառկած նայում էին մի կողմնացույցի։
― Ներեցեք, հարգելի սինյորներ, ― հետաքրքրվեց Բալուկը, ― ես կուզեի իմանալ, թե դուք ի՞նչ եք անում հատակին պառկած։ Գուցե դուք ուզում եք գորգի վրա գտնել փախստականների հետքերը և կողմնացույցով որոշել, թե նրանք ո՞ր կողմն են փախել։
― Ոչ, սինյոր, ես ուղղակի իմ մահճակալն եմ փնտրում։ Հասարակ աչքով ամեն մարդ կարող է մահճակալը տեսնել, բայց խուզարկու մասնագետը պետք է որոնումները գիտական ձևով կատարի, համապատասխան տեխնիկայի միջոցով։ Ինչպես ձեզ հայտնի է, կողմնացույցի մագնիսացված սլաքը միշտ թեքվում է դեպի հյուսիս։ Նրա այդ հատկությունն ինձ իմ մահճակալը անսխալ կերպով գտնելու հնարավորություն է տալիս։
Սակայն, հետևելով իր կողմնացույցի սլաքին, նա շուտով գլուխը խփեց հայելուն, և քանի որ նա պնդաճակատների ցեղից էր՝ հայելին հազար կտոր եղավ։ Ըստ որում ամենից շատ տուժեց նրա շունը։ Հայելու կտորներից մեկը կտրեց նրա պոչի կեսից ավելին, թողնելով ընդամենը մի խղճուկ կտոր։
― Մեր հաշվումները, ինչպես երևում է, սխալ էին, ― ասաց միստր Գազարոն։
― Փա՛ստ է, փա՛ստ։ Շ֊շա՛տ, շ֊շա՛տ սխալ էին, ― կտրված պոչը լիզելով համաձայնեց շունը։
― Ուրեմն հարկավոր է ուրիշ ճանապարհ փնտրել, ― ասաց խուզարկուն։
― Ուրիշ ճանապարհ փնտրել, ― նորից հաչեց շունը։ ― Գուցե մյուս ճանապարհները հայելիով չվերջանան։
Կոմնացույցը մի կողմ դնելով, միստր Գազարոն զինվեց իր ծովային հզոր դիտախողովակներից մեկով, որը դրեց աչքին և սկսեց աջ ու ձախ դառնալ։
― Ի՞նչ եք տեսնում, տեր իմ, ― հարցրեց շունը։
― Պատուհան եմ տեսնում, որը փակ է, վրան կարմիր վարագույրներ կան, և ամեն մի շրջանակում տասնչորս գունավոր ապակի։
― Շա՛տ, շա՛տ կարևոր հայտնագործում է, ― բացականչեց շունը, ― տասնչորս և տասնչորս կանի քսանութ։ Եթե մենք գնանք այդ ուղղությամբ, մեր գլխին ամենաքիչը հիսունվեց կտոր կընկնի։ Ինչ վերաբերում է ինձ, ապա չգիտեմ, թե իմ պոչից ինչ կմնա։
Միստր Գազարոն դիտախողովակն ուրիշ կողմ ուղղեց։
― Իսկ հիմա՞ ինչ եք տեսնում, ― մտահոգված հարցրեց շունը։
― Մետաղե ինչ֊որ կառուցվածք եմ տեսնում։ Շատ հետաքրքիր կոնստրուկցիա ունի։ Պատկերացրե՛ք՝ երեք ոտ, որոնք վերևում մետաղե օղակով միացված են իրար, իսկ կառուցվածքի գագաթին սպիտակ կտոր կա, ըստ երևույթին էմալապատված է։
Շունն իր տիրոջ հայտնագործություններից ցնցված էր։
― Սինյո՛ր, ― ասաց նա, ― եթե ես չեմ սխալվում, մեզանից առաջ ոչ ոք էմալապատ կտուր չի գտել։ Այդպես չէ՞։
― Այո, ― պատասխանեց միստր Գազարոն հպարտությամբ։ Իսկական խուզարկուն ամենասովորական պայմաններում կարող է շատ անսովոր իրեր հայտնաբերել։
