Changes

  Մեծ դժվարությամբ նա վեր կացավ չորեքթաթ և սաղացսողաց, մինչև շոշափեց թունելի պատը։ Ոչ գոբլինների ձայն էր լսվում, ոչ էլ թզուկների, նրա գլուխը պտտվում էր, նույնիսկ չէր կարող որոշել, թե որ կողմն էին վազում իր ընկնելուց առաջ։ Ընտրելով, ինչպես նրան թվաց, ճիշտ ուղղությունը, նա այդպես էլ չորեքթաթ սողաց բավական երկար, մինչև ձեռքը դիպավ փոքրիկ սառը մետաղյա մի մատանու, որն ընկած էր գետնին։ Դա շրջադարձային պահ էր նրա կյանքում, բայց ինքը դեռ այդ բանը չգիտեր։ Մեքենայորեն նա մատանին դրեց գրպանը՝ հիմա դա իրեն պետք չէր։ Հետո նստեց սառը հատակին և երկար ժամանակ ընկավ դառը խոհերի գիրկը։ Նա պատկերացրեց, թե ինչպես է խոզի մսով ձվածեղ անում իր տանը։ Ստամոքսը վաղուց էր ակնարկում նրան, որ կուշտ ուտելու ժամանակն է, և սովից իրեն էլ ավելի դժբախտ էր զգում։

  Որոշ ժամանակ հետո նա գրպանում շոշափեց ծխամորճը․ լավ է, չէր կոտրվել։ Հետո քիսան հանեց, այնտեղ մի քիչ ծխախոտ էր մնացել՝ էլի մի բան էր։ Հետո գրպանները քրքրեց և ոչ մի տեղ լուցկի չգտավ։ Նրա երազները հօդս ցնդեցին։ Մի քիչ մտածելով, չիշտ ճիշտ է, նա որոշեց, որ այդպես նույնիսկ ավելի լավ է։ Աստված գիտե, թե ինչի կհասցներ լուցկու չրթոցը և ծխախոտի հոտը։ Ո՞վ կհարձակվեր նրա վրա այդ սև անցուղիներից։ Բայց այնուամենայնիվ լուցկու բացակայությունը մի պահ նրան վշտացրեց։ Շուրջն ափլփելիս՝ նրա ձեռքը կպավ դաշույնի կոթին, որ վերցրել էր տրոլների քարանձավից և որի մասին բալորովին մոռացել էր։ Լավ է, որ գոբլինները չեն նկատել․ դաշույնը խրված էր գոտու տակ։ Բիլբոն դաշույնը հանեց պատյնաից, և այն թույլ լուսավառվեց մթության մեջ։

  «Ե՞տ գնալ,― մտածեց նա։― Բացառված է։ Կողքի՞։ Անիմաստ է։ Առա՞ջ։ Միակ խելացի բանը։ Այսպես, ուրեմն, առաջ»։

