Changes

Աստվածային կատակերգություն

Ավելացվել է 323 383 բայտ, 09:19, 27 Փետրվարի 2016

/* Քավարան */

==Քավարան==

=== Երգ առաջին ===

{{տող|1}}Արդ, չվելու համար հանդարտ ջրերով՝

Առագաստ է պարզում նավակն հանճարիս,

Որ ետ թողեց մի ծով այնքան ալեխռով

{{տող|4}}Այժմ ես երկրորդ տեսլարանն եմ երգելու,

Ուր մարդկային հոգիներն են մաքրվում

Եվ արժանի դառնում երկինք ելնելու։

{{տող|7}}Աստ թող հառնե քերթողությունը մեռյալ,

Ո՛վսրբազան ու տիրական Մուսաներ.

Թող Կալլիոպեն հաճի փոքր֊ինչ վեր կենալ

{{տող|10}}Ուղեկցելու երգիս ձայնով սրտահույզ,

Որի հարվածն հեգ Անծեղներն զգացին,

Չունենալով ներողության ոչ մի հույս։

{{տող|13}}Արևելյան շափյուղայի գույնն աղվոր,

Որ անապակ օդի մեջ էր տարածվել

Մինչև պայծառ հորիզոնը հեռավոր,

{{տող|16}}Նորից սկսեց իմ աչքերը հմայել,

Հենց որ ելա մռայլամած օդից դուրս,

Որ իմ հոգին անդոհով էր համակել։

{{տող|19}}Սեր ներշնչող մոլորակը գեղապանծ

Ժպտացնում էր արևելքը բովանդակ,

Սքողելով ընթացակից իր Ձկանց։

{{տող|22}}Ես դարձա աջ մյուս բևեռին նայելու.

Այնտեղ տեսա լուսապայծառ չորս աստղեր,

Որ տեսան լոկ նախամարդիկը հլու։

{{տող|25}}Նրանց ցոլքից երկինքն հրճվում էր կարծես։

Ո՛վորբացած հյուսիսային կիսագունդ,

Դու առհավետ նրանց տեսքից զրկված ես։

{{տող|28}}Երբ ես նրանց դադարեցի նայելուց

Եվ ուղղվեցի դեպի բևեռն հակադիր,

Որտեղ Սայլը անհետացել էր վաղուց,

{{տող|31}}Իմ մոտ տեսա մի ծերունի մենավոր,

Տեսքից այնքան ակնածության արժանի,

Որքան որդին պարտ էտածել հանդեպ հոր։

{{տող|34}}Նրա մորուքն երկար էր ու ալեհեր,

Ինչպես էին գլխի մազերը, որոնք

Թափվել էին կրծքին հյուսքով զուգահեռ։

{{տող|37}}Ճաճանչները չորս սրբազան աստղերի

Իր դեմքն այնքան լույսով էին ողողել,

Որ նա կարծես ցոլացումն էր արևի։

{{տող|40}}«Այդ ո՞վեք դուք, որ գետն իվեր ելնելով,

Խույս եք տվել հավերժական զնդանից,—

Հարցրեց նա մեզ թավ մորուքը շարժելով։—

{{տող|43}}Ո՞վբերեց ձեզ, ո՞վեղավ ձեր լուսատուն,

Որ դուրս ելնեք խորխորատից Դժոխքի,

Ուր տիրում էհավետ խավարը անհուն։

{{տող|46}}Ի՛նչ, փոխվե՞լեն օրենքները գեհենի,

Կամ երկնքում նոր որոշո՞ւմ էհանված,

Որ եկել եք այստեղ առանց հրամանի»։

{{տող|49}}Առաջնորդըս այնժամ բռնեց ինձ ձեռքով,

Եվ ձայնով ու ակնարկներով հասկացրեց,

Որ ծնրադրեմ նրա առջև հարգանքով։

{{տող|52}}Ապա նրան. «Ես չեմ եկել ինքնակամ։

Մի կին իջավ երկնքից ու ինձ խնդրեց,

Որ ես սրան իմ օգնությունը ցույց տամ։

{{տող|55}}Բայց եթե դու կամենում ես ստանալ

Ավելի լայն տեղեկություն մեր մասին,

Ես չեմ կարող քո խնդիրքը զլանալ։

{{տող|58}}Սա չի տեսել դեռ իր գիշերը վերջին,

Բայց խոլաբար այնքան նրան մոտեցավ,

Որ քիչ մնաց պիտի կորչեր գլխովին։

{{տող|61}}Ինչպես ասի, ուղարկվեցի նրա մոտ,

Ազատելու համար նրան կորստից,

Դրա համար հարկ էր ճամփան այն ցավոտ։

{{տող|64}}Ես ցույց տվի նրան մարդկանց ծանրամեղ.

Մտադիր եմ հիմա ցույց տալ այն հոգվոց,

Որ քավում են իշխանությանդ տակ այստեղ։

{{տող|67}}Ինչպես բերի՝ ասելն երկար կտևի.

Բերի նրան քեզ տեսնելու, լսելու՝

Աջակցությամբ մի զորության վերևի։

{{տող|70}}Նրա գալը դու ընդունիր լավակամ.

Նա ձգտում էազատության թանկագին,

Որի համար մարդ զոհում էկյանքն անգամ։

{{տող|73}}Դու այդ գիտես, քանզի մահը հաճույքով

Ընդունեցիր Ուտիկեում, ուր մի օր

Մարմինդ հառնած կշողշողա ողջ փառքով։

{{տող|76}}Մենք չենք խախտել օրենքները անվախճան.

Զի նա ողջ է, իսկ ես ազատ Մինոսից,

Պարունակս էլ այն է, որտեղ քո Մարկիան,

{{տող|79}}Ազնիվ հոգի, կարծես քեզ էփնտրում դեռ.

Հանուն սիրո, որ նա ունի քո հանդեպ,

Բարեհաճիր բավարարել իղձը մեր։

{{տող|82}}Թույլ տուր անցնենք ոլորտներով քո յոթնյակ.

Իմ երախտիքս առ քեզ նրան կհայտնեմ,

Որի համար դու քեզ կզգաս գոհունակ։

{{տող|85}}Եվ նա ասաց. «Երկրում էի երբ ցածի,

Մարկիան այնպես իմ աչքի լույսը դարձավ,

Որ ես նրան ամեն ինչով հոգացի։

{{տող|88}}Արդ քանի որ նա այն կողմն էժանտ գետից,

Էլ չի կարող ինձ հուզել այն օրենքով,

Որ հաստատվեց, երբ ես ելա այնտեղից։

{{տող|91}}Բայց եթե քեզ մի սուրբ կին էուղարկել,

Էլ հարկ չկա շոյող խոսքեր անելու,

Բավ է, որ դու նրա հայցով ես եկել։

{{տող|94}}Արդ գնա ևգոտևորիր դու սրան

Մի կնյունով ևերեսն էլ լավ լվա,

Որ չմնա կեղտի ոչ մի հետք վրան։

{{տող|97}}Վայել չէ, որ նա աչքերով բլշակնած

Ներկայանա պաշտոնեին առաջին,

Որը մեկն էէակներից երկնակյաց։

{{տող|100}}Այս կղզյակը իր ափերին ստորին,

Ուր կոծում են ալիքները օվկիանի,

Ունի շամբեր հողի վրա սիկային։

{{տող|103}}Սաղարթավոր կամ կարծրակուռ ոչ մի բույս

Այդտեղ աճել ևուռճանալ չի կարող,

Զի չի թեքվի ալիքներից հողմահույզ։

{{տող|106}}Դուք այստեղից անկարող եք ետ դառնալ.

Շուտով ծագող արևը ձեզ ցույց կտա,

Թե ինչ ճամփով պետք էլեռը բարձրանալ»։

{{տող|109}}Այս ասելով անհետացավ ծերունին։

Ես ելնելով առաջնորդիս մոտեցա

Ու հառեցի նրան հայացքըս լռին։

{{տող|112}}Նա ինձ ասաց. «Հիմա դա ինձ հետևիր.

Գնանք այն կողմ, զի հարթավայրն այնտեղից

Իջնում էդեպ ծովի ափը ցածրադիր»։

{{տող|115}}Վաղորդյան ժամն արդ ընկրկում էր ետ֊ետ

Արշալույսի առջև բացվող, ևհեռվից

Նկատեցի ծովածփանքը վետ֊վետ։

{{տող|118}}Գնում էինք հարթավայրով մենավոր,

Ինչպես նա, ով կորցրած ճամփան գտնելով՝

Հրճվում էևիրեն զգում բախտավոր։

{{տող|121}}Գալով այնտեղ, որտեղ շաղը մանրամաղ

Պայքարում էշողերի հետ արևի,

Եվ որտեղ նա գոլորշանում էդանդաղ,

{{տող|124}}Վարպետըս իր երկու ձեռքերը բացած՝

Մեղմ տարածեց խոտի վրա դալարուն.

Ես, որ նրա դիտումն էի հասկացած,

{{տող|127}}Մոտեցըրի նրան այտերս արտոսրոտ.

Նա երևան հանեց գույնն իմ բնական,

Որ ծածկել էր Դժոխքը մութ ու մրոտ։

{{տող|130}}Ապա մեկտեղ եկանք ափը ամայի,

Ուր ոչ ոք չի կարողացել նավարկել

Ու ետ դառնալ ալիքներով ամեհի։

{{տող|133}}Այստեղ նա ինձ գոտևորեց անդստին։

Բայց ո՛վզարմանք, այն խոնարհ բույսը, որ նա

Քաղեց֊քանցեց, հենց նույն տեղում վերստին

{{տող|136}}Ընդհուպ բուսավ մի ուրիշ տունկ եղեգնյա։

</poem>

=== Երգ երկրորդ ===

{{տող|1}}Արևն արդեն հորիզոնի վրա էր,

Որի ծիրը միջօրեական ծածկում է

Իր զենիթով Երուսաղեմն երկրի մեր.

{{տող|4}}Իսկ Գիշերը, պտտվելով նրա դեմ,

Դուրս էր գալիս ընդհատակից Գանգեսի,

Ուղեկցությամբ իր Կշեռքի երկնաճեմ.

{{տող|7}}Որով երկու այտերը վառ ու ճերմակ

Արշալույսի վարդամատն ու գեղեցիկ՝

Ժամանակից դարձել էին դեղնորակ։

{{տող|10}}Մենք տակավին կանգնած էինք ծովափում,

Ինչպես նա, ով քառուղիում կանգ առած,

Մտքով գնում, մարմնով անշարժ էմնում։

{{տող|13}}Եվ ահա ինձ երևաց լույս մի բոսոր,

Ինչպես Հրատն այգաբացից քիչ առաջ

Երևում էարևմուտքում հեռավոր,

{{տող|16}}Շրջապատված գոլորշիքով խտացած.

Եվ նա ծովով այնպես արագ էր չվում,

Որ նման բան չէի տեսել սրընթաց։

{{տող|19}}Երբ նրանից մի պահ աչքերս հեռացրի,

Որպեսզի իմ առաջնորդին հարցընեմ,

Լույսն այն դարձավ ավելի վառ ու մեծղի։

{{տող|22}}Եվ ապա այն լույսի երկու կողմերում

Երևացին ինչ֊որ բաներ սպիտակ,

Մի ճերմակ բան էլ երևաց ներքևում։

{{տող|25}}Առաջնորդըս դեռ չէր հանում ոչ մի ձայն,

Երբ թև դարձան սպիտակներն առաջին։

Իմանալով թե նավավարն ով էր այն,

{{տող|28}}Նա ինձ ասաց. «Ծնրադրիր ևաղոթիր.

Ահա Աստծու հրեշտակը, հետայսու

Դու կտեսնես այդ պաշտոնյայք տյառնընտիր։

{{տող|31}}Տե՛ս, ինչպես նա ավելորդ էհամարում

Առագաստը ևթին — գյուտերը մարդկանց,

Եվ մակույկը իր թևերով էվարում։

{{տող|34}}Թևերն ինչպես կարկառել էերկինք, տե՛ս,

Օդն հուզելով փետուրներով այնպիսի,

Որ չեն թափվում մահկանացու փետրի պես»։

{{տող|37}}Աստվածային թռչունն ինչքան մոտեցավ,

Այնքան վառ ու լուսապայծառ երևաց.

Եվ դրանից աչքըս սաստիկ շլացավ։

{{տող|40}}Նա փույթ ընդ փույթ եկավ֊հասավ ափեզրին

Մի մակույկով այնպես սահուն ու թեթև,

Որ հազիվ էր կարծես դիպչում ջրերին։

{{տող|43}}Անդ խելին էր կանգնած նավորդն երկնային,

Որի դեմքին երանության դրոշմ կար.

Շատ հոգիներ իր մակույկի մեջ կային։

{{տող|46}}«յԵգիպտոսէ Իսրայելի յելանելն»

Սաղմոսն էին միաբերան օրհներգում

Հոգիներն այն, որ նոր էին ժամանել։

{{տող|49}}Հրեշտակն օրհնեց նրանց խաչի նշանով,

Եվ բոլորը ափի վրա նետվեցին.

Իսկ նա նորից վերադարձավ շտապով։

{{տող|52}}Հոգիների խումբը տեղին ծանոթ չէր,

Եվ շվարած շուրջն էր նայում ուշադիր,

Նման նրան, ով տեսնում էնոր բաներ։

{{տող|55}}Արևն արդեն սլաքներով իր սուրսայր

Այծեղջյուրին հալածել էր երկնքից

Եվ ամենուր սփռել շողերն հրազայր,

{{տող|58}}Երբ ափ ելնող այն հոգիները նորեկ

Հայացքն իրենց մեզ ուղղելով ասացին.

«Եթե գիտեք՝ լեռան ճամփան ցույց տվեք»։

{{տող|61}}Վիրգիլիոսը պատասխանեց. «Անպայման

Դուք կարծում եք, թե մենք ծանոթ ենք տեղին.

Սակայն մենք էլ նոր ենք եկել ձեզ նման։

{{տող|64}}Մենք ձեզանից մի քիչ առաջ աստ եկանք,

Բայց այնպիսի տաժանելի մի ճամփով,

Որ վերելքը մեզ պիտ թվա զբոսանք»։

{{տող|67}}Հոգիները, երբ իմ շնչից իմացան,

Որ տակավին կենդանի մարդ էի ես,

Այլայլվեցին ևարմացան֊զարմացան։

{{տող|70}}Եվ ինչպես երբ գալիս էմի սուրհանդակ,

Մարդիկ մոտն են վազում լուրեր լսելու,

Փույթ չանելով իրար տալու ոտնատակ,

{{տող|73}}Այսպես բոլոր հոգիներն այն բախտավոր

Մոտըս եկան ևնայեցին ինձ ուշով,

Մոռնալով, որ քավելու են պարտավոր։

{{տող|76}}Նրանցից մեկն, առաջ գալով, ինձ գրկեց,

Բայց այնպիսի գորովով ու կարոտով,

Որ իմ հերթին նույնը արի ես անկեղծ։

{{տող|79}}Օ՛, ստվերներ աննյութական ևունայն։

Ես երեք հեղ նրան գրկել փորձեցի,

Բայց երեք հեղ գրկեցի կուրծքըս միայն։

{{տող|82}}Ես չափազանց ապշել էի զարմանքից։

Բայց ստվերը ետ ընկրկեց ժպտալով,

Եվ ես առաջ եկա նրա ետևից։

{{տող|85}}Նա մեղմ ասաց, որ հետևելս իզուր էր։

Այնժամ նրան ճանաչեցի իր ձայնից

Եվ խնդրեցի, որ կանգներ ու զրուցեր։

{{տող|88}}Պատասխանեց. «Ինչպես մարմնով մահացու

Քեզ սիրեցի, սիրում եմ ևանմարմին.

Ես կկանգնեմ, սակայն ո՞ւր ես գնում դու»։

{{տող|91}}«Իմ Կազելլա, ես այս ճամփան եմ անցնում,

Որ վերստին այստեղ դառնամ,— ասացի,—

Բայց դու ինչո՞ւայսքան ուշ ես ժամանում»։

{{տող|94}}Եվ նա ասաց. «Նախատինք չէ ինձ համար,

Որ նավավարն հոգիներին փոխադրող

Ինձ իմ տեղում սպասեցրեց ընդերկար.

{{տող|97}}Զի նա արդար մի կամքի էենթարկվում։

Հիմա արդեն երեք ամսից իվեր նա

Ցանկացողին նավն էառնում ու տանում։

{{տող|100}}Ես, որ կանգնած էի ափին այն ծովի,

Ուր Տիբերի ջուրը աղի էդառնում,

Նրա մակույկն ընդունվեցի կամովի։

{{տող|103}}Արդ նա դեպի գետաբերանն էթռչում,

Քանզի այնտեղ հավաքվում են շարունակ

Նրանք, ովքեր դեպ Ախերոն չեն իջնում»։

{{տող|106}}Եվ ես. «Եթե նոր վճռով չեն զրկել քեզ

Հիշելու կամ կատարելու սիրերգերդ,

Որ ամոքում էին հոգիս վշտակեզ,

{{տող|109}}Մի քիչ հաճիր երգովդ հոգիս սփոփել,

Որ գալով աստ իր մարմնի հետ միասին՝

Այնքան շատ էտագնապել ու տառապել»։

{{տող|112}}«Սերը մտքումս ինձ հետ զրույց էանում»—

Սկսեց այնժամ երգել այնքան դաշնությամբ,

Որի ձայնը դեռ թրթռում էիմ սրտում։

{{տող|115}}Վարպետս ու ես ևհոգիներն այն նորոգ

Լսում էինք երգը այնքան գոհությամբ,

Որ կարծես թե մենք չունեինք ուրիշ հոգ։

{{տող|118}}Մենք հմայված լսում էինք երգն այն դեռ,

Երբ երևաց պատկառելի ծերունին

Եվ կշտամբեց. «Այդ ի՞նչ է, ծո՛ւյլ հոգիներ։

{{տող|121}}Ի՞նչ անփույթ եք, այդ ինչո՞ւեք դուք կանգնել.

Շտապեք լեռն՝ ազատվելու ձեր կեղտից,

Որ կարենաք աստվածությունը տեսնել»։

{{տող|124}}Ինչպես խմբված աղավնիներն հանդարտիկ,

Առանց իրենց սովորական աշխույժի,

Կտցոտում են վարսակ կամ այլ արմտիք,

{{տող|127}}Բայց եթե մի ահազդու բան նկատեն,

Անմիջապես ճարակը բաց են թողնում

Եվ խուճապով խույս են տալիս դեսուդեն,

{{տող|130}}Այսպես տեսա, որ ջոկատը այն հոգվոց

Երգը թողեց ևդեպի դարը փութաց,

Ինչպես մի մարդ շվարուն ու մտակոծ.

{{տող|133}}Մեր մեկնումը չեղավ նվազ ճեպընթաց։

</poem>

=== Երգ երրորդ ===

{{տող|1}}Մինչ խուճապը նրանց մատնեց իփախուստ

Հարթավայրով դեպ ստորոտը լեռան,

Ուր քավել էպարտադրված մեզ վերուստ,

{{տող|4}}Ես մոտեցա իմ ընկերոջ անձնվեր.

Առանց նրան ո՞ւր պիտի ես գնայի։

Ո՞վպիտի ինձ առաջնորդեր լեռն իվեր։

{{տող|7}}Ինձ թվաց, թե նա եղել էր խղճահար։

Օ՛ անարատ ու զգալուն խղճմտանք,

Չնչին զանցանքն անգամ ցավ էքեզ համար։

{{տող|10}}Երբ Վիրգիլը դադարեցրեց շտապել

Ընթանալու համար հանդարտ քայլերով,

Իմ միտքը, որ ինքն իր մեջ էր ամփոփվել,

{{տող|13}}Շրջանակն իր ուշադրության ընդլայնեց.

Եվ հայացքըս ես ուղղեցի այն լեռան,

Որ բարձր է, քան ամեն այլ լեռ երկնաբերձ։

{{տող|16}}Լույսն արևի, որ շողում էր իմ ետև,

Դեմ էր առել անթափանցիկ իմ մարմնին

Եվ ստվերըս երկարացրել իմ առջև։

{{տող|19}}Երբ տեսա, որ լոկ իմ առջևն էր մթնած,

Կողքիս դարձա բնազդաբար, ակամա,

Վախենալով, որ ես մենակ եմ թողված։

{{տող|22}}Առաջնորդըս ինձ դառնալով այն ատեն,

Ասաց. «Ինչո՞ւչես վստահում իմ վրա,

Կարծում ես, թե ես քեզ լքե՞լեմ արդեն։

{{տող|25}}Հիմա արդեն իրիկնաժամ էայնտեղ,

Ուր թաղված էիմ մարմինը ստվերող,

Բրանդիզիում էր գտնվում նա մի հեղ։

{{տող|28}}Արդ, եթե ես առջևս ստվեր չեմ անում,

Մի՛ զարմանա ավելի քան այն բանից,

Որ երկինքներն իրար լույս չեն խափանում։

{{տող|31}}Լիազորը, որ մարմինները մեր պես

Ընդունակ էդարձնում տանջանք կրելու,

Չի կամենում գործելակերպն հայտնել մեզ։

{{տող|34}}Խենթ էնա, ով հույս ունի, որ միտքը մեր

Իզորու էհասկանալու ամեն ինչ,

Որ անում էեռանձնյա Գոյը անմեռ։

{{տող|37}}Դուք, ո՛վմարդիկ, գոհացեք լոկ արդյունքով,

Եթե ամեն ինչ պարզ լիներ ձեզ համար,

Կույս Մարիամը չէր ծնանի երկունքով։

{{տող|40}}Ձեր բաղձանքը զուր ունեցան ևնրանք,

Որոնք եղան մտածողներ խորամիտ,

Իսկ արդ նրանց հավետ տրված էթախծանք։

{{տող|43}}Նրանց մեջ են Պլատոնն ու Արիստոտ

Եվ դեռ շատեր»։ Նա ճակատը խոնարհեց,

Ել չխոսեց ու մնաց լուռ, մտածկոտ։

{{տող|46}}Այսպես հասանք մենք ստորոտը լեռան.

Այստեղ գտանք լանջը այնքան զառիթափ,

Որ ուժասպառ կաներ մարդուն պնդերան։

{{տող|49}}Տուրբիա գյուղից մինչև բերդը Լերիչի

Ամենից սեպ զառիվերը սրա մոտ

Պիտի թվար սանդուղք հարմար ու լայնշի։

{{տող|52}}«Արդ ո՞վգիտե՝ թե որ կողմից լեռն այս ձիգ

Նվազ սեպ է,— ասաց տերըս կանգնելով,—

Որ կարենանք վեր բարձրանալ դյուրանցիկ»։

{{տող|55}}Մինչ յուրովի նա խորհում էր մտասթափ,

Թե ինչ ճամփով կարելի էր բարձրանալ,

Եվ մինչ նայում էի լեռան զառիթափ,

{{տող|58}}Մեր ձախ կողմում տեսա մի խումբ հոգիներ,

Որ շատ դանդաղ գալիս էին դեպի մեզ,

Կարծես թվում էին անշարժ, աներեր։

{{տող|61}}Ես ասացի. «Վարպե՛տ, նայի՛րվեր ուղիղ.

Ահա սրանք որոշ խորհուրդ կտան մեզ,

Եթե դու չես գտնում ելքի մի ուղի»։

{{տող|64}}Նա նայեց ու պատասխանեց անվարան.

«Գնանք, որդի՛, դանդաղաշարժ հոգվոց մոտ,

Վստահ եղիր, մենք կիմանանք մեր ճամփան»։

{{տող|67}}Մենք մի հազար քայլից հետո դեռ այնքան

Հեռու էինք հոգիների այն խմբից,

Որքան հեռու կհասներ քարը նետկան,

{{տող|70}}Երբոր նրանք կպան ժայռին վերամբարձ

Եվ կանգնեցին միմյանց սեղմված, զերթ մարդիկ

Որ տեսնում են խիթալի բան մի հանկարծ։

{{տող|73}}«Օ՛ հոգիներ բարեբախտ ու ընտրովի,—

Դիմեց նրանց Վիրգիլիոսը,— հանուն այն

Խաղաղության, որին եք դուք ծարավի,

{{տող|76}}Ասացեք մեզ, թե ո՞րկողմից կարող ենք

Հեշտ բարձրանալ այս լեռն իվեր սեպաձև,

Այնպես որ մենք զուր ժամանակ չկորցնենք»։

{{տող|79}}Գառներն ինչպես դուրս են գալիս փարախից

Մեկ֊մեկ, զույգ֊զույգ, երեք֊երեք, իրար կիպ,

Խոնարհելով դունչն ու աչքերը վախից,

{{տող|82}}Եվ առջևից քայլողներին հետևում,

Մերթ կանգնելով ևմերթ նրանց հենվելով,

Իսկ թե ինչու՝ իրենք էլ չեն իմանում,

{{տող|85}}Այսպես ահա մոտենում էր դեպի մեզ

Առաջին շարքն այն բախտավոր ջոկատի,

Դեմքով խոնարհ ևհայացքով բարեհեզ։

{{տող|88}}Երբ տեսան այն հոգիները նախընթաց,

Որ աջ կողմըս լույսը հատված էր այնպես,

Որ ստվերըս դեպի սարն էր երկարած,

{{տող|91}}Կանգ առան ևընկրկեցին մի քիչ ետ,

Եվ ետևից ընթացողները բոլոր

Նույն բանն արին բնազդաբար ու անգետ։

{{տող|94}}«Ես ձեզ ասեմ, դուք ինձ դեռ հարց չտված,

Ձեր տեսածը մի մարմին էմարդկային,

Դրանից էլույսը գետնին երկատված։

{{տող|97}}Մի՛ զարմանաք, հավատացեք, որ առանց

Երկնապարգև մի զորության չէ, որ նա

Հետամուտ էելնելու լեռն այս անանց»։

{{տող|100}}Այսպես ասաց առաջնորդըս ևայնժամ

Նրանք խմբով «Եկեք մեզ հետ» ասացին,

Ճանապարհը մեզ ցույց տալով փութակամ։

{{տող|103}}«Ով էլ լինես,— ասաց մեկը նրանցից,—

Մի պահ դեմքիս նայիր առանց կանգնելու,

Եվ հիշիր թե երբևէ չե՞ստեսել ինձ»։

{{տող|106}}Դարձա նրան ևուշադիր նայեցի.

Նա խարտյաշ էր, ազնվատիպ ու սիրուն,

Բայց մի հոնքի վրա ուներ մի սպի։

{{տող|109}}Խոնարհաբար ասացի, որ չեմ հիշում,

Այն ժամանակ նա ինձ ասաց. «Նայիր ինձ»

Եվ ցույց տվեց մի վերք կրծքի վերևում։

{{տող|112}}Ապա ժպտուն ասաց. «Տե՛ս, ես Մանֆրեդն եմ,

Թոռն հարազատ Կոստանցայի կայսրուհի։

Երբ դու երկիր վերադառնաս, խնդրում եմ՝

{{տող|115}}Գնա գտիր իմ գեղեցիկ աղջկան,

Սիկիլիո ևԱրագոնի տերանց մոր,

Եվ իմ մասին պատմիր ստույգը նրան։

{{տող|118}}Երբ ես երկու մահացու վերք ստացա,

Ինձ հանձնեցի արցունքով ու զղջումով

Նրան, որ միշտ ներող էևսրտացավ։

{{տող|121}}Իմ մեղքերը սարսափելի ծանր եղան,

Բայց Տերն այնքան բարի էու ողորմած,

Որ ներում է, ով որ դիմում էնրան։

{{տող|124}}Կոզենցայի հովիվը, որ ուղարկված

Կլեմենտից՝ ինձ հալածեց հետմահու,

Աստծու խոսքը եթե լիներ կարդացած,

{{տող|127}}Իմ դիակը դեռ պահպանված կլիներ

Մոտակայքում Բենեվենտի կամուրջի,

Հովանու տակ քարակույտի ծանրաբեռ։

{{տող|130}}Արդ նա հողմի, անձրևի տակ հորձանուտ

Ծեծվում էու թրջվում ափին Վերդեի,

Ուր նա տարվեց կերոններով շիջանուտ։

{{տող|133}}Սակայն նրանց նզովքների պատճառով

Հավերժ սերը չի կորցնում իսպառ նա,

Ով կարող էդեռ դարձի գալ զղջումով։

{{տող|136}}Բայց ով մեռնի բանադրված՝ սրբազան

Եկեղեցուց, թեև զղջա հուսկ ժամին,

Նա կսպասի ստորոտը այս լեռան,

{{տող|139}}Մի երեսուն անգամ երկար ժամանակ,

Քան նա մնաց բանադրանքում, եթե որ

Դա չկարճվի աղոթքներով երկնառաք։

{{տող|142}}Արդ կարող ես դու ինձ բերկրանք պատճառել,

Տեղս հայտնելով Կոստանցային իմ բարի,

Որ փութա ինձ իր ջանքերով սատարել։

{{տող|145}}Աստ օգնում են աղոթքները ողջերի»։

</poem>

=== Երգ չորրորդ ===

{{տող|1}}Երբոր մեկը մեր ուժերից հոգեկան

Մորմոքով կամ հաճույքով էհամակվում,

Հոգին դրան ենթակայում էայնքան,

{{տող|4}}Որ կարծես թե իր մեջ այլ ուժ չի զգում,

Դա հերքում էայն սխալը, ըստ որի

Մեր մեջ զատ֊զատ հոգիներ են բռնկում։

{{տող|7}}Այնպես որ, երբ լսում ենք կամ տեսնում ենք

Մի բան, որը կլանում էմեր հոգին,

Ժամանակի անցումը չենք զգում մենք։

{{տող|10}}Այլ ուժ էայն, որ ժամանցն էընկալում,

Եվ այլ էայն, որ առինքնում էհոգին.

Սա կապված է, իսկ նա՝ ճախրում եթերում։

{{տող|13}}Ես դրանում համոզվեցի հեշտությամբ,

Երբ ուշադիր լսում էի Մանֆրեդին.

Զի արևը բարձրացել էր հիսնաչափ

{{տող|16}}Աստիճանով, որ ես չէի նկատել,

Երբ բոլոր այն հոգիները միաձայն

Ասացին մեզ. «Ահա տեղն եք դուք հասել»։

{{տող|19}}Երբ հասնում են ողկույզները խաղողի,

Շինականը ցանկապատի մեջ այգու

Մերթ թողնում էավելի լայն անցուղի,

{{տող|22}}Բան այն ուղին, ուրկից վերև բարձրացանք

Առաջնորդըս ևես իրար ետևից,

Հազիվ թե այն հոգիներից հեռացանք։

{{տող|25}}Կարելի էլոկ օգնությամբ ոտների

Սանլյո, Նոլի, Բիզմանտովա բարձրանալ,

Բայց աստ հարկ էր օգնությունը թևերի,

{{տող|28}}Ժիր թևերի անպարագիծ փափագի,

Որպեսզի ես հետևեի վարպետիս,

Որ ինձ հույս ու լույս էր տալիս մշտակի։

{{տող|31}}Ելնում էինք ժայռամիջյան նեղ անցքով,

Սեղմվելով միջև երկու պատերի

Եվ կառչելով գետնին ոտքով ու ձեռքով։

{{տող|34}}Երբ մենք լեռան նախահարթակը հասանք

Եկ մեզ գտանք մի բացատում, ասացի.

«Վարպե՛տ, հիմա ի՞նչ ուղղությամբ ընթանանք»։

{{տող|37}}Եվ նա ասաց. «Առաջացիր աներկբա,

Շարունակիր ինձ հետևել լեռն իվեր,

Մինչև որ մեզ մի ուղեցույց երևա»։

{{տող|40}}Գագաթն այնքան բարձր էր, որ չէր նկատվում,

Եվ լանջը թեք ավելի քան գիծը այն,

Որ ուղղանկյան միշտ կենտրոնով էանցնում։

{{տող|43}}Հոգնած էի ևասացի անդեդև.

«Թանկագի՛նհայր, մի քիչ կանգ առ դու այստեղ,

Հոգնությունից, տե՛ս, մնում եմ ես ետև»։

{{տող|46}}«Որդյա՛կ,— ասաց,— մինչև այնտեղ բարձրացիր»,

Եվ ցույց տվեց մի դարատափ մեր վրա,

Որ պատում էշուրջը լեռան լայնածիր։

{{տող|49}}Հույժ խթանված ես այդ խոսքից մեղմաձայն,

Ջանք թափեցի մագլցելու չորեքթաթ,

Մինչև որ ես դարատափը հասա այն։

{{տող|52}}Մենք հանգչելու համար մի քիչ նստեցինք,

Մեր երեսը ուղղված դեպի արևելք,

Եվ դիտելով անցած ուղին՝ հրճվեցինք։

{{տող|55}}Ես նայեցի դեպ ցածրադիր ափը նախ,

Ապա երկինք, ևես սաստիկ զարմացա,

Որ արևը ճաճանչում էր կողմից ձախ։

{{տող|58}}Իմ զարմանքը լավ նկատվեց պոետից,

Իմ զարմանքը իտես կառքի լուսեղեն,

Որ ծածկել էր Ակուիլոնը մեզանից։

{{տող|61}}«Եթե Կաստորն ու Պոլլուքսը բոց ու հուր,—

Ասաց նա ինձ,— ուղեկցեին արևին,

Որ իր լույսը տարածում էամենուր,

{{տող|64}}Կտեսնեիր, որ Զոդիակը բոսոր

Կպտտվեր ավելի մոտ Արջերին,

Թե դուրս չգար ճանապարհից իր սովոր։

{{տող|67}}Եթե կուզես գիտնալ պատճառը դրա,

Պատկերացրու, որ Սիոնն ու լեռը այս

Երկրի վրա ունեն դիրքեր հակոտնյա.

{{տող|70}}Ունեն տարբեր երկնակամար, բայց ունեն

Մեկ հորիզոն, ևայն ուղին, որտեղից

Ֆայետոնը շեղեց կառքն իր հրեղեն,

{{տող|73}}Անհրաժեշտ է, որ մի կողմից երկարի

Դեպի լեռն այս, իսկ մյուս կողմից դեպ լեռն այն,

Եթե դու այդ լավ ըմբռնես ըստ կարի»։

{{տող|76}}Ես ասացի. «Վարպե՛տ, երբեք մինչև արդ

Չեմ հասկացել այնպես հստակ ու որոշ

Որևէ հարց իմ ըմբռնման համար բարդ,

{{տող|79}}Ինչպես հիմա քո խոսքերն եմ հասկանում,

Զի միջին ծիրն հասարակած անվանված,

Որ ամռան ու ձմռան միջև էմնում,

{{տող|82}}Համաձայն քո փաստարկության՝ այստեղից

Դեպի հյուսիս այնքան հեռու է, որքան

Դեպի հարավ նա հեռու էՍիոնից։

{{տող|85}}Բայց դեռ ի՛նչքան մեզ հարկավոր էելնել.

Լեռը այնքան բարձրաբերձ էերևում,

Որ գագաթը անկարելի էտեսնել»։

{{տող|88}}Եվ նա ասաց. «Այս լեռն հաստված էայնպես,

Որ սկզբում բարձրանալը դժվար է,

Սակայն հետո հեշտանում էմեծապես։

{{տող|91}}Եվ երբ այնքա՛նքո ընթացքը հեշտանա,

Որ վերելքը թեթև լի՛նի քեզ այնպես,

Ինչպես նավով հոսանքն իվար մարդ գնա,

{{տող|94}}Այն ժամանակ ճամփիդ եզրին կհասնես։

Այնտեղ կառնես հոգնությունըդ տաժանքից.

Ահա այն, ինչ ես կարող եմ ասել քեզ»։

{{տող|97}}Հազիվ թե նա այս խոսքերը ինձ ասաց,

Մեր մոտերքում մի ձայն հնչեց ու լսվեց.

«Գուցե մի քիչ հանգչես վերև չհասած»։

{{տող|100}}Մենք այդ ձայնից ետև դարձանք երկուսս էլ

Եվ ձախ կողմում տեսանք մի մեծ քարաժայռ,

Որ նախապես բնավ չէինք նկատել։

{{տող|103}}Մենք մոտեցանք. ժայռի ետև միաձույլ

Ստվերի տակ խմբված էին հոգիներ

Այն տեսքով, որ ունեն մարդիկ հեղգ ու ծույլ։

{{տող|106}}Եվ մեկը, որ երևում էր խիստ հոգնած,

Նստած էր ու գրկած ծնկները երկու,

Իսկ գլուխը նրանց միջև էր հակած։

{{տող|109}}«Օ՜, ազնի՛վտեր, նայիր վրան դու դրա,—

Ասացի ես.— նա այնքան էալարկոտ,

Որ ծուլությանն ասես եղբայրն էնրա»։

{{տող|112}}Նա շուռ եկավ ու մեզ նայեց ուշադիր,

Դեմքը հազիվ բարձրացնելով ազդրերից,

Եվ ինձ ասաց. «Վեր ել, թե որ շատ ես ժիր»։

{{տող|115}}Իսկույն նրա ով լինելը իմացա.

Եվ թեև ես հևում էի խոնջենքից,

Բայց ևայնպես փութով նրան մոտեցա։

{{տող|118}}Նա գլուխը բարձրացրեց հազիվ հազ

Ու ինձ ասաց. «Լավ հասկացա՞ր, թե ինչպես

Կառքն արևի ձախ կողմից էտալիս վազ»։

{{տող|121}}Ծույլ շարժումներն ու կարճ բառերը նրա

Անմիջապես իմ ծիծաղը շարժեցին։

Ես ասացի. «Ուրախ եմ, որ Բելակուա՛,

{{տող|124}}Դու փրկված ես. բայց ինչո՞ւես դա այդպես

Նստել այստեղ։ Ուղեկցի՞ ես սպասում,

Թե քո նախկին ծուլությունն էբռնել քեզ»։

{{տող|127}}Եվ նա. «Եղբայր, օգուտն ի՞նչ էշարժվելու։

Տյառն հրեշտակը, որ հսկում էդռան,

Ինձ չի թույլ տա մեղքերս հիմա քավելու։

{{տող|130}}Նախ հարկ է, որ իմ շուրջ երկինքը պտույտ

Գործի այնքան, որքան գործեց իմ կյանքում,

Զի մինչև վերջ ես զղջալու չարի փույթ։

{{տող|133}}Ինձ սատարել կարող էլոկ աղոթքն այն,

Որ բխում էսրտից մաքուր ու բարի.

Այլ աղոթքը անօգուտ էևունայն»։

{{տող|136}}Իմ պոետը բարձրանում էր ու ասում.

«Հետևիր ինձ, ահա արևը արդեն

Զենիթում է, իսկ Գիշերը այն մասում

{{տող|139}}Տարածվել էՄարոկկոյից էլ քիչ դեն»։

</poem>

=== Երգ հինգերորդ ===

{{տող|1}}Ես արդեն այն ստվերներին թողնելով՝

Գնում էի առաջնորդիս ետևից,

Երբ նրանցից մեկն ինձ մատով ցույց տալով

{{տող|4}}Ասաց. «Տեսեք, նա որ ցածրից էչվում,

Իր ձախ կողմում երկար շվաք էարել,

Եվ կարծես, թե կենդանի էերևում»։

{{տող|7}}Ես շուռ եկա այս խոսքերից շշնջված

Եվ տեսա, որ հոգիները զարմանքով

Նայում էին ինձ ևլույսին բեկանված։

{{տող|10}}Վարպետս ասաց. «Ինչո՞ւհամար դա այդպես

Այլայլվում ես ու քայլերըդ ծանրացնում։

Թե նրանք ինչ են շշնջում, ի՞նչ փույթ քեզ։

{{տող|13}}Հետևիր ինձ, թող ասեն ինչ որ ուզեն։

Կանգնիր ինչպես աշտարակը հաստատուն,

Որ չի ցնցվի, հողմերն ինչքան էլ հուզեն։

{{տող|16}}Մարդ նպատակն հեռացնում էիրենից,

Երբ ծփում էմտքերի մեջ, ըստ որում

Մեկի թափը թուլանում էմյուսից»։

{{տող|19}}Ի՞նչ պետք էի ասել իբրև չքմեղանք։

Ես «գալիս եմ» ասացի այն շիկնությամբ,

Որ ներման էարժանացնում մարդուն ցանգ։

{{տող|22}}Այդ միջոցին լեռնալանջով իջնելով

Մեզ ընդառաջ գալիս էին հոգիներ,

Օրհներգելով «Ողորմեա ինձ» տներով։

{{տող|25}}Հենց որ նրանք նշմարեցին նույնհետայն,

Որ իմ մարմնով շողեր չէին թափանցում,

Նրանց երգը փոխվեց «Օ՛»֊իմի երկայն։

{{տող|28}}Եվ երկուսը դեսպանների պես հատուկ,

Մեզ ընդառաջ վազեցին ևհարցըրին.

«Մեզ ասացեք ո՞վեք, ի՞նչ եք ուզում դուք»։

{{տող|31}}Վարպետս ասաց. «Դուք գնացեք ևհայտնեք

Նրանց, որոնք ձեզ այստեղ են ուղարկել,

Որ դեռ ողջ էսրա մարմինն հոգնաբեկ։

{{տող|34}}Եթե նրանք մի քիչ առաջ կանգ առան

Նրա շվաքն ուշի ուշով դիտելու,

Դա հերիք է, պատիվ անեն թող նրան»։

{{տող|37}}Ես չեմ տեսել նախամուտքին գիշերվա

Ոչ ասուպի այնպես սլացքն օդով ջինջ,

Ոչ փայլակինն ամպի միջով ամառվա,

{{տող|40}}Ինչպես նրանք փաթանակի հեռացան

Եվ խմբի հետ վերադարձան դեպի մեզ,

Արշավասույր վարգող գնդի մի նման։

{{տող|43}}«Այդ ամբոխը, որ դեպի մեզ էվազում,—

Ասաց վարպետս,— ուզում էքեզ բան խնդրել,

Ուստի գնա ևտես, թե ինչ են ասում»։

{{տող|46}}«Դո՛ւ, որ երկինք ես բարձրանում մարմնովդ այն

Որով ծնվել ու ապր՛ել ես, քիչ կա՛նգ առ,

Բոլորեքյան ինձ գոչեցին միաձայն։—

{{տող|49}}Նայի՛ր, գուցե մեկնումեկիս ճանաչես.