Տերն ու շունը սողալով մոտեցան սպիտակ կտորով մետաղե կառուցվածքին։ Տասը քայլ անելով, նրանք մոտեցան կախարդական կառուցվածքին և այնքան անշնորհք կերպով մտան նրա տակ, որ սպիտակ կտուրը շուռ եկավ։
Դեռ ուշքի չէին եկել և դեռ գլխի չէին ընկել, թե ինչ է կատարվում, երբ նրանց վրա հանկարծ սառը անձրև տեղաց։
Խուզարկուն և շունը կուչ եկան իրենց տեղում, վախենալով, թե մի նոր անսպասելի բան կարող է պատահել։ Նրանք վախենում էին շարժվել, մինչդեռ սառը ջուրը հոսում էր միստր Գազարոյի դեմքի և նրա շան մռութի, իսկ հետո էլ երկուսի մեջքի, կողերի ու փորի վրայով։
― Ես ենթադրում եմ, որ մենք պարզապես շուռ ենք տվել լվացարանի վրայի էմալապատ տաշտակը, ― մռթմռթաց միստր Գազարոն։
― Ես կարծում եմ, ― ավելացրեց շունը, ― որ այդ տաշտակի մեջ առավոտյան լվացվելու համար շ֊շա՛տ, շ֊շա՛տ ջուր կար։
Այստեղ միստր Գազարոն ոտքի ելավ և անսպասելի դուշից հետո սկսեց իրեն թափ տալ։ Նրա հավատարիմ ուղեկիցը հետևեց Գազարոյի օրինակին։
Դրանից հետո խուզարկուն առանց դժվարության մահճակալը գտավ, որից ընդամենը երկու քայլ էր հեռու, և հանդիսավոր կերպով մոտենալով նրան, շարունակեց այս կարգի խորիմաստ բաներ ասել․
― Ի՞նչ կարող ես անել, մեր մասնագիտությունը ռիսկի հետ է կապված։ Ճիշտ է, մեր գլխին սառը ջրի հեղեղ տեղաց, բայց մենք գտանք մեր փնտրածը՝ մահճակալը։
― Փա՛ստ է, փա՛ստ, շատ ջուր թափվեց, ― իր հերթին ավելացրեց շունը։ Նրա բախտն այդ օրը ինչ֊որ չէր բերում։ Թրջված, մրսած, կտրված պոչով նա քնեց հատակին, գլուխը դնելով իր տիրոջ թաց կոշիկներին։
Միստր Գազարոն ամբողջ գիշերը խռմփացրեց և արևի առաջին շողերի հետ արթնացավ։
― Հասիր Բռնիր, աշխատանքն սկսում ենք, ― ձայն տվեց նա։
― Տեր իմ, ես պատրաստ եմ, ― վեր թռչելով և իր կտրված պոչին նստելով, պատասխանեց շունը։
Այդ առավոտ միստր Գազարոն լվացվել չկարողացավ, քանի որ լվացվելու համար նախատեսված ամբողջ ջուրը թափել էին։ Շունը բավարարվեց նրանով, որ լիզեց բեղերը, իսկ հետո էլ տիրոջ դեմքը։ Այսպես թարմանալով նրանք գնացին պարկ և սկսեցին որոնումները։
Նշանավոր խուզարկուն սկսեց այն բանից, որ պայուսակից հանեց մի փոքրիկ տոպրակ՝ մեջը համարակալված իննսուն տակառիկ, որոնցով լոտո են խաղում։
Նա շանը խնդրեց որևէ համար հանել։ Շունը թաթը մտցրեց տոպրակի մեջ և հանեց համար յոթը։
― Ուրեմն մենք պետք է յոթ մետր աջ գնանք, ― որոշեց միստր Գազարոն։
Նրանք յոթ քայլ գնացին դեպի աջ և ընկան եղինջի մեջ։
Շան կտրված պոչն այնպես դաղվեց, որ կարծես կրակով այրեցին, իսկ միստր Գազարոյի քիթը թուրքական պղպեղի նման կարմրեց։
Ըստ երևույթին մենք նորից սխալվեցինք, ― ենթադրեց ուսումնական խուզարկուն։
― Փա՛ստ է, փա՛ստ, ― տխրությամբ հաստատեց շունը։
― Մի ուրիշ համար փորձենք։
― Փորձենք, ― համաձայնեց շունը։