  Այստեղ խորության և մթության մեջ, հենց ջրի ափին ապրում էր ծեր Գոլլումը՝ մեծամարմին և լպրծուն մի էակ։ Չգիտեմ որտեղից էր նա հայտնվել և ով էր կամ ինչ էր իրենից ներկայացնում։ Գոլլում՝ և վերջ։ ԱևՍև, ինչպես ինքը խավարը, երկու հսկայական կլոր անգույն աչքեր նեղ դեմքի վրա։ Նա ուներ մի փոքրիկ նավակ և դրանով հանդարտ սահում էր լճի վրա։ Դա իսկապես էլ լիճ էր՝ լայն, խոր և սառը։ Նա թիավարում էր իր ետևի երկար թաթերով, դրանք նավակողերից ցած կախելով, թիավարում էր անձայն, առանց մի ճողփյունի։ Նա ձեր ասածներից չէր, որ աղմկեր։ Իր՝ մաղի նման կլոր աչքերով հետևում էր կույր ձկներին և երկար մատներով կայծակնային արագությամբ հանում ջրի միջից։ Միս էլ էր սիրում։ Երբ նրան հաջողվում էր գոբլին բռնել, շատ գոհ էր լինում․ նրանց համը դուրեկան էր։ Բայց ինքը իր հերթին աշխատում էր նրանց աչքին չերևալ։ Սովորաբար գոբլինների վրա հարձակվում էր թիկունքից և խեղդում, եթե պատահում էր, որևէ գոբլին մեն-մենակ հայնտնվում էր լճի ափին, այն ժամանակ, երբ Գոլլումը չափչփում էր մոտակայքը։ Նրանք, իհարկե, շատ հազվադեպ էին ջուրն իջնում, որովհետև զգում էին, որ այնտեղ, ներքևում, լեռան բուն արմատների մոտ իրենց համար տհաճություն է դարանում։ Նրանք լճին դեմ էին առել շատ վաղուց, երբ թունելներ էին փորում, և համոզվել էին, որ դրանից այն կողմ թափանցել չեն կարող։ Դրա համար էլ ճանապարհը հենց այդտեղ վերջանում էր։ Այնտեղ գնալու հարկ էլ չկար, եթե միայն հանկարծ Գերագույն Գոբլինի սիրտը լճի ձուկ չուզեր և ինքը չուղարկեր նրանց։ Երբեմն նա այլևս ոչ ձուկն էր տեսնում, ոչ ձկնորսին։

<br>&nbsp;&nbsp;ՈՒ Ու բաժանվում,

&nbsp;&nbsp;Բիլբոն արդեն սկսեց համբերությունից դուրս գալ։

&nbsp;&nbsp;Շուտով Գոլլումն սկսեց բավականությունից սուլել՝ ինքն իրեն դիմելով․

&nbsp;&nbsp;Պատահականությունը փրկեց Բիլբոյին։ Պատասխանն էլ հենց դա էր։

&nbsp;&nbsp;― Անաս-ս-նիվ է, անաս-ս-սնիվ է․․․ ― Սուլեց նա։― Ճիշտ չէ՞, իմ ս-ս-սքանչելի, անաս-ս-սնիվ է, չէ՞, հարցնել մեզ-զ-զ՝ ինչ կա նրա գարշ-շ-շելի գրպանիկում։

&nbsp;&nbsp;Նա խրոխտացավ և իրեն վստահ ու առույգ ձևացրեց, իսկ իրականում վախենում էր մտածել, թե ինչով կվերջանա խաղը, անկախ այն բանից՝ Գոլլումը կպատասխանի, թե ոչ։

&nbsp;&nbsp;― Ոչ մեկը, ոչ էլ մյուսը,― թեթևացած գոռաց Բիլբոն։

&nbsp;&nbsp;Ահա ինչպիսի պլաններ էին վխտում նրա չար ուղեղում, երբ հանկարծ նա ճլմփաց դեպի նավակն ու անհետացավ մթության մեջ։ Բիլբոն որոշեց, որ նա չքվեց, էլ չի գա։ Բայց այնուամենայնիվ մի քիչ սպասեց․ միևնույն է, նա չէր պատկերացնում, թե ինչպես պետք է այստեիղց այստեղից դուրս գա։

&nbsp;&nbsp;Հանկարծ մի սուր ճիչ լսեց։ Փշաքաղվեց։ Ինչ-որ տեղ, ոչ այնքան հեռու, մթության մեջ, Գոլլումը հայհոյումէր հայհոյում էր ու ողբում։ Նա կղզյակում էր, մեկ այստեղ էր քանդում, մեկ այնտեղ, փնտրում էր ու փորփրում, բայց ապարդյուն։

&nbsp;&nbsp;― Ես էլ եմ կորել,― անհամբերությամբ գոռաց Բիլբոն։― Եվ ուզում եմ գտնվել։ Ես քեզ հաղթել եմ, ախր դու խոստացար։ Հիմա եկ այստեղ։ Եկ և ինձ դուրս հանիր, իսկ հետո կշարունակես փնտրել․․․