Նրա մասին լուր կտանես աշխարհում.

Ա՛հ, սպասիր, մի՛ շտապիր դու այդպես։

{{տող|52}}Մե՛նք բոլորքս եղանք զոհեր բռնության,

Եվ մեղավոր մեր մահվան ժամը մինչև,

Երբ մի լույսով լուսավորված փրկության,

{{տող|55}}Զղջացինք ու մեր թշնամյաց ներեցինք

Եվ մահացանք Աստուծո հետ հաշտըված,

Որին տեսնել մե՛նք անձկագին տենչացինք»։

{{տող|58}}Եվ ես. «Ինչքան ձեզ նայում եմ խորասույզ,

Ոչ մեկիդ էլ չեմ ճանաչում, բայց եթե

Մի բան անել կարող եմ ձեզ իհաճույս,

{{տող|61}}Ասացեք ևանեմ հանուն անխռով

Խաղաղության, որ աշխարհե իաշխարհ

Որոնում եմ առաջնորդիս հետքերով»։

{{տող|64}}Մեկը ասաց. «Կարիք չկա մեզ երդվել,

Հավատում ենք քո ցանկությանը բարի,

Միայն թե դա կարողանաս կատարել։

{{տող|67}}Ես, որ այստեղ առաջինն եմ խոսք առնում,

Խնդրեմ՝ եթե տեսնես երկիրն այն, որ կա

Ռոմանյո ևՆեապոլի սահմանում,

{{տող|70}}Եվ Ֆանոյամ լինես, հիշիր իմ մասին,

Որպեսզի անդ աղոթք անեն ինձ համար,

Որ մաքրվեմ իմ մեղքերից ծանրագին։

{{տող|73}}Այդտեղից եմ, բայց իմ վերքերն ապառում,

Ուրկից հոսեց իմ արյունը հորդավեժ,

Ես ստացա Անտենորի գավառում,

{{տող|76}}Ուր կարծեցի, թե կմնամ անվթար.

Բայց Էստեցին ինձ հալածեց ավելի,

Քան պահանջում էր իրավունքը արդար։

{{տող|79}}Բայց եթե ես Միրա փախած լինեի,

Օրիակում չէի լինի ձերբակալ

Եվ դեռ երկրում մինչև հիմա կապրեի։

{{տող|82}}Ես վազեցի դեպի շամբուտը տղմուտ.

Այնտեղ ընկա ևես տեսա, թե ինչպես

Լիճ գոյացավ իմ արյունից հոսանուտ»։

{{տող|85}}Ուրիշն ասաց. «Իցիվ ածվեր իկատար

Քո փափագը՝ լեռան բարձունքն հասնելու։

Աղոթքներովդ հանդիսացիր ինձ սատար։

{{տող|88}}Բոնկոնտեն եմ, Մոնտեֆելտրո հովիտից,

Ջովաննան ու մյուսները ինձ չեն հոգում.

Ես սրանց մեջ կարմրում եմ ամոթից»։

{{տող|91}}Եվ ես նրան. «Ի՞նչ ուժ կամ ի՞նչ պատահար

Կամպալդինից այնքան հեռու քեզ նետեց,

Որ չիմացվեց, թե ուր ընկար ու կորար»։

{{տող|94}}Պատասխանեց. «Կազենտինի ստորև

Արկիանո կոչված գետակն էհոսում,

Որ ծագում էՄենաստանից քիչ վերև։

{{տող|97}}Այնտեղ, ուր նա էլ չի կոչվում այդ անվամբ,

Հասա խոցված ու խզրատված կոկորդով

Եվ տեղանքը ոռոգեցի իմ արյամբ։

{{տող|100}}Գիտակցությունս ու շունչս այնտեղ կորուսի

Եվ մահացա Մարիամ անունը բերնիս.

Մարմինս այնտեղ մնաց լքված, մեկուսի։

{{տող|103}}Արդ լսիր ևմարդկանց պատմիր անվարան.

Հրեշտակն եկավ ինձ տանելու դեպ երկինք,

Բայց դևն ասաց. «Ո՞ւր ես տանում դու նրան.

{{տող|106}}Դու տանում ես հավերժ հոգին հանցավոր

Նրա զղջման մի արցունքի պատճառով,

Իսկ ես կառնեմ նրա մարմինն անցավոր»։

{{տող|109}}Դու լավ գիտես, թե ինչպես են խտանում

Գոլորշիների ու վերածվում անձրևի,

Հենց որ օդի ցուրտ խավերն են բարձրանում։

{{տող|112}}Միացնելով միտքը իր չար կամքի հետ

Եվ գործելով իրեն հատուկ բնությամբ,

Դևը հանեց հողմ ու ամպրոպ չարաղետ։

{{տող|115}}Եվ ապա նա, երբ օրն եղավ երեկո,

Պրատոմանյից մինչև պարը մեծ լեռան,

Հովիտն ամբողջ ծածկեց թաղուն մի մեգով,

{{տող|118}}Որից օդը հագեցավ ու ծանրացավ

Տեղատարափ անձրև եկավ այն ատեն

Եվ տեղումից առատ հեղեղ գոյացավ։

{{տող|121}}Երբ հեղեղը հեղեղատներն հավաքվեց,

Այնքան թափով հոսեց դեպի գետը լայն,

Որ սահանքը ոչ մի բանով չզսպվեց։

{{տող|124}}Հորդ Արկիանոն իմ մարմինը սառ ու պաղ

Իր մեջ գտավ ևայն նետեց Առնոյում,

Արձակելով բազուկներըս անհապաղ,

{{տող|127}}Որ մեռնելիս խաչել էին իմ կրծքին.

Հորձանքը ինձ ափերն իվար թավալեց,

Ապա ծածկեց իր ալքերում տղմագին»։

{{տող|130}}«Ա՛հ, երբ աշխարհ վերադառնաս դու նորից,

Եվ հանգչես, քո ճանապարհից, շատ երկար,—

Ասաց երրորդն երկրորդ հոգու ետևից,—

{{տող|133}}Այնտեղ հիշիր նաև դու ինձ, Պիայիս.

Սիենայում կյանք, Մարեմմայում մահ գտա.

Այդ գիտե նա, ով ինձ իր կին առնելիս,

{{տող|136}}Մատըս դրեց մի մատանի մարգարտյա»։

</poem>

=== Երգ վեցերորդ ===

{{տող|1}}Երբ ավարտվի բախտախաղը զառայի,

Ապա տարվողն հուսալքում էապրում

Եվ զառեր էգցում տեղում ամայի.

{{տող|4}}Մինչ ամբոխը ուղեկցում էհաղթողին.

Մեկն առջևից, մեկն ետևից էքաշում,

Մեկն էլ կողքից հիշեցնում էիր մասին.

{{տող|7}}Իսկ նա քայլում ու լսում էամենքին,

Նրանց մի բան տալով ճամփում էմեկ֊մեկ,

Եվ այսպես նա հեռացնում էբոլորին։

{{տող|10}}Այսպես էի ես այն խմբում ուղեկից,

Դեմքս ուղղելով մերթ մեկին ու մերթ մյուսին

Եվ խոստումներ տալով պրծնում նրանցից։

{{տող|13}}Այդ խմբում էր արետինը, որ զոհվեց

Բիրտ ու վայրագ ձեռքով Գին դի Տակկոյի,

Եվ մյուսը, որ հալածվելիս խեղդըվեց։

{{տող|16}}Նրա մեջ էր Ֆեդերիկո Նովելլոն,

Եվ պիզացին, որի մահվան առիթով

Իր կորովը ցուցաբերեց Մարցուկկոն։

{{տող|19}}Նրա մեջ էր Օրսո կոմսը, ևնա, որ

Սպանվել էր այլոց խանդի պատճառով

Եվ ոչ թե մի մեղքի համար մասնավոր.

{{տող|22}}Պիեր դը լա Բրոսն էդա. արդ թող շուտ,

Քանի ողջ է, զղջա Բրաբանտ տիրուհին,

Որ չխառնվի մի օր հոտին ժանտաժուտ։

{{տող|25}}Երբ հեռացա ստվերներից այդ ամեն,

Որոնք այլոց աղոթքն էին աղերսում,

Որպեսզի շուտ մաքրվեն ու սրբացվեն,

{{տող|28}}Ես ասացի. «Վարպե՛տ, կարծեմ քո երկի

Մի հատվածում ժխտում ես, թե աղոթքով

Կարելի էփոխել վճիռն երկնքի.

{{տող|31}}Իսկ այս մարդիկ այդ են միայն թախանձում,

Սրանց հույսը ուրեմն իզո՞ւր կլինի,

Թե՞ քո միտքը այնքան լավ չեմ թափանցում»։

{{տող|34}}Եվ նա ասաց. «Իմ գրածը պարզ էշատ,

Եվ եթե այն ողջմտությամբ հասկացվի,

Զուր չի անցնի սրանց հույսը խանդակաթ.

{{տող|37}}Զի երկնային դատաստանը չի փոխվում

Նրանից, որ աստ անելիքը սրանց

Սիրո հուրը կատարում էվայրկյանում։

{{տող|40}}Եվ այնտեղ, ուր այնպես էի հավաստած,

Աղոթքն այնքան չէր ծառայում քավության,

Զի չէր հասնում մինչև երկինք, առ Աստված։

{{տող|43}}Բայց մի՛ կանգնիր հարցի վրա այս նրբին.

Այս մասին քեզ լուսաբանում կտա նա,

Ով քո միտքը կհասցընի ճշմարտին.

{{տող|46}}Այսինքըն քո Բեատրիչեն իմաստուն.

Դու կտեսնես նրան լեռան գագաթին,

Ուր սպասում էնա ժպտուն ու խնդուն»։

{{տող|49}}Եվ ես. «Տե՛րիմ, ջանանք մի քիչ շտապել,

Զի ես արդեն, առաջվա պես չեմ հոգնում,

Եվ լեռն էլ, տե՛ս, իր շվաքն էարձակել»։

{{տող|52}}«Այսօր ինչքան մենք կարող ենք կընթանանք,—

Պատասխանեց առաջնորդըս,— բայց ուղին

Այնքան հարթ չէ, որ հեշտությամբ բարձրանանք։

{{տող|55}}Վեր գնալիս մի անգամ էլ կտեսնես

Ելքն արևի, որ արդ թաքչած էլանջին,

Այնպես որ դու շվաք անել կարող չես։

{{տող|58}}Բայց, տես, այնտեղ լուռ նստել էմի հոգի

Եվ հայացքը մեր վրա էբևեռել,

Նա ցույց կտա մեզ կարճ ուղին վերելքի»։

{{տող|61}}Մենք մոտեցանք։ Լոմբարդացի հոգի դու,

Քո կեցվածքը ինչքան վես էր ու խրոխտ,

Քո նայվածքը ինչքան լուրջ էր ու ազդու:

{{տող|64}}Նա նստած էր միայնակ ու լուռումունջ,

Եվ հայացքով հետևում էր մեզ այնպես,

Ինչպես գետնին հանգչող առյուծն անմռունչ։

{{տող|67}}Վիրգիլիոսը մատչեց նրան ու հարցրեց,

Թե որտեղ էհարմար ուղին վերելքի.

Բայց այդ հարցին նա պատասխան չտվեց,

{{տող|70}}Այլ հարցրեց, թե ովքեր ևոր երկրից ենք.

Քաղցր առաջնորդս հենց որ ասաց «Մանտուայից»

Նա որ այդպես ինքնամփոփ էր ևաննենգ,

{{տող|73}}Անմիջապես տեղից ելավ գոչելով.

«Օ՛ մանտուացի, Սորդելլոն եմ, երկրացիդ»։

Եվ երկուսով պինդ փարվեցին կարոտով։

{{տող|76}}Օ՛ ցավերի օջախ, ստրո՛ւկ Իտալիա,

Դու անղեկ նավ ահեղասաստ հողմերում,

Դու պղծանոց, ոչ տիրուհի վեհազնյա։

{{տող|79}}Այն սեգ հոգին իր սիրասուն հայրենյաց

Քաղցրահնչուն անունը լոկ լսելով

Ընդունեց իր քաղաքացուն գրկաբաց։

{{տող|82}}Մինչդեռ քեզ մոտ բնակիչներդ անդադրում

Պատերազմում ու բզկտում են միմյանց,

Նրանք, որ նույն շրջապատում են ապրում։

{{տող|85}}Նայի՛ր, թշվա՛ռ, քո ափերը ծովանիստ,

Ապա նայիր քո ծոցի մեջ, կա՞ արդյոք

Մի անկյուն, որ լինի խաղաղ ու հանգիստ։

{{տող|88}}Ի՞նչ օգուտ որ Հուստինիանոսը կազմեց

Սանձ քեզ համար, եթե թամբըդ թափուր է.

Առանց դրան ամոթըդ չէր լինի մեծ։

{{տող|91}}Օ՛ դուք, որոնց պարտքն էր հոգվույն նվիրվել

Եվ Կեսարին թողնել թամբին նստելու,

Ինչպես Աստված հրահանգ էձեզ տվել,

{{տող|94}}Տեսեք ինչպես հեստ, անզուսպ էդարձել ձին,

Անկուշելով խթանները այն օրից,

Երբ ձեր ձեռքը դուք մեկնեցիք իր սանձին։

{{տող|97}}Եվ դու, Ալբե՛րտ գերմանացի, դու որ արդ

Թողլքել ես ապերասան այս ձիուն,

Որին սանձել քո վրա էր ընկնում պարտ,

{{տող|100}}Թող երկնքից արդար պատիժ շուտ տեղա

Ցեղիդ վրա ևայնպես խիստ ու ցայտուն,

Որ դրանից քո հաջորդը դողդողա.

{{տող|103}}Վասնզի դու ևքո հայրը թույլ տվիք,

Որ անապատ դառնա այգին կայսրության,

Իսկ դուք ձեզ մոտ հարստության դիզեցիք։

{{տող|106}}Արի՛, անփո՛ւյթ, ևտես ինչ էկատարված.

Կապպելլետտիք, Ֆիլիպպեսկիք, Մոնալդիք

Ու Մոնտեկկիք ճնշված են կամ հալածված.

{{տող|109}}Արի՛, անգո՛ւթ, ևտես տագնապն ահավոր,

Որ կրում են սեպուհներըդ ամենուր,

Արի՛, տես, թե, ինչ օրի էՍանտաֆիորն։

{{տող|112}}Տես, թե, ինչպես քո Հռոմը որբացած

Հեծեծում էու քեզ կանչում ցայգ ու տիվ.

«Օ՜, Կեսա՛րիմ, ինչո՞ւես ինձ դու լքած»։

{{տող|115}}Տե՛ս, թե մարդիկ ինչպե՛սսիրում են իրար.

Եվ եթե, դու չես խղճում մեզ, գեթ արի,

Որ ամաչես քո համբավից ոտնահար։

{{տող|118}}Ո՛վՏեր, եթե ներելի է, ինձ թույլ տուր

Հարցնելու քեզ, որ խաչվեցիր մեզ համար,

Մի՞թե արդար աչքերդ ուղղված են այլուր,

{{տող|121}}Թե՞ խորհուրդիդ անդունդի մեջ անհատակ

Պատրաստում ես դու մեզ համար մի բարիք,

Որ մեր միտքը ըմբռնելու չէ ատակ։

{{տող|124}}Զի տիրում են ողջ քաղաքներն Իտալիո

Բռնակալներ, ևամեն մի սինլքոր

Կուսակցելով դառնում էմի Մարկելլո։

{{տող|127}}Իմ Ֆլորենցիա, դու կարող ես լինել գոհ

Այս գայթումից, որ բնավ չի դիպչում քեզ,

Շնորհիվ քո ժողովրդի ողջախոհ։

{{տող|130}}Շատեր ունեն արդարությունը սրտում,

Բայց զգույշ են այն երևան բերելու:

Իսկ ժողովուրդդ այն ունի լոկ իր շրթում։

{{տող|133}}Շատեր խույս են տալիս գործից հանրային,

Իսկ ժողովուրդդ ինքնակոչ ու փութաջան

Բղավում է. «Բեռը բարձեք իմ մեջքին»։

{{տող|136}}Արդ, դու հրճվիր, դրա համար պատճառ կա.

Դու հարուստ ես, դու խաղաղ ես, դու խելոք.

Թե ես ճիշտ եմ, իրավիճակն էվկա։

{{տող|139}}Սպարտան ու Աթենքը, որ հին ու կիրթ

Օրենքներ ու վարչակարգեր ունեցան,

Համեմատած քեզ հետ, եղան սին ու բիրտ.

{{տող|142}}Դու այնքան նուրբ վարչաձևեր ես գտնում,

Որ այն, ինչ որ հոկտեմբերին փորձում ես,

Նոյեմբերի մինչև կեսն էլ չի հասնում։

{{տող|145}}Կարճ շրջանում, հիշի՛ր, քանի անգամ դու

Փոփոխել ես օրենք, դրամ, կարգ ու սարք

Եվ նորոգել գործիչներըդ աչքառու։

{{տող|148}}Եվ եթե դու դեռ խելք ունես դատելու,

Կտեսնես, որ նման ես այն հիվանդին,

Որ անկարող մահճում հանգիստ գտնելու,

{{տող|151}}Շրջշրջվում էիդարմանում իր ցավին։

</poem>

=== Երգ յոթերորդ ===

{{տող|1}}Ջերմ ու զվարթ ողջագուրանքն երկուստեք

Երբ կրկնվեց մի քանի հեղ, Սորդելլոն

Ետ քաշվեց ու հարցապնդեց. «Դուք ո՞վեք»։

{{տող|4}}Առաջնորդըս այնժամ տվեց պատասխան.

«Ես Վիրգիլն եմ ևզրկվեցի երկնքից

Չունենալու համար հավատ իսկական։

{{տող|7}}Երբ հոգիներն արժանընտիր ևանեղծ

Դեռ այս լեռնով չէին ելնում առ Աստված,

Օկտավիանոսն իմ ոսկորները թաղեց»։

{{տող|10}}Ինչպես նա, ով համակվում էզարմանքով,

Երբ տեսնում էհանկարծ մեկին չսպասված,

Եվ ասում է՝ «Նա է, թե չէ» վարանքով,

{{տող|13}}Այսպես ապշեց ու կարկամեց այն հոգին,

Եվ երկյուղած մոտենալով վարպետիս,

Նորից նրան ողջագուրեց կաթոգին։

{{տող|16}}«Օ՛ դու,— ասաց,— լատինների փառք պայծառ,

Որ մեր լեզուն ճոխացըրիր մեծապես

Եվ ծննդյան վայրիս պարծանքը դարձար,

{{տող|19}}Ո՞րշնորհքիս համար եմ ես տեսնում քեզ։

Թե արժան եմ քո խոսքերը լսելու,

Ասա խնդրեմ՝ դու Դժոխքի՞ցես եկել»։

{{տող|22}}Վիրգիլիոսը պատասխանեց. «Դժոխքի

Պարունակաց միջով այստեղ եմ եկել,

Աջակցությամբ մի զորության երկնքի։

{{տող|25}}Ոչ անելուս, այլ չանելուս համար լոկ

Ես զրկվեցի վեհ Արևից քո տենչած,

Որին շատ ուշ ճանաչեցի ես իրոք։

{{տող|28}}Ցածում տեղ կա, ուր տխուր էխավարից,

Ոչ տանջանքից, ևողբերն անդ չեն հնչում

Իբրև ճիչ, այլ իբրև հառաչ վշտալից։

{{տող|31}}Ես այնտեղ եմ մանուկների հետ անմեղ,

Որոնք ընկան ժանիքների մեջ մահվան,

Դեռ չազատված սկզբնական մեղքից մեր։

{{տող|34}}Ես այնտեղ եմ այն մարդկանց հետ բարեծին,

Որ չիմացան լավությունները երեք,

Իսկ մյուսները իմացան ու պահեցին։

{{տող|37}}Բայց եթե դու ճամփան գիտես՝ ցույց տուր մեզ,

Որպեսզի շուտ կարողանանք հասնել անդ,

Ուր բացվում էՔավարանի դուռը մեծ»։

{{տող|40}}Եվ Սորդելլոն. «Ես անարգել կարող եմ

Շրջել, ելնել այս լանջերով ստորին,

Ուստի որքան կարող եմ, քեզ կուղեկցեմ։

{{տող|43}}Բայց օրը, տե՛ս, տարաժամել էարդեն,

Եվ գիշերով կարելի չէ բարձրանալ.

Արդ լավ է, որ գտնենք կայան մի աստեն։

{{տող|46}}Այստեղ աջ կողմ կան հոգիներ անհամար.

Եթե կուզես, քեզ կտանեմ նրանց մոտ,

Նրանց տեսնելն հաճելի էքեզ համար»։

{{տող|49}}Վարպետս հարցրեց. «Ինչպե՞ս, եթե մեկն ուզեր

Վեր բարձրանալ աղջամուղջի ժամանակ,

Չէ՞րկարենա, ևկամ մեկը կարգելե՞ր»։

{{տող|52}}Եվ Սորդելլոն մատով քաշեց գիծ գետնին,

Ապա ասաց. «Երբ արևը մայր մտնի,

Դու չես կարող անցնել գծից այս անդին։

{{տող|55}}Բարձրանալուն խանգարում էլոկ մի բան —

Գիշերային մթությունը անթափանց.

Դա էմիայն արգելակում ձեր ճամփան։

{{տող|58}}Բայց քանի լույսն հորիզոնի տակ էարդ,

Կարելի էշրջագայել ստորև,

Կամ դեգերել շուրջը լեռան կորնթարդ»։

{{տող|61}}Այնժամ տերըս, որին զարմանք էր պատել,

Ասաց. «Ուրեմն հիմա դու մեզ տար այնտեղ,

Ուր, ասացիր, հաճելի էկանգ առնել»։

{{տող|64}}Մենք մեր տեղից դեռ շատ չէինք հեռացել,

Երբ տեսա, որ լեռան մեջ կար մի հատված,

Ուր գոգավոր մի հովիտ էր գոյացել։

{{տող|67}}Ստվերն ասաց. «Հիմա այնտեղ գնանք մենք,

Որտեղ լեռան գոգը հովիտ էկազմել,

Եվ այնտեղ էլ արշալույսին կսպասենք»։

{{տող|70}}Ոչ իրոք թեք, ոչ իրոք հարթ մի դարափ

Մեզ տարավ դեպ այն հովիտը գոգավոր,

Որտեղ եզրը ցածրանում էր կիսով չափ։

{{տող|73}}Ոսկին, արծաթն ու ծիրանին կարմրորակ,

Լուրթ լեղակն ու եբենոսը պաղպաջուն,

Թարմ զմրուխտը նոր բեկանված ժամանակ,

{{տող|76}}Բոլորն իրենց գույնով պիտի զիջեին

Այս ծմակի դալարիքին ու ծաղկանց,

Ինչպես խղճուկ բանը զիջում էճոխին։

{{տող|79}}Բնությունն այստեղ շռայլել էր ոչ միայն

Պես պես թույրեր, այլև բույրեր պեսպիսի,

Կազմելով մի բուրմունք նոր ու աննման։

{{տող|82}}Այդ հովտի մեջ ծաղկածիծաղ ու հուռթի

Նստած էին առանձնացյալ հոգիներ,

Որոնք երգում էին՝ «Ողջ լեր, թագուհի»։

{{տող|85}}«Մինչ արևը դեռ իր մահճին չի հասել,—

Վերսկսվեց մեզ ուղեկցող մանտուացին,—

Մենք կարող ենք այստեղ հանգիստ սպասել։

{{տող|88}}Այս բարձունքից ավելի լավ կարող եք

Տեսնել դեմքերն ու շարժումներն ամենքի,

Քան թե հովտում նրանց միջև գտնվեք։

{{տող|91}}Ահա նա, ով բոլորից բարձր էնստել,

Եվ չի երգում մյուսների հետ միասին,

Գիտակցելով որ պարտքը զանց էառել,

{{տող|94}}Ռոդոլֆ կայսրն, որը կարող էր բուժել

Վերքերն այն, որ սպանեցին Իտալիան,

Իսկ արդ նրան վերածնելն ուշ էէլ։

{{տող|97}}Նա, ով կայսրին մխիթարել էջանում,

Վարեց երկիրն, ուր ծագում էջուրն այն որ

Մոլտան Էլբա, իսկ Էլբան ծով էտանում։

{{տող|100}}Օտտոկարն է, որ հասակում մանկամարդ

Շատ ավելի արժեր, քան թե իր որդին՝

Վենցեսլավը, որ չափահաս մարդ էարդ։

{{տող|103}}Եվ Քթիկն այն, որ խոսում էսերտ կերպով

Մեկի հետ, որ հեզահամբույր դեմք ունի,

Մարտում ընկավ շուշանները պղծելով։

{{տող|106}}Տեսեք ինչպես նա իր կուրծքն էմիշտ թակում։

Նայեք մյուսին, որ իր այտը հենել է

Ձեռքի ափին ևհառաչ էարձակում։

{{տող|109}}Գաղղիո ցավի հայրն ու աներն են նրանք,

Գիտեն նրա կյանքը պիղծ ու ամբարիշտ,

Դրանից էնրանց վիշտն ու տվայտանք։

{{տող|112}}Իսկ այն մեկը, որ հաղթանդամ էկարի

Եվ երգում էՔթեղի հետ համաձայն,

Ամեն դեպքում եղավ արի ու բարի։

{{տող|115}}Թե նրանից հետո մնար թագավոր

Այն պարմանին, որ ետևումն էնստած,

Նա կունենար, անշուշտ, ժառանգ պատվավոր,

{{տող|118}}Ինչպիսին նա ամենևին չունեցավ.

Ճիշտ էՅակոբն ու Ֆեդերիկն են արքա,

Բայց նրանցից լավ ժառանգորդ դուրս չեկավ։

{{տող|121}}Հայրական լավն հազվադեպ էերևում

Սերունդի մեջ, ևայդպես էկամում Նա,

Ով լավ ձիրքերն ինքն էմիայն պարգևում։

{{տող|124}}Խոսքս ուղղված էԱրագոնցուն ոչ սակավ,

Քան Քթեղին, որ ձայնակցում էնրան,

Զի Պրովանսն ու Պուլյան հեծում են տակավ։

{{տող|127}}Որդին հորից այնքան պակաս է, որքան

Բեատրիչն ու Մարգրիտն իրենց ամուսնով

Քիչ պարծելու հիմք ունեն, քան Կոստանցան։

{{տող|130}}Տեսեք այնտեղ նստած մենակ ու ազատ

Անգլիայի արքա Հենրիկը խոնարհ.

Սա ունեցավ ավելի լավ պայազատ։

{{տող|133}}Նա, որ նստած էմյուսներից մի քիչ վար,

Հայացքը վեր, Գուլյելմ մարկիզն էհույժ վես,

Որի համար ծագած մարտից զինավառ

{{տող|136}}Արտասվեցին Մոնֆերրատն ու Կանավեզ»։

</poem>

=== Երգ ութերորդ ===

{{տող|1}}Արդեն ժամն էր երեկոյան զովասուն,

Երբ նավորդող ուղևորները հուզված,

Հրաժեշտ են տալիս անձանց սիրասուն,

{{տող|4}}Երբ պանդուխտը վերապրում էհույզ ու դող՝

Զանգակատան ղողանջները լսելով,

Որոնք կարծես ողբում են օրը մեռնող,

{{տող|7}}Երբ այլևըս չլսելով ոչ մի ձայն,

Սկսեցի դիտել մեկին, որ կանգնած,

Ունկնդրություն էր աղերսում լռելյայն։

{{տող|10}}Կցելով ու բարձրացնելով ձեռքերն իր,

Նա հայացքը ուղղեց դեպի արևելք,

Կարծես ասեր. «Աստվա՛ծ, հույս իմ անպատիր»։

{{տող|13}}«Վախճան լուսոյ» երգեց այնքան ջերմեռանդ,

Այնպես անուշ ու դաշնոլոր շեշտերով,

Որ ինձանից ես վերացա հիախանդ։

{{տող|16}}Իսկ մյուսները նույն ավաչով դաշնային

Ձայնակցեցին նրան ամբողջ օրհներգում,

Աչքերն ուղղած դեպի գնդերն երկնային։

{{տող|19}}Արդ, ընթերցո՛ղ, ճշմարտության հառիր ուշդ.

Այստեղ քողը այնքան նուրբ էու բարակ,

Որ թափանցել խորքը դյուրին էանշուշտ։

{{տող|22}}Երգից հետո հոգիներն այն վեհաշուք

Սպասեցին երկյուղած ու անձկագին,

Վեր նայելով կարկամ, անխոս, անշշուկ։

{{տող|25}}Ես տեսա որ հանկարծ իջան բարձրերից

Երկու հրեշտակ երկու փայլուն սրերով,

Որոնք ծայրատ էին ևզուրկ սայրերից։

{{տող|28}}Նրանց հանդերձն, ինչպես տերև նորաբույս,

Բաց կանաչ էր, ևնույներանգ թևերի

Թափհարումից ծածանվում էր հողմահույզ։

{{տող|31}}Մեկը թռավ ու կանգ առավ մեր կողմում,

Մյուսը իջավ հովտի եզրին հակադիր,

Այնպես որ այն խումբը մնաց մեջտեղում։

{{տող|34}}Տեսնում էի նրանց ծամերը դեղձան,

Բայց աչքերըս շլացան ու մթնեցին

Նրանց դեմքի փայլակումից շողացան։

{{տող|37}}«Նրանք իջան շրջանակից Մարիամա,—

Ասաց Սորդելլն,— այս հովիտը պահելու

Ընդդեմ օձի, որ գալու էհենց հիմա»։

{{տող|40}}Չիմանալով թե որ կողմով սա կգա,

Շուրջըս դարձա և, սարսափը իմ սրտում,

Հավատարիմ առաջնորդիս պինդ կպա։

{{տող|43}}Եվ Սորդելլոն հարեց. «Հայտնի մարդկանց քով

Իջնենք հիմա ևզրուցենք նրանց հետ.

Նրանք պիտի ձեզ ընդունեն հաճույքով»։

{{տող|46}}Ես երեք քայլ հազիվ էի ցած իջել,

Երբ տեսա, որ ինձ էր նայում մի հոգի,

Ասես թե նա ուզում էր ինձ ճանաչել։

{{տող|49}}Այն պահն էր, երբ օդն սկսում էր մթնել,

Բայց ոչ այնքան, որ արգելեր տեսնելու

Նրան, որին առաջ չէի նկատել:

{{տող|52}}Մենք ընդառաջ եկանք իրար դեմ առ դեմ։

Որքան «գոհ եմ, Նինո, ազնիվ դատավոր,

Որ չես ընկել հոգիների մեջ դժխեմ։

{{տող|55}}Ողջունելուց հետո իրար փութեռանդ,

Նա ինձ հարցվեց. «Երբվանի՞ցես դու եկել

Տար ափերից ստորոտը այս լեռան»։

{{տող|58}}«Ես եկել եմ այս առավոտ, շատ մռայլ

Մի տեղանքով,— ասացի ես.— ես ողջ եմ,

Բայց հոգում եմ կյանքի մասին հանդերձյալ»։

{{տող|61}}Երբ ես տվի այս խոսքերով պատասխան,

Սորդելլոն ու Նինոն ետ֊ետ քաշվեցին,

Հանկարծակի շշմած մարդկանց ճիշտ նման։

{{տող|64}}Մեկը նայեց Վիրգիլին, մյուսը՝ մեկին,

Ոք նստած էր, զարմանահար գոչելով.

«Վե՛րկաց, Կուրրա՛դ, նայի՛րՏիրոջ ընտրյալին»։

{{տող|67}}Եվ ապա ինձ. «Հանուն շնորհի աոանձին,

Որի համար դու պարտական ես նրան,

Ով ծածկում էիր պատճառներն առաջին,

{{տող|70}}Ջովաննայիս ասա, երբ դու ետ դառնաս,

Որ ինձ համար աղոթք ուղղի առ երկինք,

Ուր լսում են անմեղներին հանապազ։

{{տող|73}}Նրա մայրը էլ հազիվ թե ինձ հիշի,

Քանի որ նա փոխեց քողն իր սպիտակ,

Որի համար թշվառն անշուշտ կտուժի։

{{տող|76}}Օրինակով այդ հասկանալ չէ դժվար,

Թե որքան էսերը տևում կնոջ մեջ,

Եթե գգվանքն այն չի պահում հաճախ վառ:

{{տող|79}}Եվ տոհմային նշան իժը Միլանի

Նրա դամբանն այնպես պիտի չպճներ,

Ինչպես կաներ աքաղաղը Գալլուրի»։

{{տող|82}}Այսպես ասաց, ունենալով իր դեմքին

Դրոշմը այն արդարացի զայրույթի,

Որ չափով էբորբոքում մաղձը ներքին։

{{տող|85}}Աչքերս ուղղել էի այն կողմն երկնքի,

Ուր աստղերը ծանր են շարժում մյուսներից,

Ինչպես անվակն ավելի մոտ առանցքի։

{{տող|88}}Եվ տերըս ինձ. «Ո՞ւր ես նայում դու, որդյա՛կ»։

Եվ ես. «Երեք ջահերին եմ նայում այն,

Որ շողում են լրության մեջ բովանդակ»։

{{տող|91}}Եվ նա ասաց. «Չորս աստղերն այն լուսազարդ,

Որ դու տեսար այս առավոտ, իջել են,

Եվ նրանց տեղ այս երեքն են ելել արդ»։

{{տող|94}}Իսկ Սորդելլոն նրան քաշեց, ասելով.

«Նայի՛րայնտեղ, ահա ոսոխը մեր ժանտ»։

Եվ ցույց տվեց անմիջապես այն մատով։

{{տող|97}}Այն կողմից, ուր հովիտը չէր պատնեշված,

Մտավ մի օձ, նման գուցե այն օձին,

Որ Եվային տվեց պտուղն արգելված։

{{տող|100}}Պիղծ սողունը միջով ծաղկանց ու խոտի

Սողոսկում էր, մերթ ցցելով գլուխն իր,

Մերթ լիզելով իր կռնակը զազրոտի։

{{տող|103}}Ես չտեսա,— ևայդ մասին չեմ խոսի,—

Թե երկնային սակռերն ինչպես սլացան,

Բայց լավ տեսա խոյացումը երկուսի։

{{տող|106}}Հենց որ լսեց թևահարումը ուժգին,

Օձը փախավ, ևհրեշտակները երկու

Վերադարձան իրենց տեղերը նախկին։

{{տող|109}}Իսկ այն հոգին, որը մեզ մոտ էր եկել,

Այն խոյանքի ու գրոհի ժամանակ

Ամենևին չդադարեց ինձ նայել։

{{տող|112}}«Իցիվ թե քեզ երկինք տանող լույսն անմուղտ,—

Դիմեց նա ինձ,— քո մեջ գտներ այնքան կամք,

Որքան հարկ էհասնելու գահը զմրուխտ.

{{տող|115}}Եթե ստույգ ու հավաստի լուր ունես

Վալդիմագրի մարզի մասին, ասա՛ ինձ,

Քանզի այնտեղ իշխանավոր եղա ես։

{{տող|118}}Մալասպինա Կուրրադո եմ ես կոչվում.

Ավագը չեմ, բայց սերում եմ նրանից.

Մերոնց հանդեպ փույթըս այստեղ եմ քավում»։

{{տող|121}}«Օ՜,— ասացի,— ես չեմ եղել մարզում ձեր.

Բայց կա՞ արդյոք Եվրոպայում մի անկյուն,

Որտեղ նրա անունն հայտնի չլիներ։

{{տող|124}}Եվ համբավը, որ պատիվ էձեր տոհմին,

Հռչակել էմարզպետներն ու մարզը ձեր.

Այնտեղ չեղողն անգամ գիտե այդ մասին։

{{տող|127}}Երդվում եմ ձեզ իմ կենդանի հավատով,

Որ ձեր ազնիվ տոհմը հավետ կփայլի

Վեհանձնության ևքաջության զարդերով։

{{տող|130}}Վարքն ու բարքը նրան այնպես են օժտել,

Որ թեպետ ևաշխարհ շեղվել էճամփից,

Նա կընթանա շիտակ ճամփով իր ընտել»։

{{տող|133}}Եվ նա. «Նախքան հեռանալըդ իմացիր.

Արևն յոթ հեղ չի հանգչելու իր մահճում,

Որտեղ խոյը տարածել էոտներն իր,

{{տող|136}}Երբ մեր մասին քո կարծիքը այդ ազնիվ

Քո գլխի մեջ ավելի պինդ կմեխվի,

Քան մարդկային ամեն զրույց ու հաշիվ,

{{տող|139}}Եթե ընթացքն իրադրության չփոխվի»։

</poem>

=== Երգ իններորդ ===

{{տող|1}}Վաղնջական Դիթոնի հարճը չքնաղ,

Դուրս պրծնելով իր սիրածի թևերից,

Պայծառացնում էր արևելքը խաղաղ։

{{տող|4}}Շողշողում էր նրա ճակատն ակներով,

Շարված ձևովն այն կենդանու սառնարյուն,

Որը մարդուն հարվածում էագիով.

{{տող|7}}Եվ Գիշերը, բարձրանալով դեպի վեր,

Հորիզոնում ընթացել էր երկու քայլ,

Իսկ երրորդին խոնարհում էր իր թևերն.

{{տող|10}}Երբ ես, որ դեռ մարմնով էի հողածին,

Քնից հաղթված ընկա վրան սեզերի,

Որտեղ նստած էինք հինգըս միասին։

{{տող|13}}Այն ժամին, երբ այգը մոտ էբացվելուն,

Ծիծեռնակը տխուր երգեր էծվում,

Գուցե իր հին դժբախտությունն հիշելուն,

{{տող|16}}Երբ մեր միտքը, ազատվելով առօրյա

Իր խոհերից ևմարմնական պետքերից,

Դառնում էմի բախտագուշակ համարյա,

{{տող|19}}Երազիս մեջ կարծես տեսա երկնքում

Ոսկեփետուր, սավառնաթև մի արծիվ,

Որ իջնելու, որս անելու էր միտում։

{{տող|22}}Ինձ թվաց թե այնտեղ էի, ուր հանկարծ

Գանիմեդին առևանգեց մի արծիվ

Եվ բարձրացրեց նրան ատյանն երկնակաց։

{{տող|25}}Ես խորհեցի. «Գուցե միայն այդտեղ նա

Սովորություն ունի որսի իջնելու.

Գուցե այլուր որս անելու չի գնա»։

{{տող|28}}Բայց նա մի քիչ պտտվելով իմ վերև,

Վար սլացավ շանթի նման ահարկու

Եվ ինձ տարավ հրեղեն գունդը մինչև։

{{տող|31}}Այնտեղ ես ևնա այրվեցինք միասին.

Եվ տեսլական հուրը այնպես ինձ կիզեց,

Որ իմ քունը ևերազը կասեցին։

{{տող|34}}Այնպես ինչպես Աքիլլեսը սթափված՝

Պտտացրեց շուրջը աչքերը շլմոր,

Չիմանալով թե որտեղ էր ինքն ընկած,

{{տող|37}}Երբ Քիրոնից վերցնելով մայրը նրան՝

Քնաթաթախ տեղափոխեց Սքիրոս,

Ուրկից նրան հետո հույները տարան.

{{տող|40}}Այսպես էի, երբ զարթնեցի իմ քնից,

Գունաթափված հար ևնման այն մարդու,

Ում արյունը սառ էկապում սոսկումից։

{{տող|43}}Կողքիս միայն Վիրգիլիոսն էր մնացել.

Արևն արդեն երկու ժամ էծագել էր,

Իսկ իմ դեմքը դեպի բաց ծով էր դարձել։

{{տող|46}}«Մի՛ վախենա,— ինձ ասաց տերն իմ արգո,—

Վստահ եղիր, մենք եկել ենք տեղը բուն.

Թող չպակսի, այլ թող աճի ուժը քո։

{{տող|49}}Ահա արդեն մենք հասել ենք Քավարան.

Ահա նրան շրջապատող դարը թեք.

Ահա մուտքը, որ խրամի էնման։

{{տող|52}}Լուսադեմին, որ նախորդում էօրվան,

Երբ դու հոգով քնել էիր խորապես

Այն ծաղկազարդ հովիտի մեջ հոտևան,

{{տող|55}}Մի կին եկավ ևասաց. «Ես Լուչիան եմ.

Այս քնածին թողեք տանեմ ես ինձ հետ.

Այսպես պիտի նրա ճամփան հեշտացնեմ»։

{{տող|58}}Նա քեզ վերցրեց հոգիներից փառակից.

Եվ երբ արդեն բացվեց լույսը տվնջյան,

Քեզ փոխադրեց, ես էլ եկա ետևից։

{{տող|61}}Քեզ բերեց աստ ևաչքերով իր չքնաղ

Ինձ ցույց տվեց Քավարանի մուտքը բաց.

Հուսկ չքացավ երազիդ հետ անհապաղ»։

{{տող|64}}Ինչպես նա, ով նախ լինում էվարանոտ,

Բայց իր ահը վստահության էփոխում,

Երբ լինում էիրողությանը ծանոթ,

{{տող|67}}Այսպես եղա, ինձ պահելով անայլայլ.

Առաջնորդըս այնժամ ելավ դարն իվեր,

Ես էլ նրան հետևեցի քայլ առ քայլ:

{{տող|70}}Այժմ, ընթերցո՛ղ, բարձրացնում եմ նյութս համեստ.