Այս անգամ դուրս եկավ համար քսանութը, և միստր Գազարոն վճռեց, որ պետք քսանութ քայլ դեպի ձախ գնալ։
Քսանութ քայլ դեպի ձախ գնացին և ընկան ոսկի ձկնիկների ավազանը։
― Օգնեցե՜ք, խեղդվում եմ, ― ջրի մեջ թպրտալով և ոսկի ձկնիկներին վախեցնելով աղաղակեց միստր Գազարոն։
Գուցե և նա իսկապես խեղդվեր, բայց հավատարիմ շունը ժամանակին ատամներով բռնեց նրա օձիքից և դուրս քաշեց։
Նրանք նստեցին ավազանի ափին։ Մեկը շորերն էր չորացնում, մյուսը՝ բուրդը։
― Ես ավազանում շատ կարևոր հայտնագործություն արեցի, ― առանց քաշվելու ասաց միստր Գազարոն։
― Շ֊շա՛տ, շ֊շա՛տ կարևոր, ― հաստատեց շունը, ― մենք հայտնագործեցինք, որ ջուրը շ֊շա՛տ, շ֊շա՛տ թաց է։
― Չէ՛, այդ չէ։ Ես եկա այն եզրակացության, որ մեր փնտրած գերիները սուզվել են այս ավազանի տակ, հատակին ստորանցք են փորել և այդպիսով խուսափել հետապնդողներից։
Միստր Գազարոն կանչեց ասպետ Պոմիդորին և առաջարկեց նրան ստորանցքը գտնելու համար ավազանի ջուրը ցամաքեցնել։ Բայց սինյոր Պոմիդորը կտրականապես հրաժարվեց այդ առաջարկությունից։ Նա հայտարարեց, թե իր կարծիքով փախստականներն ավելի հեշտ ու հասարակ ուղի ընտրած կլինեն, ու միստր Գազարոյին առաջարկեց, որ իր որոնումներն այլ ուղղությամբ շարունակի։
― Ահա թե մարդիկ ինչպես են շնորհակալ լինում, ասաց նա, ― ես քրտինքը դեմքիս չարչարվում եմ, մի սառը վաննան մյուսի հետևից եմ ընդունում, իսկ տեղական իշխանությունները փոխանակ ինձ օգնելու, ամեն քայլափոխում խանգարում են։
Բարեբախտաբար, կարծես թե պատահմամբ, այդտեղով անցնում էր Բալուկը։ Խուզարկուն կանգնեցրեց նրան և հարցրեց, թե ոսկի ձկնիկների ավազանի հատակին փախստականների փորած ստորանցքից բացի նա այգում ուրիշ ելք գիտե՞ թե չէ։
― Դե իհարկե գիտեմ, ― պատասխանեց Բալուկը, ― մի վանդակադուռ էլ կա։
Միստր Գազարոն ջերմ շնորհակալություն հայտնեց տղային և շան ուղեկցությամբ, որ դեռ սառը վաննայից հետո փնչացնում էր ու իրեն թափ տալիս, գնաց վանդակավոր դուռը փնտրելու, ի՞նչ խոսք, կողմնացույցի օգնությամբ, որից նա երբեք չէր բաժանվում։
Բալուկը, իբր թե հենց այնպես, հետաքրքրության համար, հետևեց նրան։ Երբ խուզարկուն վերջապես այգուց դուրս եկավ և գնաց անտառի կողմը, տղան երկու մատը բերանը դնելով ուժեղ սուլեց։
Միստր Գազարոն արագ շուռ եկավ նրա կողմը․
― Այդ ո՞ւմն եք կանչում, երիտասարդ, երևի իմ շա՞նը։
― Ո՛չ, ո՛չ, միստր Գազարո, ես մի ծանոթ ճնճղուկի իմաց տվեցի, որ իր համար լուսամուտի գոգին հացի փշրանք եմ թափել։
― Դուք շատ բարի հոգի ունեք, ― սինյոր, ― այս խոսքերն ասելով միստր Գազարոն Բալուկին գլուխ տվեց և շարունակեց իր ճամփան։