&nbsp;&nbsp;Այժմ Գոլլումի աչքերը վառվում էին կանաչ կրակով, և երկու կրակներն սկսեցին մոտենալ սպառնալից արագությամբ։ Գոլլումը կատաղորեն թիավարում էր դեպի ափ։ Կորուստը և կասկածը կատաղության այնպիսի ալիք բարձրացրին նրա հոգում, որ հիմա նրա համար ոչ մի դաշույն սարսափեի սարսափելի չէր։ Բիլբոն, իհարկե, չէր կարող կռահել, թե ինչն է այդպես կատաղեցրել այդ զզվելի էակին, բայց հասկանում էր, որ ամեն ինչ կորած է, Գոլլումը հիմա իրեն սպանելու է։ Նա շրջվեց և սկսեց փախչել, առանց ճանապահրը տեսնելու, մութ թունելով, որը նրան բերել էր այստեղ։ Նա ջանում էր պատին մոտիկ մնալ և ձեռքով շոշափում էր այն։

&nbsp;&nbsp;Ֆշշոցը լսվում էր արդեն թիկունքից, շատ մոտիկ։ Բիլբոն շրջվեց և տեսակ տեսավ կանաչ լապտերներ՝ Գոլլումի աչքերը։ Վախից ամբողջապես գլուխը կորցնելով՝ Բիլբոն նետվեց առաջ, ոտքը կպավ մի արմատի, սայթաքեց և բերանքսիվայր փռվեց գետնին։

&nbsp;&nbsp;― Փնտրել պետք չ-չ-չէ, պետք չ-չ-չէ։ Մենք չենք կարող հիշ-շ-շել բոլոր տեղերը, որտեղ լինում ենք։ Անօգուտ է։ Մատանին Բեգինս-ս-սի գրպանում է։ Գարշ-շ-շելի ս-ս-ստահակն է գտել, մենք համոզված ենք։ Ոչ, մենք միայն կռ-ռ-ռահում ենք, իմ ս-ս-սքանչելի, միայն կռ-ռ-ռահում ենք։ Մենք չենք կարող իմանալ, մինչև չբռնենք գարշ-շ-շելի արարածին, մինչև նրա վիզը չոլորենք։ Ախր նա չգիտի, թե ինչ կարող է անել նվերը, ճի՞շտ է։ Նա այն ուղղակի կպահի գրպանում։ Նա չէր կարող հեռու գնալ։ Նա կորել է, գարշ-շ-շելի, խորամանկ արարածը։ Նա չ-չ-չգիտի այս-ս-ստեղից գնալու ճանապարհը, չ-չ-չգիտի, նա ինքն էր ասում։ Այո, աս-ս-սում էր, բայց նա խորամանկ է։ Նա պատասխանը չի աս-ս-սում, իմ ս-ս-սքանչելի․․․ Չի աս-ս-սում, թե ինչ կա իր գրպանում։ Նա կարող-ղացել է ներս մտնել, ուրեմն և կկարողանա դուրս-ս-գալ։ Նա փախել է դեպի ետնամուտքը։ Ուրեմն մենք էլ կգնանք այն կողմը։ Այնտեղ նրան գոբլինս-ս-սները կճանկեն։ Այնտեղից նա դուրս-ս-ս չ-չ-չի գա, իմ ս-ս-սքանչելի։ Գոբլինս-ս-սները․․․ Եթե մեր գանձը նրա մոտ է, ապա գոբլինս-ս-սներին բաժին կընկնի, գոլլմ․․․ Նրանք գլխի կընկնեն, թե ինչ կարող է անել մատանին։ Մենք երբեք անվտանգ չենք լինի, երբեք, գոլլմ․․․ Գոբլինս-ս-սը կդնի մատին ու կանհետանա։ Գոբլինս-ս-սը այս-ս-ստեղ կլինի, իս-ս-սկ մենք նրան չենք տես-ս-սնի։ Նույնիսկ մեր ս-ս-սուր աչքերը նրան չեն նկատի։ Եվ այն ժամանակ գոբլինս-ս-սը կձևացնի, գաղտնի կմոտենա և կճանկի մեզ-զ-զ, գոլլմ․․․ Բավական է․ շ-շ-շատախոսել, իմ ս-ս-սքանչելի, շ-շ-շտապիր։ Եթե Բեգինս-ս-սը գանցել գնացել է այն կողմը, պետք է հաս-ս-սնել։ Առաջ գնալ․․․ քիչ է մնացել․․․ Շ-շ-շ-շուտ․․․