Հետևաբար մի՛ զարմանար, եթե արդ

Իմ նոր նյութին ես ընձեռեմ նոր արվեստ։

{{տող|73}}Մենք մոտեցանք, ևայնտեղ, ուր նախապես

Ինձ խրամ էր երևացել շատ հեռվից,

Ինչպես ճեղք, որ պատն անում էերկու կես,

{{տող|76}}Տեսա մի դուռ ևտակն երեք բազրոտներ,

Մեկը մյուսից այլազանվող գույներով,

Եվ մի պահնորդ, որ ոչինչ չէր խոսում դեռ։

{{տող|79}}Երբ նայեցի քիչ ավելի մոտիկից,

Տեսա նրան նստած վերին բազրոտին,

Դեմքն այնպես վառ, որ շլացա դրանից։

{{տող|82}}Ձեռքին ուներ մերկացըրած մի սուսեր,

Որ այնպես էր ցոլարձակում դեպի մեզ,

Որ աչքերըս նրան ուղղելս իզուր էր։

{{տող|85}}«Ի՞նչ եք ուզում, դուք այդտեղից ասացեք,—

Դիմեց նա մեզ։— Ո՞վէբերել ձեզ այստեղ.

Նայեցեք որ այստեղ գալուց չտուժեք»։

{{տող|88}}«Երկնի մի կին այս բաներին իրազեկ,—

Պատասխանեց իմ առաջնորդը նրան,—

Նոր մեզ ասաց. «Դուռն այնտեղ է, գնացե՛ք»։

{{տող|91}}«Եվ նա էլ թող աջակցի ձեր քայլերին,

Շարունակեց բարապանը բարեկիրթ,—

Արդ մոտեցեք մեր սանդուղքի մատներին»։

{{տող|94}}Մենք մոտեցանք, աստիճանը առաջին

Ճերմակ, ողորկ մարմարից էր մաքրափայլ,

Ուր իմ դեմքը հայելացավ անդստին։

{{տող|97}}Երկրորդը, որ ուներ մթին ու գորշ գույն,

Կոշկոռոտուն ու հրախանձ քարից էր,

Ճաքած լայնքով ու երկայնքով իր ողջույն։

{{տող|100}}Իսկ երրորդը, որ վերևում էր ընկած,

Պորփյուրից էր, սակայն այնպես վառ կարմիր,

Ինչպես արյունն երակներից նոր ժայթքած։

{{տող|103}}Իր ոտները սրա վրա էր դրած

Բարապանը՝ նստած դռան լայն շեմին,

Որ կարծես թե ադամանդից էր կռած։

{{տող|106}}Առաջնորդըս, իմ ցանկությամբ անձկակեզ,

Այդ սալերով ինձ բարձրացրեց, ասելով.

«Հեզիկ հայցիր, որ բաց անի դուռը քեզ»։

{{տող|109}}Ես, երկյուղած, սուրբ ոտներին նետվեցի.

Խնդրեցի, որ դուռը բանա գթությամբ,

Բայց նախ երեք անգամ կուրծքըս ծեծեցի։

{{տող|112}}Նա իմ ճակտին յոթը Մ֊եր գծագրեց

Սուրի ծայրով ևասաց. «Երբ ներս մտնես,

Դու կջանաս քո այդ վերքերը մաքրել»։

{{տող|115}}Նրա հագած հանդերձն ուներ մոխրալի

Չոր հողի գույն, ևհանդերձի ներքևից

Նա դուրս հանեց երկու տեսակ բանալի —

{{տող|118}}Մեկը ոսկե, իսկ մյուսը արծաթե։

Եվ այդ երկու բանալիքով նա բացավ

Դուռը այնպես, որ գոհ եղա իսրտե։

{{տող|121}}«Երբ մեկը այս բանալիքից խաթարվի

Եվ փականքում չպտտվի այնքան լավ,—

Ասաց նա մեզ,— այս դուռը չի բաց արվի։

{{տող|124}}Մեկն ավելի թանկարժեք էու հարգի.

Սակայն մյուսն էլ խելք ու փորձ էպահանջում,

Քանզի նա էքանգդում հանգույցը մեղքի։

{{տող|127}}Ինձ Պետրոսը դրանք հանձնեց, ասելով,

Որ չմերժեմ դուռը բառնալ միշտ նրանց,

Որոնք այստեղ կգան անկեղծ զղջումով»։

{{տող|130}}Հուսկ հրելով փեղկերը սուրբ դարպասի,

Ասաց. «Մտեք, բայց ձեզ հայտնեմ նախապես,

Որ ով շուռ գա ու ետ նայի՝ կարտաքսվի»։

{{տող|133}}Եվ ահա երբ նվիրական այն դռան

Հաստատակուռ ևհնչական մետաղե

Փեղկերն իրենց ծղխնիների վրա դարձան,

{{տող|136}}Տարպեան ժայռը ոչ այնպես սուր ճռնչաց,

Երբ Մետելլոն նրա մուտքից հեռացվեց,

Որով պարպվեց գանձը այնտեղ պահպանված։

{{տող|139}}Երբ ներս մտա, լսեցի ձայնը թնդուն

«Զքեզ Աստուած գովաբանեմք» օրհներգի,

Որ երգվում էր ավաչներով թրթռուն։

{{տող|142}}Իմ լսածը շատ նման էր այն երգին,

Որ երգվում էձայնով կերկեր ու դողդոջ,

Ուղեկցությամբ երգեհոնի նվագին,

{{տող|145}}Ուր բառերը մերթ լսվում են ևմերթ ոչ։

</poem>

=== Երգ տասներորդ ===

{{տող|1}}Երբ ներս մտանք շեմից դռան փրկության,

Որ սակավ էբացվում սիրուց ախտավոր,

Որ պատճառ էդառնում մարդկանց կորստյան,

{{տող|4}}Նա շխկոցով նորից փակվեց մեր ետև,

Եվ եթե ես ետ դառնայի նայելու,

Ի՞նչ չքմեղանք կունենայի արդարև։

{{տող|7}}Մենք բարձրացանք ժայռամիջյան մի անցքով,

Որի բարձըր պատերն երկու կողմերում

Ասես ծփում էին ամբողջ երկայնքով։

{{տող|10}}«Այստեղ պետք էլինենք ճկուն ու ճապուկ,—

Ասաց տերըս,— որպեսզի մենք մոտենանք

Մերթ այս որմին, մերթ այն որմին խուսափուկ»։

{{տող|13}}Եվ դա այնքան մեր քայլերը համրացրեց,

Որ մենք դեռ այն արահետից դուրս չեկած՝

Լուսնի մահիկն իր տեղն հասավ ու հանգչեց։

{{տող|16}}Երբ մենք ազատ բացաստանը դուրս եկանք,

Անդ, ուր լեռը դեպի ետև էքաշվում,

Ես արդեն իսկ զգում էի հույժ խոնջանք.

{{տող|19}}Եվ երկուսս էլ, չիմանալով մեր ճամփան,

Կանգ առանք մի բոլորաձև հարթակում,

Որ անկուռ էր լեռնագոտու պես խոպան։

{{տող|22}}Այդ բոլորակն իր եզերքից արտաքին

Մինչև ոտքը դարավանդի բարձրաբերձ՝

Հավասար էր երեք մարմնի մարդկային.

{{տող|25}}Եվ իմ աչքը որքան հասնել կարող էր

Թե դեպի ձախ, թե դեպի աջ ուղղությամբ,

Բոլորակն այս ամենուր նույն լայնքն ուներ։

{{տող|28}}Անդ դեռ մի քայլ առաջ չէինք գնացել,

Երբ դիտեցի, որ եզրապատը լեռան,

Որ, ուղղաձիգ, կարելի չէր մագլցել,

{{տող|31}}Մաքրամաքուր ու պաղպաջուն կճից էր,

Լի այնպիսի քանդակներով, որոնց մոտ

Պոլիկլետ չէ, բնությունն իսկ կզիջեր։

{{տող|34}}Հրեշտակը, որ երկիր իջավ ու բերավ

Երկար դարեր հայցված պատգամն հաշտության,

Որ մարդկության համար երկինքը բացավ,

{{տող|37}}Երևում էր այստեղ այնքան համոզկեր,

Այնքան ճշգրիտ ու կենդանի քանդակված,

Որ կարծս թե լիներ խոսուն մի պատկեր։

{{տող|40}}Կերդվեի, որ նա ասում էր «Ողջոյն քեզ»,

Դիմելով այն կույսին օրհնյալ ու խոնարհ,

Որ բաց արեց դուռը սիրո երկնակեզ։

{{տող|43}}Իսկ վերջինըս քանդակի մեջ ասում էր՝

«Աւասիկ կամ աղախին Տեառն» այնքան պարզ,

Որքան մոմում դրոշմված մի պատկեր։

{{տող|46}}«Քո հայացքը լոկ մի տեղի մի՛ ուղղիր»,—

Ասաց բարի վարպետըս, որ կանգնած էր

Իմ այն կողմին, ուր մարդ ունի սիրտը իր։

{{տող|49}}Հայացքս այնժամ ես շեղեցի, ևայն կողմ,

Ուր կանգնած էր առաջնորդըս, ես տեսա

Կույս Մարիամի ետև ուրիշ մի դրոշմ,

{{տող|52}}Որ կուճի մեջ դրվագված էր հայտնապես.

Եվ Վիրգիլին շրջանցելով մոտեցա,

Որպեսզի այն ավելի լավ տեսնեմ ես։

{{տող|55}}Այդ քանդակը պատկերում էր ճշտորեն

Սուրբ տապանը քաշող սայլը եզներով,

Որ դեռ վախ էազդում մարդուն անօրեն։

{{տող|58}}Սայլի մոտ մի երգչախումբ էր երևում,

Որի մասին աչքս ասում էր՝ «Երգում են»,

Իսկ ականջըս ասում էր՝ «Ոչ, չեն երգում»։

{{տող|61}}Նմանապես խունկի ծուխի մասին այն,

Որ իսկությամբ ներկայացված էր այնտեղ,

Քիթս ու աչքերս իրար չէին համաձայն։

{{տող|64}}Սուրբ տապանի աոջևից էր ընթանում

Սաղմոսերգուն, կաքավելով կայթ իկայթ,

Որ արքային ամենևին չէր սազում։

{{տող|67}}Ճիշտ դիմացը ապարանքի մի խոշոր

Պատուհանից Մեղքողն ապշած նայում էր,

Ինչպես մի կին ջղագրգիռ ու խոժոռ։

{{տող|70}}Այնուհետև կանգնած տեղըս ես թողի,

Մոտից ուրիշ մի պատմություն տեսնելու,

Որ նշված էր հետսակողմում Մեղքողի։

{{տող|73}}Անդ նշված էր փառահեղ դեպքն Հռոմյան

Իշխանազնի, որի արարքը ազնիվ

Պատճառ դարձավ Գրիգորի հաղթության.

{{տող|76}}Տրայանոս կայսրի մասին եմ խոսում.

Նրա ձիու սանձի մոտ էր մի այրի,

Որ դառնաղի արտասուքներ էր հոսում։

{{տող|79}}Շրջապատել էին կայսրին խուռն ու կուռ

Ձիավորներ, որոնց գլխի վերևում

Ծփում էին արծիվները ոսկեհուռ։

{{տող|82}}Դժբախտ կինը կայսրին ասում էր կարծես.

«Լսիր, տեր իմ, սպանել են իմ որդուն,

Եվ դու պետք էդրա վրեժը լուծես»։

{{տող|85}}Կայսրը նրան. «Մինչև դարձըս սպասիր»։

«Իսկ եթե, տեր, դու այլևըս չդառնա՞ս»,—

Հարցրեց այրին անհամբեր ու վշտակիր։

{{տող|88}}Կայսրը նրան. «Պարտքըս հաջորդըս կանի»։

Այրին կայսեր. «Դա ի՞նչ օգուտ քեզ համար,

Զանց ես առնում քո անելիքը քանի»։

{{տող|91}}Կայսրը նրան. «Արդ սփոփվիր, ըստ որում

Պարտքըս պետք էես կատարեմ չմեկնած։

Արդարությունն ու գութն են ինձ թելադրում»։

{{տող|94}}Նա, ում համար ոչինչ անհայտ չէ ու նոր,

Հեղինակն էպատկերների այս խոսուն,

Որ մեզ համար անդին են ու անսովոր։

{{տող|97}}Մինչ ես հրճվում էի իտես այս անգյուտ

Պատկերների՝ խոնարհության օրինակ,

Հեղինակված վարպետությամբ անստգյուտ,

{{տող|100}}Վարպետս հծծեց. «Տե՛սայն կողմից գալիս են

Խուռն հոգիներ, դանդաղընթաց քայլերով.

Նրանք, անշուշտ, ելքի ուղին մեզ կասեն»։

{{տող|103}}Աչքերըս, որ շոյված էին տեսնելով

Քանդակներն այն նորագյուտ ու հանկուցիչ,

Առաջնորդիս կողմը դարձան շտապով։

{{տող|106}}Բայց, ընթերցո՛ղ, թող խոհերը քո բարի

Չվրդովվեն եղանակից այն, որով

Հատուցվում էԱստծուն պարտքը մեղքերի։

{{տող|109}}Նայիր ոչ թե տանջանքների ծանրության,

Այլ արդյունքին. դրանք շատ֊շատ կտևեն

Մինչև օրը դատաստանի վերջնական։

{{տող|112}}«Վարպե՛տ, հեռվից շարժվողները դեպի մեզ,—

Ասացի ես,— չունեն մարդու կերպարանք.

Չգիտեմ, թե նրանք ինչ են իսկապես»։

{{տող|115}}Եվ նա. «Ծանըր տեսակն իրենց տանջանքի

Նրանց այնպես կռացրել է, որ մի պահ

Ես էլ ընկա անձկության մեջ վարանքի։

{{տող|118}}Սակայն նայիր ուշադրությամբ դու նրանց,

Որ գալիս են քարերի տակ ծանրաբեռ.

Տե՛սինչպես են ծեծում կրծքերը յուրյանց»։

{{տող|121}}Ո՛վմեծամիտ քրիստոնեայքըդ դժխեմ,

Դուք այնքան եք ձեր մտքերով կուրացած,

Որ չեք տեսնում ձեր քայլերը հետադեմ։

{{տող|124}}Դուք չգիտե՞ք, որ մենք որդեր ենք նսեմ,

Ծնված թիթեռն այն դառնալու թևավոր,

Որ թռչում էդեպի ատյանը վսեմ։

{{տող|127}}Ինչի՞ցեք դուք գոռոզանում ու փքվում.

Չէ՞ որ դուք դեռ միջատներ եք անկատար,

Ինչպես թրթուր, որ թերի էիր կազմում։

{{տող|130}}Ինչպես անդրին ձեղունին կամ տանիքին

Ծառայելու համաք իբրև հենամույթ,

Կուրքծքը ճկել՝ ճիգով հասցրել էծնկին,

{{տող|133}}Պատճառելով տեսնողին ցավ իրական,

Թեպետև նա իրական չէ, այլ քանդակ,

Այսպես կքած էին մարդիկ վիսական։

{{տող|136}}Նքանք կքած էին ավել կամ պակաս,

Ըստ ծանրության իրենց բեռան չարչարող.

Իսկ նա, ով իր բեռն էր կքում հազիվ֊հազ,

{{տող|139}}Հառաչում էր. «Ես այլևըս չեմ կարող»։

</poem>

=== Երգ տասնմեկերորդ ===

{{տող|1}}«Ո՛վհայր մեր, որ երկնքի մեջ ես անեղծ,

Ոչ փակվելու, այլ ավելի զեղելու

Սերըդ հանդեպ էակներիդ նախաստեղծ,

{{տող|4}}Գովյալ լինի քո զորությունն ու անունն

Ամենայնից ևարժանին հատուցվի

Քո սիրույն ևիմաստությանը անհուն։

{{տող|7}}Պարգևիր մեզ խաղաղությունդ երկնային,

Այլապես մենք այն չենք կարող ձեռք բերել

Համաբոլոր ջանադրությամբ մերային։

{{տող|10}}Հրեշտակներըդ ինչպես իրենց կամքը հեզ

Զոհում են քեզ, օրհներգելով «Ովսաննայ»

Այսպես մարդիկ թող կամքն իրենց զոհեն քեզ։

{{տող|13}}Տուր մեզ այսօր հանապազորդ մանանան,

Առանց որի անապատում այս դժպիհ

Մենք չենք կարող մի քայլ առաջ ընթանալ։

{{տող|16}}Ինչպես բոլոր չարիքները մեր կրած

Ներում ենք մենք, դու ևս ո՛վմարդասեր,

Թողություն տուր չարիքներին մեր գործած։

{{տող|19}}Մեր կորովը, որ դյուրաբեկ էայնքան,

Մի ենթարկիր հին ոսոխի փորձությանց,

Այլ պահպանիր արարքներից մեղմական։

{{տող|22}}Թանկագի՛նՏեր, այս վերջին հայցը արդեն,

Մեզ համար չէ, զի պետք չունենք մենք դրան,

Այլ նրանց, որ դեռ աշխարհում ապրում են»։

{{տող|25}}Իրենց ևմեզ համար այսպես հայցելով,

Նրանք գնում էին կքած բեռան տակ,

Առավել կամ նվազ տագնապ կրելով,

{{տող|28}}Ինչպիսին մարդ մղձավանջումն էկրում.

Եվ տքնությամբ պտտվելով լեռան շուրջ

Աշխարհային մուրն ու մրուրը մաքրում։

{{տող|31}}Եթե այսպես են մեզ համար հայցում անդ,

Ի՞նչ չեն կարող նրանց համար աստ անել

Նրանք, ովքեր բարեպաշտ են մանավանդ։

{{տող|34}}Հարկ էնրանց օգնել, որ աղտն այսերկրյա

Շուտ լվանան, որպեսզի ջինջ ու թեթև

Կարողանան ելնել երկինքն աստեղյա։

{{տող|37}}«Իցիվ թե ձեզ ողորմությունն երկնային

Շուտ թոթափի, որ կարենաք թևածել

Դեպի այնտեղ, ուր ձգտում եք անձկագին։

{{տող|40}}Ցույց տվեք մեզ աստ կարճ ուղին վերելքի.

Եվ եթե կան վերելակներ մեկից շատ,

Ցույց տվեք այն, որ նվազ էթեքակի.

{{տող|43}}Վասնզի սա, որ ուղեկցում էինձ հար,

Մահկանացու մարմնի բեռան պատճառով

Ակամայից ծանր էքայլում ու դժվար»։

{{տող|46}}Այն խոսքերը, որոնք եղան պատասխան

Այս խոսքերին առաջնորդիս սիրելի,

Թե ում կողմից էին՝ հայտնի մեզ չեղան.

{{տող|49}}Բայց մեզ ասվեց. «Եկեք մեզ հետ աջ կողմով,

Եվ քիչ անդին դուք կգտնեք մի շավիղ,

Որով ելնել կարելի էևմարմնով։

{{տող|52}}Եվ եթե ես չլինեի կռացած

Այս բեռան տակ, որ սեգ գլուխս էկքում,

Եվ հարկադրում ինձ պահելու դեմքըս ցած,

{{տող|55}}Կնայեի դրան, որ ողջ էդեռևս,

Տեսնելու՝ թե ես ճանաչո՞ւմ եմ նրան.

Իմ տանջանքով շարժեի գութը, թերևս։

{{տող|58}}Ես լատին եմ, որդին մի մեծ տոսկանի,

Որ կոչվում էԱլդոբրանդեսկ Գուլյելմո։

Գուցե գիտեք, որ սա մարդ էր անվանի։

{{տող|61}}Նախնյացս անունն ու գործերը հանրալուր

Ինձ դարձըրին այն աստիճան մեծամիտ,

Որ մոռնալով, թե ունենք մայր ընդհանուր,

{{տող|64}}Սկսեցի արհամարհել ես մարդկանց,

Որից մեռա, ինչպես գիտեն սենացիք,

Ինչպես գիտե Կամպանյատում ամեն անձ։

{{տող|67}}Ես Օմբերտն եմ, գոռոզությունն ինձ միայն

Չկործանեց. նա վնաս ու պատուհաս

Բերեց նաև ազգատոհմին իմ համայն։

{{տող|70}}Ախտիս համար հարկ է, որ բեռն այս տանեմ,

Մինչև Աստծուն գոհացում տամ, զի ինչ, որ

Չարի կյանքում, պետք էայստեղ ես անեմ»։

{{տող|73}}Ես, լսելիս, հակել էի դեմքըս վար.

Նրանցից մին — ոչ նա, որը խոսում էր —

Գալարվելով իր բեռան տակ ծանրաստվար,

{{տող|76}}Դժվարությամբ աչքերն հառեց իմ վրա.

Նա նայեց ինձ, ճանաչեց ու կանչեց ինձ,

Որ նրանց պես կքել էի համարյա։

{{տող|79}}Եվ ես. «Կարծեմ քո անունն էՕդերիզ.

Դու պատիվն ես Գուբբիոյի ևարվեստի,

Որ կոչվում էմանրանկար իՓարիզ»։

{{տող|82}}Եվ նա. «Եղբա՛յր, բոլոնիացի Ֆրանկոն

Ինձնից վառ ու գունագեղ էնկարում.

Արդ նրանն էամեն պատիվ, բրաբիոն։

{{տող|85}}Ողջությանըս այսպես անկեղծ, այսպես ճիշտ

Չէի խոսի այն մարմաջիս պատճառով

Առաջնության, որին սիրտըս անձկաց միշտ։

{{տող|88}}Այս վեսության պատիժն այստեղ եմ կրում.

Եվ այստեղ էլ չէի լինի դեռ, եթե

Ժամանակին չզղջայի ես երկրում։

{{տող|91}}Ո՛վ, ունայն փառք կարողությանց մարդկային.

Քո ծաղկումը ինչքան սակավ կտևեր,

Եթե անկման ժամանակներ չգային։

{{տող|94}}Չիմաբուեն իրեն մենակ էր կարծում

Նկարչության ասպարեզում, բայց Ջոտտոն

Նրա վրա արդեն ստվեր էգցում։

{{տող|97}}Այսպես զիջեց մեկ Գուիդոն մյուսին

Փառքը գրչի, ևմի գուցե ծնվել է

Նա, ով պիտի բնաբարձի երկուսին։

{{տող|100}}Ոչ այլ ինչ էգոռ շռինդը երկնային,

Եթե ոչ հով, որ փոխում էանունն իր,

Երբ փոխվում էուղղությունը կողմնային։

{{տող|103}}Հազար տարի հետո համբավը կանցնի

Թե նրա, ով կվախճանվի վաղաժամ,

Թե նրա, ով ծեր հասակում կմեռնի։

{{տող|106}}Հավերժի մոտ դա ավելի կարճ է, քան

Ակնթարթը այն միջոցի մոտ, որում

Իր պտույտն էգործում երկինքն աստղական։

{{տող|109}}Նա, ով դանդաղ իմ առջևից էքայլում,

Մի ժամանակ թնդացնում էր Տոսկանան,

Իսկ այժմ հազիվ ակնարկվում էՍիենայում,

{{տող|112}}Որի տերն էր, երբ ջախջախվեց Ֆլորենտիան,

Որ հպարտ ու հզորեղ էր այն ատեն,

Ինչպես հիմա նկուն էու անպիտան։

{{տող|115}}Վաղանցիկ էհամբավն ինչպես խոտի գույն,

Եվ այն ուժը, որ ուռճացնում էնրան,

Նա էլ նրան դարձնում էգոս ու տմույն։

{{տող|118}}Եվ ես նրան. «Քո խոսքերը անձանձիր

Խոնարհություն ներարկեցին իմ սրտում.

Բայց ո՞վէնա, որի մասին հիշեցիր»։

{{տող|121}}Պատասխանեց. «ԷՍալվանի Պրովենցան.

Նա այստեղ է, որովհետև հավակնեց

Միահեծան կառավարել Սիենան։

{{տող|124}}Մեռած օրից կքած քայլում էայսպես.

Ահա այսպես հատուցում էպարտքը նա,

Ով իր կյանքում եղավ անչափ ժիտ ու վես»։

{{տող|127}}Եվ ես նրան. «Եթե հոգի մի բասիր

Չի զղջացել մինչ հետին պահը կյանքի,

Եվ պետք էանդ՝ լեռան ներքև սպասի —

{{տող|130}}Եթե նրան չօգնի աղոթքն օրհնընկալ —

Այնքան ատեն, որքան ապրեց աշխարհում,

Ինչպե՞սսրան թույլատրվեց այստեղ գալ»։

{{տող|133}}«Երբ նա փառքի գագաթին էր գտնվում,—

Պատասխանեց Օդերիզին,— ինքնակամ

Գնաց մուրալ Սիենայի Կամպոյում.

{{տող|136}}Եվ բառնալու համար տագնապն ընկերոջ,

Որ կրում էր զնդանի մեջ Կառլոսի,

Նա դողդողաց նյարդերովը իր ամբողջ։

{{տող|139}}Ես գիտեմ, որ իմ այս խոսքը մութ էքեզ.

Բայց ոչ շատ անց քաղաքացիքդ անարդար

Այնպես կանեն, որ դու դա հեշտ կմեկնես։

{{տող|142}}Այս արարքով նա չմնաց անդ երկար»։

</poem>

=== Երգ տասներկուերորդ ===

{{տող|1}}Նման կքած երկու եզան լծակից

Ես գնացի այն հոգու հետ բեռնավոր,

Որքան թողեց իմ վարպետը սրտակից.

{{տող|4}}Բայց երբ ասաց՝ «Բաց թող նրան ևանցիր.

Աստ հարկ է, որ ամեն մեկը սեփական

Առագաստով, թիով վարի նավակն իր»,

{{տող|7}}Ես իրանըս բոլորովին շտկեցի,

Ընթանալու համար ձևով բնական,

Թեև հոգով հեզ ու նկուն մնացի։

{{տող|10}}Քայլում էի, հետևելով անդեդև

Իմ վարպետի արագընթաց քայլերին,

Եվ երկուսով քայլում էինք մենք թեթև.

{{տող|13}}Նա ինձ ասաց. «Նայիր ներքև, ոտքիդ տակ,

Լավ էոր դու սալահատակը դիտես,

Որ հեշտանա ճանապարհըդ դժնդակ»։

{{տող|16}}Ինչպես իհուշ հանգուցելոց բախտավոր,

Նրանց շիրմին դրվագվում են պատկերներ,

Որ նշում են նրանց կյանքը անցավոր,

{{տող|19}}Եվ որ հաճախ արցունքներով են օծվում,

Դառն ու տխուր հիշատակաց զարթնումից,

Որից միայն զգայուններն են հուզվում,

{{տող|22}}Այսպես տեսա պատկերներով զարդարված,

Բայց հորինված չնաշխարհիկ արվեստով,

Ամբողջ ուղին դարափից դուրս կարկառված։

{{տող|25}}Տեսնում էի Արուսյակին փառահեղ,

Որ երկնքից շանթի նման սրընթաց

Գահավիժեց դեպի անդունդը ահեղ։

{{տող|28}}Տեսնում էի Բրիարեյին մեծաստվար,

Որ երկնային սուր սլաքով հարվածված՝

Թավալված էր գետնին մարմնով ծանր ու սառ։

{{տող|31}}Տեսնում էի Տիմբրին, Մարսին, Պալլասին,

Որոնք զինված ու հոր շուրջը հավաքված՝

Նայում էին Հսկաների մասունքին։

{{տող|34}}Տեսնում էի ևՆեմբրոթին իկսկիծ,

Որ նայում էր, մեծ կառույցի տակ նստած,

Սենաարի գոռոզներին գործակից։

{{տող|37}}Ո՛վՆիոբե, ինչքան տխուր հայացքով

Նայում էիր դու՝ պատկերված նույն տեղում,

Քո յոթ ևյոթ անշնչացած որդվոց քով։

{{տող|40}}Ո՛վՍավուղ, դու սրիդ վրա կեռաձև

Ինչպես ընկել էիր սարում Գեղբուե,

Ուր այլևըս ոչ շաղ իջավ, ոչ անձրև։

{{տող|43}}Ո՛վԱրաքնե, տեսնում էի, թե ինչպես

Դարձել էիր կիսով չափ սարդ ոստայնում,

Որի հյուսվածքն աղետաբեր եղավ քեզ։

{{տող|46}}Ո՛վՌոբովամ, այստեղ արդեն քո դեմքով

Չես սպառնում, այլ դու ինքըդ սարսափած

Խուճապահար խույս ես տալիս քո կառքով։

{{տող|49}}Ցույց էր տալիս դեռ հատակը սալարկված,

Թե Ալկմեոն մորն ինչպես թանկ նստեցրեց

Չարաբաստիկ զարդը՝ նրան ընծայված։

{{տող|52}}Ցույց էր տալիս, թե որդիները ինչպես

Սպանեցին Սենեքերիմ արքային,

Երբ մեհյանում նա աղոթում էր կարծես։

{{տող|55}}Ցույց էր տալիս, թե Տամիրիսը ինչպես

Նախճիր գործեց, ապա ասաց Կյուրոսին.

«Արյան էիր ծարավ, խմիր լիապես»։

{{տող|58}}Ցույց էր տալիս, թե ինչպես զորքն ասորոց

Փախուստ տվեց, երբ Հողոփեոնն սպանվեց,

Թողնելով իր անդամները բազմախոց։

{{տող|61}}Տեսնում էի Տրոյան եղած քարուքանդ.

Ով Իլիոն, ինչպես պատկերդ հայտնապես

Ցույց էր տալիս վիճակդ անկյալ ու վկանդ։

{{տող|64}}Արդ որպիսի վարպետի դուր կամ վրձին

Կենդանացրեց աստ այնպիսի պատկերներ,

Որ կզմայլվեր նույնիսկ հանճարը նրբին։

{{տող|67}}Ասես ողջը ողջ էր, մեռածը՝ մեռած,

Ոչ ոք ինձնից լավագույն բան չտեսավ

Քան այն, ինչ ես տեսա այստեղ պատկերված։

{{տող|70}}Արդ սոնքացեք ձեր ընթացքով սիգաճեմ,

Եվայի զարմ, ևմի թեքվեք տեսնելու,

Թե ուր էձեզ տանում հակումը դժխեմ։

{{տող|73}}Մենք լեռան շուրջ քայլել էինք ավելի

Եվ գործադրել ավելի շատ ժամանակ,

Քան խորասույզ մտքիս եղավ զգալի,

{{տող|76}}Երբ վարպետըս, որ ռահվիրաս էր սթափ,

Հանկարծ ասաց. «Գլուխըդ վեր բարձրացրու.

Ժամանակն էընթանալու հապշտապ։

{{տող|79}}Տես մի հրեշտակ արդեն մեզ էմոտենում.

Տես վեցերորդ սպասուհին արևի

Ավարտել էպաշտոնն ու ետ էդառնում։

{{տող|82}}Այժմ ընդունիր մի երևույթ հարգալից,

Որպեսզի նա հոժարի վեր ճամփել մեզ.

Մտածիր, որ այսօրն ետ չի գա նորից»։

{{տող|85}}Ես ժամանակ չվատնելու իր ազդին

Սովոր էի, այնպես որ այս հարցի շուրջ

Իր խոսքը չէր կարող մնալ ինձ մթին։

{{տող|88}}Մեզ մոտեցավ չքնաղ էակն երկնային,

Ճերմակ հագած ևդեմքն այնպես վառվռուն,

Որ շողում էր աստղի նման այգային։

{{տող|91}}Բազուկներն ու թևերը նա բաց արավ.

Ասաց. Եկեք, աստիճանները մոտ են,

Այսուհետև բարձրանալու եք դյուրավ։

{{տող|94}}Շատ քչերն են պատասխանում այս կոչին.

Ով ցեղ մարդկան՝ ծնված վերև թռչելու,

Ինչո՞ւես դու գայթում հովից իսկ չնչին»։

{{տող|97}}Մեզ տարավ անդ, ուր լեռն ուներ կտրվածք.

Անդ թևերով նա հարվածեց իմ ճակտին

Եվ ինձ մաղթեց բարեհաջող մի գնացք։

{{տող|100}}Ինչպես եթե ելնենք բլրան բարձունքին,

Ուր տաճարը Ռուբակոնտի կամուրջից

Իշխում էլավ կառավարված քաղաքին,

{{տող|103}}Դյուրացած ենք գտնում ուղին վերելքի

Մի սանդուղքով, որ պատրաստվեց այն ատեն,

Երբ դեռ զեղծում չկար հաշվի, կշեռքի,

{{տող|106}}Այսպես այստեղ վերելակը զառիթափ

Հեշտացած էր մի սանդուղքի շնորհիվ.

Բայց այդ անցքը նեղ ու անձուկ էր անչափ։

{{տող|109}}Մինչ սկսանք ելնել անցքով մատչելի,

«Օ՜, երանի,— երգվեց,— հոգւով աղքատաց»

Այնպես անուշ, որ ասել չէր կարելի։

{{տող|112}}Ա՛հ, որքա՛նեն անցուղիները տարբեր

Դժոխքում ևՔավարանում. այստեղ քեզ

Ուղեկցում են երգեր, այնտեղ սուր ողբեր։

{{տող|115}}Երբ մենք արդեն ելնում էինք սանդուղքով,

Ես ավելի թեթև էի ինձ զգում,

Քան երբ քայլում էի ցածի հարթակով։

{{տող|118}}Եվ ես. «Վարպե՛տ, ասա, ի՞նչ բեռ, ծանրություն

Ընկավ ինձնից, այնպես որ ես գնալիս

Համարյա թե է՛լչեմ զգում հոգնություն։

{{տող|121}}Պատասխանեց. «Մ֊երը, որ տակավին

Աղոտ կերպով մնացել են ճակատիդ,

Երբ վերանան այն մեկի պես լիովին,

{{տող|124}}Ոտներդ այնպես պիտի կամքիդ ենթարկվեն,

Որ ոչ միայն պիտի չզգան հոգնություն,

Այլ աշխույժով պիտի վերև երագեն»։

{{տող|127}}Եվ, ինչպես նա, ով վրան իր մազերի

Ինչ որ բան էկրում առանց գիտնալու,

Ու տեսնելով հայացքները մյուսների,

{{տող|130}}Այդ ստուգում ու ճշտում էմատներով,

Ե՛վփնտրում է, և՛ գտնում է, իր ձեռամբ

Անելով այն, ինչ չի կարող աչքերով,—

{{տող|133}}Այսպես ևես, մատներըս լայն բաց արած,

Ընդամենը վեց տառ գտա ճակտիս սեղմ,

Ուր բարապանն իր սրով էր նշագրած.

{{տող|136}}Դիտելով այդ՝ առաջնորդըս ժպտաց մեղմ։

</poem>

=== Երգ տասներեքերորդ ===

{{տող|1}}Հասել էինք արդեն ծայրը սանդուղի,

Ուր հատվում էերկրորդ անգամ լեռը ձիգ,

Որ մաքրում էմեղքի հետքերն ելնողի.

{{տող|4}}Առաջինի նման մի այլ բոլորակ

Լեռան կողը շրջապատում էայստեղ,

Բայց թեքվածքն իր նվազ լայն էևարձակ։

{{տող|7}}Այստեղ չկար ոչ մի պատկեր կամ քանդակ.

Իսկ զառիթափն ու ճանապարհն հարթ ու մերկ

Գորշ, մղտագույն քարից էին բովանդակ։

{{տող|10}}«Եթե ճամփան հարցընելու համար մենք

Աստ սպասենք,— խոսքը ուղղեց վարպետս ինձ,—

Շատ կուշանանք, ընտրությունը շուտ անենք»։

{{տող|13}}Ապա նայեց դեպի արևն հոգեհաճ,

Եվ աջ ոտքը դարձրած առանցք հատակին՝

Իր ձախ ոտքը պտտացրեց դեպի աջ։

{{տող|16}}«Օ՛ քաղցըր լույս, քեզ վստահած եմ մտնում

Այս նոր ճամփան,— ասում էր նա։— Վարիր մեզ,

Ինչպես հարկ էվարել այս նոր ոլորտում։

{{տող|19}}Դու ես երկրի լուսատուն ու ջերմատուն.

Եվ եթե մենք այլ ռահվիրա չունենանք,

Քո շողերը մեզ պետք էտան ուղղություն»։

{{տող|22}}Որքան երկրում մարդ հաշվում էմեկ մղոն,

Այնքան առաջ էինք շարժվել մենք արդեն

Այն եռանդով, որ մեզ տալիս էր մղոն,

{{տող|25}}Երբ օդի մեջ թռչող ձայներ լսեցինք

Աներևույթ ոգիներից արձակված,

Որ կոչ էին անում սիրո գեղեցիկ։

{{տող|28}}Ձայնն առաջին, որ մոտեցավ թռչելով,

Բարձրաբարբառ գոչեց՝ «գինի ոչ ունին»,

Ու մեր ետև անցավ նույնը կրկնելով։

{{տող|31}}Եվ չէր մարել դեռ այն ձայնը օդաչու,

Մի ուրիշը «Ես եմ Օրեստը» գոչեց,

Ու հեռացավ դարձյալ առանց կանգնելու։

{{տող|34}}«Ի՞նչ ձայներ են սրանք, հա՛յր իմ»,— հարցրի ես,

Երբ նույն պահին մի ուրիշ ձայն բարբառեց.

«Սիրեցեք դուք ձեր թշնամուն հեզապես»։

{{տող|37}}Վարպետս ասաց. «Այս ոլորտում ծանրալուծ

Մտրակվում է, քավվում մեղքը նախանձի,

Եվ մտրակի թելերն հյուսված են սիրուց։

{{տող|40}}Սանձը պետք էլինի ներհակ բնության.

Ես կարծում եմ դու ինքդ էլ այդ կիմանաս,

Երբոր հասնես տեղը մեղքի թողության։

{{տող|43}}Բայց հայացքըդ հառիր օդով մեղմագին

Եվ մեր դիմաց դու կտեսնես հոգիներ,

Նստած ընդհուպ քարաժայռի երկայնքին»։

{{տող|46}}Այն ժամանակ ես աչքերըս լայն բացած,

Նայեցի ևտեսա մի խումբ ստվերներ,

Խարազնագույն վերարկուներ զգեցած։

{{տող|49}}Եվ երբ մի քիչ առաջացանք համրաբար,

Ես լսեցի՝ «Մարիամ, Պետրոս, Միքայել

Եվ այլ սրբեր, աղոթեցեք մեզ համար»։

{{տող|52}}Չեմ կարծում, որ լինի երկրի մեջ մի մարդ

Այնքան անգութ, որ չհուզվի այն տխուր

Տեսարանի առջև, որ ես տեսա արդ։

{{տող|55}}Երբ բավական ես մոտեցա այն հոգվոց

Եվ պարզ տեսա նրանց տեսքը ողբալի,

Արտասվեցի, սիրտըս հուզված իխորոց։

{{տող|58}}Նրանք կոպիտ քուրձով էին ծածկըված.

Մեկը մյուսի ուսի վրա էր հենվել,

Եվ բոլորն էլ ժայռին էին կռթընած։

{{տող|61}}Այսպես կույրերն աղքատ՝ տոնի օրերին

Հավաքվում են ժամի առջև մուրալու,

Գլուխներն իրենց հենելով մեկը մյուսին,

{{տող|64}}Որ անցորդի գութը շարժեն ավելի,

Ոչ լոկ իրենց ողորմաձայն խոսքերով,

Այլև տեսքով, որ նվազ չէ խղճալի։

{{տող|67}}Ինչպես կույրին լույսն արևի չի օգնի,

Այսպես այստեղ ստվերներին հավաքված

Չի շնորհվի առատաբաշխ լույսն երկնի։

{{տող|70}}Կարված էին նրանց կոպերը բոլոր

Երկաթ թելով, ինչպես վայրի բազեին

Նույնն էարվում, երբ նա նայում էխոլոր։

{{տող|73}}Ինձ թվում է, որ կլիներ վատություն

Տեսնել նրանց ևչխոսել նրանց հետ,

Ուստի դարձա իմ վարպետին իմաստուն։

{{տող|76}}Տեսնելով որ ես ունեի մտմտուք,

Նա ինձ ասաց, չսպասելով իմ հարցին․

«Խոսիր, սակայն խոսիր հակիրճ ու կտրուկ»։

{{տող|79}}Վիրգիլիոսն ինձ ուղեկցում էր այն կողմով

Բոլորակի, ուր կարելի էր ընկնել,

Զի այդ կողմը եզրափակված չէր որմով։

{{տող|82}}Մյուս կողմս էին ստվերները այնտեղի,

Որոնց ամուր կերպով կարված աչքերից

Կաթում էին արտասուքներ դառնաղի։

{{տող|85}}Ես դարձա ու նրանց այսպես ասացի.

«Ո՛վէակներ, որ վստահ եք տեսնելու

Լույսը վերին, միակ հոգը ձեր իղձի,

{{տող|88}}Իցիվ երկնի շնորհն շտապ լվանար

Ձեր խիղճն ամեն արատներից ևձեր մեջ

Մեղքի ոչ մի հիշողություն չմնար.

{{տող|91}}Ասացեք ինձ, ես շատ ուրախ կլինեմ,

Այստեղ ձեր մեջ լատին հոգի կա՞ արդյոք.