Դուք, իհարկե, գլխի ընկաք, որ Բալուկի սուլոցին ինչ֊որ մեկը շուտով նույնպես պատասխանեց, միայն ավելի ցածր ու խուլ։ Դրանից հետո անտառի ծայրին, խուզարկուի աջ կողմում շարժվեցին թփուտի ճյուղերը։ Բալուկը ժպտաց․ նրա բարեկամներն իրենց տեղումն էին, և նա ժամանակին զգուշացրեց միստր Գազարոյի և նրա շան մասին։
Բայց խուզարկուն էլ նկատեց, որ թփուտները շարժվեցին։ Նա ընկավ գետնին ու անշարժացավ։ Շունը հետևեց նրա օրինակին։
― Մեզ շրջապատել են, ― բերանն ու քիթը լցված փոշին մաքրելով, շշնջաց խուզարկուն։
― Փա՛ստ է, փա՛ստ, մեզ շրջապատել են։
― Մեր խնդիրը քանի գնում ավելի դժվար ու վտանգավոր է դառնում, ― շշուկով շարունակեց միստր Գազարոն։ ― Բայց ինչ էլ լինի, մենք պետք է փախստականներին բռնենք։
― Բռնե՛նք, բռնե՛նք, ― կամաց արձագանքեց շունը։
Խուզարկուն իր լեռնային հեռադիտակն ուղղեց թփուտների վրա և սկսեց ուշադիր նայել։
― Կարծես թե թփուտներում ոչ ոք չկա, չարագործները նահանջել են։
― Ի՞նչ չարագործներ, ― հարցրեց շունը։
― Նրանք, որ պահվել էին թփուտներում և օրորում էին ճյուղերը։ Մենք պետք է գնանք նրանց հետքերով, իսկ այդ հետքերը մեզ կտանեն դեպի նրանց բունը։
Շունը հիանում էր տիրոջ հնարամտությամբ։
Այդ ժամանակ թփուտներում թաքնվածները բավական եռանդուն ճեղքելով մացառները, իրոք նահանջում էին։ Ճիշտն ասած, ոչ ոք չէր երևում, միայն այնտեղ, որտեղից անցնում էին նրանք, թեթևակի շարժվում էին թփերի ճյուղերը։ Բայց միստր Գազարոն բոլորովին չէր կասկածում, թե փախստականները թաքնված են թփուտներում և հաստատ որոշել էր հետևել նրանց։ Մոտ հարյուր մետր գնալով խուզարկուն ու շունը հասան անտառ։ Միստր Գազարոն ու Հասիր Բռնիրը մի քանի քայլ էլ արեցին և կանգ առան կաղնու ստվերում, որպեսզի հանգստանան ու որոշեն իրենց անելիքները։
Խուզարկուն պառկեց մանրադիտակը հանեց և սկսեց ուշադիր դիտել արահետի փոշին։
― Ոչ մի հետք չկա՞, տեր իմ, ― անհամբեր հարցրեց շունը։
― Ոչ մի։
Այդ վայրկյանին նորից մի երկար սուլոց լսվեց, իսկ հետո լսվեցին խուլ բացականչություններ․
― Է՛, հե՜յ, հե՛, հե՜յ․․․
Միստր Գազարոն և շունը նորից ընկան գետին։ Ոչ մի կասկած չկար, որ խորհրդավոր մարդիկ ինչ֊որ ազդանշան էին տալիս։
― Մենք վտանգի մեջ ենք, ― հանգիստ արտասանեց միստր Գազարոն, պարկից հանելով մի գործիք, որ թիթեռ որսալու ցանցի էր նման։
― Փա՛ստ է, փա՛ստ, ― արձագանքեց շունը։
― Ոճրագործները կտրել են մեր նահանջի ճանապարհը և ուզում են մեզ վրա հարձակվել թիկունքից։ Պղպեղի ամանը պատրաստ պահիր։ Հենց որ նրանք երևան, մենք նրանց աչքերին պղպեղ կցանենք և ցանցով կծածկենք։
― Շատ համարձակ պլան է, ― հաչեց շունը, ― բայց ես լսել եմ, որ չարագործները երբեմն հրացաններ են ունենում․․․ Ի՞նչ կլինի, եթե նրանք գերի ընկնելիս սկսեն կրակել։