&nbsp;&nbsp;Հետո լռություն տիրեց։ Բայց լռությունն էլ էր ահաբեկում Բիլբոյին։

&nbsp;&nbsp;«Եթե գոբլիններն այնքան մոտիկ են, որ Գոլլումը նարնց նրանց հոտն առավ,― մտածեց նա,― ուրեմն լսել են նրա ճղճղոցն ու հայհոյանքը։ Շատ զգույշ, թե չէ այս ճանապարհի վերջը վատ կլինի»։

&nbsp;&nbsp;Շուտով թեք վայրէջքը վերջացավ ու նորից վերելք սկսվեց, ավելի ու ավելի զառիվեր դառնալով։ Բիլբոն ստիպված եղավ արագությունը նվազեցնել։ Թունելը թեքվեց մի կողմ, արահետև այնուհետև կտրուկ իջաց իջավ ներքև, և այնտեղ, կարճ վայրէջքի վերջում, Բիլբոն լույս տեսավ, որ հաջորդ շրջադարձից էր ընկնում։ Ոչ թե կարմիր, խարույկի կամ ջահի, այլ սպիտակ, ցերեկային, որ լինում է միայն բաց երկնքի տակ։ Բիլբոն սկսեց վազել։ Նա բառացիորեն գլորվեց ներքև, շրջվեց վերջին անկյունից և հայտնվեց մի փոքրիկ հրապարակում, որ ողողված էր արևի լույսով։ Այդքան երկար խավարից հետո լույսը նրան կուրացրեց, բայց իրակիանում դա ընդամենը լույսի մի շերջ էր, որ ընկնումէր ընկնում էր քարե մեծ բաց դռնից։ Բիլբոն աչքերը թարփեց թարթեց և հանկարծ տեսավ գոբլիններին․ նրանք, լրիվ զինված, թրերը մերկացրած, նստած էին դռան առջև, աչքերը չկտրելով դեպի դուռը եկող թունելից։

&nbsp;&nbsp;Բիլբոն սաստիկ վախեցավ, բայց նա ողջախոհություն ունեցավ մտնելու մեծ տակառի ետևը, որից պահակները ջուր էին խմում, որպեսզի իրեն ոտքի տակ չտային, չտրորեին և շոշափելով չբռնեին։

&nbsp;&nbsp;Դուռը դեռևս փակված չէր, բայց մի ինչ-որ պահակ համարյա ամբողջովին ծածկել էր այն։ Բիլբոն փորձեց հրել դուռը, բայց այն նույնիսկ տեղից չշարժվեց։ Փորձեց ճեղքի միջոց միջով անցնել, բայց լռվեց։ Այ քեզ սարսափելի բա՜ն։ Նրա բաճկոնի կոճակները կառչեցին կողափայտին։ Բիլբոն արդեն տեսավ, ինչ կա դռան ետևում, մի քանի աստիճաններ իջնում էին ներքև, դեպի բարձր լեռների միջև գտնվող նեղ կիրճը, արևը ամպերի տակից դուրս եկավ և պայծառ լուսավորեց դռան մյուս կողմում գտնվող բնապատկերը։ Բայց Բիլբոն չկարողացավ դուրս պրծնել աքցանից։