Գիտնալով այդ՝ գուցե նրան ես օգնեմ»։

{{տող|94}}«Մենք բոլորըս հավերժական քաղաքի

Բնակիչ ենք դարձել այստեղ, եղբա՛յր իմ,

Կուզես ասել հայրենակից ուղղակի»։

{{տող|97}}Այս խոսքերը մի քիչ հեռվից ինձ եկան,

Եվ որպեսզի այդ ձայնը լավ լսեի,

Ես շարժվեցի ու մոտեցա բավական։

{{տող|100}}Իմեջ այլոց տեսա մեկին այնտեղ ես,

Որ նստել էր սպասողի նմանակ

Եվ կզակը բարձրացրել էր կույրի պես։

{{տող|103}}«Օ՜ դու հոգի, որ քո հանցանքն ես քավում,—

Ասացի ես,— եթե խոսողը դու ես,

Որտեղի՞ցես ևինչպե՞սես դու կոչվում»։

{{տող|106}}«Սիենայից եմ,— պատասխանեց նա այնժամ,—

Եվ սրանց հետ լալով մեղքերս եմ քավում,

Որ ըստ կարի շուտով երկինք բարձրանամ։

{{տող|109}}Խելոք չեղա, թեև Սապիա կոչվեցի.

Զի հրճվեցի դժբախտությամբ ես այլոց

Ավելի քան հաջողությամբ իմ գործի։

{{տող|112}}Եվ որպեսզի դու հավատաս իմ խոսքիս,

Լսիր, թե ես ինչպես եղա խոլամիտ,

Երբ թեքվել էր արդեն աղեղն հասակիս։

{{տող|115}}Իմ երկրացիք կռվում էին Կոլլեում

Թշնամու դեմ, ևես աղոթք արի, որ

Պարտվեն նրանք, զի այդ էի կամենում։

{{տող|118}}Այնտեղ նրանք պարտըվեցին ու փախան.

Ես տեսնելով փախն ու խուճապը նրանց՝

Զգացի մի ուրախություն աննման.

{{տող|121}}Եվ ուղղելով ժպիրհ դեմքըս առ Աստված,

Ես գոչեցի. «Չեմ վախենում է՛լքեզնից»,—

Ինչպես ծվաց սարյակն օդում մեղմացած։

{{տող|124}}Ես ուզեցի կյանքիս վերջին վայրկյանին

Աստուծո հետ հաշտվել ևիմ զղջումով

Պարտքըս այստեղ չէր նվազի տակավին,

{{տող|127}}Եթե Պիեր Պետտինայոն բարեգութ

Ինձ չհիշեր աղոթքներում ջերմեռանդ

Եվ չհոգար իմ փրկության համար զուտ։

{{տող|130}}Բայց ո՞վես դու, որ մեր մասին ես հարցնում.

Երևում էքո աչքերը փակված չեն,

Եվ կենդանի մարդու նման ես խոսում»։

{{տող|133}}Եվ ես. «Այստեղ իմ աչքերն էլ կփակվեն,

Բայց ոչ երկար, զի մեղքերն, որ գործեցի

Չարակնությամբ՝ աննշան ու սակավ են։

{{տող|136}}Շատ ավելի երկնչում էիմ հոգին

Ստորակա տանջանքներից, ևկարծես

Բեռան ճնշումն զգում եմ իմ կռնակին։

{{տող|139}}Եվ նա. «Եթե պետք էընկնես այդ մարզում,

Ուրեմն ո՞վքեզ բերեց այստեղ մեր միջև»։

Եվ ես. «Սա, որ ինձ հետ էևչի խոսում։

{{տող|142}}Ես դեռ ողջ եմ, ուստի, հոգի բարեբաստ,

Խնդրիր ինձնից, ինչ ես ուզում, որ անեմ

Վերադարձիս քո փրկության ինպաստ»։

{{տող|145}}«Օ՜,— գոչեց նա,— լսածս այնքան էնոր բան,

Որ նշան է, թե քեզ սիրում էԱստված.

Մերթ օգնիր ինձ աղոթքներովդ օրհնաբան։

{{տող|148}}Հայցում եմ քեզ հանուն իղձիդ մեծագույն,

Որ եթե դու վերադառնաս Տոսկանա,

Մերոնց պատմիր իմ վիճակի մասին սույն։

{{տող|151}}Դու կտեսնես նրանց մարդկանց մեջ ունայն,

Որ հույս անեն ձեռք բերելու Տալմոնեն,

Բայց զուր, ինչպես զուր են փնտրում Դիանան,

{{տող|154}}Որի համար բանողները կտուժեն»։

</poem>

=== Երգ տասնչորսերորդ ===

{{տող|1}}«Ո՞վէսա, որ կապանքներից մարմնական

Դեռ չազատված՝ շրջագայում էայստեղ

Եվ բաց ու խուփ անում աչքերն ինքնակամ»։

{{տող|4}}«Ես չգիտեմ, բայց գիտեմ որ մենակ չէ.

Ինքըդ հարցրու, դու ավելի մոտիկ ես.

Միայն հետը վայելչությամբ բանակցե»։

{{տող|7}}Այսպես երկու հոգի, հակված մեկ մեկի,

Իմ աջ կողմում խոսում էին իմ մասին,

Ապա դեմքերն ինձ ուղղեցին շեշտակի։

{{տող|10}}Մեկն ինձ ասաց. «Ո՛վհոգի, որ չվում ես

Դեպի երկինք դեռ մարմնիդ մեջ ներփակված,

Բարեհաճիր սփոփել ևասել մեզ՝

{{տող|13}}Ո՞րտեղից ես ևո՞վես դու իսկապես.

Քո գալն այստեղ այնքան էմեզ զարմացնում,

Ինչքան մի բան չպատահած նախապես»։

{{տող|16}}Եվ ես նրան. «Տոսկանայում կա մի գետ,

Որ ծագում էՖալտերոնից ևանցնում

Ավելի քան հարյուր մղոն անջրպետ։

{{տող|19}}Այս մարմինըս այդ ափերից եմ բերում.

Թե ով եմ ես՝ ասելն իզուր կլինի,

Զի անունըս շատ չի հնչում դեռ երկրում»։

{{տող|22}}Եվ այնժամ նա այսպես տվեց պատասխան.

«Եթե միտքըս քո միտքը լավ հասկացավ,

Առնո գետն ես դու ակնարկում անպայման»։

{{տող|25}}Եվ մյուսն ասաց նրան. «Ինչո՞ւծածկեց նա

Գետի անունն, ինչպես անում են մարդիկ,

Երբ խոսում են բանի մասին մծղնյա»։

{{տող|28}}Եվ այն հոգին, որին տրվեց այսպես հարց,

Պատասխանեց. «Չգիտեմ, բայց տեղին է,

Որ անունն այդ կորչի իսպառ ու անդարձ.

{{տող|31}}Զի իր ակից (ուր լեռնապարն ահռելի,

Որից վաղուց անջատվել էՊելորոն,

Բարձրանում էայլ տեղերից ավելի)

{{տող|34}}Մինչև այնտեղ, ուր իր հոսանքն էտանում,

Լրացնելու գոլորշիները ծովի,

Ուրկից գետերն իրենց ջուրն են ստանում,

{{տող|37}}Բոլոր մարդիկ խորշում են լավ արարքից,

Ինչպես օձից․ դա կամ տեղից էդժբախտ,

Կամ տեղացոց հոռի վարքից ու բարքից։

{{տող|40}}Եվ այնքան են իրենց բնույթը փոխել

Բնակիչներն այդ գետահովտի չարաբաստ,

Որ կարծես թե նրանց Կիրկեն էսնել։

{{տող|43}}Գետն իր հոսքով նախ գնում էզազրոտի

Խոզերի մեջ, որ ավելի են արժան

Խոզկաղնի, քան մարդուն վայել սնունդի։

{{տող|46}}Ապա գտնում էնա շներ վայրահաչ,

Որ ոռնում են իրենց ուժից ավելի,

Եվ նրանցից խրտչած՝ թեքվում էդեպ աջ։

{{տող|49}}Իջնելով ու լայնանալով մի քիչ դեռ՝

Անիծապարտ ու տարաբախտ գետը այն

Հանդիպում էոչ թե շներ, այլ գայլեր։

{{տող|52}}Եվ, վերջապես, կիրճերի մեջ հովունի

Նա գտնում էշատ խորամանկ աղվեսներ,

Որոնք ոչ մի ծուղակի մեջ չեն ընկնի։

{{տող|55}}Դեռ կխոսեմ, քանի մտիկ ես անում,

Եվ սրան էլ լավ կլինի գիտնալ, թե

Ճշմարտության ոգին ինչ էինձ հայտնում։

{{տող|58}}Տեսնում եմ, թե ինչպես զարմիկդ հարազատ

Գետի ափին հալածում էգայլերին

Եվ ամենքին ահաբեկում էզատ֊զատ։

{{տող|61}}Նրանց միսը ողջ֊ողջ ծախու էհանում.

Նա մորթում էնրանց իբրև ծեր գրաստ.

Այլոց կյանքից, իրեն պատվից էզրկում։

{{տող|64}}Արյամբ արբած՝ նա սփռում էմահ, ավեր,

Եվ այդ վայրը հազար տարուց չի գտնի

Իր երբեմնի ծաղկուն վիճակը վավեր»։

{{տող|67}}Ինչպես նա, ով լսելով որ լուր մի դժնյա,

Դիմափոխվում ու այլայլվում էհամակ,

Որտեղից էլ թեկուզ վտանգն սպառնա,

{{տող|70}}Այսպես մյուսը, որ լսում էր ուշիուշ,

Վրդովմունքով ու տխրությամբ համակվեց,

Երբ հասկացավ այդ խոսքերը չարագուժ։

{{տող|73}}Մեկի խոսքերն ու մյուսի դեմքը հուզված

Ինձ դրդեցին գիտնալ նրանց անուններն.

Եվ այդ հարցրի աղերսանքով երկյուղած։

{{տող|76}}Եվ նույն հոգին պատասխանեց ինձ այսպես.

«Դու ուզում ես, որ իմ անունը հայտնեմ,

Մինչդեռ քոնը դու չես ուզում հայտնել մեզ։

{{տող|79}}Բայց քանի որ դու այստեղ ես ժամանել,

Ես չեմ կարող քո խնդիրքը զլանալ.

Գիտցիր, որ ես Գուիդո դել Դուկան եմ։

{{տող|82}}Արյունս այնքան բորբոքվում էր նախանձով,

Որ եթե ես մեկին ուրախ տեսնեի,

Կպատեր իմ դեմքը մռայլ թախիծով։

{{տող|85}}Արդ քաղում եմ, ինչ որ ինքս եմ սերմանել.

Ո՛վմարդկանց ցեղ, ինչո՞ւձգտում ես նրան,

Ինչ չես կարող ուրիշի հետ բաժանել։

{{տող|88}}Սա Ռինիերն է, փառքն ու պարծանքը իրոք

Կալբոլենց տան, արժանիքները որի

Չեն պահպանել ժառանգորդները նորոգ։

{{տող|91}}Արդ ոչ միայն նրա տոհմն էմերկացած

— Միջև Պոյի, լեռան, ծովի, Ռենոյի —

Իր ձիրքերից, ևբարքերով մեղկացած։

{{տող|94}}Մոլախոտերն այնտեղ այնքան են աճել,

Որ ինչքան էլ այդ շրջանը մշակվի,

Դրանք այլևս անհնար էանճիտել։

{{տող|97}}Ո՞ւր էԼիցիոն, ո՞ւր՝ Արրիգո Մանարդին,

Պիեր Տրավերսարն ու Գուիդո դի Կարպինյան,

Ո՛վխորթացած ռոմանյացիքըդ արդի։

{{տող|100}}Ե՞րբ մի Ֆաբրո պիտի ծնի Բոլոնիան,

Ե՞րբ Ֆայենցան՝ մի Բեռնարդին դի Ֆոսկո —

Ազնիվ մի մարդ սերած զարմից աննշան։

{{տող|103}}Ո՛վտոսկանցի այժմ էլ ողբում եմ ես դեռ,

Երբ հիշում եմ Գուիդո դա Պրատային

Եվ Ուգոլին դ՚Ացցոյին, որ մեզ հետ էր.

{{տող|106}}Ֆեդերիկո Տինյոզոյին հարազատ,

Տրավերսար ու Անաստաջի տոհմերին

(Երկու տոհմեր, որ չունեցան պայազատ).

{{տող|109}}Արանց, կանանց ևնրանց փույթը տածած

Ասպետական մարտերին ու բարքերին,

Մինչ սրտերը այժմ այնքան են ժանտացած։

{{տող|112}}Ո՛վԲերտինոր, էլ ինչո՞ւչես չքանում։

Երբ չվել են քո տոհմիկները բոլոր,

Որ չաղարտվեն քո չարաշուք գեհյանում։

{{տող|115}}Լավ է, որ էԲանյակավալն անսերունդ,

Եվ վատ էոր Կաստրոկարոն ու Կոնիոն

Դեռ սերում են կոմսերի նոր֊նոր ծնունդ։

{{տող|118}}Լավ կլինեն Պագանիներն, երբ գնա

Նրանց դևը, բայց ոչ այնքան, որ իրենց

Համբավն ամեն խծբծանքից զերծ մնա։

{{տող|121}}Ո՛վՈւգոլին դե՚ Ֆանտոլին անվանի,

Քո համբավը ապահով է, ըստ որում

Սերունդ չունես, որպեսզի այն մթագնի։

{{տող|124}}Բայց, տոսկանցի, է՛լհրաժեշտ դու մեզ տուր.

Այժմ ավելի ուզում եմ լալ, քան խոսել,

Այնքան հուզեց ինձ մեր զրույցը տխուր»։

{{տող|127}}Հոգիներն այն մեր քայլերը լսեցին,

Եվ մենք նրանց լռությունից հասկացանք,

Որ ուղիղ ու ճիշտ էր բռնած մեր ուղին։

{{տող|130}}Երբ մնացինք մենակ, առաջ շարժվելով,

Մի ձայն, նման շառաչյունին կայծակի,

Հանկարծ հնչեց մեր հանդիման, գոչելով.

{{տող|133}}«Ով ինձ գտնի, ուզում էինձ սպանի».

Եվ չքացավ ինչպես ձայնը որոտման,

Որ անցնում է, պատռելով ամպը երկնի։

{{տող|136}}Հազիվ թե մենք դադարեցինք լսել այն,

Ահա ուրիշ մի շառաչյուն հետևեց,

Որ նախորդի նման հնչեց բարձրաձայն.

{{տող|139}}«Ես Ագլաուրն եմ, որ դարձա քարի փերթ»։

Այնժամ ահից քայլերս աջ կողմ ուղղեցի

Եվ բանաստեղծ առաջնորդիս կպա սերտ։

{{տող|142}}Ամեն մի ձայն օդում լռել էր արդեն։

Վարպետս ասաց. «Սրանք սանձերն են այն խիստ,

Որոնք մարդուն իր չափի մեջ կպահեն։

{{տող|145}}Բայց խայծն էձեզ հրապուրում անդադար

Եվ ձեզ գցում թակարդը հին ոսոխի.

Ուստի զուր են սանձն ու կոչը ձեզ համար։

{{տող|148}}Ձեր շուրջ դարձող երկինքը ձեզ էկանչում.

Ցույց տալով ձեզ իր հմայքներն անսպառ,

Բայց ձեր աչքը միայն երկրին էկառչում։

{{տող|151}}Դրա համար ձեզ պատժում էՏերն արդար»։

</poem>

=== Երգ տասնհինգերորդ ===

{{տող|1}}Որքան միջոց հարկ էլինում անցնելու

Մշտահոլով գնդին՝ օրվա սկզբից

Մինչև երրորդ ժամվա վախճանն հասնելու,

{{տող|4}}Այնքան միջոց էր արևին մնացել

Դեռ անցնելու, որ ավարտեր ընթացքն իր։

Աստ երեկո ևանդ գիշեր էր դարձել։

{{տող|7}}Նրա շողերն ուղղված էին մեր դեմքին,

Զի լեռան շուրջ շարժվել էինք մենք այնքան,

Որ արևմուտք էինք գնում երկոքին,

{{տող|10}}Երբ զգացի, որ աչքերըս շլացան

Այդ շողերից ավելի վառ մի լույսից.

Եվ պատճառը չիմանալով զարմացա։

{{տող|13}}Ձեռքերս այնժամ դեպի հոնքերըս տարա

Եվ աչքերիս վերև հովար կազմեցի,

Մեղմացնելու համար լույսը հորդառատ։

{{տող|16}}Ինչպես ջրից կամ հայելուց տափարակ

Ցոլքն էցայտում ընդդիմակաց ուղղությամբ,

Բարձրանալով ևիջնելով շատ արագ,

{{տող|19}}Եվ հավասար տարածություն անցնելիս

Քարի անկման զուգահեռ գիծ էկազմում,

Ինչպես փորձն ու գիտությունն են ցույց տալիս,

{{տող|22}}Այսպես ահա անդրադարձված մի վառ լույս

Զարկեց դեմքիս հանդիպակաց անկյունից,

Որից աչքերս անմիջապես տվին խույս։

{{տող|25}}«Այդ ի՞նչ լույս է, ասա, հայր իմ անձկալի,—

Ասացի ես,— որ աչքերս էշլացնում,

Եվ որ կարծես դեպի մեր կողմ էգալիս»։

{{տող|28}}Պատասխանեց. «Մի զարմանա եթե քեզ

Շլացնում էընտանիքը երկնային.

Հրեշտակ է, որ գալիս էվեր ճամփել մեզ։

{{տող|31}}Նման բաներ տեսնելը քեզ շատ շուտով

Կպատճառի ոչ թե տանջանք, այլ բերկրանք,

Որքան զգալ կարող ես քո բնույթով»։

{{տող|34}}Երբ մոտեցավ հրեշտակը այն օրհնյալ,

Զվարթ ձայնով ասաց. «Ելեք այստեղից,

Վերելքն այստեղ նվազ էթեք, սեպացյալ»։

{{տող|37}}Մենք բարձրանում էինք արդեն այնտեղից,

Երբ «Երանի ողորմածաց», «Ցնծացէք»

Օրհներգերը հնչեցին մեր ետևից։

{{տող|40}}Վարպետս ու ես ելնում էինք միայնակ,

Եվ այնժամ ես մտածեցի գնալիս

Օգուտ քաղել իր խոսքերից խոհունակ։

{{տող|43}}Եվ Ես դարձա նրան այսպես հարցնելով.

«Ի՞նչ կամեցավ ասել հոգին Ռոմանյո

Անբաժնելի բարյաց մասին հիշելով»։

{{տող|46}}Վարպետս ասաց. «Հետևանքն իր մոլության

Հասկանում է. զարմանալի չէ, որ նա

Զգուշացնում, սաստ էկարդում մարդկության։

{{տող|49}}Դուք ձգտում եք բարիքներին այն վաղանց,

Որ պակսում են բաժանելով այլոց հետ,

Եվ դա ձեր մեջ առաջացնում էնախանձ։

{{տող|52}}Բայց եթե սերն հանդեպ բարին վեհագույն

Ձեր իղձերը դեպի երկինք ուղղել տար,

Այդ երկյուղը ձեր սրտում չէր դնի բույն,

{{տող|55}}Քանզի այնտեղ ինչքան շատեր ասեն «մեր»,

Այնքան ամեն մեկը հարուստ կլինի

Եվ այնքան սեր կբորբոքվի նրանց մեջ»։

{{տող|58}}«Հիմա նվազ գոհացած եմ ինձ զգում,—

Ասացի ես,— քան երբ հարցրի այս մասին.

Զի արդ ունեմ նոր տարակույս իմ մտքում։

{{տող|61}}Ինչպե՞սբարիք մի բաշխված շատերին,

Սրանց հարուստ կդարձընի ավելի,

Քան եթե այն բաշխված լինի քչերին»։

{{տող|64}}Եվ նա ասաց. «Քո ուշն ու միտը նորեն

Բևեռում ես բարիքներին երկրային,

Եվ խավար ես տեսնում լույսի փոխարեն։

{{տող|67}}Այն անհուն ևանճառ էակն երկնակալ

Հաղորդվում էիրեն սիրող էակին,

Ինչպես արփու շողը՝ մարմնին լուսընկալ։

{{տող|70}}Այնքան տրվում, որքան սեր էնա գտնում.

Ուստի որքան սիրով զեղուն էհոգին,

Այնքան շատ էնրան Հավերժն հաղորդվում։

{{տող|73}}Որքան շատ են սիրողները երկնքում,

Այնքան շատ են բարիք գտնում սիրո մեջ

Եվ բարիքի շողերն իրար արձակում։

{{տող|76}}Եթե գոհ չես իմ խոսքերից կարճառոտ,

Բեատրիչեն քեզ լիովին կպարզի

Այս հարցերը, ինչպես հարցերն այլ կնճռոտ։

{{տող|79}}Հիմա ջանա, որ շուտ բուժվեն ու ջնջվեն

Երկուսի պես հինգ վերքերըդ մնացյալ,

Որոնք զղջմամբ ու քավությամբ կփակվեն»։

{{տող|82}}Մինչդեռ «գոհ եմ» ուզում էի ես ասել,

Հարկադրված եղա լռել տեսնելով,

Որ մի ուրիշ բոլորակ եմ ես հասել։

{{տող|85}}Այստեղ ասես գրավվեցի ես հանկարծ

Հափշտակիչ տեսիլքներով ևտեսա

Մի տաճարում բազում մարդկանց հավաքված.

{{տող|88}}Եվ մի կնոջ, որ կանգնած մոտ դրանդու,

Նեղանում էր գորովանքով մայրական.

«Որդյակ, ինչո՞ւայդպիսի բան արիր դու։

{{տող|91}}Հայրըդ ու ես՝ մտատանջ ու սրտացավ,

Քեզ փնտրելու էինք ելել»։ Ու լռեց.

Եվ առաջին իմ տեսիլքը չքացավ։

{{տող|94}}Այնուհետև մի ուրիշ կին երևաց,

Այտերն օծված արտասուքի շիթերով,

Որոնցով նա վիշտն էր պոռթկում ամբարված։

{{տող|97}}Նա ասում էր. «Թե քաղաքի տերն ես այն,

Որի անվան համար վեճի մտան դիք,

Եվ որ ակն էիմաստության ամենայն,

{{տող|100}}Վրեժ լուծիր այն պատանուց անզգամ,

Որ համբուրեց մեր աղջկան, Պիսիստրա՛տ»։

Եվ Պիսիստրատն հեզահամբույր, հեզակամ,

{{տող|103}}Հանդարտ դեմքով պատասխանեց. «Ի՞նչ կանենք

Մեզ վատություն կամեցողին, եթե որ

Մեզ սիրողին դատապարտենք ու պատժենք»։

{{տող|106}}Ապա տեսա մարդկանց ցասմամբ լիարբշիռ

Որ քարկոծում էին ջահել մի մարդու,

Մեկը մյուսին պոռալով՝ «Զարկ, սպանիր»։

{{տող|109}}Եվ նա արդեն գետին ընկած, տարածված,

Գալարվում էր օրհասական մահվան մեջ,

Բայց աչքերը միշտ դեպ երկինք կարկառած,

{{տող|112}}Տագնապի մեջ աղոթում էր Բարձրյալին,

Որ ներեր իր ոսոխներին հալածիչ,

Մի դեմքով որ լի էր գութով վշտագին։

{{տող|115}}Երբ իմ հոգին վերադարձավ արտաքին

Առարկաներն ընկալելու կացության,

Տեսիլքներից ուշքի եկա ես կրկին։

{{տող|118}}Առաջնորդըս, տեսնելով որ նոր զարթնող

Մարդու նման ես դանդաչում եմ, ասաց.

«Ի՞նչ ունես, որ դու քեզ պահել չես կարող.

{{տող|121}}Աչքերըդ փակ ևոտքերըդ դեդևկոտ

Դու քայլեցիր կես փարսախից ավելի,

Որպես մի մարդ գինեհարյալ կամ քնկոտ»։

{{տող|124}}Ես ասացի. «Լսիր ինձ, հայր իմ ազնիվ,

Քեզ կասեմ թե ինչեր տեսա տեսիլքում,

Երբ գայթ իգայթ քայլում էի ես հազիվ»։

{{տող|127}}Եվ նա ասաց. «Հարյուր դիմակ էլ, դիցուք,

Դու կրեիր, կկարդայի միտքը քո,

Թեկուզ ինչքան էլ նա լիներ խուսափուկ։

{{տող|130}}Ինչ որ տեսար, նրա համար էր որ դու

Սիրտըդ բանաս խաղաղության ջրերին,

Որ բխում են Ակնաղբյուրից կենսատու։

{{տող|133}}Ես «ինչ ունես» չհարցրի քեզ այն մտքով,

Ինչ մտքով որ պիտի հարցներ քեզ մի մարդ,

Որ տեսնում էլոկ մարմնական իր աչքով.

{{տող|136}}Այլ հարցրի, որ քեզ ներշնչեմ ուժ, կորով.

Այսպես հարկ էխթանել այն ծույլերին,

Որ, սթափված, տեղից շարժվում են զոռով»։

{{տող|139}}Վերջալույսի պահն էր արդեն, ևինչքան

Մեզ թույլ էին տալիս շողերն առկայծող,

Ուշիուշով դիտում էինք հեռական։

{{տող|142}}Քիչ֊քիչ ահա մոտենում էր դեպի մեզ

Մի ստվար ծուխ, գիշերվա պես մթագնիչ,

Որից չկար ազատվելու ճար կարծես.

{{տող|145}}Դա խավարեց մեր աչքերն ու օդը ջինջ։

</poem>

=== Երգ տասնվեցերորդ ===

{{տող|1}}Խոր խավարը Դժոխքի ևգիշերի՝

Աստղազուրկ ու սահմանափակ երկնի տակ,

Որ պատած էխիտ խավերով ամպերի,

{{տող|4}}Դեմքըս այնպես թանձըր քողով չպատեց,

Ոչ էլ եղավ տեսողությանս այնպես խոչ,

Ինչպես ծուխն այն, որ այստեղ մեզ պարուրեց։

{{տող|7}}Նա աչքերս թույլ չտվեց բաց անել։

Տեսնելով այդ՝ առաջնորդըս մոտեցավ,

Որ կարենամ նրա ուսին ես հենվել։

{{տող|10}}Ինչպես կույրը, որպեսզի իր ճամփայից

Չմոլորվի ու չընդհարվի մի բանի,

Գնում էիր առաջնորդի ետևից,

{{տող|13}}Այսպես էի ծխի միջով գնում ես,

Ունկնդրելով առաջնորդիս, որ անվերջ

Ասում էր ինձ. «Զգույշ, ինձնից չզատվես»։

{{տող|16}}Ես լսեցի ձայներ, որոնք իսրտանց

Հայցում էին խաղաղություն, գթություն

Աստծու գառից, որ բառնա մեղքը յուրյանց։

{{տող|19}}«Գառն Աստուծոյ» էին նրանք երգում հար,

Երգում այնպես ելևէջով համակերպ,

Որ կարծես թե ունեին ձայն միալար։

{{տող|22}}Եվ ես. «Վարպետ, հոգիների ձա՞յնն էայն»։

Եվ նա ասաց. «Այո, ճիշտ ես գուշակում.

Նրանք իրենց մեղքն են քավում բարկության»։

{{տող|25}}«Արդ ո՞վես դու, որ մեր ծխով ես անցնում

Եվ մեր մասին հարցապնդում, որպես թե

Դեռ ողջերի աշխարհին ես պատկանում»։

{{տող|28}}Այսպես ահա խոսեց մի ձայն մոտը մեր։

Վարպետըս ինձ. «Պատասխանիր դու նրան,

Եվ հարցրու, թե այս կողմի՞ցեն ելնում վեր»։

{{տող|31}}Եվ ես. «Ո՛վդու, որ մաքրվում ես այդպես,

Որպեսզի քեզ Հաստողի մոտ բարձրանաս,

Կզարմանաս, եթե դու ինձ ուղեկցես»։

{{տող|34}}Պատասխանեց. «Ինչքան կարող եմ՝ կգամ,

Եթե ծուխը թույլ չի տալիս մեզ տեսնել,

Լսելը մեզ կդարձընի համակամ»։

{{տող|37}}«Վեր եմ գնում այս մարմնական պատանքով,

Որին միայն մահն էլուծում,— ասացի,—

Այստեղ եկա արհավրալի Դժոխքով.

{{տող|40}}Եվ եթե ինձ Աստված շնորհ էարել,

Թույլ տալով որ ես իր պալատը տեսնեմ

Մի կերպով, որ այժմ անսովոր էդառել,

{{տող|43}}Ապա հայտնիր, թե դու կյանքում ո՞վեղար,

Եվ ասա թե ճի՞շտ էբռնած իմ ուղին,

Քո խոսքերը թող մեզ լինեն ղեկավար»։

{{տող|46}}«Լոմբարդցի եմ ևՄարկո եմ ես կոչվում.

Աշխարհ տեսա ու սիրեցի լավ բարքեր,

Որոնց հիմա արդեն ոչ ոք չի ձգտում։

{{տող|49}}Դու գնում ես դեպի վերև ուղղապես»։

Այսպես ասաց, ապա հարեց. «Խնդրում եմ,

Երբ վեր հասնես, դու ինձ համար կաղոթես»։

{{տող|52}}Եվ ես նրան. «Քո բաղձանքը ես կանեմ,

Սակայն իմ մեջ մի տարակույս ծագեց արդ,

Որից եթե ես չազատվեմ՝ կպայթեմ։

{{տող|55}}Առաջ պարզ էր, սակայն հիմա բարդացավ

Այն հարցըդ, որ շոշափեցիր դու այստեղ,

Եվ որ այժըմ ինձ տալիս էգլխացավ։

{{տող|58}}Ասածիդ պես, հիմա աշխարհը ողջամբ

Մերկացել էամեն ազնիվ բարքերից

Եվ հղի ու լի էամեն չարությամբ։

{{տող|61}}Սակայն ի՞նչն էդրա պատճառը մեկին,

Աստղե՞րն են, թե՞ մարդիկ՝ իրենք։ Եվ երբ ես

Իմանամ այդ՝ կբացատրեմ ամենքին»։

{{տող|64}}Նա արձակեց խոր հառաչանք վշտակեզ

Եվ սկսեց. «Աշխարհը կույր է, եղբայր.

Դու այնտեղից անշուշտ եկած կլինես։

{{տող|67}}Դուք, ապրողներդ, աստղերին եք վերագրում

Ամեն պատճառ, կարծես նրանց ներգործման

Արդյունք լիներ, ինչ պատահում էերկրում։

{{տող|70}}Եթե այդպես լիներ, ձեր մեջ կբարձվեր

Ազատ կամքը ևարդար չէր լինի, որ

Բարին խինդով, չարը վշտով հատուցվեր։

{{տող|73}}Աստղերից են ձեր հակումներն առաջին,

Ոչ բոլորը, դիցուք բոլորը, բայց ձեզ

Լույս էտրված ջոկելու չարն ու բարին,

{{տող|76}}Եվ ազատ կամք, որը եթե իսկզբան

Վատ կկռվի հակումների դեմ հոռի,

Լավ կոփվելով՝ հուսկ դուրս կգա հաղթական։

{{տող|79}}Դուք, ազատներդ, ենթարկվում եք արարող

Մի զորության, որ ստեղծեց ձեր հոգին,

Որի վրա աստղերն ազդել չեն կարող։

{{տող|82}}Եթե աշխարհն արդ դարձել էամբարիշտ,

Դուք եք պատճառն ևդա ձեր մեջ որոնեք.

Հիմա ես քեզ կբացատրեմ միտքըս ճիշտ։

{{տող|85}}Մարդու հոգին, որ ստեղծված էԱստծուց,

Դուրս էպրծնում արարչական ձեռքերից

Եվ աշխարհ էմտնում մանկան պես մերկուց.

{{տող|88}}Եվ դեռ ամեն ինչի անփորձ ու անգետ,

Ուրախանում ու խայտում էմանկան պես,

Զի իբնե հաճույքի էհակամետ։

{{տող|91}}Ճաշակում էնախ բարիքները ումպետ

Եվ պատրանքով վազում նրանց ետևից,

Եթե նրան ետ չպահի սանձ կամ պետ։

{{տող|94}}Արդ իբրև սանձ պահանջվեցին օրենքներ,

Իսկ իբրև պետ պահանջվեց մի միապետ,

Որ քաղաքի միջնաբերդը գեթ տեսներ։

{{տող|97}}Օրենքներ կան, բայց ովքե՞րեն պահողներ,

Հիմա ոչ ոք. իսկ հովիվը առաջնորդ

Որոճում է, բայց չունի հերձ կճղակներ։

{{տող|100}}Եվ ամբոխը, տեսնելով որ հովիվն իր

Ձգտում էլոկ բարիքների նյութական,

Ինքն էլ խժռում ևչի դնում այլ խնդիր։

{{տող|103}}Ուստի պարզ է, որ վարչությունն էվատթար

Պատճառն արդի ապականման աշխարհի,

Ոչ թե մարդկանց բնությունը վատախտար։

{{տող|106}}Հռոմը, որ հարդարիչն էր աշխարհի,

Ուներ երկու լուսատուներ, որ մարդկանց

Նշում էին ուղին երկնի ու երկրի։

{{տող|109}}Մեկը մյուսին մարեց, ևսուրը խառնվեց

Մականի հետ, ու հետևանքն այն եղավ,

Որ թե մեկը ևթե մյուսը խաթարվեց,

{{տող|112}}Ու վերացավ փոխադարձ վախն իրարից։

Նայիր հասկին, եթե ինձ չես հավատում.

Ամենայն տունկ ճանաչում են իր պտղից։

{{տող|115}}Այն երկրում, ուր հոսում են Պոն, Աղիջեն,

Հեշտ էր գտնել առաքինի վարք ու բարք,

Երբ Ֆեդերիկն սկսած չէր դեռ վիճել։

{{տող|118}}Այժմ այդ երկրով ազատ կարող էանցնել

Ամեն շուտիկ, առանց երկյուղ զգալու,

Որ կարող էկարգին մարդու հանդիպել։

{{տող|121}}Այնտեղ դեռ կան երեք ծերեր կենդանի,

Որ խրտնում են նոր բարքերից խորթացած

Եվ ձգտում են վաղուց կյանքին անդենի.

{{տող|124}}Անուններն են Կուրրադո դա Պալացցո,

Լավ Գերարդո ևԳուիդո դա Կաստել,

Որ ֆրանսիացիք կոչում են պարզ Լոմբարդո։

{{տող|127}}Արդ ձուլելով իր մեջ երկու վարչություն,

Ցեխն էխրվել եկեղեցին Հռոմի,

Աղտեղելով և՛ իրեն, և՛ բեռը դույն»։

{{տող|130}}«Ո՛վիմ Մարկո, դատում ես ճիշտ ևստույգ,—

Ասացի ես։— Այժմ հասկացա, թե ինչու

Ղևի որդիք ձեռք չբերին կայք ու գույք։

{{տող|133}}Սակայն ո՞վէայն Գերարդոն փառազուն,

Որ հանգուցյալ սերնդից էմնացել,

Ինախատինս նոր սերնդին վայրասուն»։

{{տող|136}}«Քո խոսքերը տարօրինակ են հնչում,—

Պատասխանեց,— զարմանալի է, որ դու

Տոսկանցի ես ևնրան չես ճանաչում։

{{տող|139}}Ուրիշ անուն ես չեմ կարող նրան տալ,

Թե ոչ ասել, որ նա հայրն էԳայայի։

Աստված ձեզ հետ. էլ չեմ կարող ձեզ հետ գալ:

{{տող|142}}Ծխի միջով մի լույս շողում էանդ, տես.

Հրեշտակ էդա. ինձ հարկավոր էմեկնել,

Նախքան այստեղ նրա գալը իհանդես»։

{{տող|145}}Այսպես ասաց ևէլ չուզեց ինձ լսել։

</poem>

=== Երգ տասնյոթերորդ ===

{{տող|1}}Ո՛վ ընթերցող, եթե երբեք լեռներում

Քեզ պատեց մեգ, որի միջով դու տեսար,

Ինչպես մաշկի միջով խլուրդն էտեսնում,

{{տող|4}}Հիշիր ինչպես ճաճանչները արևի

Թափանցում են խիտ ու խոնավ մշուշով,

Երբ սա քիչ֊քիչ նոսրանում էհիրավի.

{{տող|7}}Եվ կարող ես պատկերացնել, թե ինչպես

Ծխի միջով ես նայեցի արևին,

Երբ սա արդեն մայր էր մտնում համրապես։

{{տող|10}}Այսպես քայլերս առաջնորդիս քայլերին

Համակերպած՝ դուրս եկա այն ծխամպից,

Երբ մութ էին արդեն ափերն ստորին։

{{տող|13}}Ո՛վտեսիլքներ, մերթ այնքան եք կտրում մեզ

Արտաշխարհից, որ մենք ոչինչ չենք լսի,

Թեկուզ հնչեն հազար փողեր շուրջը մեր.

{{տող|16}}Ձեր աղբյուրը ի՞նչ է, եթե զգայք չեն.

Ձեր աղբյուրը հարկավ լույսն էգերբնական,

Որ գործում էիվերուստ կամ ինքնօրեն.

{{տող|19}}Տեսիլքիս մեջ տեսա պատկերը նրա,

Ով իր ոճրի համար փոխվեց այն թռչնին,

Որ հրճվում էիր դայլայլից առօրյա։

{{տող|22}}Այստեղ միտքըս իր մեջ այնքան էր գոցվել,

Որ ազդակներն զգայական աշխարհի

Չէին կարող նրա վրա ներգործել։

{{տող|25}}Ապա տեսա իմ տեսիլքում հոգեզմայլ

Մի խաչելյալ, դեմքով գոռոզ ու վայրագ,

Որ մեռնում էր պահելով տեսքն անայլայլ։

{{տող|28}}Ասուերոս արքան էին նրա քով,

Եսթեր կինը ևՄարդոքեն այն արդար,

Որ ուղղամիտ եղավ խոսքով ու գործով։

{{տող|31}}Երբ չքացավ այս պատկերը տեսլային,

Ցնդելով այն պղպջակի նմանակ,

Որ զրկվել էիր պատյանից ջրային,

{{տող|34}}Ինձ երևաց մի աղջնակ վշտալից,

Որ լալագին ասում էր. «Ո՛վթագուհի,

Ինչո՞ւմեռնել փափագեցիր զայրույթից։

{{տող|37}}Դու մեռար, որ Լավինիայիդ չկորցնես,

Եվ կորցըրիր ինձ։ Մայր, նախքան մահն իմ սիրո,

Ես քո մահն եմ հիմա ողբում դառնապես»։

{{տող|40}}Ինչպես մարդու քունը խզվում էհանկարծ

Ազդեցության ներքո պայծառ մի լույսի,

Եվ տակավ առ տակավ անցնում էանդարձ,

{{տող|43}}Այսպես անցան իմ տեսիլքներն այցելու,

Երբ իմ դեմքին հանկարծ զարկավ մի վառ լույս,

Ավելի վառ, քան սովոր ենք տեսնելու։

{{տող|46}}Շուրջըս դարձա գիտնալու թե ուր եմ ես,

Երբ մի ձայն, որ ամբողջ ուշքըս գրավեց,

«Այստեղից են վեր բարձրանում»,— ասաց մեզ։

{{տող|49}}Այնքան էի ես անհամբեր տեսնելու,

Թե ով էր այն բարբառողը, որ մինչև

Նա չերևար՝ հանգիստ չէի լինելու։

{{տող|52}}Բայց աչքերըս նրա լույսից շլացան,

Ինչպես մարդու աչքը լույսից արևի,

Որ պատած էիր շողերով վայրացան։

{{տող|55}}«Սա երկնային մի ոգի է, որ առանց

Մեր խնդրանքին՝ մեզ վերելքն էցույց տալիս

Եվ քողարկում իրեն լույսով անթափանց։

{{տող|58}}Նա վարվում էր մեզ հետ, ինչպես մարդն իր հետ.

Ով չի օգնում, երբ կարոտյալ էտեսնում,

Հայցը կանխավ մերժելու էհակամետ։

{{տող|61}}Արդ մեզ արած իր հրավերն ընդունենք.

Դեռ չմթնած ջանանք վերև բարձրանալ,

Քանզի հետո էլ չենք կարող ելնել մենք»։

{{տող|64}}Այսպես ասաց ինձ առաջնորդս առանձին,

Եվ քայլներըս դեպի սանդուղքն ուղղեցինք.

Երբ ոտք դրինք աստիճանին առաջին,

{{տող|67}}Ես զգացի թևաբախում իմ դեմքին

Եվ լսեցի «Հաշտարարաց երանի»,

Որոնք զերծ են բարկությունից մեղսագին»։

{{տող|70}}Հետին շողերն աղջամուղջին նախորդող

Արդեն այնքան շիջել էին եթերում,

Որ երևում էին աստղերն առկայծող։

{{տող|73}}«Ո՛վիմ կորով, ինչո՞ւցնդում ես այդպես»,—

Ասում էի ես յուրովի, զգալով,

Որ սրունքներս հոգնել էին մեծապես։

{{տող|76}}Հասել էինք արդեն սանդղի բարձունքին,

Եվ կանգ առել, ինչպես նավը լողացող,

Որ կանգնում է, երբ հասնում էափունքին։

{{տող|79}}Նոր ոլորտում մի պահ ես լուռ մնացի,

Սպասելով որևէ բան լսել նոր,

Ապա դարձա վարպետիս ևասացի.

{{տող|82}}«Իմ բարի հայր, արդ ասա ինձ՝ ի՞նչ հանցանք.

Քավվում էայս բոլորակում, ևեթե

Մենք կանգ առանք, թող խոսքերըդ չառնեն կանգ»։

{{տող|85}}«Այստեղ էիր հատուցումը ստանում

Թույլ ու թերի սերը բարու,— ասաց նա,—

Այստեղ են հենց ալարկոտին խթանում։

{{տող|88}}Բայց որպեսզի ավելի լավ հասկանաս,

Ուշի ուշով ինձ ունկըն դիր ևդու մեր

Այս կանգառից որոշ օգուտ կստանաս»։

{{տող|91}}Եվ նա սկսեց. «Լսիր, որդի սիրեկան,

Արարիչն ու արարածները բոլոր

Լի են սիրով բնական ու հոգեկան։

{{տող|94}}Բնականը ենթակա չէ սխալի,

Իսկ մյուսը սխալվում է վատ ձգտմամբ,

Կամ ձգտելով չափից քիչ կամ ավելի.