― Անե՛ծք, ― ասաց միստր Գազարոն, ― ճիշտն ասած, ես այդ մասին չէի մտածել։
Այդ պահին դեռևս գետնին կպած խուզարկուն և շունը իրենցից ոչ այնքան հեռու մի խեղդված ձայն լսեցին․
― Միստր Գազարո՜, միստր Գազարո՜։
― Կանացի ձայն է, ― շուրջը նայելով ասաց խուզարկուն։
― Այստե՜ղ, միստր Գազարո՜, ինձ մո՛տ եկեք, ― շարունակում էր նույն ձայնը։
Շունը համարձակվեց իր ենթադրությունն ասել։
― Իմ կարծիքով, ― ասաց նա, ― այստեղ մի ինչ֊որ շատ հանելուկային բան է կատարվում։ Այդ կնոջը լուրջ վտանգ է սպառնում։ Գուցե նա բանդիտների ձեռքն է ընկել, որոնք ուզում են նրան իրենց պատանդը դարձնել։ Ես կարծում եմ, որ ինչ էլ լինի, հարկավոր է այդ կնոջն ազատել։
― Մենք չենք կարող զբաղվել կողմնակի բաներով, ― իր ճարպիկ օգնականի անտեղի միջամտությունից նեղացած, ասաց միստր Գազարոն։ ― Մենք այստեղ եկել ենք բռնելու, բանտարկելու համար և ոչ թե ինչ֊որ մեկին ազատելու։ Մեր նպատակը պարզ է ու հասկանալի։ Մենք չենք կարող անել ճիշտ հակառակն այն բանի, ինչի համար մեզ վճարում են։ Հիշեցեք, որ ձեր անունը Հասիր Բռնիր է, և ձեր գործն արեք։
Թփերի միջից նորից լսվեց կանացի խղճալի, աղեկտուր ձայնը․
― Միստր Գազարո՜, աստված կսիրեք, օգնեցե՜ք, օգնեցե՜ք վերջապես․․․
Այդ ձայնն այնքան հուսահատական էր, որ նշանավոր խուզարկուն չդիմացավ։
«Մի կին իմ օգնությունն է խնդրում, ― մտածեց նա, ― և ես պիտի հրաժարվե՞մ նրան օգնելուց, սիրտ չունե՞մ, ի՞նչ է»։
Նա բաճկոնի տակ մտահոգ շոշափեց իր կրծքի ձախ կողմը և թեթևացած շունչ քաշեց։ Պարզվեց, որ սիրտն իր տեղումն էր և սովորականից ավելի ուժգին էր բաբախում։
Իսկ ձայնն աստիճանաբար հեռանում էր դեպի հյուսիս, որտեղից ոտնաձայներ և պայքարի խուլ աղմուկ էր լսվում։
Միստր Գազարոն ոտքի թռավ և աչքը կողմնացույցից չկտրելով, շան ուղեկցությամբ վազեց դեպի հյուսիս։
Հանկարծ նրա հետևից մի զսպված ծիծաղի ձայն լսվեց։
Խուզարկուն ցասումով կանգ առավ և սկսեց փնտրել իր թիկունքում հանդգնորեն ծիծաղողին։ Թփուտների մեջ ոչ ոքի չգտնելով, միստր Գազարոն աչքերը փայլեցրեց և ազնիվ վրդովմունքից ամբողջովին դողալով, ճչաց․
― Ծիծաղի՛ր, ծիծաղի՛ր, ստոր ոճրագործ, լավ է ծիծաղում նա, որ ծիծաղում է վերջում։
«Ոճրագործը նորից փռթկաց, իսկ հետո հազի հանկարծակի նոպայից շնչահեղձ եղավ։
Բանն այն է, որ Բողկն այդ րոպեին ուժեղ խփեց նրա մեջքին, որպեսզի նա այլևս չծիծաղի։ Այդ ծիծաղկոտ տղան հենց փոքրիկ Լոբին էր, ձորձահավաք Լոբու տղան։ Երբ հազն անցավ, նա թաշկինակը կոխեց բերանն ու իր համար շարունակեց ծիծաղել, առանց լռությունը խախտելու։
― Դու ուզում ես ամեն ինչ փչացնե՞լ, ― բարկացած շշնջաց Բողկիկը, ― անմիջապես վերջ տուր փռթկոցիդ։