{{տող|97}}Եվ քանի նա վսեմ բարուն էձգտում

Ու չափ պահում բարիքների մեջ նսեմ,

Վատ հաճույքի նախապատճառ չի լինում։

{{տող|100}}Բայց երբ սերն այդ մի վատ բանի էձգտում

Կամ բարուն էձգտում չափից շատ կամ քիչ,

Արարածը Արարչի դեմ էգործում։

{{տող|103}}Այստեղից էլ կհասկանաս առհարկի,

Որ մարդկանց մեջ սերը հիմքն էամենայն

Առաքինի ևմեղսավոր արարքի։

{{տող|106}}Արդ զի սերը չի կարելի անջատել

Ենթակայի օգտամատույց բարիքից,

Մարդ չի կարող սեփական անձը ատել։

{{տող|109}}Նմանապես չի կարելի ըմբռնել

Մի ինքնագո էակ՝ անկախ Արարչից,

Ուստի նրան չի կարելի անգոսնել։

{{տող|112}}Եթե այսպես ճիշտ եմ դատում ու դասում,

Մնում էլոկ սիրել չարիքն ուրիշի։

Եվ այդ սերը երեք տեսակ էլինում։

{{տող|115}}Կան, որ այլոց կործանումով հույս ունեն

Վեր բարձրանալ ևհենց դրա համար լոկ

Հետամուտ են նրանց անկման բարձունքեն:

{{տող|118}}Կան որ այլոց բարձրացումով վախում են

Կորցնել շնորհ, իշխանություն, փառք, պատիվ,

Եվ չարիք են նրանց նյութում տենդորեն։

{{տող|121}}Եվ կան էլ որ զայրանում են մաղձալից

Նրանց դեմ, որ վիրավորանք են հասցրել,

Եվ պատրաստ են ոխ հանելու նրանցից։

{{տող|124}}Այս եռակերպ սերը քավվում էցածում.

Արդ ուզում եմ քեզ բացատրել սերը մյուս,

Որ անկանոն կերպով բարուն էձգտում։

{{տող|127}}Երազում են մարդիկ վսեմ մի բարիք,

Ուր կարենան իրենց հոգին գոհացնել,

Եվ հասնելու առ այն զգում են կարիք։

{{տող|130}}Եթե նրան ձեզ ձգում էսերը գաղջ,

Դուք այդ մեղքը այս ոլորտում կքավեք,

Կատարելով ապաշխարանք մի պատշաճ։

{{տող|133}}Կա այլ բարիք, որ նսեմ է, ոչ հարգի.

Դա չի տալիս երջանկություն, չէ Աստված,

Որ պատճառն ու հիմքն էամեն բարիքի։

{{տող|136}}Այն սերը, որ դրան շատ էնվիրվում,

Բոլորակաց մեջ էքավվում վերևի,

Բայց ինչպես էայն երեքի տրոհվում,

{{տող|139}}Ես կլռեմ, որ դու գտնես յուրովի»։

</poem>

=== Երգ տասնութերորդ ===

{{տող|1}}Մեծ ուսուցիչս ավարտելով ճառը իր

Իմ աչքերի մեջ էր նայում տեսնելու,

Թե ես նրան լսե՞լէի ուշադիր.

{{տող|4}}Ես, որ նորից տանջվում էի ծարավով,

Լռում էի ևյուրովի մտածում.

«Գուցե նրան ձանձրացընեմ հարցերով»։

{{տող|7}}Բայց իմ հայրը ճշմարիտ ու հարազատ,

Տեսնելով որ բերան չէի բաց անում,

Ինձ թելադրեց խոսել անվախ ու ազատ։

{{տող|10}}Եվ ես. «Վարպետ, իմ միտքը քո ուսմունքով

Այնքան լավ էլուսավորվում, որ ես պարզ

Հասկանում եմ ճառըդ ամեն մասունքով։

{{տող|13}}Սակայն, հայր իմ, թախանձում եմ քեզ կարի,

Բացատրիր, թե ինչ էսերը, որին դու

Վերագրում ես ամեն գործ չար ու բարի»։

{{տող|16}}Եվ նա. «Ուղղիր մտքիդ աչքերն իմ վրա,

Եվ կպարզվի քեզ սխալը կույրերի,

Որոնք իրենց համարում են ռահվիրա։

{{տող|19}}Հոգին, որին սիրո հակում էտրված,

Ձգտում էդեպ ամեն մի բան հաճելի,

Հենց որ զարթնում էհաճույքից դրդըված։

{{տող|22}}Ընկալչությունը ձեր՝ պատկերն էառնում

Իրականից ևպարզում էձեզ այնպես,

Որ ձեր հոգին առ այն պատկերն էդառնում։

{{տող|25}}Եթե հոգին դեպ այն պատկերն էհակվում,

Այդ հակումը սերն է, սերը բնական,

Որ հաճույքից մղված գործում էհոգում։

{{տող|28}}Եվ ինչպես բոցն իր հատկությամբ բնական

Ձգտում էվեր, այնտեղ, ուր իր տարերքում

Ավելի էդառնում կայուն, տևական,

{{տող|31}}Այսպես հոգին մի մղումով բնածին

Դեպ հաճելին էձգտում ևչի հանգչում,

Մինչև որ նա չի տիրանում սիրածին։

{{տող|34}}Արդ կարող ես դու հասկանալ թե որքան

Սխալվում են նրանք, ովքեր պնդում են,

Թե ամեն սեր գովելի էըստ ինքյան։

{{տող|37}}Զի գուցե միշտ լավ էսիրո առարկան,

Բայց ամեն սեր լավ չէ, ինչպես ամեն դրոշմ,

Թեև մոմը լինի լավ ու պատվական»։

{{տող|40}}«Քո խոսքերը ևիմ միտքը հետախույզ

Ինձ պարզեցին սիրո բնույթն,— ասացի,—

Բայց դա իմ մեջ ծնեց մի նոր տարակույս։

{{տող|43}}Եթե սերը մեր մեջ դրսից էծագում,

Ապա հոգին, որ գործում էբնազդմամբ,

Իր կամքով չէ, երբ լավ կամ վատ էգործում»։

{{տող|46}}Եվ նա. «Ինչ որ միտքն այս մասին կդատի,

Կբացատրեմ, իսկ ավելին կպարզե

Բեատրիչեն, զի դա գործ էհավատի։

{{տող|49}}Յուրաքանչյուր գոյացություն ձևավոր,

Որ նյութից զատ, բայց զոդված էնրա հետ,

Իր մեջ ունի մի զորություն մասնավոր,

{{տող|52}}Որը միայն իր գործնական արյունքով

Զգացնում էիր գոյությունը ներքին,

Ինչպես բույսն իր կյանքը՝ կանաչ սաղարթքով։

{{տող|55}}Մարդ չգիտե, թե նախնական գիտությանց

Իմացությունն իր ուսկից էևուսկից

Զգացումը իր նախնական ցանկությանց,

{{տող|58}}Որ ձեր մեջ կան, ինչպես մեղվում բնազդ կա

Մեղր շինելու, ևմիտումն այս նախավոր

Գովեստի կամ պարսավի չէ ենթակա։

{{տող|61}}Արդ որպեսզի այլ հակումներն այս հակման

Համակերպվեն, ձեր մեջ կա ուժ բնածին,

Որ հսկում էիբրև մուտքի պահապան։

{{տող|64}}Այդ ուժն էայն սկզբունքը, ըստ որի

Ձեր գործերն են գնահատվում, նայած թե

Նա ընտրում էսեր բարի, թե հոռի։

{{տող|67}}Նրանք, ովքեր ճշմարտախույզ են խորին,

Ճանաչեցին ազատ կամքը մարդու մեջ

Եվ բարույքի դասեր տվին աշխարհին։

{{տող|70}}Իսկ դիցուք թե սերն առողջ կամ անառողջ

Արծարծվում էձեր մեջ մղմամբ ակամա,

Բայց կարող եք դուք ընդունել այն կամ ոչ։

{{տող|73}}Բեատրիչեն կարողությունն այս ազնիվ

Հասկանում էազատ կամքը, հիշիր այդ,

Եթե երբեք նա քեզ խոսի այդ առթիվ»։

{{տող|76}}Լուսինը, որ իր ընթացքով երկնավար

Նոսրացրել էր աստղերի թիվը տակավ,

Երևում էր ինչպես մի գունդ հրավառ,

{{տող|79}}Եվ սահում էր ընդդեմ երկնի աստղազարդ

Այն ուղիով, ուր մայրամուտն էտեսնում

Հռոմայեցին կղզյաց միջև Կորս ևՍարդ։

{{տող|82}}Եվ վարպետըս, որի փառքի շնորհիվ

Պիետոլան հանդիսացավ անվանի,

Ճնշող բեռից ազատել էր ինձ լրիվ։

{{տող|85}}Եվ ահա ես, որ հարցերիս լուրջ ու բարդ

Առել էի պատասխաններ պարզորոշ,

Կանգնած էի ինչպես քնով տարված մարդ։

{{տող|88}}Բայց իմ քունը հանկարծ խզվեց մի թափով

Խուլ աղմուկից հոգիների մի խմբի,

Որ գալիս էր մեր ետևից շտապով։

{{տող|91}}Ինչպես Իսմենն ու Ասոպը միասին

Մութ գիշերով տեսան վազքը թեբեցոց,

Որ խուռնընթաց դիմում էին Բաքոսին,

{{տող|94}}Այսպես այստեղ տեսա ամբոխ մի խռնված,

Որ վազեվազ մեր ետևից էր գալիս,

Բարի կամքից, արդար սիրուց խթանված։

{{տող|97}}Զի վազում էր այն բազմությունն ահագին,

Վաղվաղակի բոլորը մեզ միացան։

Երկու հոգի գոչում էին լալագին.

{{տող|100}}«Մարիամն շտապ դեպի լեռը վազ տվեց

Եվ Կեսարը, բաց թողնելով Մարսիլիան,

Անմիջապես դեպ Իլերդա արշավեց»։

{{տող|103}}«Շուտ, ժամանակ չկորցնենք հեղգորեն,

Որ բողբոջի մեր մեջ փափագը բարու»,—

Ասում էին մյուս հոգիներն համորեն։

{{տող|106}}«Ո՛վհոգիներ, դուք որ հիմա եռանդյամբ

Դարմանում եք անփութությունն, որ բարիք

Գործելու մեջ թույլ եք տվել գաղջությամբ.

{{տող|109}}Սա դեռ ողջ է— ես ստելու չեմ սովոր —

Եվ ուզում էվեր բարձրանալ վաղորդյան.

Ասացեք մեզ՝ ո՞ւր էելքը մերձավոր»։

{{տող|112}}Այսպես ասաց առաջնորդըս ամբոխին.

Եվ նրանցից մեկը տվեց պատասխան.

«Հետևիր մեզ ևկգտնես անցուղին։

{{տող|115}}Մենք շարժվելու այնքան փափագ ունենք մեծ,

Որ չենք կարող կանգնած խոսել, ևեթե

Մեր վարմունքը կոպիտ գտնես, ներիր մեզ։

{{տող|118}}Սան Զենոյի աբբան էի Վերոնում,

Բարբարոսսա վեհապետի օրերին,

Որի մասին վատ են խոսում Միլանում։

{{տող|121}}Եվ մեկը, որ արդեն զառամ էդարձած,

Շուտով կողբա այն վանատան պատճառով,

Ուր չարարկեց իշխանությունն ունեցած.

{{տող|124}}Զի նա որդուն անհարազատ ու տգեղ,

Տգեղ մարմնով ևթե հոգով մանավանդ,

Նշանակեց օրինավոր հովվի տեղ»։

{{տող|127}}Ես չգիտեմ՝ նա դեռ խոսե՞ց, թե՞ լռեց,

Այնքան արդեն հեռացել էր մեզանից,

Բայց լսածըս ինձ գոհություն պատճառեց։

{{տող|130}}Եվ վարպետըս, զորավիգըս ապահով,

Ասաց. «Նայիր, ահա երկու հոգիներ,

Որ գալիս են հեղգությունը սաստելով»։

{{տող|133}}Ասում էին նրանք. «Մեռան այն մարդիկ,

Որոնց առջև ծովը բացվեց, բայց հետո

Հորդանանը տեսավ սերունդն երջանիկ։

{{տող|136}}Եվ այն մարդիկ, որ մինչև վերջ չուզեցին

Տաժանք կրել զավակի հետ Անքիսի,

Անփառունակ մի կյանքի մեջ սուզվեցին»։

{{տող|139}}Երբ մեզանից նրանք այնքան հեռացան,

Որ այլևըս չէին կարող նկատվել,

Իմ մեջ ծնունդ առան մտքեր այլազան,

{{տող|142}}Ուրկից բազում ուրիշ խոհեր ծագեցին,

Եվ ես այնքան խոհից իխոհ ծփացի,

Որ իվերջո իմ աչքերը փակվեցին.

{{տող|145}}Եվ խոհերըս վերածվեցին երազի։

</poem>

=== Երգ տասնիններորդ ===

{{տող|1}}Այն ժամին, երբ ջերմությունը ցերեկվա

Երկրից կամ մերթ Երևակից շիջանած՝

Է՛լչի կարող մեղմել ցուրտը գիշերվա.

{{տող|4}}Երբ գուշակներն իրենց Բախտը մեծագույն

Արևելյան հորիզոնում են տեսնում,

Ուր կծագի շուտով օրը նորագույն,

{{տող|7}}Երազիս մեջ երևաց կին մի թլվատ,

Աչքերը շիլ ևոտքերը ծուռումուռ,

Ձեռքերը հաշմ ևերեսը շատ գունատ։

{{տող|10}}Նայում էի. ինչպես արևը շողուն

Ժրացնում էանդամները ցրտահար,

Այսպես հայացքս արձակում էր կապ լեզուն,

{{տող|13}}Ուղղում նրա շեղությունները կարգավ

Եվ տալիս էր նրա դալուկ երեսին

Այն գույնը, որ պահանջում էսերն հարկավ։

{{տող|16}}Հենց որ այսպես լեզվի կապն էր արձակվել,

Նա սկսեց երգել այնպես քաղցրաձայն,

Որ ես նրան չէի կարող չունկնդրել։

{{տող|19}}«Ես,— երգում էր,— ես այն սիրենն եմ սիրուն,

Որ թովում էնավորդներին ծովի մեջ,

Այնքան ձայնըս հաճելի էու ծորուն։

{{տող|22}}Ես իմ երգով Ուլիսին էլ թովեցի.

Ով վարժվի ինձ ևհմայվի ինձանով,

Հազիվ թե իմ լարացանցից դուրս պրծնի»։

{{տող|25}}Նա տակավին իր բերանը չէր փակել,

Երբ երևաց ինձ մոտ մի կին սուրբ ու վեհ,

Որ այն մյուսին անարգելու էր եկել։

{{տող|28}}«Օ´ Վիրգիլիոս, օ´ Վիրգիլիոս, ո՞վէնա»,—

Գոչեց կինը բարկությամբ լի, իսկ տերն իմ

Նայում էր լոկ այդ կնոջը վեհազնյա։

{{տող|31}}Ապա տերըս մյուսին բռնեց զայրալի

Եվ, պատռելով փեշը, փորը բաց արավ.

Ես զարթնեցի բուրած հոտից զազրելի։

{{տող|34}}Երբ շուռ եկա, բարի վարպետս ինձ ասաց.

«Երեք անգամ քեզ կանչեցի ես հիմա.

Վեր կաց, արի, գնանք գտնենք մուտքը բաց»։

{{տող|37}}Ես վեր կացա։ Արդեն լույս էր շողարձակ

Լեռան բոլոր ոլորտներում. գնացինք.

Մեր ետևն էր արեգակը նորածագ։

{{տող|40}}Հետևելով առաջնորդիս քայլերին՝

Գնում էի կորաքամակ, գլխահակ,

Ինչպես նա, ով հանձնվել էմտքերին։

{{տող|43}}Հանկարծ լսվեց. «Անցքը այստեղ է, եկեք» —

Այնպես աղու ևհեշտալուր մի ձայնով,

Որ մեր երկրում չենք ունկնդրի մենք երբեք։

{{տող|46}}Այդպես ասողն, հար ևնման կարապի,

Բացավ թևերն ու մեզ ուղղեց դեպ այնտեղ,

Ուր մի անցք կար միջև երկու քարափի։

{{տող|49}}Թափհարելով իր թևերը փետրավոր,

Նա «Երանի սգավորաց,— ասաց մեզ,—

Զի կստանան մխիթարանք հոգևոր»։

{{տող|52}}«Ի՞նչ ունես դու, որ մտախոհ ես դարձել»,—

Այսպես ասաց վարպետըս ինձ, երբ արդեն

Հրեշտակից քիչ վեր էինք բարձրացել։

{{տող|55}}Եվ ես. «Հիմա տեսա տեսիլք մի դարձյալ.

Նա ինձ այնպես խորհուրդներով պաշարեց,

Որ չեմ կարող նրա միտքը հասկանալ»։

{{տող|58}}Եվ նա. «Տեսար այն կախարդին հինավուրց,

Որի համար պատժվում են վերևում,

Եվ որից մարդ ճողոպրում էմազապուրծ։

{{տող|61}}Բավ էդա քեզ. հիմա մի քիչ շտապիր,

Եվ ունկնդրիր կոչին երկնի, ուր Արքան

Հավերժական հոլովում էգնդերն իր»։

{{տող|64}}Ինչպես բազեն, որ նայում էնախ ներքև,

Ապա, իլուր կանչին, սուրում էայնտեղ,

Ուր քաշում էնրան երեն ակներև,

{{տող|67}}Այսպես արի, բարձրանալով փույթ իփույթ

Ժայռամիջյան կածանն իվեր, որը մեզ

Տարավ այնտեղ, ուր գործվում էնոր պտույտ։

{{տող|70}}Երբ դուրս եկա բոլորակը հինգերորդ,

Տեսա մարդիկ, որոնք դեմքերը գետնին,

Պառկած էին ու հեծեծում սրտահորդ։

{{տող|73}}Ասում էին՝ «Մերձեցաւ անձն իմ իհող»

Այնպիսի խոր հառաչանքով ու հեծքով,

Որ հազիվ էր լսվում խոսքն այդ անսքող:

{{տող|76}}«Ո՛վհոգիներ, որ ձեր տանջանքը մռայլ,

Ամոքում եք արդարությամբ ու հույսով,

Մեզ ցույց տվեք ելման տեղը հետևյալ»։

{{տող|79}}«Եթե այստեղ դուք պառկելուց ազատ եք

Եվ ուզում եք գտնել ուղին կարճառոտ,

Գնալիս միշտ աջ ուղղությամբ քայլեցեք»։

{{տող|82}}Այսպես ասաց առաջնորդըս ևայսպես

Պատասխանեց նրան մեկը մոտիկից,

Որի վրա ուշ դարձըրի իսկույն ես։

{{տող|85}}Հայացքս այնժամ ես ուղղեցի վարպետիս,

Եվ նա սիրով ինձ թույլ տվեց կատարել

Այն փափագըս, որ երևում էր դեմքիս։

{{տող|88}}Երբ թույլ տվեց անել ըստ իմ ուզածի,

Ես մոտեցա ուշագրավ այն հոգուն

Եվ մեղմորեն նրան այսպես ասացի.

{{տող|91}}«Ո՛վդու հոգի, որ ողբերով քո համառ

Հարդարում ես դարձիդ ուղին առ Աստված,

Քավությունըդ քիչ ընդհատիր ինձ համար։

{{տող|94}}Ասա ո՞վես ևինչո՞ւեք դուք պառկել

Բերանքսիվար, ուզո՞ւմ ես որ քո մասին

Խոսեմ այնտեղ, ուրկից ողջ եմ ես եկել»։

{{տող|97}}«Թե ինչու ենք պառկել վրան երեսի,

Դու կիմանաս,— ասաց հոգին,— բայց դու նախ

Գիտա զի ես եղէ յաջորդ Պետրոսի։

{{տող|100}}Կիավերի ու Սիեստրի միջև գեղադիր

Կա ուղղահոս մի գետ, որի անունից

Իմ ազգատոհմն ստացել էտիտղոսն իր։

{{տող|103}}Ամսից քիչ անց ես զգացի թե ինչպես

Ծանր էկրել պատմուճանը, որի մոտ

Ամեն այլ բեռ թեթև փետուր էկարծես։

{{տող|106}}Ես մեղքերից դարձի, ավա՜ղ, ուշ եկա.

Բայց երբ դարձա եկեղեցու հովվապետ,

Հասկացա որ կյանքը փուչ էու անշահ։

{{տող|109}}Չհանգչելով աստիճանովս ասդենի,

Մի աստիճան, որ բարձրագույնն էերկրում,

Ես այրվեցի սիրով հանդեպ անդենի։

{{տող|112}}Մինչ այդ հոգիս՝ թշվառական ու վատթար՝

Ագահությամբ ուծացել էր Աստուծուց.

Արդ կրում եմ այստեղ պատիժըս արդար։

{{տող|115}}Ագահությունն երևում էհայտնապես

Քավության մեջ հոգիների այս հեծող,

Եվ լեռան մեջ պատիժ չկա սրա պես։

{{տող|118}}Ինչպես երկրում մեր հայացքը միմիայն

Գետին ուղղվեց ևչամբարձավ դեպ երկինք,

Այսպես այստեղ Բարձրյալն ուղղեց գետին այն։

{{տող|121}}Ինչպես երկրում ագահությունը մեր մեջ

Մարեց սերը բարի գործեր անելու,

Այսպես այստեղ Երկնավորը սեղմեց մեզ,

{{տող|124}}Կապելով մեր ձեռն ու ոտը ամրաբար.

Եվ կմնանք այստեղ անշարժ տարածված

Այնքան, ինչքան կկամենա Տերն արդար»։

{{տող|127}}Ակնածանքից եկել էի ես ծնկի.

Ուզում էի խոսել, բայց նա նկատեց,

Լոկ լսելով, իմ այդ ցույցը հարգանքի,

{{տող|130}}Եվ ինձ ասաց. «Ինչո՞ւես դու ծունկ չոքել»։

Եվ ես նրան. «Այնքան վեհ էանձը ձեր,

Որ իմ խիղճը թույլ չի տալիս ինձ կանգնել»։

{{տող|133}}Պատասխանեց. «Եղբայր, վեր կաց ու կանգնիր,

Մի սխալվիր. ծառայակից եմ ես քեզ

Եվ այլոց հետ նույն Տիրոջը փառակիր։

{{տող|136}}Եթե երբեք դու լսել ես «Ոչ կանայս...»

Խոսքերը, որ Ավետարանն էհիշում,

Իմ ասածը դու պիտի լավ հասկանաս։

{{տող|139}}Գնա այլևս, է՛լհարկ չկա սպասել.

Ներկայությունդ ինձ արգելք էողբալու,

Որով պարտ եմ ապաշխարանք կատարել։

{{տող|142}}Մի զարմուհի ունեմ անվամբ Ալաջա.

Նա բարի էինքնին, միայն տոհմը մեր

Նրա համար չար օրինակ չդառնա.

{{տող|145}}Նա էմիայն ինձ մնացել երկրի մեջ»։

</poem>

=== Երգ քսաներորդ ===

{{տող|1}}Լավ կամքի դեմ չի կռվում կամքը արդար.

Եվ ակամա ջրից սպունգն հանեցի,

Թեպետ ևնա հագեցած չէր դեռ իսպառ։

{{տող|4}}Առաջնորդըս ու ես առաջ շարժվեցինք

Լեռան եզրին ազատ թողված տեղանքով,

Ինչպես եզրով մի պարսպի շրջանցիկ։

{{տող|7}}Քանզի նրանք, որ արցունքով դառնագին

Քավում էին չարիքն աշխարհ համակող,

Բռնել էին մինչև եզերքն արտաքին։

{{տող|10}}Անիծվե՛սդու, վաղնջական գայլ անգութ,

Որ ամեն մի այլ գազանից ավելի

Զոհ ես դարձնում մարդկանց քաղցիդ անհագուրդ:

{{տող|13}}Ո՛վերկինք, որ վերագրում են քո շարժման

Փոփոխմունքը պայմանների երկրային,

Ե՞րբ պիտի գա երկրից վանողը սրան։

{{տող|16}}Գնում էինք ծանր ու դանդաղ քայլերով,

Մինչ իմ ուշքը կլանված էր լիովին

Հոգիների աղիողորմ ջայլերով։

{{տող|19}}Եվ նրանցից մեկը ձայնով ողբական

Հանկարծ գոչեց մեր առջևում. «Օ՛, Մարիամ»,

Ինչպես կինն էբացականչում ծննդկան.

{{տող|22}}Ապա ասաց. «Դու շատ աղքատ ապրեցիր.

Դա երևաց այն մսուրքից անպաճույճ,

Ուր սրբազան քո պտուղը ծնեցիր»։

{{տող|25}}Ապա հարեց. «Ո՛վՖաբրիկիոսըդ ազնիվ,

Նախընտրեցիր ապրել աղքատ, բայց պատվով,

Քան թե ապրել հարուստ, սակայն անպատիվ»։

{{տող|28}}Այս խոսքերն ինձ պատճառեցին մեծ բերկրանք,

Այնպես որ ես մի քիչ առաջ շարժվեցի,

Գիտնալու թե ով էր ասողը դրանք։

{{տող|31}}Նա տարփողեց ևայն պարգևը առատ,

Որ Նիկողոսն արեց մատաղ կույսերին,

Պահպանելու նրանց պատիվն անարատ։

{{տող|34}}«Ո՛վհոգի, որ այդքան բարիք ես ոգում,—

Ասացի ես,— ասա ո՞վես ևինչո՞ւ

Այդ գործերը միայն դու ես գովերգում։

{{տող|37}}Ես չեմ թողնի խոսելդ առանց հատույցքի,

Երբ ետ դառնամ ավարտելու կարճ ուղին

Մահկանացու ևանցողիկ իմ կյանքի»։

{{տող|40}}«Ես կխոսեմ ոչ թե նրա համար որ,—

Բարբառեց նա,— երկրից բան եմ սպասում.

Այլ զի քո մեջ տեսնում եմ վառ մի շնորհ։

{{տող|43}}Ես արմատն եմ չարաբաստիկ այն ծառի,

Որ ստվեր էձգել երկրում քրիստոնյա,

Ուր հազիվ էքաղվում պտուղ մի բարի։

{{տող|46}}Դուեն, Լիլլը, Կանդն ու Բրյուգգեն երանի

Կարենային իրենց վրեժը լուծել.

Նրանց կօգնի Արդարադատը երկնի։

{{տող|49}}Ես աշխարհում հորջորջվել եմ Հյուգ Կապետ,

Իմ սերունդն են Ֆիլիպներն ու Լուիներ,

Որոնք դարձան Գաղղիայի նոր կարապետ։

{{տող|52}}Ես որդին եմ մի փարիզցու մսագործ.

Երբ չքացան հին արքաները բոլոր,

Բացի մեկից, որ զգեցավ խորգաձորձ,

{{տող|55}}Արքայության կառավարման սանձը ձիգ

Իմ ձեռքն անցավ. նոր հողերով ևբազում

Համհարզներով այնքան դարձա ազդեցիկ,

{{տող|58}}Որ իմ որդին ևս գահը բարձրացավ,

Որից հետո գահակալել սկսեց

Իմ սերունդը, երբ սուրբ օծումն ստացավ։

{{տող|61}}Մինչ քանի դեռ մեծ օժիտը պրովանսյան

Չէր փչացրել իմ սերնդին, սա, ճիշտ է,

Աննշան էր, բայց չէր տալիս գոնե զյան։

{{տող|64}}Այդ օրից նա զոռով, սուտով սկսեց

Հափշտակել, ևապա, իբր հատուցում,

Նորմանդիան, Պոնտն ու Գասկոնիան ձեռք բերեց։

{{տող|67}}Կառլոսն եկավ Իտալիա, իբր հատուցում,

Զոհաբերեց Կոնրադինին, ևապա

Թունավորեց Թովմասին, իբր հատուցում։

{{տող|70}}Ժամանակ եմ տեսնում, ոչ շատ հետագա,

Երբ Ֆրանսիայից կգա ուրիշ մի Կառլոս,

Որ իրեն ևյուրայնոց լավ ցույց կտա։

{{տող|73}}Կգա զինված միայն տեգով Հուդայի,

Եվ դրանով կհարվածի նա այնպես,

Որ Ֆլորենցիո փորոտիքը կթափի։

{{տող|76}}Դրանից նա հող չի շահի, այլ հանցանք

Եվ ամոթանք, շահ այնքան ծանր իր համար,

Որքան թեթև բան էհաշվում նա դրանք։

{{տող|79}}Եվ մյուսը, որ գերի ընկավ բաց ծովում,

Սակարկությամբ կծախի իր աղջկան,

Ինչպես հենը ստրկուհուն էծախում։

{{տող|82}}Ագահությո՛ւն, ի՞նչ կարող ես անել դեռ,

Երբ ցեղս այնքան վարակեցիր քեզանով,

Որ նա նույնիսկ չի խնայում իր դստեր։

{{տող|85}}Բայց կան գործեր է՛լավելի զազրոտի.

Դա շուշանի ներխուժումն էԱնանյա

Եվ Քրիստոսի գերումն հանձին հաջորդի։

{{տող|88}}Ես տեսնում եմ նրան նորից այպանված,

Նորոգված եմ տեսնում քացախն ու լեղին,

Եվ տեսնում եմ նրան նորից սպանված։

{{տող|91}}Տեսնում եմ նոր Պիղատոսին այնքան չար,

Այնքան անհագ, որ նա առանց ամոթի

Ագահության կիրքը տանում էՏաճար։

{{տող|94}}Ո՛վՏեր, ե՞րբ ես պիտի լինեմ անտրտում,

Տեսնելով քո դատաստանը երկնային,

Որ երկնում ես դու քո զանխուլ խորհրդում։

{{տող|97}}Իսկ իմ գոչը հարսի մասին Սուրբ Հոգու,

Որի համար դու դիմեցիր ինձ հարցով,

Ինձնից որոշ բացատրություն առնելու,

{{տող|100}}Մյուսների հետ մենք կրկնում ենք աղոթքում,

Երբ ցերեկ է, իսկ երբ գիշեր էգալիս,

Դրանց ներհակ օրինակներ ենք ոգում։

{{տող|103}}Մենք գիշերը Պիգմալիոնին հիշում ենք,

Որին ոսկու անհագ ծարավը դարձրեց

Գող, դավաճան ու մարդասպան չարանենգ։

{{տող|106}}Եվ տանջանքը Միդասի խոլ ու ագահ,

Որ գոհացրեց իր պահանջը անհագուրդ

Եվ առհավետ դարձավ ծաղրի առարկա։

{{տող|109}}Հիշում ենք ևանմտությունն Աքարի,

Որ գողացավ ավարները, ևկարծես

Դեռ պատժում էնրան ցասումը Հեսվի.

{{տող|112}}Մեղադրում ենք Անանիային ու կնոջ.

Հիշում քացին, որ Հելիոդորն ստացավ.

Հիշում նաև Պոլինեստրին մեծագոչ,

{{տող|115}}Որ սպանեց Պոլիդորին մերձավոր.

Հուսկ գոչում ենք. «Ո՛վԿրասոս, ասա մեզ,

Ի՞նչ համ ունի ոսկին, գիտես քանի որ»։

{{տող|118}}Մերթ գոչում ենք զիլ ձայնով, մերթ ձայնով բամբ,

Ըստ այն հույզի, որ մեզ մղում էոգել

Մերթ առավել ևմերթ նվազ ուժգնությամբ։

{{տող|121}}Քիչ առաջ այն բարիքները մենակ ես

Չէի ոգում. ով ոք այստեղ մոտերքում

Չէր ձայնարկում, որ լսելի լիներ քեզ»։

{{տող|124}}Մենք բաժանվել էինք արդեն խոսողից,

Եվ շտապում էինք առաջ ընթանալ,

Որքան թույլ էր տալիս նեղվածքը տեղի,

{{տող|127}}Եբբ զգացի հանկարծ ցնցումը լեռան.

Դա ինձ ահով ու սարսափով համակեց,

Ինչպես նրան, որին տանում էն մահվան։

{{տող|130}}Չէր տատանվում Դելոսն այնպես ուժգնակի,

Եբբ Լատոնան բույն չէր դրել դեռ այնտեղ՝

Ծնանելու երկու աչքերն երկնքի։

{{տող|133}}Ամենուրեք հնչեց մի ճիչ ահագին,

Եվ վարպետըս դեպ ինձ դարձավ ասելով,

«Մի վախենա, ես կանգնած եմ քո կողքին»:

{{տող|136}}Երգում էին «Փառք իբարձունս Աստուծոյ»,

Որքան որ ես կարողացա հասկանալ,

Երբ այն ճիչը ունկնդրեցի իմոտո։

{{տող|139}}Մենք մնացինք անշարժ ևափ իբերան,

Առաջինն այն երգը լսող հովվաց պես.

Հուսկ դադրեցին երգն ու ցնցումը լեռան։

{{տող|142}}Ապա նորից առաջացանք նույն ճամփով,

Նայելով այն ստվերներին վայրանկյալ,

Որոնք դարձյալ հեծում էին տագնապով։

{{տող|145}}Անգիտությունն, եթե լավ եմ հիշում ես,

Ինձ չի մղել այնպես սաստիկ գիտնալու,

Ինչպես մղեց արդ գիտնալա ճշտապես,

{{տող|148}}Թե երգի ու ցնցման պատճառն ինչն էր բուն.

Ոչ շտապ երթն ինձ թույլ տվեց, որ հարց տամ,

Ոչ ինքս էի կարող լինել բանիբուն.

{{տող|151}}Այսպես գնում էի խոհուն ու տարտամ։

</poem>

=== Երգ քսանմեկերորդ ===

{{տող|1}}Սաստիկ տանջված բնական սուր ծարավից,

Որ միմիայն հագենում էայն ջրով,

Որը խնդրեց սամարուհին Քրիստոսից,

{{տող|4}}Ճեպում էի առաջնորդիս ետևից,

Հոգիների միջով խուռն ու բազմահոծ,

Հուզված նրանց արդար պատժից ու ցավից։

{{տող|7}}Հանկարծ, ինչպես, ըստ Ղուկասի գրածի,

Քրիստոսն երկու աշակերտի երևաց,

Երբ հառնել էր գերեզմանից փառացի,

{{տող|10}}Այսպես այստեղ մեկն երևաց մեր ետև,

Որ գալիս էր պառկածներին նայելով.

Տեսնելով մեզ՝ նա մեզ ասաց անդեդև.

{{տող|13}}«Եղբայրներ, ձեզ խաղաղություն տա Աստված»։

Իսկույն դարձանք, ևՎիրգիլիոսը նրան

Համապատշաճ ողջույն տվեց ու ասաց.

{{տող|16}}«Երանի թե երանելյաց կաճառում

Քեզ ընդուներ խաղաղությամբ Տերն արդար,

Որ պահում էինձ մշտական աքսորում»։

{{տող|19}}«Ի՞նչպես, եթե դուք հոգիներ չեք ընտրյալ,—

Բարբառեց նա, մեզ հետ առաջ շարժվելով,—

Ո՞վձեզ բերեց այս ոլորտները օրհնյալ»։

{{տող|22}}Վարպետս ասաց. «Եթե նայես դու սրա

Նշաններին, որ հրեշտակն էնշել,

Կիմանաս, որ պետք էվերև նա գնա։

{{տող|25}}Բայց զի կյանքի թելը մանող տիրուհին

Չի ավարտել մանելը այն կծիկի,

Որ Կլոթոսն էտրամադրում իր հերթին,

{{տող|28}}Սրա հոգին, նման իմի ևքոնի,

Դեպի բարձունք մենակ գնալ չի կարող,

Քանզի մեզ պես պայծառատես աչք չունի։

{{տող|31}}Եվ ես ելա լայն երախից Դժոխքի

Ուղեկցելու համար նրան մինչև անդ,

Ուր կարող ենք մենք բարձրանալ կողք֊կողքի։

{{տող|34}}Բայց ասա ինձ՝ ինչո՞ւլեռը դղրդաց,

Ինչո՞ւճիչը հոգիների համախումբ

Հնչեց մինչև լեռան ոտներն հարաթաց»։

{{տող|37}}Այս հարցումով նա փափագըս գուշակեց,

Եվ գոհացում ստանալու հույսըս լոկ.

Իմ ցանկության սաստկությունը մեղմացրեց։

{{տող|40}}Հոգին ասաց. «Ոչինչ չկա մասնավոր,

Որ խանգարի կարգն ու կանոնը լեռան

Եվ կամ լինի մի նորություն անսովոր։

{{տող|43}}Այստեղ չկա փոփոխություն տարերքի.

Փոփոխության պատճառ կարող էլինել

Լոկ սեփական ուժերի մեջ երկնքի.

{{տող|46}}Զի ոչ եղյամ, ոչ ցող, ոչ ձյուն, ոչ անձրև,

Ոչ էլ կարկուտ չի թափվել ևչի թափվում

Եռաստիճան կարճ սանդուղքից այն վերև։

{{տող|49}}Այստեղ չկան ոչ խիտ ամպեր, ոչ ցանցառ,

Ոչ փայլակներ, ոչ էլ դուստրը Տավմանտի,

Որը երկրում փոխում էիր տեղը հար։

{{տող|52}}Չոր գոլորշի ու ցնցումներ չեն լինում

Ավելի վեր այն սանդուղքի գագաթից,

Ուր Պետրոսի փոխանորդողն էբազմում։

{{տող|55}}Գուցե ցածում ցնցում լինում էմեկ֊մեկ,

Բայց չգիտեմ ինչպես՝ հողմերն ընդերկրյա

Այստեղ ցնցում առաջացրած չեն երբեք։

{{տող|58}}Աստ ցնցվում է, երբ որևէ մի հոգի

Մաքրվում էևերկինք էհամբառնում

Ուղեկցությամբ հոգիների օրհներգի։

{{տող|61}}Եվ մաքրության երաշխիքը իղձն էայն,

Որով հոգին իրեն պատրաստ էզգում՝

Համբառնալու դեպ օթարանն հանգստյան։

{{տող|64}}Առաջ էլ նա համբառնալու իղձ ուներ,

Բայց Աստուծո արդար կամքի համաձայն

Նախ պետք էիր արդար պատիժը կրեր։

{{տող|67}}Եվ ես, որ այս տանջանքի մեջ եմ հլու

Ավելի քան հինգ հարյուր ամ, լոկ հիմա

Ինձ զգացի պատրաստ երկինք ելնելու։

{{տող|70}}Հենց դրանից լեռը ցնցվեց ուժգնորեն

Եվ հոգիներն օրհներգեցին Բարձրյալին,

Որ իրենք էլ վերև կանչվեն փութորեն»։

{{տող|73}}Այսպես ասաց, բայց զի ծարավը մարդու

Որքան մեծ է, այնքան կուշտ էնա խմում,

Նույնքան եղավ նա ինձ համար ձեռնտու։

{{տող|76}}Եվ վարպետըս նրան. «Տեսնում եմ ես արդ,

Թե ցանցն ինչպես ձեզ բռնում է, բաց թողնում,

Ինչից էցունցն ու ձեր ցնծերգը զվարթ։

{{տող|79}}Հիմա հաճիր պարզ ու մեկին խոսքերով

Ինձ ասելու, թե ով ես դու ևինչու

Պառկել ես աստ այսքան երկար դարերով»։

{{տող|82}}«Երբ Տիտոսը կամքով երկնի Արքայի

Վրեժ լուծեց այն խոցերի համար խոր,

Ուրկից հոսեց ծախած արյունն Հուդայի,—

{{տող|85}}Խոսեց հոգին,— ապրում էի համբավով,

Որ ամենից շատ էտևում ու հարգվում,

Սակայն ես դեռ չէի ապրում հավատով։

{{տող|88}}Իմ երգերը այնքան քաղցըր հնչեցին,

Որ կանչվեցի ես, տուլուզցիս, իՀռոմ,

Ուր գլուխըս մրտենիով պճնեցին։

{{տող|91}}Ստատիոս եմ կոչվում երկրում բովանդակ.

Ես երգեցի Թեբեն, ապա Աքիլլին.

Բայց ես ընկա իմ այս երկրորդ բեռան տակ.

{{տող|94}}Աղբյուրը իմ քերթողական ավյունի

Եղան կայծերն աստվածային բոցի այն,

Որից շատեր լույս ստացան կենդանի։

{{տող|97}}Ակնարկում են Էնեականն հիշարժան,

Որ ներշնչմանս մայրն ու դայակը եղավ.

Առանց նրան կմնայի աննշան։

{{տող|100}}Եվ որպեսզի ես ապրեի Վիրգիլի

Ապրած ատեն, կլինեի հույժ հոժար

Այստեղ մնալ մի տարի էլ ավելի»։

{{տող|103}}Այս խոսքերի վրա Վիրգիլն ուղղվեց ինձ

Մի դեմքով, որ ինձ ասում էր՝ «Լուռ մնա»,

Բայց չի կարող կամքը անել ամեն ինչ։

{{տող|106}}Ծիծաղն ու լացն այնքան կապված են ներքին

Զգացմունքին, որ պարզասիրտ մարդկանց մոտ

Դրանք նվազ հպատակվում են կամքին։

{{տող|109}}Ես ժպտացի նման մարդուն ակնարկու.

Ստվերն այնժամ մի պահ լռեց ու նայեց

Աչքերիս մեջ, որ հայտարարն են հոգու։

{{տող|112}}«Երանի թե դժվարագայն քո ուղին

Լավ ավարտվեր,— ասաց նա ինձ,— բայց ինչո՞ւ

Ժպտի մի շող հիմա խաղաց քո դեմքին»։

{{տող|115}}Երկու կողմից ես կաշկանդված մնացի.

Մեկն ուզում էր լռեմ, մյուսը՝ խոսեմ.

Հասկանալով ինձ վարպետըս մտացի,

{{տող|118}}Ասաց. «Խոսիր առանց դույզն ինչ վարանքի,

Բացեիբաց պատասխանիր դու նրան,

Ինչ հարցնում էայնքան փույթով շեշտակի»։

{{տող|121}}Եվ ես. «Լսիր, ով հինավուրց դու հոգի,

Ժպտիս համար զարմանում ես դու գուցե.

Բայց ավելի պատճառ ունես զարմանքի։

{{տող|124}}Ահա սա, որ առաջնորդս էփառապանծ,

Վիրգիլիոսն է, որից դու լիցք ստացար,

Տաղերգելու աստվածներին ևմարդկանց։

{{տող|127}}Ժպտիս պատճառն եթե այլ բան կարծեցիր,

Սխալվում ես. պատճառը այն խոսքերն են,

Որ դու հենց նոր նրա մասին ասացիր»։

{{տող|130}}Նա թեքվեց, որ գրկեր ոտներն ուսուցչիս,

Բայց սա ասաց. «Եղբայր, թող այդ, մի անիր,

Զի դու ևես լոկ ստվերներ ենք անմիս»։

{{տող|133}}Նա ուղղվեց ու ասաց. «Կարող ես դատել

Թե իմ սերը ինչքան ջերմ էքո հանդեպ,

Երբ մոռնալով, որ մենք ունայն ենք դարձել,

{{տող|136}}Ես ստվերը ընդանում եմ մարմնի տեղ»։

</poem>

=== Երգ քսաներկուերորդ ===

{{տող|1}}Հրեշտակն արդեն մեր ետևն էր մնացել,

Նա, որ մի այլ նիշ ջնջելով իմ ճակտից,

Դեպ վեցերորդ բոլորակն էր մեզ ճամփել,

{{տող|4}}Եվ ասել էր. «Երանյալ են նրանք որ

Արդարության ծարավի են ու քաղցյալ,

Եվ չեն ձգտում ոչ մի բանի նյութավոր»։

{{տող|7}}Ես զգալով թեթևացած ինձ նորից,

Առանց ճիգի քայլում էի դեպի վեր՝

Երկու փութկոտ պոետների ետևից,

{{տող|10}}Երբ Վիրգիլիոսն ասաց նրան. «Բարությամբ

Զեղուն սերը միշտ ուրիշ սեր կարծարծի,

Միայն թե դա արտահայտվի եռանդյամբ։

{{տող|13}}Այն պահից, երբ Յուվենալը բանաստեղծ

Եկավ մեզ մոտ Լիմբոսի մեջ Դժոխքի,

Եվ ինձ հայտնեց քո սերը ջերմ ու անկեղծ,

{{տող|16}}Ես քո հանդեպ սեր տածեցի ավելի,

Քան մարդ տածեց հանդեպ պայծառ մի մարդու.

Արդ կլինի ճամփաս քեզ հետ հաճելի։

{{տող|19}}Նախ ներիր ինձ որպես մոտիկ բարեկամ,

Եթե հարցըս լինի մի քիչ համարձակ,

Եվ ինձ ասա որպես ընկեր համակամ.

{{տող|22}}Ինչպե՞սեղավ, որ քո սրտում տեղ գտավ

Ագահությունն իմաստության մեջ այնքան,

Որ ձեռք բերիր քո ջանքերով ոչ սակավ»։

{{տող|25}}Այս խոսքերից Ստատիոսը նախ ժպտաց,

Ապա ասաց. «Քո խոսքերը ինձ համար

Սիրույդ ազնիվ նշաններն են անկասկած։

{{տող|28}}Սակայն հաճախ երևում են մեզ բաներ,

Որոնց պատճառն անհայտ ու մութ մնալով՝

Հանիրավի հարուցում են կասկածներ։

{{տող|31}}Քո հարցումը այն կարծիքդ էվկայում,

Թե ես անցյալ կյանքում ագահ եմ եղել,

Որովհետև դու ինձ այստեղ ես տեսնում։

{{տող|34}}Արդ գիտցիր, որ ագահությունն ինձնից հույժ

Հեռու եղավ, սակայն ախտն էլ հակառակ

Ստանում էայստեղ ծանր ու երկար տույժ։

{{տող|37}}Եվ եթե ես ինձ չուղղեի, կարդալով

Այն տողերդ, ուր բնության դեմ մարդկային

Մի ժամանակ դու գոչել ես զայրույթով՝

{{տող|40}}«Ո՞ւր չես տանում, օ՛ անիծյալ քաղց ոսկու,

Մահկանացու մարդկանց ձգտումը անհագ»,

Արդ կզգայի բախումները ահարկու։

{{տող|43}}Տեսնելով որ մեր ձեռքերը ծախսելիս

Կարող էին բացվել չափից ավելի,

Ես զղջացի իմ այդ հանցանքը մախիզ։

{{տող|46}}Քանիներ կան, որ վարում են շռայլ կյանք,

Չիմանալով որ իրենք մեղք են գործում

Եվ չեն զղջում իրենց կյանքում բովանդակ։

{{տող|49}}Եվ գիտցիր, որ այն մեղքը որ ուղղակի

Հակոտնյան էմի այլ մեղքի՝ նրա հետ

Ստանում էնույն պատիժը ծանրակի։

{{տող|52}}Արդ եթե ես սրանց մեջ եմ զետեղվել,

Որոնք իրենց ագահությունն են քավում,

Ապա պատճառն հակառակ մեղքս էեղել»։

{{տող|55}}«Երբ երգեցիր այն զինամարտը վայրագ,

Որ Յոկաստին կրկնակի վիշտ պատճառեց,—

Ասաց նրան բանաստեղծը հովվերգակ,—

{{տող|58}}Այդ երգերից, որ ներշնչեց քեզ Կլիոն,

Դեռ հայտնի չէր հարումըդ այն հավատին,

Առանց որի բարի գործը չէ գործոն։

{{տող|61}}Թե այդպես է, ապա ասա՝ ինչպիսի՞

Արև կամ ջահ լուսավորեց քեզ այնպես,

Որ դու դարձար հետևորդը ձկնորսի»։

{{տող|64}}Եվ Ստատիոն. «Դու ինքդ ինձ նախ կանչեցիր

Դեպի Պառնաս իր ակունքից ըմպելու,

Դու ինքդ ինձ նախ հավատի լույս ջամբեցիր։

{{տող|67}}Նմանվեցիր դու ջահակիր այն մարդուն,

Որ մթան մեջ ընթանում էառխարխափ,

Դառնալով իր հետնորդների լուսատուն»,

{{տող|70}}Երբ ասացիր՝ «Նորոգվում էդարը արդ.

Հաստատվում էարդարությունն հինավուրց,

Եվ երկնքից ցած էիջնում մի նոր մարդ»։

{{տող|73}}Քեզնով դարձա բանաստեղծ ու քրիստոնյա.

Բայց որպեսզի լավ հասկանաս միտքը իմ,

Ուրվագիծըս քիչ կընդլայնեմ ես հիմա։

{{տող|76}}Աշխարհն արդեն տոգորված էր ուղղակի

Այն ճշմարիտ ու սրբազան հավատով,

Որ բանբերներն էին բերել երկնքի։

{{տող|79}}Եվ այն խոսքըդ, որ ես այստեղ հիշեցի,

Ձայնակցում էր քարոզներին նոր մարդկանց,

Եվ ես նրանց հաճախ այցի գնացի։

{{տող|82}}Նրանք այնքան ինձ թվացին սրբակյաց,

Որ երբ նրանց Դոմիտիանը հալածեց,

Նրանց ողբի հանդեպ չեղա անզգած։

{{տող|85}}Եվ որքան ինձ երկրի վրա մնաց կյանք,

Սատարեցի նրանց ևվարքն իրենց սուրբ,

Ինձ զզվեցրեց ամեն ուրիշ դավանանք։

{{տող|88}}Եվ դեռ չերգած հունաց արշավը Թեբե՝

Մկրտվեցի, սակայն վախից ծածկեցի

Քրիստոնյա իմ դառնալը գրեթե,

{{տող|91}}Ինձ հեթանոս ձևացնելով ընդերկար.

Այդ թուլությանս համար էլ ես մնացի

Չորրորդ գոտում ավելի քան չորեք դար։

{{տող|94}}Սակայն դու որ իմ աչքերին պարզեցիր

Այն բարիքը, որի մասին եմ խոսում,

Ապա, քանի միասին ենք, զեկուցիր՝

{{տող|97}}Ո՞ւր էարդյոք Տերենտիոսը մեր զվարթ,

Ո՞ւր են Վարրոն, Պլավտոսն ու Կեկիլիոն.

Եթե նրանք պատժված են, ո՞ւր են արդ»։

{{տող|100}}«Դրանք, Պերսիոն, ես ևուրիշ դեռ շատեր,—

Ասաց վարպետս,— այն հույնի հետ միասին,

Որ Մուսայից ամենից շատ շոյվածն էր,

{{տող|103}}Մութ զնդանի պարունակում ենք վերի.

Մենք խոսում ենք Պառնաս լեռան մասին միշտ,

Ուր ապրում են ներշնչողներն երգերի։

{{տող|106}}Անդ մեզ հետ են Եվրիպիդն ու Անտիֆոնն,

Ագաթոնը, Սիմոնիդն ու այլ հույներ,

Որոնց ճակատն արտախուրեց բրաբիոնն։

{{տող|109}}Այնտեղ են ևկանայք, որոնց երգել ես —

Անտիգոնեն, Դեիֆիլեն, Արգիան

Եվ Իսմենեն, որ վշտահար էայնպես։

{{տող|112}}Այնտեղ էնա, որ ցույց տվեց Լանգիան,

Այնտեղ էնա, Տիրեսիասի դուստրը դեգ,

Եվ Թետիսը, ինչպես նաև Դեյդամիան»։

{{տող|115}}Լռել էին զույգ պոետները արդեն

Եվ ուշադիր նայում էին իրենց շուրջ,

Պրծած ելքից ու սանդուղքից ժայռեղեն։

{{տող|118}}Անցել էին չորս նաժիշտները օրվա,

Իսկ հինգերորդն առեղի մոտ էր կանգնած,

Վեր ուղղելով հրավառ ծայրը նրա,

{{տող|121}}Երբ ինձ ասաց առաջնորդըս. «Պետք էմենք

Լեռը շրջենք բոլորակի աջ եզրով,

Ինչպես որ մենք սովորաբար արել ենք»։

{{տող|124}}Սովորությունն առաջնորդեց մեզ այստեղ.

Եվ մենք ճամփա ընկանք նվազ վարանքով,

Հավանությամբ մեր ուղեկցի բանաստեղծ։

{{տող|127}}Ես հետևում էի նրանց անվարան

Եվ ունկնդրում ուշով նրանց զրույցին,

Որից դասեր էի քաղում քերթության։

{{տող|130}}Սակայն հանկարծ նրանց զրույցն օգտավետ

Խզեց մի ծառ, որ մենք գտանք մեր ճամփին,

Բեռնավորված պտուղներով բուրավետ։

{{տող|133}}Ինչպես քիչ֊քիչ բարակում էեղևնին,

Բարձրանալով, այսպես էր սա իջնելով,

Որպեսզի մարդ չբարձրանա ճյուղերին։

{{տող|136}}Այն կողմից, ուր մեր ճանապարհն էր միշտ գոց,

Բարձըր ժայռից մի վճիտ ջուր էր ցայտում

Եվ տարածվում սաղարթների վրա հոծ։

{{տող|139}}Երբ մոտեցանք արտասովոր այն ծառին,

Սաղարթների միջից մի ձայն բարբառեց.

«Զուր եք ձգտում այս մրգերին ու ջրին»։

{{տող|142}}Ապա ասաց. «Մարիամ կուսանը բարի

Ոչ իր մասին, այլ այն մասին էր հոգում,

Որ հանդեսը լինի պատվով, անթերի։

{{տող|145}}Հին Հռոմի կանայք իբրև ըմպելիք

Ջրով միայն գոհ մնացին, Դանիելն էլ

Մերժեց ուտեստն ու ձեռք բերեց գիտելիք։

{{տող|148}}Նախնադարը ոսկու նման էր պայծառ,

Երբոր քաղցից բալուտն համեղ էր թվում,

Իսկ ծարավից ջուրը թվում էր նեկտար։

{{տող|151}}Անապատում Հովհաննեսը սնանվեց

Վայրի մեղրով ու մարախով, ևայսպես

Փառավորվեց նա ևդարձավ այնպես մեծ,

{{տող|154}}Ինչպես որ դա Սուրբ Մատյանն էհայտնում ձեզ»։

</poem>

=== Երգ քսաներեքերորդ ===

{{տող|1}}Մինչ դեռ նայում էի ծառին սաղարթուն,

Ինչպես նա, ով ճնճղուկներին էնայում,

Զուր կորցնելով իր ժամանակը զարթուն,

{{տող|4}}Ավելի քան հոգատար հայրս ինձ ասաց.

«Որդյակ, գնանք, մենք պետք էոր ավելի

Լավ գործածենք ժամանակը սահմանված»։

{{տող|7}}Ես ուղղեցի դեմքս ու քայլերըս դեպի

Իմաստուններն, որոնց զրույցն այնպես էր,

Որ ես չէի զգում տաժանքը ճամփի։

{{տող|10}}Հանկարծ ահա հնչեց մի երգ ողբալից —

«Ով Տէր, եթե զշրթունս իմ,— մի ձայնով,

Որ լսողը կզգար թե խինդ, թե թախիծ։

{{տող|13}}«Սիրելի հայր, այդ ի՞նչ երգ է»,— ես հարցրի։

Եվ նա. «Կարծեմ ստվերներ են մոտեցող,

Որ քավում են իրենց մեղքը որկորի»։

{{տող|16}}Ինչպես մարդիկ, խորհուրդների մեջ սուզված,

Հանդիպելիս ճամփին անձանց անծանոթ,

Հպանցելով մի պահ նայում են նրանց,

{{տող|19}}Այսպես հոգվոց մի խումբ, լուռ ու երկյուղած,

Արագ գալիս անցնում էին մեր կողքով,

Զարմանահար հայացքն իրենց մեզ ուղղած։

{{տող|22}}Աչքերն անփայլ ու փոս էին բոլորի,

Դեմքերն անգույն ևմարմիններն այնքան չոր,

Որ առել էր կաշին ձևը ոսկորի։

{{տող|25}}Չեմ կարծում, որ Էրեսիքթոնը լիներ

Ծոմից այնքան հյուծված, ծյուրված, չորացած,

Երբ ամենից շատ դրանից վախ ուներ։

{{տող|28}}Խորհում էի ես ինձ, նրանց նայելով.

«Ահա ցեղն, որ Երուսաղեմը կորցրեց,

Երբ Մարիամը որդուն կերավ հոշելով»։

{{տող|31}}Ակնախորշերն անքար մատնու պես էին.

Ովքեր մարդկանց դեմքին կարդում են OMO,

Այնտեղ պիտի Mտառը լավ տեսնեին։

{{տող|34}}Եվ ո՞վպիտի, պատճառն առանց գիտնալու,

Հավատար որ տեսքը պտղի ու ջրի

Իզորու էր նրանց այսքան հյուծելու։

{{տող|37}}Չիմանալով հյուծման պատճառը նրանց,

Ես զարմանքով խորհում էի, թե նրանք

Ինչի՞ցէին այդպես ծյուրվել չափազանց,

{{տող|40}}Երբ մի ստվեր հանկարծ գանգի խոռոչից

Աչքերն ուղղեց դեպի ինձ ու պիշ նայեց,

Ապա գոչեց. «Այս շնորհն ինձ ո՞րտեղից»։

{{տող|43}}Դեմքից նրան չէր կարելի ճանաչել.

Սակայն նրա ձայնից հայտնի եղավ ինձ

Այն, ինչ տեսքից անհնար էր գուշակել։

{{տող|46}}Նրա ձայնից լուսավորվեց միտքը իմ,

Եվ ես նրա կերպարանքում խաթարված

Ճանաչեցի Ֆորեզեին մտերիմ։

{{տող|49}}«Օ, մի նայիր չոր ու դժգույն իմ դեմքին,—

Ասաց նա ինձ թախանձագին խնդրանքով,—

Ոչ էլ նայիր երիթացած իմ մարմնին։

{{տող|52}}Բայց քո մասին ճշմարիտը ինձ հայտնիր,

Եվ ասա թե ուղեկիցներդ ովքե՞րեն.

Խնդրեմ ինձ հետ զրուցելու մի քաշվիր»։

{{տող|55}}«Մեռած դեմքըդ ողբացել եմ ես կյանքում,—

Ասացի ես,— բայց տեսնելով այն խեղված,

Հիմա նորից նույն կսկծանքն եմ ապրում։

{{տող|58}}Արդ ինձ ասա՝ ի՞նչն էհյուծում այդպես ձեզ.

Ես զարմանքից դժվարանում եմ խոսել.

Զարմացողը վատ էխոսում իսկապես»։

{{տող|61}}Եվ նա ասաց. «Այս ծառի ու ջրի մեջ

Աստվածային կամքով մուծված էմի ուժ,

Որ հյուծում ու չորացնում էայսպես մեզ։

{{տող|64}}Բոլոր սրանք, որոնք երգում են լալով,

Մոլությունն ու ախտը իրենց որկորի

Աստ քավում են քաղց ու ծարավ զգալով։

{{տող|67}}Եվ ուտելու ու խմելու տենչը վառ

Բորբոքում են մեր մեջ մրգերը բուրյան

Եվ ջրերը, որ հոսում են ժայռն իվար։

{{տող|70}}Ամեն անգամ, որ այստեղով մենք դառնանք,

Նորոգվում էմեր տանջանքը նորից նոր,

Ես կասեի ոչ թե տանջանք, այլ հրճվանք.

{{տող|73}}Զի մեզ ծառին ձգող կամքը կամքն էայն,

Որ Քրիստոսին ասել տվեց «Աստուած իմ»,

Երբ որ նա մեզ փրկեց գնով իր արյան»։

{{տող|76}}Եվ ես նրան. «Ով Ֆորեզե, այն օրից,

Երբ մեռնելով ընկար աշխարհն հանդերձյալ,

Մինչև հիմա դեռ չի անցել հինգ տարի։

{{տող|79}}Եթե զղջումդ այնքան էիր ուշացրել,

— Զղջում, որ մեզ հաշտեցնում էԱստծու հետ —

Երբ այլևըս չէիր կարող մեղք գործել,

{{տող|82}}Ապա ինչպե՞սայս բոլորակն եկար դու։

Կարծում էի քեզ կգտնեմ ներքևում,

Ուր կենում են զանցառուներն հարկատու»։

{{տող|85}}Եվ նա. «Նելլաս այսքան շուտով ինձ տարավ

Ճաշակելու այս օշինդրը դառնանուշ,

Նա էր, որ ինձ արտասուքով հորդառատ,

{{տող|88}}Ջերմ աղոթքով ևհառաչքով իր խորին

Ինձ դուրս հանեց կայաններից սպասման

Եվ ինձ փրկեց ոլորտներից ստորին։

{{տող|91}}Իմ հեգ այրին, որին անչափ սիրեցի,

Հաճելի ու թանկագին էԱստուծո,

Զի մենակ էվարք ու բարքով ուղղացի.

{{տող|94}}Քանզի հիմա Սարդինկայի Բարբաջան

Ավելի շատ կանայք ունի ամոթխած,

Քան քաղաքն այն, ուր ապրում էիմ Նելլան։

{{տող|97}}Օ՛ եղբայր իմ, ի՞նչ ես ուզում որ ասեմ.

Ես տեսնում եմ այն ժամանակը գալիք,

Եվ այնքան էլ դա հեռու չէ, կարծում եմ,

{{տող|100}}Երբ կարձակվեն հրամաններ վարչական

Ֆլորենտացի կանանց ընդդեմ անպատկառ,

Որպեսզի մերկ ստինքներով դուրս չգան։

{{տող|103}}Բարբարոս կամ սարակինոս կա՞ մի կին,

Որ ծածկելու համար կուրծքը՝ հարկ զգա

Հոգևոր կամ աշխարհական մտրակին։

{{տող|106}}Բայց եթե այդ անամոթներն զգային,

Թե երկինքը ինչ էնրանց պատրաստում,

Այժմվանից բերանաբաց կոռնային։

{{տող|109}}Եվ եթե իմ կռահումներն ստույգ են,

Կպատժվեն նրանք, նախքան այսօրվա

Մանկանց այտերն աղվամազով ծածկըվեն։

{{տող|112}}Այժմ ինձ ասա՝ այստեղ ինչպե՞սես եկել.

Ոչ միայն ես, այլև սրանք զարմանքով

Նայում են անդ, ուր քո շվաքն ես ձգել»։

{{տող|115}}Եվ ես նրան. «Եթե միտքըդ դու բերես

Այն կյանքը, որ մենի վարեցինք միասին,

Դառն հուշերից կճնշվես ծանրապես։

{{տող|118}}Ահա սա, որ ուղեկիցս է, անցյալ օր

Ինձ դուրս բերեց այդ ախտավոր կենցաղից,

Երբ դարձել էր արևի քույրը կլոր։

{{տող|121}}Այս անպատիր ու կենդանի իմ մարմնով

Նա ինձ տարավ դեպ հոգիները մեռած՝

Դժոխքի խոր, մշտագիշեր խավարով։

{{տող|124}}Իր օգնությամբ ես դուրս ելա այնտեղից

Եվ եկա աստ, բարձրանալով լեռն իվեր,

Որ մաքրում էձեզ երկրային աղտերից։

{{տող|127}}Նա ասաց, որ իր պարտքն էինձ ուղեկցել,

Մինչև անդ՝ ուր Բեատրիչեն կգտնեմ.

Այնժամ ինքը ինձ հրաժեշտ կտա էլ։

{{տող|130}}Վիրգիլն էսա, որ ինձ այսպես բարբառեց.

Իսկ այս մյուսը այն հոգին էխստամբեր,

Որի համար քիչ առաջ լեռը ցնցվեց,

{{տող|133}}Որպեսզի նա նրան իբաց թոթափեր»։

</poem>

=== Երգ քսանչորսերորդ ===

{{տող|1}}Զրույցն ու երթն իրար չէին արգելակ,

Այնպես որ մենք գնում էինք ճեպընթաց,

Ինչպես մի նավ մղված հողմից հաջողակ։

{{տող|4}}Իսկ նրանք, որ թվում էին կրկնամեռ,

Փոս աչքերով նայում էին իմ վրա,

Զարմանալով որ կենդանի էի դեռ։

{{տող|7}}Ես ասացի խոսքըս առաջ տանելով.

«Մի գուցե նա դանդաղում էհամբառնալ,

Մեզ երկուսիս ընկերակցել ուզելով։

{{տող|10}}Բայց թե գիտես, ասա ո՞ւր էՊիկկարդան,

Եվ ասա, թե ուշիուշով ինձ նայող

Այս խմբի մեջ կա՞ մի հոգի հիշարժան»։

{{տող|13}}«Իմ քույրը, որ գեղեցիկ էր ու բարի,

Բայց չգիտեմ որն ավելի, այժմ արդեն

Գտնվում էՈլիմպոսի մեջ վերի»։

{{տող|16}}Այսպես ասաց, որից հետո նա հարեց.

«Անհրաժեշտ էմեր անուններն այստեղ տալ,

Զի մեր դեմքը խաթարված էպասից մեծ։

{{տող|19}}Սա լուկկացի Բոնաջունտան է,— ասաց,

Եվ ցույց տվեց նրան մատով,— իսկ մյուսն այն,

Որի դեմքն էամենքից շատ ազազած,

{{տող|22}}Եկեղեցու ղեկն ունեցավ իր ձեռքին.

Նա Տուրից է, ևարդ ծոմով էքավում

Բոլսենայի օձաձկներն ու գինին»։

{{տող|25}}Եվ շատերի մատնանշեց մեկ առ մեկ.

Ոչ ոք դժգոհ չէր երևում նշվելուց,

Զի չայլայլվեց, չմռայլվեց ոչ մի դեմք։

{{տող|28}}Այնտեղ քաղցից ատամացում էին զուր

Ուբալդինն ու Բոնիֆացիո Ֆիեսկին,

Որ շատ մարդկանց գավազանով հովվեց սուրբ։

{{տող|31}}Այնտեղ մեսսեր Մարկեզեն էր չորացած,

Որ Ֆոռլիում միշտ զբաղվեց խմելով,

Որից երբեք իրեն չզգաց հագեցած։

{{տող|34}}Բայց ինչպես նա, ով նայում է, որ ընտրի,

Այսպես ևես նախընտրեցի լուկկացուն,

Որ խոսելու փափագ ուներ ավելի։

{{տող|37}}Նա հծծում էր ինչ֊որ անուն — Ջենտուկկա —

Իր այն մասով, որ իվերուստ սահմանված

Տանջանքներին ավելի էր ենթակա։

{{տող|40}}«Ո՛վհոգի, որ ինձ հետ խոսել ես բաղձում,—

Ասացի ես,— արդ բարբառիր դու այնպես,

Որ երկուսով էլ ստանանք գոհացում»։

{{տող|43}}Եվ նա. «Մի կին, որ անքող էտակավին,

Իմ քաղաքը քեզ հաճելի կդարձնի,

Թեև արժան էնա մարդկանց պարսավին։

{{տող|46}}Դու հիշիր այս նախատեսումս անձնական.

Եթե հծծյունս այլ մտքով ես հասկանում,

Քեզ կպարզեն հետո դեպքերն իրական։

{{տող|49}}Բայց դու նա չե՞ս, ով հորինեց նոր տաղեր,

Որոնք կարծեմ սկսում են այս տողով.

«Կանայք, դուք որ ձեր մեջ ունեք ազնիվ սեր»։

{{տող|52}}Եվ ես նրան. «Ես մեկն եմ, որ նոթագրում,

Ապա հույզերս արտահայտում եմ այնպես,

Ինչպես սերն էինձ ներշնչում, թելադրում» ։

{{տող|55}}Եվ նա. «Եղբայր, արդ տեսնում եմ խոչն այն սուր,

Որ Նոտարին, Գուիտտոնին, նաև ինձ

Հեռու պահեիք ձեր նոր ոճից քաղցրալուր։

{{տող|58}}Քաջ տեսնում եմ, թե ինչպես ձեր գրչով դուք

Հետևում եք սերտիվ սիրույն թելադրող,

Ինչ որ չեղավ գրարվեստին մեր հատուկ։

{{տող|61}}Ով շեղվում էողջմտության կանոնից,

Տարբերությունն այդ ոճերի չի տեսնում»։

Եվ նա լռեց, բավարարված զրույցից։

{{տող|64}}Ինչպես հաճախ կռունկները հեռագնաց,

Որ Նեղոսի երկայնքին են ձմեռում,

Շարան֊շարան սլանում են սրընթաց,

{{տող|67}}Այսպես բոլոր հոգիներն այն ներգևյալ,

Որ հետամուտ էին իրենց քավության,

Շուտ եկան ևվերադարձան փութաքայլ։

{{տող|70}}Եվ ինչպես նա, ով հոգնելով վազելուց,

Ընկերներից զատվում էու մեղմ քայլում,

Մինչև որ իր կուրծքը դադրի հևալուց,

{{տող|73}}Այսպես այստեղ անջատվելով սուրբ հոտից,

Դանդաղորեն ինձ հետևեց Ֆորեզեն,

Հարցնելով ինձ. «Ե՞րբ կտեսնեմ քեզ նորից»։

{{տող|76}}Ես ասացի. «Ինչքան կապրեմ չգիտեմ.

Բայց չի լինի աստ վերադարձս այնքան շուտ,

Որ ավելի վաղ գալու իղձ չհայտնեմ.

{{տող|79}}Քանզի քաղաքն, ուր տրված էինձ ապրել,

Լավ բարքերից մերկանում էօրեցօր

Եվ կարող էիր կործանմանը հանգել»։

{{տող|82}}«Ով այդ բանում մեծ մեղք ունի,— ասաց նա,—

Ձիու պոչից կկապվի ու քարշ կածվի

Դեպի անդունդ, ուր փրկության հույս չկա։

{{տող|85}}Ձին գնալով կարագացնի վազքը իր,

Մինչև նրա հոգին բերանը բերի

Ու բաց թողնի նրա դիակը զազիր։

{{տող|88}}Եվ շատ պիտի չպտտվեն աստղերն այն,—

Եվ աչքերը երկինք ուղղեց,— մինչև որ

Քեզ պարզ դառնա իրողությունն ամենայն։

{{տող|91}}Հիմա զատվենք, ժամանակը մեզ համար

Սուղ էայստեղ, ևայն իզուր կկորցնեմ,

Եթե շարժվեմ քո քայլերով համրավար»։

{{տող|94}}Ինչպես երբեմն հեծյալ մարտիկն առանձին

Հեռանում էհեծելազոր ջոկատից,

Ստանալու բախման պատիվն առաջին,

{{տող|97}}Այսպես մեզնից նա հեռացավ հապշտապ.

Ես մնացի պոետների հետ երկու,

Որոնք եղան այնքան վարպետ հոյակապ։

{{տող|100}}Երբ նա մեզնից այնքան շատ էր հեռացել,

Որ էլ աչքըս նրան պարզ չէր նկատում,

Ինչպես միտքըս նրան պարզ չէր հասկացել,

{{տող|103}}Ինձ երևաց, ոչ շատ հեռու մեր տեղից,

Մի ուրիշ ծառ պտղաբերձ ու սաղարթուն,

Որ տնկված էր անդին լեռան դարձվածքից։

{{տող|106}}Տեսա մարդկանց, որ ձեռքերը կարկառած

Տերևներին՝ ճչում էին ինչ֊որ բան,

Ինչպես ճչում են մանուկները զրկված,

{{տող|109}}Երբ չեն տալիս նրանց ուզածը մարդիկ,

Այլ, սրելու համար ախորժը նրանց,

Ուզածները բարձր են բռնում սակավիկ։

{{տող|112}}Հուսկ հուսախաբ եղած՝ նրանք մեկնեցին։

Մենք մոտեցանք այնժամ ծառին պտղաբերձ,

Որ խուլ մնաց նրանց այնքան թախանձին։

{{տող|115}}«Առաջ անցեք, մի մոտենաք դուք սրան.

Սա ծլել էեդեմական այն ծառից,

Որից կերել, ճաշակել էմայր Եվան»։

{{տող|118}}Այսպես ասաց ճյուղերի մեջ ինչ֊որ ձայն։

Մենք երեքով առաջացանք հուպ ընդ հուպ,

Միջով դարի ու բարձրաբերձ ծառի այն։

{{տող|121}}«Հիշեցեք այն նզովելոց ամպածին,—

Ասում էր նա,— որոնք հարբած, հղփացած,

Թեսեոսին մարտահրավեր կարդացին.

{{տող|124}}Եվ հրեից, որ խմեցին կշտացան,

Որի համար նրանց վանեց Գեդեոնն,

Երբ ցած իջավ բլուրներից իՄադիան»։

{{տող|127}}Բոլորակի եզրով այսպես ընթացանք,

Ունկնդրելով մեղաց մասին որկորի,

Որ ունեցան դառն ու տխուր հետևանք։

{{տող|130}}Մենք երեքով դուրս եկանք լայն ճանապարհ,

Եվ ընթացանք հազար քայլից ավելի,

Ամեն մեկըս մտորելով անբարբառ։

{{տող|133}}«Ինչո՞ւեք դուք այդպես գնում մտածկոտ»,—

Հանկարծ գոչեց մի ձայն, որից խրտչեցի

Հար ևնման մի մտրուկի վեհերոտ։

{{տող|136}}Վեր նայեցի, տեսնելու թե ով էր այդ.

Քուրայի մեջ մետաղը կամ ապակին

Երբեք այնպես չեն շողացել հրացայտ,

{{տող|139}}Ինչպես շողաց մեկը, որ մեզ գոչում էր.

«Խաղաղության տանող աղին այստեղ է.

Մուտքն այստեղ էբարձրանալու լեռն իվեր»։

{{տող|142}}Նրա տեսքից ես շլացա իրավամբ,

Եվ շարժվեցի վարպետներիս ետևից,

Ընթանալով լսված ձայնի ուղղությամբ։

{{տող|145}}Ինչպես այգից առաջ սյուքը մայիսյան

Մեղմ փչում է, բոլորովին թաթավված

Խոտերի ու ծաղկանց շնչովը բուրյան,

{{տող|148}}Այսպես ճակտիս մի հով փչեց այդպիսի.

Ես զգացի թափահարում թևերի,

Ուրկից բուրմունք մի տարածվեց ամբրոսի։

{{տող|151}}Ես լսեցի այս խոսքերը. «Երանի

Նրանց, որոնք իրենց սրտում չեն զգում

Անհագություն որկորաժետ բերանի,

{{տող|154}}Եվ քաղցում են միայն արդար սահմանում»։

</poem>

=== Երգ քսանհինգերորդ ===

{{տող|1}}Այն ժամն էր, երբ ելքը պետք չէր հապաղել

Զի արևը միջօրյա ծիրը Ցուլին,

Իսկ գիշերը Կարիճին էր արդ թողել։

{{տող|4}}Եվ ինչպես նա, ով չի երբեք դանդաղում,

Այլ իր ճամփով ընթանում էմիշտ առաջ,

Երբոր նրան հարկի խթանն էմղում,

{{տող|7}}Այսպես ևմենք մտանք մի նեղ արահետ,

Մագլցելով մի սանդուղքով, որ, անձուկ,

Թույլ չէր տալիս մեզ բարձրանալ զուգահետ։

{{տող|10}}Ինչպես մատաղ ծիտը թևերն էբացում,

Թռչկոտելու տենչով, ապա կծկում է,

Սիրտ չանելով թողնել իր բույնը փցուն,

{{տող|13}}Այսպես ես մեկ ուզում էի բան հարցնել,

Մեկ տատամսում, իմ շրթները շարժելով,

Ճիշտ ինչպես նա, ով փորձում էխոսք վերցնել։

{{տող|16}}Բարի հայրըս տեսնելով, որ ես երկմիտ

Ու վարանոտ գնում էի, ինձ ասաց.

«Դեհ արձակիր լարված աղեղը լեզվիդ»։

{{տող|19}}Ես աներկբա բացի բերանս այն ատեն

Ու ասացի. «Ինչպե՞սկարող են հյուծվել

Նրանք, ովքեր սնուցվելու պետք չունեն»։

{{տող|22}}Եվ նա ասաց. «Եթե հիշես, թե ինչպես

Մելեագրը խանձողի հետ սպառվեց,

Հասկանալն այդ շատ չի լինի դժվար քեզ։

{{տող|25}}Եթե դարձյալ մտաբերես, թե ինչպես

Ձեր պատկերն էարտացոլում հայելին,

Այն, ինչ որ քեզ բարդ էթվում, կըմբռնես։

{{տող|28}}Բայց որպեսզի հարցն հասկանաս անթերի,

Ահավասիկ Ստատիոսը, կխնդրեմ,

Որ նա լինի բուժիչը քո վերքերի»։

{{տող|31}}«Եթե ինձ էընկնում այդ հարցը պարզել,

Քանի դու կաս,— պատասխանեց Ստատիոն,—

Ներիր ինձ, որ քեզ չեմ կարող ոչ ասել»։

{{տող|34}}Ապա սկսեց. «Եթե խոսքերն իմ, որդյակ,

Լավ ըմբռնի ու ընկալի միտքը քո,

Քեզ կպարզվի տվյալ հարցը բովանդակ։

{{տող|37}}Զուտ արյունը, ոը երբեք չի ներծծվում

Երակներից ևմնում էինչպես մի

Ավելորդ ճաշ, որ սեղանից էվերցվում,

{{տող|40}}Ստանում էսրտում հաստիչ զորություն,

Ինչպես արյունն երակների մեջ հոսող

Սնուցում էծայրանդամները մարդուն։

{{տող|43}}Նորից զտված՝ նա իջնում էսեռական

Օրգաններում, ուրկից կաթում էմի այլ

Արյան վրա մի անոթում բնական։

{{տող|46}}Անդ խառնվում էմի արյունը մյուս արյան,

Մին ներկրում է, իսկ մյուսը ներգործում.

Ըստ որում սա ունի զորեղ զտարան։

{{տող|49}}Ձուլված նրան՝ սկսում էսա գործել

Մակարդելով, ևապա կյանք էտալիս

Այն մակարդին, որին ինքն էստեղծել։

{{տող|52}}Ներգործոն ուժն հոգևորվում էնման

Բուսականին, տարբերվելով այնու, որ

Նա ճամփին է, իսկ սա հասել իր լրման.

{{տող|55}}Եվ աճելով ինչպես մի սունկ ծովային՝

Շարժվում էևզգում, ապա կազմում է

Օրգանները կարողությանց մարդկային։

{{տող|58}}Սրտից ծագած այդ զորությունն իհարկին

Մերթ ընդլայնվում, մերթ ծավալվում է, նայած

Անդամների կազմավորման կարիքին։

{{տող|61}}Բայց ինչպես էասուն դառնում անասնից,

Դեռ չգիտես, դա այնպիսի հարց էբարդ,

Ուր մոլորվեց մի իմաստուն քեզանից։

{{տող|64}}Ըստ որում նա իր գիտությամբ անջատեց

Հոգեկանից իմացականը ներգոր,

Որին ոչ մի հատուկ օրգան չընծայեց։

{{տող|67}}Արդ միտքըդ բաց ճշմարտությանն անհեղլի.

Իմացիր որ հենց որ սաղմի մեջ արդեն

Ավարտված էկազմավորումն ուղեղի,

{{տող|70}}Արարիչը զվարթ նայում էնրան՝

Բնության այդ ամենամեծ արվեստին

Եվ ներարկում նրան հոգի բանական։

{{տող|73}}Իսկ սա ինչ֊որ գործոն գտնում էսաղմում,

Միակցում էևկազմում լոկ մի հոգի,

Որ ապրում է, զգում էևգիտակցում։

{{տող|76}}Եվ որպեսզի խոսքըս քեզ քիչ զարմացնի,

Հիշիր, ինչպես վազի հույզը, միացած

Արեգակի տապին, դաոնում էգինի։

{{տող|79}}Երբ Լաքեզիսն սպառում էմանածոն,

Հոգին մարմնից, անջատվում էու տանում

Նրա բոլոր հատկությունները գործոն։

{{տող|82}}Որոշ ձիրքեր անգործունյա են մնում.

Հիշողությունը, միտքն ու կամքը, սակայն,

Առաջվանից ավելի լավ են գործում։

{{տող|85}}Հոգին թռչում ու հասնում էանհապաղ

Զույգ ափերից մեկին ևկամ մյուսին,

Եվ իր վիճակն իմանում էայնտեղ նախ։

{{տող|88}}Հենց որ այդտեղ օդը պատում էնրան,

Հաստիչ ուժը ճառագայթում էիր շուրջ,

Ինչպես արեց անդամների մեջ կենդան։

{{տող|91}}Եվ օդն ինչպես, երբ այն լի էգոլորշով,

Ցոլցոլում էարեգակի շողերից

Եվ զարդարվում ծիածանի գույներով,

{{տող|94}}Այսպես օդը, որով պատվում էհոգին,

Ստանում էայն ձևը, որ նրա մեջ

Դրոշմում էարարիչ ուժը ներքին.

{{տող|97}}Եվ ինչպես բոցն հետևում էկրակին,

Ուր էլ որ սա տեղափոխվի ու գնա,

Այսպես նոր ձևն հետևում էհոգիին։

{{տող|100}}Երևույթն այն, որը կոչվում էստվեր,

Այս նոր ձևն է, որից կազմում էհոգին

Ամեն տեսակ զգայական օրգաններ։

{{տող|103}}Դրանով ենք մենք ծիծաղում, բարբառում,

Դրանով են հառաչներն ու հեծքը մեր,

Որ կարող էլսած լինես այս սարում։

{{տող|106}}Մեր ստվերներն այս կամ այն տեսքն են առնում,

Նայած թե ինչ գրգիռներ են վարում մեզ.

Պատճառն այդ է, որ քեզ զարմանք էառթում»։

{{տող|109}}Հասել էինք արդեն վերջին ոլորտին

Եվ շուռ եկել դեպի աջ կողմը ճամփի,

Երբ ունեցանք մի ուրիշ հոգ անդստին։

{{տող|112}}Լեռան լանջը այնտեղ բոցեր էր ցանում,

Եվ ներքևից բարձրանում էր մի քամի,

Որ այդ բոցերը բորբ իբաց էր վանում։

{{տող|115}}Արդ մեզ հարկ էր մեկ֊մեկ գնալ ճամփեզրից.

Բայց այս կողմից երկյուղ էի ես զգում

Վար ընկնելուց, այն կողմից՝ վառ բոցերից։

{{տող|118}}Վարպետս ասաց. «Աստ հարկ էու անհրաժեշտ

Աչքերը միշտ պահել լարված, անթարթափ,

Ըստ որում՝ աստ կարելի էգայթել հեշտ»։

{{տող|121}}Այնժամ խորքից հրի վառ ու ահագին

Ես լսեցի «Տէր վեհագոյն գթութեան»

Երգը հնչուն, դեպ ուր դարձա փութագին։

{{տող|124}}Բոցերի մեջ տեսա անձինք երթևեկ,

Ուստի ուշով ես նայեցի մերթ նրանց,

Մերթ քայլերիս, չուղղելով աչքս այլուրեք։

{{տող|127}}Երբ ավարտում էին նրանք օրհներգն այն,

«Զայր ոչ գիտեմ» գոչում էին ուժգնորեն,

Ապա նորից էին երգում մեղմաձայն.