― Դե ինչպե՞ս դրանց վրա չծիծաղես, ― հազիվ ծիծաղը զսպելով՝ ասաց Լոբիկը։
― Ծիծաղելու ժամանակ կունենաս, իսկ առայժմ գնանք, որ խուզարկուն աչքիցս չկորչի։
Միստր Գազարոն և նրա շունն առաջվա նման վազում էին դեպի հյուսիս, այն կողմը, որտեղից հեռացող ոտնաձայների և կռվի աղմուկ էր լսվում։ Նրանք կարծում էին, թե չարագործների մի ամբողջ խմբի են հետապնդում, իսկ իրականում վազում էին երկու երեխաների հետևից։ Դրանք Կարտոֆիլիկն ու Տոմատիկն էին, որ ցույց էին տալիս, թե կռվում են իրար հետ։ Երբեմն աղջիկը կանգ էր առնում և բարակ ձայնով կանչում․
― Օգնեցե՜ք, օգնեցե՜ ք, սինյոր խուզարկու, ինձ բանդիտները փախցրել են։ Աղաչում եմ ձեզ, ազատեցեք ինձ։
Դուք երևի գլխի ընկաք, որ թփուտների միջով գնացող երեխաները մի նպատակ ունեին՝ խուզարկուին և նրա շանն ինչքան հնարավոր է հեռացնել այն անձավից, որտեղ թաքնված էին Չիպոլինոն և նրա բարեկամները։ Բայց այդ դեռ բոլորը չէ։
Այն րոպեին, երբ խուզարկուի շունն արդեն հասնում էր փախստականներին և պատրաստվում էր բռնել նրանցից մեկի ոտքը, նրա հետ շատ տարօրինակ բան կատարվեց։
― Օ՜, երկինք, ես թռչում եմ, մնաք բարով, իմ թանկագին տեր, ― հազիվ կարողացավ վնգստալ նա։
― Եվ նա, իսկապես, արագ վեր թռավ, պարանի օղակը սարսափահար շանը մինչև կաղնու կատարը բարձրացրեց և ամուր կապեց մի հաստ ոստի։
Երբ խուզարկուն, որ ընդամենը նրանից մի երկու քայլ էր ետ ընկել, թփուտների միջից դուրս եկավ, շան հետքն անգամ չկար։
― Հասիր֊Բռնի՛ր, Հասիր֊Բռնի՛ր, ― կանչեց նա։
Պատասխան չկար։
― Երևի այդ ստոր շունը նորից նապաստակի հետևից է ընկել։ Տասը տարվա մեջ ես չկարողացա նրա միջից այս հին սովորությունը հանել։
Եվ ոչ մի պատասխան չլսելով, նա նորից կանչեց․
― Հասիր֊Բռնի՛ր։
― Ես այստեղ եմ, տեր իմ, այստեղ, ― հազիվ լսվեց շան խեղդված ձայնը վերևից։
Խուզարկուն նայեց վեր և կաղնու տերևների միջից վերևի ճյուղերի վրա տեսավ իր շանը։
― Ի՞նչ ես անում այդտեղ, ― հարցրեց նա խստությամբ, ― ծառերի վրա ելնելու լավ ժամանակ ես գտել, խոսք չկա։ Ի՞նչ է, կարծում ես, թե խա՞ղ ենք անում։ Ցա՛ծ իջիր անմիջապես։ Ավազակները մեզ չեն սպասի։ Եթե նրանց հետքերը կորցնենք, էլ ո՞վ պիտի խեղճ կնոջը փրկի։
― Տե՛ր իմ, մի՛ նեղացեք, ես հիմա ամեն ինչ կբացատրեմ․․․ ― վնգստաց շունը, որ աշխատում էր մի կերպ ծուղակից ազատվել։
― Ես բացատրության կարիք չեմ զգում, ― զայրացած շարունակեց միստր Գազարոն։ ― Առանց քո փչոցի էլ շատ լավ հասկանում եմ, որ դու չես ուզում ավազակներին հետապնդել և գերադասում ես ընկնել սկյուռերի հետևից։ Մենակ թե դա քեզ վրա էժան չի նստի։ Ես Եվրոպայի և Ամերիկայի ամենանշանավոր խուզարկուն եմ և չեմ կարող ինձ մոտ ծառայության պահել անբանի մեկին, որը ոչ մի ծառ բաց չի թողնի, առանց վրան բարձրանալու։ Խոսք չկա, շատ հարմար է իմ օգնականի տեղը։ Մնաս բարով, դու հեռացված ես։