{{տող|130}}Որից հետո դարձյալ գոչում. «Դիանան

Անտառ վազեց ու վռնդեց Հելիկին,

Որ խմել էր քաղցըր թույնը վեներյան»։

{{տող|133}}Ապա նրանք նորից օրհներգն երգեցին

Եվ հիշեցին հետո արանց ու կանանց,

Որ ողջախոհ, անեղծ կյանքով ապրեցին։

{{տող|136}}Եվ կարծեմ այս երգն ու գոչերը այնքան

Պիտի տևեն, մինչև նրանք տոչորվեն.

Այդ գոհերով ու այդ պատժով քավչական

{{տող|139}}Վերքերն իրենց վերջ իվերջո կփակվեն։

</poem>

=== Երգ քսանվեցերորդ ===

{{տող|1}}Մինչ մենք քայլում էինք իրար ետևից,

Ճամփի եզրով, բարի վարպետըս հաճախ

Ասում էր ինձ. «Զգույշ օգտվիր իմ ազդից»:

{{տող|4}}Արևը, որ դեպ արևմուտք էր թեքվել,

Պայծառելով հորիզոնը կապուտակ,

Ճաճանչներն իր իմ աջ ուսին էր զարկել.

{{տող|7}}Եվ այնտեղ, ուր մարմինս ստվեր էր արել,

Հուրն ավելի շառագույն էր երևում.

Հոգիներին դա զարմանք էր պատճառել։

{{տող|10}}Այս առիթով ահա նրանք իմ մասին

Խոսք բաց արին ևասացին մեկմեկու.

«Սա կարծես թե մարմին չունի մեզ պես սին»:

{{տող|13}}Ապա ոմանք ինձ մոտեցան անարգել,

Միշտ ջանալով դուրս չգալու այնտեղից,

Որտեղ նրանց սահմանված էր տոչորվել։

{{տող|16}}«Դու, որ կերթաս այն երկուսի ետևից

Ոչ հեղգանքից, այլ հարգանքից մի գուցե,

Պատասխանիր, տես, այրվում եմ ծարավից.

{{տող|19}}Պատասխանըդ պետք չէ միայն ինձ համար.

Դա բոլորիս ավելի էհարկավոր,

Քան հնդիկին ու հաբեշին ջուրը սառ:

{{տող|22}}Ասա մեզ, թե ինչպե՞սես դու խափանում

Ճառագայթներն արեգակի, կարծես թե

Դեռ չլինես ընկած մահվան դարանում»:

{{տող|25}}Այսպես հարցրեց ինձ մի հոգի. ես ընդփույթ

Պատրաստվեցի նրան տալու պատասխան,

Երբ գրավեց ուշքըս մի նոր երևույթ.

{{տող|28}}Վասնզի այն ճամփի միջով հրավառ

Եկավ մի խումբ նախորդ խմբին ընդառաջ,

Եվ իր վրա ուղղեց հայացքս ապշահար։

{{տող|31}}Հանկարծ տեսա, որ այն խմբերը կրկին

Շտապեցին ողջագուրել մեկզմեկ,

Գոհանալով այդ ողջույնից սրտագին։

{{տող|34}}Այսօրինակ մրջյունները անպաշտպան

Հանդիպում են իրար ցռուկ ցռուկի,

Իմանալու իրենց բախտը կամ ճամփան։

{{տող|37}}Երբ ավարտվեց հանդիպումն այդ մտերմիկ,

Նրանք նախքան բաժանվելը իրարից

Փոփոխակի ձայնարկեցին բարձր ու ձիգ.

{{տող|40}}Նորեկ խումբը գոչեց «Սոդոմ ևԳոմոր»

Մյուսը՝ «Մտավ Պասիֆայեն կռվի մեջ,

Որ գոհացնի ցուլը կիրքն իր հախնթոր»։

{{տող|43}}Ինչպես ճայերն, որ թռչում են, սուրալով

Մասամբ դեպի Ռիֆե, մասամբ՝ անապատ,

Սրանք ցրտից, նրանք տաքից խորշելով,

{{տող|46}}Այսպես խմբերն երթևեկում էին հար,

Եվ լալագին կրկնում օրհներգը հիշյալ

Ու գոչյունը՝ իրենց պատշաճ ու հարմար։

{{տող|49}}Եվ նույն նրանք, որ ինձ էին նախ դիմել,

Նորից դեպի ինձ մոտեցան հապշտապ,

Փափագելով իմ պատասխանը լսել։

{{տող|52}}Ես տեսնելով բուռըն բաղձանքը նրանց,

Բարբառեցի. «Դուք որ վստահ եք, անշուշտ,

Մի օր հանգչել խաղաղության մեջ անանց,

{{տող|55}}Իմացեք որ ես չեմ մեռել դեռ մահվամբ,

Այլ մարմինըս այստեղ ինձ հետ եմ բերել

Իր կենդանի հոդվածներով ևարյամբ։

{{տող|58}}Գնում եմ վեր, որ լույս գտնեմ մտավոր.

Անդ մի կին կա, որի շնորհիվ ես միայն

Այստեղ բերի իմ մարմինը անցավոր։

{{տող|61}}Բայց իցիվ թե ձեր իղձը շուտ գոհացվի

Եվ սիրով ու լույսով զեղուն երկնքում

Քեզ համար պարտ ու պատշաճ տեղ հատկացվի.

{{տող|64}}Ասացեք ինձ, որպեսզի այն գրանցեմ,

Դուք ո՞վեք ևայն հոգիներն ովքե՞րեն,

Որ քայլում են ձեր ընթացքին հակընդդեմ»:

{{տող|67}}Ինչպես կոպիտ ու վայրենի լեռնցին,

Երբ առաջին անգամ քաղաք էգալիս,

Նայում էլուռ, շլմոր ասդին ու անդին,

{{տող|70}}Այսպես էին այն ստվերներն երևում.

Բայց երբ նրանք թոթափվեցին զարմանքից,

Որ իմաստուն մարդկանց մոտ կարճ էտևում,

{{տող|73}}«Երանի քեզ, որ մեր մարզերն ես եկել,—

Վերսկսեց բարբառողը քիչ առաջ,—

Որ լավագույն կյանքի հասնես անարգել.

{{տող|76}}Այն խումբը, որ քայլում էմեզ հակընթաց,

Գործեց մեղքն այն, որի համար ծաղրանքով

«Բամբիշ» կոչվեց մի օր Կեսարը հաղթած։

{{տող|79}}Հեռանում են նրանք «Սոդոմ» գոռալով

Եվ մեղադրում իրենց, ինչպես լսեցիր,

Պիղծ արարքից իրենց ամոթ զգալով։

{{տող|82}}Մեր մեղքն եղավ միջև երկու սեռերի.

Զի մենք օրենքն ընդունեցինք մարդկային,

Անբանի պես հետևելով կրքերի,

{{տող|85}}Համոթըս մեր՝ բաժանվելու ընթացքում

Միշտ կրկնում ենք անունը այն կնոջ, որ

Անասնացավ անասնաձև սարվածքում։

{{տող|88}}Արդ մեր մեղքն ու արարքները գիտես դու.

Անշուշտ կուզես մեր անուններն իմանալ,

Բայց ժամանակ չկա մեկ֊մեկ թվելու:

{{տող|91}}Իմ անունը ես կարող եմ քեզ հայտնել.

Ես կոչվում եմ Գուինիցելլի Գուիդո.

Վաղ զղջալուս համար այստեղ եմ ընկել»։

{{տող|94}}Ինչ զգացին երկու որդիք հնօրյա,

Երբ մորն իրենց Լիկուրգոսի մոտ տեսան,

Նույն ապրումներն ես ունեցա համարյա,

{{տող|97}}Երբ լսեցի նրա անունը, որին

Համարել են իմ հայրն ու հայրը այլոց,

Որ գրել են գողտրիկ տաղեր սիրային։

{{տող|100}}Ես քայլեցի լռությամբ ու մտածկոտ,

Ակնապիշ ու երկար նրան, դիտելով,

Սակայն հրի ահից չեկա նրա մոտ։

{{տող|103}}Եվ երբ նրան ես նայելուց հագեցա,

Պատրաստակամ եղա նրան ծառայել.

Տալով հաստատ հավաստիքներ նախընծա։

{{տող|106}}Եվ նա ասաց. «Քո խոսքերը նորավետ

Այնպիսի խոր հետք թողեցին իմ հոգում,

Որ չի կարող Լեթեն ջնջել առհավետ։

{{տող|109}}Բայց եթե քո հավաստիքներն ստույգ են,

Ապա ասա, ի՞նչ էպատճառն այն սիրո,

Որ տածում ես դեպ ինձ այնքան ջերմորեն»։

{{տող|112}}Եվ ես նրան. «Այդ ձեր տաղերն են քաղցրիկ,

Որոնք պիտի միշտ հաճույքով ընթերցվեն,

Քանի տևի տաղերգությունն ընթացիկ»։

{{տող|115}}«Եղբայր, սա որ քեզ մատնանիշ եմ անում,—

Ասաց, մատով ինձ ցույց տալով մի հոգի,—

Վարպետ եղավ իր մայրենի բարբառում։

{{տող|118}}Նա տաղելու, վիպելու մեջ բոլորից

Առաջ անցավ, ևհիմարներն ասեն թող,

Որ Լիմոժցին գերազանց էնրանից։

{{տող|121}}Նրանք նայում են անվանը, ոչ փաստին,

Եվ կազմում են այսպես կարծիքը իրենց,

Չունկնդրելով ողջմտությանն, արվեստին։

{{տող|124}}Այսպես արին հիներն հանդեպ Գուիտտոնի,

Տարփողելով նրան բերնե իբերան,

Մինչև եղավ ճշմարտությունը հայտնի։

{{տող|127}}Արդ, եթե դու ունես շնորհ այնքան մեծ,

Որ կարող ես դեպի Դրախտ բարձրանալ,

Ու Քրիստոսն էբազմած իբրև գահերեց,

{{տող|130}}Ապա այնտեղ «Հայր մեր» ասա ինձ համար,

Այնքան որքան հարկավոր էմեզ այստեղ,

Ուր մեղանչել էլ չենք կարող մենք իսպառ»։

{{տող|133}}Ապա, գուցե տալու համար տեղ նրան,

Որ իր մոտ էր, անհետացավ հրի մեջ,

Ջրալուցքը սուզվող ձկան ճիշտ նման։

{{տող|136}}Ես մոտեցա այնժամ մյուսին ցույց տրված,

Եվ ասացի, որ իմ հոգին անձկալի

Նրա անվանն հատուկ տեղ էր պատրաստած:

{{տող|139}}Նա սկսեց հոժարակամ բարբառել.

«Դուք այնպիսի շոյող խոսքեր եք անում,

Որ չեմ կարող ևչեմ ուզում ինձ ծածկել։

{{տող|142}}Ես Առնալդն եմ, որ երգում եմ արցունքով.

Ես զղջում եմ հիմարությունն իմ անցյալ,

Եվ տեսնում եմ հուսացյալ օրն հրճվանքով։

{{տող|145}}Հայցում եմ ձեզ հանուն ուժի մեծազոր,

Որ տանում էձեզ գագաթը այս լեռան,

Պատեհ ժամին հիշեցեք իմ վիշտը խոր»։

{{տող|148}}Եվ չքացավ խորքում հողի հորձեռանդ։

</poem>

=== Երգ քսանյոթերորդ ===

{{տող|1}}Արևը այն կետի վրա էր երկնի,

Ուրկից շողերն արձակում էնախ այնտեղ,

Որտեղ հեղվեց սուրբ արյունը Միածնի.

{{տող|4}}Մինչ Էբրոսը թավալվում էԿշռի տակ,

Եվ Գանգեսը եռևեփում կեսօրին։

Օրն անցնում էր, երբ տեսանք մի հրեշտակ:

{{տող|7}}Նա բոցից դուրս եզրին կանգնած՝ «Երանի

Այնոցիկ որ սուրբ են սրտիւք» էր երգում,

Մի ձայնով, որ մերնից էր գեր կենդանի։

{{տող|10}}Ապա նրան երբ մոտեցանք՝ ասաց մեզ.

«Սուրբ հոգիներ, դուք չեք կարող ընթանալ,

Թե այս հուրը ձեզ չի կիզել նախապես.

{{տող|13}}Արդ ներս մտեք ևունկնդրեք երգ մի նոր»։

Լսելով այս՝ ես սարսեցի ինչպես նա,

Ում խրել են մի փոսի մեջ գետնափոր։

{{տող|16}}Ահից սառած՝ գլուխս առաջ պարզեցի,

Դիտելով հուրն ևհիշելով այն մարդկանց,

Որոնք կիզվել էին վրան վառ բոցի։

{{տող|19}}Դեպ ինձ դարձան առաջնորդներն իմ անահ։

«Որդյակ,— ասաց Վիրգիլիոսն ինձ,— ներս անցիր,

Սա կարող էահ պատճառել, բայց ոչ մահ։

{{տող|22}}Հիշիր, հիշիր, ես օգնեցի եթե քեզ

Ողջ ևառողջ անդունդն իվար իջնելու,

Չօգնե՞մհիմա, երբ երկինքը մոտ էմեզ։

{{տող|25}}Հավատա, որ եթե նույնիսկ դա մնաս

Հազար տարի այս կրակի կենտրոնում,

Նա չի կարող քեզնից խլել ոչ մի մազ։

{{տող|28}}Եթե կարծում ես, որ խաբում եմ ես քեզ,

Մոտեցիր ևփեշըդ բոցին երկարիր,

Կտեսնես որ նա չի լինի հրակեզ։

{{տող|31}}Արդ թոթափվիր ամեն տեսակ երկյուղից.

Դարձիր այս կողմ ևհամարձակ ներս մտիր»։

Ես, ակամա, չէի շարժվում իմ տեղից։

{{տող|34}}Երբ տեսավ, որ չէի շարժվում ես նորից,

Մի քիչ հուզված ասաց. «Որդի, էլ հիմա

Այս խութն էլոկ քեզ բաժանում Բեատրիչից»։

{{տող|37}}Ինչպես իլուր Թիսբե անվան անձկալի,

Պիրամոսը բացավ աչքերն ու նայեց

Թթենու տակ, որ դարձել էր արնալի,

{{տող|40}}Այսպես կոտրած ընդդիմությունն իմ համառ,

Նայեցի իմ առաջնորդին իմաստուն,

Իլուր անվան, որ միշտ թանկ էինձ համար։

{{տող|43}}Եվ նա գլուխն օրորելով, ինձ ասաց՝

«Էլ չսպասենք» ու ինձ ժպտաց քաղցրորեն,

Ինչպես մանկան, որին միրգ էխոստացված։

{{տող|46}}Ապա ինձնից առաջ մտավ հրատում,

Ստատիոսին խնդրելով մեզ հետևել,

Որ մինչև այդ մեզ զատել էր ուղերթում։

{{տող|49}}Հենց որ մտա կրակի մեջ հորձեռանդ,

Պիտ ուզեի հալոցի մեջ ինձ նետել

Զովանալու համար, այնքան տապ էր անդ։

{{տող|52}}Իմ հայրն անուշ, ինձ շնչելու համար ույժ,

Միշտ հիշում էր իմ տիրուհուն, ասելով.

«Կարծես տեսնում եմ իր աչքերը մեղույշ»։

{{տող|55}}Մեզ մի ձայն էր առաջնորդում օրհներգի.

Եվ մենք, ուշով հետևելով այդ ձայնին,

Դուրս եկանք անդ, ուր սանդուղքն էր վերելքի։

{{տող|58}}Նա երգում էր՝ «Եկայք օրհնեալք Հօր իմոյ»,

Պատած լույսով այնպես պայծառ ու շողուն,

Որ շլացրեց երկու աչքերըս շլմոր։

{{տող|61}}Ապա հարեց. «Արևը մայր էմտել.

Ձեր քայլերը արագացրեք, քանի դեռ

Արևմուտքը բոլորովին չի մթնել»։

{{տող|64}}ժայռի միջով բարձրանում էր ուղին վեր՝

Դեպի այն կողմ, ուր բեկվել էր իմ առջև

Շողքն արևի, որ արդեն ցած էր թեքվել։

{{տող|67}}Մի քանի ոտք հազիվ էինք մենք ելել,

Երբ ստվերիս չքանալով իմացանք,

Որ մեր ետև արևը մայր էր մտել։

{{տող|70}}Եվ նախքան որ հորիզոնը ընդհանուր

Ամենուրեք միևնույն տեսքն ստանար

Եվ գիշերը սփռեր խավարն ամենուր,

{{տող|73}}Ամեն մեկըս պառկեցինք մի բազրոտին.

Զի լեռնային մութը մեր մեջ չքացրեց

Բարձրանալու ուժն ու փափագը ներքին։

{{տող|76}}Այծերն ինչպես, քանի դեռ չեն ճարակած,

Ժայռերն իվեր ոստոստում են ու կայտռում,

Ապա հեզիկ արածում են լռակաց,

{{տող|79}}Ստվերի տակ — մինչ արևն հուր էցանում —

Պահպանությամբ իրենց հովվի, որ հենված

Իր մականին հսկողություն էանում.

{{տող|82}}Հոտաղն ինչպես որ հսկում էբացօթյա

Եվ գիշերում իր հոտի մոտ մակաղած,

Որպեսզի նա գազանի կեր չդառնա,

{{տող|85}}Այսպես էինք մենք երեքով այդ պահին.

Ես որպես այծ, նրանք որպես հովիվներ,

Փակված բարձըր ժայռերի մեջ եզրային։

{{տող|88}}Վերևում մեզ երևում էր անցք մի նեղ,

Բայց այդ անցքից աստղերն էին երևում՝

Սովորական տեսքից խոշոր ևլուսեղ։

{{տող|91}}Մինչ, խոկալով, նրանց էի նայում ես,

Քունըս տարավ. իսկ քունն հայտնում էհաճախ

Երազի մեջ դեպքերը ոչ ծանոթ մեզ։

{{տող|94}}Այն ժամին, երբ արևելքից Կիթերան,

Որ վառվում էհավետ սիրո հրայրքով,

Իր առաջին շողերն հղեց այս լեռան,

{{տող|97}}Ես երազում տեսա մի կին գեղատես,

Որ մի մարգում ծաղիկներ էր հավաքում

Եվ հաճելի ձայնով երգում էր այսպես.

{{տող|100}}«Ով իմ անունն իմանալու էկարոտ,

Թող իմանա՝ Լիան եմ ես. շրջում եմ,

Որ ինձ համար կազմեմ ծաղկե մի նարոտ։

{{տող|103}}Իհաճույս ինձ՝ պճնում եմ ինձ ծաղկունքով,

Իսկ իմ քույրը՝ Հռաքելը, օրն իբուն

Անշարժ անգործ նստում էիր հայելու քով։

{{տող|106}}Նա սիրում էգողտր աչքերին իր նայել,

Իսկ ես զուգվել ծաղիկներով իմ քաղած.

Իմ հաճույքն էգործել, նրանը՝ հայել»։

{{տող|109}}Արդեն այգի վաղահարույց շողերից

— Որոնք այնքան հաճելի են պանդուխտին,

Որքան նվազ հեռու էնա մայր երկրից —

{{տող|112}}Խույս էր տալիս խավարն ամեն կողմերից,

Քունս էլ հետը։ Ես վեր կացա ու տեսա,

Որ վարպետներս ելել էին տեղներից։

{{տող|115}}«Քաղցըր պտուղն, որին այնքան անձկությամբ

Հետամուտ են սերունդները մարդկային,

Քո քաղցն այսօր կհագեցնի լիությամբ»։

{{տող|118}}Վիրգիլիոսը այս խոսքերով ինձ դիմեց.

Ոչ մի լավ լուր ես չեմ լսել իմ կյանքում,

Որ պատճառեր ինձ խնդություն այդքան մեծ։

{{տող|121}}Այնքան աճեց տենչըս բարձունքն ելնելու,

Որ ամեն մի քայլիս զգում էի ինձ

Թևավորված՝ պատրաստ թռիչք գործելու։

{{տող|124}}Երբ սանդուղքը մեզնից արդեն մնաց ցած,

Եվ մենք հասանք աստիճանին վերնագույն,

Վիրգիլիոսը դեպ ինձ նայեց ու ասաց.

{{տող|127}}«Որդյակ, տեսար հուրն անցավոր ու անանց,

Եվ դու հիմա եկել հասել ես այնտեղ,

Որտեղ պետք էմենք հրաժեշտ տանք միմյանց։

{{տող|130}}Ամեն ճարով, ջանքով բերի քեզ այստեղ.

Հիմա թող քեզ առաջնորդի կամքը քո.

Դու ազատ ես ուղիներից սեպ ու նեղ։

{{տող|133}}Տես արևը, որ շողում էքո ճակտին.

Տես սեզերը, ծաղիկներն ու թփերն այն,

Որոնք այստեղ հողում աճում են ինքնին։

{{տող|136}}Մինչ նրա գալն, ում աչքերը գեղափայլ

Ու թախծալի ինձ մղեցին գալ քեզ մոտ,

Դու կարող ես այստեղ նստել կամ ման գալ։

{{տող|139}}Դու այլևս ինձնից խոսք մի սպասիր.

Ազատ, շիտակ ևառողջ էքո ոգին.

Հիմա շարժվիր ըստ քո կամքի անբասիր.

{{տող|142}}Արդ պսակ ու թագ եմ դնում քո գլխին»։

</poem>

=== Երգ քսանութերորդ ===

{{տող|1}}Անձկակարոտ՝ ամեն կողմից տեսնելու

Աստվածային անտառը թավ ու ծաղկուն,

Որ մեղմում էր նորածագ լույսն այցելու,

{{տող|4}}Ես անհապաղ մտա այնտեղ ևհուշիկ

Առաջացա հարթավայրով, ուր չորս դին

Տարածվել էր մի խնկաբույր անուշիկ։

{{տող|7}}Մի հեշտաշունչ ու հեզիկ հով համասփյուռ

Միապաղաղ խփում էր իմ ճակատին,

Ինչպես մեղմիկ փչող անուշ մի զեփյուռ.

{{տող|10}}Եվ այդ հովից ծառուղեշներն ամենայն

Հակվում էին դեպի այն կողմ, ուր սուրբ լեռն

Արձակել էր ստվերածն իր վաղորդյան.

{{տող|13}}Սակայն ճյուղերն այնքան չէին ճկում կոր,

Որ բարձունքին թառած ծիտերն առ ահի

Կասեցնեին իրենց դայլայլը սովոր,

{{տող|16}}Այլ ներշնչում էին սյուքերն առաջին

Ցնծապատար մի հեշտանքով, խառնելով

Դայլայլն իրենց տերևների մրմունջին,

{{տող|19}}Որ նման էր Քիասիի պուրակում

Սոճիների սաղարթների սոսափին,

Երբ Եվղոսը իր սղոխն էարձակում։

{{տող|22}}Ես համրաքայլ այնքան էի խորացել

Վաղնջական այն անտառով, որ արդեն

Չէի տեսնում՝ ուրկից էի ներս մտել,

{{տող|25}}Երբ ընթացքըս արգելակեց խոր մի գետ,

Որի ափին աճած սեզերը դալար

Ալյակներից ծփում էին վետ իվետ։

{{տող|28}}Երկրի ջրերն ամենից ջինջ ու զուլալ,

Թվում էր թե պղտոր էին ու աղոտ,

Բաղդատելով այս գետի հետ մաքրափայլ,

{{տող|31}}Թեպետև նա ստվերախիտ ու մթին

Ձորերով էհոսում հավետ, ուր բնավ

Չի թափանցել ոչ արեգակ, ոչ լուսին։

{{տող|34}}Ես կանգ առա ևիմ աչքերն ուղղեցի

Հանդիպակաց ափը գետի՝ դիտելու

Բազմապիսի ծաղկուն ծառերն աղարծի։

{{տող|37}}Ինչպես երբ մեզ հրաշք մի բան երևա,

Միտքը ուրիշ բանի մասին չի խորհի,

Այսպես մի կին ինձ երևաց գեղանձնյա,

{{տող|40}}Որ հաճույքով ման էր գալիս միայնակ,

Երգելով ևթարմ ծաղիկներ քաղելով,

Որոնցով էր պատած ուղին բովանդակ։

{{տող|43}}«Օ՛ չքնաղ կին, որ ջերմանում ես սիրո

Ճաճանչներով, եթե պետք էհավատալ

Դեմքի տեսքին, որ հայտարարն էհոգվո,

{{տող|46}}Բարի եղիր գետի ափին մոտենալ,—

Ասացի ես,— որպեսզի այն, ինչ որ դու

Գեղգեղում ես, կարողանամ հասկանալ։

{{տող|49}}Դու թվում ես Պրոզերպինը պարման,

Այն պահին, երբ մայրը նրան կորցըրեց,

Իսկ նա կորցրեց ծաղկած աշխարհը գարնան»։

{{տող|52}}Հար ևնման հեզիկ կայթող մի կնոջ,

Նա ոտները միացըրեց իրարու

Եվ, սահելով քայլիկներով անդողդոջ,

{{տող|55}}Ուղղվեց դեպ ինձ ծաղկանց միջով խատուտիկ,

Եվ կույսի պես համեստափայլ ու պարկեշտ

Խոնարհեցրեց իր աչքերը գեղեցիկ։

{{տող|58}}Նա գոհացում տվեց իմ ջերմ աղերսին,

Մատչելով ինձ այնքան, որ ձայնն իր թավշյա

Հասնում էր ինձ բառերի հետ միասին։

{{տող|61}}Գալով այնտեղ, որտեղ ափը սիզավետ

Ողողված էր զուլալ գետի ջրերով,

Նա բարձրացրեց իր աչքերը բոցավետ։

{{տող|64}}Չեմ կարծում որ Վեներայի աչքերից

Փայլատակած լիներ նման մի շողյուն,

Երբ պատահմամբ նետահարվեց իր զավկից։

{{տող|67}}Նա ժպտում էր գետի ափից հանդիման,

Փունջ կազմելով ծաղիկներից բազմերանգ,

Որ բուսնում են այստեղ առանց սերմանման։

{{տող|70}}Մեզ բաժանող երեք քայլեր լոկ կային.

Բայց Հելլեսպոնտն, ուր Քսերքսեսը պարտվեց,

Դառնալով դաս հոխորտության մարդկային,

{{տող|73}}Լեանդրոսը ավելի չէր անիծել,

Աբիդի ևՍեստի միջև լողալիս,

Քան ես Լեթեն, որ չթողեց ինձ անցնել։

{{տող|76}}«Դուք նորեկ եք, ևիմ ժպիտը այստեղ,

Ուր մարդկության ապաստան էընտրված,—

Բարբառեց նա, մեզ նայելով ակնդետ,—

{{տող|79}}Կարող էձեզ որոշ չափով զարմացնել.

Բայց կարող էսաղմոսն «Ուրախ արարեր»

Ձեզ լույս սփռել ևձեր կասկածը ցրել։

{{տող|82}}Եվ դու, որ ինձ աղերսագին կանչեցիր,

Ուզածդ հարցրու, ըստ որում ես պատրաստ եմ

Ամեն հարցիդ պատասխան տալ անձանձիր»։

{{տող|85}}Եվ ես նրան. «Ջուրն ու սոսափն անտառի

Հակասում են իմ մտքում այն կարծիքին,

Որ կազմեցի բոլորակի մեջ վարի»։

{{տող|88}}Եվ նա ասաց. «Պատճառը այդ զարմանքիդ

Ես կպարզեմ համոզարար խոսքերով

Եվ կցրեմ քեզ պարուրող մեգը խիտ։

{{տող|91}}Արարիչը, որ կատարյալ էինքյան,

Մարդուն բարի, բարու համար ստեղծեց,

Տալով նրան տեղն այս հավերժ հանգստյան։

{{տող|94}}Մարդն իր մեղքով այստեղ սակավ բնակվեց.

Նրա մեղքով խինդն ու խնծիղը անուշ

Դառըն ողբի ու թախիծի փոխարկվեց։

{{տող|97}}Այս լեռն այսքան բարձրացել էդեպ երկինք,

Ինչպես ահա տեսնում ես դու քո աչքով,

Որ գագաթին ապրած մարդուն երջանիկ,

{{տող|100}}Չնեղեին գոլորշիներն երկրային,

Որ ունակ են բարձրանալու դեպի վեր,

Մինչև սահմանն երրորդ խավի օդային։

{{տող|103}}Բայց քանի որ շուրջերկրյա օրը անամպ

Պտտվում էերկինքների հետ բոլոր

(Թե պտույտն այդ չխափանվի պատահմամբ),

{{տող|106}}Ապա այստեղ, լեռան այս ջինջ կատարում,

Նրա պտույտն հանդիպում էծառերին

Եվ սոսափներ առաջացնում անտառում։

{{տող|109}}Ծփուն ծառերն իրենց սերմերը բոլոր

Փոխանցում են օդին, իսկ սա, հիռ գալով,

Շուրջն էսփռում այդ սերմերը բեղմնավոր։

{{տող|112}}Իսկ երկիրը ըստ իր տեղի բնության

Արտադրում ևաճեցնում էդրանցից

Բազմապիսի բույսեր պես֊պես հատկության։

{{տող|115}}Գիտնալով այս՝ մարդիկ պետք չէ զարմանան,

Երբոր տեսնեն, որ բողբոջել էմի բույս

Առանց հայտնի ևակներն սերմանման։

{{տող|118}}Պետք էգիտնաս, որ այս անտառը փարթամ

Ուր եկել ես, լի էամեն սերմերով

Եվ ձեզ անհայտ պտուղներով քաղցրահամ։

{{տող|121}}Իսկ այս ջուրը չի ծագում մի ակունքից,

Որ փոփոխման ենթակա էշարունակ

Եվ հոսում էմերթ թափով, մերթ զուրկ թափից.

{{տող|124}}Այլ ծագում էմի ակունքից համաչափ,

Որ իվերուստ ստանում էայնքան ջուր,

Որքան հարկ էհոսել երկու ուղղությամբ։

{{տող|127}}Այս կողմ հոսող ջուրը հուշը մեղքերի

Վերացնում է, մինչդեռ հոսողը այն կողմ

Արթնացնում էհուշը բարի գործերի։

{{տող|130}}Աստ Լեթե, անդ Եվնոյե էկոչվում նա,

Եվ հարկ էնախ երկու կողմից ճաշակել,

Որպեսզի ջուրն ազդեցություն ունենա։

{{տող|133}}Նրա համին ոչ մի այլ համ չի հասնի։

Քո պապակը հագեցած էթեպետև,

Եվ քեզ այլ բան ասելու հարկ չի լինի,

{{տող|136}}Բայց ասածիս կավելացնեմ դեռ մի բան.

Չեմ կարծում, որ խոսքըս նվազ դուր գա քեզ,

Եթե թեկուզ գերազանցի իմ խոստման։

{{տող|139}}Նրանք, որոնք իվաղնջյան երգեցին

Ոսկեդարն ու մարդկանց վիճակն երջանիկ,

Գուցե այստեղ պատկերացրին մտովին։

{{տող|142}}Այստեղ անմեղ եղան մարդիկ նախնական.

Այստեղ հավերժ գարուն ու միրգ էպես֊պես,

Եվ նեկտարը հենց այս ջուրն էպատվական»:

{{տող|145}}Ես շուռ եկա պոետներիս ունկնդիր,

Եվ տեսա որ նրանք ժպտուն դեմքերով

Լսում էին այս հուսկ բանքը նախընտիր։

{{տող|148}}Նորից դարձա այն կնոջը գեղաթով:

</poem>

=== Երգ քսանիններորդ ===

{{տող|1}}Ավարտելով իր խոսքերը զվարթուն,

Նա սկսեց երգել որպես սիրահար.

«Երանի ում մեղաց եղև թողութիւն»:

{{տող|4}}Ինչպես հարսներն հավերժ, որոնք պչրելով

Ճեմում էին անտառներում հովանուտ,

Ոմանք արև, ոմանք ստվեր փնտրելով,

{{տող|7}}Այսպես կինն այն գետի ափով հակադիր

Առաջացավ հոսանքն իվեր, ևես էլ

Հետևեցի հայսկույս քայլքով զուգադիր։

{{տող|10}}Մենք հարյուր քայլ չէինք արել երկուստեք,

Երբ թեքվեցին զույգ ափերը միապես,

Այնպես որ ես ուղղվեցի դեպ արևելք։

{{տող|13}}Դեռ շատ չէինք ընթացակցել ափնուղով,

Երբ նա դեմքը դեպ ինձ դարձրեց ու ասաց.

«Եղբայր, նայիր ևունկնդրիր արդ ուշով»։

{{տող|16}}Եվ ահա այն անտառի մեջ բովանդակ

Հանկարծ ճայթռեց մի լույս այնպես շողշողուն,

Որ թվաց, թե դա մի շանթ էր լուսարձակ։

{{տող|19}}Սակայն շանթը շողում էու չքանում,

Իսկ այս լույսը տևում էր ու աճում հար.

«Արդ ի՞նչ էսա» խորհում էի իմ մտքում։

{{տող|22}}Անդ հնչում էր մի մեղեդի հմայիչ.

Դա իմ սրտում արդար զայրույթ հարուցեց

Կշտամբելու հանդգնությունն Եվայի.

{{տող|25}}Մինչ երկինքն ու երկիրն էին հպատակ

Աստծու կամքին, միայն կինը նորաստեղծ

Չհանդուրժեց մնալու մի քողի տակ,

{{տող|28}}Որի ներքո եթե մնար սրբակյաց,

Անճառելի այս վայելքները բոլոր

Վաղուց անտի կլինեի ճաշակած։

{{տող|31}}Մինչ ես գնում էի հավերժ խնդությանց

Այս առաջին ճաշակումից զմայլված,

Եվ ծարավի ավելի մեծ ցնծությանց,

{{տող|34}}Մեր առջև օդն՝ ուղեշների տակ կանաչ՝

Լուսավառվեց որպես խարույկ բոցավառ,

Եվ երգ դարձավ լսված ձայնը քաղցրավաչ։

{{տող|37}}Ո՛վսուրբ Կույսեր, եթե երբեք ձեզ համար

Ես տարա քաղց, ցուրտ, տքնություն տանջալի,

Արդ հայցում եմ վարձատրությունն իմ արդար։

{{տող|40}}Արդ ինձ համար թող Հելիկոնը հորդի.

Թող Ուրանիան ինձ օգնի իր խմբի հետ,

Որ տաղերգեմ խորհուրդներ խոր ու խրթին։

{{տող|43}}Հեռվից տեսա կարծես ոսկե յոթ ծառեր,

Պատրված այն տարածությամբ միջանկյալ,

Որ ընկած էր նրանց ևմեր միջև դեռ:

{{տող|46}}Բայց երբ այնքան մոտիկացա ես նրանց,

Որ զգայքը պատրող հանուր առարկան

Ինձ իրական իր պատկերով երևաց,

{{տող|49}}Այն զորությամբ, որը հիմքն էընկալման,

Իմացա, որ աշտանակներ են դրանք,

Եվ որ ձայներն այն երգում են «Ովսաննան»։

{{տող|52}}Շողում էին չքնաղ ջահերը յոթնյակ

Ավելի վառ, քան թե լուսինը լրիվ

Կեսգիշերվա պայծառության ժամանակ։

{{տող|55}}Ես Վիրգիլին դարձա սաստիկ զարմանքով.

Այնժամ նա ինձ պատասխանեց նույնպիսի

Զարմացական ևապշահար հայացքով։

{{տող|58}}Նորից դարձա այն ջահերին լուսափայլ,

Որ ընդառաջ էին շարժվում դեպի մեզ

Նոր հարսերի նման հուշիկ, համրաքայլ։

{{տող|61}}Կինն ինձ սաստեց. «Ինչո՞ւհայացքըդ այդպես

Հառել ես լոկ լուսացնցուղ ջահերին,

Եվ ետևից եկողն առնում ես անտես»։

{{տող|64}}Այնժամ տեսա, որ ջահերի ետևից

Գալիս էին անձինք ճերմակ հանդերձով,

Որոնց վրա չէր երևում ոչ մի բիծ։

{{տող|67}}Իմ ձախ կողմում ցոլցոլում էր ջուրը պաղ,

Եվ հենց որ ես նայում էի նրա մեջ,

Հայելու պես ցոլանում էր կողն իմ ձախ։

{{տող|70}}Երբ ես եկա ափի այն տեղն, ուր միայն

Գետի հունն էր մեզ բաժանում թափորից,

Ես կանգ առա, որպեսզի լավ տեսնեմ այն։

{{տող|73}}Շարժվում էին առաջ ջահերն հրեղեն

Եվ փողփողուն դրոշների նմանակ

Իրենց ետև թողնում գծեր լուսեղեն։

{{տող|76}}Եվ լույսի յոթ գծեր էին գոյանում.

Բոլորն էլ այն վառ գույներով, որոնցով

Արփին կամար, Դելիան պսակ էկազմում։

{{տող|79}}Այդ գծերի երկայնությունն էր այնպես,

Որ ծայրերը չէի տեսնում, իսկ նրանց

Միջև լայնքը տասը քայլի չափ էր կարծես։

{{տող|82}}Հովանու տակ այդ կամարի լուսավոր

Գալիս էին քսանչորս ծերեր զույգ առ զույգ՝

Արտախուրված շուշաններով պճնավոր։

{{տող|85}}Բոլորեքյան երգում էին համաձայն.

«Օրհնյալ ես դու դստերաց մեջ Ադամա,

Օրհնյալ լինի գեղեցկությունդ հավիտյան»։

{{տող|88}}Երբ ծաղիկներն ու խոտերը ուռճալիր,

Որոնցով էր պատած ափը դիմացի,

Ազատեցին մի պահ այրերն այն ընտիր,

{{տող|91}}Ինչպես լույսին հետևում էմի այլ լույս,

Չորս կենդանի եկան նրանց ետևից,

Արտախուրված տերևներով նորաբույս.

{{տող|94}}Ամեն մեկը վեց թև ուներ փետրալի,

Որտեղ կային բազում աչքեր պսպղուն.

Այդպես էին անշուշտ աչքերն Արգոսի։

{{տող|97}}Ես, ընթերցող, կերպարանքները նրանց

Աստ չեմ կարող նկարագրել ավելի.

Մի այլ հարկից ես պետք էդա առնեմ զանց։

{{տող|100}}Բայց դու կարդա Եզեկիելին. նա նրանց

Պատկերում էինչպես եկան հյուսիսից,

Հողմով, ամպով ևկրակով պարուրված։

{{տող|103}}Եվ ինչպես դու նրա երկում կգտնես,

Այդպիսին էր սրանց տեսքը, միայն թե

Հովհաննեսը թևերն հաշվում էինձ պես։

{{տող|106}}Չորս կենդանու միջև եղած տարածում

Շարժվում էր մի երկանիվ կառք հաղթական,

Որ մի Գրիֆոն ուսով ընդքարշ էր ածում։

{{տող|109}}Սա պարզել էր իր թևերը արծվային.

Բայց, քայլելով անցուղիով միջանկյալ,

Չէր խանգարում լույս գծերին եզրային։

{{տող|112}}Չէր երևում թևերի ծայրն հեռարձակ.

Նրա թռչնի մասերն էին ոսկեգույն,

Իսկ մյուս մասերն՝ կարմրախառն սպիտակ։

{{տող|115}}Ոչ միայն չէր Ափրիկեցու կառքը կամ

Օգոստոսինն այսպես շքեղ Հռոմում,

Այլ կզիջեր Արևի կառքը անգամ,

{{տող|118}}Արևինը, որ, շեղելով իր ճամփան,

Այրվեց Երկրի պաղատանքով ջերմեռանդ,

Երբոր Զևսը տեսավ արդար դատաստան։

{{տող|121}}Աջ անվի մոտ պարում էին երեք կին.

Մեկը այնպես վառ կարմիր էր, որ հազիվ

Կնկատվեր կրակի մեջ բորբագին։

{{տող|124}}Մյուսը ուներ այնպիսի գույն, որ կարծես

Նրա մարմինն ստեղծվել էր զմրուխտից,

Իսկ երրորդը ճեփ֊ճերմակ էր ձյունի պես։

{{տող|127}}Մերթ ճերմակն էր վարում պարը այդ կանանց,

Մերթ կարմիրը, որի երգի համաձայն

Մերթ արագ էր պարն ընթանում, մերթ կամաց։

{{տող|130}}Իսկ ձախ կողմում չորս կին, հագած ծիրանի,

Կայթում֊կայտռում էին մեկի կշռույթով,

Որը ուներ գլուխ երեք աչքանի։

{{տող|133}}Այս տողանցող խմբից հետո տեսա ես

Երկու ծերուկ, հագնվածքով ոչ նման,

Սակայն նման շարժըվածքով ծանր ու հեզ։

{{տող|136}}Մեկը կարծես աշակերտն էր ընտանի

Հիպպոկրատի, որին բնությունն ստեղծեց

Առողջության համար մարդկանց կենդանի։

{{տող|139}}Մյուսը կարծես ներհակ հոգսով էր տարված,

Կրելով սուր այնքան սուրսայր ու փայլուն,

Որ վախեցրեց ինձ ափունքից դիմակաց։

{{տող|142}}Ապա տեսա չորս անձ խոնարհ կեցվածքով.

Վերջում մենակ մի ծերունի էր գալիս,

Խորաթափանց ու տեսլահար հայացքով։

{{տող|145}}Այս յոթ հոգին տարազներով մյուսներից

Չէին ջոկվում, սակայն իրենց գլխի շուրջ

Կրում էին ոչ թե պսակ շուշանից,

{{տող|148}}Այլ վառ կարմիր վարդանման ծաղկունքից.