― Տե՛ր իմ, տե՛ր իմ, թույլ տվեք գոնե մի խոսք ասեմ։
― Ինչ ուզում ես ասա, միայն թե ես քեզ լսելու մտադրություն չունեմ։ Ես ավելի կարևոր գործ ունեմ։ Ես պարտավոր եմ իմ պարտքը կատարել, և ոչինչ ինձ չի կանգնեցնի կես ճանապարհին։ Իսկ դու ինչքան ուզում ես վազիր սկյուռների հետևից։ Ցանկանում եմ, որ ճարես ավելի ուրախ պաշտոն և ոչ խստապահանջ տեր։ Իսկ ես ինձ համար մի ավելի լուրջ օգնական կգտնեմ։ Դեռ երեկ այգում Մաստինո անունով մի հիանալի շուն տեսա։ Նա հենց իմ ուզածն է, ազնիվ, համեստ և արժանավոր շուն է։ Նրա մտքով անգամ չի անցնի կաղնիների վրա որդեր փնտրել․․․ Այսպես, ուրեմն, մնաս բարով, թեթևսոլիկ և անհավատարիմ շուն։ Մենք այլևս իրար չենք տեսնի։
Նման հանդիմանություններ ու վիրավորանքներ լսելով, խեղճ շունն սկսեց աղի արտասուք թափել։
― Տեր իմ, ճանապարհին զգույշ եղեք, թե չէ ձեզ հետ էլ նույնը կպատահի, ինչ ինձ պատահեց։
― Թողեք ձեր հիմար կատակները, պառավ լուսնահաչ։ Ես դեռ իմ ամբողջ կյանքում ոչ մի ծառ չեմ բարձրացել։ Եվ, ի՞նչ խոսք, մտադրություն չունեմ թողնել իմ պարտականություններն ու հետևել քո օրինակին․․․
Բայց հենց այն ժամանակ, երբ միստր Գազարոն վրդովված արտասանում էր իր ճառը, հանկարծ զգաց՝ մի բան այնպես ուժգին գրկեց իր մարմինը, որ շունչը կտրվեց։ Նա լսեց, թե ինչպես զսպանակը չխկաց և զգաց, որ նույն կաղնու տերևների միջով թռչում է վերև։ Երբ այդ կարճատև թռիչքն ավարտվեց, խուզարկուն իր առջև տեսավ շան կտրված պոչը։ Իր շան նման միստր Գազարոն էլ ամուր պարանով կապվեց կաղնու ճյուղերից։
― Ես ասում էի, ախր ասում էի ձեզ, ― լալագին կրկնում էր շունը, ― իսկ դուք ինձ չուզեցիք լսել․․․
Միստր Գազարոն շատ մեծ ջանքեր էր թափում, որպեսզի այդքան անհարմար դիրքում կարողանար պահպանել իր արժանապատվությունը։
― Դու ինձ ոչինչ, ոչ մի բան չասացիր, ― ատամները կրճտացնելով ասաց նա, ― քո պարտքն այն էր, որ ինձ ժամանակին ծուղակի մասին զգուշացնեիր և ոչ թե դատարկ խոսակցությամբ ժամանակ կորցնեիր։
Շունը լեզուն կծեց, որ անարդար հանդիմանությանը հանկարծ չպատասխանի։ Նա լավ էր զգում, թե ինչ դրության մեջ է իր տերը, և չէր ուզում նրա հետ վեճի բռնվել։
― Այսպես ուրեմն, ծուղակի մեջ ենք, ― մտահոգ ասաց Գազարոն։ ― Հիմա պետք է մտածենք, թե ինչպե՞ս այստեղից դուրս պրծնենք։
― Այդ ձեզ համար այդքան էլ հեշտ չի լինի, ― լսվեց մի բարակ ձայն ներքևից։
«Ի՜նչ ծանոթ ձայն է, ― մտածեց միստր Գազարոն, ― հա՛, դա նա է, այն գերի կինը, որ ինձ օգնության էր կանչում»։