Հեռվից նայողն անտարակույս կկարծեր,

Որ այրվում էր նրանց ճակատը հուրքից։

{{տող|151}}Եվ երբ կառքը կանգնեց ուղիղ իմ դիմաց,

Լսվեց որոտ, ևայն անձինք հարգարժան,

Դեն գնալու չլինելով արտոնված,

{{տող|154}}Իրենց բոլոր շքախմբով կանգ առան։

</poem>

=== Երգ երեսուներորդ ===

{{տող|1}}Երբ բոցավառ յոթ ջահերը կանգ առան,

Որ թափորի համար եղան ուղեցույց,

Ինչպես աստղերն ուղին նշում են նրան,

{{տող|4}}Ով իր նավը նավահանգիստ էտանում,—

Պատկառելի այն այրերը իմաստուն,

Որ Գրիֆոնից առաջ էին ընթանում,

{{տող|7}}Կանգ առնելուց հետո իսկույն շուռ եկան

Դեպի կառքը այն հոյակապ ու շքեղ,

Որպես իրենց զմայլանքի առարկան։

{{տող|10}}Նրանցից մեկն, ինչպես էակ ներշնչյալ,

Երեք անգամ «Եկ, հարսն» երգեց բարձրաձայն,

Եվ այդ երգը կրկնեք խումբը միացյալ։

{{տող|13}}Զերթ երանյալք երբ վերջին կոչը լսեն,

Փութով պիտի հասնեն իրենց դամբանից

Եվ մարմնացած՝ ալելուիա օրհներգեն,

{{տող|16}}Այսպես ձայնից այն ծերունու գերպատիվ

Աստվածային կառքի վրա բարձրացան

Հավերժ կյանքի բանբերները բազմաթիվ։

{{տող|19}}«Օրհնեալ որ գասդ» օրհներգեցին միախուռն

Եվ սփռելով շուրջն ու վրան ծաղիկներ,

Ավելացրին. «Շուշանս ածէք լիաբուռն»։

{{տող|22}}Ինչպես հաճախ երբ օրը նոր էծագում,

Արևելքը վարդագունում էհամակ,

Իսկ երկինքը պայծառորեն հստակում.

{{տող|25}}Եվ նորածագ արևի դեմքը պարկեշտ

Ծածկըված էլինում այնքան նուրբ քողով,

Որ կարող էտեսանելի դառնալ հեշտ,

{{տող|28}}Այսպես թեթև մի ամպի մեջ վառ ծաղկանց —

Որ նետվելով հրեշտակային ձեռքերից՝

Թափվում էին չորս դին կառքի հաղթապանծ,—

{{տող|31}}Մի կին տեսա ձիթենիով պսակված,

Ճերմակ քողով, կանաչավուն բեհեզով

Եվ ոսկեգույն պարեգոտով պարուրված։

{{տող|34}}Եվ հոգիս, որ վաղուց իվեր չէր կրել

Այն հուզումն ու այլայլությունը, որով

Կյանքում նրա ներկայությամբ եմ ապրել,

{{տող|37}}Առանց նրան պարզ տեսնելու կանխազգաց

Մի զորությամբ, որ նրանից էր բխում,

Վաղնջական ուժը սիրո չհանգած։

{{տող|40}}Հայացքս հազիվ հանդիպեց այն զորության,

Որ կարեվեր խոցել էր ինձ, երբ ես դեռ

Չէի ելած իմ հասակից մանկության,

{{տող|43}}Դարձա ձախ կողմ մի բնազդով ինքնամուղ,

Որով մանուկն իր մայրիկին էփնտրում,

Երբ իր սրտում ունի մորմոք կամ երկյուղ,

{{տող|46}}Վիրգիլիոսին հաղորդելու. «Զգացի

Համակ սարսաո անոթներում իմ արյան.

Ճանաչում եմ ես նշաններն հին բոցի»։

{{տող|49}}Բայց Վիրգիլը թողել էր ու հեռացել,

Վիրգիլը, իմ հոգեհայրը քաղցրագույն,

Վիրգիլը, որ փրկությունս էր հանձանձել։

{{տող|52}}Այն բոլորը, ինչ կորցրել էմայր Եվան,

Չարգելեց որ դեմքըս, ցողով լվացված,

Նորից եղծվեր արցունքներով իմ ծորան։

{{տող|55}}«Դանտե, մի լար որ Վիրգիլիոսը գնաց,

Մի լար, մի լար ամենևին, զի հիմա

Հարկ էուրիշ խոցի համար լինես լաց»։

{{տող|58}}Զերթ ծովակալն, որ տեսնելու էգալիս

Անձնակազմին իր ենթակա նավերի

Եվ ամենքին սիրտ ու կորով էտալիս,

{{տող|61}}Այսպես երբ ես դարձա իլուր իմ անվան,

Որ այստեղ լոկ ակամայից էնշվում,

Կառքի ձախ կողմ տեսա կնոջ աննման,

{{տող|64}}Որ քիչ առաջ ինձ երևաց քողարկված

Հեղեղի տակ ծաղիկների համասփյուռ,

Իր աչքերը դեմի ափից ինձ ուղղած։

{{տող|67}}Թեև քողը, որ իջնում էր գլխից վար,

Շրջանակված Միներվայի ոստերով,

Թույլ չէր տալիս, որ նա որոշ երևար,

{{տող|70}}Բայց նա իր սեգ ու տիրական կեցվածքում

Շարունակեց, ինչպես նա, ով ամենից

Ազդու խոսքերն հարմար պահին էձգում.

{{տող|73}}«Լա՛վնայիր, լա՛վԲեատրիչեն եմ ես արդ.

Ինչպե՞սեղավ, որ հաճեցիր այստեղ գալ,

Չգիտե՞սոր երջանիկ էայստեղ մարդ»։

{{տող|76}}Ես աչքերըս դեպի գետը հակեցի.

Երբ ինձ տեսա ջինջ ջրերի մեջ նրա,

Ճանաչեցի ինձ ևամոթ զգացի։

{{տող|79}}Ինչպես խիստ էմայրն երևում իր որդուն,

Այսպես նա ինձ խիստ երևաց, բայց նրա

Բարկության մեջ ես զգացի բարություն։

{{տող|82}}Նա լուռ մնաց, իսկ հրեշտակներն համաձայն

Օրհներգեցին. «Ով տէր, իքեզ յուսացայ»,

Եվ «զոտս իմ»֊ով վերջացըրին սաղմոսն այն։

{{տող|85}}Ինչպես ձյունը սառնանում էԻտալիո

Ողնաշարի անտառներում կենդանի,

Ցուրտ շնչի տակ քամիների Սլավոնիո,

{{տող|88}}Ապա հենց որ ստվերազուրկ աշխարհից

Հողմ էփչում, սառնը հալչում էտակավ,

Այնպես ինչպես մոմը հալչում էհուրից,

{{տող|91}}Այսպես եղա մինչև երգելը նրանց,

Որոնց ձայնի հնչյունները թավշային

Ուղեկցում են հավերժալուր դաշնությանց.

{{տող|94}}Բայց երբ նրանց ավաչի մեջ աղվական

Զգացի գութ, ավելի քան ասեին՝

«Ով կին, ինչո՞ւնրան տանջում ես այդքան»,

{{տող|97}}Սառույցը, որ սիրտըս սեղմել էր ուժգին,

Դարձավ արցունք ևհառաչանք, ևբերնից

Ու աչքերից պոռթկաց իմ վիշտը ներքին։

{{տող|100}}Սակայն նա միշտ կանգնած անշարժ, հոտնկայս՝

Հիշատակված կողմը կառքի սրբազան,

Ուղղեց գթոտ էակներին խոսքերն այս.

{{տող|103}}«Դուք հսկում եք հավերժության մեջ այնպես,

Որ ոչ մի դեպք ընթացքի մեջ դարերի

Գաղտնածածուկ ու անհայտ չի մնում ձեզ.

{{տող|106}}Իմ պատասխանն անշուշտ նրան էուղղված,

Որ լալիս էահա այնտեղ, որպեսզի

Վիշտը լինի զուգակշիռ իր մեղաց։

{{տող|109}}Եվ ոչ միայն ազդեցությամբ աստղերի,

Որ ամեն գոյ մի վախճանի են ուղղում,

Ըստ իրենց մեջ պարունակած ուժերի,

{{տող|112}}Այլև առատ շնորհներով երկնային

(Որ հեղում են այնքան բարձըր ակունքից,

Ուր չեն հասնում հայացքները մերային)

{{տող|115}}Նա նոր կյանքում սկսում էր զորանալ,

Եվ հակումներն, որոնցով էր նա օժտված,

Կարող էին ամեն գծով զարգանալ։

{{տող|118}}Սակայն մի հող, ինչքան լինում էբերրի,

Այնքան վատ ու անպտղաբեր էդառնում,

Երբ մնում էնա անմշակ ու վայրի։

{{տող|121}}Ես միառժամ նրան նեցուկ կանգնեցի,

Եվ միմիայն իմ կենդանի գոյությամբ

Տանում էի նրան ճամփով ուղղացի։

{{տող|124}}Բայց երբ հասա շեմին երկրորդ հասակի

Ու հեռացա մահկանացու աշխարհից,

Նա ինձ լքեց ու հանձնվեց այլ կյանքի։

{{տող|127}}Երբ որ մարմնից ես բարձրացա առ հոգի,

Եվ աճեցի գեղեցկությամբ, զորությամբ,

Դարձա նրան նվազ հաճո ու հարգի։

{{տող|130}}Նա ընթացավ ճանապարհով մոլորուն,

Ընկնելով սին բարիքների ետևից,

Որ չեն տալիս, ինչ խոստանում են մարդուն։

{{տող|133}}Ներշնչումներս անգամ անզոր մնացին,

Որոնցով ես նրան դարձի կոչ արի.

Նա այնքան քիչ փույթ ունեցավ այդ մասին։

{{տող|136}}Այնքան ընկավ մոլորության մեջ նա խոր,

Որ մի ճար կար միայն նրան փրկելու —

Ցույց տալ նրան հոգիներին մեղավոր։

{{տող|139}}Դրա համար այցելեցի ես Դժոխք,

Ուղղելու իմ լալագին հայցը նրան,

Որ բերել էսրան վայրն այս լուսաշողք։

{{տող|142}}Աստվածային վճռի խախտում կլիներ

Լեթե հասնել ևըմպել ջուրն աննման,

Առանց գինը վճարելու քավաբեր

{{տող|145}}Արցունքներով ստրջանքի ու զղջման»։

</poem>

=== Երգ երեսունմեկերորդ ===

{{տող|1}}Խոսքը արդեն ինձ ուղղելով ուղղակի,

Որ ինձ այնքան սուր ու խիստ էր թվացել,

Շարունակեց. «Ով դու, որ սուրբ գետակի

{{տող|4}}Այն ափին ես, ասա, ասա, ճիշտ չե՞մես։

Այսքան ծանըր մեղադրանքները քո դեմ

Հարկ է, որ դու քո խոսքերով հաստատես»։

{{տող|7}}Այնպես էի ես սահմռկած ու սմքած,

Որ իմ ձայնը, բարձրանալով իներքուստ,

Մարեց դեռևս շնչափողից դուրս չեկած։

{{տող|10}}Քիչ սպասեց, ապա հարեց նույն տոնով.

«Ի՞նչ ես խորհում, պատասխան տուր, քանի դեռ

Քո մեղքերը չեն մաքրված Լեթեով»։

{{տող|13}}Խռովքս ու վախս, ուժեղացած առավել,

Բերնիցս այնքան թույլ մի «այո» կորզեցին,

Որ կարող էր աչքը միայն նշմարել։

{{տող|16}}Ինչպես աղեղն, երբ այն լարված էանչափ,

Բեկանվում էայնպես, որ նետն արձակված

Թիրախին էդիպչում նվազ ուժգնությամբ,

{{տող|19}}Այսպես ևես ճնշված ծանըր իմ բեռից,

Դուրս պոռթկացի արցունքներս ու հառաչներս,

Եվ իմ ձայնը թույլ դուրս եկավ իմ բերնից։

{{տող|22}}Եվ նա ասաց. «Հորդորներումս անցյալի,

Որ քեզ մղում էին սիրել այն Բարին,

Որից այն կողմ ոչինչ չկա անձկալի,

{{տող|25}}Ի՞նչ արգելակ կամ ի՞նչ կապանք դու գտար,

Որ քո հույսն ու արիությանը կորցրիր

Ընթանալու ճանապարհով ուղղատար։

{{տող|28}}Ի՞նչ հեշտական կամ շահեկան բան տեսար

Աշխարհային բարիքների մեջ ունայն,

Որոնց այնքան հանդիսացար սիրահար»։

{{տող|31}}Արձակելով կրծքից մի դառն հառաչանք,

Ես շրթներըս դժվարությամբ բաց արի

Եվ պատասխան տալու համար արի ջանք։

{{տող|34}}Ես ասացի. «Բարիքները աշխարհիկ

Ինձ գերեցին իրենց պատիր հաճույքով,

Երբ ձեր մահով կորավ ձեր դեմքը քաղցրիկ»։

{{տող|37}}Եվ նա ասաց. «Ծածկելով կամ ժխտելով

Դու չես խաբի Դատավորին երկնավոր,

Որ դատում էմարդկանց իրենց գործերով։

{{տող|40}}Իսկ երբ մեղքը բերանով էհայտնվում,

Այն ժամանակ մեր ատյանում երկնային

Շեղբին հեսանն հակառակ էպտտվում։

{{տող|43}}Որպեսզի դու ավելի լավ իմանաս

Քո սխալը, ևորպեսզի այլ անգամ

Սիրենների դյութանքներին դիմանաս,

{{տող|46}}Հանգստացիր ևինձ լսիր փութակամ.

Իմ մահը քեզ պետք էդրդեր ընթանալ

Այլ ուղղությամբ, քան ընթացար դու ցայնժամ։

{{տող|49}}Բնությունը կամ արվեստը քեզ բնավ

Ցույց չեն տվել գեղեցկություն մի այնպես,

Ինչպես անձս էր, որ թաղվեց ու հող դարձավ։

{{տող|52}}Եթե մահովս կորցրիր գանձն այդ առավել,

Ապա էլ ի՞նչ մահկանացու բան ուրիշ

Կարող էր քո սրտի մեջ տեղ գրավել։

{{տող|55}}Հիսաթափված բարիքներից սին ու սուտ,

Դու պետք էիր ինձ հետևել միմիայն,

Ինձ, որ արդեն դարձել էի ոգի զուտ։

{{տող|58}}Դու պետք չէիր կծկել թևերդ սլացիկ,

Ենթարկվելու նոր պատրանքի կամ կնոջ

Կամ ինչ որ այլ ունայն բանի վաղանցիկ։

{{տող|61}}Մատաղ ծիտն էլոկ վտանգի ենթարկվում,

Իսկ չափահաս թռչունի դեմ իզուր է

Ծուղակ լարվում կամ պարսաքար արձակվում»։

{{տող|64}}Մանուկն ինչպես կանգնած լուռ ու ակնկոր,

Կշտամբանքներ էլսում ևամաչում,

Լիով իրեն ճանաչելով մեղավոր,

{{տող|67}}Այսպես էլ ես։ Եվ նա. «Թե որ վշտացար,

Լոկ լսելով, մորուքըդ վեր բարձրացրու,

Ինձ նայելով դու ավելի կզգաս ցավ»։

{{տող|70}}Բարձրացնելու համար դեմքըս դրի ուժ,

Ոչ նվազ ուժ, քան այն, որով հաղթ կաղնին

Սասանվում էմեր նորմերից սաստկախուժ,

{{տող|73}}Կամ Յարբասի երկրից փչող հողմերից.

Եվ դեմքի տեղ երբ նա մորուք գործածեց,

Ես զգացի թունոտ խայթը ակնարկից։

{{տող|76}}Իվերջո երբ վեր բարձրացրի դեմքըս ես,

Նկատեցի, որ հրեշտակները արդեն

Չէին սփռում ծաղիկներ խուռն ու պես֊պես։

{{տող|79}}Եվ ես տեսա, դեռ աչքերով ոչ անքույթ,

Որ տիրուհիս հայացքն ուղղել էր դեպի

Այն Գազանը, որ մի անձ էր երկբնույթ։

{{տող|82}}Նա քողով էր ևերևում էր հեռվանց,

Բայց թվաց, թե գերազանցում էր իրեն,

Ավելի քան գերազանցեց այլ կանանց։

{{տող|85}}Խղճիս խայթը այնքան եղավ ահռելի,

Որ այն, ինչ ես սիրել էի նախապես,

Հիմա դարձավ իմ աչքերին ատելի։

{{տող|88}}Այնքան ճնշեց ինձ ծանրությունն իմ մեղաց,

Որ ուշաթափ ընկա, ևայն ինչ դարձա,

Գիտե նա, ով դրա պատճառն էր եղած։

{{տող|91}}Եվ երբ ուշքըս վերստացա ես նորից,

Իմ վերևում տեսա կնոջ մենավոր,

Որ ասում էր. «Բռնիր, բռնիր իմ ձեռքից»։

{{տող|94}}Նա ինձ սուզեց գետում կոկորդըս մինչև

Եվ, քաշելով իր ետևից, ընթացավ

Ջրի վրա ինչպես մակույկ մի թեթև։

{{տող|97}}Երբ մոտեցա դեմի ափին անխռով,

«Ցօղեա յիս»֊ը երգվեց այնքան քաղցրաձայն,

Որ չեմ կարող նկարագրել բառերով։

{{տող|100}}Գեղանի կինն իը թևերը բաց արավ,

Բռնեց գլուխս ևներսուզեց ջրի մեջ,

Այնպես որ ինձ ջուրը կուլ տալ հարկ եղավ։

{{տող|103}}Ապա գետից ինձ ափ հանեց ու գեջ֊գեջ

Ներկայացրեց ինձ չորս կանանց նազելի.

Եվ ամեն մեկն ինձ առավ իր բազկի մեջ։

{{տող|106}}«Նիմֆաներ ենք այստեղ, երկնում՝ վառ աստղեր.

Բեատրիչեն աշխարհ չեկած տակավին

Կարգըվեցինք նրան որպես նաժիշտներ։

{{տող|109}}Մենք կտանենք քեզ նրա մոտ, իսկ երեք

Կանայք, որոնք ավելի խորն են տեսնում,

Քեզ կօգնեն, որ տեսնես աչքերն իր արեգ»։

{{տող|112}}Այսպես նրանք բարբառեցին խորիմաց

Եվ ինձ տարան Գրիֆոնի կրծքի տակ,

Ուր կանգնած էր Բեատրիչեն մեր դիմաց։

{{տող|115}}Ինձ ասացին. «Հառիր հայացքդ անձկակեզ։

Մենք քեզ բերինք աչքերի մոտ այն զմրուխտ,

Ուրկից Սերը իր նետերով խոցեց քեզ»։

{{տող|118}}Հազար իղձեր, ինչպես բոցեր բորբոքված,

Ինձ մղեցին նայել պայծառ աչքերին,

Որ Գրիֆոնի վրա էին բևեռված։

{{տող|121}}Ինչպես արևն հայելու մեջ էցոլում,

Այսպես երկկերպ այն Գազանը նրանց մեջ

Մերթ մի տեսքով, մերթ այլ տեսքով էր շողում։

{{տող|124}}Ո՛վընթերցող, ինքըդ դատիր թե որքան

Ես զարմացա, երբ Գազանը չէր շարժվում,

Բայց փոխվում էր նրա պատկերն իրական։

{{տող|127}}Մինչ իմ հոգին, հիացքով ու խինդով լի,

Ճաշակում էր դեռ սնունդը գերբնական,

Որից բնավ հագենալ չէր կարելի,

{{տող|130}}Այն մյուս երեք կանայք եկան ընդառաջ

Ազնվական շարժումներով, երգելով

Հրեշտակային իրենց ձայնով քաղցրավաչ։

{{տող|133}}Երգում էին. «Բեատրիչե սրբափառ,

Աչքերդ ուղղիր քեզ նվիրված այս մարդուն,

Որ քեզ համար կտրեց այնքան ճանապարհ։

{{տող|136}}Շնորհ արա բանալ դեմքըդ լուսահորդ,

Որպեսզի նա կարողանա պարզ տեսնել

Քո քողարկած գեղեցկությունը երկրորդ»։

{{տող|139}}Օ՛ ցոլացում հավերժական վառ լույսի.

Ո՞րօժտվածը քանքարներով բնատուր,

Կամ ո՞րտքնողն ստվերի տակ Պառնասի,

{{տող|142}}Պիտի չզգար իրեն անզոր ու անճար,

Եթե փորձեր քեզ պատկերել այն պահին,

Երբ երկնային գեղեցկությամբ քո անճառ

{{տող|145}}Երևացիր անքող՝ օդում արփային։

</poem>

=== Երգ երեսուներկուերորդ ===

{{տող|1}}Աչքերս այնքան ագահորեն հագեցրին

Իմ տասնամյա ծարավն այրող ու տանջող,

Որ մյուս բոլոր զգայարանքս հանգցրին։

{{տող|4}}Եվ անտարբեր դեպի իրերն արտաքին՝

Հմայվեցի նրա ժպտուն բերանով,

Որ գերում էր սիրացանցով իր նախկին։

{{տող|7}}Ես ակամա դեմքըս դարձրի դեպի ձախ,

Երբ ինձ երեք դիցուհիներն ասացին.

«Քեզ դյութել էԲեատրիչեն քո չքնաղ»։

{{տող|10}}Շլացումը, որից աչքերը տարտամ

Կորցընում են տեսողությունը իրենց,

Ինձ գրեթե կուրացըրեց միառժամ։

{{տող|13}}Բայց աչքերըս երբ թույլ լույսին վարժվեցին

(Ասում եմ «թույլ» բաղդատմամբ այն լույսին վառ,

Որից նրանք ակամայից պոկվեցին),

{{տող|16}}Ես տեսա, որ այն թափորը փառահեղ

Թեքվել էր աջ ևդառնում էր արդեն ետ,

Ունենալով իր դեմ արփին ճաճանչեղ։

{{տող|19}}Ինչպես գունդը վահանների ծածկի տակ

Պտտվում էդրոշի հետ նախընթաց,

Դեռ չթեքած ուղղությունն իր բովանդակ,

{{տող|22}}Այսպես փաղանգն արքայության երկնքի

Ամբողջ կազմով առաջ անցավ մեզանից,

Դեռ չշեղված ուղղությունը սուրբ կառքի։

{{տող|25}}Կանայք նորից անիվների մոտ եկան,

Եվ Գրիֆոնը օրհնյալ կառքը քարշ տվեց,

Անշարժ պահած իր թևերը ռոշնական։

{{տող|28}}Չքնաղ կինը, որ ինձ գետով անցկացրեց,

Ստատիոն, ես հետևեցինք կառանվին,

Որ ավելի մանըր աղեղ գծագրեց։

{{տող|31}}Այսպես անցանք մենք անտառով անբընակ

— Մեղքով նրա, որը օձին հավատաց —

Ուղեկցությամբ մի օրհներգի ներդաշնակ։

{{տող|34}}Մեկնակետից այնքան էինք հեռացած,

Որքան նետն էանցնում երեք սլացքով,

Երբոր կառքից Բեատրիչեն իջավ ցած։

{{տող|37}}Ամենքն «Ադամ» մրմնջացին մեղմաձայն,

Ապա նրանք շուրջպատեցին մի ծառ, որ

Զուրկ էր ծաղկից ու տերևից ամենայն։

{{տող|40}}Այդ ծառը, որ ընդարձակվում էր այնքան,

Որքան դեպի վեր էր ձգվում, բարձրությամբ

Չուներ նմանն անտառներում հնդկական։

{{տող|43}}«Փառք քեզ, Գրիֆոն, որ չես կտցում ծառն այս լավ,

Քանզի եթե նրան վնաս հասցվի,

Իվերջո նա կպատճառի փորացավ»։

{{տող|46}}Այսպես նրանք գոչեցին շուրջը ծառի:

Եվ Գազանը երկկերպ տվեց պատասխան.

«Այսպես պահենք հիմքը ամեն արդարի»։

{{տող|49}}Եվ դառնալով կառքին ճոխ ու հոյակապ,

Այն քարշ տվեց դեպի ծառը մերկացած

Եվ առեղը նրան կապեց ամրակապ։

{{տող|52}}Եվ ինչպես մեր ծառատունկներն երկրային,

Երբ մեծ լույսը միանում էնրա հետ,

Որ շողում էՁկանց ետև երկնային,

{{տող|55}}Զարդարվում են ծաղիկներով գույնզգույն,

Նախքան արևն իր նժույգները լծեր

Արշավելու աստղահույլի տակ ուրույն,

{{տող|58}}Այսպես ծառն այս, որը մերկ էր վաղ անտի,

Վերածաղկեց, զարդարվելով մի գույնով,

Որ խառնուրդն էր մանուշակի ու վարդի։

{{տող|61}}Ես չիմացա այն օրհներգը սրտագրավ,

Որ այդ պահին երգեց թափորն համորեն,

Զի հմայքից քունըս տարավ իմ տակավ։

{{տող|64}}Եթե պատմել կարենայի, թե ինչպես

Կիպ փակվեցին ահեղ աչքերն Արգոսի,

Որին նստեց հսկումը թանկ մեծապես,

{{տող|67}}Հենց այդպիսի օրինակով նկարեն

Կպատմեի, թե ես ինչպես քնեցի,

Բայց չեմ կարող ես այդ անել հմտորեն։

{{տող|70}}Սակայն կասեմ, թե ես ինչպես զարթնեցի.

Ահա մի լույս իմ քնի քողը պատռեց,

Եվ ես «Վեր կաց, ինչ ես քնել» լսեցի։

{{տող|73}}Ինչպես Պետրոսն, Հակոբոսն ու Հովհաննես

Երբոր տեսան խնձորենու պտուղն այն,

Որ տենչում են հրեշտակները անձկապես,

{{տող|76}}Եվ որ հավետ զարդն էերկնի հարսանյաց,

Նվաղեցին, ապա, զարթնած մի գոչից,

Որից խոր քունն էլ կխզվեր անկասկած,

{{տող|79}}Նկատեցին, որ Մովսեսը ևԵղիան

Իրենց խմբից հեռացել են, չքացել,

Եվ իրենց Տերն զգեցել էայլ ամղան,

{{տող|82}}Այսպես ևես սթափվեցի ու տեսա

Ինձ մոտ միայն այն կնոջը ողորմած,

Որ ինձ տարավ ափով գետի հեզասահ։

{{տող|85}}«Բեատրիչեն ո՞ւր է» հարցրի ես նրան։

Եվ նա ասաց. «Նա նստած էայն ծառի

Ստվերի տակ ևարմատի հենց վրան։

{{տող|88}}Տես կանանց, որ պաշարել են նրան լուռ,

Իսկ մյուսները Գրիֆոնի ետևից

Վեր համբարձան օրհներգերով քաղցրալուր»։

{{տող|91}}Ես չգիտեմ թե ինչ խոսքեր արեց այլ,

Զի տիրուհիս առինքնել էր ինձ արդեն,

Եվ ես նրան էի նայում հոգեզմայլ։

{{տող|94}}Նա նստել էր գետնի վրա միայնակ,

Կարծես լիներ պահակ կարգված այն կառքին,

Որ ծառին էր կապել Գազանը կրկնակ։

{{տող|97}}Նիմֆաները կազմել էին նրա շուրջ

Մի շրջանակ, ձեռներին այն ջահերով,

Որ չեն շիջի քամիներից սաստկաշունչ։

{{տող|100}}«Դու կմնաս այս անտառում միառժամ,

Ապա ինձ հետ կբնակվես առհավետ

Այն Հռոմում, ուր Քրիստոսն էպատվանդամ։

{{տող|103}}Արդ դու հօգուտ վատթարակյաց աշխարհի

Քո հայացքը ուղղիր կառքին, ևինչ որ

Տեսնելու ես՝ վերադարձիդ առ գրի»։

{{տող|106}}Այսպես ասաց Բեատրիչեն, ևես որ

Պատրաստ էի հնազանդելու միշտ նրան,

Ուշքս ու աչքըս դարձրի կառքին անսովոր։

{{տող|109}}Շանթը երբեք չիջավ ստվար ամպերից

Այնքան արագ, երբ նա ցած էսլանում

Այն ոլորտից, որ հեռագույնն էերկրից,

{{տող|112}}Ինչպես Զևսի թռչունն իջավ ծառն իվար,

Քայքայելով թե կեղևը նրա պինդ,

Թե ծաղիկներն ու տերևները դալար,

{{տող|115}}Ու հարվածեց բոլոր ուժովը կառքին,

Եվ սա ցնցվեց ինչպես նավը՝ մատնված

Ալիքների ու հողմերի կոծանքին։

{{տող|118}}Ապա տեսա, որ կառքի մեջ հաղթական

Խուժեց աղվես մի սովահար, որ կարծես

Չէր ճարակել ոչ մի սնունդ կենսական։

{{տող|121}}Բայց, գիտնալով ժանտ արարքները նրա,

Իմ տիրուհին սաստեց նրան խստորեն,

Եվ նա փախավ սրունքներով իր ոսկրյա։

{{տող|124}}Ապա տեսա, որ արծիվը նույն ճամփով

Նորից իջավ հատակամասը կառքի,

Ուր ևթողեց փետուրները մեծ չափով։

{{տող|127}}Նման ձայնին ելած սրտից վշտակեզ,

Տխրաթաթավ մի ձայն երկնից հեծեծեց.

«Ո՛վիմ նավակ, ինչքա՛նհոռի բեռ ունես»։

{{տող|130}}Ապա երկու անիվների արանքին

Հողը բացվեց, ուրկից ելավ մի վիշապ

Եվ կառքի մեջ խորամխեց իր ագին։

{{տող|133}}Եվ բոռի պես, որ քաշում էխայթոցն ետ,

Վիշապը ժանտ պոչը կառքից ետ քաշեց

Ու պոկելով մի մաս՝ տարավ այն իր հետ։

{{տող|136}}Մնացած մասն, ինչպես լավ հողը՝ սեզով,

Ծածկվեց ամբողջ փետուրներով, որ, գուցե,

Ընծայել էր արծիվն ազնիվ դիտումով.

{{տող|139}}Զույգ անիվներն ու քեղին էլ ծածկվեցին

Ավելի կարճ ժամանակում, քան հարկ է

Արձակելու համար հառաչ մի խորին։

{{տող|142}}Այսպես փոխված՝ սրբազան կառքը խոցոտ

Իր ծայրերից յոթ գլուխներ դուրս հանեց.

Երեք հատը քեղու, չորսը՝ անկյանց մոտ։

{{տող|145}}Երեք հատը ունեին զույգ եղջյուրներ,

Իսկ չորսը՝ լոկ մի֊մի եղջյուր ճակատին.

Նման ճիվաղ տեսնըված չէր երբեք դեռ։

{{տող|148}}Անշարժ, ինչպես լեռան քերծը հաստամեստ,

Կառքի վրա նստել էր պիղծ մի պոռնիկ

Եվ շրջում էր իր աչքերը անհամեստ։

{{տող|151}}Նրա կողքին հաղթ մի հսկա էր կանգնած,

Որ աչալուրջ հսկում, պահում էր նրան

Եվ երկուսով պաչում էին մերթ միմյանց։

{{տող|154}}Բայց երբ պոռնիկն իր աչքերը անամոթ

Դեպ ինձ ուղղեց, նրա վայրագ հոմանին

Խարազանեց նրան գլխից մինչև ոտ.

{{տող|157}}Ապա, խանդով ու մոլուցքով սրարբած,

Կառքն արձակեց ու քարշ տվեց անտառով,

Որտեղ, ասես վարագույրով ծածկըված,

{{տող|160}}Բոզն ու ճիվաղն անհետացան շտապով։

</poem>

=== Երգ երեսուներեքերորդ ===

{{տող|1}}Կանայք հերթով՝ մերթ երեքը ևմերթ չորսք,

Սկսեցին երգել ձայնով ողբագին

Քաղցըր սաղմոսն. «Աստուած, մտին հեթանոսք»։

{{տող|4}}Բեատրիչեն, արձակելով դառն հառաչ,

Ունկնդրում էր նրանց այնպես տրտմագին,

Ինչպես Մարիամ կույսը խաչին ընդառաջ։

{{տող|7}}Բայց երբ նրանք ավարտեցին երգն իրենց,

Նա վեր կացավ ևմի դեմքով հրաշեկ

Այսպես նրանց փութանակի բարբառեց.

{{տող|10}}«Փոքըր մի՝ ևոչ ևըս տեսանէք,

Եվ ապա, ո՛վխանդաղակաթ իմ քույրեր,

Սակաւիկ մի՝ ևզիս կրկին տեսանէք»։

{{տող|13}}Ապա յոթին անցկացրեց իր առջև,

Իսկ ինձ, կնոջն ու իմաստուն ուղեկցին

Ակնարկ արեց, որ շուտ անցնենք իր ետև։

{{տող|16}}Այսպես առաջ նա ընթացավ համրաքայլ,

Եվ տասներորդ քայլը գետին չէր դրել,

Երբ ես տեսա նրա աչքերն հրափայլ։

{{տող|19}}«Շուտ մոտեցիր, որպեսզի երբ խոսեմ ես,—

Ասաց նա ինձ դեմքով արդեն հանդարտած,—

Կարողանաս ինձ ունկնդրել դյուրապես»։

{{տող|22}}Հենց որ նրան ես մոտեցա հապշտապ,

Նա ինձ ասաց. «Եղբայր, ինչո՞ւդու հիմա

Չես հանդգնում տալ ինձ հարցեր հրատապ»։

{{տող|25}}Ինչպես նա, ով մեծերի հետ խոսելիս

Հույժ պատկառոտ մի կեցվածք էընդունում,

Եվ բերանից ձայնն հազիվ էդուրս գալիս,

{{տող|28}}Այսպես ևես ձայնով տարտամ ու տկար

Բարբառեցի. «Ով տիրուհի, դուք գիտեք,

Թե ինչ էպետք ու կարևոր ինձ համար»։

{{տող|31}}Եվ նա ասաց. «Նախ դու պետք էթոթափես

Շփոթությունն ու երկյուղը քեզանից

Եվ չխոսես բանդագուշած մարդու պես։

{{տող|34}}Այն կառքը, որ ջարդեց վիշապը խուժդուժ,

Եղավ ևչէ. բայց մեղավորն այդ խնդրում

Աստծու պատժից չի խուսափի վաղ թե ուշ։

{{տող|37}}Արծիվը, որ կառքին թողեց իր փետուրք,

Որից դարձավ սա նախ ճիվաղ, հուսկ ավար,

Չի մնալու ժառանգորդից ընդմիշտ զուրկ։

{{տող|40}}Զի տեսնում եմ արդեն աստղեր մերձավոր,

Որոնք, ազատ ամեն խութից ու խոչից,

Կբերեն մեզ մի ժամանակ բախտավոր,

{{տող|43}}Երբ Հինգհարյուր Տասնևհինգը երկնառաք

Կխողխողի ավազակին բոզացյալ

Եվ նրա հետ այն հսկային անառակ։

{{տող|46}}Գուցե խոսքերս Սֆինքսի ու Թեմիսի

Լեզվի նման մութ են ևքիչ համոզիչ,

Նրանց նման մթիմաստ են վասնզի,

{{տող|49}}Բայց դեպքերը Նայադներ են լինելու

Եվ լուծելու այս հանելուկը դժվար,

Առանց հոտերն ու արտերը տուժելու։

{{տող|52}}Եվ այն ինչ որ ես ասացի քեզ հիմա,

Հետո դու այն կհաղորդես ողջերին,

Որոնց կյանքը մի արշավ էդեպի մահ։

{{տող|55}}Եվ ասածըս երբ որ առնես դու գրի,

Մի մոռանար հիշատակել ևծառն այն,

Որ մատնվեց երկու անգամ ավարի։

{{տող|58}}Նրանք որ այն կավարեն կամ կավերեն,

Կհասցընեն վիրավորանք Աստուծո,

Որ ստեղծեց այն իպետըս լոկ իրեն։

{{տող|61}}Կծելով այն, նախամարդը հինգ հազար

Եվ ավելի տարի տխուր սպասեց,

Որ Մեսիան գար ևիր հանցանքը բառնար։

{{տող|64}}Միտքըդ փակ է, եթե դու չես հասկանում,

Որ մի հատուկ պատճառով էծառն այդքան

Վեր բարձրանում ևգագաթին լայնանում։

{{տող|67}}Թե սին խոհերն, ինչպես ջրեր Էլսայի,

Չպատեին ու չեղծեին միտքը քո,

Ինչպես արեց Պիրամը թութը վայրի,

{{տող|70}}Այս փաստերը քեզ ըմբռնել կտային

Բարոյական իմաստը այն արգելքի,

Որ սահմանեց արդարությունն երկնային։

{{տող|73}}Բայց տեսնելով, որ միտքըդ քար էդարձել

Եվ մթագնել ու կուրացել էայնպես,

Որ չի կարող խոսքերիս լույսն ընկալել,

{{տող|76}}Դու դա կրիր քո հոգու մեջ դրոշմած,

Այնպես ինչպես ցուպ են կրում ուխտական,

Արմավենու տերևներով զարդարված»։

{{տող|79}}Եվ ես. «Ինչպես պահում էմոմն անաղարտ

Դրոշմատիպ պատկերն իր մեջ, ճիշտ այդպես

Ձեր խոսքերը կարձանագրի ուղեղս արդ։

{{տող|82}}Սակայն ինչո՞ւձեր խոսքերը տենչալի

Մտքիցս այնքան բարձր են ճախրում, ևինչո՞ւ

Նրանց իմաստն ինձանից խույս էտալիս»։

{{տող|85}}«Որպեսզի դու լավ ճանաչես դպրոցն այն,

Որին դու ցարդ հետևել ես,— ասաց նա,—

Եվ հասկանաս նրա ուսմունքը ունայն.

{{տող|88}}Ու տեսնես թե ձեր ճանապարհը բռնած

Աստվածային ճամփից այնքան էհեռու,

Որքան երկիրն երկնագնդից բարձրընթաց»։

{{տող|91}}Իպատասխան ես ասացի. «Չեմ հիշում,

Թե երբ եմ ես օտարացել ձեզանից.

Դրա համար իմ խիղճը ինձ չի տանջում»։

{{տող|94}}«Իսկ եթե դու դա մոռացել ես արդեն,—

Պատասխանեց նա ժպտալով,— հիշիր թե

Ինչպես այսօր հենց խմեցիր դու Լեթեն։

{{տող|97}}Եթե ծուխը ենթադրել էտալիս հուր,

Մոռացումդ այդ ցույց էտալիս հայտնապես,

Որ մեղավոր կամքըդ ուղղված էր այլուր։

{{տող|100}}Բայց ես քեզ հետ այսուհետև կխոսեմ

Պարզ ու մեկին ևանսքող խոսքերով,

Որ մատչելի լինեմ մտքին քո նսեմ»։

{{տող|103}}Ավելի վառ ևավելի համրաքայլ

Մուտք էր գործում արփին ծիրում միջօրյա,

Որ մի տեղից միշտ անցնում էտեղ մի այլ,

{{տող|106}}Երբ յոթ կանայք, հասնելով ծայրն անտառի,

— Որ դալարուն ու զովասուն էր ինչպես

Սաղարթախիտ անտառները Ալպերի —

{{տող|109}}Անդ կանգ առան, ինչպես կանգնում էնա, որ

Ընթանալով մի բազմության առջևից՝

Ճանապարհին նկատում էբան մի նոր։

{{տող|112}}Կարծես տեսա գետերն Եփրատ ու Տիգրիս,

Որոնք բխում էին միակ ակունքից

Եվ բաժանվում ընկերների պես հանգիստ։

{{տող|115}}«Ո՛վլույս, ո՛վփառք դու մարդկային սերնդյանց.

Ի՞նչ ջուր էսա, որ բխելով մի ակից,

Բաժանվում էհոսանքների հակընթաց»։

{{տող|118}}Այս ուղերձիս պատասխանեց տիրուհիս.

«Մաթելդային խնդրիր, որ քեզ բացատրի»։

Չքնաղ կինը, որ գտնվում էր կողքիս,

{{տող|121}}Հայտարարեց. «Ես նրա հետ այդ բանի

Եվ բաների մասին ուրիշ խոսել եմ.

Վստահ եմ, որ նա մոռացած չի լինի»։

{{տող|124}}Բեատրիչեն. «Գուցե հոգսերը լլկիչ,

Որ խախտում են հիշողությունը հաճախ,

Մթագնել են նրա ուղեղը մի քիչ։

{{տող|127}}Տես Եվնոյեն, որ հոսում էայնտեղ ցած.

Տար նրան անդ ևսուզելով ջրի մեջ,

Վերարծարծիր նրա կորովն անթեղված»։

{{տող|130}}Ինչպես նա ով անսաստող չէ բնույթով,

Այլ հոժար էկատարելու կամքն այլոց,

Հենց որ կամքն այղ հայտնվում էմի բանով,

{{տող|133}}Այսպես կինն այն փութաց պատվերն այդ անել,

Ապա շարժվեց ևկանացի քնքշությամբ

Ստատիոսին առաջարկեց հետևել։

{{տող|136}}Ո՛վընթերցող, եթե այստեղ տեղ մնար

Դեռ գրելու, կերգեի քաղցր ըմպելին,

Որից երբեք մարդ չպիտի հագենար։

{{տող|139}}Բայց քանի որ լրացած են էջերն այն,

Որ սահմանված էին երկրորդ նվագիս,

Արվեստի սանձն ինձ պահում էառժամայն։

{{տող|142}}Ես ետ դարձա այն ջրերից մաքրասուրբ,

Վերածնված՝ բույսի պես նոր փթթած դեռ

Եվ ծածկըված տերևներով նոր ու նուրբ,

{{տող|145}}Ջինջ ու պատրաստ բարձրանալու դեպ աստղեր։

</poem>

==Դրախտ==

Ծովիկ

Վստահելի

1318

edits

Changes

Աստվածային կատակերգություն

Գրապահարան