Նա ներքև նայեց, կարծելով թե կտեսնի դանակները ատամների մեջ պահած սարսափելի ավազակների, իսկ նրանց մեջտեղում գերի դշխուհուն, բայց դրա փոխարեն նա տեսավ մի խումբ երեխաների, որոնք ծիծաղից թավալվում էին ծառի տակ։
Դրանք Բողկը, Կարտոֆիլը, Լոբիկն ու Տոմատիկն էին։ Նրանք կաղնու ճյուղերի տակ ծիծաղում էին, գրկախառնվում և պար գալիս, երգելով հենց նոր հնարած մի երգ։
<poem>
Դո՛ւն֊դո՛ւն, դո՛ւն֊դո՛ւն, դո՛ւն֊դո՛ւն,
Ա՛յ քեզ ուրախ բան․
Կաղնու վրա երկու շուն,
Երկուսն էլ կծան։
</poem>
― Սինյորնե՜ր, ― հոնքերը կիտելով ասաց նշանավոր խուզարկուն, ― եղեք բարի, ասացեք, թե ովքեր եք դուք և ինչի՛ համար եք այդպես ուրախանում։
― Մենք սինյորներ չենք, մենք ավազակներ ենք, ― պատասխանեց Լոբիկը։
― Իսկ ես խեղճ գերի եմ։
― Անմիջապես օգնեցեք ինձ, որ ցած իջնեմ, թե չէ ստիպված ամենախիստ միջոցների կդիմեմ։ Լսո՞ւմ եք։
― Փա՛ստ է, փա՛ստ, շ֊շատ խիստ միջոցների կդիմենք, ― իր կտրված պոչը կատաղորեն շարժելով, կաղկանձեց շունը։
― Ես կարծում եմ, քանի դեռ դուք այդ վիճակումն եք, դժվար թե կարողանաք խիստ միջոցների դիմել, ― ասաց Բողկը։
― Իսկ մենք կաշխատենք, որ դուք երկար մնաք այդպես կախված, ― ավելացրեց Տոմատիկը։
Միստր Գազարոն չիմանալով, թե ինչ պատասխանել, լռեց։ Նա հասկացավ, որ բանը քանի գնում լրջանում է։
― Դրությունը պարզ է, բայց շատ անելանելի, ― շշնջաց նա իր շան ականջին։
― Փա՛ստ է, փա՛ստ է։ Շ֊շատ պարզ է, բայց միանգամայն անելանելի, ― տխրությամբ հաստատեց շունը։
― Մենք գերի ենք ընկել երեխաների ավազակախմբի ձեռքը, ինչպիսի՜ խայտառակություն ինձ համար։ Եվ, ըստ էության, այդ երեխաները խոսքները մեկ են արել փախստականների հետ՝ մեզ ծուղակը գցելու համար, որպեսզի կորցնենք նրանց հետքը։
― Փա՛ստ է, փա՛ստ, խոսքները մեկ են արել, ― հաստատեց շունը, ― ես միայն զարմանում եմ, թե ինչպե՞ս էին այսքան հաջող ծուղակ սարքել նրանք։
Խուզարկուի հավատարիմ օգնականը, իհարկե, ավելի կզարմանար, եթե իմանար, որ ծուղակը սարքել է Բալուկը իր սեփական ձեռքերով։ Նա արկածային շատ գրքեր էր կարդացել և որսորդական շատ հնարքներ գիտեր։ Եվ ահա նա էլ գտել էր, թե ինչպես ծուղակի մեջ գցի խուզարկուին և նրա շանը՝ այս անգամ առանց Չիպոլինոյի օգնության։
Ինչպես տեսնում եք, նրա մտադրությունը շատ լավ իրագործվեց։ Թփուտների արանքից նայում էր նա ծուղակի մեջ ընկած երկու գիշատիչներին և իր հնարածից շատ գոհ էր։
«Ահա և մենք երկու վտանգավոր թշնամու ժամանակավորապես շարքից դուրս բերեցինք», ― մտածեց նա և, ձեռքերն ուրախ շփելով, գնաց տուն։
Բողկն ու մյուս երեխաները գնացին անձավ, որ ամեն ինչ պատմեն Չիպոլինոյին։ Բայց անձավը դատարկ էր, և այնտեղ ոչ ոք չկար, իսկ խարույկի կրակը հանգել էր արդեն։ Հավանաբար արդեն երկու օր խարույկ չէին վառել։